Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

53
Hizkuntza Idatzia HHan eta LHan: Alfabetatze prozesuaren bilakaera Kepa Larrea Leioako Berritzegunea 2012

Transcript of Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

Page 1: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

Hizkuntza Idatzia HHan eta LHan:

Alfabetatze prozesuaren bilakaera

Kepa Larrea – Leioako Berritzegunea – 2012

Page 2: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

• 1. ALFABETATZEA

• 1.1. Alfabetatzea

• 1.2. Idazkera eta hizkuntza idatzia

• 1.3. Hizkuntza idatzia, komunikatzeko sistema

• 2. IRAKURKETA ETA IDAZKETA

• 2.1. Irakurketa prozesua

• 2.2. Idaztea zer den

• 2.3. Idazketa-prozesua

• 2.4. Idaztearen zailtasuna: Hainbat estrategia

• 3. IKASLEAREN IKUSPUNTUA

• 3.1. Hizkuntza idatziaren ikaskuntza konstruktibismoaren ikuspuntutik

• 3.2. Nola ikasten den irakurtzen eta idazten. Bilakaeraren deskripzioa – Irakurtzen ikasteko faseak

1. aldia: Fase logografikoa

2. aldia: Fase alfabetikoa

3. aldia: Fase ortografikoa

– Idazten ikasteko faseak

1. maila: Imitazioaren fasea

2. maila: Idazkera bereizien fasea

3. maila: Zatitze silabikoaren fasea

4. maila: Zatitze silabiko-alfabetikoaren fasea

5. maila: Zatitze alfabetikoaren fasea

• 3.3. Hizkuntza idatzia ikasteko adina eta heldutasuna

• 3.4. Irakurtzen eta idazten ikasteko metodoak

• 4. IRAKASLEAREN IKUSPUNTUA

• 4.1. Ebaluazioa

• 4.2. Irakaslearen zeregina

2

Page 3: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

Galdetegia Eman zure iritzia ondoko adierazpenez eta arrazoitu:

1. Zergatik eta zertarako irakasten diegu haurrei irakurtzen eta idazten.

2. Irakasleek idazkeraren irakaskuntza

errazenetik hasi behar dute: lehenengo

letrak, gero hitz monosilabikoak,

bisilabikoak eta horrela jarraitu testu

luzeagoak landu arte.

Page 4: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

• 1. ALFABETATZEA

• 1.1. Alfabetatzea

• 1.2. Idazkera eta hizkuntza idatzia

• 1.3. Hizkuntza idatzia, komunikatzeko sistema

4

Page 5: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

1.1 Alfabetatzea (1)

• Gizartea eta alfabetatzea

• Eskola eta alfabetatzea

• DEFINIZIOAK

Alfabetatzea

Alfabetatua

Analfabetoa:

Analfabeto hutsa

Analfabeto funtzionala

– Hizkuntza idatzia eta alfabetatzea

Page 6: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

1.1 Alfabetatzea (2)

• Familia eta alfabetatzea

– Familiaren garrantzia

• Heziketan, sozializazio prozesuetan

• Komunikazio egoerak Eredu linguistikoak

– Hizkuntza idatzia: etxeko egoerak

• Haurrei istorioak irakurtzea maiztasunez

• Irakurketak:

– narrazioaren eskemak bereganatu,

– idatziaren zenbait ezaugarriez jabetu,

– ipuinak irudimena garatzen laguntzen du

• Etxeko giroak ere lagun diezaieke hizkuntza idatzia

(irakurtzeko zein idazteko) erabiltzen

Page 7: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

1.2. Idazkera eta hizkuntza idatzia

• Idazkera (escritura):

– Ahozko hizkuntza transkribatzeko zeinu grafikoen

sistema

– Hizkuntza grafikoa Hizkuntza fonikoa

• Hizkuntza idatzia (lengua escrita)

– Idazkeraren bidez ekoiztutakoa

Page 8: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

1.3. Hizkuntza idatzia, komunikatzeko sistema

• Hizkuntza idatzia

– Eskola porrota / arrakasta

• Haurra eskolan hasi aurretik

– Ahozko hizkuntza

• Haurra eskolan

– Hizkuntza idatzia

• Eskola / Gizartea (Familia)

Page 9: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

• 2. IRAKURKETA ETA IDAZKETA

• 2.1. Irakurketa prozesua

• 2.2. Idaztea zer den

• 2.3. Idazketa-prozesua

• 2.4. Idaztearen zailtasuna: Hainbat estrategia

9

Page 10: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

Galdetegia

1. Definitu bi kontzeptu hauek: idaztea eta

irakurtzea.

