Hippisch Noord Nederland

3535Hippisch Noord Nederland - augustus 2011 - jaargang 2

De brug tussen.. Natural Horsemanship & Dressuur

��

��

��

��

��

��

��

��

��

Natural Horsemanship voor wedstrijdruitersHappy athlete: twee woorden en ze zijn allebei belangrijk!

Natural Horsemanship is vrij onbekend bij de meeste wedstrijdruiters. In deze serie legt Liesbeth Jorna uit wat Natural Horsemanship inhoudt en hoe het de dagelijkse training van je paard gemakkelijker kan maken.

Als je de doelen van Natural Horsemanship (NH) en dressuur bekijkt, valt gelijk op dat ze elkaar aanvullen.Het doel van Natural Horsemanship is onze paarden te begrijpen, zodat we partners kunnen worden en samen kunnen werken op basis van psychologie, communicatie en begrip, in plaats van kracht, angst of hulpmiddelen.Het doel van de dressuur, volgens de FEI, is de ontwikkeling van het paard tot een ‘happy athlete’ door een harmonieuze en systematische opleiding. Deze opleiding maakt het paard soepel, ontspan-nen en los, maar ook tevreden en oplettend. Het paard en de ruiter begrijpen elkaar volledig; er is harmonie.Ook in Natural Horsemanship is sprake van een systematische opleiding. Toepassing van de principes en werkwijzen van natural horsemanship kan de opleiding van je paard of pony eenvoudiger en leuker maken. Zowel voor je paard als voor jezelf. Er is niets zweverigs aan en iedereen kan het leren! Ook kinderen.

“Eigenlijk is alles van Natural Horsemanship heel logisch.., maar niet vanzelfsprekend.”De basis van alles is partnerschap, gebaseerd op vertrouwen, leiderschap en duidelijke communicatie. Dat zijn de belangrijkste ingrediënten voor plezier voor paard en ruiter samen. Maar je wilt wellicht meer: succes op wedstrijden. En je wenst natuurlijk je paard een lang en gezond leven toe. Dan is het van belang dat je paard op een gezonde manier beweegt: ontspannen, energiek en in balans. Geen blokkades of onnodige spanning, echte bewe-gingsvrijheid. Om dat te bereiken is het nodig dat hij je hulpen begrijpt. Daarmee zijn de belangrijkste hoekstenen van deze manier van rijden genoemd: ontspanning, antwoord op hulpen, energie en balans.

Heb je dat op orde, dan kun je verder met de atle-tische ontwikkeling.

In Natural Horsemanship wordt écht naar de paarden geluisterd; ze mogen een mening hebben. De feed-back die de paarden geven wordt serieus genomen en bepaalt het pad van de training. Alles wat een paard doet betekent iets: een open mond, een strakke rug, niet uit de wei willen... Maar ook de goede dingen: likken en kauwen, op hindernissen aantrekken, meedenken, spelen. Het is onze taak om het onze paarden zo gemakkelijk mogelijk te maken. Alles begint en eindigt met ontspanning. Zo kan je paard een happy athlete worden en kun je met meer plezier én goede resultaten rijden.Je zult versteld staan hoe Natural Horsemanship de samenwerking met je paard kan verbeteren!

Dressuur op basis van Natural Horseman-ship: ontspannen, energiek en in balans: bewegingsvrijheid.

Foto’s: Dana Rasmussen

Voor Liesbeth Jorna komt de relatie met je paard op de eerste plaats. Naast haar ervaring

in de wedstrijdring, als Z-jury en als ORUN instructeur, heeft zij in 2008 Level 3 behaald in

Parelli Natural Horsemanship. Dat is bijzonder: “Level 3 graduates” zijn in Nederland op de

vingers van één hand te tellen en de combinatie van wedstrijdsport en Natural Horsemanship is nog geen gemeengoed. Onlangs was zij

een periode bij Karen Rohlf in Florida. Zij is de grondlegger van Dressage Naturally: dressuur op basis van natural horsemanship.

Karen Rohlf

Liesbeth Jorna

HippischNEDERLAND-augustus-2011.indd 35 28-7-2011 16:53:27

Hippisch Noord Nederland - september 2011 - jaargang 230

Met grote zorg en nauwkeurigheid heeft onze redactie deze lijst samengesteld voor u. Toch kan het voor komen dat data of andere informatie niet (meer) kloppen. Hiervoor zijn wij niet verantwoordelijk of aansprakelijk. U doet er goed aan van te voren even te controleren bij de betreffende organisatie.

Natural Horsemanship voor wedstrijdruiters

Natural Horsemanship & Dressuur


Vertrouwen: voorwaarde nr. 1 als je je paard

iets wilt leren.

Een paard is een prooidier van nature. Dat betekent dat veiligheid voor een paard op de allereerste plaats komt. Een paard dat zich niet veilig voelt zal willen vluchten. Als dat niet kan zal hij vechten, in zichzelf gekeerd raken of - in het ergste geval - het helemaal opgeven. In het Engels duiden ze deze overlevingstechnieken aan met FFFF: fl ight, fi ght, freeze, faint. Zulk gedrag wordt dikwijls onterecht als verzet of onwil gezien. Je kunt zo’n paard wel iets laten doen, maar het is niet goed in staat om te denken, laat staan iets te leren. Reden genoeg dus om tijd te besteden aan het (zelf)vertrouwen van het paard.

Net zoals mensen verschillende ‘personalities’ heb-

ben, hebben paarden verschillende ‘horsenalities’.

De één heeft meer (zelf)vertrouwen dan de ander.

En het verschilt per situatie. Ga maar eens na: hoe

is het met het vertrouwen van je paard in zichzelf?

In jou als trainer? In de omgeving? Tussen andere

paarden? Als hij iets nieuws moet leren? En wat

doet hij dan: vluchten, vechten, in zichzelf keren of

opgeven? Je kunt dat afl ezen aan zijn gedrag en aan

zijn houding en gezichtsuitdrukking.

We willen niet dat het paard zich gedraagt als een

prooidier, maar als een partner. Dat vraagt ook dat

wij ons gedragen als een partner. Helaas gaat dat

niet helemaal vanzelf, want we hebben onze ver-

schijning niet mee: we zien eruit als een roofdier en

van nature gedragen we ons ook zo. We hebben een

rond gezicht met priemende ogen aan de voorkant.

We hebben klauwen die vastgrijpen en houden onze

adem in als het spannend wordt. En we willen nog

op zijn rug zitten ook! Onze lichaamstaal speelt dus

een belangrijke rol.

Als je dat bedenkt is het al heel wat als je paard je zo

vertrouwt dat hij je ‘twee ogen geeft’, recht aan durft

te kijken. Het is verbluffend te ervaren hoe een paard

nieuwsgierig wordt of ontspant als je je blik afwendt,

hem even de rug toekeert of een diepe zucht slaakt.

Of hoe hij ontspant als je werkt met een doorhan-

gend touw in plaats van hem strak vast te houden.

Let daar maar eens op en experimenteer ermee.

Voor het vertrouwen in jou als trainer/partner is ‘sa-

men niets doen’ gek genoeg ook heel effectief. Met

een boek of je mobiel in de stal of wei bij je paard

gaan zitten. Gewoon deel van zijn kudde zijn, zonder

iets van hem te vragen. Verder kun je stelselmatig

je paard leren dat je hem overal aan kunt raken,

ook als je erop zit. En er zijn methodes om zonder

dwang te wennen aan hulpmiddelen zoals touwen,

zwepen en harnachement, aan vreemde voorwerpen

(kinderwagens, paraplu’s) of aan nieuwe situaties

(opscheren, waterplassen, de trailer).

In de aanpak bij Natural Horsemanship worden

daarvoor drie heel effectieve principes gecom-

bineerd: ‘beloon de állerkleinste poging’, ‘afwis-

seling van naderen en terugtrekken’, ‘druk pas

wegnemen bij de gewenste reactie’. Die gewenste

reactie is dat hij zelf besluit om rustig stil te staan

of ergens langs of over te lopen. Zonder trekken of

duwen. Systematisch te werk gaan, lichaamstaal

van je paard lezen en een goede timing zijn daarbij

belangrijk. Naarmate je meer met dergelijke situaties

speelt, zal het (zelf)vertrouwen van je paard groeien

en daar heb je thuis, in de training en op wedstrijden

veel plezier van.

Wil je meer weten over dit onder-

werp, stuur dan een email naar

[email protected] of neem een kijkje

op www.parelli.com onder de tab

‘horse training’.

Hippisch-NN-sept2011.indd 30 1-9-2011 19:02:26

9

-Titel-

Hippisch Noord Nederland - oktober 2011 - jaargang 2

Natural Horsemanship en dressuur

Stel je voor: ik praat Nederlands en jij verstaat alleen Russisch... dan kan ik iets aan je vragen, tegen je zeggen, mijn stem verheffen desnoods... en jij zal je afvragen wat ik van je wil, proberen iets terug te zeggen, het negeren, zelfs angstig worden misschien. Óf... ik vraag iets in mijn beste Russisch en jij doet uit vrije wil datgene wat ik je heb gevraagd (ook woorden uit het doel van de dressuur). Zonder stemverheffi ng, duwen of trekken. Dat voelt goed voor allebei.

Communicatie: tweerichtingverkeer via lichaamstaalPaarden communiceren intensief via lichaamstaal. Dat is subtiel: er is veel af te lezen aan gezicht, houding, ademhaling, spierspanning en beweging. Je krijgt hiermee voortdurend informatie van je paard. Infor-matie die je vertelt of hij iets wel of niet begrijpt, moeilijk of makkelijk vindt en of hij zich prettig voelt of niet. Je paard leest ook voortdurend jouw lichaamstaal. Als je je daarvan bewust bent kun je het ook gaan gebruiken om met je paard te communiceren. Natural horsemanship biedt methoden om systematisch samen met je paard een gezamenlijke taal te ontwikkelen.

“Het is de druk die motiveert, maar het moment van loslaten waarvan hij leert.”Een effectieve methode voor het aanleren van hulpen is het gebruik van fasen. Als je fasegewijs de sterkte van je hulp opvoert en bij de allerkleinste poging ontspant en beloont, krijgt je paard snel in de gaten wat de betekenis is van een lichte aanwijzing. Zo kun je hem leren te stoppen of te gaan, te wijken voor het been, achterwaarts te gaan op een aanraking met je vingertoppen, etc. Een voorbeeld van de fasen bij een overgang naar draf: 1. “Ik heb de intentie om aan te draven” (ener-gie in mijn zit)2. “Ik stel voor dat je aandraaft” (zachte aan-raking van de kuit)

3. “Ik vraag je aan te draven” (kuit klopt een keertje aan)4. “Ik zeg je aan te draven” (zweepje laten zien)5. “Ik volhard beleefd maar beslist totdat je draaft” (aantikken)Voorspelbaar deze fasen gebruiken en op het juiste moment stoppen en belonen zijn de sleutels voor succes. Nooit fase 1 of 2 overslaan of blijven hangen in fase 3 of 4 als je paard nog geen antwoord geeft. Het credo is: zo licht zijn als mogelijk maar ook zo stellig als nodig. Eerst is één stapje genoeg en van daaruit geleidelijk naar langer en vloeiender bewegingen. Kostte het je paard even moeite om het goede antwoord te vinden? Geef hem dan daarna rustig de tijd om erover na te denken en weer te ontspannen.Natuurlijk moet het voor je paard ook duidelijk zijn wanneer je niets vraagt: een neutrale houding, rustige ademhaling en geen scherp oog-contact. Dat geeft rust en voorkomt dat er zoveel ruis op je zender komt dat je paard het niet opmerkt als je wél iets vraagt.

Op deze manier werkend krijgt je paard gelegenheid om te leren, te begrijpen en mee te denken. Naarmate de band met je paard toeneemt let hij ook steeds beter op. Hij gaat je vragen stellen of biedt iets al aan als

je eraan denkt. Zo train je niet alleen zijn lichaam, maar ook zijn hersens!

Door Liesbeth Jorna


Taal Communicatie: zo licht als mogelijk en zo duidelijk als nodig

Natural Horsemanship voor wedstrijdruiters

Na vertrouwen is TAAL de tweede stap op weg naar partnerschap met je paard. In de eerste regels van het “doel van de dressuur” - je kunt dat voorin je proevenboekje vinden - staat “Het paard en de ruiter begrijpen elkaar volledig”. Om elkaar te begrijpen heb je een gemeenschappelijke taal nodig.

Wil je meer weten over dit onderwerp,

stuur dan een email naar [email protected]

of neem een kijkje op www.parelli.com

Hippisch-NN-okt2011Annabel.indd 9 29-9-2011 18:00:28

9

-Titel-Natural Horsemanship en dressuurDoor Liesbeth Jorna





Hippisch Noord Nederland - november 2011 - jaargang 2

LeiderschapDe baas spelen is makkelijk. De leider zijn... dat moet je verdienen.

Als prooi- en vluchtdier staat veiligheid voor elk paard voorop. Aanwezigheid van soort-genoten, vrijheid om te bewegen en een betrouwbare kuddeleider zijn voorwaarden voor overleven. Doorgaans voelen paarden zich veilig zolang er geen mens aan of op ze zit. We leven echter in een mensenwereld en vragen prestaties van onze paarden. Dat betekent dat we ook de verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun veiligheid en gedrag. We willen een zodanige relatie met het paard dat hij bij ons wil zijn en met plezier presteert. Daarvoor zullen wij die betrouwbare leider moeten zijn in onze ‘kudde van twee’.

Vaak wordt leiderschap verward met dominantie. Dominante leiders dwingen respect af maar worden in de regel als gezelschap gemeden. In een kudde zie je, als je goed observeert, ook passieve leiders. Deze zijn kalm, vriendelijk, duidelijk en voorspelbaar en ze worden meestal graag gevolgd. Of je paard je als leider beschouwt hangt van meer af dan vertrouwen, taal, technieken of hulpmiddelen. Het is een ‘state of mind’. Een paar aanknopingspunten...

PositiefPaarden zijn van nature sterk gericht op samenwerking en dat willen we graag stimuleren. Speel met de dingen waar je paard goed in is of wat hij leuk vindt en zelf aanbiedt. Als je hem nieuwe dingen wilt leren of wilt trainen, vertel hem dan vooral wat je wél wilt. Gebruik ‘nee!’ met mate. ‘Ja!’ stimuleert meer, zelfs als het maar een eerste poging van je paard is. Je paard zal dan volgende keer nog meer moeite doen. Maak ook duidelijk wanneer het écht goed is. Je wilt dat hij het gevoel heeft dat hij de jackpot heeft gewonnen!

We leren allemaal met vallen en opstaan. Fouten zijn eigenlijk geen fouten, maar kansen om te leren. Vergeef je paard en jezelf de fouten en gebruik de informatie die je krijgt van je paard om een andere aanpak te kiezen. Ik gebruik zelf deze stelregel: als iets drie keer niet lukt, dan maak ik het kleiner, eenvoudiger, korter of langzamer. Of ik oefen dat éne stukje van de oefening eerst apart, voordat ik weer de hele oefening vraag.

Focus en intentieKijk waar je wilt gaan, níet waar je níet wilt gaan! Richt je focus en intentie op waar je heen wilt. Paarden zijn kuddedieren en volgen van nature je focus en intentie. Als je niet duidelijk bent over doel, richting en snelheid dan is het niet raar als je paard dat zelf maar invult naar zijn beste weten.

