Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 1

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 2

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 3

Hội Ái Hữu Trà Vinh nhiệm kỳ 2012-2016

Hội Đồng Điều Hành

Hội Trưởng. : Ông Văn Tường Phó H T Ngoại Vụ : Ông Nguyễn Văn Thành Phó H T Nội Vụ : Ông Nguyễn Văn Vui,

: Ông Thạch Bông Tổng Thư Ký : Anh Dương Việt Văn Phó Tổng Thư Ký : Ô. Nguyễn Văn Nhựt Thủ Quỷ : Ô. Nguyễn Văn Thành Trưởng Ban Xã Hội : Ô. Ngô Thiết Hùng Đặc trách về Phụ Nữ : Bà Bùi T. Hải Đường. Trưởng Ban Thể Thao : Ô. Nguyễn Cao Thượng Trưởng Ban Tài Chánh : Ô. Trương Bạc Xuổl. Trưởng Ban Giáo dục : Ô. Nguyễn Văn Vui Trưởng Ban Y-Tế : Ô. Kiều Trương, Trưởng Ban Trật Tự : Ô. Hà Kim Danh Trưởng Ban Vận Động : Bà Cao Ngọc Diệp Trưởng Ban Ẩm Thực : Ô. Thạch Tạo. Trưởng Ban Văn Nghệ : Ô. Huỳnh Trung Thomas

: Ô. Trần Sinh Trưởng Ban Báo Chí : Ông Võ Trung Tín Ban Quảng Cáo : Ô. Trương Bạc Xoủl

: Ô. Ngô Văn Thành : Anh Kiên Phi Bằng

Web Master : Ông Ngô Đế : Anh Dương Việt Văn

Hội Đồng Cố Vấn :

Các Cụ Hàng Công Thành, Nguyễn Văn Cung, Nguyễn Ánh Nhựt, Tăng Đông Sanh, Võ Trung Tín, Võ Văn Diệu,

Trần Hửu Quang, Nguyễn Lưu Viên, Huỳnh Văn Lang. Các Anh Huỳnh Kim Tiến, Trịnh Hảo Tâm, Chị Trần Thị Phụng

Hội Đồng Sáng Lập :

Cụ Trần Xiều, Các Anh Hà Kim Danh, Văn Tường, Huỳnh Kim Tiến, Võ Văn Diệu, Nguyễn Văn Vui, Lâm Vĩnh Hiếu, Nguyễn Văn Thành,

Nguyễn Tấn Tài, Thạch Tạo và Võ Trung Tín.

Đại Diện Các Nơi :

Phần Lan : Ông TRẦN MINH CẢNH Hòa Lan : Chị THÁI KIM NGUYỆT Australia : Ông TRẦN ANH KIỆT Norway : Ông PHẠM QUANG TRỨ Germany : Ông HÀ PHƯỚC THẢO Canada : Ông HUỲNH CÔNG ÂN San Diego : Ông TRẦN TRỌNG LÀNH Los Angeles : Ông NGÔ VĂN THÀNH Florida : Ông TRƯƠNG DƯỜNG Indoo : Ông HỒ VĂN PHONG Texas : Ông KIM HỮU PHƯƠNG Michigan : Chị LÊ THỊ DUNG Kansas : Ông HỒ VĂN MỪNG Georgia : Ông ĐOÀN LÝ ĐÁNG

: Ông LÊ NGỌC ĐIỆP, Oregan : Ông LÝ TUẤN HIỀN Ohio : Ông HUỲNH NGỌC CÔN Connecticut : Ông HUỲNH THÀNH BÁ. Missouri : Ông HỒ VĂN ẨN Newyork : Ông TIÊU NHƠN LẠC. Utah : Ông NGUYỄN V. XUÂN CẢNH.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 4

BAN THỰC HIỆN ĐẶC SAN TRÀ-VINH 2016

XUÂN BÍNH THÂN – THÀNH THẬT TRI ÂN Quý Học Giả, Văn Thi Hữu gởi tác phẩm tô điểm cho Đặc San Trà Vinh

SỐ 16 - Xuân BÍNH THÂN - 2016 Quý Đọc Giả viết thư, điện thoại góp ý kiến và khuyến khích chúng tôi, Quý Mạnh Thường Quân, Doanh Gia, Thân Chủ , đã và đang ủng hộ

Đặc San Trà Vinh Nhờ sự yểm trợ quý báu của tất cả quý vị trên,

chúng tôi mới có đủ phương tiện và giữ vững tinh thần để hình thành các quyển Đặc San nầy

Tòa soạn: 9242 Bolsa # B Westminster CA 92683 Tel: 714-856-9202 Trang Web: aihuutravinh.com or Travinhhaingoai.com Email: pvotin@gmail.com

Đặc san Trà-Vinh số 16 được phát hành tại California trong dịp mừng Xuân BÍNH THÂN do Hội Ái Hữu Trà-Vinh chủ trương với các tiêu chuẩn như sau: Đặc san Trà-Vinh chỉ lưu hành trong Hội Ái Hửu Trà-Vinh và không bán ra

ngoài. Các tác giả chịu hoàn toàn trách nhiệm về bài viết của mình. Những bài không đăng, tòa soạn sẽ không gởi trả lại bản thảo. Các bài gởi đăng xin dùng Font Unicode và gởi bằng email về:

Pvotin@gmail.com (không nhận bài gởi qua bưu điện) Mỗi tác giả sẽ được chọn đăng hai bài trong mỗi số báo, ngoài ra sẽ dành

cho các số tới. Tòa soạn sẽ dành ưu tiên cho quý đồng hương mới đến với Hội lần đầu. Những bài gởỉ cho Đặc San Trà-Vinh xin đừng gởi các nơi khác đăng trước. Tòa soạn dành quyền từ chối những bài vở ngoài chủ trương và đường lối

của Hội cũng như văn hoá nước nhà. Nếu muốn trích đăng một đoạn hay toàn bài xin liên lạc với tác giả hay tòa

soạn và xin đề trích từ Đặc San Trà- Vinh

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 5

Đặc San Trà Vinh Năm Bính Thân 2016

STT Tựa Bài Tác Giả Trang1 Câu đối TẾT Ban Báo Chí 1 2 Ban Chấp Hành Niên Khóa 2012- 2016 Hội AHTV 3 3 Điều Lệ ĐS Trà Vinh Ban Báo Chí 4 4 Mục Lục ĐSTV 2016 Ban Biên Tập 5 5 Thư đầu năm Hội Trưởng 7 6 Sớ Táo Quân Thần Táo Trà Vinh 8 7 Vườn Thơ Xuân 2016 – Xuân Chúc nhau Dương Chiêu Anh 10 8 Hầu Vương Thánh Giá - Ngộ Không Tôn Giả Dương Chiêu Anh 10 9 Thơ đố vui Dương Chiêu Anh 10

10 Một đoá vô thường ( thơ ) Võ Tiến Cảnh 11 11 Tình Bạn và Tình Yêu Dương Chiêu Anh 12 12 Năm Thân nói chuyện Khỉ Lucky Nguyễn 16 13 Thái Tổ Hoàng Đế Lý Công Uẩn Vĩnh Trường 26 14 Vũ Nữ Apsara Steven Kiên Rem 40 15 Thương Nhớ Một Người ( Nhạc ) Nguyễn Châu 43 16 Tết Nguyên Đán Ông Xã Năm 44 17 Trà Vinh Tân xuân hội ngộ BBC Tổng hợp 55 18 Về Quê Ăn Tết Nini Lê 57 19 Nền kinh tế Trung Quốc tuột dốc tới đâu ? Huỳnh Khắc Sử 67 20 Rồi Sẽ Ra Sao…? - 40 Năm Chiến Tích ( Thơ ) Huỳnh Tâm Hoài 70 21 Thư Đồng Hương Ban Báo Chí (BBC) 71 22 Tâm Trạng Của Tôi ( Thơ ) Ánh Nguyễn 74 23 Khóc Mẹ ( Thơ ) A. N. 75 24 Mẹ Ơi ! ( Thơ ) Nam Sơn 75 25 Ni Cô Thị Nguyện Huệ Tường 76 26 Chiếc Suzuky của Ba Anh Thơ 78 27 Nhớ Trà Vinh Phụng Đoàn 80 28 Một chuyến về Trà Vinh Vương Tần 81 29 Huyền Thoại Chiến Tranh Việt Nam Từ Văn Thọ 83 30 Giọt Lệ Trên Đá (Thơ) Võ Tiến Cảnh 85 31 Chợt Nhớ Mây Ngàn Trần Hữu Sơn 86 32 Bút Chẳng Tà - Hẹn Chờ ( Thơ) Phương Nam 89 33 Đồng Hương Vĩnh Bình 40 năm hội ngộ tại Houston Tin Tổng Hợp 90 34 Nhớ Về Cầu Ngan Nguyễn Minh Cần 93 35 Ngỡ Như Tiếng Mẹ - Mẹ là Phật ( thơ ) Votica 93 36 Hạt Cát - Chiếc Lá... Nguyên Nhung 94

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 6

37 Sinh Hoạt Đồng Hương Bắc California Từ Văn Thọ 98 38 Ý nghỉa Bộ Khỉ “Tam Không” BBC 100 39 Vượt Sóng (Tiếp theo) Người Cầu Ngan 101 40 Hội AHTV tham dự Diễn hành Tết Ất Mùi 2015 BBC Tổng hợp 109 41 Lủ Ngựa Trời trên đèo biên Giới ( Tiếp theo ) Phạm Phong Dinh 116 42 Hội Ái Hữu Trà Vinh tổ chức Picnic Hè 2015 Thanh Phong 126 43 Ngày Xuân Nói Chuyện… Nhức Đầu Thanh Nguyen 129 44 Loài Cá không sống trong nước Nguyễn Văn Nhựt 133 45 Ý nghĩa chữ Cochinchine BS. Nguyễn Lưu Viên 137 46 Trung Đông Liệt Quốc Vĩnh Thuận 139 47 Thế Gian có vạn điều không hiểu Chân Thân - NVT 152 48 Lan man đêm giao thừa ở Cali Huỳnh Tâm Hoài 154 49 Nhổ mạ giần công Lucky Nguyễn 157 50 Bài Thơ không chấm hết (thơ) Trần Thế Phong 158 51 Cảm Niệm Vu Lan: Kỳ Quan Đẹp Nhất Nguyễn Thế Phong 159 52 Hương Nhớ ( Thơ) Huỳnh Tâm Hoài 160 53 Ru hồn hát tiếng ầu ơ… Huỳnh Văn Luận 161 54 Còn bên Mẹ ( Thơ ) Huỳnh Văn Luận 165 55 Canada Mưa Thu Tú Sinh 165 56 Một chuyến thăm quê Trương Dưỡng 166 57 Coi Bói Nguyễn Thái Lai 168 58 Nguyên tắc kế toán trong cuộc sống hằng ngày Tiền Vĩnh Lạc 171 59 40 năm Hội Ngộ (Thơ tặng đồng hương TV tại TX) Anh Ba Phước Hưng 172 60 Đồng Hương Trà Vinh Quy Tiên năm 2015 Hội Ái Hữu Trà Vinh 173 61 Tạ Tình Đồng Hương Dương Chiêu Anh 173 62 Ân Tình Cha Tâm Quang 174 63 Mười Thương tặng Cha Tiền Anh Thư 174 64 Đi chợ Tết năm xưa và Hoa Xuân Bắc Úc Tiền Lạc Quan 175 65 Báo cáo Cài Chánh Thủ Quỷ 179 66 Danh sách Đồng Hương Trà Vinh Tổng Thư Ký 180 67 Trang Quảng Cáo Ban Tài Chánh 187 68 Ban Biên Tập ĐSTV 16 200

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 7

THƯ ĐẦU XUÂN BÍNH THÂN 2016 Kính chào quý đồng hương và thân hữu, Thưa quý vị Đất trời vần xoay, vũ trụ tuần hoàn, Xuân Hạ Thu Đông, bốn mùa luân

chuyển, năm nay là năm Bính Thân cầm tinh con khỉ. Nói tới con nầy ta làm sao quên được con khỉ năm Mậu Thân 1968, tai họa gieo bao tang tóc cho dân tộc ta. thoáng đó đã 4 con giáp, 48 năm rồi !

Nhưng mà thôi “chuyện cũ mười phần chín chẳng như” ta tạm bỏ qua, giờ nói đến mùa Xuân vui tươi sắp đến với mọi người, với đồng hương Trà Vinh thân thương của chúng ta.

Thưa quý đồng hương, Nơi mãnh đất tạm dung nầy, mà tình tự quê hương xui khiến chúng ta ngồi lại

hàn huyên tâm sự với nhau ngót gần 16 năm, quả là quý hiếm biết dường bao! Nhớ ngày đầu Anh Chị Em ta gặp nhau, ai nấy tóc xanh mượt mà, dáng vẻ tràn trề nhựa sống, đi đứng thẳng thừng, da căng vai bắp rắn rõi, yêu người yêu đời… ngày nay, mỗi lần hội họp gặp lại nhau, một số đã từ giã xa lìa vĩnh viễn, kẻ còn thì da mồi tóc bạc, đi đứng khó khăn, mắt mờ tai điếc… thời gian tuy là vô tình nhưng độc hại thật, mấy ai cưởng lại được với thời gián !

Kẻ viết bài nầy cầm tinh là con khỉ Giáp Thân, ngoại thất thập, Anh Tín, Anh Vui, Anh Nhựt, Anh Diệu, Anh Thành, Chị Hải Đường… cũng đều quá tuổi “cổ lai hy”. Tre già măng mọc, Hội Trà Vinh đang có các bạn trẻ xăn tay chèo chống để tiếp tục giữ vững con thuyền Trà Vinh, như là Lâm Vĩnh Hiếu, Thomas Trung, Nguyễn Duật, Hàng Châu Trinh Văn Dương… hy vọng Hội Trà Vinh sẽ mãi mãi trường tồn .

Nhân lá thư đầu Xuân, tôi xin chân thành cảm tạ: 1. Quý mạnh thường quân đã thường xuyên ủng hộ Hội 2. Quý hội viên, chẳng những không quên đóng niên liễm mà còn kèm theo tiền ủng hộ hội. 3. Quý vị bảo trợ cho những trang quảng cáo của tờ đặc san.

Và cũng như hàng năm, Đặc San Xuân 16 sẽ phát hành vào Ngày Tân Xuân Hội Ngộ. Xin lưu ý là ở trang cuối phần Danh sách đồng hương Trà Vinh bắt đầu năm nầy xóa tên một số người mà hội không liên lạc được.

Sau cùng, Thưa quý vị, trước thềm năm mới, chúng tôi xin kính chúc toàn thể quý vi và quý quyến năm mới AN KHANG HẠNH PHÚC.

California, Những ngày đầu Xuân 2016 Hội Trưởng Văn Tường

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 8

Năm Bính Thân 2016Muôn tâu Thượng Đế Tháng Chạp Hăm ba Gác lại việc nhà Quận Cam nhiệm sở Táo thần hớn hở Tấu sớ soạn xong Laptop Thần cầm Cưỡi lưng Cá Chép Trực chỉ Thiên Đình Tường trình tự sự… Khải bẩm Ngọc Hoàng Thần Táo Trà Vinh Quận Cam tỵ nạn Trước thềm năm mới Hai không mười Sáu Nhằm năm Bính Thân Con Khỉ sắp đến Thần đây kính mến Cẩn chúc Ngọc Hoàng Bớt việc lo toan Thân tâm an lạc ! Ngọc Hoàng ngơ ngác Là xứ nào đây? Thần xin mô tả Đó là xứ nhỏ Một tỉnh miền Tây Tên cũ Vĩnh Bình Phong cảnh hữu tình Nơi đây đặc biệt Có chùa Ông Mẹt, Ao đào Bà Om, với biển Ba Động Nhiều sao, nhiều dầu Hàng me rợp bóng Cò chim bay lượn Như cõi ThầnTiên Đi đâu cũng gặp Chùa ơi là Chùa: Chùa Tàu, chùa Miên Chùa Đài, chùa Việt Lâu lâu mới gặp Một cái nhà thơ Như ở Vĩnh Kim Hay là Long Thới Cũng gọi Cầu Quan Ở những vùng nầy Thịnh hành Đạo Chúa

Còn như nguyên thủy Của Xứ Trà Vang Là xứ Phật Vàng Nhiều sư Khmer Mình quen gọi “Lục” Trưa trưa nhìn thấy Họ đi khắp đường Tay bưng bình bát Gọi là khất thực Dân chúng thật thà Hiền lành như Bụt… Ngọc Hoàng: Thôi thôi được rồi Đừng mô tả nữa Nói chuyện hội hè Của tui bây đi.. Vâng lệnh Ngọc Hoàng Thần xin tấu bẩm; Tết nhứt vừa qua Hội nhà đột xuất Ghi danh Diễn Hành Trưởng ban Cụ Tín Phó ban Huỳnh Trung Vĩnh Hiếu kỹ thuật Văn Thành trang trí Xe hoa rực rỡ Đi phố Bolsa Bác Thành cùng với Cụ phó Văn Vui Đi chung một đoàn Có cả Kiều Trương Và xếp Văn Tường Cùng hai hoa hậu Với đoàn quay phim Thêm ba tài tử Cùng Cô Diễm Thúy Với Huyền và mẹ Cùng với hai con Dennis, Kevin Rồi Văn Mỹ Hằng Krista, Alton Ở Corona Thức sớm chạy xuống Còn Văn Mỹ Hân Tận mãi xa xuôi Chồng và hai con Noell, Anthony

Bút vé bay qua Cho kịp diễn hành. Còn Chị Hải Đường Lăn xăn lứt xứt Lo phần ẵm thực Phát nước lia chia Vì trời nắng khiếp Lâu lâu có dịp Khoe khoang làng nước Nên ai cũng ráng Vượt mọi khó khăn Hoàn thành công việc Chăm chú kết hoa Banner, biểu ngữ Logo của Hội Rực rở chói chang Trông thật huy hoàng Nên được tán thưởng Hãnh diện đồng hương Năm châu, bốn biển Cùng là đều khắp Biết tiếng Trà Vinh Kính bẩm Ngọc Hoàng Đến việc thứ hai Cũng là độc đáo Thần xin báo cáo Mùa Hè mùa Tết Xuân Thu nhị kỳ Tổ chức sinh hoạt Tân Xuân Hội Ngộ Pot-Luck Mùa Hè Đặc biệt năm nay Bún mắm nước lèo Trà Vinh Đặc sản Lý do kỹ thuật Định cho ra rìa Nhưng khi họp Hội Anh Chị Em mình Nhất quyết là không Hè nhau sắp đặt Anh Hiếu Anh Trung Hai Anh phụ trách Nấu nồi nước lèo Anh Nhựt mua heo Mua rau, đâm muối Luộc bún: Anh Vui Chị Diệp luộc thêm

Và đặt chả giò Linh tinh các thứ Mỗi người một tay Thế rồi cũng xong Ăn ngon đáo để Bà con khen thế Tài chánh thặng dư Vì lẽ dễ hiểu Người đã bỏ công Đến khi tính sổ Họ đều ủng hộ Lấy tiền tượng trưng Anh Diệu ký check Bỏ vô quỷ Hội Sáu trăm chín năm Tài chính công bố Hè nào cũng lỗ Mới có năm nay Dư dả như vậy Vui ơi là vui!! Ngọc Hoàng vứa ý Tấm tắt ngợi khen Gật gù vui vẻ Ngọc Hoàng phán tiếp Còn gì nữa không? Kính bẩm Ngọc Hoàng Chuyện năm Át Mùi Bà Con đồng hương Mỗi năm thêm tuổi Thất thập, bát thập Nhiều vị cửu thập Xuất hiện hơi nhiều Chưa kể một số Đã chầu Phật Tổ, Hoặc là lưng dựa Hưởngnhan ThánhChúa Lìa chốn được thua Tìm nơi Tiên cảnh Bỏ chốn hồng trần. Buồn lắm ông ơi… Bây giờ chuyện khác Xứ Mỹ Cali Năm ni nóng lắm Trăm độ mỗi ngày Mưa đâu không thấy Cỏ hoa úa tàn Đồng lúa tan hoang

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 9

Tiểu bang thiếu nước Tiết kiệm tối đa Bất tuân bị phạt Năm Hai Mười Sáu Là năm bầu cử Tổng Thống cờ Hoa Không còn Obama Hy vọng kỳ nầy Gà mái lên chưng Cầm đầu xứ Mỹ Nữ Vương Hoa Kỳ Về chuyện cộng đồng Sống rất thành công Nhiều ông ứng cử Ghi vào lịch sử Dân biểu liên bang Nghị Sĩ Tiểu bang Có ba Thị Trưởng Danh giá trăm bề Khó khăn chẳng nề Làm “Di Pi Ét” (GPS) Nên oai ra phết Tiến Sĩ, Kỹ Sư Chế bom thiệt cừ Diệt quân khủng bố Lại còn rạng rỡ Về mặt văn chương Nổi tiếng bốn phương Đoạt nhiều giải lớn Người Mỹ cũng ớn Về mặt biểu tình Cung cách văn minh Chống bọn Cộng Sản Không cho làm loạn Trên nước Mỹ này Văn công thày lay Đều phải bỏ chạy Ở dưới trần thế, Nơi quê hương Thần, Một lũ bất nhân, Mọt sâu cả nước. Đối với tàu khựa, Mọp gối, cụp râu, Khúm na khúm núm, Tiếp tục bưng… bô Đàn anh Trung Quốc, Cắt biển, nhượng đất, Còn gì quê hương! Dàn khoan Hải Dương Chúng im thin thít, Thành Đô mật quyết,

Dâng nước cho Tàu, Dân chúng bảo nhau, Xuống đường đả đảo Cộng nô trân tráo Nghe lệnh quan thầy: “đàn áp dân ngu, Phải cho vào tù, Cái lũ ‘phản động!” Côn an hàng đống, Hà hiếp người dân, Tàn phá xóm làng Đuổi nhà, cướp đất, Quần áo lột trần, Hộ chiếu tịch thu, Níu kéo đuổi xô, Dân Oan tức uất Rầm rộ xuống đường Sức mạnh biểu dương Nhưng bọn côn đồ Cứ vác dùi cui Chân đá, tay thụi Tội nghiệp dân lành Hoàn toàn bất lực Tuy rằng uất ức Nhưng phải ngồi tù Án nặng thiên thu Tức uất! Tức uất! Từ già đến trẻ, Giáo dục – y tế, Nhồi sọ – chết người! Đạo đức suy đồi, Nhân dân ta thán! Kêu gọi đổi thay, Vùng lên tranh đấu, Thành lập phong trào, Bỏ đảng ào ào, Quyết tâm vì nước, Kẻ sau, người trước, Xuống đường tri hô, Một lũ tham ô, Vừa hèn, vừa ác! Trẻ già cầm bảng, ’Ghét Đảng Cộng Nô’ Bê tượng già Hồ, Cho vào thùng rác! Lũ trùm hốt hoảng, Hùng,Dũng,Trọng,Sang Hô hoán, la làng, “Bắt thêm chúng nó! Đứa nào lấp ló,

Kêu gọi nhân quyền, Dân chủ đa nguyên, Cho vào tù hết!” Đầu năm vừa rồi, Hai ngàn mười lăm Lại tin đầu độc, Bá Thanh tức tốc, Chạy sang Hoa Kỳ, Câu chuyện lâm ly, Nổ tung khắp chốn, Bá Thanh nguy khốn, Hẳn đã mệnh “oan”, Về chầu Diêm Chúa ! Muôn tâu Thượng Đế, Những tin nóng thế, Không phải Thần chế, Mà do Chân Dung- Quyền Lực độc tôn, Xì ra ngọn nguồn, Hạ nhau độc thủ, Mưu sâu đầy đủ, Tranh chức tranh quyền Một lũ đảo điên, Diễn trò quái gở, Cái lũ dối gian, Vừa ác, vừa tối, Lại cưỡi đầu dân, Facebook lột trần, Cái nòi phản quốc. Toàn dân cùng dốc, Toàn lực đấu tranh, Chiến lược thực hành, Một lòng đoàn kết, Qua In-Tờ-Nết, Kết nối tấm lòng, Thu phục nhân tâm, Đòi lại Công Lý. Thế giới hội ý, Ủng hộ Nhân Quyền, Lên án chế độ, Bạn trẻ rầm rộ, Vượt biên giới sang, Tù tội không màng, Đến các nước bạn, Vận động hỗ trợ, Xã hội Dân sự, Áp lực thả tù, Dẹp trò tra tấn, Tôn trọng nhân phẩm. Hiện tình nội bộ, Nát bấy như tương,

Dấu hiệu bất thường, Đảng đang… dẫy chết! Năm Dê sắp kết, Khỉ núi xuống đồng, Khó mà khai thông, Vào năm “Mười Sáu” Đại hội toàn Đảng, Cũng là phường táng, Chôn “Đảng” cho yên. Toàn dân đứng lên, Nào là Dân báo, Bloc – gờ đại náo, Quốc tế biết ráo, Phải thả tù thôi ! Thả được vài người, Nhỏ giọt cầm hơi, Điếu Cày, Minh Hạnh, Làm vật đổi chác, Nhưng mà đừng hòng, Nếu muốn việc xong, Thế giới hài lòng, Để vô Đối Tác, TPP thơm ngát, Xuyên Thái Bình Dương Phải thật mở đường, Công đoàn độc lập, Muốn tăng trưởng thật Kinh tế nước nhà, Phải thả tù ra, Tiến hành Dân Chủ. Trở lại năm cũ, Xin thưa Ngọc Hoàng, Bây giờ đến lúc Từ giã Ngọc Hoàng Về lại trần gian Tiếp tục ăn Tết, Về trễ chắc hết Bánh tét bánh chưng Mức bí mức gừng Họ đang tưng bừng Ăn chơi nhậu nhẹt.. Ngọc Hoàng: Giã từ Trà Vinh Ta chúc mọi người Hanh Phúc An Khang Hẹn đến Xuân sang Đăng đàn tấu tiếp Bải trào bải trào …! Tùng xèn ! Tùng xèn ! TÁO KHỐI BÁO CHÍ VT 15-10-2015

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 10

Thơ Xuân Bính Thân 2016

Chúc nhau sức khỏe vẹn mười mươi Con cháu vừa lòng thỏa ý vui Tiễn bước Dê đi mừng Khỉ đến Tăng thêm tuổi Thọ họa tai lui Lộc trời an hưởng luôn đầy đủ Phước Phật ân ban được thảnh thơi San sẻ tình thương yêu tất cả Niềm tin cuộc sống đẹp yêu đời

Chiêu Anh 20/05/2015

Đưa tiễn Ất Mùi đón Bính Thân Ngộ Không Tôn giả ngự phàm trần Đức Từ khai lối đưa nhơn loại Tâm nguyện mở đường cứu chúng dân Dập tắt can qua trên thế giới Đánh tan nghịch tặc cõi Đông Nam Hòa Bình Hạnh Phúc niềm an lạc Cương thổ phân ranh được rõ ràng Sáng tỏ Đức Từ rộng phước ban Cứu nguy nhơn loại được an toàn Pháp đăng soi khắp trên hoàn vũ Cam lộ rưới nhuần cõi thế gian Thức tỉnh phàm dân cơn ác mộng Bừng khai Thánh Trí diệt tham sân Nối vòng tay lớn cùng đoàn kết Vui sống Hòa Bình trọng nghĩa nhân

Chiêu Anh - Tháng Năm 2015

Chẳng đành an ẩn chốn lâm khê Cùng với Chúa Xuân nối bước về

Diệt lũ buôn dân yên một cõi Trừ quân bành trướng lặng tư bề

Xưa từng “đại náo Thiên cung” đó Nay triệt tiểu yêu Bắc Việt này

Chánh nghĩa toàn dân mau trỗi dậy Hầu Vương Thánh giả hiển thần oai

Chiêu Anh 15/05/2015

Thực Vật

Hỏi: (thơ nói lái) 1- Hỏi anh có khoái ăn sang Tím lai trắng đỏ (1) họ hàng khoan lai 2- Trái gì là trái Hương Đào Vỏ xanh nứt nẻ phau phau trắng lòng 3- Cây gì là cây Khiết Bông Thực vật có thuộc họ dòng giống chi? 4- Anh ơi! Xin hỏi câu này Thông Lanh có phải chức thầy tên Lanh? 5- Hỏi anh có biết chị Lê? Anh mà gặp chị thì mê tít liền 6- Thương anh Rí Bợ chết danh Lòng vàng chặt dạ ngon lành màng chi!

Đáp 1- Sáng ăn khoai khoái ăn sang Thức ăn đơn giản khoai lang đây mà 2- Hương Đào là trái dưa gang Hao đường đúng vậy cả làng thích ưa 3- Khiết Bông là loại bông lông Nghĩa là không biết chớ mong hỏi nhiều 4- Thanh long là loại trái cây Chơi chữ nói lái phong ngay chức thầy 5- Lệ Chi trái vải vườn nhà Ướp đường vô hộp ai mà chẳng mê

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 11

6- Bí rợ vỏ cứng ruột vàng Hầm dừa, nấu kiểm lại càng quá ngon Hột rang vừa béo vừa dòn Họp vui trò chuyện bà con thích dùng

Vật dụng Hỏi 1- Tôi là mảnh lụa mỏng manh Toàn dân cả nước kính thành – vật thiêng Còn tôi cả nước bình yên Mất tôi mất cả biên cương sơn hà 2- Người treo tôi ở trên tường Cùng loại mang khắp bốn phương hải hồ Biển, rừng, ranh giới, thành đô Nhờ tôi chỉ dẫn lộ đồ đó đây 3- Chúng em nhỏ bé nhất nhà Giúp bàn tay khéo các bà các cô Xiêm y đủ kiểu tha hồ Che thân ấm lạnh thảy nhờ chúng em 4- Không xương da có mỏng dày Tứ chi đủ cả đổi thay đủ màu Bốn mùa ấm lạnh khác nhau Ít nhiều giàu khó dẫu sao cũng cần 5- Vật chi thay đổi liền liền Vô cùng bạc bẽo luân chuyền khắp nơi Thế mà ai cũng mê tơi Lao tâm nhọc sức suốt đời chạy theo 6- Thế gian ai cũng mê tôi Hôn nhân sính lễ lứa đôi rỡ ràng Có tôi thêm quý thêm sang Thiếu tôi đen trắng hết màng nghĩa nhân

Đáp 1- Lá quốc kỳ Quốc kỳ lộng gió biên thành Tượng trưng cả nước uy danh giống nòi Ba quân canh gác hẵn hòi Giữ gìn trân trọng dám đâu coi thường Biển trời lãnh thổ biên cương Lân bang giao hảo chận đường xâm lăng 2- Bản đồ Bản đồ chỉ dẫn đường đi Mang theo cùng khắp lo chi lạc đường Xa thì khắp cõi biên cương Gần thì chỉ ở địa phương cũng cần 3- Chỉ kim Chỉ kim vật nhỏ tầm thường Nhưng mà lợi ích chẳng nhường thứ chi Vá may đủ kiểu xiêm y Giúp người lành lẽ sao bì chỉ kim 4- Áo quần Áo quần có đủ tứ chi

Đủ màu đủ kiểu tuỳ nghi tuỳ thời Mỏng dày tuỳ ở tiết trời Ít nhiều phải có mọi người che thân 5- Tiền Có tiền mua tiên cũng được Biết xài tiền tạo phước gặp may Ỷ tiền ỷ thế cậy oai Khó mà tránh khỏi họa tai tới liền 6- Vàng Vàng là một vật vô tri Vì tham lắm kẻ vô nghì bất nhơn Thấy vàng tối mắt chẳng phân Tham vàng phụ nghĩa bội phần đắng cay Vàng đem thử lửa mới hay Ai người chung thuỷ ai thay đổi lòng

Xuân Bính Thân 2016 Chiêu Anh

Ghi Chú: (1) Khoai lang dương ngọc, loại khoai màu tím

pha trắng

Em cởi bỏ phấn son về chốn cũ Cho Em nằm đẫm ước đám cỏ mây Thân rét mướt, tay gầy gò run rẩy Hồn vùi đau như loài thú ngủ say

Bừng tỉnh dậy giữa đêm mờ sương lạnh Tâm buồn đau trăn trở nữa kiếp đời Bao mơ ước vượt xa tầm tay với Trả lại đời tất cả những cuộc vui

Em cởi bỏ khổ đau cùng bất hạnh Còn gì đâu sau mưa bảo giập vùi Phố xá cũ chỉ mình em thui thủi Chút vàng son che đậy những ngậm ngùi

Giọt nước mắt chưa khô niềm tủi nhục Lòng ngực đau nên khép vội vòng tay Em gượng đứng nghe đất trời đổ gẩy Còn lại gì ngoài thân xác hao gầy

Em lặng lẽ cô đơn về chỗ cũ Nghe xa xa tiếng gọi giữa đêm trường Chút hạnh phúc nhỏ nhoi trong tâm tưởng Đưa em chìm vào giấc ngủ vô thường. . .

Võ Tiến Cảnh

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 12

Kỷ niệm 60 năm ngày cưới Chiêu Anh

Đặc biệt Tết Ất Mùi năm nay, Bắc Úc không bị mưa dầm. Chúng tôi ăn Tết thật vui vẻ. Ngày Tết ta ở đây không có nghỉ, người Việt Tự Do chọn ngày họp đồng hương ăn Tết vào cuối tuần, thường là tối thứ Bảy. Năm nay ăn Tết ngày mồng Ba Tháng Giêng Ất Mùi (21-2-2015), tại Trung Tâm Sanh Hoạt Cộng Đồng Người Việt Tự Do Bắc Úc. Ban Tổ Chức trang trọng lập bàn thờ Tổ Quốc, dâng hương, chào cờ, mặc niệm, chúc thọ bô lão, lì xì cho thiếu nhi, v.v... vẫn không thiếu màn văn nghệ “cây nhà lá vườn”... Cũng nhân dịp này, ban Tổ Chức bán thức ăn gây quỹ. Năm nay lại có thêm màn chụp hình, nhờ một ông bạn có máy ảnh tối tân, có tay nghề nên rất ăn khách. Ngày Tết, các bà các cô ai cũng mặc đẹp, thời trang đủ kiểu đủ màu. Các ông bà, cha mẹ dắt con cháu hân hoan cùng rủ nhau chụp hình kỷ niệm.

Quang cảnh thật vui nhộn, chúng tôi cũng háo hức vào xếp hàng chờ tới phiên. Nhơn vì năm nay đúng 60 năm ngày cưới của chúng tôi (1955-2015) nên chúng tôi muốn cùng chụp với nhau một vài pô hình kỷ niệm. Đây là một trong mấy tấm ảnh chụp ngày đầu năm Ất Mùi, mồng Ba tháng Giêng, mà chúng tôi thích nhứt.

Sau mấy ngày Tết vui vẻ, các con đi làm việc trở lại. Từ ngày được sang đoàn tụ, chúng tôi ở với đứa con gái út làm việc ngoài phố, cách xa nhà 30km.

…Sáng lái xe đi, về tối mịt...

Như thường nhựt, con đi làm rồi, ở nhà quạnh hiu, vào ra vắng vẻ, nhưng chúng tôi không buồn. Sáng tới chiều, tụng kinh, đọc sách, viết hồi ký, làm thơ, ăn uống, ngủ nghỉ,... Giờ giấc tiêu khiển trong khung cảnh vườn quê yên tĩnh, không bận lòng lo lắng gì cả. “Vô sự tiểu thần tiên”. Tuổi già mà được như vậy thật hạnh phúc.

Nhơn nhắc lại 60 năm ngày cưới, lại vừa mới chụp chung mấy pô hình trong dịp Tết, chúng tôi cùng xem ngắm mấy tấm ảnh đẹp, cùng nhắc lại những kỷ niệm mà ngậm ngùi luyến tiếc...

...Lá vàng theo gió thu bay Tuổi xanh theo với tháng ngày ra đi…

Chúng tôi lấy ra hộp thơ kỷ niệm ngày cưới (17-10-1955) đọc lại những câu chúc tặng của bà con, bạn bè năm xưa. Trong đây, chúng tôi còn có một bức thơ của một anh bạn quân nhân từ Buôn Mê Thuột gởi đến cùng thiệp chúc ghi ba món quà tặng. Ba món quà độc đáo hơn cả, lời chúc cũng rất ý nhị, chơn tình. Trên trang giấy thiên thanh đã phai màu mực mà nét chữ hãy còn đọc được:

B.M.T. 10-10-55 Chị Chiêu Anh, Tôi rất lấy làm tiếc không được thân hành dự

lễ cưới của anh chị. Đường sá cũng xa xôi nên tôi biết quà tặng đến Jean Eudel thì chị cũng về Trà Vinh ít nhất là một tuần trước. Tuy vậy cũng mừng là nó đến nhà trước ngày 17/10, và sớm hay muộn chị cũng nhận được. Đây là tấm tình thân từ miền rừng núi gởi về, gọi là chút đơn sơ để chia mừng cùng chị vậy. Nếu có chỗ nào ngô ngê thì chị cũng niệm tình chớ từ trước đến giờ tôi vẫn nổi tiếng là mộc mạc mà đừng cười nhé!

Trước hết là cái nhà của đồng bào miền thượng dành riêng cho cả anh lẫn chị.“Một mái nhà tranh với đôi quả tim vàng” vậy! Nơi đây cũng tượng trưng một sự ấm êm thuận hòa tiềm tàng

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 13

một sức sống mãnh liệt vì quanh đấy là một giang sơn cẩm tú nho nhỏ bao bọc mà nguồn lợi không thể nào khai thác cho hết. Mong anh chị nhận nơi đây chút lòng “Sơn cước”.

Riêng phần chị một túi càng khôn thâu cả vũ trụ (gọi nôm na vậy) người đàn bà đảm đương giúp chồng lập sự nghiệp và sự nghiệp có vững là do người đàn bà khéo thu xếp và giữ gìn. Và một “quạt nồng khi ấm lạnh”. Nó sẽ “trầm” và không bao giờ phai trong thời gian. Càng lâu càng đậm đà như bản chất của nó.

Thân, Chị Chiêu Anh, Thành thật chia mừng cùng Chị B.M.T. 10-10-55 Lâm hồng Sơn Kbc 4149

Hình ảnh những ngày xa xưa hiện về trong ký ức. Đã 60 năm rồi! Không biết ai còn, ai mất... Người còn ở đâu?... Nơi nào?... Người đã mất... “Hồn ở đâu bây giờ?”... Những người bạn chơn thành, đầy nhiệt tình thời tuổi trẻ mà tôi được quen biết từ nơi làm việc..., từ những nơi công tác từ thiện... cùng các bạn Hướng Đạo Sinh... và anh Tiền Vĩnh Lạc cũng là một Tráng sinh.

Ngày cưới của chúng tôi vắng mặt một số bạn thân, vì lúc đó các anh còn tại ngũ làm nghĩa vụ “bảo quốc an dân”. Anh Lâm Hồng Sơn đang đóng quân ở Buôn Mê Thuột. Anh nhờ một người bạn đi công tác về Sài Gòn đem thơ và quà tặng đến chúng tôi. Anh Lâm Hồng Sơn với tôi là bạn đồng nghiệp, thơ ký văn phòng Transit Port ở Kho V, Khánh Hội, Sài Gòn. Lúc đó, tôi ở trọ nhà một người bạn đồng hương Trà Vinh, cũng là bạn học từ lúc nhỏ, ở một căn phố trên đường Jean Eudel. Từ Sài Gòn, qua cầu Khánh Hội, bên trái là Bến Nhà Rồng, bên phải là những dãy phố buôn bán, suốt dọc con đường này thời Pháp thuộc có tên là Jean Eudel. Sau đổi tên đường Trình Minh Thế. Còn bây giờ không rõ tên đường gì?

Ngày anh Lâm Hồng Sơn nhập ngũ, anh xin nghỉ việc, từ giã tôi và các bạn trong sở làm. Ít lâu sau đó, anh viết thơ cho tôi cùng gởi lời thăm các bạn. Tôi không ngạc nhiên lắm, vì nơi tôi ở trên con đường tới sở làm, các bạn mỗi ngày hai buổi đều đi ngang nhà nên không ai cần xin địa chỉ. Chúng tôi hồi đáp thơ anh, kể chuyện trời trăng mây nước... Mỗi lần thuyên chuyển nơi nào anh cũng viết cho tôi. Lần sau cùng anh đổi về Buôn Mê Thuột, anh than: “Ở cái xứ ‘Buồn Muôn Thuở‘ này, buồn ơi là buồn! Nhớ Sài Gòn, nhớ các bạn quá, ơi! Là nhớ!”... Từ đó tin thơ vắng lần... và cũng từ lúc chia tay nơi sở làm cho tới bây giờ, chúng tôi chưa có một lần gặp lại nhau.