2. Irakurleak testuari esanahia ematen dio.

3. Testu batek beti informazio bera du.

4. Nola ikasi dut irakurtzen? Nola ikasi dut

idazten? Ikasle bakoitzak bere esperientzia

konta dezala, denen artean ondorioak

ateratzeko.

Page 11: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

ARIKETA: Irakurri ondoko testua eta saiatu galderei erantzuten

• Plot no yo pedrí en el catón. Socré un ban cote. El graso

estaba cantamente linendo. No lo drinió. Una para jocia

y un pari joci estaban plinando ami endedor. Estaban

gribblando atamente. Yo gratí al pari y a la para

fotnamemte. No groffieron nu platión. Na el hindi yo no

putrelicrerlo. Yo lindre vala

GALDERAK:

• 1. ¿Dónde pedrió el escritor Plot?

• 2. ¿Drino al grasó?

• 3. ¿Quién estaba plinando a su endedor?

• 4. ¿Estaba gribblando atamente o sapamente?

• 5. ¿Lindrió o no?

11

Page 12: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

12

2.1. Irakurketa prozesua (1)

1. Goranzko eredua: (testuan oinarritu) – Unitate txikienetatik unitate globalagoetaraino

– Letrak hitzak esaldiak testua

– Testua ulertzeko, dekodifikatzen oso ondo jakin behar

– Metodo sintetikoa: alfabetikoa / fonetikoa

– Eragozpenak:

- Informazioa guztia ez da beharrezkoa testua ulertzeko

- Zenbait informazio inferitu behar da

2. Beheranzko eredua: (irakurlearengan oinarritu) – Unitate handienetatik unitate txikienetaraino

– Testua ulertzeko: aurrezagupenak, baliabide kognitiboak

– Metodoa: unitate esanguratsuetatik abiatu, dekodifikazioarik ez

3. Eredu elkarreragilea

Page 13: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

Hizkuntza Trebetasunen

Garapena II

13

2.1. Irakurketa prozesua (2)

3. Eredu elkarreragilea -Testuan ikusten dena + irakurleak testuari ematen diona

-Arlo semantikoko aurreritziak irakurketa gidatu: aurreiritziak egiaztatzeko

-Irakurle: prozesatzaile aktiboa (hipotesiak eten gabe eraiki/egiaztatu)

-Ulermena: irakurtzen denaren eta irakurgaiaz dakienaren arteko erlazioa

a) Igarpena Irakurtzeko modua da eta hitzek zer esango duten aurrekustea

b) Inferentzia Egiturak, jakintza ezagupen linguistikoak, informazio berria osatzeko

(agertzen ez dena edota agertuko dena)

c) Autokontrola Metakogniziozko estrategia, autoebaluatzeko erabiltzen da

Page 14: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

Hizkuntza Trebetasunen

Garapena II

14

2.2. Idaztea zer den

Idaztea deitzen zaio testu idatzi eta esanguratsua egiteko prozesuari

Idazkera*

Testu idatzia

- Idazte ekintza: Kaligrafia

- Ahozko hizkuntza zeinuen bidez transkribatzea: erlazio grafofonikoa

-Ezaugarri formalak idazkera

-Ezaugarri instrumentalak hizkuntza idatzia

idazkeraren erabilera soziala: helburuak, asmoak, testuingurua

Page 15: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

Hizkuntza Trebetasunen

Garapena II

15

Idaztea

Berrikustea

irakurtzea

berregitea

Planifikatzea

antolatzea

helburuak zehaztea

s o r t z e a

KONTROLA

KOMUNIKAZIO-EGOERA

Arazo erretorikoa

Gaia Irakurleria Helburuak

Ekoizten ari den testua

Iraupen handiko oroimena

Idazketa-planoei buruzko ezagutzak Gaiari eta irakurleriari buruzko ezagutzak

2.3. Idazketa-prozesua

Page 16: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

Hizkuntza Trebetasunen

Garapena II

16

2.4. Idaztearen zailtasuna: Hainbat estrategia

ZAILTASUNAK

ESTRATEGIAK

- Kogniziozko gainkarga

- Ikasleek estrategiarik ez:

(automatizazioa, koordinazioa, berrikustea)

- Emaitzari erreparatu, prozesua baztertuz

• Egiazko idazkera: erabilera soziala (planifikazio, testualizazio, zuzentzeko...)

• Konposizio prozesurako laguntza

- Alde instrumentalari eutsi

- Alde formalari eutsi

- Talde-lana

Page 17: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

• 3. IKASLEAREN IKUSPUNTUA

• 3.1. Hizkuntza idatziaren ikaskuntza konstruktibismoaren

ikuspuntutik

• 3.2. Nola ikasten den irakurtzen eta idazten. Bilakaeraren

deskripzioa

• Irakurtzen ikasteko faseak

1. aldia: Fase logografikoa

2. aldia: Fase alfabetikoa

3. aldia: Fase ortografikoa

• Idazten ikasteko faseak

1. maila: Imitazioaren fasea

2. maila: Idazkera bereizien fasea

3. maila: Zatitze silabikoaren fasea

4. maila: Zatitze silabiko-alfabetikoaren fasea

5. maila: Zatitze alfabetikoaren fasea

• 3.3. Hizkuntza idatzia ikasteko adina eta heldutasuna

• 3.4. Irakurtzen eta idazten ikasteko metodoak

17

Page 18: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

18

Galdetegia Eman zure iritzia ondoko adierazpenez eta arrazoitu:

1. Zer dakarkizu burura konstruktibismo hitzak.

2. Irakurtzen eta idazten ikasteko zenbait jarduera eta ariketa behin eta berriz errepikatu behar dira.

3. Irakasleak ez du irakatsi behar, baizik eta egoerak sortu ikasleak bere kabuz ikas dezan.

4. Haurrek, eskolara heltzen direnean, ez dakite ezer irakurketaz eta idazkeraz, eta irakasleak irakatsi behar die.

5. Haurrek idazten eta irakurtzen ez dakitenez, akatsak egiten ikasiko dute elkarrengandik.

6. Zenbat eta arinago ikasi irakurtzen eta idazten, hainbat eta prestatuago egongo dira haurrak geroko ikasketetarako.

7. Zerrendatu ikaskuntza eta irakaskuntzari buruzko errefrauak eta egokitu irakurketaren eta idazkeraren ikaskuntzari.

Page 19: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

19

3.1. Hizkuntza idatziaren ikaskuntza

konstruktibismoaren ikuspuntutik (1)

• IKASTEA: jakintza-gaia irudikatu jakintza-sarea egitura kognitiboa

• SAREA ERAIKITZEKO PROZESUA:

– jakintza berria aurreko jakintza batean oinarritua

– jakintzaren maila ezberdinak eta jakintzaranzko hurbilketa anitzak

• IKASKETA ESANGURATSUA

– nork bere esanahia erantsi behar dio jakintza-gaiari

– jakintza berria eta zaharra txertatu, eraldatu, koordinatu eta erlazionatu

• IRAKASLEAREN ZEREGINA: Vigotsky

– bitartekaria: egoerak sortu eta erraztu ikasleek ikasteko

– Garapen Hurbileko Eremuak: garapen errealekogarapen hobereneko

• IKASLEAREN ZEREGINA: jakintzaren eraikitzailea aktiboa

ez jakintzaren pilatzailea / jakintza zahar eta berria egokitu, eraldatu, landu

Page 20: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

20

3.1. Hizkuntza idatziaren ikaskuntza

konstruktibismoaren ikuspuntutik (2)

KONSTRUKTIBISMOA HIZKUNTZA IDATZIAREN IKASKUNTZAN

1. - Haurren inguruari esker, oso goiz hasten dira irakurketari eta idazkerari buruzko ideiak sortzen (eraikitzen). - Dakitena ez osoa eta ez dator bat helduek dakitenarekin. - Bakarrik ikasiko dute haurrek dakitenaren eta eskolak ematen dienaren arteko lokarriak eratzen badituzte.

2. - Hezitzaileak ez du informazio burutu eta osorik eman behar.

- Hezitzaileak egoerak eskaini, haurrek euren jakintza eraiki dezaten euren

ezagupenak eta eskarmentua erabiliz.

3. - Material errealak erabili, haurrek testu idatziaren ezaugarriak, prozedurak

eta funtzioak ezagutzeko.

4. - Haurrek beren jakintzak aktiboki eraikitzen lagundu behar diegu.

- Idazten eta irakurtzen ikastea hizkuntza idatziaren ezaugarrietarantz eta

erabilerarantz astiro-astiro doan hurbilpen prozesua da.

Page 21: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

21

3.2. Nola ikasten den irakurtzen eta idazten.

Bilakaeraren deskripzioa • Irakurtzen ikasteko faseak

1. aldia: Fase logografikoa

2. aldia: Fase alfabetikoa

3. aldia: Fase ortografikoa

• Idazten ikasteko faseak

1. maila: Imitazioaren fasea

2. maila: Idazkera bereizien fasea

- Kantitatea - Barneko aniztasuna - Kanpoko aniztasuna

3. maila: Zatitze silabikoaren fasea - Silaben kantitatea / kalitatea

4. maila: Zatitze silabiko-alfabetikoaren fasea

5. maila: Zatitze alfabetikoaren fasea

Page 22: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

22

Irakurtzen ikasteko faseak 1.aldia: Fase logografikoa

• HASIERA: haurrak mundu idatziaz interesa erakutsi

• EZAUGARRIAK:

– Irudikapen grafiko modu globalean identifikatu

– Ahozko hizkuntza eta hizkuntza idatziaren arteko erlazioak

• TESTUAK: hitz idatzi batzuk ezagutu (bere izena, logotipoak, ipuinak...)

• ESTRATEGIAK:

– Ez da hitzak deszifratzeko gai, baina identifikatzen ditu, aldez aurretik esanahia ezagutuz gero

– Informazioa bilatu: • Testuinguruaz baliatuz

• Galdetuz

– Irakurtzeko ekintza imitatu

• MOTIBAZIOA: Imitazioa motibazioaren seinale da

Page 23: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

23

Irakurtzen ikasteko faseak 2.aldia: Fase alfabetikoa

• HASIERA: trebetasun / kontzientzia fonologikoa garatu

• EZAUGARRIAK:

– Ikur idatziak dekodifikatu esanahia eraikitzeko

• Letra bakoitzak bere soinua duela konturatu

• Letren hurrenkeraz konturatu

– Autonomia maila altua

• TESTUA: testu idatziak letreiatu

• ESTRATEGIAK: arreta antolatu (lehen deigarriak ez ziren ezaugarriek oraingoan arreta berezia eskatzen dute)

– Aztarna grafikoak erabili (hasieran antzeko grafiak nahastu)

– Fonema bananduak elkartu hitzak osatzeko

– Hitzen soinuak irudikatzen dituzten letren hurrenkerari erreparatu

• MOTIBAZIOA: testuak deszifratzeko mekanismoa aurkitzea eta testuak ahoz esatea

Page 24: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

24

Irakurtzen ikasteko faseak 3.aldia: Fase ortografikoa

• HASIERA: Irakurketa = testu idatziaren ulermen globala

• EZAUGARRIAK:

– Testu mota guztiak irakurtzeko kontuan hartzen ditu:

• Testuinguru semantikoak

• Testuinguru sintaktikoak

• Hitzen ezaugarri morfologikoak

– Letren identitatea eta hurrenkera, baldin eta zentzu duten unitateetan biltzen badira

• ESTRATEGIAK:

– Prozesu bi aldi berean: dekodifikazioa eta irakurketa globala

• MOTIBAZIOA:

– Testu osoaren esanahia bilatzeak

Page 25: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

25

Idazten ikasteko faseak 1. maila: Imitazioaren fasea

• Idazte ekintzaren keinuak imitatu

• Grafiaren zenbait ezaugarri formal imitatu:

– Elementu figuratiborik ez

– Linealitatea

– Banaketa

• Elementu grafiko motak: zirkuluak, makilatxoak, kakoak...

• Idazkera bereizgabeen garaia

• Idaztea izenak idaztea da

• Hitza eta objektuaren arteko harremana

• Izen hori idazteko erabilitako unitateak ezin dira bereizi, ezta zatitu ere.

Page 26: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

26

Idazten ikasteko faseak 1. maila: Imitazioaren fasea

3 urte

4 urte

Izen zerrenda

3 urte

zerrenda

Page 27: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

27

Idazten ikasteko faseak 2. maila: Idazkera bereizien fasea

• Idatzien ezaugarri formalez interesatua

• Idazkeraren ezaugarriak kodearen funtzionamenduaz hipotesiak:

– Kantitatearen hipotesia: gutxieneko ikur kopurua

– Barne aniztasunaren hipotesia:

• Ikur kopuru ezberdin asko izan behar dute, letra berdin askok ez baitute izendatzeko balio.

• Hasiera batean, errepertorio txikia dute: euren izenaren letrak baino ez

– Kanpoko aniztasunaren hipotesia: idazki ezberdinek, gauza diferenteak adierazteko, alde objektiboak eduki behar dituzte (ikur grafikoen ordena aldatu edota ikur diferenteak erabili), ikur berdinek esanahi bera adierazten baitute

• Forma grafikoak letra konbentzionaletara hurbildu. Gainera, hainbat letra irudikatzeko gai da eta letren zenbait izen ere ezagutuko ditu, baina balio fonetikorik eman gabe

• Existitzen ez dena, ezin idatzi

Page 28: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

28

Idazten ikasteko faseak 2. maila: Idazkera bereizien fasea

3 urte

3 urte

Lagunen

izenak

Page 29: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

29

Idazten ikasteko faseak 2. maila: Idazkera bereizien fasea

4 urte

4 urte

Etxeak

4 urte

Imma

Page 30: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

30

Idazten ikasteko faseak 3. maila: Zatitze silabikoaren fasea

• Idatziak ahozko hizkuntzaren soinuekin harremana duela konturatzean: idazkia =

objektua irudikatzen duen hitzaren osagaien bilduma

• Idatziaren barne egitura ulertzeko = hitzaren soinuen analisia (silaba): silaba bat =

soinu bat = letra bat

• HIPOTESIAK:

– a) Kantitateko korrespondentziaren hipotesia: Zenbat silaba, hainbat letra, baina

silaba edozein letraz irudikatu

– b ) Kalitateko korrespondentziaren hipotesia: Silaba bakoitzak duen soinuren

baten grafemarekin idatzi

• Gatazka kognitiboak:

– Gutxienezko kantitatea eta kalitatea

– (Monosilaboen arazoa): ni I, su U

– Letrak errepikatu: patata AAA

– Berdin idazten diren hitz ezberdinak: kalea, balea, atea AEA

Page 31: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

31

Idazten ikasteko faseak 3. maila: Zatitze silabikoaren fasea

Page 32: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

32

Idazten ikasteko faseak 4. maila: Zatitze silabiko-alfabetikoaren fasea

• Idatzia eta ahozko hizkuntzaren arteko soinu-korrespondentzia aurkitu

• Maila honetan grafia bat baino gehiago idazten dute silaba bakoitzeko: Kontzientzia fonologikoa

• Problema bikoitza:

– Fonema guztiak identifikatzea

– Fonemak nola idazten diren jakitea

• Belarriak jasotzen duen eran idazten dute

• Esaldien idazkeran, normalean subjektua eta predikatua bereizten

dituzte

Page 33: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

33

Idazten ikasteko faseak 4. maila: Zatitze silabiko-alfabetikoaren fasea

1996-1-16

Kaixo Jon

Zer ekarri nizun (zizun)

Olentzerok?