Je paard zal nóg sneller iets nieuws begrijpen of extra moeite doen als je vaste patronen gebruikt bij grondwerk en rijden, of als je er voor hem een doel aan verbindt (een vaste rustplek, koekje, beloonwoord).

Kalm Een betrouwbare leider is kalm, bijna niet van zijn stuk te brengen. Het loont zich om te oefenen met controle over je ademhaling en spierspanning. Beide zijn voor je paard duidelijke signalen van rust en zelfvertrouwen. Van tai chi, yoga of aikido kun je veel leren waar je met paarden veel profi jt van hebt.

Natuurlijk gaat er best eens wat mis. Denk “mmm, wat nu?” in plaats van “oh

sh…” en denk even na voordat je ingrijpt. Alles wat een paard doet heeft voor hem een goede reden. Gebruik die seconde om je paard te lezen en pas je aanpak aan. Rust lost vaak meer op dan hard ingrijpen. Het vertrouwen in jou als leider groeit ervan.

AanpassingsvermogenGeen paard en geen situatie is gelijk. Als iets nog niet helemaal gaat zoals je je had voorgesteld, dan geeft het nalopen van deze 5 oorzaken aanknopingspunten voor het vervolg:Is het pijn of ongemak? Is het angst? Is het onbegrip? Is het disrespect? Of is het verveling?Daarnaast heeft elk paard zijn eigen ‘horsenality’. Parelli Natural Horsemanship heeft een handig hulpmiddel ontwikkeld waarmee je de horsenality van je paard kunt bepalen. Bij elke horsenality past een eigen effectieve aanpak zodat je een kalm, welwillend en gemotiveerd paard krijgt dat op jouw leiderschap vertrouwt.

Horsenalities

Hippisch-NN-november2011-Annabel.indd 9 27-10-2011 17:32:03

9

-Titel-

Hippisch Noord Nederland - december 2011 - jaargang 3

Door Liesbeth Jorna






OntspanningAlles begint en eindigt met ontspanning!

De vorige artikelen gingen over de bouwstenen voor het op-bouwen van een partnerschap met je paard: vertrouwen, taal en leiderschap. Die zorgen dat je paard graag bij je wil zijn en je spel met plezier meespeelt. Door de oefeningen vanaf de grond en vanuit het zadel begrijpt hij veel hulpen en basisbewegingen al. Een fijne basis voor zijn verdere dressuurmatige opleiding.

en leiderschap. Die zorgen dat je paard graag bij je wil zijn en je spel met plezier meespeelt. Door de oefeningen vanaf de grond

Thuisbasis: bewegingsvrijheid, harmonie en kwaliteit van de gangenEerst moet je een ‘thuisbasis’ creëren in de vorm van fi jne arbeidsgangen. We wil-

len graag dat ons paard daarbij een gevoel van bewegingsvrijheid ervaart, dat er

harmonie is tussen ruiter en paard en dat de kwaliteit van de gangen goed is. Ken

je dat gevoel: dat alle ingrediënten even in precies de juiste combinatie aanwezig

zijn: ontspanning, energie, balans en antwoord op je hulpen? Als je in staat bent

om over elk van die vier ingrediënten met je paard te communiceren wordt de

thuisbasis steeds sterker. Ontspanning is het belangrijkst, daar kijken we eerst

naar.

Ontspanning: fysiek, mentaal en emotioneelToen ik me ging verdiepen in natural horsemanship was dit het eerste dat mij

opviel: er wordt véél minder water bij de wijn gedaan dan in de wedstrijdsport als

het gaat om ontspanning! Ontspanning is veel meer dan een losgelaten lichaam

en het ontbreken van fysieke

blokkades. Het is ook rust in

het hoofd en een goed gevoel

voor zowel paard als ruiter. Er

is geen stress of weerstand

door onnodig aangespannen

spieren. Je paard kan op elk

moment de hals strekken of

‘smelten tot een stop’.

Fysieke ontspanningBelangrijk voor de ruiter zijn

controle over zijn ademhaling

en het bewust kunnen aan- of

ontspannen van spieren. Durf

daarmee te experimenteren

en voel wat het doet voor je

paard. Een goede oefening is

bijvoorbeeld ademhalen in het

ritme van de galop of het met je binnenhand meegalopperen met het binnen-

voorbeen. Je kan jezelf trainen om echt synchroon met je paard te bewegen door

naast je paard, met een hand op zijn rug, in zijn ritme mee te stappen, draven en

galopperen, of door regelmatig zonder zadel te rijden.

Fysieke ontspanning bij het paard is herkenbaar door een voorwaarts-neerwaartse

neiging van de hals, swingende rug en benen en soepele zijdelingse buiging. Je

kunt je paard leren losjes te buigen, eerst vanuit stilstand, dan in stap, draf en ga-

lop. Zijdelingse buiging helpt de rugspieren los te laten, waardoor het voorwaarts-

neerwaarts strekken wordt gestimuleerd. Ook kan je je paard leren dat als jij je

onderrug iets rondt, hij zijn bovenlijn mag ronden en hals mag strekken.

Mentale ontspanningAls je je paard iets nieuws of lastigs hebt gevraagd heeft hij, net als wij, even

nodig om het te verwerken. Gun je hem een denkpauze. Dan leert hij sneller en

vindt hij het een volgende keer makkelijker om te doen wat je vraagt. Sta even stil,

met een losse teugel, in plaats van direct méér te vragen. Wacht totdat hij likt,

kauwt en weer aandacht krijgt voor zijn omgeving. Hoe moeilijker hij het vond, of

hoe introverter het paard, hoe langer de denktijd die hij nodig heeft.

Emotionele ontspanningDe ademhaling en spierspanning van je paard vertellen veel over zijn emotionele

toestand. Let daarop en zorg dat je elk moment kunt antwoorden: “hé, je bent

o.k.!”. Voor een kuddedier is die duidelijkheid belangrijk. Het werkt ook goed als

je hem letterlijk een doel geeft: een vast rustpunt aan het einde van een oefening.

Op de hoefslag, op een zeiltje, bij een kegel of, zoals op de foto, een frisbee!

Hippisch Noord Nederland - januari 2012 - jaargang 3 11

-Titel-Door Liesbeth Jorna


Wil je meer weten over dit onderwerp

of over komende clinics, stuur dan een

email naar [email protected]

Spel van vraag en antwoordStreven naar een vlot antwoord op heel lichte hulpen

Fijne arbeidsgangen kenmerken zich door bewegingsvrijheid, harmonie met de ruiter en kwaliteit van de beweging. Als je een paard in een houding boetseert of vasthoudt gaan die kenmerken gemakkelijk verloren. De werkwijze van natural horsemanship is erop gericht dat het paard zoveel mogelijk zelf doet. We willen niet zijn lichaam of voeten bewegen, maar vragen hem dat zelf te doen. We willen zijn hersens in beweging zetten, zodat hij zelf zijn li-chaam kan bedienen. Liefst met lichte hulpen en een vloeiend en vlot antwoord van zijn kant.

Gelpenberg’s Indra: L2 regio-kampioen Friesland 2010

Begrijpt hij wat je vraagt?Als je de beweging van je paard wilt beïn-vloeden moet hij eerst begrijpen wat je pre-cies vraagt. Een opbouw waarbij elke hulp afzonderlijk wordt aangeleerd maakt het gemakkelijk om bijvoorbeeld ...• impuls te vergroten of verkleinen• stelling te vragen of de hals zijdelings te buigen• de voorhand en/of achterhand naar links of rechts te verplaatsenHulpen worden eerst aangeleerd vanaf de grond en dan vanuit halt of stap. Er wordt gebruik gemaakt van hulpen in fasen. Altijd licht beginnend en oplopend in sterkte tot het gewenste antwoord er is. Vervolgens kun je een paar passen meer vragen, of in draf of galop. Dit spel van vraag en antwoord kun je steeds verder verfi jnen. Door de geleidelijke opbouw wordt het paard handig en krachtig genoeg om te doen wat je vraagt en kun je de hulpen ook steeds beter toepassen in de training van je paard.

Hoe voelt een goed antwoord?Het voelt goed als je paard vloeiend, direct en met zelfvertrouwen antwoord geeft op je hulpen. Soepel en gecoördineerd. Als je nou voelt dat er ergens weerstand of onbalans ontstaat, of je wilt een sneller en vloeiender antwoord, dan kun je ervoor kiezen om even een stapje terug te doen en het antwoord op de afzonderlijke hulpen te versterken.

De uitdaging: kan je hulp nóg lichter?Het voelt ook fi jn als je maar kleine hulpen nodig hebt voor zo’n licht en soepel antwoord van je paard. Als je opmerkt dat er drukken, duwen of trekken voor nodig is om iets gedaan

Hippisch Noord Nederland - januari 2011 - jaargang 3

te krijgen, dan loont het de moeite om gericht te werken aan het kleiner maken van je hulp. Het is wellicht bekend dat in natural horseman-ship weinig hulpmiddelen worden gebruikt en zelfs zonder teugels wordt gereden. Ook voor sportpaarden en -ruiters is dat een waardevolle oefening! Het dwingt de ruiter om precies te worden met focus, zit en benen. Dikwijls kom je er zo achter dat je de teugels helemaal niet zo vaak nodig hebt. Wenden, remmen, achter-waarts en zijgangen zijn grotendeels te rijden op je zit en/of benen en dat kun je syste-matisch ontwikkelen.

Stilte tussen de notenAls je het spel van vraag en antwoord echt wilt verfi jnen is het ook van belang om tussen de hulpen door niets te doen, neutraal te

zijn. Niets doen, stil meezitten met je paard terwijl hij doet wat je vraagt is voor de meeste mensen een hele kunst. Neutraal zijn heeft drie voordelen. Er is geen ruis op de lijn, waardoor je paard je kleine hulpen ook kan herkennen. Je kan zelf beter voelen wat je paard je vertelt en je kunt subtieler zijn in je hulpen. En waar het uiteindelijk om gaat: je hebt beide zo gelegenheid om te genieten van de momenten dat het lekker loopt.

Tot slot: Laat hem weten wanneer het goed isMisschien wel het belangrijkst van allemaal is de motivatie van je paard om snel en vloeiend aan je hulpen te beantwoorden. Geef hem gelegenheid om te proberen en te leren en vergeet niet om “dank je wel” te zeggen als hij een goed antwoord geeft of daar een eerste poging voor doet. “Get off it” als het vol-doende is en denk: volgende keer weer een stapje verder.


HippischNEDERLAND-januari-2012-2.indd 11 5-1-2012 17:23:58

Hippisch Noord Nederland - maart 2012 - jaargang 324

-Titel-

Hippisch Noord Nederland - maart 2012 - jaargang 3

Door Liesbeth JornaNatural Horsemanship is vrij onbekend bij de meeste wedstrijdruiters. In deze serie legt Liesbeth Jorna uit wat Natural Horsemanship inhoudt en hoe het de dagelijkse training van je paard gemakkelijker kan maken.


Ingrediënten: op eigen benen lopen en antwoord op hulpenVerbeeld je eens hoeveel vertrouwen je in iemand moet hebben om je lichaam geheel

zonder weerstand door die persoon te laten besturen. Wel eens gedanst met een echt goede danspartner? Die zal je leiden maar toch op eigen benen laten dansen. Balans voelt goed!

Oefeningen uit Natural Horsemanship leggen een sterke basis: ze leren je paard om op eigen benen te lopen. Als basis eerst met een loshangende teugel, in een natuurlijke balans. Ook leren ze al in een heel vroeg stadium om op een lichte vraag zijdelings te buigen en apart hun schouders of achterhand naar links of rechts te verplaatsen.

Spelenderwijs balans zoeken Het is onze bedoeling het paard zoveel mo-gelijk zelf te laten ontdekken wat goed voelt. Zodat hij die balans steeds meer zelf opzoekt en niet voortdurend ‘micromanagement’ nodig is. Balans zoeken is samen zoeken naar een lichaamspositie die goed voelt: ergens in het midden tussen scheef naar de ene of naar de andere kant. Het liefst eerst aan de longe (zonder hulpteugels) en daarna vanuit het zadel.

We vragen bijvoorbeeld om de achterhand naar buiten te verplaatsen en voelen wat het paard daarmee doet. Dan vragen we hem de achterhand naar binnen te brengen en voelen wat dat teweeg brengt. Of we spelen met de positie van de schouders en voorbenen. Stel je het voor als een gesprek: “Kun je je gewicht meer naar de buitenschouder verplaatsen? Dank je wel. Hoe voelt dat?” Het moment dat goed voelt is misschien niet het moment van die positie zelf maar een momentje als je paard weer terug ‘veert’, door het midden komt. Het is daarom niet erg als je een positie even overdrijft.

Vertrouw op je gevoel en wat je paard je vertelt! Als je paard balans vindt ontdekt hij doorgaans zelf hoe aangenaam dat is: hij wil graag zijn bovenlijn strekken en geeft daarbij vanzelf na, zonder dat daar een teugelhulp aan te pas komt. Natuurlijk krijgt hij die gele-genheid en wordt zijn succes beloond.

Heb je een positie gevonden die eventjes dat goede gevoel oplevert, dan kun je een volgende vraag stellen: “Zou je dit een paar passen langer kunnen proberen?” Eerst zal hij vaak naar zijn oude positie terugveren. Je kunt hem dan even snel herinneren: “Die schouder, weet je nog?”

BALANS VOELT GOED!Op eigen benen lopen leidt tot lichtheid en bewegingsvrijheid

We willen graag dat onze paarden zich op een gezonde en atletische manier bewe-gen. De meeste paarden lopen echter niet vanzelfsprekend in balans. Ze spannen spieren die ze beter los kunnen laten, lopen op de voorhand of scheef. Dat kan komen door pijn, reactie op de ruiter, emoties, onbegrip, natuurlijke scheefheid of gebrek aan kracht en coördinatie. Ons doel is dat ze harmonie en bewegingvrijheid ervaren, zich loslaten en het gewicht over vier benen verdelen: recht en op eigen benen. Daar is geen standaardrecept voor want alle paarden en ruiters zijn verschil-lend. Om die balans te vinden moet je op zoek!

Basisbalans aan een losse teugel en op eigen benen.

Uitslagen

HippischNEDERLAND-maart-2012-2.indd 24 8-3-2012 14:31:52

Hippisch Noord Nederland - mei 2012 - jaargang 318

-Titel-

Hippisch Noord Nederland - mei 2012 - jaargang 3

Door Liesbeth JornaNatural Horsemanship is vrij onbekend bij de meeste wedstrijdruiters. In deze serie legt Liesbeth Jorna uit wat Natural Horsemanship inhoudt en hoe het de dagelijkse training van je paard gemakkelijker kan maken.


Natural Horsemanship voor wedstrijdruiters (deel 10)

Rechtrichten is niets anders dan het steeds meer in balans brengen en aan beide zijden even sterk en lenig maken van je paard. Zijgangen bevorderen de bewegingsvrijheid en draagkracht links en rechts afzonderlijk. Door je oefeningen met zijgangen goed te kiezen en geleidelijk op te bouwen kun je je paard rechtrichten.

Coördinatie: op eigen benenZijgangen vragen van je paard heel wat coördinatie. Ga maar na bij bijvoorbeeld een appuyement: hij moet voorwaarts, hij moet de achterhand naar binnen brengen en met het buitenachterbeen ondertreden én hij moet buigen in de bewegingsrichting. En dan willen we ook nog dat hij daarbij zijn balans en losgelatenheid bewaart. Op eigen benen, zonder duwen, trekken of wringen door de ruiter.

Optellen van afzonderlijke hulpenAls je de boeken erop naslaat zie je meestal bij de beschrijving van een zijgang een hele lijst met hulpen. Hulpen - het woord zegt het al - die bedoeld zijn om je paard te helpen. Dat gaat natuurlijk alleen als die hulpen goed worden gegeven en door je paard goed worden begrepen. In de werkwijze van Natural Horse-manship worden alle hulpen afzonderlijk aangeleerd tot ze zó goed gaan dat ... het paard begrijpt welk lichaamsdeel wát moet doen, de ruiter dit met een zachte hulp kan vragen en het paard de gevraagde positie zelf kan aannemen zonder te blokkeren of verstrakken.Voor het appuyement moet je paard deze opdrachten begrijpen en vloeiend kun-nen uitvoeren: voorwaarts, achterhand zijwaarts verplaatsen, met het buitenbeen ondertreden, stelling. Als je als ruiter je eigen coördinatie heel precies traint is het mogelijk om op uit-sluitend zithulpen zijgangen te rijden, zodat er ternauwernood nog een been- of teugelhulp nodig is. Karen Rohlf, van Dressage Naturally, heeft een grappig maar effectief hulpmiddel ontwikkeld om je de verschillende posities en zithulpen voor zijgangen aan de te leren: SiMoN. Karen komt in augustus naar Nederland voor clinics (zie www.sporthorsemanshipunited.nl)!

Ingrediënten laten samenvloeienAls je paard die afzonderlijke opdrachten kan uitvoeren kun je ze gaan afwis-selen en geleidelijk in elkaar laten vloeien. In het voorbeeld van het appuyement: eerst recht voorwaarts afwisselen met de positie van achterhand-naar-binnen (nog zonder specifiek te zijn over buiging). Als je paard die verandering in zijn lichaamspositie kan maken zonder uit balans of takt te raken, dan kun je beide bewegingen laten samenvloeien: voorwaarts met achterhand naar binnen. Ver-volgens kun je de stelling eraan toe gaan voegen: afwisselen van rechtuit-met-stel-ling en achterhand-naar-binnen totdat ook die twee steeds makkelijker in elkaar vloeien zonder verlies van balans en takt. Dan heb je travers. Die travers kun je vervolgens meenemen over een schuine lijn: een appuyement.

Naar een zijgang volgens het boekje...Als je paard in stap de zijgang vloeiend beheerst kun je dezelfde opbouw ge-bruiken in draf. Kijk goed of je paard inderdaad zijn ondertredende achterbeen midden onder het zwaartepunt plaatst, want alleen dan heeft het de gewenste gymnastiserende werking. Luister naar je paard.

Zijgangen Spelender-WijsOefeningen voor draagkracht en rechtrichten

HippischNEDERLAND-mei-2012-II.indd 18 7-5-2012 10:28:49

Hippisch Noord Nederland - juli/augustus 2012 - jaargang 318 Hippisch Noord Nederland - juli/augustus 2012 - jaargang 3

Door Liesbeth JornaNatural Horsemanship is vrij onbekend bij de meeste wedstrijdruiters. In deze serie legt Liesbeth Jorna uit wat Natural Horsemanship inhoudt en hoe het de dagelijkse training van je paard leuker en gemakkelijker kan maken.



Je kunt veel meer doen dan je denkt ...

... om de training voor je paard zinvol en leuk te maken

Als je dit leest houd je van paardrijden... en van je paard, toch? Weet je paard dat ook? Door de ogen van je paard wordt de trai-ning pas leuk als hij het gevoel heeft - hier en nu! - dat hij er beter van wordt. Hij voelt zich prettig, hij wordt beloond op een manier die híj leuk vindt, hij mag tussendoor rusten en nadenken, hij mag plezier hebben tijdens zijn werk. Hij heeft er geen weet van dat jij als wedstrijdruiter winstpunten, prijzen-geld en bewondering van je collega-ruiters voor ogen hebt. Het maakt je paard niet uit hoeveel je kan, weet of wint... totdat hij weet hoeveel je om hem geeft! Deze keer daar-om een kleine greep uit een vat vol ideeën om met plezier te trainen.

HippischNEDERLAND-juli_augustus-2012.indd 18 17-7-2012 14:07:05

Hippisch Noord Nederland - juli/augustus 2012 - jaargang 3 1919Hippisch Noord Nederland - juli/augustus 2012 - jaargang 3



... om de training voor je paard zinvol en leuk te maken

Duidelijk beloningspunt (targettraining)

De principes: Hoe duidelijker je paard weet wat het doel is en wanneer beloning volgt, hoe groter zijn motivatie. Door precies dezelfde oefening een aantal keren te herhalen gaat je paard het begrijpen en meedenken.

Wat heb je nodig: Targets oftewel duidelijke markeerpunten, zoals een zeiltje, tonnen, banden, emmers, een jas op de omheining, een pluk gras..., wat je maar bij de hand hebt.

Voorbeelden van oefeningen:Point to point (1). Heb jij zo’n paard dat graag langzaam beweegt, stilstaat of eet? Gebruik nietsdoen en eten dan om hem te motiveren meer zijn best te doen! Rijd rechte lijnen van hoek naar hoek en stop daar, rust of laat hem een momentje grazen. Hij zal dat spel snel begrijpen en zich gaan haasten om de rustplek te bereiken! En als hij één lange zijde vlot is, verschuif dan het rustpunt naar de volgende hoek.

Point to point kun je ook goed toepassen bij het springen (1). Om te leren rechtdoor te rijden na de sprong. Of om een te snel paard te leren stoppen en ontspannen voor en na de sprong.Wijken voor de kuit of appuyeren beter volhouden. Dit kun je doen door van de hoefslag tot op een plastic zeiltje te appuyeren of andersom (2). Je kunt het zeiltje steeds een stukje verder leggen. Eindig recht, met vier voeten op het zeiltje of de hoefslag. Daar stoppen, de teugels uit je handen laten vallen en even rusten.

Om weer vlot voorwaarts te gaan na een zijgang rijd je de zijgang tot een eerste punt, dan een paar passen extra actief voorwaarts tot het tweede punt (3). Dan stop of stap en lange teugel. Gaandeweg kun je het rustpunt steeds verder leg-gen, zolang je paard maar weet dat zijn extra actie beloond wordt.

Recht en vlot achterwaarts gaan. Zet een drietal markeerpunten op een rij en op het eind twee markeerpunten naast elkaar. Laat je paard met zo licht mogelijke hulpen achterwaarts gaan, zig-zag tussen de punten door en eindig recht tussen de twee markeringen op het eind (4). Haast je niet, geef jezelf en je paard de tijd om hier handig in te worden, dan zul je zien dat achterwaarts sturen steeds vloeiender gaat.

Spelen tussendoor

Heb jij een extrovert paard? Zo eentje die van lopen en spelen houdt en snel verveeld raakt? Gebruik die playdrive dan om hem te motiveren. Geef hem wat hij van je nodig heeft: spel en variatie. Als hij zich een paar oefenin-gen lang geconcentreerd heeft, speel dan even met een grote bal, galoppeer even aan een lange teugel rond of maak een paar sprongetjes. De meeste paarden vinden het ook leuk om ergens op te staan. Daarna kun je weer zijn concentratie vragen voor de volgende oefeningen. Sommige paarden kun je ook beter vóór het poetsen en opzadelen laten spelen. Dat is minder saai dan de stalmoed eruit longeren en dan zijn ze daarna rustiger en meer geconcentreerd.


Hippisch Noord Nederland - juli/augustus 2012 - jaargang 320 Hippisch Noord Nederland - juli/augustus 2012 - jaargang 3

Patronen en (alternatieve) manegefiguren

Er zijn veel meer manegefi guren denkbaar dan degene die we kennen uit de dressuurproeven. Door je fi guren slim te kiezen en ze als patroon meerdere keren te herhalen gaat je paard meedenken en opletten. Dit helpt hem om zichzelf beter in balans te brengen en voorkomt dat hij aannames maakt. In plaats van dat je als ruiter zijn lichaam manipuleert kun je de patronen het werk laten doen. Dan wordt je paard slimmer, sterker en meer in balans. In de tekening zie je een paar voorbeelden:

Onverwachte hoeken. Als je paard aannames maakt over de volgen richting en daardoor hoeken of wendingen wil afsnijden of over de bin-nenschouder valt, kies dan voor de andere richting. Draai terug tegen de hoek in of eindig de diagonaal met een wending de andere kant op dan anders (5). Doe je dit regelmatig dan zul je merken dat je paard meer op je gaat letten, beter recht loopt en meer balans krijgt in de wendingen.

Stop voor de hoek. Je kunt ook vlak voor de hoek halthouden, even wachten en concentreren, en dan gebalanceerd de hoek door rijden (6).

Question box (7). Dit is een handig patroon om stellingwissels, galop-wissels, (schijn)overgangen, halt en tempowisselingen gericht te oefenen. Door telkens als je in de question box komt dezelfde vraag te herhalen gaan jij en je paard zich beter voorbereiden en worden je hulpen steeds preciezer. Je paard weet dat er een vraag komt in de questionbox komt en zal echt op gaan letten.

Met een beetje creativiteit en luisterend naar je paard kun je zelf allerlei variaties verzinnen op bovenstaande voorbeelden, zodat de training nooit saai wordt en leuk blijft voor jezelf en je paard.

Dit was het laatste artikel in een reeks van 12 over de trainings-filosofie van Sport & Horseman-ship United; een paardvrien-delijke en effectieve manier van trainen op basis van de principes van natural horsemanship. Ik hoop dat ik je heb kunnen over-tuigen dat presteren en plezier goed samen kunnen gaan en dat ik je heb kunnen inspireren met de trainingstips.

Alle artikelen van deze serie, en nog meer trainingstips, zijn terug te vinden op www.sporthorsemanshipunited.nl. Wil je meer weten over lessen of clinics, of wil je een introductiecursus natural horsemanship organiseren voor jouw vereniging of stal? Stuur dan een email naar Liesbeth Jorna: [email protected]



Hippisch Noord Nederland

Documents

Transcript of Hippisch Noord Nederland