1

HỘI BẢO VỆ THIÊN NHIÊN VÀ MÔI TRƯỜNG VIỆT NAMHỘI BẢO VỆ THIÊN NHIÊN VÀ MÔI TRƯỜNG VIỆT NAM

VACNE VACNE

CỘNG ĐỒNG CỘNG ĐỒNG

KHÔNG THỂ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG KHÔNG THỂ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

- SẼ KHÔNG CÓ- SẼ KHÔNG CÓ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNGPHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Nhóm nghiên cứu VACNENhóm nghiên cứu VACNEBáo cáo tại Hội thảo " PTBV ở Việt Nam và Báo cáo tại Hội thảo " PTBV ở Việt Nam và

vai trò của cộng đồng "vai trò của cộng đồng "

Hà Nội, tháng 5/2012Hà Nội, tháng 5/2012

2

I. MỞ ĐẦU

Môi trường - Một ( 1 ) trong ba ( 3 ) trụ cột chính của PTBV

1. Kinh tế phát triển

2. Xã hội công bằng

3. Môi trường trong lành

3

Hội nghị thượng đỉnh Rio - 92

4

II. VAI TRÒ CỘNG ĐỒNG BVMT VÀ PTBV

...Những vấn đề môi trường được giải quyết tốt nhất với sự tham gia của các công dân quan tâm...

( Trích Nguyên tắc 10 trong tổng số 27 nguyên tắc của Tuyên bố RIO - 92 về môi trường và phát triển năm 1992 )

II.1. Tuyên bố RIO - 92

5

II. VAI TRÒ CỘNG ĐỒNG BVMT VÀ PTBV

...3. BVMT là quyền lợi và nghĩa vụ của mọi tổ chức, mọi gia đình và của mỗi người...

(Trích 5 quan điểm BVMT trong Nghị quyết số 41 - NQ/TVV ngày 15/11/2004 của Bộ chính trị " Về BVMT trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐHđất nước")

II. 2. Quan điểm BVMT của Việt Nam

6

II. VAI TRÒ CỘNG ĐỒNG BVMT VÀ PTBV

Điều 4. Nguyên tắc BVMT...2. BVMT là sự nghiệp của toàn xã hội, quyền và trách nhiệm của cơquan nhà nước, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân.

( Trích Luật BVMT năm 2005 )

II.3. Quy định trong Luật BVMT năm 2005

7

II. VAI TRÒ CỘNG ĐỒNG BVMT VÀ PTBV

Mặt trận Tổ quốc VN                ( tháng 10/2004)

Tổng Liên đoàn Lao đông VN   ( tháng 1/2004)

Đoàn Thanh niên CS HCM        ( năm 1995, thời kỳ Bộ

KH, CN& MT )

Liên hiệp hội Phụ nữ VN            ( tháng 1/2005)

Hội Nông dân VN                        ( tháng 5/2005)

Hội Cựu Chiến binh VN             ( năm 2006 )

Liên hiệp các hội KHKT VN      ( tháng 12/2004)

* Vói các tổ chức xã hội khác ?

II.4. Bộ TN&MT ký nghị quyết liên tịch BVMT với các tổ chức chính trị - xã hội:

8

Bộ TN&MT tổng kết Nghị quyết liên tịch

với Hội Nông dân VN (2005-2010)

9

II. VAI TRÒ CỘNG ĐỒNG BVMT VÀ PTBV

II.5. Tham khảo: Tổ chức, cá nhân thuộc khối cộng đồng, khối nhà nướcđược nhận Giải thưởng Môi trường VN từ năm 2001

Năm  Cộng đồng Nhà nước

2001 7 5

2002 9 9

2003 10 4

2004 12 6

2005 8 10

2006 8 11

2007 8 9

2008 12 8

2009 9 11

2011 24 26 ( Bắt đầu trao 2 năm/ lần )

Trung bình: Cộng đồng 53%;  Nhà nước 47%

10

III. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ THỰC SỰ CỦA CỘNG ĐỒNG BVMT&PTBV

Bảo đảm đầy đủ THÔNG TIN môi trường

Chủ động THAM GIA các hoạt động về môi trường

Được PHÁP LUẬT bảo vệ

Được nâng cao NĂNG LỰC thực hiện

III.1. Phương pháp TAI Quyền tiếp cận môi trường của cộng đồng

11Phổ biến kết quả đánh giá TAI tại Việt Nam

12

III. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ THỰC SỰ CỦA CỘNG ĐỒNG BVMT&PTBV

Đã thử nghiệm 2 giai đoạn ở nhiều quốc gia

Được Mạng lưới vì nguyên tắc 10 khuyến khích áp dụng

VACNE áp dụng từ năm 2006

VACNE cùng 9 nước châu Á khác đang thực hiện dự án áp dụng TAI 2011-2015

III. 1. Phương pháp TAI ( tiếp )

13

III. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ THỰC SỰ CỦA CỘNG ĐỒNG BVMT&PTBV

Năm 2009 Viện Quản lý môi trường điều tra xã hội việc thực hiện 63 điều/ nội dung CẤM trong Luật BVMT

Có nhiều kết quả liên quan đến việc bảo đảm THÔNG TIN cho cộng đồng

Các kết quả này có thể làm cơ sở để đánh giá mức độ thực tế bảo đảm THÔNG TIN

III.2. Thực tế bảo đảm THÔNG TIN môi trường cho cộng đồng ở VN

14

III. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ THỰC SỰ CỦA CỘNG ĐỒNG BVMT&PTBV