1. mailan gaude.

Santa Marina(n) sua egin

(du), ba

Agur Jon

Koldo

Page 34: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

34

Idazten ikasteko faseak 4. maila: Zatitze silabiko-alfabetikoaren fasea

Elurrezko panpina eskolara ez

zen joaten Pilik elur panpinari eskua

eman eta joan ziren etxera

Page 35: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

35

Idazten ikasteko faseak 5. maila: Zatitze alfabetikoaren fasea

• Haurrak azterketa alfabetikoa egiten du

• Hizkuntza idatziaren kodea ondo ezagutzen dute eta ahoskatu ahal duten guztia paperean idatz dezakete

• Arazoak

– Silabaren oinarrizko eskemari erantzuten ez dioten silabak

– Oztopo ortografikoak dituzte, ez besterik

– Letra guztien grafiak ikastea kostatzen zaie

Page 36: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

36

Idazten ikasteko faseak 5. maila: Zatitze alfabetikoaren fasea

Page 37: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

37

Idazten ikasteko faseak 5. maila: Zatitze alfabetikoaren fasea

Page 38: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

38

3.3. Hizkuntza idatzia ikasteko adina eta

heldutasuna

• Konduktistak eta asoziazionistak – Ezin irakurtzen eta idazten ikasi zenbait gaitasun bereganatu gabe

– Autore guztiak ez datoz bat: motibazioa, arreta, oroimena, erritmoa, ulermena, hiztegiaren jakintza, espazio eta denboraren kontzeptuak garatuak izatea, begiaren eta eskuaren arteko koordinazioa, ikusmena eta entzumenaren garapena, ahozko mintzairaren garapena

• Kritika

– Irakurtzeko eta idazteko zailtasunekin batera baldintza horietariko baten gabezia agertu, baina ondorioa edo kausa den zehaztu gabe

– Konstruktibismoak ez ditu aldez aurretiko jakintzak eta ikasketak ukatzen; aitzitik, uste du ez direla nahikoa ezta ezinbestekoak ere.

Page 39: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

39

3.3. Hizkuntza idatzia ikasteko adina eta

heldutasuna • Kognigtibismoa eta konstruktibismoa

– Irakurtzea eta idaztea = kogniziozko ekintza konplexuak

• ulertzea, pentsatu, erabakiak hartu, aztertu, inferitu, hitzaldi bat ulertu arazoak ebaztea eta estrategiak garatzea (beste egintzetan bezala)

• kode idatzia kodifikatzen eta dekodifikatzen jakitea

• testu idatzia erabiltzen duten beste pertsonekin harremanak izatea

– Testuak ulertu:

• irakurketa gidatzen duten helburuak, irakurgaiari buruzko jakintza eta hipotesiak egitea gero egiaztatzeko

• kodearen erabilera

– Adina eta heldutasuna?:

• Haurra zain ote dago ikasteko?

• Heldutasuna: lehen eta gero / Vigotsky: prozesua

• Haurraren esperientziak eta bizimoduak

Page 40: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

40

3.4. Irakurtzen eta idazten ikasteko

metodoak

Metodoa = Helburu bat lortzeko eman beharreko urratsak

• Metodo sintetikoa: - Unitate txikietatik (letrak, fonemak, silabak) unitate handietara

• Metodo analitikoa:

- Unitate handietatik (hitzak, esaldiak, testu zatiak) unitate txikietara

- Decroly-ren Metodo Globala

• Konstruktibismoa: - Irakasleak haurraren ikasteko moduan jartzen du arreta eta, kasu

bakoitzean, metodo ezberdinen baliabide egokiak erabiltzen ditu, esanahiari

eta erabilgarritasunari lehentasuna emanez

Page 41: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

41

3. Irakurtzen eta idazten ikastea: Azaldu ondoko idazkiak

Txakurra (Joseba, 4 urte)

Esnea

Iturria

Egunkaria

Gorkak auto berria dauka (Argine, 4 urte)

Zazpi antxumeak (Amaia, 6 urte)

Etxean telebista berria dugu

(Ander, 5 urte)

Gure etxea (Iker, 7 urte)

“Idatzi dut” (Laura, 3 urte)

Page 42: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

• 4. IRAKASLEAREN IKUSPUNTUA

• 4.1. Ebaluazioa

• 4.2. Irakaslearen zeregina

42

Page 43: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

43

4.1. Ebaluazioa (1)

1. Ebaluazioa zer den

• Ebaluazioak ikasteko eta irakasteko aktibitateen planteamendua

doitu eta egokitu behar du lortu nahi diren xedeak eskuratzeko

• Ebaluazioak ez du epai bat ezarri edo egoera bat nolakoa den

esan behar, baizik eta hipotesiak egin, egiaztatu eta aldaketak

eragitea

• Ikaste prozesuaren gainean egindako ebaluazioa edo ebaluazio

hezigarria ez da aldez aurretik jarritako une jakin batean

bakarrik egiten, baizik eta irakaslearen jokaeraren osagarria da,

berak ikasle guztiak behatu eta behar duen informazioa

jasotzen baitu

• Ebaluazioa ikaskuntzaren autoerregulazioa jarraitua bezala ere

uler daiteke, ikasleek berek ikasteko mekanismoak aldatzen eta

egokitzen baitituzte

Page 44: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

44

4.1. Ebaluazioa (1)

2. Erregulazio jarraitua egiteko zenbait baliabide: Behaketa a. Ebaluazio-irizpideen zerrenda

Egindako erregistroak eta hartutako oharrak sistematizatzeko

b. Diktaketak

Idazketa kodearen notazio alfabetikoaren sistema haurrak nola kontzeptualizatzen duen eta zer nolako bilakaera duen

c. Ikasle bakoitzaren erregistroak

Ikasleek fitxa bina daukate: irakurketarako eta idazketarako:

Landutako atala

Ikaslearen erantzuna

Hurrengo egunerako lantzeko proposamena

d. Eskolako egunerokoa

Egunerokoa zabala: ez araubiderik eta hausnarketara bultzatu

Page 45: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

45

a. Ebaluazio-irizpideen zerrenda: adibide bat

Page 46: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

46

4.1. Ebaluazioa (3)

3. Nork bere burua erregulatzeko zenbait baliabide

a. Irakaslearen eta ikaslearen arteko ebaluazioa

Bien arteko elkarrizketa ikaslea ohartzen da nola aurreratu den

Irakaslearen lana: ikasleak autonomoak izan daitezen bideratu

Ikasleei aurreko lanak erakutsi, aurrerapenen berri izan dezake

b. Ikasleen arteko ebaluazioa

Beste ikasle batek edo beste ikasle talde batek egindako ebaluazioa: galderak, behaketak, erantzunak eskatu, lan txukunak eskatu

Irakaslearen lana: ikasleen behaketak ulergarriak, giro baikorra sortzen, euren arteko kritikek ez utzi inor barregarri edo bakarrik

Ustekabeko egoerak + programatutako egoerak

c. Nork bere buruari egindako ebaluazioa

Irakasleak ikasleekin adostu baditu helburuak, prozedurak eta ebaluatzeko irizpideak, ikasleek ikus dezakete jarritako helburuak lortu dituzten edo ez

Page 47: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

47

4.2. Irakaslearen zeregina (1)

A. Irakurketa eta idazketa erabiltzeko egoera errealak diseinatu

B. Ikasle bakoitzaren gaitasunak behatu eta interpretatu

C. Elkarreragin pedagogikoa 1. Presazko irakaskuntzarik ez

2. Erronka eskuragarriak proposatu

3. Informazioa eman

4. Konponbideen bilaketa autonomoa gidatu

5. Haurrentzat irakurri: irakurle adituaren eredua eskaini

6. Haurrentzat idatzi: idazle adituaren eredua eskaini

Page 48: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

48

4.2. Irakaslearen zeregina (2)

A. Irakurketa eta idazketa erabiltzeko egoera errealak diseinatu

• Ikasgelan egunero zer gertatzen den arreta handiz aztertu

• Egoerak sekuentzia didaktiko baten iturburua: irakasleak ikasleari laguntzen badio galderak egiten, egingo denaren helburua aurkitzen

• Egoerak aurreikus badaitezke ere, aktibitateak gauzatzean gorabehera asko sor daitezke

B. Ikasle bakoitzaren gaitasunak behatu eta interpretatu

• Helburua zehaztu ondoren, irakasleak tarte bat utzi behar die ikasleei nork bere erara jarritako helburua eskura dezan: ikasleek zer eta zenbat dakiten, zer zalantza eta ardura dituzten, ikasle bakoitzak hizkuntza idatziari buruz duen funtzio sozialaren irudikapena zein den

• Behaketak elkarrizketaren bidez osa daitezke: ZAILTASUNAK

• Irakasleak konfiantzazko eta errespetuzko giroa piztu behar du

Page 49: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

WNOLXATRPEXÑAP

238226014623

Ura

Intsektua

Elgorria

Ekidiztanatzia

Berandu

Eguzkia

Esnea

Esnegaina

Azukrea

Irina

Arrautza

Legamia

Gaurko eskola berandu hasi da irakasleak trena

galdu duelako 49

Page 50: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

50

4.2. Irakaslearen zeregina (3)

C. Elkarreragin pedagogikoa

1. Presazko irakaskuntzarik ez

2. Erronka eskuragarriak proposatu

3. Informazioa eman

4. Konponbideen bilaketa autonomoa gidatu

5. Haurrentzat irakurri: irakurle adituaren eredua eskaini

6. Haurrentzat idatzi: idazle adituaren eredua eskaini

Page 51: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

51

C. Elkarreragin pedagogikoa (1)

1. Presazko irakaskuntzarik ez Irakasleak modu aktiboan ikasleen erantzunei eta galderei itxaron

2. Erronka eskuragarriak proposatu • Garapen Hurbileko Eremuak eraikitzeko

• Ezin zaio haurrari proposatu helburu eskuragaitzak: arreta galdu, interesik jarri ez eta ezer ikasi ez

• Ezin zaio proposatu ederto dakien zerbait: aktibitateak errutina bihurtu, inplikazioa eta ahalegina desagertu

• Erronka berak ez du balio ikasgela bereko ikasle guztientzat

3. Informazioa eman • Irakasleak konponbideak eman baino lehen, ikasleak bideratu

behar ditu, konponbideak berauek aurki ditzaten

Page 52: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

52

C. Elkarreragin pedagogikoa (2)

4. Konponbideen bilaketa autonomoa gidatu • Menpeko jarrerak gainditzeko, haurrei arazoak ebazteko aztarnak

erakutsi eta pertsona helduen ereduak eskaini

• Ikasleen estrategien elkarren berri: ikasketa prozesua areagotzeko

5. Haurrentzat irakurri: irakurle adituaren eredua eskaini • Irakurketa hobetzeko, sustatzeko, garatzeko eta hasteko

• Maitasunezko atxikimendua sortzeko: irakurtzeak ez luke aktibitate betegarria izan behar, baizik eta ordutegi berezia eduki behar luke

• Ahozko hizkuntzaren ezaugarriak eta idatzizkoarenak bereizteko

6. Haurrentzat idatzi: idazle adituaren eredua eskaini • Haurrek sarri ikusten dituzte helduak irakurtzen, gutxitan, ordea,

idazten

• Bakarkako eredua eta testuen atal ezberdinak ikasleekin batera egin: planifikazioa, testualizazioa, berrikusketa

Page 53: Hizkuntz idatziaren irakaskuntza kepa larrea

moltes gràcies gcs eskerrik asko

merci kiitos obrigado

grazzie

gra6 grax

1000skr

EUSKAL HERRIKO UNIBERTSITATEA

Bilboko Irakasleen UE (EHU-UPV)

[email protected] tlf.:946.01.4623