Հողը երկրակեղևի վերին փխրուն ևբերքատու շերտն է, որտեղ աճում են

բույսերը: Հողային ծածկույթն առաջանումէ երկարատև ժամանակի ընթացքում (100 տարում առաջանում է 1 սմ հաստությանշերտ). դրա առաջացմանը մասնակցում են

բնության բոլոր բաղադրատարրերը(կլիմա, ջրեր, ռելիեֆ, բուսական ու

կենդանական աշխարհներ) և մարդը` իրտնտեսական գործունեությամբ: Հողն ունի

բարդ կազմություն, որի գերակշռողտարրերը 2-ն են՝ քայքայված լեռնային

ապարների մասնիկները (անօրգանականմաս) և հումուսը (օրգանական մաս):

Հողը բնության ամենագլխավոր պաշարներիցէ, գյուղատնտեսության գլխավորարտադրամիջոցը: Դեռևս անհիշելիժամանակներից մարդն օգտագործել է հողը ևաստիճանաբար ճանաչել նրա առաջացման ուզարգացման օրինաչափությունները: Հողնօժտված է ֆիզիկաքիմիական որոշակիհատկություններով, մասնավորապես՝բերրիությամբ, որը կախված է հումուսիքանակից: Որքան հողը հարուստ է հումուսով, այնքան բարձր է նրա բերքատվությունը:

Հողի էական առանձնահատկությունն այնէ, որ ճիշտ օգտագործման դեպքում ոչմիայն չի սպառվում, այլև որակապեսբարելավվում է, ինչի շնորհիվ բարձրանումէ բերքատվությունը:

Համաշխարհային հողային ֆոնդի օգտագործմանգլխավոր հիմնախնդիրը գյուղատնտեսական հողերիշարունակական վատթարացումն է: Որոշհաշվարկներով՝ մարդկությունն արդեն կորցրել է մոտ 2 մլրդ հա բերրի հողեր: Հողի բերրիության նվազման և

հողային պաշարների կորստիպատճառներիցառավելտարածվածը էրոզիան է, երբ հոսող ջրի ու քամուազդեցությամբ քշվում-տարվում է հողի՝ հումուսովհարուստ շերտը, և լերկացած երկրակեղևը դառնում էգյուղատնտեսության համար ոչ պիտանի: Աշխարհումամեն տարի էրոզիայի պատճառով գյուղատնտեսականշրջանառությունից դուրս է գալիս 6–7 մլն հապիտանիհող: Էրոզիան ուժեղանում է անտառահատումների, արոտավայրերի գերարածեցման հետևանքով: Հողայինպաշարները կրճատվում են նաև աղակալման (տարեկանշուրջ 0,6 մլն հա) և քիմիական աղտոտմանպատճառով: Դրանից առաջին հերթին տուժում են վարելահողերը:

Հեղերի ախտոտմանպտեսակները՝

Հողերի աղտոտումը արտադրականթափոններով

Հողերի աղտոտումը ռադիոակտիվնյութերով

Հողի աղտոտումը պեստիցիդներով

Հողերի կորստի հիմնականպատճառները

Հողերի էրոզիան

Ջրային էրոզիա

Ոռոգելի հողագործություն

Հողերի հյուծումը

Հողերի ճահճացումը

Հողերի օտարումը

Հողային ռեսուրսներիպահպանումը և ռացիոնալ

օգտագործումը

Առաջավոր ագրոտեխնիկան

Հողաբարելավումը

Հողերի վերականգնումը

Պայքարը հողերի աղտոտման դեմ

Անապատացում, չորային շրջաններում մարդուգործունեության հետևանքով հողի բերրիությանաստիճանանկման, բուս. ծածկույթի նոսրացման(երբեմն անհետացման) շարժըթացների ամբողջությունֈԱման հիմն. պատճառներն են անտառապատտարածքների կրճատումը, գերարածեմանհետերանքով արոտավայրերի դեգրադացումը, լճերի, գետերի, ջրային պածարների անխնա օգտագործումիցտեղանքի չորացումը, ստորերկյա ջրերի բարձացմանպատճառով վարելահողերի աղակալումը, կանաչգոտիների ոչնչացմամբ պայմանավորվածբնակավայրերի չորայնությունը ևն։

Անապատացումը պառնում է հատկապեսսոցիալ-տնտ. Ցածր մակարդակ ունեցող ևքաղաքականապես անկյուն երկրներինֈՀամամոլորակային էկոլոգ. հիմնախնդիր է ևներառում է շրջակա միջավայրում ընթացողանցանկալի և աղատաբեր շարժըթացների ուդրանց հետևանքների ամբողջությունըֈԱնապատացման դեմ պայքարիարդյունավետությունը պայմանավորված էտվյալ երկրի սոցիալ –տնտ. պայմաններով ևբնական պաշարների բացահայտված ներուժովֈԱնապատացման բացաս. Ազդեցություն ունիքաղաք., սոցիալ., մշակութային ևբնապահպան. ոլորտների վրաֈ

Անապատացման հիմնական չափանիշներովեն՝ խոնավության գործակցի նվազմանմիտումը, օդի և հողի ջերմաստիճանայինօրական տատանումների մեծացումը, տեղումների քանակի նվազումը, հողագոյացման բնույթի փոփոխությունը, կենսաբազմազանության նվազումը, գետերիհոսքի նվազումը, սելավների և էրոզիայի աճը, ցանքատարածություններիարդյունավետության նվազումը, մարդահարույց ներգործությանակտիվացումը ևնֈ

Մարդահարույց գործոններից Անապատացմանըսպառնացող առավել վտանգավոր երևույթներից էջերմոցային էֆեկտը, երբ մթնոլորտումածխաթթվական գազի քանակի աելացմանհետևանքով ուժեղանում է մոլորակիջերմապահպանիչ հատկությունը, այսինքն՝մթնոլորտն ավելի մեծ չափով է խոչընդոտում դեպիտիեզերք երկրագնդի ջերմության ճառագայթումըֈՈրպես հետևեվանք նկատվում է երկրագնդի միջինջերաստիճանի բարձրացում (0.6-2oC), որըխախտում է միլիոնավոր տարիների ջերմայինհաշվեկշիռը և պատճառ դառնում Ա-մանֈ

Անապատացմանպատճառ են դառնումնաև քաղաքաշինությունը, ագրոտեխնիկայի կանոնների խախտումը, չկարգավորված ոռոգումը, արոտավայրերում կենդանիներիգերարածեցումը, անտառհատումները, բացեղանակով օգտակար հանածոներիարդյունահանումը, հողերի աղտոտումը, կենսաբազմազանության խախտումը, չկանոնակարգված ռեկրեացիանֈ

http://encyclopedia.am/pages.php?bId=1&hId=462

http://www.armeniapedia.org/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4