1. Đối với người dân:+ 69,1% có biết đến các điều CẤM về môi trường+ 30,9% không biết

2. Đối với doanh nhân:+ Gần 60% " biết đôi chút " về các điều CẤM+ 2,1% không biết

Nguồn: Một số vấn đề về cơ chế bảo đảm thực thi điều cấm của pháp luật trong lình vực BVMT. NXB Tư pháp. H, 2010

III.2. Thực tế bảo đảm THÔNG TIN môi trường cho cộng đồng ở VN (tiếp)

15

III. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ THỰC SỰ CỦA CỘNG ĐỒNG BVMT&PTBV

Khá đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung

Trong một số trường hợp có vai trò quyết định

Thiếu chủ động

Năng lực còn nhiều hạn chế

Kết quả rất không tương xứng với mong muốn

III.3. Thực tế THAM GIA của cộng đồng trong BVMT&PTBV ở VN

16Lễ Công nhận cây nghiến tại Cao Bằng là Cây Di sản Việt Nam

17

III. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ THỰC SỰ CỦA CỘNG ĐỒNG BVMT&PTBV

Tư vấn, phản biện xã hội

Giám sát, kiểm tra

Tổ chức các sự kiện môi trường

Tổ chức các giải thưởng, cuộc thi, triển lãm, lập quỹ

Truyền thông cộng đồng

Sáng tạo các mô hình thích hợp từng hoàn cảnh cụ thể

Đối ngoại nhân dân

III.3. Thực tế THAM GIA của cộng đồng trong BVMT&PTBV ở VN (tiếp)

18

III. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ THỰC SỰ CỦA CỘNG ĐỒNG BVMT&PTBV

Quy định của pháp luật còn sơ sài, chưa đầy đủ

Còn nhiều khiếu kiện

Xuất hiện những hành động " cực đoan “

Ảnh hưởng không tốt đến môi trường, kinh tế , xã hội

Góp phần làm suy giảm niềm tin

III. 4. Bình đẳng PHÁP LUẬT BVMT ở VN

19

III. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ THỰC SỰ CỦA CỘNG ĐỒNG BVMT&PTBV

Quy mô nhiều vụ việc rất lớn, thể hiện qua kinh phí đền bù, hỗ trợ, chưa tính đến làm sạch môi trường

Vụ tràn dầu của tầu Neptuyn năm 1994, thỏa thuận đền bù 4,2 triệu USD

Vụ gây ô nhiễm sông Thị Vải cua Vedan, đền bù hàng ngàn hộ dân thuộc 3 tinh, thành phố 220 tỷ VND

Vai trò luật pháp?

III. 4. Bình đẳng PHÁP LUẬT BVMT ở VN (tiếp)

20Vụ việc xả thải gây ô nhiễm môi trường của Công ty Vedan

21

III. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ THỰC SỰ CỦA CỘNG ĐỒNG BVMT&PTBV

Được nâng cao nhờ sự phát triển chung

Nâng cao nhận thức được chú trọng

Nhìn chung, năng lực không đáp ứng được yêu cầu

III.5. Nâng cao NĂNG LỰC cộng đồng trong BVMT&PTBV ở VN

22Cộng đồng tham gia bảo vệ môi trường

23

III. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ THỰC SỰ CỦA CỘNG ĐỒNG BVMT&PTBV

Những bất cập cần được nhanh chóng khắc phục:

Đầu tư quá thấp, không ổn định

o Ví dụ VUSTA với hàng trăm cơ sở hoạt động, mỗi năm được cấp vài tỷ sự nghiệp MT

Cơ chế quản lý chưa rõ ràng, không có đơn vị chủ quản đủ tầm

Thiếu một chiến lược tương xứng

III.5. Nâng cao NĂNG LỰC cộng đồng trong BVMT&PTBV ở VN (tiếp)

24

IV. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ VIỆC CẦN LÀM ĐỂ NÂNG CAO VAI TRÒ CỘNG ĐỒNG BVMT&PTBV Ở VN

Xây dựng và thực hiện chiến lược phát huy sức mạnh cộng đồng BVMT, PTBV và ứng phó với biến đổi khí hậu trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế

Nghiên cứu trình Chính phủ ban hành Nghị định riêng về huy động cộng đồng BVMT&PTBV, bao gồm nội hàm ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu

Tổ chức thực hiện tốt hơn các chương trình/ nhiệm vụ/đề án/ dự án/đề tài liên quan đến cộng đồng BVMT&PTBV trong các chiến lược, kế hoạch hành động đã ban hành

25

IV. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ VIỆC CẦN LÀM ĐỂ NÂNG CAO VAI TRÒ CỘNG ĐỒNG BVMT&PTBV Ở VN

Tăng cường đầu tư cho cộng đồng từ các nguồn kinh phí sự nghiệp

Tạo điều kiện thuận lợi để cộng đồng chủ động tổ chức các hoạt động BVMT&PTBV

Tạo cơ hội liên kết hoạt động  của cộng đồng trong nước, giữa trong nước và ngoài nước

26

KẾT LUẬN

Nếu cộng đồng không thể bảo vệ môi trường, sẽ không có phát triển bền vững

27

XIN CẢM ƠN SỰ CHÚ Ý CỦA QUÝ VỊ !

Rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp