Hoe? Zo! Open standaarden en open source …...3 Open standaarden en open source software in het...
Transcript of Hoe? Zo! Open standaarden en open source …...3 Open standaarden en open source software in het...
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!A
Open standaarden en open source software in het mbo
Leren vernieuwen
Zo!Hoe?
1 Waarom een boekje over open standaarden en open source software in het mbo? 3
2 Wat zijn open standaarden, en waaromopen standaarden? 4
3 Waarom open standaarden in het mbo? 104 Hoe open standaarden toepassen in het mbo? 165 Wat is open source software, en waarom
open source software? 246 Hoe open source software toepassen in het mbo? 327 Conclusies en advies 378 Meer weten? 389 Nederland Open in Verbinding, Kennisnet en saMBO~ICT 40
Hoe?
2 Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!3
Mbo-instellingenzijnconstantopzoeknaarmogelijkhedenomhet
onderwijsprocesteoptimaliseren.Derolvanictwordtdaarbij
steedsbelangrijker.Dezeoptimalisatiegeldtvoorzoweldeinterne
onderwijsprocessenalsdecommunicatiemetdebuitenwereld.
Devraagomuitwisselingvangegevenstussenscholenen
anderepartijenneemttoe.Bovendienzorgentechnologische
ontwikkelingenervoordaterkeuzesmoetenwordengemaakt:
metwelkekeuzeskunjeictoptimaalinzettenvoorondersteuning
vandeelnemers,zodathetaansluitophunwereldthuisenop
deberoepspraktijkenleidttoteenoptimaliseringvanhet
onderwijsproces?
IndezeHoe? Zo!wordenvragengesteldenbeantwoordoverde
rolvanopenstandaardenenopensourcesoftwareinhetmbo.
Openstandaardenenopensourcesoftwarezijndelaatstejaren
regelmatiginhetnieuwsgeweestensteedsvakerwordteractief
beleidopgevoerd.Hetisveranderdvaneentechnischonderwerp
toteenonderwerpdateenbeleidsmatigeaanpakverdient.Ookde
rijksoverheidbenadrukt,doormiddelvanprogramma's,hetbelang
vanopenstandaardenendetoepassingvanopensourcesoftware.
DezeHoe? Zo!geeftueenbeeldvanwatopenstandaardenenopen
sourcesoftwarekunnenbetekenen.Hierbijwordtantwoordgegeven
opdevolgendevragen:
• Watzijnopenstandaarden,enwaaromopenstandaarden?
• Waaromopenstandaardeninhetmbo?
• Hoeopenstandaardentoepasseninhetmbo?
• Watisopensourcesoftware,enwaaromopensourcesoftware?
• Waaromopensourcesoftwareinhetmbo?
• Hoeopensourcesoftwaretoepasseninhetmbo?
DezeHoe? Zo!isgeschrevenvooronderwijsmanagersenict-
coördinatoren.Devragenenantwoordenhelpenubijhetbesluiten
overenhetsturenophettoepassenvanopenstandaardenen
opensourcesoftwarebinnenuwonderwijsinstelling,zodatu
kuntsturenopeeneffectieveenefficiënteinzetvanict.Voorde
onderwijsmanagerzijnvooraldehoofdstukken2en3overopen
standaardenenhoofdstuk5overopensourcesoftwareinteressant.
Dehoofdstukken4en6gaanoverdeimplementatievanopen
standaardenenopensourceenzijnvooralvantoepassingvoorde
informatiemanagerofit-manager.
Nahetlezenvanditboekjeweetuwatopenstandaardenenopen
sourcesoftwarezijn,waaromopenstandaardeneenmustzijn
enhoeueenkeuzekuntmakentussenopensourcesoftwareen
geslotensourcesoftware.
1 Waarom een boekje over open standaarden en open source software in het mbo?
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!4
Watzijnopenstandaarden?
Watzijndevoordelenvanopenstandaarden?
Hoe?
2 Wat zijn open standaarden, en waarom open standaarden?
5 Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!
1 ProgrammabureauNederlandOpeninVerbinding,opgezetdoordeNederlandseoverheidterbevorderingvanhetgebruikvanopenstandaardenenopensourcesoftwarebinnende(semi)publiekesector.Zie:noiv.nl
Wat zijn open standaarden? Veelalonbewustmakenmbo-instellingenalveelvuldiggebruikvan
'openstandaarden'.Hetinternetisbijvoorbeeldvollediggebaseerd
opopenstandaarden.Demeestebestuurdersenonderwijsmanagers
zullenzichdanooknietdrukmakenoverdedefinitie,zoalsdeze
inhetkadertelezenis.Tochheeftbewustetoepassingvanopen
standaardeninvloedopdeinterneprocessenbinnendeschool
enophoeonderwijsinstellingenzichalsgoedepartneropstellen
binnendeketen.Wantwaarhetinternetdemogelijkhedenlaatzien
vanopenstandaarden,zijnernogveelmeertoepassingeninhet
onderwijswaarukuntprofiterenvanopenstandaarden.
Openstandaardenwordenzichtbaaralsdezeafsprakenin
softwarepakkettenzijntoegepast.Inhetdomein‘Techniek
enprocesindustrie’zoueenCAD-tekeninggemaaktinhetene
softwarepakketookfoutloosintelezenentebewerkenmoetenzijn
inhetsoftwarepakketvaneenandereleverancier.Eengesloten
standaardkanerindepraktijkopneerkomendatdetekening
slechtsinéénspecifieksoftwarepakketfoutloosistegebruiken,
enerinandereapplicatiestegenbeperkingenwordtaangelopen.
Ubentdanookindetoekomstafhankelijkvandatsoftwarepakket
(ietsdatuiteraardwelprettigisvoordeleveranciervanditpakket).
Welkeopenstandaardenvooreenmbo-instellingrelevantzijn,
wordtinhoofdstuk4besproken.
Zo! Definitie van open standaardenOpenstandaardenzijnpubliekeafsprakenoverdespecificatiesvankoppelvlakken,tussensamen-werkendetoepassingen,diensten,systemenennetwerken.Dezeafsprakenkunnenopverschil-lendemanierenwordenontwikkeld,aangebodenenbeheerd,maarzijnpas‘open’standaardenalsaandevolgendedefinitiewordtvoldaan:•Destandaardisgoedgekeurdenzalworden
gehandhaafddooreennon-profitorganisatie,endelopendeontwikkelinggebeurtopbasisvaneenopenbesluitvormingsproceduredietoegankelijkisvoorallebelanghebbendepartijen(consensusofmeerderheidsbeschikkingenz.).
•Destandaardisgepubliceerdenoverhetspecificatiedocumentvandestandaardkanvrijelijkwordenbeschiktofhetdocumentisteverkrijgentegeneennominalebijdrage.Hetmoetvooreeniedermogelijkzijnomhettekopiëren,beschikbaartestellenentegebruikenomnietoftegeneennominaleprijs.
•Hetintellectueleeigendom–metbetrekkingtotmogelijkaanwezigepatenten–van(delenvan)destandaardisonherroepelijkterbeschikkinggesteldopeenroyalty-freebasis.
•Erzijngeenbeperkingenomtrenthether-gebruikvandestandaard.Bron: NOiV1
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!6
Wat zijn de voordelen van open standaarden?Erwordenvelevoordelenaanopenstandaardentoegedicht,maar
demeestrelevantezijn:
• Digitaal samenwerken (Interoperabiliteit)
• Onafhankelijkheid van leveranciers
• Randvoorwaardelijk voor nieuwe ontwikkelingen
a. Interoperabiliteit
Hetgebruikvanopenstandaardenbevordertinteroperabiliteit:
demogelijkheidomdigitaalsamentewerken.Hierdoorkunnen
informatiesystemen(elektronische)informatieeenvoudigermet
elkaaruitwisselenen(her)gebruiken.
Eenvoorbeeldvaninteroperabiliteitinhetonderwijszijndigitale
portfolio's.Wanneereenmbo-deelnemerzijngegevensheeft
opgeslagenineendigitaalportfoliosysteemvandembo-instelling,
kandedeelnemerdezenahetbehalenvanhetdiplomaelektronisch
meenemen.Bijdevervolgopleidingkandedeelnemerzijnportfolio
lateninlezeninhetdigitaleportfoliosysteemvandebetreffende
instellingenzijnportfolioverderuitbreiden.Bijhetinschrijven
bijeenuitzendbureaulaatdedeelnemerzijnportfolioelektronisch
achter.Hetuitzendbureaukanvervolgensdezegegevensimporteren
inzijnsysteem,zodataandehandvandecompetentiesen
ervaringenuithetportfolioeenpassendebaanvoordedeelnemer
wordtgevonden.
Dezeambitiekanalleenwordengerealiseerdmetopen
standaarden,aangezienverschillendepartijen(zoalsmbo-
instellingen,maarookuitzendorganisaties)inverschillendeketens
dezelfdestandaardenmoetengebruiken.Wanneerdesystemen
bijverschillendepartijengebruikmakenvandeopenstandaard
ePortfolioNL,wordendegegevensfoutloosingelezen,zonderdat:
• deinformatiehandmatigmoetwordeningevoerd;
• relevanteinformatieverlorengaatofdureconversiesnodigzijn.
b. Onafhankelijk van leveranciers
Openstandaardenverminderendeafhankelijkheidvaneen
specifiekesoftwareleverancier.Alsmeerdereleveranciersdezelfde
openstandaardenhanteren,wordthetvoordeschooleenvoudiger
omovertegaanopeenproductvaneenandereleverancier.
Alsdocentenbijvoorbeeldveellesmateriaalhebbenontwikkeld
ineeneigen(gesloten)bestandsformaatvaneenelektronische
leeromgeving(ELO),isdeoverstapnaareenandereomgevingeen
dureaangelegenheid.Hetontwikkeldelesmateriaalkandanniet
wordenmeegenomennaardenieuweleeromgeving.
Ubentdanovergeleverdaanuwoorspronkelijkeleverancier:een
‘vendorlockin’.Voorubetekentditoverhetalgemeendatuals
onderwijsinstellingteveelgaatbetalenenuweinigkeusheeft.
Bijeenoverstapmoetleermateriaalofopnieuwwordengemaakt
indenieuweELOofworden'vertaald'naarhetnieuwesysteem.
Doorlesmateriaalopteslaanineenopenstandaard(bijvoorbeeld
deEduStandaard2afspraken‘Contentpackaging’en‘Afspelen
educatievecontent’),isdezevertalingnietnodig:hetlesmateriaal
kanookindenieuweELOwordenbewerktenafgespeeld.
2 edustandaard.nl
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!7
Gegevens in meerdere systemenDeelnemergegevenszoalsnaam,adresentelefoon-nummerwordenvaakinmeerderesystemengebruikt:indedeelnemeradministratie,hetleerlingvolg-systeemendeelektronischeleeromgeving.Nukun-nendezedeelnemergegevensinallesystemenwordeningevoerdenbijgehouden,maardatiskostbaarenfoutgevoelig.Daarnaastmoetbijeenwijzigingindegegevensdeinformatieopmeerdereplekkenwordengewijzigd.Ict-afdelingenkoppelendaaromsystemenaanelkaar,zodatdeelnemergegevensautomatischvanhetenenaarhetanderesysteemwordendoorgezet.Zohoevenwijzigingenmaaropéénplektewordenbijgehouden.
Hetmakenvandezekoppelingenisechterlastigendaardoorkostbaar.Systemenhebbenvaakeigenmanierenomgegevensvastteleggenendiever-schillenvanelkaar.Zostaatbijvoorbeeldinhetenesysteemhethuisnummerinhetzelfdeveldalsdestraatnaam;hetanderesysteemgebruiktdaartweeaparteveldenvoor.Ofsystemengebruikenverschil-lendebenamingenvoorvelden.Voorelksysteemmoetdaneenuniekekoppelingwordengemaakt.Ditisnietnodigwanneerdesystemeneenopen
standaardhanterenvoorhetuitwisselenvandeel-nemergegevens.Indeopenstandaardispreciesvastgelegdwelkeveldenmoetenwordenuitgewisseld,hoedegegevenswordenvastgelegdenhoedeuitwisselinginzijnwerkgaat.Elkkoppelvlakisdangebaseerdopdezelfdeopenstandaardwaardooruoptimaalhergebruikmaaktvankennisendebeheer-lastvankoppelvlakkenreduceert.Erzijnimmersminderdureuniekekoppelvlakkennodig.Daarnaastbentudoorhetgebruikvaneenopenstandaardophetkoppelvak‘interoperabel’gewordenenisdeleveranciersafhankelijkheidafgenomen.Hierdoorheeftumeerflexibiliteitombijvoorbeeldeensysteemtevervangenofeenvoudignieuwefunctionaliteitterealiseren.
Bijveelmbo-instellingenwaarhetdeelnemer-administratiesysteemwordtvervangen,hebbenict-afdelingenlastvanhetfeitdatopenstandaardennogonvoldoendegeïmplementeerdzijn.Samenmetmbo-instellingenensoftwareleverancierswerkenKennisnetensaMBO~ICTdaaromaaneenNederlandsetoepassingvaneenopenstandaardvooruitwisselingdeelnemergegevensbinnenhetmbo.Zie:mbostandaarden.kennisnet.nl.
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!8
c. Randvoorwaardelijk voor nieuwe ontwikkelingen
Openstandaardenzijnveelalnoodzakelijkvoordemeestrecente
trendseninnovaties.Wenoemenertwee:
• Deelnemersenmedewerkersdiehuneigenapparaatmeewillen
nemenentoegangwillentotinternet(‘HetNieuweWerken’).Dat
kanalleenmetopenstandaarden!
Indienunamelijkgebruiktmaaktvangeslotenstandaarden
voordetoegangtotinternet,moetenalledeelnemersenmede-
werkersextrasoftwareinstallerenomdathunapparatendeze
standaarden,integenstellingtotveleopenstandaarden,niet
standaardondersteunen.
• Steedsmeerapplicatiesstaannietmeerbijuwinstellingzelf,
maartochwiltueropeeneenvoudigemaniertoegangtotkrij-
geneninformatieuitdeapplicatiekunnenhalen.Datkanalleen
metopenstandaarden!
Indienuwapplicatiesnietmeeropuweigensystemendraaien,
wiltuerwelzekervanzijndatualtijdtoeganghoudttotuw
eigeninformatiezonderhogekostentemoetenmakenvoor
hetomzettenvandeinformatienaareenformaatdatukunt
gebruiken.InhetkadervanCloudComputingwordtditookwel
de‘exit-strategie’genoemd:hoekrijgtuuwdataweeruitde
Cloud?
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!9
Isuwmbo-instellingookeengoedepartnerindeketen?
Watisuwvisievoorhetmbo?
Communiceertuinvrijheid?
Zijnopenstandaardenookeenverplichting?
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!10
Hoe?
3 Waarom open standaarden in het mbo?
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!11
Wat is uw visie voor het mbo?Uwvisievoorhetmbobrengtstrategischekeuzesmetzichmee.
Onderdeelvandezestrategischekeuzesishetgebruikvanopen
standaardenomuwvisieterealiseren.Meteentweetalvoorbeelden
zietubijwelkevisieopenstandaardennoodzakelijkzijn.
Flexibiliteit en keuzevrijheid van de deelnemer
Sommigeinstellingenkiezenvooreengrotematevanflexibiliteit
enkeuzevrijheidvoordedeelnemers.Eendeelnemerkanzijneigen
laptop,netbookofiPodmeenemennaarschoolendaargebruiken.
Deschoolmoetinditgevalbewustkiezenvoorsoftwareendigitaal
leermateriaaldatopdeverschillendeapparatenvandestudentenkan
draaien.Datkanwanneerindesoftwareofhetdigitaalleermateriaal
openstandaardenzijnverwerkt.Gelukkigzijnsteedsmeerapplicaties
internetgebaseerd,waarbijdedeelnemertoegangtotdeapplicatie
krijgtviaeenbrowser.Wanneerdebestaandeopenstandaarden
voorhetinternetgoedzijntoegepast,zoalsdeopenstandaard
‘Webrichtlijnen’(eensetrichtlijnenwaaraaneenwebsitemoet
voldoenomerzekervantezijndatdezevooriedereentoegankelijkis:
zowelinmeerderebrowsersalsvoormensenmeteenbeperking.Zie:
webrichtlijnen.nl),moeteendergelijkeapplicatieiniederebrowser
kunnenwerken.DusnietalleenopeenpcmetWindowsmaarookop
eencomputervanApple.
‘Best of Breed’
Sommigeinstellingenwillennietééngrootenveelomvattend
pakketvanéénleverancierdatalleprocessenbinnendeinstelling
ondersteunt.Zijkiezenvoordebesteofgoedkoopsteapplicatieopde
marktdieeendeelvandeprocessenondersteunt.Hierdoorstellenzij
metverschillendeapplicatieshunict-ondersteuningsamen.Zekiezen
daarmeevoor‘BestofBreed’.Ditisookeenvandeonderliggende
principesinTripleA3.
Eendergelijkestrategischekeuzeheeftweleenconsequentie.Deze
verschillendepakkettenmoetenmetelkaarsamenwerkeneninformatie
uitwisselen,zodathetvoordemedewerkersbinnendeinstellingvoelt
alséénsysteem.Datkaneenvoudigeralsdeverschillendeapplicaties
werkenmetopenstandaardenwaarinafsprakenzijngemaaktoveralle
koppelvlakken.
Zo!
3 sambo-ict.nl,kijkonderthema’senarchitectuur
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!12
Is uw mbo-instelling ook een goede partner in de keten?Scholenbevindenzichineenketenvanorganisatiesdieinformatie
aanbiedenenvragen.Omeengoedeketenpartnertezijn,kiezen
sommigeinstellingenerbewustvoorominformatiebeschikbaarte
stellenvolgenseenopenstandaard.Zodoendeishetvoordeandere
partijeenvoudigengoedkoopomdeinformatieautomatischoverte
nemen.Deschoolzorgterzovoordatinformatienietverlorengaat,
betrouwbaarisencorrect.
Eenvoorbeeldvanhetgebruikvaneenopenstandaardindeketen
ishetElektronischLeerdossier(ELD).Ditiseenafspraakoverhet
digitaaluitwisselenvanleergegevenstussenscholen,tenbehoeve
vaneendoorlopendeleerlijn.Gegevensvaneenleerlingkunnen
bijvoorbeelddoorhetvoortgezetonderwijswordendoorgegevenaan
dembo-vervolgopleiding.Eensoepeleoverdrachtvandezegegevens
ismogelijkalsdesoftwarevanbeideinstellingendeafspraken
ondersteuntdieoverELDzijngemaakt.
Communiceert u in vrijheid?
Communicatie vrijheid
Scholenmoetenopencommunicerennaardebuitenwereld.Veelvan
dezecommunicatie,zoalsnieuwsbrieven,cijfersenstudievoortgang,
gebeurttegenwoordigdigitaal.Deelnemersenoudersmoetendie
informatiekunnenbekijkenzonderdaarvoorspecialehardwareof
softwaretehoevenaanschaffen.
Eenwebsitevaneenschoolmoetdusnietalleentebekijkenzijn
metInternetExplorermaarookmetandereinternetbrowsers,zoals
Firefox,ChromeenSafari.Zoalseerdergenoemd,zorgtdeopen
standaard‘Webrichtlijnen’hiervoor.
‘ Best of Breed’ in de praktijk Inhunict-beleidheeftROCAventusgekozenvooreen‘BestofBreed-strategie’.Bijdeselectievannieuwesoftwarevoordeverschillendefunctionelegebiedenkiestmendieapplicatiediehetbestepast.Hetuitgangspuntisdusnietomzoveelmogelijkmetéénofmeerdereapplicatiesvandezelfdeleveranciertewerken.OmdezeverschillendeapplicatiessamentelatenwerkenbinnenAventus,zijnverschillendekoppelingennoodzakelijkomdatatekunnenuit-wisselen.Numoetenkoppelingentussentweeapplicatiesnogvaakspecifiekwordengebouwd.Wanneerleveranciersallemaalopenstandaardenzoudenhanteren,hoeftditnietmeer.DitbespaartgeldenmaakthetvoorROCAventuseenstukeen-voudigeromeenapplicatietevervangen.
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!13
Erzijnmeerderegevallenbekendwaaroudershebbengeklaagdover
hettoesturenvandocumenteningeslotenstandaarden,zoalshet
Word-document(.doc).Zeklagenhieroverbijuopschool,opinternet
maarookbijderijksoverheid.Eriszelfseenspeciaal‘meldpunt
geslotenstandaarden’datdoordeoverheidisopgericht
Onderwijs vrijheid
Wanneerscholengeslotenstandaardengebruiken,ishetvoor
studentennietmogelijkomzelftebepalenwelkesoftwarezij
gebruikenvoorhetmakenvanverslagenofpresentatiesindienzij
opdrachtenalshuiswerkmoetenuitvoeren.Eendocentdiestudenten
verplichteenPowerPoint-presentatietemaken,zalzichermisschien
nietvanbewustzijndatnietiedereenthuisbeschiktoverdeze
softwarevanMicrosoft.Dedocentzoustudentenderuimtemoeten
biedenomeenpresentatietemakenineenwillekeurigsoftwarepakket
endidactischmoeteninstekenopdealgemenevaardighedenvanhet
makenvaneenpresentatie,en/ofdeinhoudelijkekwaliteitvande
presentatie.
Dezecommunicatievrijheidraaktookdegrondwet:hetrechtop
onderwijsmaakthettoepassenvanopenstandaardentotplicht!
Immers,ditschrijftvoordatonderwijsinstellingenkosteloostoeganke-
lijkzijn.Zakendienodigzijnvoorhetvolgenvanonderwijsmogen
nietondereenvrijwilligebijdragevallen4.
Brief naar de ouders per e-mail?Ookeendocumentdatwordtmeegestuurdmeteene-mailberichtmoetineenbestandsformaatstaandatvooriedereen–zonderkosten–leesbaaris.EenschoolmagdusgeeninformatieversturenviaeenWord-document,maarwelalsPDF/A.PDF/Aiseenopenstandaardwaarmeetoegankelijkheidzowelopverschillendeplatformen/systemenisgegarandeerdalsindetijd.BijhettoepassenvandezestandaardishetwelvanbelanguervanteverzekerendatuechtPDF/Agebruikt.Zoalshetvoorbeeldlaatzien:nietiedereversievanPDFisPDF/A. 4 Voormeerinformatiezie:
job-site.nl/uploads/managed_media/files/Brochure%20Schoolkosten.pdfeuropa-nu.nl/id/vgm7mnouopzf/artikel_ii_14_het_recht_op_onderwijs
Toegankelijkheid websiteWiltuwetenofuwwebsitevoldoetaandeopenstandaard‘Webrichtlijnen’endaarmeebepalenhoetoegankelijkuwwebsiteis?Kijkdanop:versie1.webrichtlijnen.nl/toetsen/
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!14
Zijn open standaarden ook een verplichting?Openstandaardenzijngeenideologie,maareenbedrijfsmatig
fenomeen.Sterkernog,detoepassingvanopenstandaardenis
tegenwoordigeenverplichting.
Derijksoverheidwilhetgebruikvanopenstandaardenbevorderen.
Zijheeftdaartoeenkelejarengeledenbeleidontwikkelddatvan
toepassingisopalleoverhedenen(semi)publiekeinstellingen.
Iedere(semi)publiekeorganisatie–endusookmbo-instellingen–
moetvoldoenaanhetprincipe'Pastoeofleguit'.Datbetekentdat
eenmbo-instellingopenstandaardenmoetgebruiken(Pastoe!).Een
mbo-instellingkanhieralleenmetgoedonderbouwdeargumentatie
vanafzienendientdaarbijaantegevenwanneerdeovergangnaarde
openstandaardwelmogelijkis(Leguit!).
Derijksoverheidprobeertnuvooraldeonderwijssectorgoedte
informerenoverdezebeleidskeuzes.Hetkanzijndatditbeleidde
komendejarenstringenterwordt.
Voormeerinformatie:ziehetkabinetsbeleidzoalsgeformuleerdin
hetactieplanNederlandOpeninVerbinding5.
5 noiv.nl/files/2009/12/Actieplan-Nederland-Open-in-Verbinding.pdf
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!15
Hoe?
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!16
4 Hoe open standaarden toepassen in het mbo?
Waarzijnopenstandaardentevinden?
Welkeopenstandaardenzijnvoorhetmborelevant?
Hoekuntuinvloeduitoefenenopeenopenstandaard?
Hoekunnenopenstandaar-denwordentoegepast?
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!17
Welke open standaarden zijn voor het mbo relevant? In onderstaand overzicht kunt u op basis van de toepassing open standaarden vinden.
De lijst is niet uitputtend, maar bevat wel de belangrijkste standaarden voor een mbo-instelling.Zo!
Toepassing Standaard ToelichtingToegankelijkheidwebsitebeoordelen Webrichtlijnen Eensetrichtlijnenwaaraaneenwebsitemoetvoldoenomerzekervantezijndat
dezevooriedereentoegankelijkis:zowelinmeerderebrowsersalsvoormensenmeteenbeperking.Zie:webrichtlijnen.nl
Uitwisselenvantekstdocumenten ODF Openformaatwaarintekstdocumentenkunnenwordenopgeslagen.Tegenhangervanhetgesloten.doc-formaat.Zie:oasis-open.org/committees/tc_home.php?wg_abbrev=office
Uitwisselenvantekstdocumenten PDF1.7 Versie1.7vandePDF-standaardisdeopenversievandezestandaard.DezestandaardkannetalshetODF-formaatwordengebruiktvoorhetuitwisselenvantekstdocumenten.Zie:adobe.com/devnet/pdf/pdf_reference.html
Uitwisselenvantekstdocumenten PDF/A DePDF/AversievandePDF-standaardisspecifiekgeschiktvoorhetuitwisselenvantekstdocumentendievooreenlangereperiodebeschikbaarmoetenzijn.DeAstaatvoor‘Archiveren’.Zie:pdfa.org/doku.php?id=pdfa:en
Uitwisselingvanleergegevens E-portfolioNL EenrelatiefbekendeopenstandaardinhetonderwijsisE-portfolioNL.Hiermeekunnengegevensdiestudententijdenshunopleidinghebbenverzameld,eenvoudigwordenuitgewisseld,bijvoorbeeldmeteenvervolgopleiding.Zie:e-portfolio.kennisnet.nl/
Beveiligingvaninloggen SAML Ditiseenalgemenebeveiligingsstandaarddiehetmogelijkmaaktomopééncen-traleplekinteloggen,omvervolgensgebruiktemakenvanverschillendeonline-diensten.SAMLwordtonderanderegebruiktdoorKennisnetinEntreeendoorSURFnetinSURFfederatie.Zie:saml.xml.org/
Metadaterenvanleermateriaal NL-LOM Eenstandaardwaarmeeeenomschrijvingvanleermateriaalkanwordenmeege-geven,dezogenoemdemetadata.Zie:edustandaard.nl/afspraken/nllom
Metadaterenvanleermateriaal Content-zoekprofielPO-VO-BVE
Het'Content-zoekprofielPO-VO-BVE'specificeertdebenodigde'metadata'omdevindbaarheidenuitwisselbaarheidvanleermateriaalteoptimaliseren.Letop,erisinmiddelseenstandaardvoordeheleonderwijssector:NLLOM.Zie:edustandaard.nl/afspraken/001
Verpakkenvanleermateriaal Contentpackaging 'Contentpackaging'(inhoudverpakking)isdeafspraakvoorhetverpakkenvanwebbasedleermateriaal.Zie:edustandaard.nl/afspraken/002
Verzamelenvanmetadata Metadataharvesting Deafspraak'BeschikbaarstellenenverzamelenmetadatamiddelsOAI/PMH'faciliteerthetverzamelenvanmetadataineen(centrale)repository.Zie:edustandaard.nl/afspraken/003
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!18
Toepassing Standaard ToelichtingOpvragenvanmetadata Opvragenmetadata Deafspraak'Opvragenvanmetadata'gaatmetnameoverdestructuurvande
dialoogtussendemetadataopvragendemodule(zoekmodule)enmetadataaanbiedenderepository.Zie:edustandaard.nl/afspraken/004
Afspelenvanelektronischleermateriaal Afspelenvaneducatievecontent
Deafspraak'Afspelenvaneducatievecontent'beschrijftdeuitwisselingvaninformatieoverdeleerlingenzijnvoortgangtussendecontentendeleer-omgevingtijdenshetgebruik(afspelen)vandeeducatievecontent.Zie:edustandaard.nl/afspraken/006
Uitwisselenvanleerdossiers ELD Het'ElektronischLeerdossier'isdeafspraakvoordigitaleuitwisselingvanleerdossiersindeheleonderwijsketen.Zie:lerendoorgeven.nl/eld/default.aspx
Uitwisselenvantoetsenentoetsitems QTI-toetsuitwisseling DeafspraakQTIvanIMSiseenspecificatieomtoetsenentoetsitemsmetelkaartekunnenuitwisselen.Zie:edustandaard.nl/afspraken/toetsuitwisseling
Content voor digibordenSteedsmeerdocentenontwikkelencontentdiezijkunnengebruikenopeendigitaalschoolbord.Hier-bijwordtvaakgebruikgemaaktvansoftwarediespeciaalvooreenspecifiekmerkbordisgeschre-ven,bijvoorbeeldhetprogrammaSmartNotebook.
Doorbestandendiewordengemaaktvoorhetdigitaleschoolbordtebewarenineenopenstandaardformaat,wordtheteenvoudigeromovertestappennaareenandertypebord.Bovendienishetmateriaalbeteruitwisselbaarmetanderescholen.
IndeUKiseenopenstandaardontwikkeldvoorhetuitwisselenvancontentvoordigitaleschool-borden:Commonfileformatforinteractivewhiteboards.Eenaantalfabrikantenheeftinge-stemddezedezestandaardoptenemeninhunsoftware..IMSGlobalisbezigominternatio-naaldezestandaardverderteontwikkelen.
Zievoormeerinformatie:imsglobal.org/pressreleases/pr110426.html.
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!19
Waar zijn open standaarden te vinden?VanuitdeoverheidhoudthetForumStandaardisatie6tweelijsten
metopenstandaardenbij,diealschecklistkunnendienen.Datzijn:
• Delijstmetopenstandaardenvoor'Pastoeofleguit';
• Delijstmetgangbareopenstandaarden.
Beidelijstenzijntevindenopopen-standaarden.nl/
open-standaarden/lijsten-met-open-standaarden.Hetverschil
tussendezelijstenishetdwingendekaraktervan‘Pastoeofleg
uit’,invergelijkingmetdelijstvangangbarestandaarden.
DaarnaastbiedtKennisneteenoverzichtvanopenstandaardendie
inhetonderwijskunnenwordengebruikt.Opditoverzichtzijn
Nederlandseeninternationalestandaardentevinden.
Zie:standaarden.kennisnet.nl/standaarden/overzicht.
TotslotbiedtookNederlandOpeninVerbindingoverzichten.
Metnamedehandreiking document standaardenendehandreiking
multimediaformatenzijnpraktischtoepasbaarvoorualsmbo-
instelling:
Documentstandaarden:
noiv.nl/files/2010/05/NOiV_handreiking_open_document-
standaarden1.pdf
Multimediaformaten:
noiv.nl/files/2010/06/Handreiking_Multimediaformaten.pdf
Hoe kunnen open standaarden worden toegepast? Hetict-speelveldvaneenonderwijsinstellingisbreedenopen
standaardenzijnoveralvantoepassing.Beleidisdusnoodzakelijk.
Devolgendestappenkuntuondernemenomopenstandaardentoe
tepassen.
Stap 1. Opnemen in beleid
Omhetgebruikvanopenstandaardenbinnendeinstellingtesti-
muleren,ishetvanbelangditoptenemeninhetict-beleidvande
instelling.
Inhetict-beleidsplankanwordenopgenomendatdesoftwaresyste-
mendiewordenaangeschaftofgebouwd,moetenvoldoenaanopen
standaarden.Indeonderwijsbeleidsplannenkanwordenopgeno-
mendatdeonderwijsinstellingopeen'open'maniercommuniceert
metstudentenenanderepartijen.Teamsendocentenmoetensnap-
pendatzijopenstandaardenhanterenalszestudentendigitale
opdrachtengeven.
6 HetForumenCollegeStandaardisatiezijningestelddoordeoverheidomteadviserenoverhetgebruikvanopenstandaarden.
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!20
Naasthetopnemenvanuitgangspunteninbeleidsplannen,kunnen
ookspecifiekespeerpuntenwordenbenoemd.Bijvoorbeeld:alhet
ingekochteleermateriaalmoetaandeopenstandaard‘Afspelen
EducatieveContent’voldoenzodathetookechtwerktinonze
leeromgeving.Of:onzewebsitemoetvoldoenaandewebrichtlijnen
zodatiedereouderofdeelnemerdeinformatiegoedkanlezenen
zien.
Stap 2. Beleggen bij verantwoordelijke voor inkoop
Deverantwoordelijkevoordeinkoop(persoonofafdeling)kan
zorgendatbijdeaanschafvansoftwareen/ofdigitaalleer-
materiaalopenstandaardenwordengeëist.Bijeenaanbesteding
kanalseiswordenopgenomendatdenieuwesoftwareproducten
moetenvoldoenaanbepaaldeopenstandaarden.
• EenaantalaanbestedingsprincipesistevindenopdeNOiV
Wiki:wiki.noiv.nl/xwiki/bin/view/OpenWerken/
Aanbestedingsprincipes.
• OokheefthetNOiVmodeltekstenvooreen'open'voorkeur
beschikbaargesteld:
noiv.nl/files/2010/11/NOiV_Modelteksten_voor_open_voorkeur_
in_een_aanbesteding.pdf
Eeninkoperzal–bijvoorkeursamenmetdeinformatiemanager
ofit-manager–moetenbepalenaanwelkeopenstandaardenmoet
wordenvoldaan.
Stap 3. Selectieproces en betrek ict-afdeling
Bijhetselectieprocesvanzowelnieuwleermateriaalalsnieuwe
softwareishetnietalleenvanbelangom(specifieke!)open
standaardenoptenemeninaanbestedingenofferteaanvragen.
Hetisooknoodzakelijkomdewerkingervanindepraktijktezien.
Voorzowelsoftwarealsleermateriaalishetvanbelangomvooraf
uitgebreidtetesten,voordatwordtovergegaantotaanschaf.
Wanneereenonderwijsinstellingeenkeuzemoetmakenvoor
nieuwesoftware,kanzijeenaantaltestsdoenomtecontroleren
ofdeapplicatievoldoetaanopenstandaarden.Leverbijvoorbeeld
leerlingengegevensaanineenopenformaatenvraagdeleveran-
cieromlivetedemonstrerenhoedezegegevenscorrectworden
ingelezen.Daarbijishetookverstandigomdeleverancierlivete
latentonenofdemutatiesookwordenmeegenomenbijhet
opnieuwinlezenvanhetbestand.Beloftesinbrochureskomen
immersnietaltijdovereenmetdewerkelijkheid.
Leermateriaal in de praktijk
Uitgeversbiedeneensteedsbrederscalaaandigitalecontent.In
depraktijkblijktdatnietalleelektronischeleeromgevingendeze
contentookgoedkunnenuitlezen.Vraaguitgeversomeenaantal
voorbeeldenvanhundigitalecontentenimporteerdezebinnen
deelektronischeleeromgeving.Doorhetmateriaaltedoorlopen,
issneltezienofhetmateriaalgoedkanwordenafgespeeldende
resultatennaardeELOwordenteruggeschreven.
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!21
Praktische tip: testen door de ict-afdeling
Deict-afdelingspeelteencrucialerolinhettestenencontroleren
vanaanteschaffensystemenen/ofleermateriaalophetcorrect
gebruikvanopenstandaarden.Kennisnetheeftophaarsiteeen
aantalvalidatietoolsgeplaatst.Hiermeekanwordengetestof
geëxporteerdebestandenuite-Portfolio'sendigitaallesmateriaal
voldoenaandeopenstandaarden.Vraagdeleverancieromeen
voorbeeldbestand,waarmeeditkanwordengetest.
Validatietools
Validatie Content-zoekprofiel PO-VO-BVEDezeeValidatorkanwordengebruiktomtevaliderenofmetadatabestandenvoldoenaanhetContent-zoekprofielPO-VO-BVE.
Nahetuploadenvanhetbestand(ofpakket)enhetaanklikkenvandeknop‘Valideer’,wordthetbestandgevalideerdenhetvalidatierapportgetoond.Hierinzietuofdevalidatieprocedurecompleetensuccesvolisuitgevoerdenoferfoutenzijngevonden.Wanneererfoutenzijngevonden,wordtgedetailleerdbeschrevenwatdefoutisenwaardieisgevonden.Ditrapportwordt–indienrelevant–aangevuldmetadviezenterverbeteringvandeuitwisselbaar-heid.Zie:contentketen.kennisnet.nl/validatie/czp
E-portfolio eValidatorDezeeValidatoriseenonlineapplicatiewaarmeedetoepassingvanafsprakenineenXML-bestandofZIP-bestandkanwordengetest.Hetismogelijkomtetestenofeene-portfoliopakketissamengesteldvolgensdeNTA2035E-portfolioNL.DeeValidatorgeeftalsresultaateeneenvoudigrapport.Hierinstaandegevondenfoutenc.q.afwijkingenvandeafspraken,eventueleaanbevelingenenopmerkingen.e-portfolio.kennisnet.nl/evalidator
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!22
Hoe kunt u invloed uitoefenen op een open standaard?Eenopenstandaardontstaatnietzomaar.Eenopenstandaardkomt
totstandwanneerverschillendepartijengezamenlijkeenbepaald
knelpuntwillenoplosseninhetuitwisselenvaninformatie.
Vaakzijnditprocessenwaarjarenoverheengaan.Inditproces
gaanexpertsaandeslagomeenstandaardteontwikkelendiedoor
allepartijenalswerkbaarenimplementeerbaarwordtervaren.Er
zijnverschillendestandaardisatieorganisaties,zowelnationaalals
internationaal,dieditprocesondersteunenenzorgenvooreen
goedeinspraakvanenconsensusvormingdoordeverschillende
belanghebbenden.Eenbelangrijkeinternationalestandaardisatie-
organisatieindeonderwijswereldishetIMSGlobalLearning
Consortium7.Dezeverenigingvanonderwijsinstellingen,
uitgeverijenensoftwareleveranciersheeftalsdoeltekomentot
internationaleafspraken.Deverenigingbeheerteenaantalopen
standaarden,bijvoorbeeldvoorhetuitwisselenvanleermiddelen
enstudentgegevens.KennisnetenSURFzijnnamensdeNederlandse
onderwijssectorlidvandezevereniging.Zijproberendaarmee
invloeduitteoefenenopopenstandaardeneninternationale
softwareleverancierstebewegenzichteconformerenaandeinter-
nationaalafgesprokenstandaarden.
VaakwordtvaneeninternationaleopenstandaardvanIMSeen
lokalevariantgemaakt:eenzogenaamdtoepassingsprofiel.Hierin
wordendeafsprakenvooreenlandverscherptengelokaliseerd.
EenvoorbeeldisE-portfolioNL(NTA2035E-portfolioNL)gebaseerd
opdeinternationaleIMSePortfolioafsprakenendeNL-LOMspecifi-
catiedieisgebaseerdopdeinternationaleIEEE-LOMstandaard.
InNederlandbestaantweebelangrijkestandaardisatieorganisaties
voorhetmbo-onderwijs.Decommissieleertechnologie8vanhet
NederlandsNormalisatieInstituutbeheerteenaantalstandaarden
voorhetNederlandseonderwijs.DaarnaastbeheertEduStandaard
(waarvandeuitvoeringbijKennisnetisbelegd)eenaantalstan-
daarden,onderandereronddigitaalleermateriaal.Meerinfor-
matieoverEduStandaardendestandaardendiezijbeheert,iste
vindenopdewebsiteedustandaard.nl.
Wiltuinvloeduitoefenenindetotstandkomingvandeonderwijs-
standaarden?Danzijndezestandaardisatie-organisatieshet
vertrekpuntwaarmeeucontactkuntleggen.
7 imsglobal.org 8 nen.nl/web/Actueel/NENnormcommissie-leertechnologieen.htm
23 Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!
Hoe?
24 Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!
5 Wat is open source software, en waarom open source software?
Watzijndevoordelenvanopensourcesoftware?
Watisdekwaliteitvanopensourcesoftware?
Zijnerooknadelenaanopensourcesoftware?
Isopensourcesoftwaregoedkoper?
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!25
Opensourcesoftwareisintechnischezinvergelijkbaarmet
geslotensourcesoftware;hetisookgewoonsoftware.Hetverschil
isdatbijopensourcesoftwaredebroncodeopenenbeschikbaar
is.Hetopenenbeschikbaarzijnvandebroncodevandesoftware
betekentinpraktijkdatiedereendesoftwarekanaanpassenen
zonderkostenvoorhetgebruikdesoftwarekantoepassen.Het
feitdatopensourcesoftwareopenis,betekentnietdatookde
ondersteuningzonderkostenbeschikbaaris.Inveelgevallenzijn
erbedrijvendiedienstenaanbiedentegenmarktconformeprijzen
voorhetondersteunenvanopensourcesoftware.
Alsweeenparalleltrekkennaarleermethodeszoueenopensource
leermethodebetekenendatdeinhoudvandemethodevoor
iedereenvrijbeschikbaarisendatiedereendemethodezonder
kostenkanaanpassenentoepassen.Ookinditvoorbeeldisde
ondersteuningvoordemethodevaaknietzonderkostenbeschik-
baar.Eenschoolkanbijvoorbeelddienstenvanontwikkelaarsvan
leermethodesafnementegenmarktconformeprijzenomdeleer-
methodesaantelatenpassenofopmaattelatenschrijvenvoor
gebruikbinneneenschool.
Zo!
Definitie van open source softwareOpensourcesoftwareissoftwaremettweekenmerken:•Debroncodevandesoftwareisvrijbeschikbaar.•Inhetlicentiemodelishetintellectueeleigen-
domenhet(her)gebruikvandesoftwareenbijbehorendebroncodedusdaniggeregelddatdelicentienemerdebroncodemaginzien,ge-bruiken,verbeteren,aanvullenendistribueren.
Opheldertekrijgenofsoftwaregeclassificeerdmagwordenalsopensourcesoftware,iseenlijstmettienvoorwaardenopgesteld:deOpenSourceDefinition(OSD).DezelijstmetvoorwaardenisopgestelddoorhetOpenSourceInitative(OSI,opensource.org).
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!26
Wat zijn de voordelen van open source software?Opensourcesoftwarekenteenaantalvoordelentenopzichtevan
geslotensourcesoftware.
Onafhankelijkheid van leveranciers
Doordatdebroncodevanopensourcesoftwareopenis,kunnen
meerdereleveranciersdezelfdeopensourcesoftwareleveren.
Daarnaastloopjealsgebruikerniethetrisicodatbijeenoverstap
vanleveranciersdenieuweleverancierdeeerdergeïnstalleerde
softwarenietmeermagaanpassen;desoftwareisnamelijkvrij
beschikbaar.Dooropensourcesoftwaretegebruikenkaneen
‘vendorlock-in’wordenvoorkomen.Eenvendorlock-iniseen
situatiewaarbijjealsgebruikergebondenbentaaneenbepaalde
leverancieromdatditdeenigepartijisdieondersteuningkan
bieden.Echter,ookbijhetgebruikvanopensourcesoftwareishet
nietuittesluitendatertocheenvendorlock-inbestaat.Bijvoor-
beeldalsmaaréénleverancierondersteuningbiedtvoorhet
specifiekestukopensourcesoftwaredatwordtgebruikt.Dekans
opeenvendorlock-inisechterweleenstukkleineromdateen
andereleverancierzichhetopensourceproductaltijdmachtigkan
maken.
Continuïteit van ondersteuning
Onafhankelijkheidvanleveranciersbetekentzekerheidinbedrijfs-
continuïteit.Wanneereensoftwareleverancierfaillietgaatofeen
productnietlangerondersteunt,kandezecontinuïteitingevaar
komen.Natuurlijkkandecontinuïteitvaneenleverancierookin
gevaarkomenbijopensourcesoftware.Maaraangeziendebron-
codevandezesoftwarevrijbeschikbaaris,kunnenandereleve-
ranciersofcommunitiesdesoftwaredoorontwikkelen.Ditisniet
standaardmogelijkbijgeslotensoftware.Welishetmogelijkom
meteenESCROW-overeenkomstdebroncodeinbewaringtegeven
bijeenderdepartij.Zodoendekaningevalvanfaillissementof
disputendeinstellingoverdebroncodebeschikken.Isergeen
ESCROW-overeenkomstopgesteld,dankandebroncodebijgesloten
sourcesoftwarevaakpasnajuridischeproceduresworden
verkregen.
Geen licentiekosten
Vooropensourcesoftwarewordengeenlicentiekosteninrekening
gebracht.Opensourcelicentiesstellennamelijkgeenrestricties
aanhetgebruikendeverspreidingvandesoftware.Opensource
veroorzaaktdaarmeeeenverschuivinginhetbusinessmodel:van
licentie-inkomstennaareendienstenmodel.Eenschoolbetaaltdus
geenlicentiekostenvoordesoftware,maarbetaaltvaakwelvoor
deimplementatieenondersteuningvandesoftware.Alsmbo-
instellingkanditvoordeelminderrelevantzijnalsukunt
profiterenvanlagerelicentiekostendoorafsprakendiepartijenals
SLBDienstenenSURFDienstenmakenmetsoftwareleveranciers.
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!27
Innovatief
Opensourcesoftwarewordtontwikkelddoormensendiealsdoel
hebbenomeenzogoedmogelijkproductteontwikkelenvoorde
‘community’.Innovatieishierbijdebelangrijkstedrijfveer,ook
alserweinigofgeencommercieelbelangbijis.Dewereldvan
opensourcesoftwaresluituitstekendaanbijhetonderwijsende
bedrijfsvoeringvaninnovatievembo-scholen.
Goede relatie met open standaarden
Binnenopensourcesoftwareisheterglastigomgesloten
standaardentegebruikenomdatdezestandaardennietvrij
beschikbaarwordengesteld.Ditdruistintegenhetopen-bron-
code-principevanopensourcesoftwarewaarinookdegebruikte
standaardenmoetenzijnopgenomen.Opensourcesoftwarezaldus
meestalgebruikmakenvanopenstandaarden.Ditmaakthet
eenvoudigeromdesoftwaretekoppelenaananderesoftware-
productenindeict-omgevingvaneenschool.Ookwordthet
eenvoudigerom‘Bestofbreed-oplossingen’terealiseren.
Zijn er ook nadelen aan open source software?Naastvoordelenklevenerookenkelenadelenaanopen
sourcesoftware.
Niet de ‘de facto’ standaard software
Veelscholenmakenopditmomentgebruikvaneenelektronische
leeromgeving,inveelgevallenisditeengeslotensourceomgeving.
Doorgebruiktemakenvaneenopensourceleeromgevingkan
eenschoolprofiterenvandevoordelenvanopensourcesoftware.
Echter,eenschoolkandanooktemakenkrijgenmeteennadeelvan
opensourcesoftware:degeslotensoftwarepakkettenzijnde
‘standaard’gewordenwaaropontwikkelaarsvanleermaterialen
zichrichten.Hierdoorbestaatdekansdatbepaaldleermateriaal
nietgeschiktisvoordeopensourceomgeving,ofnietvolledig
werkt.
Deimpactvanditprobleemkaneenschoolverlagendoorinhet
gevalvaneenopensourceelektronischeleeromgevingteeisendat
zoweldesoftwarealshetleermateriaalvoldoetaanopen
standaarden.Dooralsschooltekiezenvooropenstandaarden,kunt
uvoorkomendatkoppelingentussenpakkettennietmogelijkzijnof
leermateriaalnietgebruiktkanworden.
Complexere implementatie
Indieneenschoolallesoftwarepakkettenafneemtvandezelfde
leverancierheeftdezeleveranciereroverhetalgemeenvoor
gezorgddatdeverschillendepakkettengoedmetelkaarkunnen
communiceren.Daarnaastondersteunendepakkettenvaakdezelfde
(geslotenofopen)standaarden.Bijdeimplementatievaneenopen
sourcesoftwarepakketzijnaldezeafhankelijkhedennietaltijdeven
goedvantevorenuitgezochtenisdeimplementatievaakwatcom-
plexer.Uiteraardwordtditrisicokleinermeteenleverancierdie
hetopensourcepakketvakerheeftgeïnstalleerd.Welmoetdan
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!28
rekeningwordengehoudenmetdeextrakostenvoordeinstallatie
vandesoftware.
Geen softwarepakket met licentie en garantie
Watbijgeslotensourcesoftwarealsongewenstwordtgezien(een
licentiemetgarantiedieverplichtmoetwordenafgenomen)kanbij
opensourcesoftwarealseennadeelwordengezien.Omdatergeen
licentiewordtafgenomen,biedtdecommunityvaakgeengarantie
opdeaangebodensoftware.Bijgroteproblemenmetdesoftware
iseenschooldanafhankelijkvandebereidheidensnelheidvande
communityvoorhetoplossenvanhetprobleem.Uiteraardkandit
afgevangenwordendooreenovereenkomstaantegaanmeteen
leverancierdiedezegarantieopdeopensourcesoftwarewelwil
geven,maarhieraanzijnuiteraardkostenverbonden.
ROC Mondriaan - 2006In2006isbijditROCeenpilotgedaanmetdeopensourceELOSakai(dattoentweejaarbestond).Beoogdwasommeermaatwerktekrijgenvoordestudenten,tegenminderkosten.HetideewasomSakaizoveelmogelijknaareigeninzichtinterichtenenvormtegeven.TijdensdepilotheeftROCMondriaanervarendatdeonderhoudskostenvoorafmoeilijkzijntevoor-zienenachterafzijntegengevallen.Daarnaastbleekdeafhankelijkheidvandeleveranciertegroot.Hetdoelvandepilot,meermaatwerkvoorminderkosten,isuiteindelijknietgerealiseerd.
ROC Aventus - 2008EenzelfdecasebijROCAventusvanhetopensourceELOSakaiin2008(toenSakaialvierjaarbestond)heefteenanderbeeldopgeleverddandatbijROCMondriaan.DoordeontwikkelingenindetijdenmeerkennisvanSakaibijleveranciersheeftdecasebijROCAventusin2008weltoteenkostenbesparinggeleid.Alsschoolishetdusergbelangrijkombijeenkeuzevooropensourcegoedtekijkenhoeverhetproductisontwikkeldenwelke(lokale)ondersteuningbedrijvenofandereprogrammeurskunnenleveren.
29 Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!
Wat is de kwaliteit van open source software?Watbetreftdekwaliteitvanopensourcesoftware–eneigenlijk
vanelktypesoftware–ishetaltijdbelangrijkomdevolgendedrie
zakentebekijken:
• Veiligheid
• Betrouwbaarheid
• Continuïteit
Decombinatievandezedriezakenbepaaltdekwaliteitvansoft-
ware,endusookvanopensourcesoftware.
Veiligheid
Erwordtsomstenonrechtegedachtdatopensourcesoftware
minderveiligisdansoftwaremetgeslotenbroncode.Eénvande
argumentendiehiervoorwordtaangevoerd,isdatkwaadwillende
mensenindebroncodekunnenkijkenomerzwakkeplekkeninop
tesporen.Alseenkwaadwillendeweetwaarsoftwarekwetsbaar
is,kandatwordengebruiktomtoegangtekrijgentotnetwerkenof
softwareproducten.Ditgevaarbestaatzeker,maarookbijgesloten
softwareishetmogelijkomteachterhalenhoedesoftwareisopge-
bouwd.Ondankshetfeitdatdebroncodevanopensourcesoftware
vrijbeschikbaarisendaarmeemakkelijkeristeachterhalendande
broncodevangeslotensoftware,ishetveiligheidsrisicobijopen
sourcesoftwarenietgroter.Deredenen:
• Hetzoekennaarzwakkeplekkenindebroncodeisheelarbeids-
intensief.Kwaadwillendemensenkiezenvooreenmakkelijke,
snellewegdiegroteimpactheeft.Hetmarktaandeelbepaaltdus
hetrisicoophacking,niethetonderscheidtussenopensource
softwareengeslotensoftware.
• Opensourcecommunitieshebbenoverhetalgemeensnellereen
'patch'beschikbaaromeenveiligheidsprobleemoptelossen
danleveranciersvangeslotensoftware.
• Opensourcecodewaaraaneengrotecommunitywerkt,is
meestalvaneenbeterekwaliteitomdaterwereldwijdmee
wordtgewerktenerdaardoormeerontwikkelaarsnaarde
broncodekijken.
Betrouwbaarheid
Betrouwbaarheidishettweedeaspectdatvanbelangisbijhet
bepalenvandekwaliteitvansoftware.Eensoftwarepakketdatniet
betrouwbaarisomdathetbijvoorbeeldregelmatignietwerktof
uitvaltdoorfoutenindecode,verlaagtdekwaliteitvanhetsoft-
warepakket.Daarnaastisookdeintegriteitvandeinformatiedie
wordtopgeslagenenverwerktinhetsoftwarepakketvanbelang.
Opditvlakisergeenonderscheidtussenopensourcesoftware
engeslotensoftware.Voorbeidegroepensoftwaregeldtdatde
betrouwbaarheidbelangrijkisvoordekwaliteitvandesoftware.
Continuïteit
Decontinuïteitvandesoftwareishetderdeenlaatsteaspectdat
vanbelangisvoorhetbepalenvandekwaliteitvansoftware.Met
continuïteitinhetkadervansoftwarewordtbedoeldhoezeker
hetisdatdesoftwareindetoekomstverderwordtontwikkelden
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!30
ondersteund.Zekerbijopensourcesoftwareishetvanbelangom
goedtekijkenhoestabieldecommunityisdiebijdraagtaande
ontwikkelingvanhetproduct.Bijgeslotensoftwareishetmeestal
vooralvanbelangomtekijkenhoestabieldeleveranciervande
softwareis.Hetrisicovaneeneventueelslechterecontinuïteitbij
opensourcesoftwareisteondervangendooreenleverancierin
dearmtenemendiedezecontinuïteitkanbieden,bijvoorbeeld
doordatdeleverancierzelfdeopensourcesoftwareverderkan
ontwikkelen.
Is open source software goedkoper?Hetgebruikvanopensourcesoftwarekangoedkoperzijndanhet
gebruikvangeslotensoftware.Maardatisnietaltijdhetgeval.
Langnietaltijdzijnimplementatiesvanopensourcesoftware
gratis.Opensourcesoftwarekanbijvoorbeeldprimagekochtwor-
denvaneenleverancier.Degebruikerkooptdaarmeeookdirect
debroncode.Hiermeeishetindetoekomstmogelijkomzonderde
oorspronkelijkeleverancierdesoftwareverderteontwikkelen.
Veelopensourcesoftwareisechterwelgratistedownloaden.
Ditbetreftdanechteralleenhetsoftwareproductzelf.Ondersteu-
ning,garantiesanderezakendievanbelangzijnomdesoftware
tekunnengebruiken,zijndannietinbegrepen.Vooraldezezaken
zullenaparteovereenkomstenmoetenwordenafgesloten.Vaakkan
ditbijmeerdereleveranciersdieeentotaalpakketaanbiedenvoor
deinzetvaneenopensourcesoftwarepakket.Hierbijwordtdan
nietbetaaldvoordesoftwarezelf,maarvoordeextradienstendie
wordenafgenomen.Hetisdusfeitelijknietsandersdaneenander
businessmodelopsoftware.Inhetkaderbijdezeparagraafwordt
eenaantalzakengenoemddievaakwordenafgenomenenwaarvoor
betaalddientteworden.
Gratis is niet altijd openTenonrechtewordtsomsgedachtdateengratisonlineproductaltijdopensourcesoftwareis.SoftwarezoalsGoogleAppsenMicrosoftsLive@Eduisweliswaargratis,maarnietopen.Dezesoftwarevoldoetnietaandeopensourcedefinitiedieinhetbeginvandithoofdstukstaatvermeld.Wanneerdezesoftwareooknietvoldoetaanopenstandaarden,ligteennieuwgevaarvoorvendorlock-ineninflexibiliteitopdeloer.
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!31
•Hosting–hetaanbiedenvanhetsoftwareproductopeenserverinheteigennetwerkvandeschoolofopeeninternetserver.
•Implementatie–hetinstallerenvanhetsoftware-pakketendekoppelingvanhetproductbinnendebestaandeict-omgevingvandeschool.
•Technischbeheer–hetonderhoudvandeserverwaaropdesoftwaregeïnstalleerdis.Hierondervaltbijvoorbeelddeafhandelingvanstoringmaarookvanhetuitvoerenvanupdatesvandesoftware.
•Functioneelbeheer–gebruikersmoetentoegangkrijgentotdesoftwareenermeekunnenwerken.
•Opleiding–medewerkersmoetenwordengeschoold.
Betaalde diensten bij open source software
Hoe?
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!32
Watiseropdemarkt?
Isdetoepassingvanopensourcesoftwareverplicht?
Hoekunjeopensourcevakertoepassen?
6 Hoe open source software toepassen in het mbo?
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!33
Erisgrotekansdatualopensourcesoftwaregebruikt.Veelict-
afdelingenzettenvoorhetdraaienvandewebsiteopinternet
hetopensourcesoftwareproductApachein.Hieruitblijktdat
opensourcesoftwarejarenlangzonderproblemenkandraaien
endathet–zekermetditsoortsoftware–geeneffectheeft
ophetonderwijs.Uiteraardgeldtditnietvooralleopensource
software.Zekernietvoorsoftwaredieindeberoepspraktijkwordt
gebruiktofdieindedagelijksepraktijkdoorveelmenseninde
schoolwordengebruikt.Bijvervangingvandezepakkettendoor
opensourcesoftware,moetengebruikerswennenaandenieuwe
interface.Maarditgeldtookvoordevervangingvangesloten
sourcesoftwaredooreenandergeslotensourcepakket.
Is de toepassing van open source software verplicht?Hettoepassenvanopensourcesoftwareisnietverplichtvoor
(semi)publiekeorganisaties.ErisinNederlandwelsprakevan
eenstimulansvanuitderijksoverheid.Ookvoormbo-instellingen
geldtdatzijhuneigenafwegingenkunnenmakeninhetwel
ofniettoepassenvanopensourcesoftware.Eeninstellingdie
eenkeuzemoetmakentussenopensourcesoftwareengesloten
sourcesoftwarezoubeidepakketenopdezelfdecriteriamoeten
beoordelen.Isdetotalebeoordelingvanbeidepakketten
gelijk,danbeveeltderijksoverheidaanomhetopensource
softwarepakketdevoorkeurtegeven.Bijhetbeoordelenvan
desoftwarepakkettenzijnuiteraardzakenalsbruikbaarheid,
gebruikersvriendelijkheidenkostenvangroterbelang.
Hoe kun je open source vaker toepassen?Opensourcesoftwareisgrotendeelseenict-aangelegenheid.
Hetisechterwelvanbelangomopensourcesoftwareeeneerlijke
kanstegeven,eneventueelzelfseenvoorkeursbehandeling.Omdit
mogelijktemaken,ishetbelangrijkomtezorgendateropdrie
plekkenaandachtaangeschonkenwordtaanopensourcesoftware:
1 Inhet(ict-)beleid;
2 Inaanbestedingen;
3 Bijdeselectievansoftware.
1. (Ict-)beleid
Bepaalwatuwinstellingwilmetopensourcesoftwareenleg
datvastinuw(ict-)beleidsplan.Kijkvoorinspiratievoorhet
formulerenvaneenstrategieopopensourcesoftwareop:
wiki.noiv.nl/xwiki/bin/view/OpenWerken/BestuurlijkePrincipes
2. Aanbestedingen
Hetschrijvenvanbeleidalleenisnietvoldoende.Natuurlijk
moetookopdewerkvloeractiewordenondernomen.Degene
dieverantwoordelijkisvoordeinkoopvansoftware,dientinde
aanbestedingdekeuzesuithetbeleidsplanmeetenemen.Hetis
hierbijvooralvanbelangdatopensourcesoftwareeenkanskrijgt.
Letop:opensourcesoftwarehoeftniettewordenaanbesteed.
Aanvullendedienstverleningdientwelvolgensderegelsteworden
aanbesteed.NOiVheeftmodeltekstenvooreen'open'voorkeur
beschikbaargesteld.Zie:
noiv.nl/files/2010/11/NOiV_Modelteksten_voor_open_voorkeur_in_
een_aanbesteding.pdf
Zo!
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!34
3. Selectie van software
Bijdeselectievansoftwareishetvanbelangomopensource
softwareengeslotensoftwareopdezelfdemaniertebehandelen.
Beidepakkettenmoetenopdezelfdecriteriawordenbeoordeeldom
eeneerlijkvergelijktekunnenmaken.
Alserinhetbeleideen‘open’voorkeurisafgesproken,danzoubij
gelijkegeschiktheidhetopensourcepakketdevoorkeurmoeten
krijgen.
Bijhetbeoordelenvandegeslotenenopensourcesoftwareblijkt
somsdathetlastigisomdeproductenéénopééntevergelijken
omdatbijopensourcesoftwaredeondersteuningvaakapart
ingekochtdientteworden.Deredenhiervoorisdatdesoftware
ineencommunitywordtontwikkeldendatdezecommunitygeen
dag-tot-dagondersteuningbiedt.Omhierbijeenhelpendehand
tebieden,heeftNOiVeenselectiemodelontwikkeldwaarmeede
afwijkendekenmerkenvanopensourcesoftwarekunnenworden
beoordeeld.Zie:
wiki.noiv.nl/xwiki/bin/view/OpenWerken/SoftwareSelectie/
Naastdezemeeralgemenecriteriaisvoormbo-instellingen
uiteraardaansluitingbijhetberoepsveldvanbelang.Wanneer
studententijdenshunopleidinglerenwerkenmeteenniet-
gangbare,maaropensourcesoftwarepakketdanzullenzijmeer
moeitehebbeninhunBPV.Hierisgeenalgemenerichtlijnvoor
tegeven.
Plugfest9 Uitrecentetestsisgeblekendatopensourceauteurs-enleeromgevingenhetbestevoldoenaandegesteldeeisenindeafsprakenvoordigitaalleermateriaal.Beginoktober2010werdinUtrechteenplugfestgeorganiseerd,waarbijaanbiedersvancontent(uitgeversenscholen)ensystemenwaarincontentkanwordengemaaktenafgespeeld,huncompatibiliteitmetdeafsprakenbinnenEdu-Standaardkondenaantonen.Zowelindecategorie'Auteursomgeving'als'Afspeelomgeving'scoordeeenopensourcepakkethethoogst.LespakkettenzoalsgeproduceerddoorauteursomgevingTYPO3kunnenzonderproblemenwordeningelezenineenafspeelomgeving,alsdezeafspeelomgevingookvoldoetaandeopenstandaarden.LeermateriaaldatvoldoetaandeafsprakenkanzonderproblemenwordenafgespeeldinafspeelomgevingSakai.
9 Voorderesultatenvanditplugfestzie:noiv.nl/files/2010/10/Resultaten-Plugfest-2010.pdf
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!35
Wat is er op de markt?Voorvrijwelelkesoortgeslotensoftwareiseenopensourcevariant
beschikbaar.Ookdekeuzevooreenmbo-instellingiszeerbreed.
Erisonderanderopensourcesoftwarebeschikbaarvoor:
• Primaireprocessen(elektronischeleeromgevingen,portfolio);
• Secundaireprocessen(administratie,besturingssystemen);
• Vakinhoudelijkesoftware(ontwerp,grafischebewerking);
• Kantoorsoftware(tekstverwerking,presentatie).
Detabeloppagina36geefteenkortoverzichtvanopensource
softwarevoordebovenstaandecategorieën.OpdesitevanNOiV
ishetmeesteactueleoverzichttevinden:wiki.noiv.nl/xwiki/bin/
view/NOiV/Open+source+software+voor+onderwijs.
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!36
Overzicht open source software voor onderwijs
Primaire processen – Elektronische leer omgevingenEenvandeeersteopensourcesoftwareproductendieopmbo-scholenwerdentoegepast,warendeelektronischeleeromgevingen.DeomgevingenvanMoodleenSakaizijndemeestbekende.Demogelijkhedenvandezepakkettenmetenzichmethuncommerciëletegenhangers.AndereopensourceelektronischeleeromgevingenzijnChamiloenDidactor.
Primaire processen – e-PortfolioSteedsmeerscholenmakengebruikvaneenelektronischeportfoliovoorhetbijhoudenvanderesultatenvanleerlingen.Eenaantalbekendeopensourcepakkettendieelektronischeportfolio’sondersteunen,zijnLearning4U(gebaseerdopSakai)enE-portfoliodocentenNederlandsetaal.
Secundaire processen – administratieKRDiseenleerlinginformatiesysteemmetNAW-gegevens,cijferlijsten,aan-enafwezigheid,agendaenverslaglegging.Eenanderopensourcepakket
datbinnendezecategorievaltisTCExamvoorhetelektronischafnemenvanexamens.
Secundaire processen – besturingssystemenHetmeestbekendeopensourcebesturingssysteemisLinux,degrootstetegenhangervandeMicrosoftWindowsfamilie.VanLinuxzijnmeerderevariantenbeschikbaarvanverschillendeleveranciers;perleverancierverschiltookdeondersteuning.
Vakinhoudelijke software – ontwerp en grafische bewerkingVoorhetmakenenbewerkenvanmindmapsishetpakketXMindbeschikbaar.HetmeestbekendeopensourcepakketvoorhetontwerpenenbewerkenvanafbeeldingenenhetuitvoerenvangrafischebewerkingenisTheGIMP.
Kantoorsoftware – tekstverwerking en presentatieOphetgebiedvantekstverwerkingenpresentatieishetgrootsteopensourcepakkethetOpenOfficepakket.DaarnaastisookhetLibreOfficepakketinopkomst.Metbeidepakkettenzijnallekantoorfunctiesmogelijk:vanhetschrijvenvanbrieventotenmethetbewerkenvanspreadsheetsenhetmakenvanpresentaties.
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!37
IndezeHoe? Zo!heeftugelezenwatopenstandaardenzijn,welke
openstandaardenerzijnenwaaromhettoepassenvanopen
standaardennoodzakelijkis.Openstandaardenzijnvanbelangvoor
alleprocesseninuwmbo-instelling.Daarnaastzijnopen
standaardennaardetoekomstvanbelangomleveranciers-
onafhankelijkheidtebewerkstelligen.Openstandaardenzorgener
daarnaastvoordatuookindetoekomsteenvoudiginformatiekunt
uitwisselen,zowelbinnenuwinstellingalsnaarpartijenbuitenuw
instelling.
Daarnaastheeftuinditboekjegeleerdwatopensourcesoftware
is,waarvooruopensourcesoftwarekuntinzettenenhoeueen
afwegingmoetmakentussenhettoepassenvanopensource
softwareengeslotensourcesoftware.
Uheefthierbijgeziendatderijksoverheidhetgebruikvanopen
standaardenverplichtsteltenhetgebruikvanopensourcesoft-
warestimuleert.
Voorhettoepassenvanzowelopenstandaardenalsopensource
softwareishetvanbelangomditoptenemeninuwbeleid.
Daarnaastishetbelangrijkomuwict-afdelingmeetenemen
bijhetmakenvankeuzesvooropenstandaardenenopensource
software.
7 Conclusies en Advies
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!38
Algemeen
NederlandOpeninVerbinding:noiv.nl
Kennisnet:kennisnet.nl
saMBO~ICT:sambo-ict.nl
Open Standaarden & Open Source Software
ActieplanNederlandOpeninVerbinding(NOiV):noiv.nl/
files/2009/12/Actieplan-Nederland-Open-in-Verbinding.pdf
NOiVmodeltekstenvooreen'open'voorkeur:noiv.nl/files/2010/11/
NOiV_Modelteksten_voor_open_voorkeur_in_een_aanbesteding.
Open Standaarden gebruiken
‘Pastoeofleguit’-lijstenlijstmetgangbarestandaarden:
open-standaarden.nl/open-standaarden/lijsten-met-open-
standaarden
NennormcommissieLeertechnologieën:
nen.nl/web/Actueel/NENnormcommissie-leertechnologieen.htm
StandaardenpaginaKennisnet:
standaarden.kennisnet.nl/standaarden/overzicht
EduStandaard:edustandaard.nl
NOiVhandreikingopendocumentstandaarden:noiv.nl/
files/2010/05/NOiV_handreiking_open_documentstandaarden1.pdf
NOiVhandreikingmultimediaformaten:noiv.nl/files/2010/06/
Handreiking_Multimediaformaten.pdf
Hetleveranciersmanifestopenstandaarden:noiv.nl/
leveranciersmanifest/
Open Standaarden verdieping
StateoftheArtonSemanticISStandardization(ErwinFolmeren
JackVerhoosel):noiv.nl/files/2011/03/SOTA.pdf
Beheer-enOntwikkelModelOpenStandaardenversie2(BOMOS):
noiv.nl/files/2010/12/Bomos-2.pdf
DigitaleagendaEuropeseUnie:ec.europa.eu/information_society/
digital-agenda/index_en.htm
EIF2.0(EuropeanInteroperabilityFramework):ec.europa.eu/isa/
strategy/doc/annex_ii_eif_en.pdf
Open Source Software gebruiken
Overzichtopensourcesoftwarevooronderwijs:wiki.noiv.nl/xwiki/
bin/view/NOiV/Open+source+software+voor+onderwijs
8 Meer weten?
39 Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!
NOiVselectiemodelterbeoordelingvandeafwijkendekenmerken
vanopensourcesoftware:wiki.noiv.nl/xwiki/bin/view/
OpenWerken/SoftwareSelectie/
Modelimplementatiestrategieën:wiki.noiv.nl/xwiki/bin/view/NOiV/
Implementatie+Strategie
Inspiratievoorhetformulerenvaneenstrategieopopen
sourcesoftware:wiki.noiv.nl/xwiki/bin/view/OpenWerken/
BestuurlijkePrincipes
Open Source Software verdieping:
OpenSourceInitative(OSI):opensource.org
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!40
NOiVNOiVondersteuntoverhedenenorganisatiesbinnendesectoren
onderwijsenzorgbijdeuitvoeringvanhetkabinetsbeleidvoor
openstandaardenenopensourcesoftware,zoalsvastgelegdinhet
actieplanNederlandOpeninVerbinding(NOiV).
Organisatieskunnenalleeneffectief(inwisselendesamenstelling)
metelkaarsamenwerkenalszijafsprakenmakenoverdeinrichting
vandiesamenwerkingendewijzewaaropgegevensworden
uitgewisseld.
Interoperabiliteit,hetvermogenvan(informatie)systemen
omopelektronischewijzegegevenseninformatietekunnen
uitwisselenbinnenentussenorganisaties,tussenbedrijvenen
overhedenenburgersenoverhedenenoverhedenonderlingis
danookeennoodzakelijkevoorwaardevoorhetbereikenvan
dezemaatschappelijkedoelen.IndatkaderheeftdeTweede
Kameraangegevenhetgebruikvanopenstandaardenenopen
sourcesoftwaredoordeoverheidende(semi-)publiekesectoren
belangrijktevinden,enhet(toenmalige)kabinet(Balkenende4)
gevraagdhiervooreenactieplanoptestellen.
Hetactieplanisinseptember2007doordetoenmalige
staatssecretarissenFrankHeemskerk(EconomischeZaken)enAnk
Bijleveld(BinnenlandseZakenenKoninkrijksrelaties)aangeboden
aandeTweedeKamereneind2007doordiezelfdeKamer
aangenomen.Inhetplanworden
17actielijnenbeschrevendiegeldenvooroverheidsorganisaties
eneenaantalsectoren(onderwijsenzorg),metalsdoelomdie
partijentehelpenhunwegtevindenwaarhetgaatomopen
standaarden,enhenmeerbewusttemakenvandemogelijkheden
vanopensourcesoftware.Omuitvoeringtegevenaanhetactieplan
NOiVisbegin2008hetgelijknamigeprogrammabureauopgezet,
onderdevleugelsvanStichtingICTU.
9 Nederland Open in Verbinding, Kennisnet en saMBO~ICT
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!41
KennisnetKennisnetisdépubliekeorganisatie,opgerichtdoorhetonderwijs,
diealle8000scholeninhetprimaironderwijs,voortgezet
onderwijsenhetmboondersteunteninspireertbijheteffectief
inzettenvanict.
Kennisnetkaninstellingenbehulpzaamzijnbijdevolgendezaken:
• Publicerenvankennisenervaringenvaninstellingenenexperts;
• Ondersteuningbijvisieenbeleidsvorming;
• Samenmetonderwijsinstellingenuitvoerenvanprojectenwaar-
bijinnovatieenhetontwikkelenvankenniscentraalstaan;
• Inzichtkrijgenindeict-competentiesvandocenten;
• Maatwerkworkshops/presentatiesopstudiedagenenonline
workshops;
• Aandeslagmetdigitaalleermateriaal;
• Ondersteuningbijhetgebruikvanvideo.
saMBO~ICTsaMBO~ICTiseenzelfstandigeorganisatievanenvoorallembo-
instellingenenheeftsterkebandenmetdeMBORaadenmet
Kennisnet.DebelangrijkstepijlersbinnensaMBO~ICTzijn
belangenbehartiging,kennisdelingengezamenlijkeprojecten.
saMBO~ICTisdebelangenbehartigervandesectoropeenbreed
terrein.ZohoudtsaMBO~ICTzichbezigmetgegevensuitwisseling,
maarookmethetgebruikvaneenelektronischeleeromgevingin
hetprimaireproces.Daarnaastzijnerveleactiviteiten,van
project‘notebooksvoorstudenten’totkennisdelingtussen
gebruikersgroepenvandebelangrijksteapplicaties.saMBO~ICT
maaktbijhaaractiviteitengebruikvandekennisenenergiedie
binnendembo-organisatiesaanwezigzijn.Zoveelmogelijkworden
instellingenzelfinstaatgesteldomgezamenlijkeactiviteitenvorm
tegeven.saMBO~ICTzorgtdaarbijvoorpraktischeondersteuning.
saMBO~ICTismedeinitiatiefnemervanditboekjeenzoukennis-
delingoverditonderwerpgraagfaciliteren.
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!42
Met dank aanDevolgendepersoneneninstellingenhebbeninputgegevenmet
betrekkingtotdetebehandelenonderwerpenindezeuitgavevan
Hoe? Zo!:
Vanuit de onderwijsinstellingen:• BertvanDaalen,Wellantcollege
• CharlesStork,SLBDiensten
• FredKoopmans,FrieslandCollege
• HenriRoosdop,ROCMondriaan
• JacobHop,ROCAventus
• JosKruis,voorheenwerkzaambijROCA12
• KeesBrouwer,ROCvanAmsterdam
• PeterZacht,ROCTilburg
• SergedeBeer,Lentizonderwijsgroep
Open standaarden en open source software in het mbo, Hoe? Zo!43
StichtingKennisnet
Paletsingel32
2718NTZoetermeer
Postbus778
2700ATZoetermeer
T0800-3212233
F079-3212322
Ikennisnet.nl
Kennisnet.Lerenvernieuwen.
Colofon
Openstandaardenen
opensourcesoftwareinhetmbo,
Hoe?Zo!
Eindredactie:
•NanjaAppel,NOiV
•JanBartling,saMBO~ICT
•JanKeesMeindersma,Kennisnet
Auteurs:
•SergedeBeer
•ErwinFolmer
•JasperRoes
Vormgeving:TappanCommunicatie
Druk:GRAVO
Mei2011