Chiến trường ngày một sôi động, thời thế chuyển xoay như cơn lốc, dập dồn nhiều trận đánh lớn, “lưỡng hổ tranh hùng” cuối cùng rồi cũng có bên thắng bên thua... Lịnh ngưng bắn được loan truyền cả nước... Hòa Bình... Hiệp Định Genève ký kết (20-7-1954), đất nước chia hai miền Nam Bắc để trong vòng hai năm sẽ có tổng tuyển cử thống nhứt, nước Việt Nam sẽ được trung lập và hòa bình thật sự.

Với niềm tin tưởng và hy vọng này, ở miền Nam, các ông bà cha mẹ lo việc cưới xin, gầy dựng gia đình cho con cháu. Từ lâu nước nhà trong cảnh loạn ly, không ai dám nghĩ tới việc hôn nhân, chỉ sợ nửa đường gãy gánh mà phải dở dang cuộc đời. Nay đã hòa bình, cha mẹ đốc thúc con cái mau thành gia thất để có cháu ẵm bồng. Vì vậy gia đình chúng tôi cả đôi bên cũng bàn nhau lo xúc tiến việc hôn nhân cho chúng tôi. Lễ đính hôn đã hai năm rồi mà chúng tôi cứ dần dà, nay đành phải vâng lời cha mẹ vậy. Ngày lễ thành hôn đã định, 17-10-1955. Chúng tôi lo việc in thiệp báo hỷ gởi cho

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 14

thân nhơn, bạn bè, cũng không quên gởi cho các bạn trong quân ngũ cùng anh Lâm Hồng Sơn.

Quà của anh Lâm Hồng Sơn gởi tặng cho chúng tôi có ba món. Một cái nhà của đồng bào miền Thượng, kiểu nhà sàn, đan kết bằng gỗ thông, tre lá, lợp tranh thật khéo. Một cái giỏ mà anh gọi là “túi càn khôn” có kết hai đóa hoa hồng bằng nỉ nhung cũng thật xinh, và một cây quạt trầm.

Cái nhà sàn và cái giỏ đã không còn nữa, chỉ còn mỗi một cây quạt trầm mà chúng tôi trân trọng giữ gìn cho tới ngày nay.

Lời chúc của anh Lâm Hồng Sơn chúng tôi xem như là những câu phương châm mà chúng tôi noi theo trong suốt cuộc đời.

Chúng tôi chung sống ấm êm thuận hòa, cần cù làm việc, lo gầy dựng tương lai, nuôi dạy con cái, đồng cam cộng khổ, vượt qua những nỗi khó khăn trong đời sống, trọn tình chung thỉ, trọn nghĩa phu thê.

Sáu mươi năm qua nhanh... thoáng chốc... ...Như thuở nào ngày cưới vui vầy... Chúng tôi bàn nhau đến tháng Mười này sẽ

làm lễ kỷ niệm. Các con mỗi đứa sẽ tặng cha mẹ “một hột xoàn”, Lễ Kim Cương mà! Trong năm sẽ

về Việt Nam một chuyến nữa, khoảng tháng Năm âm lịch, cúng giỗ thân mẫu tôi, rồi viếng cảnh Ao Bà Om, thăm bà con... viếng Cà Mau, đảo Phú Quốc, đăng ký du lịch Thái Lan, có thể sang Trung Hoa chơi một chuyến...

Chưa chi mới qua tháng Ba, đang vui vẻ không ngờ bịnh đau tim biến chứng, anh lại phải vào bịnh viện. Cũng như nhiều lần trước, qua hai tuần lễ điều trị anh được phục hồi. Trở về nhà vui vẻ, nhưng từ đó sức khỏe kém dần.

Căn bịnh tim thật bất thường. Đến một hôm, đúng vào ngày giỗ thân mẫu tôi, mồng Ba tháng Năm âm lịch (thứ Năm 18-6-2015), một ngày không thể nào quên, anh trở bịnh, phải đưa vào bịnh viện cấp cứu. Qua xét nghiệm và hơn một tuần lễ điều trị, bác sĩ báo cho biết bịnh của anh không còn lâu nữa, cho phép cả nhà vào thăm, lại còn hẹn 9 giờ sáng thứ Ba 30-6-2015 có kết quả hội chẩn rồi sẽ quyết định, chuyển anh qua nhà điều dưỡng hoặc có thể cho anh về nhà có bác sĩ, y tá đến chăm sóc mỗi ngày. Chúng tôi rất mừng tưởng như những lần trước vậy. Chúng tôi lo chuẩn bị những thức ăn thích hợp để khi đón anh về có sẵn mà dùng.

Sáng thứ Ba 30-6-2015, 8 giờ rưỡi hai đứa con tôi đã tới bịnh viện. Cô y tá chưa cho vào thăm, cô nói anh vừa ăn sáng xong thì bị nhợn ói, chờ 5 phút cô thay dọn xong hãy vào. Năm phút sau cô mở cửa phòng bước ra vẻ xúc động báo là anh đã đi rồi. Các con tôi sửng sốt không thể tin lời. Bước vào thấy Ba nằm im lìm như đang ngủ... Ôi! Giấc ngủ ngàn thu... Sau đó bác sĩ tới khám nghiệm, xác nhận tim đã hoàn toàn dứt nhịp... Chúng tôi không được biết kết quả hội chẩn ra sao? Mà cũng không cần biết làm chi nữa!

Anh đã đi rồi! Anh ra đi thật nhanh chóng, thanh thản, không lưu luyến gì cả. Không cần thấy mặt hai đứa con đang chờ ngoài cửa!Niềm mơ ước đơn giản được về quê một chuyến nữa và du lịch đó đây đã vĩnh viễn không thành.

Tối hôm sau, quý đồng hương Phật tử cùng tới nhà chúng tôi tụng kinh cầu siêu cho anh. Nhằm ngày 1 tháng Bảy là Northern Territory Day (tạm dịch là Ngày Bắc Úc, kỷ niệm ngày thành lập Chánh Phủ tự trị của Lãnh Thổ Bắc Úc từ năm 1978), có đốt pháo bông. Nhà nước cho phép dân chúng đốt pháo vui chơi từ 6 giờ chiều tới 11 giờ đêm. Tiếng pháo nổ vang trời. Trong xóm tôi cũng như cả Thành phố Darwin pháo bông rực sáng cả bầu trời đủ màu xanh đỏ. Hồi còn sanh tiền anh Lạc vốn rất ham vui. Mỗi năm giờ này anh đâu có

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 15

ở nhà, không ra phố thì cũng ra hồ nơi gần nhà coi đốt pháo. Tối nay chắc cũng vậy, thần thức anh dạo chơi đây đó chớ đâu có ở nhà mà nghe kinh. Sau giờ tụng niệm, tôi bày tỏ ý nghĩ này với quý bạn, ai cũng tức cười, hoan hỷ cầu nguyện cho anh được tiêu diêu tự tại.

Thất thất trai tuần đã qua, nay đã tới tuần bách nhật. Thời gian mau thật, mới đó đã 100 ngày rồi.

Sáu mươi năm đằng đẵng... Tuy dài lâu, nhưng lớp bụi thời gian không thể nào xóa mờ những kỷ niệm thân thương... những nỗi vui buồn sung sướng hay khổ đau của kiếp người...Trên đời, chẳng có chi tồn tại được lâu dài. Niềm vui hạnh phúc cũng không tròn vẹn.

Nay anh Lạc đã vĩnh viễn ra đi.... Tôi càng thấm thía định luật vô thường, bốn nỗi khổ đau mà ai cũng không tránh khỏi là Sanh Lão Bịnh Tử, những cuộc thăng trầm thịnh suy bỉ thới ở cõi phù du huyễn mộng này mà xót xa cho thân phận con người.

Hồi tưởng sau lễ cưới, chúng tôi đi Dalat nghỉ ngơi, viếng chùa, lễ Phật, dạo chơi thắng cảnh, dạo phố phường... Những ngày vui dạo chợ Dalat tìm mua đồ kỷ niệm, mua những cartes postales thật đẹp để gởi các bạn. Chúng tôi tin các bạn đều đã nhận được vì thơ đi không bị trả lại. Càng nhớ thương các bạn đã vào binh nghiệp, đời lính rày đây mai đó, vào sanh ra tử, còn chúng tôi bận bịu gia đình, lo cuộc mưu sinh nay dời mai đổi, bặt vắng tin thơ, mất hẵn liên lạc.

Từ đó cuộc chiến kéo dài dai dẳng đã 20 năm (1955-1975). Toàn cõi Việt Nam chưa im tiếng súng. Cho đến 30 tháng Tư 1975, không ai có thể ngờ nước Việt Nam không còn là một nước Việt Nam của dòng giống Tiên Rồng nữa. Lịch sử bị bôi đen, giang san tràn máu thẫm. Dân tình hoảng loạn, hằng triệu người bỏ xứ ra đi, băng rừng, vượt biển, không kể hiểm nguy tìm đường lánh nạn, kẻ mất người còn...

Giờ đây trên Thế Giới Tự Do ở đâu cũng có người Việt cùng đồng số phận.

Thân lữ thứ nương nhờ đất khách Hướng về quê nhớ nước thương nhà

Chúng ta được yên ổn càng nhớ tới đồng bào ta mãi còn đau khổ dưới sự kềm kẹp của bạo quyền, những bạn đồng thuyền bạc phận đã bỏ mình trên đường lánh nạn, những bạn thân quen từng bị tù đày trong những trại cải tạo đã lìa đời hồn thiêng còn vất vưởng miền Bắc Việt, chưa được mồ yên mả đẹp.

Tôi nhớ tha thiết những em cháu, những bạn thân của chúng tôi trong hàng ngũ Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa. Tôi càng nhớ các bạn Lâm Hồng Sơn, Huỳnh Văn Tư, anh Điệp, anh Ký, các bạn Hướng Đạo Sinh, v.v... những bạn đã từ giã chúng tôi lên đường... từ hơn 60 năm rồi... và mãi tới nay chúng tôi không được gặp lại một lần nào cả….

Tưởng niệm 40 năm Ngày Quốc Hận tôi thầm khấn nguyện:

Người còn đâu đó yên vui Người mất siêu sanh nhàn cảnh

Nay tuổi đã về chiều, sống bình yên được gần con cháu, tôi cảm ơn Trời Phật đã che chở chúng tôi được sự an lành trong cuộc đời, tai qua nạn khỏi suốt thời gian quê hương đầy khói lửa...

Một mùa tao loạn đầy nguy khổn Nay được bình yên ở xứ người

Tôi có được hạnh phúc gia đình, người chồng chung thỉ yêu thương tôi trọn đời. Nay anh đã ra đi, nhưng tôi còn đàn con cháu hiếu hạnh lo cho tôi tròn đủ, tôi không cảm thấy cô đơn lẻ bóng.

Chúng tôi còn có những người bạn tốt thật sự quý mến chúng tôi, cùng đồng lý tưởng biết phụng sự, sống vì lợi ích tha nhân, yêu nước thương nòi, yêu đời, yêu cuộc sống, hay giúp hay cho, mà chúng tôi không thể nào quên.

Sống vì phụng sự cho đời Ta yêu phụng sự thì đời sống vui

Dầu đã hơn nửa thế kỷ không cùng biết tin nhau, ai còn ai mất, nhưng những quà cưới kỷ vật: một cây quạt trầm của anh Sơn, hai bức sơn mài cảnh sông nước đồng quê của anh Ký, cùng nhiều thiệp chúc của các bạn với những câu “Tấm tình thân từ miền rừng núi” với “chút lòng sơn cước”, “Bền duyên giai ngẫu”, “Loan phụng hòa minh”, cùng những bài thơ dí dỏm chúc tặng thân tình... chúng tôi hãy còn giữ trong hộp thơ kỷ niệm.

Tình yêu và tình bạn trong sáng chơn thành, yêu mà không đắm, thương mà không si, cao quý thay!

Sáu mươi năm trọn nghĩa tình Tình yêu tình bạn trọn tình thỉ chung Người đi giũ sạch bụi hồng Người còn tưởng niệm đôi dòng tiếc thương

Kỷ niệm ngày cưới17-10-2015 Chiêu Anh

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 16

Lucky Nguyễn

1. Quy luật của âm lịch Việt Nam

Các nước ở vùng Đông Nam Châu Á, trong đó có nước Việt Nam, cử hành Tết đầu năm theo Âm Lịch, tức là lịch theo cách vận hành của mặt trăng bay quanh theo trái đất (Luna Year Calendar).

Thật ra Âm lịch VN là một loại lịch thiên

văn, nó được tính toán dựa trên sự chuyển động của mặt trời, trái đất và mặt trăng. Ngày tháng âm lịch được tính dựa theo các nguyên tắc sau:

Ngày đầu tiên của tháng âm lịch là ngày chứa điểm Sóc. Một năm bình thường có 12 tháng âm lịch, một năm nhuận có 13 tháng âm lịch.

Đông chí luôn rơi vào tháng 11 âm lịch. Trong năm nhuận, nếu có 1 tháng không có Trung khí thì tháng đó là tháng nhuận. Nếu nhiều tháng trong năm nhuận đều không có Trung khí thì chỉ tháng đầu tiên sau Đông chí là tháng nhuận.

Việc tính toán dựa trên kinh tuyến 105° đông. Sóc là thời điểm hội diện khi trái đất, mặt trăng và mặt trời nằm trên một đường thẳng và mặt trăng nằm giữa trái đất và mặt trời. (Như thế góc giữa mặt trăng và mặt trời bằng 0 độ). Gọi là "hội diện" vì mặt trăng và mặt trời ở cùng một hướng đối với trái đất. Chu kỳ của điểm Sóc là khoảng 29,5 ngày. Ngày chứa điểm Sóc được gọi là ngày Sóc, và đó là ngày bắt đầu tháng âm lịch (Mồng Một).

Hoàng đạo là mặt phẳng chứa quỹ đạo chuyển

động của Trái Đất quanh Mặt Trời

Trung khí là các điểm chia đường hoàng đạo thành 12 phần bằng nhau. Trong đó, bốn Trung khí giữa bốn mùa là đặc biệt nhất: Xuân phân (khoảng

20/3), Hạ chí (khoảng 22/6), Thu phân (khoảng 23/9) và Đông chí (khoảng 22/12).

Bởi vì dựa trên cả mặt trời và mặt trăng nên lịch Việt Nam không phải là thuần âm lịch mà là âm dương lịch.

Theo lịch nầy lấy tên 12 con thú cho mỗi năm. Năm Ất Mùi sắp hết, năm tiếp đến sẽ là năm Bính Thân, tức là năm con khỉ. Nhân đây, chúng tôi xin được phép lạm bàn về câu chuyện "Năm Thân Nói Chuyện Khỉ" để ôn cố tri tân và có dịp trình bày những chuyện liên quan đến năm con khỉ trong khắp đó đây để giải trí lấy hên vào dịp đầu năm.

2. Nguồn gốc và Đặc tính: Người Việt chúng ta thường gọi năm Thân là

năm Con Khỉ, khỉ là tên con thú đứng hàng thứ 9 trong số 12 con thú theo vận hành thập nhị Địa Chi (mười hai con giáp) của âm lịch, và kết hợp chu kỳ 10 năm một lần của Thiên Can. Thiên Can cho năm tới là Bính, kết hợp với Địa Chi năm con khỉ là Bính Thân.

Khỉ là động vật có vú, biết nuôi con bằng sửa mẹ, rất tinh khôn hơn các loài thú, và có tình cảm rất giống con người. Khỉ sống ở trong rừng thành đàn, chúng rất năng động, chuyền từ cành cây nầy qua cây khác rất lanh lợi, và chúng cũng có tài bắt chước rất nhanh, nên được người ta huấn luyện cho chúng thành những"nghệ sĩ" biểu diển trong các đoàn xiệc, gánh hát cùng với các con thú khác như chó, mèo, chim voi sư tử, cọp beo v.v... Người ta không biết chính xác là loài khỉ đã có mặt trên quả đất nầy từ bao giờ, nhưng theo các khảo sát của các nhà khoa học dựa theo các chứng liệu hóa thạch cho chúng ta biết được là loài khỉ có mặt trên địa nầy từ 30 đến 40 triệu năm.

Từ xa xưa, người ta coi khỉ như là một loài thú nuôi để giải trí làm cảnh trong nhà, hay dùng chúng như con vật dễ sai khiến để làm trò giúp vui, hay giết để lấy thịt. Ngày nay, ít ai ăn thịt khỉ trong thế giới văn minh nầy, vì nghĩ từ hình dáng, cử chỉ hành động đến ý nghĩ của chúng đều có những điểm gần giống như con người, nên không ai nỡ ăn thịt đồng loại. Thế nhưng trong các nhà hàng Tàu cao cấp tại xứ tàu khựa, các ‘đại gia xì thẩu’ có món ăn "Óc khỉ sống" rất cầu kỳ và đắc tiền. Còn ở các nước Nam Mỹ, người ta có thói quen ăn thịt khỉ nướng rất phổ thông nơi công cộng mỗi khi có cuộc đi săn tập thể.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 17

Trong các ngành khoa học, các viện bào chế và thí nghiệm của ngành y dược, người ta vẫn còn dùng khỉ làm con vật thí nghiệm cho các thứ thuốc hay các nghiên cứu mới để phục vụ cho nhân loại. Tiêu biểu nhất như ngành huyết học thì huyết thanh của khỉ Rhesus Macaque giúp ích để phân loại máu cho con người: loại máu A, loại máu B, loại máu AB và loại máu O đều phải biết thuộc nhóm Rh+ hay Rh- dùng cho việc tiếp máu thích hợp với của cơ thể để cứu mạng sống con người...

Loài Khỉ có những cử chỉ hành động đến ý nghĩ

gần giống như con người

Trong cơ quan quản trị hàng không và không gian NASA của Hoa Kỳ đã nhiều lần dùng khỉ vào các phi thuyền phóng lên không gian, để thí nghiệm phản ứng của cơ thễ của khỉ, trước khi con ngưới chính thức được đưa lên không gian để khám phá vũ trụ...Người ta dùng khỉ trong cho các mục đích cao quý hơn nữa, nơi các cơ quan bác ái từ thiện của nhiều nước vẳn minh tân tiến, họ huấn luyện khỉ thành người bạn trung thành để giúp đở và phục dịch đắc lực cho những người khuyết tật, già yếu đơn côi mà không cần phải trả tiền phục dịch làm những công việc như người hầu cận trong nhà... Tuy nhiên, theo các nhà nghiên cứu, khỉ dầu được dạy dỗ tốt đến mấy đi nữa, khỉ cũng phải bị xích (cột) lại bởi vì khỉ không phải là con thú luôn luôn thuần nết tốt ở trong nhà. 3. Hóa thạch loài khỉ cổ nhất châu Mỹ ở Panama

Một nhóm các nhà khảo cổ quốc tế thuộc Viện Nghiên cứu Nhiệt đới Smith (STRI) mới đây đã tìm thấy hóa thạch loài khỉ cổ nhất châu Mỹ ở Panama, có niên đại trên 20 triệu năm.

Theo thư viện Bách khoa toàn thư Wikipedia, khỉ là một trong những loài động vật thuộc lớp thú, bộ linh trưởng. Khỉ có ba nhóm lớn: khỉ Tân Thế giới ở trung và nam Mỹ Châu; khỉ Cựu Thế giới ở

Phi Châu và nam Á Châu; và nhóm khỉ không đuôi. Có khoảng 264 loài khỉ đã bị tuyệt chủng.

Tóm lại, trong thiên nhiên khỉ chỉ thích qui tụ ở những vùng gần vùng xích đạo có nắng ấm, vùng có nhiều cây cao bóng mát để chúng ẩn trú và là nơi cung cấp lương thực thiên nhiên từ hoa quả cho chúng làm thức ăn quanh năm. Một số loài khỉ không đuôi, như tinh tinh, đười ươi, dã nhân, hay gibbon thường được gọi là khỉ trong ngôn ngữ bình dân, tuy rằng các nhà sinh học không xếp chúng vào các loài khỉ.Tuy nhiên, không có một đặc điểm nào là duy nhất mà tất cả các loài khỉ đều có mà các loài khác không có. Ngoài ra, khỉ cũng biết săn mồi, bẩy bắt thú rừng hay côn trùng để làm thức ăn.

Một nhóm nghiên cứu người Anh quốc sau 3 tháng quan sát bầy khỉ macaque sống trên đảo Cayo Santiago ngoài khơi Puerto Rico, các nhà nghiên cứu nầy phát hiện cũng như con người, khỉ cái biết “nhiều chuyện” hơn khỉ đực, chúng cũng biết qui tụ cùng phái thành nhóm với nhau: tấm suối, phơi nắng, tán gẩu, bắt chí và nhất là có những hành vi ngồi lê đôi mách như con người. Còn khỉ đực lại có tính năng động, thích chuyền cây đua nhau và thích săn mồi bắt chim, bắt côn trùng để ăn, hay tệ hơn nữa rượt đuổi những con khỉ lạ đi lạc vào phạm vi của chúng để kiếm ăn...

Loài khỉ cổ nhất châu Mỹ ở Panama

Loài khỉ và con người có cách làm sạch răng giống nhau. Các nhà khoa học đã quan sát loài khỉ macaque và phát hiện ra chúng sử dụng lông như sợi chỉ nha khoa để làm sạch răng.,.

4. Những loài khỉ có bộ mặt ngộ nghĩnh nhất Cuốn sách hướng dẫn toàn diện nhất về các động vật linh trưởng với tên gọi "Sổ tay về động vật có vú trên thế giới", mới ra mắt độc giả đã công bố danh sách "5 gương mặt ngộ nghĩnh nhất" trong

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 18

vương quốc loài khỉ: khỉ hoàng đế tamarin, khỉ saki, khỉ lùn tasier, khỉ mũi dài, khỉ colobus.

Các loài khỉ có bộ mặt ngộ nghĩnh nhất

5. Tấn công taxi để "báo thù". Chuyện xãy ra ở bên Tàu, một bầy khỉ

macaque tấn công các taxi sau khi một con khỉ bị xe taxi đụng chết. Nandao Evening News đưa tin một xe taxi đâm trúng con khỉ macaque trước cửa một khách sạn tại thành phố Tam Á, tỉnh Hải Nam, vào khoảng 11giờ sáng ngày 23/3/2013 song tài xế đã bỏ chạy. Một nhóm khỉ macaque trên quả núi gần đó di chuyển tới hiện trường vụ tai nạn và canh gác con khỉ xấu số cho tới khi cảnh sát xuất hiện và dọn xác.

Sau đó lũ khỉ tấn công những chiếc taxi cùng loại với xe đã giết chết con khỉ nhỏ. Những người bảo vệ khách sạn không thể đuổi chúng.

Khỉ macaque là loài khỉ đuôi ngắn ở châu Á.

Ông Lin Guisheng, giám đốc trạm Bảo vệ Động vật hoang dã thuộc Chi cục Kiểm lâm thành phố Tam Á, nói rằng khỉ macaque, loài khỉ đuôi ngắn khá phổ biến tại châu Á, là động vật có tính xã hội cao. Chúng thể hiện những cảm xúc giống người khi đồng loại chết. “Khỉ macaque được liệt kê trong danh sách những động vật được nhà nước bảo vệ. Những người cố tình làm hại chúng sẽ bị trừng trị theo luật”. Cảnh sát đã xem lại dữ liệu của các camera giám sát giao thông để tìm người tài xế đã cán chết con khỉ, song họ vẫn chưa tìm ra thủ phạm.

6. Dạy khỉ chơi game

Các nhà khoa học Mỹ đã dạy được một số khỉ đầu chó và khỉ xồm, các loài được xem là kém thông minh nhất, chơi các trò chơi game đơn giản trên máy tính. Chúng phải xác định được các điểm ảnh (pixel) hình vuông, xuất hiện trên màn hình dày đặc ra sao. Với nút bấm, chúng phải chọn chữ S nếu ít hình vuông xuất hiện và chữ D nều nhiều. Nếu chọn đúng khỉ được thưởng một viên kẹo. Các “game thủ” khỉ còn được phép chọn thêm một phương án nữa: chúng có thể không chọn câu trả lời nào và bấm phím “xin hoãn” để bắt đầu trò chơi sau. Điều đáng chú ý là các chú khỉ đầu chó thường từ chối câu trả lời ngay bằng cách bấm phím này. Các nhà nghiên cứu nhận ra rằng khỉ đầu chó biết tính đến các chiến lược giống như các “game thủ” người. Còn khỉ xồm không nghĩ ra được cách khôn ngoan đó nên dù không biết, cứ bấm bừa và cuối cùng được thưởng kẹo ít hơn.

Khỉ đầu chó Papio hamadryas

7. Khỉ ‘mũi tẹt’ kỳ lạ Loài khỉ mũi tẹt, còn được gọi là "khỉ lông

tuyết", sống trên khu vực rừng núi của Tàu, được ghi trong Sách đỏ những loài cần được bảo vệ.

Loài khi này chỉ cao 75 cm, nhưng đuôi của chúng gần dài bằng cơ thể. Con đực trưởng thành khi 7 tuổi, con cái khi 4-5 tuổi.

Hơn 90% thời gian, khỉ ‘mũi tẹt’ sống trên cây

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 19

Loài này sống theo bầy đàn thường ở trên cây. Số lượng trong đàn thay đổi từ 5 đến 600 con. Nhóm lớn thường được chia thành các nhóm nhỏ hơn. Những nhóm nhỏ này do một con đực trưởng thành lãnh đạo. Những con đầu đàn thường giữ một vài “bầy tôi” bên cạnh.

Gia đình loài khỉ này sống rất chuẩn mực. Bố mẹ rất chăm lo cho khỉ con, đặc biệt là khi chúng đang sống ở khu vực thời tiết khắc nghiệt: khí hậu khô và lạnh vào mùa đông. Thức ăn của chúng là trái cây vào mùa hè, vỏ cây, địa y và lá của cây lá kim vào thời gian còn lại trong năm.

Hiện loài này còn khoảng hơn 15.000 con, chúng đã được ghi vào Sách Đỏ.

Khỉ ‘mũi tẹt’

8. Khỉ cái capuchin ve vãn bạn tình kỳ lạ. Khỉ capuchin, còn được gọi là khỉ mũ hoặc khỉ

thầy tu là một loài khỉ đuôi dài, thuộc nhóm Tân Thế giới bao gồm Trung Mỹ và khu vực phía Nam của Nam Mỹ và Bắc Argentina. Khi các nhà thám hiểm tới châu Mỹ vào thế kỷ 15, họ đã nhìn thấy chúng giống như những tu sĩ Công giáo, vì thế đã đặt tên cho chúng là khỉ thầy tu.

Khỉ capuchin cái thường thu hút sự chú ý của con đực bằng khuôn mặt hờn dỗi, những tiếng kêu rên rỉ, bĩu môi, tạo dáng hoặc bằng cách chạm vào "chàng" và chạy đi chỗ khác. Các con cái sẽ "thi triển" hành vi này khi theo đuổi bạn tình ‘dể yêu’ và chúng thậm chí còn ném đá thẳng về phía đối tượng mà mình khao khát. Thay vì là dấu hiệu của

sự gây hấn, hành động ném đá của khỉ cái như một cách thăm hỏi, chào mời.

Tương tự như đối với những loài linh trưởng khác, các con khỉ capuchin đực sẽ đợi cho tới khi con cái thể hiện đầy đủ mọi hành vi ve vãn, 'động đực' để đảm bảo cơ hội giao phối ở giai đoạn mắn đẻ nhất của bạn tình.

Khỉ capuchin hay khỉ mũ hoặc khỉ thầy tu

9. Congo lập khu bảo tồn khỉ đột Cộng hòa Congo vừa thành lập công viên quốc

gia với mục tiêu bảo tồn loài khỉ đột - loài linh trưởng quý hiếm của nước này. Đây cũng là nơi cư ngụ của một số loài động vật nằm trong danh sách đỏ bao gồm khỉ đột núi, khỉ đột phía đông đồng bằng và khỉ đột Cross River (loài khỉ đột hình người hiếm nhất thế giới).

Vườn quốc gia Ntokou-Pikounda rộng khoảng 4.572km2, do chính phủ thành lập. Trong đó có khoảng 15.000 khỉ đột, 8.000 con voi và 950 con tinh tinh, hai trong số đó đang bị đe dọa bởi hoạt động phá rừng của con người. Cộng hòa Congo sẽ trở thành nơi bảo tồn loài khỉ có số lượng nhiều nhất hành tinh.

Loài khỉ đột trước nguy cơ tuyệt chủng

10. Loài khỉ biết "nói" như người

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 20

Các nhà nghiên cứu phát hiện, những con khỉ Geladas, họ hàng gần gũi của loài khỉ đầu chó chỉ sinh trưởng ở các vùng núi xa xôi của Ethiopia, có khả năng tạo ra âm thanh dễ bị nhầm với giọng nói của người. Khi phân tích băng ghi âm và ghi hình, các nhà khoa học nhận thấy loài khỉ Geladas đã tạo ra các cấu trúc âm thanh nhịp nhàng, rất giống với tiếng nói của con người.

Khỉ geladas tạo ra âm thanh giống tiếng nói của người

10. Đời sống và sinh hoạt Khỉ là loài động vật có cấu tạo cơ thể gần

giống với con người nhất. Chúng còn có thể biểu lộ cảm xúc trên gương mặt tương tự như chúng ta. Gương mặt của những con khỉ đều khác biệt nhau. Một số loài khỉ rất xinh xắn, một số có khuôn mặt dữ tợn, một số lại có cái bờm như sư tử, một số có cái mũi rất to…Chúng dùng khuôn mặt của mình để thu hút bạn tình và để làm dấu hiệu nhận biết đồng loại trong khi tìm kiếm thức ăn.

Loài khỉ sở hữu đến 3 cách di chuyển, khi bước đi và chạy, chúng sử dụng cả hai tay và hai chân; khi ở trên cây, chúng chỉ dùng hai chi trước để chuyền từ cành cây này sang cành cây khác. Trong trường hợp di chuyển trên cây, cái đuôi của loài khỉ giúp chúng giữ thăng bằng rất tốt.

Các nhà khoa học đã phân chia loài khỉ thành hai nhóm là khỉ cổ thế giới và khỉ tân thế giới. Cả hai nhóm có rất nhiều điểm giống nhau. Tuy nhiên, số lượng của hai nhóm là không tương đồng. Có đến 96% loài khỉ cổ thế giới sinh sống trong các cánh rừng và khu vực đồng cỏ ở Châu Phi và Châu Á. Trong khi đó, 65% loài khỉ tân thế giới sống ở Trung và Nam Mỹ, phần lớn phân bố trong những cánh rừng ẩm ướt. Mặt khác, mũi và các lỗ mũi của loài khỉ cổ thế giới thường nhỏ hơn và nằm sát vào nhau hơn loài khỉ tân thế giới. Thông thường, các loài khỉ cổ thế giới sẽ có cơ thể to lớn hơn.

Đối với loài khỉ, cái đuôi đóng vai trò rất quan trọng. Hầu hết loài khỉ sống trên cây, vì thế, để giữ thăng bằng khi nhảy từ cành cây này sang cành cây khác, khỉ sẽ phải nhờ đến cái đuôi của mình. Tuy có nhiều kích thước và hình dạng khác nhau nhưng cái đuôi của tất cả các loài khỉ trên thế giới đều có thể cầm nắm được. Như vậy, cái đuôi có chức năng tương tự như bàn tay, giúp chúng leo trèo qua các cành cây. Đuôi của loài khỉ tân thế giới thường dài hơn và khéo léo hơn các loài khỉ cổ thế giới.

Nhiều loài khỉ cổ thế giới sống trên mặt đất có đuôi ngắn và lớp da mông xù xì. Với chúng, việc sở hữu một cái mông màu hồng rực rỡ (khỉ đỏ đít) trở thành niềm tự hào và sẵn sàng phô trương cho những con khác chiêm ngưỡng. Bàn tay của loài khỉ đặc biệt giống bàn tay con người. Nó cũng có móng tay, đầu ngón tay, vân tay khác biệt nhau, và cũng hữu ích như bàn tay chúng ta. Với ngón cái dài và mềm dẻo, loài khỉ có thể cầm nắm đồ vật, hái lá cây, nhặt thức ăn một cách dễ dàng. Thậm chí, chúng còn có thể dùng tay lấy cái gai ra khỏi lòng bàn chân bị thương.

khỉ mẹ ôm con mình vào lòng

Loài khỉ có cuộc sống gia đình riêng của mình. Khỉ con thường bám chặt vào cơ thể mẹ trong khi khỉ mẹ leo trèo hay tìm kiếm thức ăn. Đến khi ngừng di chuyển, khỉ mẹ ôm con mình vào lòng để

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 21

bảo vệ chúng. Loài khỉ có thời thơ ấu kéo dài đến 3 năm hoặc hơn thế nữa. Ngay khi có thể rời khỏi vòng tay bố mẹ, khỉ con bắt đầu hòa nhập vào cuộc sống bầy đàn. Dần dần, khỉ con học được những kỹ năng cần thiết cho cuộc sống như leo trèo, chạy trốn kẻ thù như rắn, sư tử, báo đốm Châu Phi, beo hay các loài linh trưởng khác; tìm kiếm thức ăn…

khỉ thể hiện tình yêu thương đến đồng loại

Loài khỉ còn biết cách thể hiện tình yêu thương của mình đến đồng loại. Chúng nằm co rúc vào nhau khi thời tiết lạnh, chải lông hay dùng tay vạch lông của nhau để nhặt chấy, rận, bụi đất, các loài côn trùng hay da khô. Không chỉ giúp nhau vệ sinh cơ thể, nhặt sạch ký sinh trùng, hành vi chải lông của loài khỉ còn mang thông điệp thân thiện của chúng dành cho nhau. Tuy nhiên, cuộc sống của loài khỉ đôi khi xảy ra rất nhiều tranh cãi. Chúng cũng tỏ ra cáu gắt, giận dữ bằng cách nhe răng và nhép môi khi đối mặt với kẻ thù. Đây là hành động đe dọa đối phương và cũng là một cách thể hiện tinh thần sẵn sàng chiến đấu.

Khỉ làm trò trên sân khấu

Loài khỉ là loài động vật ăn tạp, nghĩa là chúng ăn thực vật lẫn động vật. Chúng ăn tất cả mọi thứ, từ trái cây, hạt, lá non cho đến các loại côn trùng, ấu trùng. Tuổi thọ của loài khỉ trung bình từ 10 năm đến 46 năm. Là loài động vật thông minh, khỉ rất hay được chọn trình diển trong các rạp xiếc vì

chúng có thể thực hiện những màn trình diễn liều lĩnh và độc đáo, hơn cả con người.

12. Những câu chuyện về con khỉ. Tề Thiên Đại Thánh: Chuyện con khỉ trước

tiên chúng ta phải nói là con khỉ Chúa ở động Thủy Liêm trên Hoa Hỏa Sơn, tức Tề Thiên Đại Thánh trong truyện Tây Du Ký, nó học được 72 phép thần thông (Thất thập nhị huyền công) rồi làm náo loạn long cung, ăn trộm đào tiên, bị ông tiên Thái Bạch nhốt trong lò luyên linh đơn mà không chết, rồi thoát ra náo loạn thiên đình, uy hiếp cả Ngọc Hoàng Thượng Đế xưng là Tề Thiên Đại Thánh, nhưng sau đó lại bị Như Lai Phật Tổ khuất phục được, nó bị nhốt ở Ngủ Hành Sơn suốt 500 năm. Đợi đến khi Đưởng Huyền Trang giải cứu và theo giúp Đường Tăng đi Tây Trúc thĩnh kinh.

Ngày nay những nơi Phật tích ở Ấn Độ (như Kỳ Viên tinh xá, Bồ Đề Đạo Tràng, núi Linh Thứu, nơi vườn Lâm Tì Ni vv...) các chú khỉ ngự trị nơi đây rất lộng hành, chúng tràn vào nhà dân chúng cướp lấy thức ăn; hay có khi chúng tấn công khách hành hương giựt lấy hành lý rồi mang lên ngọn cây ngồi ăn; hay có khi cả đàn khỉ chực sẳn những đám cúng tế, đến khi nào khách hành hương vừa xoay lưng rời khỏi hiện trường thì chúng ùa vào giành giựt đồ cúng tế...

Khỉ được tôn kính là vị thần linh. Ờ Ấn Độ ngày nay, giữa thời đại văn minh tiến bộ nầy thế mà có một vùng rộng lớn, người ta vẫn coi khỉ là những vị thần linh đó là loài khỉ xám hay còn gọi là khỉ nâu, đươc người đia phương coi như là thần linh Hanuma của họ trong Hindu giáo.

khỉ nâu gây thiệt hại cho hoa màu tại Ấn Độ

Chúng sanh sản quá nhanh và phá hoại hoa mầu của dân chúng, Người dân Ấn biết là khỉ nâu làm hại mùa màn, họ vẫn kiên nhẫn trồng lại vụ mùa khác, nhưng họ không rượt đuổi bầy khỉ đi hay giết hại chúng, mà vẫn kính trọng chúng vì họ tin đó là thần linh của dân chúng trong làng. Có nơi chính quyền đia phương phải áp dụng triệt sản, hầu giảm bớt sự lộng hành của loài khỉ nầy ở khắp

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 22

đường phố, chúng cướp thức ăn, hay giật hành lý làm phiền du khách.

13. Chuyên Khỉ mà không phải khỉ.

Chuyện khỉ không phải khỉ chỉ có trên đấu trường chánh trị ở xứ Việt Nam, chuyện trớ trêu thay cho dân tộc Việt bị những con khỉ từ rừng Lộc Ninh tràn về thành phố ngày 30 tháng tư năm 1975, chúng đi vào với tank T-54 trên đường Thống Nhất ủi sập cổng dinh Độc Lập (có nghỉa con đường thống nhất Bắc Nam do lũ khỉ nầy mang đến cho đất nước nầy không còn độc lập), Những lũ khỉ nầy từ rừng đồng khởi lên đã cướp mất tự do cả dân tộc Việt, để làm trò khỉ độc diển trò cách mạng nên khắp đất nước, đâu đâu cũng không còn Công Lý, cái trò hề độc đảng có độc quyền hiếp đáp hù dọa và khủng bố dân chúng, nhưng ngoan ngoản nghe lời bọn cướp nước giặc thù từ phương bắc, một lũ khỉ chỉ biết "Hèn với giặc mà ác với dân", một lũ khỉ đang thực hành ý đồ hiến dâng dất nước cho ngoại bang để bám lấy quyền lực hầu có cơ hội tham nhũng lâu dài và các khỉ con được làm Chủ tịch thay thế khỉ cha... Độc tài nham nhở tuân thủ tôn chỉ "con vua thì được là vua, con sải ở chùa thì quét lá đa" còn lộ liễu hơn là thời phong kiến thuở nào!...

Rặc một lủ khỉ rước voi về dầy mả tổ

14. Chuyện khỉ qua ca dao tục ngữ. Chúng tôi hồi tưởng lại hồi còn nhỏ, ông bà

thường dạy cho chúng ta các câu ca dao theo nhip vỏng đưa, trong những lời hát ru em đó có những câu: "Tuổi thân con khỉ trong lùm, chuyền qua chuyền lại té ùm dưới ao", hay là "tuổi thân con khỉ ăn bần, chuyền qua chuyền lại té nhào dưới sông" hay các câu ca dao tự trách cho duyên số hẩm hiu của các cô gái nơi đồng quê thôn dả: "Người ta tuổi tý tuổi mùi, còn em phải chịu (tủi) thân suốt đời". Những chuyện khỉ qua thành ngữ, tục ngữ trong văn học trong dân gian nói rất nhiều

về khỉ, nhưng phần đông đều có ý tưởng, cho khỉ là con vật không đáng tin cậy như: "Nuôi ong tay áo, nuôi khỉ dòm nhà", những chuyện khỉ nầy cho chúng ta biết chắc sẽ chuốt họa vào thân mà thôi... Khi gặp việc khó đạt thành công hay chỉ cho sự việc hoang đường, không có thật, được người ta dùng tới các thành ngữ: khỉ mốc, khỉ khô, khỉ cùi... Khi nói tới đùa giởn không nghiêm chỉnh, đùa dai thì dùng các lời "khỉ khọt, trò khỉ, khỉ cùi...đồ khỉ đột". Ở nhà quê, có những cây cầu tre thô sơ là phương tiện đi lại cho nhiều người được gọi là cầu khỉ. Khi nói đến sự việc để lấn lướt và hù dọa người thì có chuyện"rung cây nhát khỉ".

15. Những năm Thân trong sử Việt. Đối với Việt Nam những năm Khỉ (năm Thân)

cũng là những mốc son, ghi dấu nhiều sự kiện trọng đại trong lịch sử dân tộc. a. Tháng 10 năm Giáp Thân (144), dân chúng ở quận Nhật Nam lại nổi dậy, liên kết với nhân dân ở quận Cửu Chân đánh phá các quận ấp của bọn thống trị nhà Đông Hán. b. Năm Mậu Thân 468, nhân Thứ sử Giao Châu là Lý Mục chết, Lý Trường Nhân, một hào trưởng địa phương cùng với em họ là Lý Thúc Hiến tụ tập dân chúng Giao Châu nổi dậy, trong vòng ba tháng, tìm giết quan quân đô hộ cùng những người lưu ngụ từ phương Bắc sang, tự lập chính quyền riêng và giành được quyền tự trị Giao Châu. Nhà Tống buộc phải chấp thuận cho ông chức Thứ sử Giao Châu. c. Năm Bính Thân 1056, tháng 5 vua Lý Thánh Tông hạ “Chiếu khuyến nông”, mở đầu với quy mô lớn chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp. Nhà vua cũng khuyến khích dân chúng đắp đê đặp ngăn nước lũ và hệ thống tưới tiêu “mương phai lái lịn” đã xuất hiện. d. Năm Giáp Thân 1224, tháng 11 công chúa Chiêu Thánh đăng quang (Lý Chiêu Hoàng) lúc mới 7 tuổi trở thành nữ hoàng trẻ nhất trong lịch sử Việt Nam. Lý Chiêu Hoàng tên thật Lý Phật Kim được sắc phong làm Chiêu Thánh công chúa, là con gái thứ hai của vua Lý Huệ Tông và hoàng hậu Trần Thị Dung.

Tháng 10 năm 1224, nhân cơ hội Lý Huệ Tông bệnh nặng, người anh họ của hoàng hậu Trần Thị Dung là Trần Thủ Độ gây sức ép buộc vua xuống chiếu lập công chúa Chiêu Thánh làm Hoàng Thái Tử rồi nhường ngôi cho với niên hiệu là Thiên Chương Hữu Đạo. Sau đó vua xuất gia đi tu tại chùa Chân Giáo trong đại nội thành Thăng Long với pháp danh là Huệ Quang đại sư.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 23

e. Năm Nhâm Thân 1272, tháng 7 Lê văn Hưu soạn xong bộ sách “Đại Việt sử ký toàn thư”, là bộ quốc sử bằng chữ Hán và chữ Nôm của Việt Nam, gồm 30 quyển, viết theo thể biên niên, ghi chép lịch sử Việt Nam từ cuối đời An Dương Vương là vị vua lập nên nước Âu Lạc năm 257 TCN đến hết triều Lý 1225, là công trình sử học đồ sộ và toàn diện nhất thời đó. f. Năm Giáp Thân 1284, tháng 12 đời Trần Nhân Tông, đại binh Thoát Hoan tiến đánh Chi Lăng, Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn thất thế đưa quân chạy về Vạn Kiếp. Vua Nhân Tông thấy thế giặc mạnh, cho mời Hưng Đạo Vương về Hải Dương mà phán rằng:

"Thế giặc to như vậy, mà chống với chúng thì dân chúng bị tàn sát, nhà cửa bị phá hại, hay là trẫm sẽ chịu hàng để cứu muôn dân ?"

Hưng Đạo Vương tâu: "Bệ hạ nói câu ấy là lời nhân đức, nhưng Tôn miếu Xã tắc thì sao? Nếu Bệ hạ muốn hàng, xin trước hết hãy chém đầu thần đi đã, rồi sau hãy hàng !!"

Vua Trần Nhân Tông nghe thế yên lòng. Hưng Đạo Vương trở về Vạn Kiếp hiệu triệu 20 vạn quân Nam, và thảo bài “Dụ chư tỳ tướng hịch văn” (諭諸裨將檄文) thường gọi là Hịch Tướng Sĩ) để khuyên răn tướng sĩ học tập và rèn luyện võ nghệ, khuyên các tướng học tập trận pháp theo sách Binh thư yếu lược, chuẩn bị cho cuộc chiến tranh Nguyên Mông - Đại Việt lần 2.

Hịch bình Ngô, Lệnh sát đát vẫn âm vang

g. Năm Bính Thân 1416, tháng 2. Lê Lợi cùng 18 vị tướng thân cận: Lê Lai, Lê Thận, Lê Văn An, Lê Văn Linh, Trịnh Khả, Trương Lôi, Lê Liễu, Bùi Quốc Hưng, Lê Ninh, Lê Hiểm, Vũ Uy, Nguyễn Trãi, Đinh Liệt, Lê Nhân Chú, Lê Bồi, Lê Lý, Đinh Lan, Trương Chiến tổ chức hội thề Lũng Nhai (Thọ Xuân, Thanh Hóa) làm lễ tế cáo trời đất kết

nghĩa anh em nguyện sống chết có nhau để đồng lòng đánh giặc. h. Năm Mậu Thân 1428, tháng Giêng cuộc khởi nghỉa Lam Sơn chống quân Minh toàn thắng. Ngày 15 tháng 4 năm Mậu Thân (1428), Lê Lợi chính thức lên ngôi Vua tại điện Kính Thiên, xưng là "Thuận Thiên thừa vận, Duệ Văn Anh Vũ Đại Vương" đặt tên nước là Đại Việt, đóng đô ở Đông Đô (Hà Nội) đại xá thiên hạ, ban bố "Bình Ngô đại cáo" đây chính là "Tuyên ngôn độc lập" lần thứ 2 của Nước Việt. Bình Ngô đại cáo do Nguyễn Trãi soạn thảo là một thiên anh hùng ca tuyệt vời, bất hủ, nêu cao ý chí độc lập, tự chủ, truyền thống quật cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam. i. Năm Nhâm Thân 1632, ở Đàng Trong (miền Nam) chúa Nguyễn bắt đầu cải cách cơ cấu tổ chức, quản lý, làm sổ hộ tịch và định lại chế độ thuế khóa tiếp tục củng cố chính quyền và mở rộng lãnh thổ về phương Nam.

Chúa Sãi đã làm theo kế của Đào Duy Từ cho xây đắp lũy Thầy để phòng bị những cuộc tấn công của quân Trịnh, lũy phòng thủ này đã ngăn chặn hiệu quả các cuộc tấn công từ Đàng Ngoài. j. Năm Bính Thân 1776: Quân Tây Sơn tấn công Thành Gia Định lần thứ nhất.

Để phá thế “lưỡng đầu thọ địch”, Tây Sơn đã khôn khéo thực hiện chủ trương tạm thời hòa hoãn với quân Trịnh ở mặt Bắc. Sau đó Tây Sơn quyết tâm dốc sức tiêu diệt quân của Chúa Nguyễn ở mặt Nam. Năm 1775, dưới sự chỉ huy của Nguyễn Huệ, Tây Sơn đã thắng một trận rất lớn tại Phú Yên. Tướng của Chúa Nguyễn là Tống Phúc Hiệp bị thua phải chạy vào Nam. Bấy giờ, Chúa Nguyễn là Nguyễn Phúc Thuần cũng chạy vào Gia Định. Tại đây, Nguyễn Phúc Thuần bắt đầu tập hợp lực lượng và chấn chỉnh đội ngũ để chuẩn bị tổ chức phản công. Chúa Nguyễn đã thu phục được hai danh tướng Lý Tài và Châu Văn Tiếp. Thanh thế của Chúa Nguyễn lại nổi lên khá mạnh.

Ngày 8 tháng 1 năm Bính Thân (1776), vì Nguyễn Huệ đang lo trấn áp bọn tùy tướng của Chúa Nguyễn làm loạn ở Quảng Nam, Nguyễn Lữ được lệnh tổng chỉ huy lực lượng của Tây Sơn tấn công vào Gia Định. Trong trận đánh này lực lượng chủ yếu của Tây Sơn là thủy binh. Từ Quy Nhơn, quân Tây Sơn vượt theo duyên hải miền Trung đánh thẳng vào cửa Cần Giờ sau đó, tấn công vào các đơn vị quân đội Chúa Nguyễn đóng ở chung quanh thành Gia Định. Nguyễn Phúc Thuần bị đánh bật ra khỏi Gia Định, bỏ cả quân sĩ mà chạy thục mạng về Trấn Biên được một giáo sĩ phương

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 24

Tây là Diego de Jumilla giấu ở dưới giường ngủ mới thoát được. Tuy nhiên, Nguyễn Lữ cũng chỉ chiếm giữ thành Gia Định trong một thời gian rất ngắn rồi lại rút về Quy Nhơn. k. Năm Mậu Thân 1788, ngày 22/12 Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế (Quang Trung)

Nghe tin báo 29 vạn quân Thanh vừa kéo sang xâm lược vào chiếm đóng Thăng Long. ngày 25 tháng 11 năm Mậu Thân (22/12/1788), Bắc Bình vương Nguyễn Huệ xuất quân tiến ra Bắc Hà. Với lý do vua Lê đã bỏ nước và rước giặc về, để có danh nghĩa chính thống, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế, lấy niên hiệu Quang Trung.

Vua Quang Trung,Thăng Long Thành bôn tập

12. Năm Canh Thân 1812, tháng 8 soạn xong Bộ Hoàng Việt luật lệ (tức Bộ luật Gia Long) bộ luật tổng hợp lớn nhất trong lịch sử phong kiến nước ta - gồm 22 quyển với 398 điều.

Sau khi lên ngôi hoàng đế (1802) vua Gia Long đã quan tâm đến việc san định luật pháp để cai trị đất nước Việt Nam mới thống nhất. Tháng Giêng năm Tân Mùi (1811) nhà vua sai Nguyễn Văn Thành, Vũ Trinh, Trần Hựu “Khảo xét những pháp lệnh, điển lệ của triều đình, tham hội với điều luật đời Hồng Đức và nước Đại Thanh… san định và biên soạn luật lệ”. Tháng 7 năm Nhâm Thân, Gia Long thứ 11 (1812) bộ luật đã hoàn thành lấy tên là Hoàng Việt luật lệ được đem ra khắc in. l. Năm Bính Thân 1836, niên hiệu Minh Mệnh thứ 17 mùa xuân, tháng giêng, ngày mồng 1 (17/2/1836) Vua Minh Mệnh xác lập chủ quyền toàn vẹn trên quần đảo Hoàng Sa: phái Suất Đội thủy quân Phạm Hữu Nhật đem binh thuyền đi, chuẩn cho mang theo 10 cái bài gỗ, đến nơi đó dựng làm dấu ghi (mỗi bài gỗ dài 5 thước, rộng 5 tấc, dày 1 tấc, mặt bài khắc những chữ “Minh Mệnh thứ 17, năm Bính Thân, thuỷ quân Chánh đội trưởng suất đội Phạm Hữu Nhật, vâng mệnh đi

Hoàng Sa trông nom đo đạc đến đây lưu dấu để ghi nhớ”). m. Năm Giáp Thân 1884: Hòa ước Patenôtre

Sau khi ký Hoà ước Quý Mùi 1883, các vị vua Dục Đức, Hiệp Hòa, Kiến Phúc, kế tiếp nhau lên ngôi trong thời gian ngắn (tứ nguyệt tam vương). Lúc này, ở Bắc Kỳ quân Pháp đang đánh nhau với quân nhà Thanh và đã đuổi được phần lớn quân Thanh về Tàu, tuy nhiên tại một số tỉnh quân Thanh vẫn còn và đe doạ sự có mặt của người Pháp ở Bắc Kỳ. Chính phủ Pháp đã sai Fournier sang Thiên Tân ký với Lý Hồng Chương bản sơ bộ về Hoà ước Thiên Tân 1884, trong nội dung bản hoà ước sơ bộ có điều khoản nhà Thanh công nhận quyền bảo hộ của Pháp ở Việt Nam.

Chính phủ Pháp đã sai Patenôtre - Đại diện Cộng hoà Pháp đến Huế sửa lại Hòa ước Quý Mùi 1883 trước đó giữa Pháp và nhà Nguyễn, theo đó An Nam chấp nhận sự bảo bộ của Pháp thay mặt cho triều đình Huế mọi việc ngoại giao, quốc phòng và thương mải đồng thời chấp nhận Bắc kỳ và Nam kỳ là thuộc địa của Pháp cùng với hai thành phố Vủng Tàu và Đà Nẳng là hai nhượng địa cho Pháp trực tiếp cai quản, triều đình Việt Nam phải bồi hoàn chiến phí thua trận hơn triệu phật lăng cho quân Pháp. Với hòa ước bất tương xứng nầy, kể từ nay Việt Nam bị mất trọn xứ Bắc Kỳ và Nam Kỳ, mà còn mời kẻ thù vào trực tiếp điều hành quyền phế lập các vua nhà Nguyễn lên ngôi, Cũng với hòa ước nầy, người Pháp tận dụng ý nghỉa dùng người Việt để chia rẻ người Việt. Người từ Trung kỳ muốn đi lại với Nam Kỳ hay Bắc kỳ phải có giấy chiếu khán, hay ngược lại giửa Nam Kỳ và Bắc kỳ cũng phải có chiếu khán, rồi từ đầu óc thiển cận, người Việt mình tự tạo dựng sự chia rẻ hiềm khích nhau giửa người dân ở ba kỷ để Pháp dễ cai trị, ít ai chống đối chính quyền thuộc địa vì họ dùng người bản xứ tham ô theo dõi rồi tố cáo với Pháp để có thưởng... Thật là tuyệt chiêu thâm độc. n. Năm Giáp Thân 1944: Nạn đói xảy ra tại miền Bắc Việt Nam trong khoảng từ tháng 10 năm 1944 đến tháng 5 năm 1945 làm khoảng từ 400.000 đến 2 triệu người dân chết đói.

Nguyên nhân là những hậu quả của chiến tranh tại Đông Dương. Trong khi Nhật thu gom gạo cho nhu cầu chiến tranh thì Pháp dự trữ lương thực phòng khi quân Đồng minh chưa tới, phải đánh Nhật hoặc dùng cho cuộc tái xâm lược Việt Nam. Nhật lại cấm vận chuyển lúa từ miền Nam ra Bắc. Đồng Minh phá hủy các trục đường sắt từ Huế trở

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 25

ra, phong tỏa đường biển khiến hàng hóa không lưu thông được. Những biến động quân sự và chính trị dồn dập xảy ra đã ảnh hưởng xấu đến việc sản xuất lương thực miền Bắc vốn dĩ đã thiếu gạo nên càng bị đói. o. Năm Bính Thân 1956, Quốc Hội Lập Hiến của nền Đệ Nhất Cộng Hòa VN được bầu vào ngày 4-3-1956; sau đó Bản Hiến Pháp Việt Nam Cộng Hòa, do Quốc Hội Lập Hiến biểu quyết ngày 20-10-1956, và đã được ban hành ngày 26-10-1956, với đầy đủ tam quyền phân lập: Lập Pháp - Hành Pháp và Tư Pháp.

Ngày 22-8-1956, quân đội Việt Nam Cộng Hòa tiếp thu lảnh thổ từ tay người Pháp, đã đổ bộ lên các đảo chính của quần đảo Trường Sa, dựng cột đá chủ quyền và treo lá Cờ vàng Ba Sọc Đỏ trên các đảo. Ngày 22/10/1956, sắc lệnh số 143-NV của Tổng thống Việt Nam Cộng hòa thay đổi địa giới các tỉnh và tỉnh lỵ tại Nam Việt . Trong danh sách các đơn vị hành chính Nam Việt đính kèm theo sắc lệnh có những thay đổi tên mới, trong đó có tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu được gọi là tỉnh Phước Tuy và quần đảo Spratly (Trường Sa) thuộc tỉnh Phước Tuy được gọi là Hoàng Sa cùng tên với quần đảo phía Bắc là Paracels. p. Năm Mậu Thân 1968, ngày 29 tháng 1, Cộng Sản Bắc Việt và công cụ của họ là Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam đã phản bội lệnh hưu chiến trong dịp Tết mà chúng đã đề nghị, xuất toàn lực đánh lén Việt Nam Cộng Hòa vào những ngày đầu Tết Mậu Thân trong năm 1968.

Người dân Miền Nam làm sao quên được chuyện lật lộng gian trá của bọn Việt Cộng lợi dụng hưu chiến ngày Tết thiêng liêng của dân Việt, gây biết bao cảnh chết chóc lầm than cho dân chúng từ thành thị đến thôn quê...

Tuy mưu mô đã khéo, thuật xảo sắp đã hay, tiếng súng của Cộng Sản chỉ tạo được lợi thế bất ngờ trong vỏn vẹn ít tiếng đồng hồ ở thủ đô Saigon và một số thị trấn của Việt Nam Cộng Hòa. Cộng Sản đã thảm bại vì Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa đã phản ứng rất mau lẹ, ngược lại điều tai hại cho họ là đã đụng đầu với sự lạnh nhạt của đồng bào Miền Nam khắp nơi.

Và tất cả cán binh nằm vùng đều bị truy lùng và bị tiêu diệt, bao nhiêu tâm huyết xảo huyệt của già Hồ lập nên Mặt Trận Giài Phóng Miền Nam đã bị nướng sạch. Chỉ riêng thành phố Huế, vì ảnh hưởng thời tiết xấu, làm trở ngại cho sự giải cứu, mà Việt Cộng làm chủ suốt 22 ngày mới được quân lực Việt Nam Cộng Hòa giải tỏa, Chính vì

thế mà bọn Cộng Sản phải rước giặc Tảu, Bắc Hàn, Liên Sô vào giữ yên hậu phương Hà Nội của chúng, để tên đồ tể Lê Duẫn thực hiện chủ trương chiến thuật biển người dùng "Người Việt Giết Người Việt" thay cho kẻ thù truyền kiếp của dân tộc ở Bắc Phương.

16. Người Tuổi Thân trong năm Bính Thân

Người tuổi thân sanh vào những năm: 1908, 1920, 1932, 1944, 1956, 1968, 1980, 1992, 2004, 1908. Người tuổi Thân luôn có tinh thần lạc quan, cá tính thích hoạt động. tính tình nhanh nhẹn, đầu óc nghệ thuật, có ý tưởng vui vẽ khôi hài, nhất là hay quấy động người chung quanh, nhưng tâm tánh rất lương thiện. Ý chí rất cương quyết, theo đuổi mục dích đến cùng. Bản chất thông minh lanh lợi nên dễ thành công trong việc học vấn, do đó người tuổi thân cũng tạo được địa vị khá vững vàng tốt trong xã hội. Năm nay là năm có nhiều vận hên cho người tuổi thân.

Về sức khỏe trong năm nay nên cẩn thận, bởi cái tánh hay năng động của con khỉ mà đề phòng rắc rối, tránh những chốn ồn ào để tâm được an bình. Một điều rất tốt cho người tuổi thân là bản tính năng động giúp ích rất nhiều cho giữ gìn sức khỏe cho chính bản thân họ. Tuy nhiên người tuổi thân nên quay về với bản thân chân tâm của mình để tạo phước cho mai hậu và tránh được rắc rối cho chính mình.

Người tuổi Thân hợp với các tuổi Tý và Thìn, khắc kỵ với các tuổi Dần, Tỵ, Hợi . Kết luận Trong dịp đón mừng năm mới Bính Thân, chúng tôi kính chúc bà con đồng hương ở khăp nơi một năm mới tràn dầy sức khỏe, tài phúc lộc dồi dào. Nhà nhà đón xuân đoàn tựu với con cháu và người thân thích trong ba ngày xuân. Ban biên tập của Đặc San Trà Vinh số 16 kính chúc quý cụ cao niên đồng hương xa gần luôn luôn sống khỏe, sống mãi cho đến ngày nước Việt Nam có được thực sự tự do dân chủ không còn bóng thù cộng sản trên quê hương thân yêu. Đó mới đích thực là mùa xuân của dân tộc.

Lucky Nguyễn

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 trang 26

NHỮNG NHÂN VẬT LỪNG DANH TRONG LỊCH S`1Ử VIỆT NAM

Vĩnh Trường

Triều đại Nhà Lý bắt đầu khi Thái Tổ Thần Vũ hoàng đế Lý Công Uẩn lên ngôi vào tháng 10 âm lịch năm 1009, sau khi giành được quyền lực từ tay nhà Tiền Lê. Trải qua 9 vị hoàng đế và chấm dứt khi Nữ hoàng đế Lý Chiêu Hoàng, lúc đó mới có 7 tuổi, bị ép thoái vị để nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh vào năm 1225 – tổng cộng là 216 năm. Lý Thái Tổ (李太祖) húy là Lý Công Uẩn (李公蘊), Sinh ngày 12/ 2 năm Giáp Tuất, niên hiệu Thái Bình, năm thứ 5 triều Đinh (tức ngày 8/3 năm 974 Tây lịch), là người ở hương Diên Uẩn, châu Cổ Pháp, lộ Bắc Giang (nay là làng Dương Lôi, phường Tân Hồng, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.

Bối cảnh lịch sử: Năm 979, cha con vua Đinh Tiên Hoàng và

Nam Việt vương Đinh Liễn bị ám hại. Con nhỏ của vua là Vệ Vương Đinh Toàn (mới 6 tuổi) được lập lên ngôi. Thập đạo tướng quân Lê Hoàn tư thông với Dương thái hậu, thao túng triều đình khiến các đại thần Nguyễn Bặc, Đinh Điền, Phạm Hạp bất bình khởi binh chống lại nhưng không thành và bị Lê Hoàn giết chết.

Tháng 6 năm 980, Tri Ung Châu của nhà Tống là Hầu Nhân Bảo dâng thư tâu với Tống Thái Tông nên nhân lúc cha con Đinh Tiên Hoàng bị giết mà mang quân sang đánh. Tống Thái Tông thấy triều đình Hoa Lư rối ren nên nghe theo, điều các lộ quân Quảng châu, Ninh châu, Lan Lăng giao cho Hầu Nhân Bảo chuẩn bị tiến sang đánh chiếm Đại Cồ Việt…

Tháng 7 năm 980, trước tình hình đó, Thái hậu Dương Vân Nga cùng tướng Phạm Cự Lạng và các triều thần tôn Lê Hoàn lên ngôi vua thay Đinh Toàn, lấy tôn hiệu là Đại Hành Hoàng Đế, niên hiệu Thiên Phúc, quốc hiệu vẫn là Đại Cồ Việt, đóng đô tại Hoa Lư. Lê Đại Hành cử Phạm Cự Lạng là em của Phạm Hạp, làm Đại tướng quân thống lảnh binh quyền.

Tất cả các con trai Lê Hoàn đều được phong vương, nhưng sau khi con trưởng là Thái tử Kình Thiên đại vương (phong năm 989) Lê Long Thâu mất năm 1000, vua Lê không sớm lập người kế vị. Điều đó đã gây ra việc tranh giành quyền bính giữa các con của ông sau này, và là một trong những nguyên nhân dẫn tới sự sụp đổ của nhà Tiền Lê. Chiến tranh Tống-Việt năm 981

Nắm được tình hình Đại Cồ Việt rồi (Đại Cồ Việt: quốc hiệu Việt Nam dưới thời nhà Đinh, nhà Tiền Lê và đầu nhà Lý), đầu năm 981, hoàng đế

nhà Tống phát quân sang đánh Đại Cồ Việt, cử các tướng Hầu Nhân Bảo, Trần Khâm Tộ, Tôn Toàn Hưng, Triệu Phụng Huân, Quách Quân Biện, Lưu Trừng, Giả Thực, Vương Soạn cầm quân theo hai đường thủy bộ tràn vào nước Việt. Cánh bộ đi theo ngả Lạng Sơn còn thủy quân thì tiến vào sông Bạch Đằng. Chiến trận diễn ra từ tháng 1 đến tháng 4 năm 981 trên lãnh thổ Đại Việt.

Trước dã tâm và sức ép của giặc, Lê Đại Hành hạ lệnh chiến đấu, quyết tâm bảo vệ đất nước. Sau hai trận thắng lớn trên cả hai mặt trận ở Bạch Đằng và Bình Lỗ, quân dân nhà Lê giết được Hầu Nhân Bảo, bắt sống Quách Quân Biện, Triệu Phụng Huân. tiêu diệt quá nửa quân Tống, bắt tù binh vô kể.Vua Tống phải xuống chiếu lui quân. Các tướng còn lại Trần Khâm Tộ, Lưu Trừng, Giả Thực, Tôn Toàn Hưng, Vương Soạn vội vàng rút quân chạy về nước.

Kết quả, quân và dân Đại Cồ Việt đã đánh bại quân đội Đại Tống. Sau cuộc chiến này, vua Tống bằng lòng công nhận Lê Hoàn và sách phong ông làm Giao Chỉ Quận Vương và không hỏi tới dòng dõi nhà Đinh nữa.

Lê Đại Hành phá Tống năm 981

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 41

Tranh đoạt Hoàng Vị: Đầu thế kỷ XI, triều Tiền Lê lâm vào khủng

hoảng sâu sắc. Năm Ất Tỵ (1005) vua Lê Đại Hành mất thọ 65 tuổi, làm vua được 24 năm. Sau khi Đại Hành chết, các con tranh nhau giành ngôi, Hoàng tử thứ 3 là Long Việt lên ngôi vua, tức là vua Lê Trung Tông. Nhưng khi Trung Tông lên ngôi được ba ngày thì bị em cùng mẹ là Lê Long Đĩnh giết chết lên thay. Các em là Long Ngân và Long Kính chiếm giữ Phù Lan (sau là xã Phù Vệ huyện Đường Hào) chống lại triều đình. Long Đĩnh cho vây thành, lương cạn, Long Ngận bắt Long Kính đem nộp. Long Kính bị chém, Long Ngân được tha tội. Nhân tiện, Long Đĩnh đem quân đi đánh Ngự Man vương Lê Long Đinh ở Phong Châu; Long Đinh phải đầu hàng.

Long Đĩnh (Lê Ngọa Triều) chiếm được quyền hành, thực thi những chính sách tàn bạo: Lê Văn Hưu đã ghi “Ngọa Triều giết anh, tự lập làm vua, bạo ngược với dân chúng để thỏa lòng hung ác...” Ngô Sĩ Liên viết: “Vua làm việc càn dở, vua cướp ngôi thích dâm đãng...” (Đại Việt sử ký toàn thư, quyển 1). Khủng hoảng xã hội, khủng hoảng cung đình đòi hỏi phải giải quyết. Lịch sử tất yếu phải dẫn đến đổi mới triều đại: Nhà Lý thay Tiền Lê. Cuộc “cách mạng lam”, chuyển giao quyền lực từ họ Lê, đã mất lòng dân, sang họ Lý, phản ánh một xu thế mới là thay chế độ quân trị sang nhân trị.

Truyền thuyết Lý Công Uẩn: Theo truyền thuyết, ông thân sinh ra Lý Công Uẩn nhà nghèo đi làm ruộng thuê ở chùa Tiêu Sơn (An Phong, Bắc Ninh) phải lòng một tiểu nữ nghèo hèn là Phạm Thị Ngà, phụ việc thổi nấu ở chùa Tiêu Sơn và làm nàng có mang. Nhà chùa thấy thế đuổi đi nơi khác. Hai vợ chồng dẫn nhau đến khu rừng Báng (thuộc khu Rừng Miễu, làng Dương Lôi ngày nay) mệt mỏi, dừng lại nghỉ. Chồng khát nước đến chỗ giếng nước giữa rừng tìm nước uống, chẳng may sẩy chân chết đuối. Vợ chờ lâu không thấy, đến xem thì đất đã đùn lấp giếng. Ngưòi phụ nữ bất hạnh than khóc một hồi rồi xin vào ngủ nhờ ở chùa Ứng Tâm gần đó. Sư trụ trì chùa này là Thiền sư Lý Khánh Vân, đêm trước nằm mơ thấy Long Thần báo mộng rằng: "Ngày mai dọn chùa cho sạch để đón hoàng đế đến". Tỉnh dậy, nhà sư sai chú tiểu quét dọn sạch sẽ, túc trực từ sáng tới chiều chỉ thấy một người đàn bà có mang đến chùa xin nương nhờ. Sau khi nghe rõ nguồn cơn, nhà sư thương tình cho người phụ nữ bất hạnh ở lại trong chùa chờ kỳ khai hoa mãn nhụy. Mấy tháng sau, trong một đêm

vần vũ, từ chái nhà nơi người phụ nữ tá túc bỗng tỏa ánh hào quang rực rỡ, hương thơm lan tỏa. Nhà sư cùng người hộ chùa ra xem thì thấy người đàn bà ấy đã hạ sinh một trai kháu khỉnh, mặt mũi khôi ngô, sáng láng, hai bàn tay có bốn chữ son"sơn hà xã tắc" (đêm ấy đúng vào ngày 12 tháng 2 năm Giáp Tuất, niên hiệu Thái Bình năm thứ 5 triều Đinh). Sau đó, trời bỗng nổi trận mưa to gió lớn, mẹ chú bé chết ngay sau khi sinh con và chú bé được nhà chùa nuôi nấng. Thiền sư Lý Khánh Vân đã nhận nuôi cậu bé và cho mang họ Lý của mình, đặt tên là Công Uẩn. Ngay từ khi sinh ra, Lý Công Uẩn đã được dự báo có thiên mệnh hoàng đế với bốn chữ son "sơn hà xã tắc" trong lòng hai bàn tay. Dù chưa lên ngôi nhưng ngay từ nhỏ, Lý Công Uẩn đã có khả năng "đày ải" cả thần, thánh vì tội mách thầy phạt ông. Sinh ra và lớn lên tại chùa Ứng Tâm hay còn gọi là chùa Dận, hoậc chùa Cổ Pháp. Tên gọi chùa Dận do ban đầu người đời gọi là chùa Rặn (rặn đẻ) sau đọc chệch thành chùa Dận. Ngày nay, mọi người quanh vùng thành kính gọi tên chùa Cổ Pháp là chùa Ứng Tâm hay chùa Dận.

Chùa Cổ Pháp, còn gọi là chùa Dặn (tên chữ là Ứng Tâm Tự 応心寺) nơi mà Lý Công Uẩn được sinh ra

Giai thoại về Lý Công Uẩn Sinh ra không có cha lại vừa mất mẹ, nên ông nhận được tình yêu thương và dạy dỗ hết lòng của người cha nuôi là Sư Lý Khánh Vân. Mới 6 tuổi, Lý Công Uẩn đã tinh thông khá nhiều sách vở, được coi là một chú bé thông minh, khôi ngô tuấn tú và khá rắn rỏi. Thế nhưng, ngoài sự thông minh ấy, Lý Công Uẩn lại là một cậu bé vô cùng tinh nghịch. Có lần, Sư Khánh Vân sai cậu đem xôi oản lên cúng Hộ Pháp, Công Uẩn ăn mất một phần oản trước khi đem cúng. Đêm, Hộ Pháp báo mộng, Lý Khánh Văn biết mắng Công Uẩn. Tức giận, Lý

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 42

Công Uẩn lên chùa đánh Hộ Pháp ba nắm tay, sau đó viết vào sau lưng pho tượng mấy chữ: "Đồ tam thiên lý", nghĩa là "Đày ba ngàn dặm". Đêm hôm ấy, Sư Lý Khánh Vân lại thấy Hộ Pháp đến báo mộng với vẻ mặt buồn rầu và ngỏ lời từ biệt: "Hoàng đế đã đày tôi đi xa, xin có lời chào ông". Sáng hôm sau, Lý Khánh Vân lên chùa xem pho tượng thì thấy sau lưng quả nhiên có mấy chữ "Đồ tam thiên lý" thật. Ông liền sai chú tiểu lấy nước rửa nhưng không sao rửa sạch. Cuối cùng, ông phải bảo Lý Công Uẩn vào rửa thì chú bé chỉ lấy ngón tay xoa xoa là sạch ngay.

Lớn thêm chút nữa, Lý Công Uẩn vẫn ham chơi và luôn tìm cách trốn học. Ngày ấy, khi được gửi sang chùa Tiêu Sơn của Thiền Sư Vạn Hạnh (anh của Sư Lý Khánh Vân) để học văn học và tài kinh luân của thầy, Lý Công Uẩn luôn tỏ rõ sự thông minh và nghịch ngợm của mình trong mọi hoàn cảnh. Đến cả khi bị phạt trói ở cổng tam quan, cậu bé vẫn tức cảnh làm thơ:

天為衾枕地為氈 Thiên vi khâm chầm, địa vi chiên 日月同雙對我眠 Nhật nguyệt đồng song đối ngã miên 夜深不敢長伸足 Dạ thâm bất cảm trường thân túc 止恐山河社稷顛 Chỉ khủng sơn hà xã tắc điên dịch là:

"Trời làm màn gối, đất làm chiên (nệm) Nhật nguyệt cùng ta một giấc yên. Đêm khuya chẳng dám dang chân duỗi Chỉ sợ sơn hà, xã tắc nghiêng

Nghe xong bài thơ này, Sư Vạn Hạnh biết cậu bé có khí chất đế vương: ‘Đứa bé này không phải người thường, sau này lớn lên ắt có thể giải nguy gỡ rối, làm bậc minh chủ trong thiên hạ’ nên ra sức dạy dỗ và lo toan cho Công Uẩn làm nên sự nghiệp lớn.

Đâu là sự thật về tông tích của Lý Công Uẩn? Nhà nước Văn Lang sụp đổ, dân tộc Việt phải chịu ách đô hộ của phương Bắc. Dẫu vài lần dân tộc Việt quật khởi, tưởng chừng nối được quốc thống, nhưng thời gian độc lập quá ngắn, phải lo chống giữ, không đủ vật lực tài lực để vun bồi văn hoá giáo dục, nên dân tộc Việt rất chậm phát triển vào thời Bắc thuộc. Vì lẽ đó mà triều Ngô, chưa có sự nghiệp đáng kể thì đất nước phải lâm vào loạn thập nhị sứ quân. Triều Đinh cũng chưa tạo được một cộng đồng thuần nhất thì gặp nạn tôi giết vua; để lại di chứng ấy cho Tiền Lê, với Lê Long Đỉnh, giết anh giành ngôi, làm việc lỗi đạo… Các triều vua Đinh Lê, thu hẹp bề thế trong vùng núi Ninh Bình, rất lợi thế về quân sự, có quân công hiển

hách, nhưng không đủ sức tạo nên một kinh đô Hoa Lư phát triển toàn diện; thậm chí để lại những việc làm quá ư vô đạo! Thời bấy giờ nước ta đã có một Phong Khê với bề dày văn hoá Văn Lang, một trung tâm Phật Giáo Luy Lâu (Thuận Thành), phía Đông sông Hồng, Nam sông Đuống, đã phát triển bền vững… Dân tộc Việt có nhu cầu cấp bách về văn hoá và khát vọng về một minh quân, biết đáp ứng lòng dân… Và Lý Công Uẩn đã xuất hiện kịp thời để đáp ứng nhu cầu cấp thiết ấy. Lý Công Uẩn thật sự không phải là con thần cháu thánh của truyền thuyết, chẳng phải là thiên tử của vị ngọc hoàng mơ hồ nào đó của cổ tích… mà ngài là một vì vua đươc toàn dân “hoài thai” suốt một thời đớn đau của tiền đồ dân tộc; được sự giáo dưỡng đầy tâm huyết của lớp trí thức tam giáo (phần lớn là Phật Giáo) của thế kỷ X. Có người đặt nghi vấn: Phải chăng Lý Công Uẩn là cháu nội của sứ quân Lý Lãng Công (tức Sứ Quân Lý Khuê) của vùng Siêu Loại ?

Thời loạn Thập Nhị Sứ Quân

Sứ quân Lý Khuê: Thời loạn thập nhị sứ quân, chúng ta để ý một vị sứ quân chiếm cứ vùng đất Thổ Lỗi, sau gọi là Siêu Loại, có trung tâm Phật giáo Luy Lâu (Thuận Thành); đó là sứ quân Lý Lãng Công, tức là Lý Khuê, một vị Hùng Trưởng của miền đất nằm hai bên bờ sông Đuống. Năm 967 ông bị tướng Lưu Cơ của Đinh Bộ Lĩnh ở Hoa Lư đánh bại và tử trận ở làng Dương Xá. Thôn Dương Đanh của làng Dương Xá thờ Lý Lãng Công là thành hoàng của làng. Mộ của vị sứ quân này ở đâu ? Con cháu của

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 43

Lý Khuê còn không ? Sứ quân Lý Khuê có mối liên hệ gì với Phật Tử nói chung và Tổ Thiền Ông và Sư Vạn Hạnh của chùa Lục Tổ hay không ? Sứ quân Lý Khuê lãnh đạo dân chúng miền Siêu Loại, cái nôi của Phật giáo, đòi tự chủ thì ông phải là một Phật tử có thế giá, và chắc chắn không thể không có liên hệ với chùa Tiêu. Qua Thiền Uyển Tập Anh ngữ lục, được biết Thiền sư ĐỊNH KHÔNG (730-808) thời thuộc Đường, người họ Nguyễn (thực ra là họ Lý), thuộc hương Diên Uẩn, giỏi thuật số, có ước vọng về hương Diên Uẩn của Ngài được củng cố và phát triển, họ Lý của ngài sẽ làm vua, nước Việt độc lập và Phật Pháp sẽ được chấn hưng. Khi Sư dựng chùa Quỳnh Lâm (tức chùa Đài hay còn gọi là chùa Lục Tổ, ở Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh) ở quê nhà khoảng 785-805, đào được pháp khí cổ: mười chiếc khánh bằng đồng. Sư giải đoán họ Lý về sau có người làm vua, nên có ý đổi tên hương Diên Uẩn thành hương Cổ Pháp. Tâm nguyện của Thiền Sư được ký gửi qua bài kệ: Pháp lại xuất hiện Pháp khí hiện ra Thập khẩu đồng chung Khánh đồng mười tấm Lý thị hưng Vương Họ Lý làm vua Tam phẩm thành công. Công đầu Tam phẩm

Hoa Cây Gạo

Long mạch làng Cổ Pháp: Ở đây có thể hiểu “Tam phẩm” là “ba đời họ Lý uy danh” mới thành công nghiệp đế vương. Sư Định Không đã dặn dò đệ tử là thiền sư Thông Thiện: “Ta muốn mở mang hương ấp, nhưng sợ ngày sau gặp nạn; tất có dị nhân đến phá hoại mạch đất của hương ta. Sau khi ta qua đời, ngươi khéo giữ đạo pháp của ta để sau gặp người họ Đinh thì truyền lại. Thế là ý nguyện của ta được toại thành.”.

Quả nhiên “dị nhân đến phá hoại mạch đất” là Cao Biền, một tên Tàu phù sinh vào năm 821, bị giết năm 887. Ông vốn là một tay phù thủy cao tay ấn nhất trong lịch sử Tàu. Y vốn là tướng nhà

Đường, được giao chức Tiết Độ Sứ (Thái Thú) có nhiệm vụ cai quản đất Giao Châu. Cao Biền làm Thái Thú trên đất Việt được 9 năm, từ năm 866 – 875. Trong khoảng thời gian này, Cao Biền đã ba lần lập đàn tế thần, lập bia trấn yểm linh khí của nước ta, hòng xưng vương một cõi. Biết được tham vọng bá vương của Cao Biền, vua Đường liền tìm cách chiêu dụ Cao Biền về lại kinh đô và tìm đủ mọi cớ để gán tội chết cho Cao Biền và xử tử ông ta vào năm 887. Các đạo bùa Cao Biền lập ở nước Nam đều ở dạng bia trấn yểm, được gọi là “Cao Biền trấn phù bia”. Đệ tử Thông Thiện đã truyền “pháp ý” của sư Định Không cho đệ tử của mình là Trưởng lão Đinh La Quí An (852-936). Thiền sư họ Đinh này đã phá thuật yểm đất của Cao Biền ở hương Diên Uẩn (Cổ Pháp), căn dặn đệ tử là thiền sư Thiền Ông (902-979) (họ Lữ, người hương Cổ Pháp) về những pháp thuật “tài bồi thiên đức” cho vọng tộc Lý của hương Cổ Pháp... Và sau đó Thiền Ông đã truyền “tâm nguyện” của chư tổ Định Không, Thông Thiện, Đinh La Quí An cho Thiền Sư Vạn Hạnh ((?)-1025) và Vạn Hạnh đã hoàn thành xuất sắc “sứ mạng” mà các tổ giao phó: Đưa người họ Lý lên làm vua là “Kế sách trăm năm” được vạch từ thời Thiền Sư Định Không. Sứ quân Lý Khuê chiếm cứ vùng Siêu Loại, sát hương Cổ Pháp, để trở thành sứ quân Lý Lãng công (966-967) là một mắt xích trong “kế sách trăm năm”, được thầy trò Thiền Ông - Vạn Hạnh ở chùa trên núi Tiêu điều hợp… Chùa Thiên Tâm trên núi Tiêu Sơn, vào đầu thế kỷ X, theo Thiền Uyển Tập Anh, là nơi tập trung các vị sư, có ước vọng về một vị minh quân ra đời, nhằm chấn hưng xã hội nói riêng và Phật Giáo nói chung và trong đó có niềm khao khát độc lập cho nước Việt. Trưởng lão Đinh La Quí An của chùa Thiên Tâm, biết phong thủy, giỏi Thái Ất đã vận động những người hằng tâm hằng sản, lấp sông, hồ nhằm triệt phá những huyệt yểm của Cao Biền, bổ cứu long mạch đế vương của hương Cổ Pháp (Diên Uẩn), thậm chí đã dự đoán họ Lý hương Cổ Pháp sẽ làm vua. Trước khi viên tịch, Trưởng lão Đinh La Quý An gọi đệ tử là Thiền Ông đến dặn rằng: Trước đây Cao Biền đắp thành Đại La ở sông Tô Lịch, biết đất Cổ Pháp ta có khí tượng vương giả, bèn đào sông Điềm, đầm Phù Chẩn và những ao hồ… tất cả 19 nơi để cắt yểm long mạch. Nay ta đã sai Khúc Lãm đắp lại như cũ. Ta lại trồng một cây Gạo ở cách chùa Minh Châu hơn 1 dặm, để trấn

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 44

đúng chỗ long mạch bị cắt, đời sau nơi này ắt có bậc đế vương xuất hiện để vun trồng Chánh pháp…

Năm Bính Thân, niên hiệu Thanh Thái thứ 3 thời thuộc Đường (936), khi trồng cây Gạo ở chùa Minh Châu, Trưởng lão Đinh La Quý An có đọc bài kệ:

大山龍頭起 Đại Sơn long đầu khởi 虯尾隱朱明 Cù Vĩ ẩn Chu Minh 十八子定成 Thập bát tử định thành 綿樹現龍形 Miên thụ hiện long hình 兔雞鼠月內 Thỏ kê thử nguyệt nội 定見日出清 Định kiến nhật xuất thanh

dịch là: Đầu rồng hiện ở Đại Sơn Đuôi rồng giấu ở Minh Châu Họ Lý nhất định thành công Khi cây Gạo hiện hình rồng Chỉ trong mấy tháng thỏ, gà, chuột Chắc sẽ thấy mặt trời (vua) anh minh".

Trên bình diện phong thủy, long mạch ở Cổ Pháp với đầu rồng là Đại Sơn, và đuôi rồng (rồng non, tức Cù) ở chùa Minh Châu (Dương Lôi). Và đuôi rồng đã ứng phát cho Lý Công Uẩn, tức họ Lý đã trở thành đế vương với Lý Thái Tổ. Thế thì đầu rồng « Đại Sơn » ứng phát vị họ Lý nào ở hương Diên Uẩn? Phải chăng tác giả muốn gửi gắm cho hậu thế một chìa khóa để giải mã bí ẩn tông tích của Lý Công Uẩn ? Rõ ràng con Cù (rồng non), đang ẩn ở sau chùa Minh Châu là ứng phát cho Lý Công Uẩn, còn thân rồng đang thời « tiềm long » ở Đình Bảng - Dương Lôi ứng phát cho Hiển Khánh Vương, Vũ Đạo Vương, Lý Vạn Hạnh, Lý Khánh Vân… Còn đầu rồng phải ứng phát một người họ Lý hương Cổ Pháp, đã khởi nghiệp ở Đại Sơn, thuộc Dương Lôi mà thôi. Ngọn núi Đại Sơn này có sông Đuống vờn mặt trước, nhìn về Dương Xá, Đại Từ…của vùng Thuận Thành Luy Lâu, nơi hoạt động của sứ quân Lý Khuê, tức Lý Lãng Công vào những năm Bính Dần (966), Đinh Mão (967). Hiện nay tại thôn Dương Đanh, xã Dương Xá còn thờ Lý Lãng Công. Trong khoảng từ 936 đến 974 không có vị nào thuộc họ Lý của hương Diên Uẩn, ngoài Lý Khuê, đã khởi nghĩa !Vậy Lý Lãng Công là ứng với đầu rồng đã khởi, nhưng thất bại, và các con cháu của ngài phải ẩn tu hoặc mai danh ẩn tích, đổi họ Lý thành họ Nguyễn vào thời Đinh (968-991), thời Tiền Lê (991-1009). Và khi Lý Khuê bị thất bại, nhóm Thiền Ông - Vạn Hạnh phải “cưu mang” đám con cháu của Lý

Khuê, tạo điều kiện cho cha, bác, chú của Lý Công Uẩn mai danh ẩn tích (tiềm long) để tránh sự bố ráp gắt gao của triều Đinh và Tiền Lê. Vì tin vào câu “Cù vĩ ẩn Chu Minh” nên Vạn Hạnh đã tiến hành việc cưới bà Phạm Thị Ngà cho một người con trai của Lý Lãng công (tức Hiển Khánh vương). Vì tạo cho Lý Công Uẩn là con thần cháu thánh, tránh sự truy bắt của triều Đinh, Tiền Lê nên Thiền Ông ẩn tích, Vạn Hạnh đã giấu tông tích của Lý Khuê và mối quan hệ cháu ông giữa Lý Công Uẩn với sứ quân họ Lý vậy. Sau khi sứ quân Lý Khuê bị Đinh Bộ Lĩnh đánh bại, dòng họ Lý của sứ quân Lý Khuê một số bị giết, nhưng số còn lại phải đi ẩn, trốn vào rừng sinh sống, vào tu ở các chùa trong núi sâu nhằm mai danh ẩn tích. Lý Vạn Hạnh mặc dầu họ Lý nhưng cũng có thời kỳ phải mang họ Nguyễn. Đại Nam nhất thống chí từng chép: “Đời Lý, Nguyễn Vạn Hạnh, người huyện Đông Ngàn, lúc bé thông minh khác thường, rộng thông ba học phái; xuất gia thâm thuý về thiền học, nói ra phần nhiều là lời sấm. Lê Đại Hành thường triệu đến hỏi công việc. Lý Thái Tổ phong làm quốc sư.” (tập4, tr146). Ngay vua Lê Đại Hành cũng rất dè chừng con cháu họ Lý, có lúc suýt bắt được Lý Công Uẩn để trừ hậu hoạ. Hơn ai hết, Lê Đại Hành thừa biết họ Lý đang được lòng dân, đa phần là Phật Tử.

Đại Nam nhất thống chí chép: “Đền thần phụ quốc, ở xã Tam Tảo huyện Yên Phong. Xưa Lê Đại Hành đắp thành Hoa Lư, Lý Công Uẩn làm phu đắp, đến đêm Lê Đại Hành mộng thấy thần nhân cho biết là có bậc quý nhân đương làm việc đắp thành ở đây. Thức dậy sai người đi tìm, thì Công Uẩn đã đi rồi. Khi Công Uẩn đi đến xã Tam Tảo, thấy hai vợ chồng già đang cày ruộng, bèn đem duyên do chuyện mình nói cho biết. Ông già liền bảo Công Uẩn lấy bùn trát khắp mình và cùng cày ruộng; sau đó ông già mang Công Uẩn về nhà, đào đất làm hầm cho ở và chứa nước ở trên hầm. Lê Đại Hành xem bói, thấy quẻ bói nói:“nước ở trên người”. Vì thế, vua Lê tưởng là Công Uẩn đã chết ở sông rồi. Khi Công Uẩn được vua Lê truyền ngôi, bèn phong ông già làm Phụ quốc đại vương và phong vợ ông làm vương phi, làm nhà cho ở phường Phượng Vũ. Sau khi ông già chết, người địa phương lập đền thờ ngay ở chỗ ông già ở”.

Sự kiện này phản ánh một thực tại; rằng các vua Đinh, Lê vẫn canh chừng họ Lý vùng Cổ Pháp-Siêu Loại và bản thân Lý Công Uẩn cũng biết thân phận của mình trong hoàn cảnh ấy. Sử

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 45

liệu này cho thấy sự đùm bọc của dân chúng đối với Lý Công Uẩn, người đại diện cho niềm khát vọng của họ. Đinh Tiên Hoàng tiếp tục cử tướng Lưu Cơ giữ thành Đại La, sau khi dẹp loạn thập nhị sứ quân, là để khống chế các tộc họ có danh vọng ở miền Kinh Bắc, trong đó có họ Lý của Lý Khuê. Sự kiện “sét đánh cây gạo” không là biến cố ngẫu nhiên vậy.

Vạn Hạnh Thiền Sư: Khi Công Uẩn gần 10 tuổi, Sư Khánh Văn đã

gửi cho Sư Huynh là sư Vạn Hạnh ở chùa Lục Tổ dạy học hành

Sử liệu về Ngài Vạn Hạnh Thiền Sư rất hiếm, phần nhiều căn cứ vào quyển Đại Nam Thiền Uyển Đăng Lục là tác phẩm đầu nhà Trần được trường Bác Cố Viễn Đông kiểm nhận là chính xác.

Theo đó thì Vạn Hạnh Thiền Sư họ Nguyễn, tên thật và năm sanh không được ghi nhận (có sách ghi tên thật Ngài là Hạnh), người ở châu Cổ Pháp, nay thuộc thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.

Ngài sinh trưởng trong một gia đình Phật giáo. Thuở nhỏ thông minh khác thường, lão thông Tam Tạng kinh của Phật giáo Nguyên Thủy và cũng đã tham cứu đến khoa Bách Luận của Phật giáo Đại Thừa do Bồ Tát Long Thọ chủ trương. Sư cũng tinh thông giáo lý của Nho Lão rất thông dụng vào hai đời Lý Trần, cũng là cơ bản của nền văn minh cường thịnh nhất, có nhiều chiến công oanh liệt nhất của hai đời Lý, Trần trong lịch sử nước nhà.

Tuy tài cao học rộng, nhưng xem thường phú quí vinh hoa, năm 21 tuổi, Sư theo Thiền Sư Định Tuệ xuất gia thọ giáo Phật pháp của phái Thiền Tông dòng Tỳ Ni Đa Lưu Chi và thọ học với Thiền Sư Thiền Ông ở chùa Lục Tổ làng Đình Bảng phủ Thiên Đức. Khi việc chùa rỗi rảnh, Sư chăm chỉ học tập quên cả mỏi mệt. Sau khi Thiền Ông mất, ông bắt đầu chuyên thực tập Tổng Trì Tam Ma Ðịa, là Pháp Môn Chỉ Quán Thiền Định cho đến chỗ đại định cao thâm, Sư đã dày công khổ luyện và đã đắc quả hiện tiền. Vì thế Sư mới thông suốt, biết trước mọi biến cố nước nhà để giúp hai Vua Lê Đại Hành và Lý Công Uẩn an dân trị nước được thanh bình, hạnh phúc. Những câu chuyện dưới đây để chứng minh Sư đã đắc Đạo tại thế nên biết trước việc sắp đến cho mình. Bấy giờ có tên Đỗ Ngân do thù ghét muốn ám hại Sư. Sư biết trước nên cho người mang đến y một bài kệ, dịch nôm như vầy:

Thổ, Mộc tương sinh Kim với Cấn Cớ sao mưu hại giấu trong thân

Lúc này lòng ta buồn bã vô cùng Nhưng về sau ta chẳng bận ngầm.

Sư dùng tên của Ngũ Hành: Thổ, Mộc, Kim, Cấn trong bài kệ. Nếu chiết tự hai chữ Thổ và Mộc hiệp lại thành chữ Đỗ, hai chữ Cấn và Kim hiệp lại thành chữ Ngân, tức là ám chỉ tên Đỗ Ngân là người toan mưu hại Sư. Y sợ liền bỏ ý định.

ẩn giấu sau tấm áo cà sa một trái tim nồng nhiệt và một hoài bão lớn, Vạn Hạnh ngày đêm trăn trở, lo

nghĩ trước vận mệnh của Đại Việt.

Dưới thời Vua Lê Đại Hành, Sư rất được Vua Lê tôn kính và tin dùng. Sư cố vấn cho vua về những vấn đề trọng đại của quốc gia. Sử chép rằng năm 980, Hầu Nhân Bảo mang quân sang đóng ở núi Cương Giáp Lãng, định xâm chiếm nước Đại Cồ Việt, vua triệu ông vào hỏi: nếu đánh thì thắng hay bại. Ông đáp: trong vòng từ ba đến bảy ngày, giặc sẽ rút chạy. Lời này sau ứng nghiệm.

Sau đó, khi Vua Lê Ðại Hành muốn can thiệp vào Chiêm Thành để cứu hai sứ giả bị Chiêm Thành bắt giữ nhưng còn do dự, Vạn Hạnh nói đây là cơ hội đừng để mất. Lời này ứng nghiệm, trận ấy quân Lê thành công.

Những câu chuyện về khả năng tiên tri của sư Vạn Hạnh còn được lưu truyền rất nhiều trong dân gian. Nhưng huyền thoại được nhiều người biết đến nhất chính là câu chuyện về bài sấm ký giúp Lý Công Uẩn lên ngôi Thái Tổ triều Lý thay thế triều Tiền Lê đã đi đến chỗ suy tàn và bạo ngược. Chuyện kể rằng, lúc bấy giờ, Vua Lê Long Đĩnh, vô cùng bạo ngược chẳng khác gì Vua Kiệt, Trụ của Tàu khựa, khiến toàn dân oán hận, động lòng Trời nên xuất hiện nhiều điềm lạ các nơi.

Cây bông Gạo bị sét đánh: Theo truyền thuyết, bấy giờ ở làng Cổ Pháp có cây bông Gạo bị sét đánh tước lần vỏ ngoài, trong

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 46

thân cây gạo có mấy câu sấm. Nguyên văn Hán tự như sau:

樹根杳杳 Thụ căn diểu diểu 木表青青 Mộc biểu thanh thanh 禾刀木落 Hòa đao mộc lạc 十八子成 Thập bát tử thành 震宮現日 Chấn cung hiện nhật 兌宮隠星 Đoài cung ẩn tinh 六七日間 Lục thất niên gian 天下太平 Thiên hạ thái bình

Nguyễn Gia Tường dịch thơ: Gốc rễ thăm thẳm Vỏ cây xanh xanh Lúa dao cây rụng Mười tám hạt thành Phương đông nhật mọc Phương tây sao tàn Khoảng sáu bảy năm Thiên hạ thái bình "

Theo phép chiết tự chữ Hán, mấy câu này ẩn ý nhà Lê sẽ mất (cây rụng) và nhà Lý (thập (十) + bát (八) + tử (子) thành chữ Lý (李)) sẽ nổi lên.

Sư phân tích biện giải và cho biết nhà Lê sắp đổ, nhà Lý lên thay, Sư có làm bài kệ sấm dịch nôm như sau :

Trong vòng ba tháng nữa Thân Vệ sẽ lên nối ngôi (1) Cây đà in chữ quốc Đất nước mười ra đi Gặp Thánh Chúa hiệu Thiên Đức.

(1) Thân Vệ là chức điện tiền chỉ huy sứ của Vua Lê phong cho Lý Công Uẩn.

Sư Vạn Hạnh bèn nói với Lý Công Uẩn rằng: "Gần đâyTa thấy bài sấm văn lạ, biết nhà Lê sắp mất mà nhà Lý đương lên. Người họ Lý rất nhiều, nhưng không ai khoan từ nhơn đức bằng ông, đương nắm binh quyền trong tay lại được lòng dân chúng. Người đứng đầu muôn dân chẳng phải Thân Vệ còn ai đương nổi. Ta đã hơn 70 tuổi rồi, mong được thư thả hãy chết để xem đức hóa của ông ra thế nào. Ta chỉ ân hận không kịp thấy đời thạnh trị mà thôi ".

Xem thế đủ thấy chí hướng của ngài Vạn Hạnh Thiền Sư mặc dầu đã xuất gia lìa thế không màng lợi lộc vinh hoa, nhưng vẫn thiết tha đến vận mạng của nước non dân tộc mình.

Cái Phật học mà Sư đã truyền cho các môn đồ ở Chùa Lục Tổ không phải là cái học xuất thế tiêu

cực, lãnh đạm với việc đời, mặc kệ quốc gia hưng vong, đất nước bị xâm lăng, đồng bào bị đô hộ, lầm than, mà là cái học Phật nhập thế tích cực, lúc nào cũng lo nhiệm vụ đối với nước non dân tộc. Thi hành xong nghỉa vụ thì các Sư liền từ chối mọi vinh hoa phú quí hiến dâng, trở lại Thiền đường vui thú tiêu dao, với hài cỏ gậy tre, non xanh nước biếc ngày tháng ung dung tự tại.

Đó là điểm độc đáo của Thiền Tông Việt Nam qua hai đời Lý Trần làm tiêu biểu. Khác hẳn với Thiền Tông nguyên thủy của Ấn Độ và Trung Hoa.

Ngày Rằm tháng 5 năm Thuận Thiên thứ 9 (tức 30 tháng 6 năm1018), khi công hạnh đã viên mãn, Thiền sư gọi đồ chúng lại dặn dò, đọc bài kệ rồi thị tịch. Vua Lý Thái Tổ và tất cả triều thần nhà Lý đến làm lễ Trà tỳ, thỉnh Xá lợi của ngài về thờ tại chùa Tiêu Sơn (Bắc Ninh). bài kệ như sau:

示弟子 Thị đệ tử 身如電影有還無 - Thân như điện ảnh hữu hoàn vô 萬木春榮秋又枯 - Vạn mộc xuân vinh, thu hựu khô. 任運盛衰無怖畏 - Nhậm vận thịnh suy vô bố uý, 盛衰如露草頭鋪 - Thịnh suy như lộ thảo đầu phô. Dịch

Thân như bóng chớp có rồi không Cây cỏ xuân tươi thu héo úa Mặc cuộc thịnh suy đừng sợ hãi Thịnh suy như cỏ hạt sương đông

Lý Công Uẩn văn võ song toàn do thiên bẩm

Thời Niên Thiếu của Lý Công Uẩn: Theo "Ngọc phả các vua triều Lê" ở các di

tích cố đô Hoa Lư - Ninh Bình, thì Lý Công Uẩn thường theo Thiền Sư Vạn Hạnh vào hầu vua Lê ở thành Hoa Lư mỗi khi vua cần tham vấn kế sách trị quốc, Công Uẩn được vua yêu, cho ở lại kinh thành học tập về tài thao lược cùng các vị hoàng tử và con của các quan đại thần.

Lý Công Uẩn lớn lên thời vua Lê Đại Hành được thiền sư Vạn Hạnh tiến cử, Lý Công Uẩn lại tỏ rõ là người có tài thao lược nên vua Lê rất tin

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 47

dùng, cho ông theo phò giúp hoàng tử Lê Long Việt. Vua lại gả con gái cả là Lê Phất Ngân cho Lý Công Uẩn, sinh ra người con đầu lòng là Lý Phật Mã và đặc phong cho Công Uẩn làm Điện tiền cận vệ ở thành Hoa Lư.

Năm 1005, Lê Đại Hành mất, các con tranh giành ngôi vua. Năm 1006, Lê Long Việt giành được ngôi báu, trở thành vua Lê Trung Tông. Nhưng chỉ được 3 ngày Trung Tông bị em là Lê Long Đĩnh giết hại giành ngôi. Lúc đó các quan đều sợ hãi bỏ chạy, chỉ có Lý Công Uẩn đến ôm xác Trung Tông mà khóc. Lê Long Đĩnh không những không trị tội mà khen Lý Công Uẩn là người trung nghĩa, tiếp tục trọng dụng ông cho giử nguyên chức Tứ Sương Quân Phó chỉ huy sứ, rồi dần dần thăng lên chức Điện tiền chỉ huy sứ. (dưới triều Tiền Lê đây là một quan chức cao cấp trong hàng Võ Tướng, chỉ người trong hoàng tộc hoặc quốc thích mới được làm). Nhờ vậy mà về sau, Lý Công Uẩn mới có cơ hội trở thành vị hoàng đế đầu tiên của nhà Lý.

LÊN NGÔI

Tượng vua Lý Thái Tổ

Tháng 10 năm 1009, vua Lê Long Đĩnh bị bệnh nặng và qua đời, con của Long Đĩnh là Hoàng Tử Sạ còn quá nhỏ, đất nước lại lâm cảnh khốn khó do nạn tranh giành quyền lực và sự tha hóa của vua Ngọa Triều, quan Đại Thần là Chi Hậu Đào Cam Mộc họp bàn với quần thần trong triều “Nay (đối với nhà Lê) ức triệu người đã khác lòng, thần dân đều lìa ý, mọi người chán ghét sự hà khắc bạo ngược của tiên đế, không muốn theo về vua nối dòng và đều có ý suy tôn Thân Vệ. Nếu không nhân dịp nầy cùng suy tôn Thân Vệ làm

thiên tử phút chốc xảy ra tai biến thì liệu chúng ta có giữ được đầu không”. Bá quan không ai dám có ý kiến gì bèn đem việc nầy tâu lên bà thái hậu, bà thái hậu bèn mời Lý Công Uẩn lên ngôi vua tức vua Thái Tổ nhà Lý, vào ngày 2 tháng 11 năm Kỷ Dậu tức ngày 31-11-1009 tại kinh đô Hoa Lư (Ninh Bình) khi đó ông 36 tuổi.

Ðây là một cuộc thay đổi vương triều trong thời phong kiến diễn ra êm thấm, không đổ máu.

Lý Công Uẩn từ khi sinh ra, đã là người con tinh thần của giới Phật Tử, được nuôi dưỡng và đào tạo tại chùa Lục Tổ-Cổ Pháp, một trung tâm Phật giáo nằm giữa hai trung tâm Phật Giáo lớn nhất thời bấy giờ là Luy Lâu (Thuận Thành, Bắc Ninh) và Kiến Sơ (Phù Ðổng, Gia Lâm, Hà Nội). Ông được coi là người thông minh, tuấn tú, khẳng khái và có chí lớn. Thời bấy giờ, giáo dục và thi cử chưa được triều đình tổ chức nên nhà chùa không những là trung tâm văn hoá, tôn giáo địa phương mà còn là trung tâm giáo dục, nơi truyền bá kiến thức, học vấn và tăng lữ là tầng lớp trí thức, lực lượng sáng tác văn học của xã hội.

Lý Công Uẩn lên ngôi vua lấy niên hiệu là Thuận Thiên (Tuân theo ý trời). Thấm nhuần Phật học, hấp thụ được tinh hoa từ những điều đã học với sư phụ Vạn Hạnh. Lại lớn lên nơi cửa Phật, ông là một người đức độ, khoan từ nhân thứ, bao dung độ lượng, được triều thần và nhân dân kính phục, nễ trọng xứng đáng là bậc đế vương

Vua Lý Thái Tổ phong sư Vạn Hạnh làm Quốc sư,“cố vấn” cho vua như hồi thời vua Lê Đại Hành. Sư chẳng những là người tài ba lỗi lạc trong giới thiền môn mà còn cả trong chánh trị, quân sự, văn hoá…Vua lại truy phong cha Lý Thuần An là Hiển Khánh Vương và tôn tạo lại ngôi mộ của cha ở rừng Báng, không xa chùa Thiên Tâm và Dương Lôi. Lại truy phong mẹ là Minh Đức Thái Hậu và cũng xây lăng cho mẹ trong rừng Báng. Do chưa tiện truy phong ông nội Lý Lãng Công, một vị sứ quân đã tử trận, nhưng sau đó năm 1018 truy phong bà nội là Hậu, ban tên thụy để cúng tế; thế là bí mật truy phong ông nội là Hoàng Đế vậy… Năm 1026 nhà vua sai làm Ngọc điệp, tiếc rằng gia phả hoàng tộc nhà Lý bị thất lạc không còn nữa.

Theo sách Thiền Uyển Tập Anh có kể: "Lúc Lý Công Uẩn chưa lên ngôi vua, sư Vạn Hạnh nửa đêm ra thăm mộ Hiển Khánh Vương đã gặp ông hiển linh báo cho biết về sự ra đời của triều Lý".

Lý Công Uẩn bí mật xây lăng mộ của ông nội Lý Lãng Công (mộ Hùng Công) và mộ của bà nội Phạm Thị Tiên (mộ Phạm quốc mẫu) ở Hoa Lâm.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 48

Lý Công Uẩn có người anh được ban tước Vũ Uy Vương, có em là Dực Thánh Vương. Lại có một người chú ruột còn sống và được phong Vũ Đạo Vương, con ông chú là Lý Trung Hiển lại giứ chức Thái úy Lý triều.

Như thế rõ ràng Lý công Uẩn có một gia tộc đàng hoàng, nhưng do ông nội là sứ quân Lý Lãng Công, bị Đinh Tiên Hoàng đánh bại và Triều Đinh, Tiền Lê tầm nã gắt gao con cháu Lý Lãng Công, gia đình của Lý Công Uẩn phải sống trong ly tán, bí mật. Nếu không có mối quan hệ huyết thống với sứ quân Lý Khuê thì bà con thân thuộc của thiền sư Vạn Hạnh chỉ cần đổi họ và sống bình thường, đằng này cha mẹ của Lý Công Uẩn phải kết hôn trong bí mật, sống trong rừng, chịu muôn vàn khó khăn và chết thảm!

Do cuộc vận động nhằm đưa Lý Công Uẩn lên ngôi, họ Lý hương Cổ Pháp đã tạo ra huyền thoại cha con Lý Công Uẩn là con thần cháu thánh nên vẫn giữ bí mật mối quan hệ huyết tộc với Lý Khuê. Thôn Dương Đanh, làng Dương Xá được lệnh ngầm tế lễ sứ quân Lý Lãng Công và ở Thái Đường Hoa Lâm là nơi hiệp tế tiên tổ họ Lý, trong đó có ông nội Lý Khuê và bà nội Phạm Thị Tiên của Lý Thái Tổ.

Vị vua được lòng "thiên hạ" Thiền sư Vạn Hạnh thường bảo với mọi người:

"Đứa bé này không phải người thường, lớn lên có thể phò nguy, gỡ rối, làm minh chủ trong thiên hạ" Do vậy, những giai thoại ly kỳ về Lý Công Uẩn ngày càng nhiều.

Bé thì tinh nghịch nhưng khi lớn lên, đặc biệt khi làm quan, ông luôn là vị quan tốt, được mọi người yêu mến. Có thể nói Lý Công Uẩn là người sống vô cùng trung hậu, điều này được thể hiện qua hành động ôm xác Lê Trung Tông mà khóc; Hành động này của ông được Lê Long Đĩnh vô cùng nể phục, khen là trung nghĩa và tiếp tục sử dụng, phong cho ông chức Tứ Sương quân phó chỉ huy sứ, (chỉ huy quân canh gác bên ngoài các vùng thành ở kinh đô Hoa Lư) sau là Tả Thân Vệ Điện Tiền chỉ huy sứ (Chỉ huy lực lượng quân cấm vệ canh gác nơi vua ở và làm việc. Quân cấm vệ là lực lượng thường trực của triều đình, nòng cốt của quân đội Tiền Lê, quân số khoảng 3.000 người, được tổ chức khá qui củ, được lựa chọn từ những tráng đinh khỏe mạnh nhất trong nước và được huấn luyện tinh nhuệ). Dưới thời cai trị của Lê Long Đĩnh, lòng dân vô cùng oán hận bởi ông vua tàn bạo và ngang ngược coi dân đen như cỏ rác. Thế nên sau khi Lê Long Đĩnh chết, Lý Công Uẩn

được triều thần khanh sĩ tôn lên làm vua. Sau khi lên làm vua, Lý Công Uẩn vẫn trọng dụng các vị quan cũ của triều Tiền Lê, giữ nguyên những gì tốt đẹp mà triều Tiền Lê đã làm.

Với cương vị Hoàng đế sáng lập, nhà vua trước hết lo xây dựng củng cố chính quyền trung ương. Bộ máy hành chính được san định có qui cũ, cả nước chia làm 24 lộ, các thế lực cát cứ địa phương bị dẹp yên. Nhà vua đặc biệt chăm lo tạo dựng cơ sở xã hội, chính trị, tư tưởng cho vương triều. Bên cạnh đó, ông còn thực hiện chính sách thân dân, định lại các sắc thuế, từ ruộng đất, ao hồ đến bãi dâu, các sản vật..., và nhiều năm xá thuế cho dân như năm 1016 xá tô thuế 3 năm, 1017 lại xá tô ruộng... Vua vốn xuất thân từ Phật giáo, nhờ thế lực Phật giáo mà lên ngôi nên rất tôn sùng Ðạo Phật và lấy tôn giáo này làm chỗ dựa tinh thần cho vương triều. Trong 20 năm cầm quyền, Lý Thái Tổ cho xây dựng và tu sửa nhiều chùa, đúc nhiều chuông ở kinh thành và các nơi, một lúc độ hàng ngàn người làm tăng đạo. Lý Thái Tổ đã đặt cơ sở và định hướng ban đầu nhưng rất căn bản cho sự tồn tại của vương triều và sự phát triển của đất nước.

Trước khi lâm chung, ông cũng dặn con cháu, quan lại không được xây lăng to đẹp bằng gạch đá mà chỉ được đắp bằng đất để đỡ tốn tiền bạc của dân: "Khi ta mất, không được xây lăng to đẹp bằng gạch đá mà chỉ cần đắp bằng đất để đỡ tốn tiền bạc của dân. Quân lính và thường dân nếu có thương nhớ vua thì cứ lấy đất đắp lên, càng cao càng quý. Khi mộ cao, cỏ mọc nhiều thì trâu bò sẽ có thức ăn trở nên béo khỏe, có sức cày ruộng cho dân. Đây cũng là nơi vui chơi của trẻ mục đồng, càng gần với vua, các em càng nhớ tới công ơn của các vị tiền nhân, sẽ trở thành người tốt", theo sách sử chép lại. Nghe lời truyền dạy của ông, các đời vua triều Lý sau này đều không xây lăng mà chỉ xây mộ nhỏ, sau đó phủ đất lên trên.

Lý Công Uẩn là một vị vua anh minh, được lòng dân, biết chăm nom, lo lắng làm sao cho người dân có cuộc sống ấm no hạnh phúc. Ông không chỉ yêu thương dân như con mà còn là người có tầm nhìn xa trông rộng nghĩ tới tương lai của con dân Đại Việt qua việc chuyển kinh đô từ Hoa Lư về thành Đại La.

Dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long Sau khi lên ngôi, tháng 2 năm 1010, Lý Công

Uẩn đã về thăm quê hương Cổ Pháp, Ông nhận thấy rõ tầm quan trọng của kinh thành đối với vận mệnh của đất nước và vương triều. Theo ông, việc

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 49

định đô phải nhằm "Mưu toan nghiệp lớn, tính kế cho con cháu muôn vạn đời". Thành Hoa Lư hiểm trở, chật hẹp, không đủ làm chỗ ở của đế vương, không thể mở mang ra làm chỗ đô hội được. Trong khi đó thành Đại La ở giữa đồng bằng, vị trí trung tâm đất nước, giao thông thủy bộ đều thuận tiện, có ưu thế nhiều vượng khí, về sau có thể phát triển dễ dàng. Nơi đó, sẽ trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, tiện cho việc công thủ, xứng đáng là kinh đô của một quốc gia độc lập nên Ông đưa ra một quyết định vô cùng quan trọng là dời đô từ kinh đô Hoa Lư về thành Ðại La.

Toàn cảnh kinh thành Thăng Long xưa

Vua đã tự thảo ra tờ Chiếu dời đô, được sự đồng thuận của cả triều đình và của cả dân trăm họ. Gần một năm sau khi lên ngôi, mùa thu tháng Bảy, năm Canh Tuất (1010), vua từ thành Hoa Lư, dời đô ra thành Đại La, vừa đỗ thuyền dưới thành, có Rồng Vàng hiện lên trên thuyền ngự. Nhân đó vua ra lệnh đổi tên thành Đại La là thành Thăng Long mở đầu kỷ nguyên mới cho nước Đại Việt.

Lịch Sử Thành Thăng Long: Vùng đất Đại La đã bắt đầu có cuộc sống con

người từ thời đại đồ đá cách nay khoảng trên 20 ngàn năm, được khai phá trong thời đại đồng thau cách nay khoảng trên 4 ngàn năm và đã trở thành một trung tâm chính trị đầu tiên với thành Cổ Loa đời vua An Dương Vương vào thế kỷ III trước Tây lịch.

Trong thời Bắc thuộc, lịch sử chọn khu vực nầy làm trung tâm đất nước sớm nhất bắt đầu với lũy thành quân sự bằng tre gỗ ở cửa sông Tô Lịch của Lý Nam Đế trong cuộc chiến chống quân nhà Lương ở thế kỷ 6. Lý Nam Đế cũng đã dựng cung Vạn Thọ làm nơi triều hội và xây chùa Khai Quốc tồn tại đến ngày nay (nay là chùa Trấn Quốc).

Thời thuộc Tuỳ, năm 607 thứ sử nhà Tùy là Khâu Hòa đã đặt thủ phủ Đô hộ Giao Châu ở đây đổi tên là Tống Bình và xây thành lũy đô hộ đầu tiên ở kề sông Tô Lịch vào năm 621. Tòa thành của Khâu Hòa có tên là ‘Tử thành’. Tử thành (hay Tử Cấm thành) là cách gọi những vòng thành trung tâm trong cùng để bảo vệ vua và hoàng thất. Ở Giao Châu, đó là nơi che chở cho bộ máy đô hộ cao nhất, nơi ở và điều hành của Thứ sử.

Thành Tống Bình là thủ phủ của chính quyền đô hộ Tuỳ, Ðường trong khoảng 3 thế kỷ. Qua những lần xây đắp, tu sửa của những viên quan đô hộ từ Khâu Hòa đời Tùy đến Trương Bá Nghi, Triệu Xương, Bùi Thái, Trương Chu, Vũ Hồn thời nhà Đường. Ðại La có qui mô khá lớn.

Đến năm 866, nhà Đường cử viên tướng Cao Biền sang làm Tĩnh Hải Quân Tiết Độ Sứ, cai quản cả Giao Châu và Quảng Châu. Viên tướng nầy đã mở rộng thành Đại La nằm bên sông Tô Lịch, chu vi tính ra hơn 6 km, ngoài đắp đê dài hơn 7 km. Tống Bình được đổi tên thành Đại La – thủ phủ của Tĩnh Hải quận.

Thành Ðại La nằm trên vùng đất bồi tụ, ở vào vị trí trung tâm của đất nước thời bấy giờ, một đầu mối giao thông thủy bộ thuận tiện vùng châu thổ sông Nhĩ Hà (Nhị Hà tức sông Hồng ngày nay). Khu vực này đã nổi lên như một dọi đất giữa vùng đất trũng đồng bằng với nhiều hệ thống sông ngòi chằng chịt, nhưng nhiều nơi vẫn còn là bãi lầy, đầm hồ, rừng rú hoang dã.

Trong toàn cảnh miền đất trũng đó, vùng đất Đại La được coi như một nơi tương đối cao ráo, bằng phẳng, thoáng rộng, tiện lợi cho giao thương, tụ hội. Nhưng, nó lại không phải là một địa bàn trống trải, mà lại được bảo vệ bởi một hệ thống hào luỹ thiên nhiên, theo quan niệm phòng thủ của người xưa là khá thích hợp, vững chắc.

Về phía Đông, dòng sông Nhị hợp lưu với hệ thống Tô Lịch – Kim Ngưu là những chiến hào tự nhiên bảo vệ ngăn chặn sự tấn công từ phương Bắc xuống. Về phía Tây, núi Ba Vì (với những đỉnh Tản Viên, Tam Ðảo, và Cao Sơn như một trường thành đã che chắn cho đô thị, án ngự tạo thành thế đất đế vương theo quan điểm phong thuỷ.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 50

Với hệ thống sông ngòi Nhị Hà, Tô Lịch, sông Ðuống toả rộng khắp nơi bằng hệ thống kênh đào nối kết với các sông khác, làm cho việc buôn bán, vận chuyển hàng hoá từ các thị trấn bên ngoài đến kinh thành được dễ dàng

So với kinh đô Phong Châu ở Việt Trì thời Văn Lang (lệch về phía Bắc) hoặc kinh đô Cổ Loa thời Âu Lạc (ở bờ Bắc sông Hồng khá trống trải), Đại La đã có nhiều lợi thế, nó đã giữ vững được vị thế của kinh đô Đại Việt trong gần 8 thế kỷ, từ triều Lý đến triều Tây Sơn.

Tuy nhiên, tòa thành Đại La bắt đầu từ Khâu Hòa đến Cao Biền đều xây dựng theo thể chế thành trì địa phương của đế chế Tùy, Đường. Do đó mặt chính của tòa thành và dinh thự hành chính đều ngảnh về phía nơi hoàng đế nhà Tùy, Đường ngự trị ở phương Bắc.

Trong sử Việt, sự ‘hướng bắc’ của thành Đại La gắn liền với bộ máy thần phục ở Giao Châu với nhà Đường; sau đó do Nhà Đường sụp đổ, nước Tàu rơi vào tình trạng rối loạn, Nam Bắc triều, Ngũ Đại - Thập Quốc, các thế lực hào trưởng Giao Châu nổi lên chiếm quyền Tiết độ sứ, như cha con họ Khúc (Thừa Dụ, Thừa Mỹ), họ Kiều (Công Tiễn), họ Dương (Đình Nghệ). Các Tiết độ sứ này tuy là người Giao Châu cát cứ nhưng trên danh nghĩa vẫn thụ phong và thần phục các triều đình của Tàu, vì vậy đến tận khi Ngô Quyền xưng vương (939) tòa thành Đại La vẫn là một tòa Đô hộ phủ hướng bắc. Có lẽ, đó là lý do Ngô Quyền không chọn Đại La làm kinh đô mà chọn Cổ Loa, một tòa thành nguyên bản hướng Nam.

Người xoay hướng Thành Đại La: Thành Đại La gần như bỏ hoang từ những năm

939 đến khi Đinh Tiên Hoàng thống lĩnh thiên hạ lập nước Đại Cồ Việt. Nhưng kinh đô Nhà Đinh và Tiền Lê lại được chọn đặt ở nơi hiểm yếu Hoa Lư đất Trường Châu (Ninh Bình hiện nay). Thành Đại La với cương vị trung tâm quản lý, điều hành mọi việc ở Giao Châu được giao cho Đô hộ phủ Thái sư Lưu Cơ. Vai trò của Lưu Cơ vì thế có thể sánh ngang hàng Phó Vương giúp Đinh Tiên Hoàng cai quản phần đất trọng yếu và nhiều tiềm năng kinh tế nhất của đất nước đương thời, đó là toàn bộ miền Bắc nước ta từ Ninh Bình trở lên.

Theo thần tích và ghi chép trong sử sách thì Lưu Cơ là đồng hương gần với Đinh Bộ Lĩnh, Nguyễn Bặc, Lê Hoàn. Sau khi cha mẹ mất, ngoài 20 tuổi ông theo Đinh Bộ Lĩnh đánh giặc, trực tiếp đánh bại Sứ quân Lý Khuê ở Siêu Loại. Trong buổi thiết triều đầu tiên của triều đình nhà Đinh, ông

được giao chức Thái sư Đô hộ phủ, cai quản toàn bộ Giao Châu, đóng đại bản doanh ở phủ đô hộ cũ, tức thành Đại La. Khi đó ông chừng 30 tuổi.

Như vậy Lưu Cơ là người đầu tiên tu sửa thành Đại La thuộc địa hướng Bắc trở thành một tòa thành hướng Nam độc lập tự chủ. Vì khi đó, Hoàng Đế Đại Việt ở Hoa Lư, tức ở về phía Nam thành Đại La. Ðó chính là điều lý giải hợp lý nhất cho sự có mặt phong phú di tích kiến trúc Hoa Lư tại các cuộc khai quật Hoàng Thành Thăng Long gần đây.

Lưu Cơ đã cai quản và tu sửa thành Đại La của An Nam đô hộ phủ nhà Đường trở nên một tòa thành Đại Việt, và ông còn là người chuẩn bị mọi điều kiện cơ sở hạ tầng cho cuộc dời đô của Lý Thái Tổ sau nầy. Điều này giải thích tại sao chỉ trong một thời gian rất ngắn, triều đình nhà Lý đã có thể di chuyển từ Hoa Lư ra Thăng Long.

Quyết định rời bỏ hẳn một kinh đô từ vùng núi non hiểm trở ra vùng đồng bằng rộng lớn, có thể cho thấy bản lĩnh và tầm nhìn của vị hoàng đế khai sáng ra triều Lý.

Trong Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu), Lý Thái Tổ khẳng định: “Làm thế chẳng qua cũng cốt để mưu nghiệp lớn, chọn ở chỗ giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên kính mệnh trời, dưới theo ý dân, xem có chỗ tiện thì dời đô, cho nên vận nước lâu dài, phong tục giàu thịnh. Huống chi Đại La là thành cũ, ở giữa trung tâm trời đất, được cái thế rồng cuốn hổ ngồi, chính giữa đông tây nam bắc, tiện núi sông sau trước, rộng mà bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân không khổ về ngập lụt tối tăm, muôn vật tốt tươi phồn thịnh. Xem khắp nước Việt ta, đó là nơi thắng địa, thực là chỗ tụ hội quan yếu của tứ phương, đúng là đất đóng đô mãi mãi đến muôn đời.”

Triều đại Vua Lý Thái Tổ Lý Thái Tổ là một trong những vị vua có tôn

hiệu dài nhất. "Phụng thiên chí lý ứng vận tự tại thánh minh long hiện duệ văn anh vũ sùng nhân quảng hiếu thiên hạ thái bình khâm minh quang thạch chương minh vạn bang hiển ứng phù cảm uy chân phiên man duệ mưu thần trợ thánh trị tắc thiên đạo chính hoàng đế" (Đại Việt sử ký toàn thư). Tôn hiệu này có tất cả 52 chữ.

Lý Thái Tổ là vị vua lập nhiều hoàng hậu nhất, sau khi lên ngôi đã cho lập 6 hoàng hậu, duy có đích phu nhân gọi là hoàng hậu Lập Giáo, quy chế xe kiệu và y phục khác hẳn với các cung khác". Đến tháng 3 năm Bính Thìn (1016) Lý Thái Tổ lại lập thêm 3 hoàng hậu nữa. Như vậy tổng cộng là 9 hoàng hậu.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 51

Lý Thái Tổ là vị vua đầu tiên bố cáo cho thiên hạ biết việc vua sẽ trực tiếp xét xử các vụ án. Ngay sau khi lên ngôi ông đã ban chiếu quy định rằng: "Từ nay ai có việc tranh kiện nhau, cho đến triều tâu bày, vua sẽ thân giải quyết"

Ở các đời vua trước đó, đơn vị hành chính còn đơn giản, chưa hoàn thiện, đến tháng 12 năm Canh Tuất (1010) Lý Thái Tổ chia lại khu vực hành chính trong cả nước thành 24 lộ, dưới lộ là phủ, huyện, hương, giáp và thôn. Tại khu vực miền núi thì được chia thành các châu, trại, đạo.

Lý Thái Tổ là vị vua đầu tiên thực hiện chính sách dân tộc, với các vùng biên giới, khu vực miền núi thông qua các cuộc hôn nhân, để thắt chặt khối đại đoàn kết dân tộc và mở rộng ảnh hưởng quyền lực của triều đình trung ương.

Ngày 3 tháng 3 năm Mậu Thìn 1028 (tức năm Thuận Thiên thứ 19), Vua Lý Thái Tổ lâm bệnh và băng hà ở điện Long An (tức ngày 31/3/ 1028). Ông ở ngôi 19 năm, hưởng thọ 55 tuổi. Ông được táng ở Thọ Lăng, Thiên Đức phủ.

Trong thời đại này, lần đầu tiên nhà Lý đã giữ vững được chính quyền một cách lâu dài đến 216 năm, và truyền thừa được 9 vị vua: -Lý Thái Tổ (1010-1028)-Lý Thái Tông (1028-1054)-Lý Thánh Tông (1054-1072) -Lý Nhân Tông (1072-1127) -Lý Thần Tông (1128-1138) - Lý Anh Tông (1138-1175)-Lý Cao Tông (1176-1210)- Lý Huệ Tông (1211-1224)-Lý Chiêu Hoàng (1225). Khác với các vương triều cũ trước đó chỉ tồn tại hơn vài chục năm. Vào năm 1054, hoàng đế Lý Thánh Tông đã đổi quốc hiệu từ Đại Cồ Việt (大瞿越) thành Đại Việt (大越), mở ra kỷ nguyên Đại Việt rực rỡ trong lịch sử Việt Nam.

Trong nước, mặc dù các vị Hoàng đế đều sùng bái Phật giáo, nhưng ảnh hưởng của Nho giáo cũng rất cao, với việc mở các trường đại học đầu tiên là Văn miếu (1070) và Quốc tử giám (1076), và các khoa thi để chọn người hiền tài không có nguồn gốc xuất thân là quý tộc ra giúp nước.

Khoa thi đầu tiên được mở vào năm 1075, và Trạng nguyên đầu tiên là Lê Văn Thịnh. Về thể chế chính trị, đã có sự phân cấp quản lý rõ ràng hơn và sự cai trị đã dựa nhiều vào pháp luật hơn là sự chuyên quyền độc đoán của cá nhân. Sự kiện nhà Lý chọn thành Đại La làm kinh đô, đổi tên thành Thăng Long (昇龍) đã đánh dấu sự cai trị dựa vào sức mạnh kinh tế và lòng dân hơn là sức mạnh quân sự để phòng thủ như các triều đại trước.

Những danh thần như Lê Văn Thịnh, Bùi Quốc Khái, Doãn Tử Tư, Đoàn Văn Khâm, Lý Đạo

Thành, Tô Hiến Thành... đã góp sức lớn về văn trị và chính trị, tạo nên một nền văn hiến rực rỡ của triều đại nhà Lý.

Quân đội nhà Lý được xây dựng có hệ thống đã trở nên hùng mạnh, ngoài chính sách “Ngụ binh ư nông”, các Hoàng đế nhà Lý còn chủ trương đẩy mạnh việc phát triển các lực lượng thủy binh, kỵ binh, bộ binh, tượng binh... cùng số lượng lớn vũ khí: giáo, mác, cung, nỏ, khiên và sự hỗ trợ công cụ công thành như máy bắn đá, những kỹ thuật tiên tiến nhất học hỏi từ quân sự Nhà Tống.

Việc trang bị đầu tư và quy mô khiến quốc lực dồi dào, có đủ khả năng thảo phạt các bộ tộc man di ở biên giới, cũng như quốc gia kình địch phía Nam là Chiêm Thành hay cướp phá thường xuyên, bảo vệ thành công lãnh thổ và thậm chí mở rộng hơn vào năm 1069, khi Hoàng đế Lý Thánh Tông chinh phạt Chiêm Thành và thu về đáng kể diện tích lãnh thổ. Quân đội nhà Lý còn vẻ vang hơn khi đánh bại quân đội của Vương quốc Đại Lý, Đế quốc Khmer và đặc biệt là sự kiện danh tướng Lý Thường Kiệt dẫn quân đánh phá vào lãnh thổ Nhà Tống vào năm 1075, dẫn đến Trận Như Nguyệt xảy ra trên đất Đại Việt và quân đội hùng mạnh của nhà Tống hoàn toàn thất bại.

Hai giòng họ Lý tại Đại-hàn Theo tài liệu của Bác Sĩ Trần Đại Sĩ và nhiều

nghiên cứu khác thì ở Hàn-Quốc hiện có tới hai giòng họ Lý gốc là thuyền nhân Đại Việt:

Năm 1138 vua Lý Thần Tông băng hà, Thái-tử Thiên-Tộ còn quá nhỏ (3 tuổi), triều thần muốn tôn hoàng đệ Kiến Hải Vương Lý Dương Côn lên ngôi vua, vì ông là người thông minh, tài trí, đang là Đại Đô đốc thống lảnh lực lượng Hải Quân, ở tuổi 22. Cuộc tranh quyền trong dòng họ Lý diễn ra, Cảm thánh Hoàng hậu của vua Lý Thần-Tông nhờ có tình nhân là Đỗ Anh Vũ giúp đỡ con bà là Thái Tử Thiên-Tộ lên ngôi, tức là vua Anh-tông (1138-1175). Để củng cố quyền lực, bà phải thanh toán mọi nguy cơ có thể xẩy tới cho con bà. Vì thế bà Cảm thánh Hoàng hậu cùng Đỗ Anh Vũ thẳng tay sát hại các anh em của vua Thần tông và con của các em vua Nhân Tông cùng toàn thể gia quyến.

Bấy giờ con của Thành Quảng Hầu là Kiến Hải Vương Lý Dương Côn đang là Đô Đốc Thủy-Quân, đóng quân ở Đồ-Sơn, được mật báo. Ông đem hết gia thuộc, xuống chiến thuyền, bỏ quê hương vưọt biển tị nạn, rồi tấp vào bờ biển Pusan là một tỉnh cực Đông Nam của nước Cao Ly vào năm 1150.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 52

Con của Kiến Hải vương Lý Dương Côn là nhân vật đầy uy dũng tên Lý Nghĩa Mẫn, đóng một vai trò trọng yếu trong lịch sử Cao-ly. Nước Cao-Ly trong thời gian này, phải chống trả với cuộc xâm lăng của Khiết-Đan tức Đại-Liêu, nên các võ tướng nắm hầu hết quyền hành. Năm 1170 Tướng Trịnh Trọng Phu (Jeong Jung-bu) chưởng môn một võ phái, đảo chính vua Nghị-Tông lập vua Minh-Tông (Mycong 1170-1179). Trọng Phu bị các võ phái, võ tướng nổi lên chống đối. Lý Nghĩa Mẫn là người phụ tá đắc lực cho Trịnh Trọng Phu, đem quân dẹp các cuộc nổi dậy. Ông được thăng chức Trung Lang Tướng, rồi dần dần thăng Tướng quân, Đại tướng quân (1173),Thượng tướng quân (1174), cuối cùng là Tây Bắc bộ binh mã sứ (1178) (Tức Tư-lệnh quân lực miền Bắc Cao-ly). Năm 1179, một võ quan khác là Khánh Đại Thăng (Kyung Dae-Seung) làm cuộc chính biến, giết chết Trịnh Trọng Phu, lên nắm quyền. Bấy giờ Lý Nghĩa Mẫn giữ chức Hình-bộ thượng thư (1181) (Bộ trưởng Tư-pháp). Vì ông thuộc phe Trịnh Trọng Phu, nên bị nghi ngờ, chèn ép. Ông cáo quan về hưu.

Tại Bắc Hàn, một giòng họ Lý khác đông đảo hơn là hậu duệ của Kiến Bình Vương Lý Long Tường đã đến Cao Ly từ thế kỷ 13, đổ bộ lên cửa Phú Lương Giang, quận Khang Linh (Ong Jin-Gun), tỉnh Hoàng Hải (Hwang hac), thuộc Bắc Cao Ly, lập cư ở Ung Tân, phủ Nam Trấn Sơn (Chin sang) và hiện nay không có cách chi thống kê được hết.

Theo sử liệu, Giòng họ Lý thứ nhì tới Ðại Hàn sau Kiến Hải Vương Lý Dương Côn 76 năm, là hậu duệ của Kiến Bình Vương Lý Long Tường, con thứ 7 của vua Lý Anh-tông.

Hoàng tử thứ bảy Long Tường do Hiền phi Lê Mỹ Nga, sinh vào niên hiệu Chính long Bảo ứng thứ 12 (DL 1174, Giáp Ngọ). được phong chức Thái sư Thượng trụ quốc,Thượng thư tả bộc xạ, lĩnh Đại Đô Đốc, tước Kiến Bình vương. Niên hiệu Kiến trung thứ nhì đời Trần Thái Tông (tức Trần Cảnh) tháng 8 ngày rằm, vương cùng gia thuộc hơn 6 ngàn người bôn xuất.

Thời đó Lý Long Tường dẫn tông tộc rời Ðại-Việt ra đị, Trần Triều không biết đi đâụ. Lo sợ bị Thái-sư Trần Thủ Ðộ hãm hại, vì vị thế trọng yếu của mình: Là con vua Anh-Tông, em vua Cao-Tông, chú vua Huê.-Tông. Thân Vương duy nhất nắm binh quyền. Chức tước cực phẩm Thái-sư Thương-trụ quốc... Vương âm thầm cùng Bình Hải Công Lý Quang Bật từ căn cứ Ðồn-Sơn về Kinh Bắc, lạy ở lăng miếu Ðình-Bảng. Lại đến Thái-

miếu mang bài vị, các tế khí ra trấn Ðồn- Sơn, rồi đem hết tông tộc hơn 6 ngàn người, xuống hạm đội ra đi. Việc Kiến Bình vương ra đi, có lẽ bắt nguồn từ việc ra đi của Kiến Hải Vương trước kia chăng?

Sau hơn tháng lênh đênh trên biển, thì gặp bão. Hạm đội phải dừng lại tại một đảo lớn (Ðài- loan?) Nghỉ ít lâu, hạm đội của vương lại tiếp tục lên đường. Duy một người con của vương tên Lý Long Hiền cùng gia thuộc hơn hai trăm người ở lại đảo. Vương là khai tổ của giòng họ Lý tại Ðại-Hàn, phải chăng hoàng tử Long Hiền là khai tổ của giòng họ Lý tại Ðài-loan hiện nay?

Hạm đội tiếp tục lênh đênh trên biển một thời gian, thì tắp vào cửa Phú-Lương giang, quận Khang Linh (Ong Jin-Gun) tỉnh Hoàng Hải (Hwang-hac) thuộc Bắc Cao-ly. Nơi hạm đội tắp vào, dân chúng gọi là Nak-nac-wac có nghĩa là Bến của khách phương xa có đồ thờ cúng. Theo gia phả của con cháu vương thì: Ðêm hôm trước, vua Cao-Tông (Kojong) của Cao-ly mơ thấy một con chim cực lớn bay từ phương Nam lại đậu ở bờ Tây-Hảị. Tỉnh lại, vua sai người tới đó tìm kiếm, thì gặp hạm đội của Kiến-Bình Vương. Kiến-Bình Vương được bệ kiến. Vương dùng bút đàm với vua Cao-Tông và các đại thần Cao-ly. Triều đình Cao-tông đối xử với vương rất tốt, chu cấp lương thực. Cho làm nhà ở Ung-Tân phủ Nam Trấn Sơn (Chin-sang).

Thế là mấy nghìn người Việt trở thành thuyền nhân kiều ngụ tại Cao Ly. Lý Long Tường cùng tướng sĩ, gia thuộc bắt đầu cuộc sống mới. Họ trồng trọt, đánh cá, chăn nuôi làm kế sinh nhai. Vương mở trường dạy học: Thi phú, lễ nhạc, tế tự, binh pháp, võ thuật. Vương soạn sách Học vấn giảng hậu. Vì học trò đông, Vương cho xây Ðộc-thư đường, Giảng võ đường. Ðệ tử của Vương lúc nào cũng trên nghìn người. Tháng 7 năm Quý-Sửu (1253) đời vua Cao-Tông năm thứ 40, quân Mông-cổ xâm lăng Cao-ly, vượt Hỗn Ðồng Giang, chiếm Tây-Hải, phá An-Giang Tây-thành. Về mặt thủy, Mông-Cổ chiếm các đảo Ðại-Thanh, Tiểu-Thanh, Sáng Lân, rồi tiến chiếm Tây Ðô (Giang hoa). Thủ Ðô Cao Ly bị đe dọa. Các tướng sĩ hầu hết bị tử trận. Thấy tình hình Cao-ly nguy ngập, Kiến Bình vương đến gặp Thái Úy (tướng tổng chỉ huy quân đội) là Vi Hiển Khoan, cố vấn cho ông về binh pháp Ðại Việt. Ðích thân vương cỡi bạch mã chỉ huy cuộc giữ thành: đắp thành cao lên, đào hào đặt chông quanh thành. Trong thành đào giếng để có nước uống, tích trữ lương thảo. Vương đem tất cả binh pháp Ðại Việt trong những lần đánh Tống,

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 53

bình Chiêm ra giúp vua Cao Ly. Ðánh nhau suốt 5 tháng, quân Nguyên bị tuyệt lương thảo, bị chặn đường rút lui, xin hàng.

Tết năm ấy, Cao-ly mừng chiến thắng. Triều đình khen ngợi Lý Long Tường, lấy tên ngọn núi ở quê hương vương là Hoa-Sơn; phong cho vương làm Hoa Sơn Tướng Quân. Lại cho đổi tên ngọn núi nơi vương cư ngụ là Hoa-Sơn. Nhà vua sai dựng bia ghi công vương trên núi Hoa Sơn, đích thân vua viết ba chữ Thụ Hàng Môn (Cửa tiếp thụ giặc đầu hàng). Cho đến nay, trên 750 năm, trải biết bao nhiêu mưa nắng, thăng trầm; tấm bia ấy vẫn trơ gan cùng cùng tuế nguyệt, nhắc nhở du khách nhớ huân công của một Người Việt lưu vong trên Hàn-quốc.

Ngày nay, tại Nam-Hàn hiện có khoảng trên 200 gia đình họ Lý; ông Lý Gia Trung cho biết, tổ tiên ông là người Việt, Kiến Hải Vương Lý Dương Côn, đã đến Cao-ly hồi khoảng thế kỷ thứ mười hai. Dòng họ Lý tại đây hầu hết đều có trình độ văn hoá cao, nắm giữ những chức vụ trọng yếu. như cựu tổng thống Nam Hàn Lý Thừa Vãn là hậu duệ đời thứ 25 của hoàng tử Lý Long Tường.

Ngày 6 tháng 11 năm 1958, Tổng thống Đại-Hàn Dân Quốc là Lý Thừa Vãn sang viếng thăm Việt-Nam. Trong dịp này ông đã tuyên bố rằng tổ tiên ông là người Việt.. Báo chí hồi ấy có tường thuật sơ sài. Còn chính quyền Ngô Đình Diệm thì gần như không để ý đến chi tiết lịch sử này.

Cho đến bây giờ, hàng năm đến Tết Nguyên đán, hậu duệ Kiến Bình vương Lý Long Tường từ nhiều nơi vẫn tìm về Hoa Sơn làm lễ tế tổ tiên. Năm 1995, đã có hơn 100 con cháu Kiến Bình Vương từ Hàn quốc trở về làng Đình Bảng, huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh để dự hội làng vào ngày 15 tháng 3 Âm lịch.

Thật là cảm động! hậu duệ của Kiến Bình vương Lý Long Tường nay đã trở thành người Đại Hàn, không biết nói tiếng nói tổ tiên, nhưng họ vẫn còn giữ đuợc những di vật, những gia phả, hàng năm vẫn tụ vể miền đất Hoa Sơn linh thiêng để cử hành nghi lễ cúng giỗ. Họ vẫn biết gốc gác họ từ nước Việt xa xôi. Họ tự hào là hậu duệ dòng họ Lý lẫy lừng trong lịch sử Việt Nam. Khi có dịp họ hãnh diện nhận mình là người Việt (như tổng thống Lý Thừa Vãn, như nhiều sinh viên cao học...). Và 769 năm sau (1226-1996) họ đã trở về viếng thăm đất tổ.

Tương đài. Từ xa xưa, Cổ Pháp được liệt vào làng "tam

cổ" (Cổ Bi, Cổ Loa, Cổ Pháp). Đất Cổ Pháp là nơi

thắng địa bậc nhất Kinh Bắc, vượng khí, linh thiêng. Làng Cổ Pháp được cho là nơi phát tích của triều đình nhà Lý, kéo dài hơn 200 năm.

Đền Đô Lý Bát Đế, Đình Bảng,Từ Sơn Bắc Ninh

Đền Lý Bát Đế được khởi công xây dựng từ ngày 3 tháng Ba năm Canh Ngọ 1030 bởi Lý Thái Tông khi vị hoàng đế này về quê làm giỗ cha. Sau này, đền được nhiều lần trung tu và mở rộng. Lần trùng tu lớn nhất là vào năm thứ hai niên hiệu Hoàng Định của vua Lê Kính Tông (tức năm 1602), khắc văn bia ghi lại công đức của các vị vua triều Lý.

Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, quân Pháp đã phá hủy nhiều di sản văn hóa ở Cổ Pháp. Năm 1952, quân Pháp dội bom, phá hủy hoàn toàn đền. Đến năm 1989, đền đã được khởi công xây dựng lại, theo đúng hình dáng và kiến trúc mà các nhà nghiên cứu lịch sử đã phác thảo, căn cứ vào dấu tích còn lại và các tài liệu lưu trữ.

Tham khảo: 1. Việt Nam sử lược - Trần Trọng Kim nxb Đại Nam

1990. 2. Truyền thuyết Lý Công Uẩn - Trang Thông Tin Điện

Tử Trường Tiểu Học Lý Công Uẩn - Đà Nẵng. 3. Việt Nam Phật giáo sử luận - Nguyễn Lang, NXB Lá

Bối, Sài Gòn, 1974 4. Vai trò của thiền sư Vạn Hạnh trong việc kiến lập

và xây dựng vương triều nhà Lý của Thích Trí Huệ. 5. Quốc sư Vạn Hạnh, Nhà Thiết Kế Khai Sinh Triều

Đại nhà Lý - Vương Liêm nguồn: newvietart.com. 6. Thiền Uyển Tập Anh - Soạn Giả Thiền Phái Trúc

Lâm Yên Tử. 7. Đâu là sự thật về tông tích của Lý Công Uẩn?-

Trần Viết Điền 8. Người trao chìa khóa thành Đại La cho Lý Công

Uẩn của Nguyễn Việt. 9. Nguyên Tổ Hai Giòng Họ Lý Tại Đại Hàn.- Văn

Nghệ Tiền Phong số 560 - Trần Đại Sỹ.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 40

Steven Rem Kien

"Xiêm y tha thướt, cung trầm bổng, Nầy khúc "Nghê Thường" ấy phải không"?

(Cổ Thi)

Đoàn Vũ Nữ Apsara

Năm ấy, nếu nhớ không lầm, mùa Hè năm 1962, thời Đệ Nhất Cộng Hoà, ở tỉnh Vĩnh Bình, thì lúc đó, Vị Tỉnh Trưởng là Trung Tá Lê Hoàng Thao. Nếu nói về ngành Giáo Huấn, thì lúc đó, Vị Trưởng Ty Tiểu Học là Ông Nguyễn Ngọc Dốn.

Việt Nam Cộng Hoà, lúc bấy giờ là thời vàng son của Đất Nước, nhân dân sung túc ấm no, thanh bình, Chính Quyền dưới sự lãnh đạo của Ngô Tổng Thống, có uy danh khắp năm châu!...

Trong lãnh vực 'Thể Thao-Triễn Lãm' thôi, nhiều cuộc tranh giải tầm cở Quốc Tế được tổ chức qui mô như cuộc "Đua Xe Đạp Vòng Cộng Hoà", từ Bến Hải đến Cà Mau - (giống như "Tour de France"), các cuộc Triển Lãm Quốc Tế (Exposition internationale), các Hội Chợ (kermesse) được tổ chức trong bối cảnh của một xả hội tiến bộ văn minh, mang sắc thái vừa nhân bản vừa khai phóng!

Hè năm '62, một Cuộc Triễn Lãm Quốc Tế do Phong Trào Phụ Nữ Liên Đới bảo trợ được tổ chức tại Vườn Tao Đàn Sài Gòn. Mỗi Tỉnh đều có một Gian Hàng, thiết kế và trang trí theo kiểu mẫu riêng, trưng bày các đặc sản của mình cũng như trình diễn văn nghệ độc đáo của tỉnh nhà.

Tỉnh Vĩnh Bình, một địa danh có nhiều di tích Khmer (Việt Gốc Miên), thì Chính Quyền Tỉnh lo làm sao cho khác hẳn với các tỉnh bạn lân cận. Bà Lê Hoàng Thao, Trung Tá Tỉnh Trưởng Phu Nhân, cùng một số hội viên hội Phật Giáo Khmer phụ trách việc thiết trí gian hàng nầy. Ai hãnh diện tôi

không biết, nhưng tôi thấy Bà Tỉnh Trưởng và một vài Anh Em mình - trong đó có 'tác giả' - thì 'mệt đừ, dỡ khóc dỡ cười', khổ cho tôi là, Bà Lê Hoàng Thao, luôn luôn 'chỉ mặt, đặt tên', ra lệnh cho tôi là: 'Chú phải lên Sài Gòn nghén, giao cho Chú phần "xướng ngôn viên" đó, - thật rầu thúi ruột!

Không rầu sao được!, Sài Gòn-Vĩnh Bình cách xa vời vợi, 200 km chứ bao nhiêu!, đi xe mất 6 tiếng đồng hồ chớ bao nhiêu!, mà các đoàn viên trong Đoàn Vũ cũng như trong ban nhạc Ngũ Âm tính ra cũng khoản 30 người, chưa tính vài Anh Em hướng dẫn viên!. Nên nhớ, bộ Ngũ Âm nầy gồm những nhạc khí nặng nề, còng kềnh lắm chứ không như Tân Nhạc đâu!, ngoài ra, phải mượn một số Đồ Cổ xa xưa hồi thời Angkor (!), nặng trình trịch, trong các Chùa Khmer, rồi chở từ Vĩnh Bình xa xôi tuốt luốt từ miền Đồng Bằng Sông Cữu Long lên Thủ Đô, để trang trí Gian Hàng của mình cho nó "đừng giống ai"!, tôi nhớ, hồi ấy, một Anh (bên Ty Thông Tin Vĩnh Bình), đã vất vả xoay sở ở đâu mà mượn được một ghế 'bành' to - loại dành cho một Vị Hoà Thượng ngồi Thuyết Pháp trong dịp Đại Lể. Ghế nầy có hình dạng một con "Nagareach" (Long Vương), bằng gổ quí, chạm trổ rất khéo, cao nghều nghệu, đặt đứng ở cổng Gian Hàng - để chào khách viếng!...

Nhờ sự đôn đốc của Bà Tỉnh Trưởng Lê Hoàng Thao, cộng với sự làm việc đắc lực của Anh Em trong Hội, cùng với sự hăng say của các Cô Cậu nghệ sĩ trong Đoàn Vũ và Đoàn Nhạc Ngũ Âm, gian hàng nhà ta thu hút rất đông khách thăm viếng!

"Gian Hàng Vĩnh Bình", sở dĩ 'khác lạ' hơn các Gian Hàng bạn nhờ 3 đặc điểm: "Đoàn Vũ Nữ Apsara" thướt tha trong bộ xiêm y ; "Ban Nhạc Ngũ Âm" nhịp nhàng vang dội - không cần Mi-Cà-Rô - và các "Cổ Vật Vô Giá" thời Angkor được chưng bày để khách thưởng lãm!. Bà Lê Hoàng Thao, mặt sáng rở, tủm tỉm cười, nói: "Mình mang Chuông đi đánh ở Thủ Đô cũng vang dội lắm chứ! KHAI MẠC CUỘC TRIỄN LÃM

Hội Chợ Triễn Lãm nầy long trọng Khai Mạc vào khoảng 5 giờ chiều Thứ Bảy - không nhớ Tháng nào - , Bà Cố Vấn Ngô Đình Nhu - trong danh nghĩa là Chủ Tịch Phong Trào Liên Đới Phụ

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 41

Nữ Việt Nam - cắt băng Khánh Thành và đọc diễn văn Khai Mạc, Bà nói tiếng Pháp. Quan khách quá đông!. Quang cảnh quá vui!. Khi lể Khai Mạc xong, ai nấy lo mở cửa Gian Hàng của mình... Ôi chao ôi!, đủ thứ trò chơi!, đủ thứ thể loại văn nghệ được trình diễn, các tác phẩm mỹ thuật và thủ công được chưng bày, cũng như các đặc sản địa phương được giới thiệu, v.v...!

Ban Nhạc Ngũ Âm

Có một gian hàng bên cạnh gian hàng Vĩnh Bình - Gian Hàng Vĩnh Long (?) - có chưng hình Ngô Tổng Thống với "phông" là " lá cờ Vàng Ba Sọc Đỏ", mà vật liệu tạo nên tác phẩm đó toàn bằng... "vỏ lúa (trấu) đủ màu", mà nghệ nhân khéo sắp xếp làm sao thành một bức tranh tuyệt đẹp!.

Qua sáng hôm sau, các Quan Khách, tất nhiên, Bà Cố Vấn dẫn đầu, đến viếng các Gian Hàng, mỗi nơi một vẽ, mỗi chổ, thời gian dừng lại thưởng lãm mỗi khác. Bà dựng lại hơi lâu và ngấm nghía khen bức tranh kết bằng "trấu" của gian hàng Vĩnh Long. Kế đến là gian hàng Vĩnh Bình, Bà Cố Vấn kinh ngạc!, nó không như các nơi khác!, thật vậy, khi xướng ngôn viên vừa dứt lời chào mừng, các Vũ Nữ bắt đầu mở màn điệu múa "Apsara" lã lướt, cùng lúc với tiếng xướng ca và tiếng tấu bản "Sro-Nóh-Thuốch-Dùm"- ("Nhớ Tiếng Vượn Hót"), thiết tưởng không cần hiểu nghĩa bài ca mà chi, cứ thưởng thức động tác uyển chuyển, nhịp nhàng với tiếng nhạc trầm bổng cung đình xa xưa... đủ dẫn dắt quan khách lạc vào cỏi mộng mơ!... Bà Cố Vấn rất tâm đắc mọi động tác cũng như tiếng hát của các Vũ Nữ, Bà 'dừng chân' khá lâu tại Gian Hàng nầy!... - Người " Mên " hỉ ? - (Bà Cố Vấn hỏi). - Vâng,- (một Bà hộ tống đáp). - Ờ 'mô', đẹp 'rứa' ? - Vâng, họ từ Vĩnh Bình lên đây - một Bà khác đáp -, rồi Bà Cố Vấn vẩy tay (tay Bà mang găng mỏng vánh dài tới cùi chỏ!) tươi cười chào chúng tôi, rồi tới gian hàng kế, tại Gian Hàng nầy, Bà

tham gia trò chơi "câu cá" và "thảy vòng vịt"... Đám đông vỗ tay rần rần!...

Nói về việc di chuyển của Bà Cố Vấn, ta thấy vừa kiêu sa lộng lẩy vừa mang một chút kịch tính, giống như một Nữ Hoàng đi dạo vườn hoa, có các Tỳ Nữ theo hầu!. Thật vậy, có cả chục Mệnh Phụ Phu Nhân tháp tùng, ta thấy có Hai Bà, thân thể 'phì nhiêu', một trong hai Bà là Bà 'Bút Trà' chủ nhiệm Tờ "Sài Gòn Mới" lúc bấy giờ - đi cặp nách Bà Cố Vấn hai bên, một Bà nữa đi sau, tay cầm quạt giấy, quạt lia lịa cho Bà Cố Vấn! - Bà mặc Áo Dài, Cổ Áo xẻ chữ "V" nông, rộng và thoáng, nhờ vậy mà... " Nắng Sài Gòn anh đi mà chợt mát "!**. Bà đi mà, dường như khỏi "bước", các Mệnh Phụ chỉ "dìu" Bà, thì gót ngọc thoăng thoắt lướt trên mặt đường mà di hành!...

Nói về Gian Hàng Vĩnh Bình, sau khi đoàn của Bà Cố Vấn đi khỏi, thì tới các phóng viên các Nhà Báo đến!. Ôi chu choa!, Các Ông Nhà Báo đến thật vui nhưng cũng thật 'bực'!, một nhóm đến 'phỏng vấn' Ban Nhạc Ngũ Âm - tôi 'né', nhờ một Chú, Trưởng Ban Nhạc, tiếp chuyện - cũng ổn!. Nhóm khác phỏng vấn Ban Vũ "Apsara", khỏi phải lo, các Vũ Nữ nầy phần đông là Nữ Sinh các Trường Trung Học Trần Trung Tiên, Thánh Gioan,... nên cuộc tiếp xúc với báo chí diễn ra rất tốt đẹp và vui vẻ, hai bên trò chuyện với nhau nghe 'mệt nghỉ'!...

Bà Ngô Đình Nhu

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 42

BẾ MẠC CUỘC TRIỄN LÃM Sau 'Mười Ngày' mở cửa, Hội Chợ nầy Bế

Mạc. Bà Đệ Nhất Phu Nhân Ngô Đình Nhu, lần nầy, đọc diễn văn Bế Mạc bằng tiếng Anh, giọng Bà bùi ngùi buồn vì là buổi chia tay!, Cuộc vui đến đây cũng đủ rồi, ai nấy đều mệt mỏi nhưng vẫn lưu luyến sau 'mười ngày' quen nhau, bây giờ, Tỉnh nào về Tỉnh nấy!.

Ban Nhạc trên Kháng Đài liền trổi bản "Auld Lang Syne" ***, "Giờ Chia Tay":

" Giờ đây Anh Em chúng ta Cùng nhau giả từ Lòng còn lưu luyến Cách xa nhưng ta hằng mong Rồi đây có ngày còn được gặp nhau. Cách xa nhưng ta hằng mong Giờ đây cách xa thì lòng xao xuyến Cách xa nhưng ta hằng mong Rồi đây có ngày còn được gặp nhau ".

Khi bài "Giờ Chia Tay" nầy vừa dứt, người ta nghe tiếng khóc khẽ 'sục sùi' khắp khu Hội Chợ!... Riêng Tỉnh Vĩnh Bình chúng ta, Bà Lê Hoàng Thao, Phu Nhân Tỉnh Trưởng, cho chúng tôi đi chơi một ngày trước khi về nhà. Chúng tôi đi Bình Dương chơi, lên núi Châu Thới, viếng một ngôi chùa cổ (xây hồi giữa thế kỷ 17), thế thôi, sáng mai lên đường về nhà sớm, ai nấy vừa mừng mừng tủi tủi, 'giờ chia tay sao mà buồn thế'!.Trên đường về, các Em Vũ Nữ Apsara, ai nấy đều 'khoe' là mình đã được Bà Cố Vấn để ý nhứt !... Các Em mong sao qua sang năm được lên Vườn Tao Đàn và trình diễn Vũ Điệu Apsara cho Bà Cố Vấn thưởng lãm nữa!...

Ai nấy đều mừng vì đã hoàn thành nhiệm vụ cấp trên giao phó. Vài ngày sau, Ông Bà Tỉnh Trưởng Lê Hoàng Thao đãi chúng tôi một bửa cơm gia đình, sẳn đó đưa chúng tôi xem các bài bình luận và hình ảnh trong các báo ở Thủ Đô tường thuật việc trình diễn văn nghệ của Gian Hàng Vĩnh Bình dưới tựa đề "ĐOÀN VŨ APSARA" Cổ Truyền Khmer!

Chúng ta, bên Chính Quyền cũng như bên Đoàn Thể Việt Gốc Miên Tỉnh Vĩnh Bình - lúc đó - rất hãnh diện đã gặt hái được thành quả tốt đẹp trong việc tham dự Hội Chợ Triễn Lãm ở Vườn Tao Đàn Sài Gòn Hè 1962, một kỷ niệm đẹp khó quên.

Steven Rem Kien Florida, USA : 5/18/2015

Chú Thích: - Nhóm Ngày, Thứ, Giờ… người viết nhớ không chính xác lắm, xin quí độc giả thông cảm. * Apsara = Tiên Nữ, goddess (Theo Thần Thoại Ấn Giáo). ** Áo Lụa Hà Đông, Thơ: Nguyên Sa Trần Bích Lan. *** Auld Lang Syne (Old Long Since, Long Long Ago, Days Gone By,... ) là một bài thơ Scotland, viết và phổ nhạc bởi thi sĩ trứ danh Robert Burns năm 1788. Bài hát thường được hát vào dịp "Chia Tay- Farewell". Mỗi Quốc Gia đều có lời ca riêng, riêng ở Việt Nam, bài hát được Nhạc Sĩ Nguyễn Xuân Khoát dịch ra lời Việt (như thượng dẫn).

Vũ nữ Apsara duyên dáng

Xiêm y tha thướt, cung trầm bổng

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 43

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 44

Ông Xã Năm

Vì sao gọi Tết cổ truyền là Tết Nguyên Đán Dân tộc ta có nhiều ngày Tết. Tết là cách nói

tắt hai chữ ‘Lễ Tiết’. Có Tiết Thương Nguyên, Tiết Trung Nguyên, Tiết Hạ Nguyên, Tiết Thanh Minh, Đoan Ngọ, Trung Thu... Ngày Tết ở đây tức là nói tắt Lễ Tết Nguyên Đán (ngày đầu năm).

Nấu bánh Chưng ngày Tết

Chữ "Tết" do chữ "Tiết" (節) đọc trại mà ra. Hai chữ "Nguyên Đán" (元旦) có gốc chữ Hán: "nguyên" có nghĩa là sự khởi đầu hay sơ khai và "đán" có nghĩa là buổi sáng sớm, cho nên đọc đúng phiên âm phải là "Tiết Nguyên Đán".

Do cách tính của âm lịch Việt Nam khác với Tàu cho nên Tết Nguyên Đán của người Việt Nam đôi khi không hoàn toàn trùng với Xuân Tiết của người Tàu và các quốc gia chịu ảnh hưởng bởi văn hoá chử Hán, mà có thể chênh lệch 1 ngày (như vào các năm 2007, 2030, 2053… Tết Việt Nam trước Tết Tàu 1 ngày).

Theo truyền thuyết và lịch sử nước ta, họ Hồng Bàng dựng nước Văn Lang từ năm Nhâm Tuất 2879 trước công nguyên, trị vì cả 2.622 năm. Vua Kinh Dương Vương sinh ra Lạc Long Quân, sau khi nối ngôi, vị vua hiền đức này kết hôn cùng bà Âu Cơ sinh ra Hùng Vương. Từ thời đó, người Việt ta đã ăn Tết. Bắt đầu có bánh chưng, bánh dầy nhờ sáng kiến của hoàng tử Lang Liêu - một người con trai thứ của vua Hùng Vương 6. Từ đó lúa nếp được chọn để làm thành các thứ bánh dành cho việc cúng tế tổ tiên trong ngày đầu năm.

Có thể nói, nước ta sớm hình thành một nền văn hoá truyền thống mang bản sắc riêng của người Việt. với nền văn hoá đặc biệt của nền nông nghiệp lúa nước, cùng những sản vật từ lúa gạo.

Do nhu cầu canh tác nông nghiệp, người xưa đã "phân chia" thời gian trong một năm thành 24 tiết khí khác nhau (Lập Xuân, Vũ thủy, Kim trập, Xuân phân, Thanh minh, Cốc vũ, Lập hạ, Tiểu mãn, Mang chủng, Hạ chí, Tiểu thử, Đại thử, Lập thu, Xử thử, Bạch lộ, Thu phân, Hàn lộ, Sương giáng, Lập đông, Tiểu tuyết, Đại tuyết, Đông chí, Tiểu hàn, Đại hàn và trong đó tiết quan trọng nhất là tiết khởi đầu của một chu kỳ canh tác, gieo trồng, tức là Tiết Nguyên Đán sau này được biết đến là Tết Nguyên Đán.

I. CHUẨN BỊ ĐÓN TẾT Trải qua bao nhiêu năm, những phong tục cổ

truyền của người Việt vẫn được gìn giữ những nét bản sắc dân tộc. Người Việt Nam thường quan niệm rằng ngày Tết thì tất cả mọi thứ đều phải thật sớm và mới. Do đó trước ngày Tết khoảng hơn 2 tuần, các gia đình đã sắm sửa cho ngày Tết. 1. Tống cựu nghinh tân:

Tống cựu nghinh tân tức là tiễn đưa những thứ cũ và đón chào nhiều điều mới mẻ. Vì vậy tục "Tống cựu nghinh tân” thường được các gia đình chuẩn bị từ ngày 23 tháng Chạp sau khi tiễn ông Táo về trời.

Dọn dẹp nhà cửa trước Tết: mọi người thường quét dọn thật sạch sẽ từ trong nhà ra ngoài ngõ, sơn sửa mới nhà cửa, lau chùi bàn ghế, các chân đèn, lư hương trên bàn thờ đều được lao chùi cho thật bóng. Trên tường được treo, dán những loại tranh tết. Trong nhà hoặc ở sân trước được chưng các loại hoa có màu sắc rực rỡ tươi sang như cúc vàng, vạn thọ, thược dược, hoặc cây quất (tắc) với những chùm trái vàng tươi. vứt bỏ những thứ rác rưởi để tiễn những khó khăn vất vả năm cũ qua đi và giành chỗ cho những may mắn tốt đẹp sắp đến trong năm mới.

Áo quần mới: Ngày xưa, trước Tết các bà các mẹ phải thức khuya quay tơ, dệt vải, may áo quần mới cho cả nhà. Công việc này thường kết thúc vào ngày cuối năm. Đến sáng mùng Một Tết, cả nhà dậy sớm, thay quần áo mới để làm lễ gia tiên. Người ta cần phải rũ bỏ những cái cũ, cái không may mắn đi theo quần áo cũ và đón một năm mới với nhiều hy vọng và niềm vui mới từ bộ quần áo mới đó.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 45

Nhiều gia đình nhắc nhở, dặn dò con cháu từ phút giao thừa trở đi, không cãi cọ nhau, không vứt rác bừa bãi, không nghịch ngợm, trách phạt nhau … Đối với hàng xóm láng giềng, trong năm cũ có điều gì không hay không phải đều xuýt xoá hết, tất cả mọi người dù lạ dù quen, sau phút giao thừa đều niềm nở, vui vẻ và chúc nhau những điều tốt lành.

2. Sắm tết - Chợ Tết Mua sắm chuẩn bị cho ba ngày Tết thường

không phải để “có cái ăn” mà đó là thói quen, là dậy lên không khí ngày lễ hội. Chợ Tết được thành lập ở những bãi đất rộng hay ngay nơi chợ thường ngày vẫn diễn ra chuyện mua bán, nhưng có không khí khác hẳn với những phiên chợ thường ngày trong năm. Trong chợ Tết, gần như tất cả “món ngon vật lạ” đều được bày bán. Không khí Tết thấm đượm thật sự vào những ngày này bởi cảnh người mua kẻ bán tấp nập.Trong chợ Tết, người ta bày bán những thứ mà quanh năm không thấy bán. Ví dụ như lá dong, lá chuối để gói bánh chưng, củ kiệu, đu đủ làm dưa. Người ta bán những chiếc tháp làm bằng bánh in bao giấy màu, những chiếc bánh ly bằng bột nếp hoặc bánh ngũ sắc dùng để chưng lên bàn thờ. Chợ còn bán những thứ không ăn được, nhưng vô cùng cần thiết cho ngày Tết như phong bao lì xì, giấy dán và bây giờ phong trào viết chữ ngày Tết đang phục hồi trở lại. Nhưng cái thú mua sắm trong ngày Tết vẫn là chuyện đương nhiên, gần như không một nhà nào lại không “đi sắm Tết”.

Chợ Tết thường là những phiên chợ vào trước tết từ ngày 20 cho đến 30 tháng Chạp. Vì tất cả những người buôn bán hầu như sẽ nghỉ bán hàng trong những ngày đầu năm mới, không họp chợ, nên phải mua để dùng cho đến khi họp chợ trở lại đưa đến mức cầu rất cao. Hơn nữa, chợ Tết cũng để thỏa mãn một số nhu cầu mua sắm để thưởng ngoạn, để lễ bái như hoa tết, những loại trái cây, đặc biệt là dưa hấu và những loại trái có tên đem lại may mắn như mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài,... Những loại chợ Tết đặc biệt nầy cũng sẽ chấm dứt vào trước giờ Ngọ ngày 30 Tết.

Vào những ngày này, các chợ Tết sẽ bán suốt cả đêm, và đi chợ Tết đêm là một trong những cái thú đặc biệt. Kèm theo các chợ mua bán ngày giáp tết đông đúc, nhiều nơi còn tổ chức các chợ hoa nhằm vui xuân.

Dù rằng cách ăn, cách chơi Tết trải qua bao thế hệ đã thay đổi cho phù hợp với cuộc sống. Điều đặc biệt ở chỗ là dù nhà giàu hay nghèo, nhu cầu mua sắm ngày Tết là điều không thế thiếu.

Chợ Tết ở Trà Vinh

3. Lể cúng ông Táo: Ngày Tết của người Việt thường bắt đầu từ

ngày 23 tháng Chạp, là ngày lể cúng tiển Ông Táo về chầu trời.

Theo quan điểm của người Việt thì Ông Táo là vị thần bếp, được Trời (hay Thượng đế) giao trách nhiệm theo dõi tất cả những việc làm tốt xấu mà con người đã làm trong năm cũ và báo cáo với Ngọc Hoàng vào mỗi cuối năm. Vào ngày 23 tháng chạp, nhà nào cũng quét dọn bếp sạch sẽ và làm lễ cúng tiễn ông Táo về trời, nhờ ông báo cáo điều tốt để Trời cho gia đình được bình an, may mắn trong năm tới.

Theo lệ, lễ cúng ông Táo được đặt trong bếp, gồm có hương, đèn, hoa quả, và hai mũ đàn ông, một mũ đàn bà kèm theo ba con cá chép (cá chép thật hoặc cá chép làm bằng giấy).

23 tháng Chạp, tiển đưa ông Táo chầu Trời

Theo sự tích ông Táo, cá chép sẽ đưa ông Táo vượt qua Vũ Môn để lên Thiên đình gặp Ngọc Hoàng. Ngày nay, tuy không còn lò bếp như xưa, nhưng người Việt vẫn giữ tục lệ này.

Ngay cả những người Việt sống ở hải ngoại, nhiều gia đình vẫn cúng ông Táo vào đúng ngày 23 tháng chạp. Các tờ báo, tạp chí, cuối năm đều có thông lệ viết một bài báo cáo mọi việc trong năm, gọi là sớ Táo quân. Các buổi liên hoan hay văn

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 46

nghệ mừng xuân, người ta vẫn thường biểu diễn cảnh ông Táo về thiên đình kể chuyện dân gian cho Thượng Ðế nghe.

4. Dựng nêu: Truyền thuyết cho rằng, từ ngày 23 cho đến

đêm giao thừa, vắng mặt Táo quân, ma quỷ thường nhân cơ hội này lẻn về quấy nhiễu, cho nên cây nêu dựng lên để chặn ma quỷ.

Nêu thường được dựng vào ngày 23 tháng Chạp là ngày Táo Quân về trời, Cây nêu đứng thênh thang giữa trời đất cho đến ngày hạ nêu, thường thường là ngày 7 tháng giêng âm lịch. Trước khi dựng nêu, người ta lập bàn thờ trang nghiêm để cúng tế, cầu Trời Phật, cầu mưa thuận gió hòa, cầu tổ tiên phù hộ độ trì cho con cháu.

Nêu là một cây tre hay cây tầm vông dài khoảng 5-6 mét. Ở ngọn thường treo những thứ được coi là để dọa ma quỷ như: tỏi, xương rồng, hình nộm và lá dứa, giấy vàng bạc, bùa trừ tà, bầu hồ lô rượu, hình cá chép bằng giấy để Táo quân cởi về trời, dãi cờ phướn màu đỏ, đôi khi người ta còn cho treo lủng lẳng những chiếc khánh nhỏ bằng đất nung, mỗi khi gió thổi, những khánh va chạm nhau tạo thành những tiếng kêu leng keng nghe rất vui tai… Người ta tin rằng những vật treo ở cây nêu, cộng thêm những tiếng động của những khánh đất, là để báo hiệu cho ma quỷ biết rằng nơi đây là nhà có chủ, không được tới quấy nhiễu… Vào buổi tối, người ta treo một lồng đèn ở cây nêu để tổ tiên biết đường mà về nhà ăn Tết với con cháu. Vào đêm trừ tịch, cũng như ngày mùng một Tết, người ta còn cho đốt pháo ở cây nêu để mừng tổ tiên về ăn Tết, mừng năm mới tới, xua đuổi ma quỷ hoặc những điều không may.

Một số gia đình ở nông thôn vẫn còn gìn giữ phong tục dựng cây nêu, trong khi ở thành phố, phong tục này đã bị lãng quên.

5. Đi thăm mộ tổ tiên: Từ ngày 23 cho đến chiều 30 tháng Chạp, con

cháu trong gia tộc tề tựu đông đủ và cùng đi thăm và quét dọn mồ mã tổ tiên. Mỗi gia đình đều đem theo hương đèn, hoa quả để cúng, mời vong linh tổ tiên về ăn Tết với con cháu.

Khi chưa có nghĩa trang ở nông thôn, ít nhà có ruộng đất lớn để làm mộ phần tổ tiên, nên những điền chủ có nhiều ruộng đất trong làng cho mượn đất chôn nhờ. Vì thế, cuối năm, mỗi gia đình đi thăm mộ đều mang theo quà Tết để biếu điền chủ đã cho mượn đất hay người coi sóc nghĩa trang (nếu mộ phần đặt trong nghĩa trang).

6. Cúng Tất Niên: Tất niên còn gọi là lễ Tất niên hay tiệcTất niên

là một nghi thức nhằm đánh dấu kết thúc một năm và chuẩn bị bước sang năm mới. Đây là phong tục tập quán lâu đời và mang nét đẹp văn hóa của người Việt Nam. Lúc đầu được hiểu như là hoàn tất công việc trong năm, tức cúng các Tổ nghề đã phù hộ cho công việc làm ăn, nhưng vì không phải thợ nào cũng có vị tổ nghề rõ ràng nên dần dà, mọi người đều cúng. Lễ cúng nầy thường vào các ngày từ sau 23 đến 29 hoặc 30 Tết.

Các công ty tổ chức lễ Tất niên sẽ xây dựng tinh thần đông đội, tạo sự liên kết mạnh mẽ giữa các thành viên trong một môi trường chung.

7. Lể tổ tiên ngày tết: Tập quán trong ngày Tết Việt Nam là lễ tổ tiên

trong ngày tất niên 30 tháng Chạp hoặc ngày 29 (nếu là năm thiếu). Đây là ngày gia đình sum họp lại với nhau để ăn cơm buổi tất niên. Hằng năm mỗi khi Tết đến, dù sinh sống đâu đâu, mọi người đều tìm cách trở về sum họp dưới mái ấm gia đình. Nhiều người muốn được khấn vái trước bàn thờ, thăm viếng các ngôi mộ ông cha hay nhà thờ tổ tiên. Nhiều người cũng muốn thăm lại nơi họ đã từng sinh sống với gia đình trong thời niên thiếu. Đối với nhiều người xuất thân từ nông thôn, kỷ niệm thời niên thiếu có thể gắn liền với bến nước, cây đa đầu làng, mảnh sân nhà... "Về quê ăn Tết" đã trở thành thành ngữ chỉ cuộc hành hương về nơi cội nguồn.

Cúng tổ tiên ngày tết

Buổi tối ngày này, người ta làm mâm cao cỗ đầy với các món nấu nướng gia truyền, là những sản phẩm nông nghiệp. Hoa tươi, rượu nếp tinh khiết, bánh trái, ngũ cốc, thịt gà, heo... dâng lên bàn thờ để cúng tất niên. Để ông bà an lòng nhìn thấy các cháu con biết giữ gìn truyền thống ''dĩ nông vi bản'' và đem sức lao động cần cù làm ra thành quả từ lòng đất quê hương của ông cha để

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 47

lại. Đây cũng là dịp cả gia đình quây quần tưởng nhớ đến vong linh ông, bà, tổ tiên… và cùng nhau kể chuyện năm cũ, ước nguyện năm mới.

Trước bàn thờ mọi người tề tựu đông đủ, ăn mặc lễ phục chỉnh tề, cử chỉ nghiêm trang, dọn lòng trong sạch hướng tâm linh cúng lạy, nguyện sống xứng đáng với ''bề trên''. Sự tín ngưỡng ấy đã góp phần tạo thêm giá trị nhân văn, đạo đức truyền thống, bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc trong đời sống con người tự ngàn xưa. Sự thờ cúng tổ tiên mách bảo con cháu giữ gìn đạo lý, nề nếp gia phong, sống tình nghĩa thủy chung, tu thân, hướng thiện, sâu nặng cội nguồn...

8. Phong tục biếu Tết: Bình thường qua lại hỏi thăm nhau có khi cũng

có quà, biểu lộ mối ân tình, nhưng phong tục ta đi lễ Tết vẫn có ý nghĩa hơn, nhất là đi trước Tết.

Thông thường thì: • Bà con thân thiết biếu tết lẫn nhau • Con rể, con dâu biếu tết cha mẹ vợ/chồng • Học trò biếu tết thầy cô • Bạn bè biếu tết lẫn nhau • Con nợ biếu tết chủ nợ • Bệnh nhân biếu tết thầy thuốc Việc biếu tết thể hiện tấm lòng biết ơn của bản

thân vói những người đã từng giúp mình hoặc để tỏ lòng yêu kính đối với người trên, tỏ lòng quan tâm thương mến với họ hàng, bạn bè… nên rất đáng quý. Ngày nay, chúng ta vẫn còn giữ tục này. Tuy nhiên, đừng lợi dụng việc biếu tết này để hối lộ, mua quan bán chức…

II. TRANG TRÍ TRONG NGÀY TẾT: 1. Sắp dọn bàn thờ:

Trong mỗi gia đình người Việt cho dù ở thành thị hay thôn quê, giàu sang hay nghèo khó đều có một bàn thờ tổ tiên, ông bà. Tuỳ theo từng nhà, cách trang trí và sắp đặt bàn thờ khác nhau. Bàn thờ là nơi tưởng nhớ, là thế giới thu nhỏ của người đã khuất. Hai cây đèn tượng trưng cho mặt trời, mặt trăng, hương là tinh tú. Hai bát hương để đối xứng, phía sau 2 cây đèn thường có hai cành hoa cúc, với nhiều bông nhỏ bao quanh bông lớn.

Phía trước bát hương để một bát nước trong, coi như nước thiêng. Đôi khi có gia đình đặt hai cây mía ở hai bên bàn thờ là để các cụ chống gậy về với con cháu, hướng dẫn linh hồn tổ tiên từ trên trời về hạ giới... Bên cạnh bánh chưng xanh, lọ hoa, đôi đèn là mâm ngũ quả cúng gia tiên.

Gọi là ngũ quả nhưng thật ra chẳng ai rõ quy định là những loại quả gì mà tùy từng địa phương

với đặc trưng về khí hậu, sản vật và quan niệm riêng mà người ta chọn ra các loại quả khác nhau để bày mâm ngũ quả với dáng vẻ và màu sắc riêng, hợp lại thành bức tranh sống động, vui mắt.

Mâm ngũ quả ngày Tết

Người miền Nam chuộng mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài và sung, trong khi đó người miền Bắc lại thích chuối, bưởi, đào, hồng và quýt.

Tuy nhiên, dù là loại quả gì, mâm ngũ quả vẫn mang một ý nghĩa chung: dâng cúng tổ tiên thể hiện lòng hiếu thảo và ước mong những điều tốt lành trong gia sự. Mỗi loại quả đều có mùi vị, màu sắc riêng và cũng mang những ý nghĩa nhất định.

2. Câu đối Tết: Để trang hoàng nhà cửa và để thưởng Xuân,

trước đây từ các nho học cho tới những người bình dân "tồn cổ" vẫn còn trọng tục treo "câu đối đỏ" nhân ngày Tết. Những câu đối này được viết bằng chữ Nho (màu đen hay vàng) trên những tấm giấy đỏ hay hồng đào cho nên còn được gọi là câu đối đỏ. Bản thân chữ "câu đối đỏ" cũng xuất hiện trong câu đối Tết sau:

Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh Câu đối thuộc thể loại văn biền ngẫu, gồm hai

vế đối nhau nhằm biểu thị một ý chí, quan điểm, tình cảm của tác giả trước một hiện tượng, một sự việc nào đó trong đời sống xã hội. Nên lưu ý là từ ngữ đối (對) ở đây có nghĩa là ngang nhau, hợp nhau thành một đôi. Câu đối là một trong những thể loại của văn học Việt Nam.

3. Tranh tết Tranh dân gian Việt Nam có lịch sử rất lâu đời,

đã từng có thời gian phát triển rất mạnh mẽ, ngày nay nó có phần giảm sút nhưng vẫn còn được giữ gìn bảo tồn trong một số gia đình VN nhất là ở thôn quê. Tranh dân gian Việt Nam xuất hiện rất

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 48

sớm với hai loại chính là tranh tết và tranh thờ gần như cùng lúc với tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Việt và việc thần thánh hóa các hiện tượng tự nhiên.

Tranh Tết: Đám Cưới Chuột

Tranh Tết từ lâu đã trở thành một tập quán, một thú chơi của người dân Việt Nam và không chỉ người có tiền mới chơi tranh mà người ít tiền cũng có thể chơi tranh. Nó là một phần không thể thiếu trong không gian của ngày Tết cổ truyền xưa kia. Những màu sắc rực rỡ như khơi gợi nên cảm giác mới mẻ ấm cúng rộn rã sắc xuân trong mỗi gia đình của người Việt.

4. Hoa tết Ngoài hai loại hoa đặc biệt cho Tết là đào và

mai, hầu như nhà nào cũng có thêm những loại hoa để thờ cúng và hoa trang trí. Hoa thờ cúng có thể như hoa vạn thọ, cúc, lay-ơn, hoa huệ... hoa để trang trí thì muôn màu sắc như hoa hồng, hoa thủy tiên, hoa lan, hoa thược dược, hoa violet, hoa đồng tiền... Ngoài ra, hoa hồng, cẩm chướng, loa kèn, huệ tây, lá măng, thạch thảo... cắm kèm sẽ tạo sự phong phú và mang ý nghĩa sum họp cho bình hoa ngày tết. Màu sắc tươi vui đẹp đẻ của bình hoa cũng ngụ ý cầu mong một năm mới làm ăn phát đạt, gia đình an khang và sung túc.

Hoa đào Sự tích hoa đào ngày Tết: Miền Bắc thường

chọn cành đào đỏ để cắm trên bàn thờ hoặc cây đào trang trí trong nhà, theo quan niệm người xưa, đào có quyền lực trừ ma và mọi xấu xa, màu đỏ chứa đựng sinh khí mạnh, màu đào đỏ thắm là lời cầu nguyện và chúc phúc đầu xuân.

Ngày xưa, trên ngọn núi Sóc Sơn có một cây đào rất to, trên cây đào có hai vị thần cai quản, một vị tên là Trà, vị kia tên là Uất Lũy. Hai vị thần này có năng lực xua đuổi tà ma, xung quanh vùng

không có ma quỷ nào dám xâm phạm nên cuộc sống người dân nơi đây quanh năm luôn được an bình và sung túc. Nhưng cứ đến ngày cuối năm, hai vị thần này phải về chầu trời nên ma quỷ lại đến quấy phá cư dân trong vùng.

Sau khi quay về, nghe người dân báo lại sự việc, hai vị thần căn dặn người dân: Từ nay về sau, khi đến dịp cuối năm chúng ta về chầu trời, các người hãy bẻ nhánh cây đào có hoa mang về cắm trong nhà, ma quỷ thấy cây hoa đào, tưởng có chúng ta ở đấy nên sẽ không đến quấy phá nữa.

Thế là người dân nghe lời hai vị thần, cứ đến ngày cuối năm lại bẻ nhánh đào mang về nhà cắm trong lọ để trừ tà đuồi ma. Có người thì nhổ cả cây mang về trồng trong nhà để mong là quanh năm sẽ không bị tà ma quấy phá.

Hoa mai Hoa Mai, với miền Nam, nằm trong vùng khí

hậu nhiệt đới rất thích hợp môi trường cho hoa Mai đơm bông nẩy lộc mỗi dịp Xuân về Tết đến. Miền Trung và miền Nam lại hay dùng cành mai vàng hơn miền Bắc, màu vàng tượng trưng cho sự cao thượng vinh hiển cao sang, màu vàng còn tượng trưng cho vua chúa (thời phong kiến). Màu vàng thuộc hành Thổ trong ngũ hành, theo quan điểm người Việt, Thổ nằm ở vị trí trung tâm và màu vàng được tượng trưng cho sự phát triển nòi giống. Đối với người miền Nam, nếu hoa Mai nở đúng vào lúc đón giao thừa hay nở vào sáng sớm ngày mùng một Tết thì điều đó có nghĩa là sự may mắn, thịnh vượng, và hạnh phúc sẽ đến với cả gia đình trong năm đó.

Sự tích cây hoa mai: Ngày xưa có một cô gái tên Mai con một

người thợ săn vốn rất gan dạ và can đảm. Năm lên mười bốn, cô gái đã được cha đào luyện trở thành một nữ hiệp sĩ vô cùng tài giỏi và tinh thông võ nghệ. Lúc ấy có một con yêu tinh đến quấy phá

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 49

một làng nọ, dân làng treo giải ai giết được yêu tinh sẽ được thưởng trọng hậu.

Thế là hai cha con lên đường giết yêu tinh. Sau khi giết được yêu tinh trở về, danh tiếng của hai cha con vang dội và truyền rao khắp nơi. Vài năm sau người cha lâm bệnh nặng và sức khỏe ngày một yếu đi. Còn cô con gái thì đã bước qua tuổi mười tám, sức khỏe càng tăng lên gấp bội, võ thuật càng ngày càng tinh thông.

Năm ấy yêu tinh rắn lại xuất hiện ở một vùng nọ và dân làng đến khẩn khoàn hai cha con đi giết yêu tinh. Trước khi con gái lên đường, người mẹ may cho cô một bộ đồ gấm màu vàng rất đẹp và cô gái hứa ngày trở về sẽ mặc bộ đồ vàng ấy cho mẹ nhìn thấy cô từ xa. Sau đó hai cha con trèo non lội suối tìm cho ra yêu tinh để tiêu diệt nó. Người cha vì sức yếu nên không phụ giúp được gì để cô con gái một mình chống chọi với yêu tinh. Nhưng cuối cùng cô gái cũng giết được nó. Nhưng rủi thay, trước khi chết, con rắn tinh đã vùng dậy dùng đuôi quấn và xiết chết cô gái.

Cảm thương trước tấm lòng hiệp nghĩa của cô gái cũng như sự khóc lóc van nài của người mẹ tội nghiệp nên ông Táo trong nhà đã khẩn khoản xin Ngọc Hoàng cho cô gái được sống lại và trở về với gia đình trong chín ngày. Thế là từ đó, cô gái được trở về nhà trong hình hài nguyên vẹn với gia đình trong chín ngày (từ 28 tháng Chạp cho đến mồng 6 Tết thì biến mất). Về sau khi cha mẹ và người thân của cô gái mất hết, cô gái không trở về nhà nữa mà hóa thành một cây hoa mọc bên ngôi miếu mà người dân đã lập nên để cúng bái cô.

Hoa Mai

Thấy cây hoa lạ mọc lên bên miếu và cứ trổ hoa vàng suốt chín ngày Tết nên dân làng lấy tên cô gái đặt cho cây hoa ấy là cây hoa mai và chiết nhánh mang về trồng khắp nơi để trừ tà đuổi quỷ, mang lại may mắn cho gia đình mỗi độ xuân về, năm hết tết đến.

Mặc dù chỉ là hai câu chuyện cổ tích dân gian, nhưng một phần nào đó đã nói lên ước mơ và hoài bão thiết tha của người Việt xưa về một cuộc sống an lành, ấm no, hạnh phúc. Đó là những mơ ước, những hoài bão mà con người trong bất cứ thời đại nào cũng mong mỏi như vậy. Tuy bản thân cây đào hay cây mai chỉ là thực vật và trổ hoa theo mùa chứ không có gì linh thiêng cả, nhưng nếu đã là một di sản tinh thần của người Việt thì cũng nên được bảo tồn và giữ gìn cho các thế hệ sau vì đó là những nét văn hóa truyền thống đẹp và quý báu. Nó làm nên giá trị văn hóa Tết cổ truyền của người Việt từ xa xưa cho đến tận hôm nay và mãi mãi về sau.

5. Bánh chưng, bánh tét: Với quan niệm món ăn trong ngày Tết là món

ăn dâng cúng ông bà tổ tiên, thần linh và sau đó là tiếp khách nên các món ăn được làm rất công phu như gạo để làm bánh phải thật trắng, thơm và bánh luột ra phải thật tinh khiết…Ăn bánh chưng, bánh Tét đầu năm nhằm tưởng nhớ công ơn ông bà, cha mẹ

Gói bánh Tét

Nét truyền thống và linh thiêng trong cách thức làm bánh chưng, bánh tét dâng cúng trong ngày Tết được phản ảnh khá đậm nét ở việc chế biến và giai đoạn làm bánh.

Bánh chưng độc đáo, sáng tạo, đậm đà bản sắc dân tộc còn ở những vật liệu và cách gói, cách nấu. Lúa gạo thì tượng trưng cho nền văn hóa lúa nước, nhiệt đới, nóng và ẩm, được chế biến dưới nhiều hình thức khác nhau, mang tính đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam.

Miền Bắc có bánh chưng, miền Trung và miền Nam có bánh tét.Về nguyên liệu và cách nấu giống nhau, nhưng về hình dáng thì bánh chưng có hình vuông, bánh tét có hình trụ. Bánh tét được phổ biến rộng và được bán quanh năm như bánh tét có nhân mặn, nhân ngọt, nhân chuối, hay bánh tét chay có nhân đậu…Món ăn chánh yếu trong ba ngày Tết của người Nam là nồi thịt kho, dưa giá,

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 50

bánh tét, bánh phồng, mứt dừa, mứt bí… Trái cây thì có dưa hấu, quít, bưởi…

III. GIAO THỪA: Giao thừa là thời khắc chuyển giao năm cũ

sang năm mới, trời đất giao hòa, âm dương hòa quyện để vạn vật bừng lên sức sống mới. Giữa ngày 30 (hoặc 29 nếu tháng thiếu) tháng Chạp và ngày Mồng 1 tháng Giêng, giờ Tý (từ 23 giờ hôm trước đến 1 giờ hôm sau), trong đó, thời điểm bắt đầu giờ Chính Tý (0 giờ 0 phút 0 giây ngày Mồng 1 tháng Giêng) là thời khắc quan trọng nhất của dịp Tết, đánh dấu sự chuyển giao năm cũ và năm mới, được gọi là Giao thừa.

Để ghi nhận thời khắc này, người ta thường làm hai mâm cỗ. Một mâm cúng gia tiên tại bàn thờ ở trong nhà mình và một mâm cúng thiên địa ở khoảng sân trước nhà gọi là Lễ trừ tịch hay là lễ Giao thừa. Một vài địa phương ở vùng cao hay gần vùng rừng núi, người ta lấy con hổ làm vật thờ thì gọi là cúng Ông Ba Mươi. Một số cộng đồng khác thì một phần cỗ dành để cúng chúng sinh, cúng những cô hồn lang thang, không nơi nương tựa.

1. Cúng Giao thừa ngoài trời:

Theo tục lệ cổ truyền thì Giao thừa ngoài trời được tổ chức nhằm đón các Thiên binh (tức 12 vị Hành khiển, những vị thần thay mặt Ngọc Hoàng trông coi mọi việc trên thế gian, mỗi vị một năm theo chu kỳ của 12 con giáp). Lúc đó họ đi thị sát dưới hạ giới, rất vội không kịp vào tận bên trong nhà được, nên bàn cúng thường được đặt ở ngoài cửa chính mỗi nhà. Hết một năm, vị Hành khiển cũ đã cai quản Hạ giới trong năm cũ sẽ bàn giao công việc cho vị Hành khiển mới đi xuống sẽ cai quản Hạ giới trong năm mới.

Mâm lễ được sắp bày với lòng thành kính tiễn đưa người Nhà Trời đã cai quản mình năm cũ trở lại Thiên đình và đón người mới xuống sẽ làm

nhiệm vụ cai quản Hạ giới trong năm tới. Vì việc bàn giao, tiếp quản công việc hết sức khẩn cấp nên các vị chỉ có thể ăn vội vàng hoặc mang theo, thậm chí chỉ chứng kiến lòng thành của chủ nhà.

Trên chiếc hương án có bình hương, hai ngọn đèn dầu hoặc hai ngọn nến. Lễ vật gồm: chiếc thủ lợn hoặc con gà, bánh chưng, mứt kẹo, trầu cau, hoa quả, rượu hoặc nước và vàng mã.

2. Cúng Giao thừa trong nhà: Cúng Giao thừa trong nhà là lễ cúng tổ tiên

vào chính thời khắc giao thừa vừa tới, nhằm cầu xin Tổ tiên phù hộ độ trì cho gia đình mình gặp những điều tốt lành trong năm mới sắp đến. Mâm lễ bao gồm các món ăn mặn ngày Tết được chế biến tinh khiết, trang nghiêm.

Khi cúng Giao thừa trong nhà, các thành viên trong gia đình đứng trang nghiêm trước bàn thờ (không cần tất cả, chỉ cần gia chủ và vài ba người nữa), khấn tổ tiên để xin được các cụ phù hộ độ trì trong năm mới, cầu an khang thịnh vượng, sức khỏe tốt. Trước khi khấn Tổ tiên để mời tiền nhân về ăn Tết cùng với con cháu hậu thế, các gia chủ khấn Thổ Công, tức là vị thần cai quản trong nhà (thường bàn thờ tổ tiên ở giữa, bàn thờ Thổ Công ở bên trái) để xin phép cho tổ tiên về ăn Tết. Ở miền Nam, Thổ Công được thay bằng Ông Địa và thờ ở dưới đất. Sau khi cúng xong, xem như Tết thực sự đã đến với gia đình.

Mâm lể Cúng giao thừa

IV. TÂN NIÊN: Năm mới Tết đến là lúc gia đình sum vầy,

quây quần bên nhau sau một năm làm việc vất vả. Với người dân Việt Nam, Tết là ngày lễ lớn nhất trong năm và có rất nhiều phong tục liên quan đến ngày lễ lớn này.

1. Ba ngày Tân niên:

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 51

Mồng một Tết Cha, mồng hai Tết Mẹ, mồng ba Tết Thầy: Ngày mồng Một tháng Giêng là ngày Tân niên đầu tiên và được coi là ngày quan trọng nhất trong dịp Tết. Vào sáng sớm ngày này, người Việt cổ thường không ra khỏi nhà, chỉ bày cỗ cúng Tân niên, ăn tiệc và chúc tụng nhau trong nội bộ gia đình.

Đối với những con cái trưởng thành ở riêng hoặc đi làm ăn xa chẳng hạn về quê trong dịp Tết Nguyên Đán, sáng ngày mồng một vợ chồng con cái anh em ruột thịt về nhà cha chúc thọ cha mẹ và ông bà bên nội. Theo thông lệ, người con cả, người anh cả, người cháu đích tôn vào trước, sau đó đến hàng em út vào sau, lần lượt nói lời chúc tụng ông bà, cha, mẹ sức khoẻ và những điều tốt lành.

Sang ngày mồng hai Tết, vợ chồng con cái ở riêng hoặc đi làm ăn xa nay có dịp về quê ăn Tết nhớ sang nhà ông bà cha mẹ bên ngoại. Nghi thức chung cũng tương tự như bên nội. Con cháu chúc tụng ông bà cha mẹ và ông bà cha mẹ mừng tuổi con cháu bằng những đồng tiền mới bọc trong giấy hồng điều tượng trưng gọi là lì xì. Riêng những chàng trai chuẩn bị lập gia đình cũng phải đến nhà cha mẹ vợ tương lai (nhạc gia) để chúc Tết theo tục Đi Sêu.

Sau những nghi thức vừa trang trọng vừa đầm ấm thân tình như thế, ông bà cha mẹ con cháu thường tổ chức ăn cỗ Tết đông vui. Nghi thức chúc Tết và ăn ngày đầu xuân bao giờ cũng để lại ấn tượng sâu đậm cho mọi người, đặc biệt là tuổi thơ về hạnh phúc gia đình đầm ấm, có trên có dưới, đầy đủ, viên mãn. Nếp sống đẹp ngày Tết thể hiện sự tri ân của con cháu với ông bà cha mẹ hai bên nội ngoại – cái gốc sinh thành và giáo dưỡng mình nên người.

Sang ngày mồng ba, người Việt thường dành riêng ngày nầy để đi lễ Tết Thầy Giáo. Với tinh thần tôn sư trọng đạo, để tỏ lòng tri ân người có công khai tâm cho con người bằng trí thức, bằng chữ nghĩa. Người xưa thường quan niệm “Không thầy đố mày làm nên”, hay là “Nhất tự vi sư, bán tự vi sư” nghĩa là dạy một chữ là thầy, nửa chữ cũng là thầy, nên Thầy bao gồm cả những bậc có công dạy chữ lẫn dạy nghề, dạy cả những bộ môn nghệ thuật như dạy đàn, dạy hát…

Công dưỡng dục thuộc về cha mẹ nhưng công lao dạy dỗ thành người hiểu biết, thành người có nghề nghiệp để sau này sinh sống và định vị cuộc đời mình trước nhân quần xã hội là người Thầy.

Dù làm quan đến tể tướng thì ngày Tết người học trò đến thăm thầy cũng vẫn một lòng tôn sư

trọng đạo như thế. Thường thì ngày mồng ba Tết, người đứng đầu hàng môn sinh không phân biệt tuổi tác, chức vụ hay vị trí xã hội, thường tụ họp ở gia đình thầy giáo, chúc Tết thầy.

Người cao tuổi nhất hoặc người được các bạn đồng môn tín nhiệm nhất thay mặt mọi người đứng lên trịnh trọng thưa với thầy về sự có mặt của học trò lớp mình và chúc thầy trường thọ cùng những điều tốt lành.

Mồng Ba tết Thầy

2. Xông nhà (hay “xông đất”) Người Việt ta có tục xông nhà từ lâu đời rất

thú vị. Đầu năm mới, ngay sau thời khắc giao thừa, bất cứ người nào bước từ ngoài vào nhà với lời chúc năm mới được coi là đã xông đất cho gia chủ, người đầu tiên ấy sẽ đem đến vận hên, xui cho gia đình suốt cả năm đó. Cũng vì thế mà người khách đến thăm nhà đầu tiên rất quan trọng. Do đó, những ai “nặng vía” thì phải chú ý vì nếu lỡ đến nhà ai sớm, mà trong năm đó người ta gặp chuyện gì không may sẽ “đổ” tại mình “vía không tốt”. Và trong những ngày giáp Tết, gia chủ sẽ mời người có vận may (làm ăn phát đạt, gia đình hạnh phúc), người “nhẹ vía”, người làm quan, người có học thức hay người hợp tuổi với chủ nhà nhờ đến xông nhà. Cũng có khi không tìm được ai, chủ nhà sẽ tự mình xông nhà cho chính mình.

Người xông nhà phải ăn mặc chỉnh tề, bước vào cửa chính rồi đi quanh nhà, đến bếp, ngụ ý đem lại may mắn vào từng xó nhà. Và thường chỉ đến thăm, chúc tết chừng 5 đến 10 phút chứ không ở lại lâu, hầu cho mọi việc trong năm của chủ nhà cũng được trôi chảy thông suốt. Người đi xông đất xong có niềm vui vì đã làm được việc phước, người được xông đất cũng sung sướng vì tin tưởng gia đạo mình sẽ may mắn trong suốt năm tới.

3. Chúc Tết:

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 52

Sau giao thừa hoặc sáng mồng Một Tết, con cháu tụ họp ở trước ban thờ để lễ Tổ Tiên và chúc tết ông bà, các bậc tôn trưởng. Trước hết con cháu mừng tuổi ông bà, cha mẹ. Lời chúc có ca có kệ hẳn hoi nhưng xem ông bà cha mẹ thích nhất điều gì thì chúc điều đó. Thường thì chúc sức khoẻ, sống thọ là phổ biến nhất. Chú ý tránh phạm tên huý gia tiên, tránh nhắc tới lỗi lầm sai phạm cũ, xưng hô hợp với lứa tuổi và quan hệ thân thuộc.

Chúc Tết những người thân thuộc chòm xóm trong năm cũ gặp rủi ro tai hoạ thì động viên nhau "Của đi thay người", "Tai qua nạn khỏi", nghĩa là ngay trong cái hoạ cũng tìm thấy cái phúc, hướng về sự tốt lành. Kể cả đối với người phạm tội vẫn với thái độ nhẹ nhàng, khoan dung. Nhưng, nhìn chung trong những ngày đầu năm, người ta kiêng không nói tới điều rủi ro hoặc xấu xa.

Chúc Thọ - Lì Xì

Quanh năm làm ăn vất vả, ít có điều kiện qua lại thăm hỏi nhau, nhân ngày Tết đến chúc mừng nhau, gắn bó tình cảm thật là đặm đà ý vị; hoặc điếu thuốc miếng trầu, hoặc chén trà ly rượu, chẳng tốn kém là bao.

4. Mừng tuổi (lì xì): Lì xì: Ông bà cha mẹ cũng chuẩn bị một ít tiền

để mừng tuổi cho con cháu trong nhà và con cháu hàng xóm láng giềng, bạn bè thân thích. Những tờ giấy tiền mới bỏ trong một bao giấy đỏ (hồng bao), gọi là "lì xì" với những lời chúc mừng ăn no, chóng lớn. Theo cổ tích thì trong "hồng bao" có 8 đồng tiền (là Bát tiên hóa thân) được đặt dưới gối đứa trẻ để xua đuổi ma quỷ đến quấy nhiễu.

Theo truyền thuyết: Ngày xửa ngày xưa, tại một làng nọ có một con quỷ thường xuất hiện vào đêm Giao Thừa sờ đầu các đứa trẻ con, khiến đứa trẻ giật mình khóc thét lên. Và sau đó bị nóng sốt... làm cho các bậc cha mẹ sợ hải không dám ngủ, phải thức canh phòng yêu quái.

Có một cặp vợ chồng nọ mới sinh được một mụn con trai kháu khỉnh. Tết năm đó có 8 vị tiên (bát tiên) xuống hạ giới để vui chơi dạo qua, biết trước cậu bé sẽ gặp nạn, 8 vị tiên bày cách cho gia đình đó bằng cách là cho tám đồng tiền bọc vào cái bao giấy đỏ và đặt lên gối con ngủ. Nửa đêm, con yêu quái xuất hiện định làm hại đứa trẻ thì từ chiếc gối loé lên những tia vàng sáng rực, khiến nó khiếp vía bỏ chạy.

Sau đó, gia đình nầy đã phổ biến cho cả làng. Từ đó vào mỗi dịp tết mọi người có tục lì xì cho trẻ con. Và cho tới bây giờ. Ý nghĩa thì nhiều lắm như cầu chúc cho trẻ em khỏe mạnh, học giỏi hơn, vâng lời ông bà cha mẹ...! Nói chung lại nó có ý nghĩa là tất cả các điều tốt đẹp nhất sẽ đến vỡi trẻ con trong năm mới.

5. Xuất hành và hái lộc: Xuất hành là lần đi ra khỏi nhà đầu tiên trong

năm, thường được thực hiện vào ngày tốt đầu tiên của năm mới để đi tìm may mắn cho bản thân và gia đình. Trước khi xuất hành, người ta phải chọn ngày, giờ và các phương hướng tốt để mong gặp được các quý thần, tài thần, hỉ thần... Thường thì xuất hành ra chùa đình, sau khi lễ bái, mọi người còn có tục bẻ lấy một cành lộc (cành cây non) để mang về nhà lấy may, lấy phước gọi là “rước lộc”. Bởi ai cũng hy vọng năm mới tài lộc dồi dào, làm ăn thịnh vượng, may mắn và hạnh phúc. Cành lộc là một cành đa nhỏ hay cành đề, cành si... là những loại cây quanh năm tươi tốt và nẩy lộc. Tục hái lộc ở các nơi đền, chùa ngụ ý xin chút lộc của Thần, Phật ban cho nhân năm mới. Cành lộc thường đem về cắm ở bàn thờ.

6. Thăm viếng họ hàng, bạn bè và đồng nghiệp: Thăm viếng họ hàng là để gắn kết tình cảm gia

đình họ hàng. Lời chúc tết thường là sức khỏe, phát tài phát lộc, gặp nhiều may mắn, mọi ước muốn đều thành công... Những người năm cũ gặp rủi ro thì động viên nhau tai qua nạn khỏi hay của đi thay người nghĩa là trong cái họa cũng tìm thấy cái phúc, hướng về sự tốt lành.

Đến thăm những người hàng xóm của mình – những gia đình sống gần với gia đình mình, chúc họ những câu tốt lành đầu năm mới. Những chuyến thăm hỏi này giúp gắn kết mọi người với nhau, xóa hết những khúc mắc của năm cũ, vui vẻ đón chào năm mới. Đến thăm những người bạn bè, đồng nghiệp, những người thân thiết với mình để chúc họ những câu tốt lành, giúp tình cảm bạn bè gần gũi hơn.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 53

7. Hóa vàng: Theo truyền thống xưa, sau khi tổ tiên về dự

Tết với con cháu đến hết ngày mùng 3 hoặc ngày khai hạ mùng 7, là ngày cuối cùng, tiệc xuân đã mãn, con cháu lại cáo lễ để tiễn đưa tổ tiên. Lễ này được dân gian gọi là “cúng đưa ông bà”, lễ hóa vàng cho tổ tiên hay còn có tên lễ tạ năm mới.

Việc chọn ngày làm lễ hóa vàng tùy thuộc vào mỗi gia đình, điều quan trọng nhất là phải có lễ tạ gia tiên, gia thần và chư vị thánh thần, chư phật.

Mâm cổ cúng lể hoá vàng tiển đưa ông bà

Trong ngày này, người Việt làm lễ cúng tổ tiên đã về ăn Tết với con cháu và đốt nhiều vàng mã để tiền thân nhân về cõi âm có thêm tiền vốn đầu năm, đặng phù hộ độ trì cho con cháu hậu thế làm ăn phát đạt. Lễ vật dâng cúng trong lễ hóa vàng gồm: nhang, hoa, ngũ quả, trầu cau, rượu trà, đèn nến, bánh kẹo, mâm lễ mặn hoặc chay cùng các món ăn ngày Tết đầy đủ, tinh khiết.

8. Khai hạ: Sau lễ hóa vàng ngày mùng 3 Tết, ngày mùng

7 tháng Giêng thường được coi là ngày cuối cùng của chuỗi lễ hội Tết. Trong ngày này, người Việt làm lễ hạ Cây Nêu, còn được gọi là lễ Khai hạ, kết thúc dịp Tết Nguyên Đán. Nhân dịp này, ngoài lễ cúng trời đất, người ta còn sửa lễ cúng Gia tiên, cúng Thổ công và Thần tài. Thường sau ngày lễ này, mọi công việc thường xuyên mới được bắt đầu trở lại.

Trước khi hạ cây nêu, chủ nhà đặt một cái bàn nhỏ, trên bày một đĩa dưa hấu, một ít hương, hoa... ngay gốc cây nêu ngụ ý báo cáo với trời đất là gia đình đã ăn Tết vui vẻ. Sau đó, rung cây nêu cho rụng hết lá khô rồi hạ cây nêu xuống và đem lá bùa nêu treo ở cửa cái (trước ngôi nhà).

Với những gia đình buôn bán, ngày mồng 7 Tết họ làm cỗ cúng lễ để cầu buôn may bán đắt, làm ăn phát đạt trong năm mới. Ai đi làm ăn xa là

có thể bắt đầu. Người làm ruộng cũng sẽ ra đồng để chuẩn vị vụ mùa mới.

Vài năm trở lại đây, phong tục trồng cây nêu ngày Tết đã dần mất và được thay thế với tập tục chơi hoa đào, hoa mai. Nhiều người trẻ giờ đây chỉ còn biết tới cây Nêu qua những câu ca dao, tục ngữ như:

Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh

V. PHONG TỤC NGÀY XUÂN: Ngày Tết, dân tộc ta có nhiều phong tục hay,

đáng được gọi là thuần phong như khai bút, khai canh, hái lộc, chúc tết, du xuân, mừng thọ... Từ trẻ đến già ai ai cũng biết, không nhắc thì thanh thiếu niên cũng mua cho được cành hoa bánh pháo, nghèo cũng có chiếc bánh chưng, chai rượu. Vì vậy xin miễn liệt kê dài dòng, để trao đổi một vài mỹ tục đáng được duy trì phát triển.

1. Khai nghề Cũng vào dịp đầu xuân, người có chức tước

khai ấn, học trò sẽ khai bút, nhà nông khai canh, thợ thủ công khai công, người buôn bán mở cửa hàng lấy ngày. Sau ngày mồng Một, tất cả Sĩ, Nông, Công, thương "Tứ dân bách nghệ" của dân tộc ta vốn cần cù, ai cũng muốn năm mới vận hội hanh thông làm ăn suôn sẻ, đầu xuân chọn ngày tốt đẹp “khai nghề” làm lấy ngày. Nếu mồng Một là ngày tốt thì chiều mồng một đã bắt đầu, bắt tay lao động sớm, tránh tình trạng cờ bạc, rượu chè, hội hè đình đám, vui chơi quá đà.

Cụ đồ viết liển đối

2. Khai bút đầu năm Ngày xưa các bậc Nho sinh hay trẻ ấu học

thường thì giao thừa xong, chọn giờ hoàng đạo bắt đầu không kể mồng một là ngày tốt hay xấu có tục khai bút để mong việc học hành thi cử trong năm được hanh thông. Người khai bút khăn áo chỉnh tề, tâm thế chay tịnh, đặt trước mặt chiếc nghiên mới,

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 54

mài mực mới tỏa mùi thơm dìu dịu, trang trọng thảo một chữ hay một câu hàm ý mở ra ước nguyện tốt đẹp trong sự học để làm người tốt, sống ở đời cho có ích.

3. Xin chữ đầu xuân Những ngày giáp tết, trong không khí rộn rịp

của ngày xuân đang phủ đầy khắp các ngõ phố đô thị, hình ảnh những "ông đồ" ngồi giữa chồng giấy điệp hồng thắm viết Thư pháp trên các con phố, rộn ràng hơn, vui tươi hơn. Đặc biệt, người xin chữ bây giờ không chỉ là những cụ già mà phần lớn là thanh niên, thậm chí học sinh phổ thông, các cháu thiếu nhi theo bố mẹ đi chơi tết cũng muốn có một vài chữ mang về treo trong góc phòng học. Các thầy đồ Hán học và Quốc ngữ học tha hồ thả hồn theo nét bút mà tặng lại cho người xin cái tâm, cái tài của mình được gửi qua nét chữ và nội dung của chữ theo ước nguyện của người xin.

Chưa có ai bán chữ, chỉ có người mua giấy để xin chữ. Người cho chữ vẫn có lộc nhưng tinh tế hơn. Việc tưởng như không bình thường nhưng lại thể hiện được nét thanh tao của công việc. Các thầy đồ không phải bận bịu vào chuyện giá cả, tiền nong để đủ thanh thản và toàn tâm trong công việc cho chữ mang vẻ thánh thiện này. Đầu năm thường gắn với việc cầu xin những điềm lành, việc lành trong ao ước của con người qua những cuộc hành hương về nơi linh thiêng nhất. Xin chữ là một trong những hoạt động tâm linh ấy.

Người xin chữ bây giờ không chỉ là những cụ già mà phần lớn là thanh niên, thậm chí là học sinh

Cùng với cho chữ, xin chữ, chơi chữ, khai bút đầu năm là một cử chỉ văn hóa đẹp và giàu ý nghĩa, gắn với truyền thống hiếu học của ông cha ta. Khai bút với ý nghĩa gặp những điều tốt lành, thể hiện sự tôn trọng chữ nghĩa, đề cao sự học, lấy tri thức làm điểm tựa cho sự thành tài và sự phát

triển. Đây là một tập tục đẹp, một nét văn hóa tết đáng được bảo tồn và phát huy trong cộng đồng, góp phần xây dựng xã hội.

4. Kiêng không hốt rác đổ đi trong ba ngày Tết Tục này nguyên từ thời xa xưa, trong “Sưu

thần ký” có chuyện người lái buôn tên là Ân Minh được thuỷ thần cho một con hầu tên là Như Nguyệt, đem về nhà được vài năm thì giàu lên. Một hôm nhân ngày mồng Một tết, Ân Minh đánh nó, nó chui vào đống rác mà biến mất, từ đó nhà Ân Minh lại nghèo đi. Kể từ đó kiêng không hốt rác ngày tết, mọi người bắt chước và đến nay vẫn còn nhiều người theo tục này.

5. Cờ bạc: Ngày xưa các gia đình có nề nếp quanh năm

cấm đoán con cháu không được cờ bạc rượu chè nhưng trong dịp tết, nhất là tối 28, 29; gia đình quây quần bên nồi bánh chưng thì ông bố cho phép vui chơi, có cả trẻ con người lớn những nhà hàng xóm, những gia đình thân cận cùng vui. Tam cúc, cơ gánh, cờ tướng, tứ sắc, bài cào, bầu cua cá cọp... ai thích trò nào chơi trò ấy. Đến lế khai hạ, tiễn đưa gia tiên, coi như hết Tết thì xé bộ tam cúc, thu bàn cờ tướng, cất bộ bài cào … hoặc đốt luôn khi hoá vàng.

Tóm lại, ngày Tết là ngày tiêu biểu cho truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc. Giá như phát huy thuần phong mỹ tục đó, từ gia đình ra xã hội, ai ai cũng đối xử với nhau trên thuận dưới hoà, kính giá yêu trẻ... thì đất nước quê hương sẽ tươi đẹp, giàu mạnh, bộ máy pháp luật bớt đi bao nhiêu khó khăn.

Ông Xã Năm Ông đồ

Mỗi năm hoa đào nở Lại thấy ông đồ già Bầy mực tầu giấy đỏ Bên phố đông người qua

Bao nhiêu người thuê viết Tấm tắc ngợi khen tài: "Hoa tay thảo những nét Như phượng múa, rồng bay" …

Năm nay đào lại nở Không thấy ông đồ xưa Những người muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ?

Vũ Đình Liên

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 55

Tuesday, March 10, 2015 5:36:42 PM

WESTMINSTER, California (Tổng hợp) Vào lúc 10 giờ sáng Chủ Nhật ngày 8/3/2015

(tức 18 tháng Giêng năm Ất Mùi), Hội AHTV. đã tổ chức Tân Xuân Hội Ngộ năm Ất Mùi, 2015 tại nhà hàng Paracel Seafood. Westminster.

Ðây là sự kiện truyền thống hàng năm do Hội Ái Hữu Trà Vinh thực hiện trong 15 năm qua, mục đích để cho những đồng hương Trà Vinh ở các nơi xa cũng như người địa phương về đây để gặp gỡ, mừng tuổi, chúc Tết, trao đổi nhau về những kinh nghiệm sống nơi xứ người.

Ðoàn Lân Gia Ðình Phật Tử Kỳ Viên khai mạc

tại buổi hội ngộ ngày Xuân

Ông Nguyễn Văn Nhựt, phóTTK hội, điều hợp chương trình tổng quát. Mở đầu chương trình, đoàn lân GĐPT Kỳ Viên múa chào đón đồng hương đến tham dự ngày hội ngộ của Hội Ái Hữu Trà Vinh trong mùa Xuân mới nơi đất khách.

Vui Xuân nơi đất khách, cũng là thời khắc để tưởng nhớ đến những kỷ niệm xưa nơi quê nhà. Hội Ái Hữu Trà Vinh đã gởi những lời chân thành qua phút mặc niệm: “Phút mặc niệm để tưởng nhớ đến những anh hùng vị quốc vong thân, tưởng nhớ đến đồng bào và chiến sĩ đã hy sinh trong công cuộc chiến đấu bảo vệ tự do và tưởng nhớ đến hàng vạn đồng bào kém may mắn trên đường tìm tự do đã gởi thân tại vùng biên giới và trên sóng biển mênh mông.”

Sau đó, toàn ban văn nghệ đồng ca bài “Ly Rượu Mừng” của cố nhạc sĩ Phạm Ðình Chương. Ðặc biệt hơn những hội đoàn khác, Hội Ái Hữu Trà Vinh có phần chúc Tết của ban tổ chức trong ngày đầu năm bằng ba thứ tiếng: Việt, Hoa và Khmer.

Trong phần chúc Tết đầu tiên bằng tiếng Việt, hội trưởng Văn Tường hân hoan và vui mừng vì đồng hương đã đáp lời mời của ban tổ chức nhín chút thì giờ đến tham dự trong buổi Mừng Xuân Ất Mùi 2015, mặc dù hôm nay là ngày đổi giờ, nhưng chỉ trễ mấy phút thôi đồng hương cũng đã tề tựu khá đông đảo.

“Ly Rượu Mừng” chào đón đồng hương

Ông hội trưởng chia sẻ, “Nhớ lúc trước, ngày thành lập hội đầu tiên cũng tại nhà hàng này cho đến hôm nay đã được 15 năm, và bây giờ, có một số người kỳ cựu của hội Trà Vinh vì tuổi già sức yếu hoặc đã qua đời.”

Các vị cao niên niệm hương.

Ông cũng có lời nhắc nhở đến công của những

người đi trước đã sáng lập ra Hội Ái Hữu Trà Vinh. Và người để cho đồng hương Trà Vinh còn nhớ nhiều nhất đó là bác Hai Trần Xiều, vì năm nào, bác Hai cũng đều có mặt trong những lần hội tổ chức tiệc mừng Tân Xuân Hội Ngộ, lúc đó, bác Hai thường hát chung vui với mọi người qua những lời rất thú vị như: Chè xôi, xôi chè.. Rồi, bây giờ thì bác Hai cũng đã qua đời rồi.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 56

Ông Văn Tương chia sẻ tiếp, “Nhưng sau đó cũng có rất nhiều người khác, đã đến tham dự với hội Trà Vinh như ngày vui hôm nay. Sau 15 năm, mỗi lần tổ chức, là mỗi lần vắng mặt một vài người bạn đồng hương Trà Vinh. Vì thế trong ngày vui Xuân hôm nay, khi nhớ đến những người vắng mặt làm sao chúng ta không thể chạnh lòng?”

“Thành ra trong phút mặc niệm, không phải chúng ta chỉ tưởng nhớ đến những người đã hy sinh cho những việc lớn lao, mà chúng tôi cũng muốn nhắc nhở với quý vị là chúng ta luôn ghi nhớ những đồng hương của mình, mới ngày nào đã còn sinh hoạt với chúng ta giờ họ đã qua đời, nên ngày hôm nay họ phải vắng mặt,” ông nói thêm.

Sau đó, Ông Thomas Trung, đại diện ban tổ chức, lên chúc Tết bằng tiếng Khmer. Ông nói, “Tôi xin thay mặt cho ban tổ chức cám ơn ông bà cô bác và quý vị đồng hương, không quản ngại đường sá xa xôi đến tham dự ngày hội ngộ.”

Ông Trần Sinh, một đại diện khác của ban tổ chức, cũng tiếp lời chúc Tết bằng tiếng Hoa.

Ô. Võ Trung Tín điều hợp phần lễ niệm hương đầu năm. Ban tổ chức mời các vị trưởng lão của Trà Vinh lên dâng hương trước bàn thờ tổ quốc.

Ông Tín nói, “Chúng tôi là những người Việt Nam xa xứ, những người Trà Vinh đang hiện diện nơi đây xin một phút cúi đầu suy tư, tưởng nhớ về quê hương dân tộc, thành thật đảnh Lễ niệm hương đầu năm để nguyện cầu cho quốc thái, dân an, mọi gia đình Việt Nam trong nước cũng như ở hải ngoại được an khang, thịnh vượng và đồng hương Trà Vinh được một năm Ất Mùi 2015, mọi việc được hạnh thông, mọi điều được may mắn tốt đẹp.”

Sau khi các vị trưởng lão niệm hương đầu năm, những đồng hương khác cũng lên niệm hương trước bàn thờ tổ quốc.

Kế đến là lễ chúc thọ các cao niên từ 70 tuổi trở lên và những cụ trên 85 tuổi được hân hạnh ngồi ghế hàng đầu. Sau lễ chúc thọ, ban tổ chức tặng hoa và quà cho họ.

Tiếp theo là phần lì xì cho các em bé, chụp hình lưu niệm, múa lân, và vinh danh đoàn diễn hành của Hội Ái Hữu Trà Vinh vào mùng 3 Tết Ất Mùi trên đại lộ Bolsa, Westminster.

Nhân dịp này, hội phát hành quyển Ðặc San Trà Vinh 2015, có bài viết của 40 tác giả, gồm những bài tâm tình Trà Vinh, những bài nghiên cứu về thời sự, lịch sử, văn hóa. Ngoài ra còn có sự ủng hộ bài viết của quý đồng hương Trà Vinh cũng như những người đã ủng hộ quảng cáo.

Cuối cùng là chương trình văn nghệ dân tộc, xổ số và chơi lô tô.

Lể chúc Thọ qúi Trưởng Lão

Ban Văn Nghệ “Kim Khánh” thường xuyên góp mặt

Các đồng hương đến từ Bắc California

Chụp hình lưu niệm với GĐPT Kỳ Viên

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 57

(kính dâng lên hương hồn của mạ.

Khi tôi chấm dứt bài viết này thì được tin mạ mất, mạ ngủ rồi đi luôn một cách bình thản)

NiNi LÊTôi rất không thích về Việt Nam thăm gia đình

trong thời gian Tết, bởi vì tôi biết về lúc này thi cảnh vật, con người ở Sài Gòn bình thường vốn đã lộn xộn, đông đúc, bụi bặm, khi Tết còn lộn xộn, đông đúc, bụi bặm hơn. Trước năm 1975, thành phố Sài Gòn chỉ có vài triệu dân, nay thì trở thành nạn “nhân mãn‘ quá đông, lên đến gần 10 triệu dân, vì ngoài một số người sống lâu năm tại Sài Gòn còn ở lại, thì rất đông số người khắp các miền đất nước đổ xô vào Sài Gòn để làm ăn, buôn thúng bán bưng, bán vé số, đấm bóp, giác hơi, làm thuê làm mướn, thậm chí đi ăn xin vv... nhiều nhất là dân ngoài miền Trung và miền Bắc, dù sao tại Sài Gòn họ cũng có thể kiếm được chút tiền vừa nuôi thân vừa gởi về nuôi gia đình ở quê họ, chứ quê hương họ quá nghèo, khó làm ăn, điều quan trọng nhất là phải tốn nhiều tiền để” lì xì “cho bà con, bạn bè ,người quen .không kể già trẻ, gái trai, với người già thì “li xì chút tiền lấy hên đầu năm”, với người trẻ thì “xin gởi chút tiền nhờ mua hoa quả đặt trên bàn thờ đầu năm“, với trẻ nhỏ thì “ lì xì chút tiền để xài trong ba ngày Tết”, nếu không phải trong thời gian Tết thì ít tốn tiền “lì xì” hơn.

Sài Gòn nay như cô điếm già cố trét nhiều son phấn

Tết năm con dê 2015 này , dù muốn dù không thì tôi cũng phải về Việt Nam ăn Tết với mạ, bốn năm trước đám em tôi còn ở quê nhà, dù ở nhà riêng nhưng hàng ngày vẫn có thời giờ lui tới với mạ, vui buồn cùng mạ, ăn Tết với mạ nên chẳng có vấn đề gì, ba năm nay chúng nó lần lượt qua Mỹ định cư do chúng tôi bảo lãnh theo chương trình O.D.P ráo trọi, chỉ còn lại một mình mạ ở Sài Gòn, mạ đã qua Mỹ hai lần nhưng chỉ ở vài tháng rồi nằng nặc đòi về, năn nỉ mãi cũng không chịu ở lại.

Ban đầu chúng tôi định thu xếp cho mạ về Huế, ngoài đó còn cái nhà của ông bà ngoại rất lớn không có ai ở, cứ sửa lui sửa tới rồi cũng để không, có các cháu gọi mạ bằng o ruột ở chung quanh khá đông, nhưng suy nghĩ lại thấy không tiện, vì quê ngoại khá xa bệnh viện, sau đó năn nỉ bà chị lớn ở Ban Mê Thuột về Sài Gòn sống với mạ, để sớm hôm săn sóc mạ, chồng chị là giáo sư lý hóa đệ nhị cấp lập nghiệp lâu năm tại thành phố “buồn muôn thuở” ấy đã mất, bầy con trai gái bảy đứa thì đã hết sáu đứa vào Sài Gòn thi đại học, đậu vào những ngành tốt, học ra trường và làm việc tại Sài Gòn luôn, còn lại một đứa tốt nghiệp đại học Đã Nằng, bị chỉ định phải về xin việc làm tại thành phố “Buồn muôn thuở“ ấy để giữ nhà, rồi nó lấy vợ, vui lòng với cuộc sống đơn điệu trên thành phố núi, vì thế hàng năm cứ vào khoảng 15, 16 tháng Chạp Âm lịch, chị đưa mạ cùng lên phố núi ở lại hơn cả tháng, dọn dẹp vườn tược, săn sóc hoa kiểng, lau chùi nhà cửa, làm bánh làm mứt để chuẩn bị ăn Tết trên đó. Chị thì vui vì có dịp “trở lại mái nhà xưa”, đi thăm mộ chồng, gặp lại bạn bè cũ, còn mạ tôi thì buồn heo hắc, cứ nghĩ đến bàn thờ ba tôi ở Sài Gòn phủ đầy bụi bặm, không có một bình hoa tươi, một đĩa trái cây, một nén nhang tỏa khói.

Mấy năm trước vì còn đi làm, nên tôi không thể về thăm mạ lâu được, mỗi năm có ba tuần nghỉ phép thì phải đi California thăm con gái, đi Florida thăm con trai hết rồi, nay gặp lúc tôi vừa xin về hưu non có nhiều ngày tháng rảnh rỗi nên khi mạ ngỏ ý muốn tôi về ăn Tết với mạ để mạ khỏi “bị con Sỏ bắt mạ lên Ban Mê Thuột ăn Tết mạ buồn lắm” thì tôi hứa với mạ ngay rằng tôi sẽ về trước Tết hai tuần để đi Huế với mạ, tôi tha thiết muốn về lại Huế vì tôi xa Huế đã 35 năm nay rồi.

Coi như tôi là người “tiền phong” về quê ăn tết với mạ vì tôi lớn nhất ở Mỹ, Tết kế tiếp và tới đây thì các em tôi sẽ thay nhau về ăn Tết với mạ, nay mạ đã 93 tuổi rồi, cũng chẳng còn được bao nhiêu cái Tết nữa.Thế là tôi vội lo chuẩn bị mọi cái để về Việt Nam, như mua quà, đặt vé máy bay, gặp bác sĩ gia đình để chích ngừa, xin toa mua những thuốc cần thiết mạng theo.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 58

Tôi mua vé máy bay hãng Cathay Pacific Airways của Hồng kông, vì nghe nói hiện tại là ”top ten” của hàng không thể giới. Chuyến bay khởi hành lúc 9 A.M tại phi trường ở New York, từ nhà tôi lái xe lên New York mất khoảng hơn hai tiếng đồng hồ, vì chúng tôi đã đi nhiều lần nên biết rõ, vì vậy dự trù sẽ ra đi lúc bốn giờ rưỡi sáng, nhưng cả mấy ngày trước ngày đi đã có tuyết rơi, vẫn tiếp tục rơi, dự báo thời tiết còn cho biết ở tiểu bang Connecticut sẽ bị nặng, còn ở tiểu bang New York thì vừa tuyết vừa mưa cũng rất nặng, cả tôi và ông xã đều lo lắng vô cùng, coi tin tức chuyến bay thì không thấy “cancel” hay “delay” chi cả.

“kẻ cướp” chặn đường chỉ có trời mới cứu nổi

Đêm đó chúng tôi ngủ không nổi, mới hơn một giờ sáng vợ chồng đã trỗi dậy, ngoài trời tuyết rơi nhiều quá, tuyết rơi càng lúc càng nhiều, tuyết rơi từng mãng chứ không rơi từng cánh, lòng chán ngán vô cùng nhưng không thể không đi, và chúng tôi đã ra đi lúc mới hơn hai giờ, đi sớm hơn dự định. Tôi lái xe, ông xã ngồi bên chỉ đường, thần kinh tôi căng thẳng chi lạ, giờ đó trên xa lộ hầu hết là xe chở hàng dài mấy chục bánh chạy, chiếc xe bé nhỏ của tôi cứ phải lách qua lách lại để tránh né, chiếc này vừa qua mặt thì chiếc khác kế sát một bên, tuyết dơ dưới lòng đường bắn lên tùm lum, phủ kín cả chiếc xe làm tôi không thấy đường để chạy, tôi hoảng hốt vô cùng.

Trên mặt đường đầy cả tuyết không phân định được lằn đường, mạnh ai nấy chạy, chạy búa xua, tuyết rơi xuống từng mảng lớn phủ kín cả kính xe, mở hai càng gạt nước với tốc độ tối đa vẫn quẹt không xuể, tôi chỉ dám cho xe “bò” 20 miles một giờ chứ không thể nào nhanh hơn được, vậy mà bốn bánh xe cứ lạn qua lạn lại chứ không chịu chạy thẳng cho tôi nhờ, thấy chạy ngoài xa lộ lớn có nhiều xe hàng ghê quá nên chúng tôi rẽ vào đường 15, hy vọng sẽ khá hơn, thế nhưng tôi đã tránh “vỏ dưa, gặp vỏ dừa”, vì là xa lộ địa phương nên giờ đó chỉ có lèo tèo vài chiếc xe ủi tuyết nhỏ làm việc,

một đoạn đường thật xa mới có một chiếc, vì vậy trên mặt đường tuyết phủ một lớp thật dầy làm tôi lái khó khăn hơn, cầm tay lái thật chặt cứng để điều khiển mà xe vượt qua rất vất vả.

Xe tôi khá cao, thuộc loại “Four wheels”, nên cũng an tâm hơn chạy xe thấp. Trên một đoạn đường dài hàng chục miles mà chỉ có xe tôi và thêm một xe nữa chạy ở phía sau, tôi lái chậm, xe sau lái chậm, tôi lại nhanh, xe sau lái nhanh, tôi sang lane phải, xe sau sang lane phải, tôi sang lane trái, xe sau sang lane trái, trời tối thui, cảnh vắng lặng, tuyết rơi càng lúc càng nhiều, mà xe phía sau cứ bám sát xe tôi khiến lòng tôi lo lắng vô cùng, trong ngực đánh “lô tô” liên hồi, cứ nghĩ đến kẻ cướp”, nếu chúng ra tay thì chỉ có trời mới cứu nổi chúng tôi lúc này, vì ngoài đường chẳng có ai, cảnh sát đến cũng chẳng kịp, nếu “kẻ cướp” chặn đường lấy xe, lấy tiền thì cũng không đến nỗi, nhưng nếu gặp người độc ác, lấy đi sinh mạng của chúng tôi thì thậm nguy, tôi vừa lái xe vừa thì thầm đọc kinh cầu nguyện liên hồi, khi vào địa phận New York một đoạn khá xa thì xe phía sau rẽ vào exit, lạy trời, thật một phen hú vía.

Quả đúng như dự báo thời tiết cho biết, trên bầu trời New York, tuyết và mưa cùng nhau rơi xuống, càng lúc càng lớn, đường vào phi trường thì lạ, trời thì tối, mưa tuyết bảo bùng, thật khó tìm đường, kho lái vô cùng, ông xã thật chăm chú tìm đường để chỉ, tôi thật chăm chú nghe ông xã nói và nhìn bảng tên đường để lái, đêm qua đã mất ngủ, đầu óc lùng bùng khó chịu, nay thêm căng thẳng, khiến tôi như muốn bệnh, cuối cùng nhờ ơn Chúa, cũng đến được phi trường bình an.

Ông xã bỏ đồ đạc và tôi xuống là vội lái xe đi ngay vì không vào bãi đậu, tôi cố gắng vừa kéo vừa vác hai cái vali, hai cái túi xách vào trong, lấy được vé, gởi được hai vali tôi thở dài nhẹ nhõm, vội đi tìm “gate”, ngồi chờ không lâu thì được lên khoang máy bay, mỗi dãy có chín ghế, bên phải ba ghế, ở giữa ba ghế, bên trái ba ghế, ghế của tôi ngồi phía sau hai phần ba thân máy bay, dãy giữa, khi “an vị” vào ghế của mình xong tôi mới phát hiện bị ngồi giữa hai thằng cha ba Tàu khiến tôi bực mình và chán nản vô cùng, phải ngồi như vậy suốt chặng đường thiên lý những 15 tiếng đồng hồ từ New York đến Hồng Kông thì khó chịu lắm, ôi thật buồn phiền quá, tôi ngỏ lời xin đổi chỗ với thằng cha ngồi bên phải vì thấy hắn có về quê mùa nhưng hắn nhất định “no way”.

Nói đi thì phải nói lại, tuy cũng là ba Tàu, nhưng phải công nhận một cách khách quan rằng

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 59

Tàu này là Tàu Hồng Kông, có trình độ văn minh, văn hóa hơn Tàu Đại Lục, nên họ cũng lịch sự, biết cám ơn, xin lỗi khi cần, mỗi lần tôi ngỏ lời muốn đi ra ngoài thì thằng cha bên phải vội đáp ứng ngay có vẻ không bực mình chi cả, thằng cha bên trái thì điệu bộ, chải chuốc hơn, ăn mặc sang trọng hơn, chắc là dân buôn bán hay làm việc văn phòng, thằng cha bắt chuyện với tôi trước, nói tiếng Mỹ cũng “tàm tạm” như tôi: - Tôi đi thăm con gái là du học sinh ở New York - Con ông học đại học năm thứ mấy , trường nào? - Con gái tôi học lớp 12

Rồi hắn hỏi lại tôi :- Chị qua Hồng Kông rồi đi đâu nữa ? - Tôi về Sài Gòn - Không phải Sài Gòn mà là thành phố Hồ Chí Minh . - Không, Sài Gòn chứ không phải thành phố Hồ Chí Minh. - Thành phố Hồ Chí Minh . - Sài Gòn - Đã trở thành thành phố Hồ Chí Minh lâu rồi - Nhưng tôi chỉ có Sài Gòn thôi

Thấy tôi xẵng giọng, hắn ta không nói nữa. Trong suốt gần mười lăm tiếng; ngoài những lần mấy cô tiếp viên hàng không mang đồ ăn, thức uống đến cho hành khách, hắn ta còn đòi mang thêm hết thứ này đến thứ khác. Mỗi bữa ăn chính tôi thường bỏ mứa vì ăn không hết thì hắn ta ăn cái vèo, mọi thứ trong mâm đều “empty”, rồi hắn gọi cô tiếp viên lại, yêu cầu mang thêm cho hắn một mâm nữa, cô tiếp viên lắc đầu, họ nói với nhau bằng tiếng Tàu, tuy tôi không biết tiếng Tàu nhưng nhìn cử chỉ tôi cũng hiểu cô ta từ chối. và “thua canh me, gỡ bài cào”, hắn đòi đem chip, cà phê cho hắn, ăn chip uống càphê xong, thì đòi uống trà nóng, ăn mì ly, tôi nghĩ: “đàn ông gì mà đòi ăn quá sá, không để cho miệng kịp kéo da non”. Trái với tên này, thằng cha bên phải thì ưa ngủ, ngoài những bữa ăn chính, thời giờ còn lại hắn ta chỉ ngủ, hai tay ôm khư khư cái “ruột tượng“ mang bên hông, hắn cũng biết khôn, chỉ dám ngoẹo đầu ra phía ngoài mà ngủ, chắc người này làm nông hay công nhân nhà máy.

Suốt gần mười lăm tiếng phải ngồi “khép nép” chịu đựng giữa hai thằng cha Tàu này làm lòng tôi buồn phiền chết đi được, gặp Tàu Hồng Kông chứ là Tàu phù cộng sản thì không biết làm sao mà chịu đựng nỗi suốt một chặng đường thiên lý này đây. Phải công nhận xã hội tạo ra bản chất con người, cũng là giòng giống Tàu với nhau, nhưng

Tàu Hồng Kông ảnh hưởng văn minh của Anh nên lịch sự hơn, có văn hóa hơn Tàu cộng sản, cũng giống như người Việt Quốc Gia lịch sự, văn hóa, bác ái hơn người Việt Cộng sản vậy.

Hong Kong - Kai Tak International Airport

Đến phi trường Hồng Kông, phải di chuyển hơi xa mới tới được cái “gate” về SàiGòn, vì không thường đi nên tôi không biết đi lấy cái xe đẫy để bỏ đồ lên mà đẫy như nhiều người đã làm, chỉ cố gắng tay xách, tay vác hai cái túi nặng chình chịch mỏi cả tay, đau cả vai. Tại phi trường nầy sự khám xét rất nghiêm ngặt, mặc dầu hành khách từ phi cơ xuống, từ “gate” này đến “gate” kia, cũng chỉ trong mấy dãy lầu của phi trường để chuyển tiếp qua phi cơ đi nước khác, nhưng bắt phải đến sắp hàng nơi cửa cho nhân viên Hồng Kông xét sổ thông hành, xét vé rồi mới được qua cầu thang máy để lên lầu, lại sắp hàng để “scan” mấy túi xách nhỏ mang theo, xong mới được đi tìm “gate” mình cần để đến ngồi chờ chuyến bay kể tiếp. Từ Hồng Kông về Việt Nam máy bay chỉ bay chưa tới hai tiếng đồng hồ, cạnh tôi là một thanh niên Việt Nam khoảng ba mấy tuổi từ Na Uy về quê ăn Tết, nghe tôi nói nỗi lo sợ về thực phẩm chứa đầy chất độc ở Việt Nam rồi kết luận: - Chắc chị phải tìm mua loại cá lòng tong, bí bầu đèo đẹt, rau cải cằn cỗi mà ăn chứ không dám mua loại to, loại tốt, nhất là không dám đi ăn tiệm đâu.

Cậu ta cười lớn nói: - Tội nghiệp bà chị của tôi quá, người ta về Việt Nam thì để hưởng thụ, đi “tour “, ăn uống lu bù đủ thứ, còn bà chị tôi thì về Việt Nam chỉ dám ăn cá lòng tong, bầu đèo, bí đẹt mà thôi.

Máy bay đáp xuống phi trường Tân Sơn Nhất lúc 6:30 giờ chiều, tôi không còn mang tâm trạng nao nao, cảm động, hồi hộp khi đứng trên mảnh đất của quê hương sau nhiều năm xa cách như chuyến về năm 1996 mà chỉ xúc động vì sắp gặp mạ mà thôi. Theo đoàn người đến nơi nhập cảnh, tôi lấy vội tờ 5 dollars mới để vào passport, đứng sắp hàng nơi có đề chữ “ALL PASSPORT”, có rất

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 60

nhiều hàng đề chữ như vậy, mỗi hàng có vài chục người, người ngoại quốc rất nhiều. Tôi biết bỏ tiền vào passport như vậy là việc làm tiêu cực, là tiếp tay làm “hư” công an Việt cộng, tuy nhiên tôi cũng biết nếu passport nào thiếu đô thì mấy “vị” công an kia sẽ không vui, cứ tìm cách giữ passport của người ta lại rất lâu, bắt người khác đứng chờ mỏi mòn, tôi cũng nghĩ mấy chục năm mình mới về quê hương, thôi cứ bỏ năm đô mới vào passport coi như “lì xì” cho người công an kia và để nhanh cho người đứng sau vậy. Quả thật, mấy người vào trước bị giữ passport lại rất lâu, nên những người đứng sắp hàng cũng phải bị chờ lâu, đến phiên người đàn ông đứng trước tôi thì nét mặt cô công an đổi khác 180 độ, tươi rói, hỏi chuyện ông ta một cách vui vẻ và đống dấu ngay, đến phiên tôi cũng vậy, cô ta thân thiện hỏi: - Cô về ăn Tết hả ? - Tôi về thăm mẹ già 93 tuổi. - Bà có khỏe không ? - Cảm ơn , khỏe . - Cô về sao không rủ chú về cho vui ? - Ông xã tôi không muốn về.

Qua khâu nhập cảnh nhẹ nhàng vì có năm đô, tôi vội đến chỗ lấy đồ, tôi gởi hai cái vali, chỉ có dầu xanh, chocolate, thuốc bổ chứ chẳng có máy móc gì, tuy nhiên trong cái vali nhỏ, có chai rượu Remy martell XO mà ông xã bảo tôi mang về quê Trà Vinh cho mấy anh em của ông xã uống để lấy thảo, nhớ về ông vì ông chưa thể về thăm quê hướng được, cái vali lớn thì lấy ra rồi, nhưng cái vali nhỏ thì chờ hoài vẫn không thấy xuất hiện, tôi hơi bực mình, nhớ lại mấy tháng trước rất nhiều người về Việt Nam bị “nạn” nhân viên phi trường Tân Sơn Nhất và phi trường Nội Bài rạch vali, thùng giấy để lấy những món đồ mà họ thích, bị các “khổ chủ” kêu rêu ”lên mạng” nhiều quá làm thằng cha Việt cộng sếp sòng về hàng không Việt Nam xấu hổ phải lên tiếng khiển trách, ngăn cấm (bằng mồm) nhân viên phi trường của ông ta. Vì vậy khi chờ quá lâu vẫn chưa thấy cái vali có chai rượu, tôi nghĩ rằng chắc chúng nó “ngựa theo đường cũ” đem vào nơi “kín đáo” để moi chai rượu rồi, định đi tìm chỗ khiếu nại nhưng đã thấy cái vali ấy nằm trong góc với vài cái vali khác, tôi vội đến lấy ra, coi lại, thấy chai rượu vẫn còn.

Sau đó tìm hiểu thêm thì mới biết rõ chúng ăn cắp “có hệ thống dây chuyền”, nghĩa là khi máy bay đáp xuống, nhân viên bốc hàng sẽ đưa qua máy “scan”, người xét hàng ở đây thấy trong hành lý nào có đồ đáng già hay đồ chúng thích thì đánh

dấu trên hành lý đó bằng cái gạch chéo, vậy là hành lý do bị đưa đến chỗ “bí mật” để đồng bọn rạch ra lấy đồ, khi lấy những đồ chúng muốn lấy xong thì lấy băng keo quấn lại như băng bó người bị thương. Rất nhiều người đã là nạn nhân của đám ăn cướp có cấp giấy phép này khi về thăm quê hương, thật vô cùng xấu hổ lây vì mình cũng nòi giống con Hồng, cháu Lạc.

Quầy Thủ tục nhập cảnh tại TSN

Bà chị hai và thằng cháu con chị lên phi trường đón tôi, bây giờ ở Việt Nam tôi chỉ còn mạ và chị là ruột thịt thôi, trên đường về nhà, người thanh niên lái xe taxi rất là cởi mở, vui tính, anh ta hỏi chuyện huyên thuyên, nghe anh ta nói: - Con rất thích chương trình đọc báo Vẹm của Hoàng Tuấn và Nguyên Khôi làm tôi cảm thấy gần gũi, nên hứng chí chỉ trích, nguyền rủa nhà cầm quyền Cộng sản Việt Nam đủ điều, anh chàng rất thích, khen tôi ở xa mà biết nhiều chuyện trong nước hơn cả người trong nước, khi đến nhà, anh chàng nói: - Con rất tiếc đưa cô về đoạn đường ngắn quá (từ phi trường Tân Sơn Nhất về phường 27 quận Bình Thạnh), ước gì đường xa để được nói chuyện nhiều với cô.

Ngoài số tiền 250 ngàn đồng Việt Nam (gần 13 đô US ) tôi lấy ra 5 đô mới toanh bảo lì xì cho con anh ta khi biết anh ta có một đứa con nhỏ. Vì là Tết nên đường sá, chợ búa luôn đầy rẫy những người và người, những xe và xe, ồn ào, bụi bặm tăng lên gấp nhiều lần những ngày bình thường làm tôi cứ cảm thấy mệt trong người. Cái điện thoại trong nhà đã cũ, nên chỉ mới hai ngày sau, tôi nhờ cô bạn, cũng ở cư xá Thanh Đa, đưa tôi đi mua điện thoại mới, cô không có xe, đi đâu cũng đi bằng xe bus, nên cô đưa tôi ra phố cũng bằng xe bus.

Đứng chờ ở ngã tư Thanh Đa, đón xe bus từ Bình Quới chạy lên, ra Hàng Xanh thì xuống vì ở đây có mấy cửa bán đồ điện tử lớn, vé xe bus chỉ

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 61

có năm ngàn cho một người (khoảng 25 cents), như vậy cũng tạm được đối với giới bình dân lao động, nhưng ngồi trên xe nhìn xuống phía dưới đường tôi thấy hồi hợp vô cùng, tim cứ đập mạnh vì hàng chục xe gắn máy, xe đạp cứ chạy sát một bên be sườn xe bus, có lúc cái đầu có đội mũ “bảo hiểm” bằng nhựa mỏng le bóp bằng tay cũng có thể bể như muốn đánh vào vách xe bus làm tôi sợ giùm cho họ, ngồi trên xe bus mà cứ bị “lên ruột” liên hồi, nhìn mọi người trên xe ngồi với bộ mặt tỉnh bơ, không thấy có chút xíu nào lo sợ, hồi hợp nào cả khiến tôi có sự suy nghĩ rằng họ quá vô cảm, thế nhưng khi nhìn thấy rõ sự tất bật của họ khi lên xe, khi xuống xe vì họ đang lo lắng về số tiền kiếm được để mua gạo mắm cho gia đình trong ngày thì thông cảm ngay.

Cô bạn đưa tôi vào một cửa hàng điện tử ở Hàng Xanh, đó là một căn lầu bốn tầng rất rộng, rất “hoành tráng”, chúng tôi đi vào tầng một chuyên bán điện thoại, trình bày khá đẹp mắt với những chiếc tủ kính kê dọc, kê ngang, cũng như nhiều kệ gắn vào tường, chưng bày rất nhiều điện thoại, nhiều nhất là điện thoại cầm tay, hàng chục cô cậu nhân viên còn rất trẻ, với đồng phục của tiệm, chắc đã qua khóa huấn luyện rồi nên họ tiếp khách cũng bặt thiệp lắm, tôi muốn mua một cái điện thoại gắn trên tường không dây (mà ở Việt Nam gọi là điện thoại mẹ bồng con), nhưng ở đây không có, toàn là điện thoại có dây, cô bạn lại đưa tôi lên đường Cách Mạng Tháng Tám, vì ở đó có một cửa tiệm rất lớn.

Lưu thông trên phố Saigon trong ngàyTết

Muốn đến đó thì phải ra bến xe miền đông mới có xe bus, băng qua đường để ra hướng bến xe miền đông nhưng xe cộ chạy dày đặt, như dòng nước lũ, tôi không dám bước xuống lòng đường để qua, cứ đứng trên lề chờ, nhưng những dòng xe máy, xe đạp cứ nối nhau chạy tới không muốn dứt, cô bạn kéo đại tôi xuống, ôm tôi băng qua, cứ bước tới được ít bước thì phải dừng lại, xe hằng hà sa số

không thể chen đi được, tôi hết bị xe này đụng cái mông, xe khác đụng cái tay, cái chân làm tôi đau điếng, tôi không dám bước tiếp, cứ đứng hoài giữa đường, như vậy cũng nguy hiểm lắm, nên cô bạn ôm tôi mà đẩy đi, cô rất cẩn thận vì đã rất am tường tình hình “an ninh” ở quê nhà, cô ôm vai tôi đồng thời cũng ôm cái túi nhỏ tôi mang trên vai, dù tôi đã có nói với cô rằng trong túi chỉ có một số tiền Việt Cộng mà thôi nhưng cô bạn vẫn cứ “bảo vệ” nó tới cùng. Nhìn tôi và cái túi xách dù rất tầm thường nhưng người ta vẫn biết là “Việt kiều” vì cách qua đường quá “rụt rè” như vậy.

Không khí quá bụi bặm cứ tung lên theo cấp số nhân do những dòng xe tạo thành làm tôi cứ bị ho khúc khắc, hèn gì nhìn người dân ở đây giống như là khủng bố giấu mặt”, tôi độ chừng hơn 90% đồng bào trai, gái, già, trẻ có mang “khẩu trang” mỗi khi ra đường chỉ chừa có hai con mắt để thấy mà đi thôi, vì vậy nhìn thấy vô cùng chướng mắt, vừa qua được phía bên kia đường, cô bạn tạt vào một chiếc xe bán đồ tạp hóa mua cho tôi một cái bịt mặt bằng vải nhưng tôi không dùng vị ngộp quá. Phải chuyển qua hai lần xe bus mới đến một cửa hàng chuyên bán mặt hàng điện thoại, nhưng toàn mang nhãn hiệu “Product of China” vì tôi hỏi mua của Nhật, Đại Hàn hay nước khác nhưng không có, không muốn di chuyển nhiều nên đành phải chấp nhận, tôi chọn một cái không dây và một cái có dây cho mạ, thêm một cái cầm tay cho cô bạn, tất cả khoảng 200 đô US.

Theo lời chỉ dẫn của cô bán hàng, tôi lần mò xuống cầu thang tìm “Restroom”, đến chỗ tận cùng của building, là nơi giữ xe cho khách, tìm một hồi mới thấy cái restroom nhỏ xíu chỉ một bồn cầu, nước dơ chảy từ trong ra tới cửa, không có được một cuộn giấy, thật là quá tệ, cửa hàng rộng lớn với mấy tầng lầu như vậy mà chỉ có một cái restroom quá khiêm nhường như vậy thì làm sao giải quyết cho đủ lượng khách ra vào cửa hàng. Nhìn những nhà cao tầng bên Việt Nam xây dựng tôi thấy mà ngán, bởi vì nhà cao đến mấy chục tầng, mỗi tầng có mấy chục căn, bán cho dân mỗi căn lên đến cả trăm ngàn đô US hay nhiều hơn, vậy mà chẳng có những cầu thang thoát hiểm bên ngoài như ở Mỹ, chỉ có một cầu thang duy nhất nằm phía trong, nếu bị cháy nhà hay có sự nguy hiểm thì đồng bào ở những căn nhà phía trên cao làm sao mà thoát thân ra cho kịp. Ôi ! , “đỉnh cao trí tuệ” có khác.

Tôi về chỉ được ít ngày thì chị tôi lên Ban Mê Thuột, “bàn giao” mạ lại cho tôi, tôi sống bên mạ

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 62

hơn một tháng, những buổi sáng không xuống dưới bờ sông để ăn sáng với mấy dì bạn thì tôi xuống chợ mua đồ ăn sáng cho hai mạ con, mạ chỉ muốn ăn bún bò, và tôi chỉ chọn có mỗi một chỗ bán ăn tạm được, bà chủ là người Huế nên nấu bún ít bị “lai căn”, tuy nhiên cộng bún trắng hơn giấy, tôi biết lò làm bún chắc chắn có bỏ thuốc tẩy vào bột nên ăn không mạnh miệng lắm, tôi có giải thích cho mạ hiểu không nên ăn bún nhiều. Tôi đi chợ mua đậu xanh cà , rồi mỗi buổi sáng , tôi thức dậy sớm để nấu cháo đậu xanh cho mạ và tôi ăn, được ba ngày thì một hôm con em dâu cô cậu đến chơi, khi về nó nói với tôi: - Em nói chuyện này chị đừng giận, chị cho o ăn cháo nhiều quá nên khi nảy o than với em “Mấy bữa ni o bị ăn cháo nhiều quá”, vậy chị phải đổi món cho o mới được, thế là tôi đành phải xuống chợ mua bún bò cho mạ ăn mỗi buổi sáng, tôi cũng phải ăn theo mà lòng chẳng an tâm chút nào cả.

Phố núi Buôn Mê Thuột

Tôi đi chợ mỗi ngày, chỉ lựa cá cơm, cả lòng tong mà mua, rau thì mua măng, bông cải xanh loại nhỏ đem về, cá thì kho khô, măng thì kho với tôm bạc, bông cải xanh thì luộc, ngày nào cũng như ngày nấy, khổ một nỗi là không phải ngày nào chợ cũng có bán cá cơm, cá lòng tong đâu, khi có khi không, nên mỗi lần tôi mua 300g, đem về làm sạch rồi kho với nước màu, nước mắm ngon, đường, ai ăn cũng khen ngon, thế nhưng mạ chỉ ăn lần thứ nhất, nhưng lần sau không thấy mạ ăn, hay ăn chút xíu, cứ nhằm măng kho mà gắp hoài, tôi gọi điện thoại lên Ban Mê Thuột hỏi chị tôi thì chị nói mỗi ngày đi chợ chỉ mua chút ít đủ ăn trong ngày thôi chứ đồ ăn để qua đêm, ngày mai hâm lại mạ không ăn đâu, cơm cũng vậy, dư thì đem cho người ta chứ đừng bỏ vô hâm lại, hai mạ con ăn như mèo, mua một nhúm cá, một nhúm rau nấu mất công ghê, chẳng bù với tôi ở Mỹ, mỗi lần kho cá, tôi kho một soong lớn, bỏ tủ lạn , ăn cả tuần, cứ hâm tới hâm lui không biết bao nhiêu lầ, vậy mà mỗi khi ăn ông xã vẫn khen ngon lắm chứ không giống mạ.

Vì là Tết nên tôi tốn tiền mua hoa và trái cây nhiều, ở Việt Nam không giống ở Mỹ, mỗi lần có lễ thì các chợ hạ giá, hoặc hàng bán đắc bao nhiêu cũng không tăng giá, ngược lại ở Việt Nam càng gần đến Tết thì hàng hoá càng tăng giá, cứ vài ngày tôi phải mua hoa và trái cây một lần và mỗi lần mua thì giá càng tăng. Điều làm tôi khó chịu nhất là nhà cầm quyền Việt Nam có cái tật ưa phô trương, chỉ ở quận Bình Thạnh và Hàng Xanh thôi mà treo không biết bao nhiêu cơ man là cờ máu, còn bắt mọi nhà đều phải treo cờ trước cửa, xe cộ chạy ngoài đường cũng phải treo cờ , nhà mạ không có cờ nên không treo, nhưng nhà bên cạnh lại treo cây cờ to tổ bố sát một bên lan can nhà mạ nên gió cứ thổi bay qua trước cửa khiến tôi bực bội vô cùng.

Ở nhà một mình với mạ chẳng đi đâu được, mỗi buổi sáng đánh thức mạ dậy, pha nước ấm cho mạ súc miệng rửa mặt, đưa mạ xuống chợ, cho mạ ngồi xe Honđa ôm (người quen) ra bờ sông, còn tôi thì cuốc bộ theo sau, nhiều lần mạ muốn tôi cùng ngồi xe ôm với mạ nhưng tôi thấy kỳ quá nên không chịu, ra phía bờ sông nơi trước kia có nhà hàng nổi Thanh Đa thì phải đi ngang qua nhà văn hóa (trước kia là rạp hát), phường 27, phường đội, trạm xá, vì vậy phải đi dưới hàng ngàn lá cờ đỏ sao vàng treo ngang, dọc trên cao của một đoạn đường dài vài trăm mét , nên tôi lấy làm khó chịu vô cùng, nhất là phải đi ngang qua tấm hình Hồ tặc, đặt sát ngoài đường, trước mặt nhà văn hóa, lần nào đi ngang, tôi đều nói nhỏ “đồ thằng già bán nước”.

Ra tới bờ sông tôi thay chị hai dọn bàn ghế ra, mở hộc lấy ly tách, muỗng đũa, chén đĩa đặt trên bàn , khi mạ ngồi yên trên ghế chờ mấy dì tập thể dục, thì tôi đi bộ, một hôm đang đi, ngang qua một dì lớn tuổi và một bé trai chứng 9, 10 tuổi thì nghe bé trai nói lớn “Ngô đình Diệm bỏ thuốc độc vào nước uống và thực ăn để giết đồng bào”, bé nói đi nói lại đến mấy lần như vậy, di lớn tuổi vội la “mày nói bậy cái gì vậy, không được nói như vậy thì em trả lời “thầy giáo con dạy, trong sách cũng có nữa”, tôi vừa buồn vừa giận, lòng khinh bỉ nền giáo dục của cộng sản Việt Nam, đã 40 năm dài, ai là người yêu nước thương dân, ai là người bán nước hại dân thì đều rõ mặt, tại sao họ còn đầu độc trẻ thơ bằng cách tuyên truyền láo khoét, hạ cấp, trơ trẽn như vậy sao, tôi dừng lại định giải thích cho bé trai hiểu nhưng nghĩ lại làm sao em tin tôi được vì chẳng biết tôi là ai, và nhất là em còn nhỏ quá, chỉ biết tin thầy của mình mà thôi . Rời họ với

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 63

tâm trạng vô cùng buồn bực, căm ghét cái chế độ hèn hạ “ác với dân, hèn với giặc”, mà nơi đó chính là quê hương của mình mới đau chứ. Mỗi lần xuống bờ sông mà gặp mấy dì bạn, nói chuyện, ăn uống cùng nhau thì mạ thấy vui nên dù không muốn đi dưới mấy dãy cờ máu ấy nhưng tôi vẫn cố gắng chịu đựng đưa mạ ra bờ sông đều đặn, chỉ trừ cuối tuần vì mấy dì không ra tập thể dục.

Ngày nào cũng vậy, ăn cơm chiều xong, mạ đòi xuống dưới công viên trước lô A ngồi chơi hóng mát, thật lòng tôi không muốn tí nào vì mỗi lần xuống đó tâm hồn tôi cảm thấy thương cảm cho những người bán hàng rong trên những chiếc xe đẩy đặt trên lề đường, họ kiếm cơm khó khăn lắm, họ đứng bán mà lòng cứ hồi hộp, lo sợ bọn người bên phường bất ngờ đi “càn quét”, hốt hết bàn ghế đem vào phường, thời gian trước thì cho “khổ chủ” đến chuộc lại với giá rẻ hơn mua ngoài tiệm khá nhiều, nhưng thời gian sau này bọn chúng không cho chuộc lại nữa, mà chỉ bán cho mối lái của chúng, “ khổ chủ” phải đến đó mua lại mặc dù đó là đồ của mình, hơn một tháng mà tôi chứng kiến đến ba lần “càn quét “, khi xe truck của chúng vừa xuất hiện đàng xa, dân chúng đi đường nhìn thấy la lên báo hiệu, lập tức những người bán hàng đẩy xe chạy trốn vào nơi hơi kín đáo, ai có chồng, con phụ giúp buôn bán thì đỡ vì người đẩy xe, người vác bàn ghế chạy, còn những người cô đơn một mình thì đành chịu để cho chúng tịch thâu bàn ghế. Mấy ngày Tết, ai muốn đặt xe trên lề đường mà bán thì phải nộp cho chúng số tiền một triệu rưỡi (khoảng 75 đô US), có chị Sáu bán sinh tố, bạn của em tôi không có tiền để nộp nên phải mượn mạ, mạ thường cho những người già neo đơn nghèo khổ, người tàn tật, các em bé bán vé số tiền, trong túi áo bà ba mạ mặc ở ngoài luôn luôn có vài triệu tiền Hồ, mỗi lần xuống công viên tôi đều thấy mạ móc túi lấy tiền cho.

Chị Sáu cho tôi biết mỗi lần bị tịch thâu bàn ghế thì coi như mất toi số tiền lời kiếm được trong một tháng, người dân tôi sao khổ quá, bọn chóp bu ăn hối lộ hàng trăm triệu đô la Mỹ, còn người dân kiếm đủ miếng ăn phải trần ai gian khổ, Đảng Cộng Sản là Đảng ăn cướp nên đẻ ra một bầy ăn cướp có hệ thống làm người dân khốn đốn vô cùng. Những tệ nạn ở Việt Nam thì nói bao nhiêu cũng không hết được. Có một điều tôi không hiểu nỗi là người dân kiếm tiền thì khó mà sao quán ăn, quán nhậu mọc lên như nấm, chỉ tại Thanh Đa thôi tôi độ chừng cũng hàng trăm quán nhậu, khoảng trời hơi tối thì các quán bắt đầu mở cửa, quán nào

khách cũng đầy nghẹt, không kể mấy xe đẩy ngoài đường bán đồ nhậu rẻ tiền cho giới bình dân, tại sao người dân kiếm tiền thì khó, đổ mồ hôi sót con mắt mới có, vậy tại sao họ ưa chi vào khoảng ăn nhậu vậy, mượn rượu để quên nỗi buồn dân tộc chăng ?

Hơn tháng chị tôi mới trở lại Sài Gòn, tôi chuẩn bị về quê chồng, rũ cô bạn đi cũng như lần tôi về năm 1996, nhưng cô bận việc không thể đi với tôi, vậy là tôi đành phải đi một mình, trong lòng lo sợ lắm nên cô bạn phải đưa tôi ra tận bến xe trước sở thú ở Thị Nghè để gởi tôi đi xe của người quen thân của cô, xe không chạy theo con đường cũ mà ngày xưa tôi thường đi, xe chạy qua Mỹ Tho, Rạch Miễu, qua bắc Cổ Chiên đề về Trà Vinh, vì tôi không có điện thoại cầm tay nên nhờ người con trai của chủ xe gọi báo cho thằng em chồng ra đón tôi bên kia bắc Cổ Chiên như theo lời nó dặn: “Khi xe vừa lên cầu Rạch Miễu thì nhờ người chủ xe gọi cho em để em bắt đầu đi, từ Càng Long đến bắc Cổ Chiên gần hơn về thị xã Trà Vinh”. Trên đường đi, nhìn cảnh vật bên ngoài, tôi thấy quê hương tôi còn nghèo lắm, dân chúng lam lũ, lao động nặng nhọc để kiếm miếng ăn.

Cầu bắt qua sông Cổ Chiên được khánh thành

Thằng em chở tôi bằng xe gắn máy, nó bắt tôi phải đội “cái nồi” tôi không chịu, nó nói nếu chị không đội thì bị phạt nặng lắm, vì vậy tôi đành phải đội, nón bảo hiểm gi mà như đồ chơi con nít, mỏng le mỏng lét bóp cũng bể thì làm sao bảo vệ được cái đầu khi tai nạn, thật vẽ vời để hốt tiền mà thôi. Xe về đến đầu con lộ mà ngày xưa tôi thường đi dạy, thế mà tôi không biết vì Càng Long ngày nay thay đổi nhiều quá, nhà cửa, quán xá mọc lên san sát, không còn đất trống như xưa, ngày trước, đầu con lộ này toàn ruộng rất trống trải, có nhiều vũng nước để tôi xuống gụt áo quần, rửa chân tay mỗi khi lội bộ trên con đường đất trơn như xối mỡ sau cơn mưa nên bị “chụp ếch” nhiều lần làm áo quần, tay chân lấm lem bùn, nay thì mọc lên nhiều

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 64

quán, tiệm, nào quán nhậu, nào tiệm cà phê vv… bít kín cả lối vào.

Phải công nhận rằng huyện Càng Long xây dựng nhiều hơn những nơi khác mà tôi đi qua , ngôi trường cấp ba ngày xưa tôi dạy nay xây thêm tầng lầu, khang trang dành cho cấp hai, còn trường cấp ba thì dời vào trong cua Mỹ Huê, xây lớn lắm và cũng đổi tên, không còn là “trường cấp ba Càng Long” nữa mà là “trường cấp ba Nguyễn Đáng”, tôi hỏi các em tôi “Nguyễn Đáng là thằng nào” thì chúng nó trả lời “là huyện ủy Càng Long”.

Thị Trấn Càng Long Trà Vinh

Có người hỏi tôi “trước kia chị có dạy học ở đây, bây giờ chị trở về chị thấy Càng Long có thay đổi nhiều không ?

Tôi trả lời: “xây dựng nhiều”, hắn ta lên mặt “xã hội mới mà”, tôi đáp ngay “ngày trước cứ phá phách, khủng bố, ban đêm mò ra đào đường, đắp mô, thụt pháo đến trường học, chợ búa, làm cho trẻ thơ, dân lành bị chết, bị thương, 40 năm nay, có ai phá đâu, lại thêm tiền bạc từ hải ngoại, trên thế giới đổ vào biết bao nhiêu mà kể, chỉ xây dựng như vậy thì thấm vào đâu”, tôi nói mà không có chủ từ, không biết hắn ta có biết tôi nói đến ai không nhưng hắn không nói gì thêm nữa, vội từ giả phóng xe đi.

Thằng em út chở tôi về thị xã Trà Vinh thăm người anh hai, khi ngang qua tiệm bánh canh Bến Có, nó bắt tôi phải vào ăn, nó nói: “về đây mà chị không ăn bánh canh Bến Có là một điều thiếu sót“, tại tôi có xem DVD chiếu cảnh ở Trà Vinh, có quay tiệm này kèm theo lời giới thiệu”trên mây”, nên cũng chiều lòng thằng em, tôi ăn tô “đặc biệt”, khách quan mà nhận xét thì thấy rằng ăn được, không dỡ, nhưng ca tụng “trên mây” thì không đúng, họ quảng cáo quá lời rồi.

Đến ngã vào thị xã, tôi thất vọng quá vì hàng cây sao cả trăm năm tuổi, thân to hai, ba người ôm không xuể nay không còn nữa, “những ai đó” đã chặt hết rồi, nay chỉ có hàng cây mới được trồng sau này thôi, tôi nói với thằng em “bọn cán bộ Việt Cộng là một bọn phá nước, hại dân, nhìn sự tàn phá quê hương của bè lũ Việt Cộng mà đau lòng,

cái gì bán được để lấy tiền bỏ túi riêng thì chúng không tha, mặc cho dân kêu gào phẫn uất, mặc cho người đời nguyền rủa.

Huyện Càng Long xây dựng thành như một thị trấn với phố xá, nhà lầu khắp nơi từ cầu Mây Tức chạy dài xuống đến thị xã Trà Vinh, trước kia là đồng không mông quạnh, đi trên đường nhìn hai bên thấy toàn đồng ruộng mênh mông tận chân trời, nay nhà cửa, quán tiệm che kín chẳng thấy gì, làm mất đi phong cảnh thiên nhiên, tôi không còn nhìn ra cái xóm “nhà lá” nằm sát bờ sông mà trước kia gia đình bé nhỏ của tôi ở, cái trụ sở xã An Trường trong ấp bảy, ngày trước chỉ là một cái nhà gạch nhỏ hẹp, mà có lần tôi vào tận nơi để “đòi” bọn cán bộ xã phải cho chồng tôi về, không đi lao động, nay xây lớn gấp cả chục lần, nhà bưu điện cũng vậy, nhất là nghĩa trang liệt sĩ Việt Cộng chiếm một chu vi rộng lớn.

Ngày trước, đối diện với chợ Càng Long là Huyện đội, bên cạnh là trường cấp một, hai Mỹ Cẩm do anh tư Thạnh làm hiệu trưởng và con gái lớn của tôi đã học lớp mẫu giáo tại đây, nay trường này đã bị xóa sổ như hàng trăm, hàng ngàn những cơ sở khác của miền nam bị xóa sổ. Từ một cơ ngơi nhỏ bé nay Huyện đội là một dãy lầu dài đồ sộ treo những cờ, những khẩu hiệu làm đỏ một vùng, thằng em chở tôi chạy ngang qua, tôi chỉ liếc nhìn vào chứ không nhìn trực diện vì cảm thấy nổi ốc khi thấy nhiều cờ máu tung bay.

Bên cạnh cái chợ cũ ngày xưa, nay mọc lên cái chợ mới to lớn hơn, tôi không vào phía trong nên không biết hàng quán ra sao, chỉ thấy bít bùng, không thoáng mát như chợ cũ, sát một bên, ngôi chợ cũ vẫn còn, cũng có một số ít người ngồi bán, tuy tôi quên hỏi mấy đứa em, nhưng tôi nghĩ rằng số người này chắc không có đủ tiền để đóng “hụi chết” cho bọn cán bộ huyện nên không được, (hay bị) vào chợ mới!

Tai nạn lưu thông chết người thường xuyên

Không phải chỉ tại Càng Long, mà rất nhiều địa phương khắp các miền đất nước, đã có những

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 65

ngôi chợ cũ hàng chục, hàng trăm năm vẫn còn tốt, nhất là để bảo tồn văn hóa dân tộc đáng lẽ nhà cầm quyền Việt Nam phải trùng tu, bảo vệ thì họ thẳng tay phá bỏ mặc cho dân phản đối, như trường hợp ngôi chợ Đầm ở Nha Trang để tốn tiền xây dựng cái chợ mới, có nhiều chợ xây xong, phân lô cho những người nộp tiền “đăng ký”, chỉ một thời gian ngắn, mấy bà bán hàng kéo nhau ra phía ngoài chợ, trải tấm nilon dưới đất chất hàng mà bán bởi vì ngồi trong lồng chợ không thuận tiện nên không có ai mua, buôn bán ế nhệ.

Đò máy Trà Vinh

Ở Càng Long nầy mọc lên rất nhiều nhà lầu, có nhiều tiệm bán cả xe gắn máy, chưng bày rất nhiều loại xe, hỏi ra thì chủ tiệm toàn là bộ mặt lớn trong huyện! Con đường về nhà mấy đứa em ở ấp tư, phía bên ruộng, khi tôi về ở đó để đi dạy thì là con đường đất teo tóp, lồi lõm, chỉ có thể đi bộ hay đi bằng xe đạp những ngày trời mưa mặt đường trơn như xối mỡ, tôi lội bộ từ ấp tư đến trường trên con đường này cứ bị “chup ếch” hoài, hậu quả của sự phá hoại của bọn VC địa phương, nay từ đầu lộ vào ấp bảy đều có trải những tấm đan xi-măng, ngang khoảng 1m, dài khoảng 1,5 m đặt sát nhau theo con lộ đất rất hẹp, chỉ một chiếc xe gắn máy chạy cũng đủ chật rồi, công trình đó nhà nước cùng dân đóng góp.

Thằng em chở tôi đi thăm nhà Bé Sáu, em con cô cậu với ông xã tôi, ở ấp bảy, bên kia sông, ngày xưa muốn đến đó phải chạy xe ra ngoài đường quan, qua cầu Mỹ Huê để chạy xe từ cua Mỹ Huê mà vào, bây giờ không cần phải chạy xe ra ngoài đường quan nữa mà chạy xe cũng trên đường đắp bằng những tấm đan xi-măng này để vào ấp bảy, đến khoảng ngang ấp bảy phải “phóng xe” lên cây cầu sắt, bắt tòn ten từ bờ bên này qua bờ bên kia bằng những sợi dây xích, tôi nói “Phải phóng xe” quả không ngoa chút nào bởi vì cây cầu rất cao, hai đầu cầu quá dốc mà lại ngắn, không lài lài, do đó

muốn lên cầu thì phải lấy trớn mà “phóng” lên, bề ngang của cây cầu cũng hẹp, xe chạy trên cầu mà nghe “ầm ầm” và cầu lắc lư, Thằng em hỏi tôi: “chị có sợ không ?“, tôi trả lời “không sợ“, nó khen: “chị giỏi hơn anh hai nhiều, anh hai không dám ngồi sau xe để em chở đi lên cầu” nó đâu biết tuy tôi trả lời “cứng” như vậy nhưng ngồi phía sau nhìn xuống dưới sông, thấy mặt nước cách xa quá nghĩ tới “trình độ xây dựng” cầu đường, nhà cửa cao ốc của “đỉnh cao trí tuệ” mà nổi gai ốc đầy mình, trong bụng đánh “lô tô vì hồi hộp, lo sợ, chưa đến nỗi “tè” trong quần là “anh hung” rồi đó, bởi vì cầu xây bằng bê tông cốt sắt mà còn bị sập chết người tùm lum huống chi là cầu treo bằng sắt như vậy, chẳng trách chi anh hai tôi không dám đi cầu này!. Tuy ở Càng Long chỉ có ba năm thôi nhưng vì tôi có nhiều kỷ niệm vui buồn ở nơi này, nên nay trở về lại đây, gặp các anh chị em của chồng, tôi cũng rất bùi ngùi xúc động, nhất là nghĩ đến ông xã của tôi, chỉ vì thế cuộc mà không trở về thăm lại cố hương sau mấy chục năm xa cách.

Tôi về quê trong lúc người dân ở đây đang thu hoạch lúa, tại quê chồng hầu hết người dân đều có ruộng dù ít dù nhiều bởi vì thời Đệ nhất cộng hòa của Tổng thống Ngô Đình Diệm có chương trình khuyến khích những người có nhiều ruộng nhường lại cho chính phủ đề chính phủ phân phát cho người không có ruộng, rồi đến thời Đệ nhị Cộng hòa, Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu cũng có chương trình “người cày có ruộng”, mua ruộng của nhà có nhiều ruộng để cấp cho người không có ruộng.

Hình ảnh Người Cày Có Ruộng thời VNCH

Sau tháng tư đen, nhà nước Việt cộng bắt buộc toàn cõi miền Nam phải vào hợp tác xã, tại quê ngoại tôi ở Huế thì hợp tác xã bị thành lập sớm nhất vì hầu hết số ruộng trong làng đều do gia đình bà ngoại tôi làm chủ, những nơi khác thì tôi không

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 66

biết, nhưng riêng tại Càng Long, người dân ở đây nhất định không chấp nhận, nhất là mấy gia đình liệt sĩ Việt cộng, gia đình cán bộ Việt cộng hay gia đình có người thân tập kết ngoài Bắc trở về, họ làm dữ, họ tuyên bố: “ đứa nào xuống ruộng tao cày thì tao chém bay đầu…”, vì vậy ở đây chưa có một ngày ruộng bị vào hợp tác xã.

Thời gian tôi về ở đây thì nông dân còn làm ruộng dài ngày, một năm chỉ có một mùa kéo dài sáu tháng, gặt lúa xong thì để cho đất nghỉ ngợi, mưa xuống, nước lên phù sa trôi vào ruộng để thêm màu mở cho đất, qua mùa sau cây lúa tốt nhờ phù sa, vì vậy nông dân xử dụng rất ít phân bón. Sau này vì nhu cầu nên nông dân không gieo mạ, cấy lúa mà chỉ xạ lúa mỗi năm đến bốn lần, vừa gặt xong thì lập tức làm đất xạ liền, không để cho đất nghỉ ngơi, vắt kiệt sức của mẹ đất như vậy thì hỏi làm sao mà không dùng nhiều loại thuốc hóa học để “kích thích” cho cây phát triển, ăn miếng cơm cũng thấy không an lòng, nông dân ngày nay xịt thuốc tối đa đến nỗi không có cá, có ốc nào sống nỗi, ở quê mà phải mua toán cá, cua nuôi về ăn, tôi muốn ăn cá lóc ruộng, các em tôi lùng kiếm khắp chợ mà chỉ toàn cá nuôi, hoàn toàn khác với thời gian tôi ở, ông xã tôi chỉ đặt cái lờ nơi ống bọng trước mặt nhà cũng có tôm cá cua lọt vào.

Những ghe lớn đậu trong xẻo thu mua lúa Dân gặt xong là có những chiếc ghe lớn đến

đậu trong xẻo Ấp Năm chờ mua lúa ngay tại ngoài đồng, nông dân khỏi phải mất công chở về, phơi phóng như xưa, người dân ở đây họ chỉ nhìn thấy hời hợt bên ngoài rằng ngày nay họ thu hoạch được nhiều lúa hơn, bán có nhiều tiền hơn , mà họ không hiểu rằng mỗi năm họ phải “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” gấp nhiều lần hơn trước, và trong bốn chục năm nay nếu không phải là bè lũ tham lam, ngu dốt Việt Cộng cầm quyền thì miền Nam đã là con rồng Đông Nam Á từ lâu rồi chứ đâu còn lẹt đẹt thua xa cả Campuchia như vậy. Có mấy gia đình có con gái lấy chồng Đài Loan, Đại Hàn, Mã Lai... mà coi bộ họ đã hãnh diện quá

chừng, huống hồ là lấy Tây, Mỹ, Úc... thì không biết họ hãnh diện đến cỡ nào. Thương hại thay cho trình độ thấp kém của dân quê tôi, họ đâu biết đó chính là nỗi nhục cho dân tộc ta !

Nhà nước Việt nam XHCN (Xạo Hết Chỗ Nói) quả thật là một nhà nước quá phô trương hình thức, đúng với câu cha ông ta thường nói “xấu ưa làm tốt, dốt ưa nói chữ”, không riêng gì huyện Càng Long, mà từ Nam ra bắc, bọn cán bộ nhà nước lấy biết bao nhiêu tiền công quỹ quốc gia để xây dựng lâu dài, nhà cửa tượng Hồ một cách quá phung phí không cần thiết, mục đích để làm gì, để có cơ hội mà “rút ruột” cho nhiều đó thôi, một nhà nước thương dân, vì dân thì phải chăm lo đời sống tinh thần, vật chất, sức khỏe của người dân trước đã, khi đời sống người dân đầy đủ rồi mới nghĩ đến việc xây dựng những thứ khác, đằng này thì làm trái lại, 80% người dân còn nghèo khổ, nhà thương, trường học, cầu cống giao thông ở địa phương nào cũng còn thiếu, vậy mà bọn họ cứ xây dựng những cái đâu đâu, người dân không cần đến để “loè” mặt thiên hạ.

Hảo Tâm tự (tại Càng Long) giờ chỉ còn là phế tích

Về Việt Nam thì phải đi sâu, đi sát người dân lao động thì mới đánh giá đúng bộ mặt giả dối của nhà nước, đừng nhìn hời hợt bên ngoài thì sai lầm lắm. Mấy đứa cháu (toàn tốt nghiệp đại học) hỏi tôi về Sài Gòn hôm nay, tôi trả lời ngắn gọn “nó như một gái điếm về già cố trét thật nhiều son, phấn để che đi cái bộ mặt xấu xí, cằn cỗi bên trong nên trở thành diêm dúa, trơ trẽn” chúng nó đồng loạt ồ lên và nói “tụi con cũng thấy như vậy nhưng không thể so sánh rõ nét như dì”.

Tôi trở lại Mỹ trong tâm trạng buồn phiền vì cứ nghĩ đến cuộc sống còn khốn khổ của người dân, không biết đến bao giờ người dân tôi mới thoát khỏi những nanh vuốt chó sói” để có thể trở lại cuộc sống của ngày xưa!!!

NiNi LE

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 67

NỀN KINH TẾ TRUNG QUỐC TUỘT DỐC TỚI ĐÂU? HUỲNH KHẮC SỬ, CPA/CGA

Để bắt đầu, tôi xin ghi lại câu nói của hai nhà lảnh đạo hai quốc gia. Qua 2 câu nầy, ta có thể thấy được, hiện đang xảy ra một cuộc chiến tranh Kinh Tế giữa 2 cường quốc nhứt nhì trên thế giới.

Người thứ nhứt là Tập Cận Bình, chủ tịch Trung Quốc (TQ). Vào tháng 3 năm 2015, nhân dịp đến Pháp, tại đây, Ông ta có tuyên bố rằng: con Sư Tử TQ nay đã thức dậy, nhưng là một con sư tử hòa bình và văn minh. Dùng chữ thức dậy, có lẽ ý ông muốn nói, bây giờ, TQ khác hẳn hồi xưa, không còn là một quốc gia nghèo yếu như mấy chục năm về trước, một TQ ngày nay có nền Kinh Tế thứ nhì trên Thế giới.

Tập cận Bình “đã hổ đập ruồi”

Và bắt đầu đòi hỏi có một chỗ đứng tương xứng trên trường quốc tế. Dùng chữ hòa bình và văn minh, có lẽ ông ta muốn nói, trong sự trổi dậy nầy, nếu có đụng chạm, tranh chấp với các quốc gia khác, TQ sẽ không dùng đến chiến tranh, mà dùng phương cách hòa bình để gỉải quyết. Trước đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, ngày 28/9/2015, Ông có tuyên bố rằng, tất cả các quốc gia đều bình đẳng. Những nước giàu không nên hiếp đáp các nước nhỏ, nghèo, yếu. Dỉ nhiên, đừng nghe những gì Tập Cận Bình nói ! Nhìn tấm gương Biển Đông VN thấy rỏ ! Tập Cận Bình, đang theo đang theo đuổi kế hoạch xây dựng TQ thành một siêu cường, không giống như Đặng Tiểu Bình “dấu mình chờ thời”.

Người thứ nhì là TT Barack Obama. Tháng 6/2015, Ông Obama gởi thơ cho Quốc Hội Mỹ để yêu cầu chấp thuận cho Ông đặc quyền thương thuyết Hiệp ước Kinh Tế chiến lược Thái Bình Dương, theo thủ tục nhanh chóng. (Viết tắt là TPP, Trans Pacific Partnershif. Hiệp ước nầy quy định

việc hủy bỏ hàng rào quan thuế trong việc buôn bán giữa 12 nước ven theo bờ biển Thái Bình Dương, trong đó có Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam. (Không có TQ). Đây là một Hiệp định thương mại quan trọng nhất trên thế giới từ trước đến nay, số giao dịch chiếm đến 40% KT Thế giới. Trong thơ nầy Ông Obama có viết: Nếu thỏa ước nầy không thành, TQ sẽ nắm quyền kiểm soát nền kinh tế Á châu theo ý muốn của họ. Họ sẽ là người ra luật chơi (the ruler) cho cả vùng Á châu. Ngay sau khi Hiệp định được 12 nước ký kết ngày 5/10/2015, Obama lại tuyên bố một lần nữa: chúng ta không thể để cho những nước như TQ viết ra những luật lệ của nền KT Thế giới. Chúng ta phải viết ra những luật lệ đó.

Tuyên bố như vậy, Ông Obama gián tiếp xác nhận rằng, TQ qủa thật có sức mạnh của một con hổ, về 3 phương diện kinh tế, chánh trị,quân sự. Mỹ sẽ không ngần ngại dùng vủ khí kinh tế để ngăn cản sự lớn mạnh của TQ.Và TPP sẽ góp phần vào việc cô lập TQ, trong chiến lược xoay trục về Á châu của Mỹ.

Qua các lời tuyên bố có tính cách chiến lược của 2 nhà lãnh đạo quốc gia giàu mạnh nhất nhì thế giới, ta có thể thấy được phần nào những nước cờ mà họ sắp đi trong thời gian tới. Bài viết nầy, chỉ nói sơ lược đến một số điểm để tìm hiểu tại sao nền Kinh Tế TQ đang tuột dốc như vậy.

Hiệp ước Kinh Tế chiến lược Thái Bình Dương

A)-Đặng Tiểu Bình biết từ bỏ lý thuyết Mác Lê để theo đường lối KT Tư bản.

Nhờ biết từ bỏ lý thuyết phát triển KT theo kiểu Max Lê, chỉ mang lại sự nghèo đói cho đất nước, Đặng Tiểu Bình khoảng từ năm 1980, bắt đầu ngả theo đường lối KT thị trường. Khi nói về

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 68

chánh sách KT mới nầy, người ta hay nhắc tới câu nói sau đây của Ông: “Mèo trắng mèo đen, cái đó không quan trọng, miễn sao bắt được chuột, là mèo tốt”. Ông bắt đầu rước nền KT thị trường vào TQ, chủ trương canh tân kỹ thuật, khuyến khích nhân dân tư do kinh doanh, đầu tư, tôn trọng nguyên tắc cạnh tranh theo luật cung cầu của nền KT tư bản. Chánh phủ chỉ giử độc quyền trong những ngành như Ngân hàng, dầu lửa, hoặc nắm đa số cổ phần trong các công ty họp doanh. Nhờ vậy TQ đã phát triển mau chóng, đem lại sự thịnh vượng cho TQ. Mức độ tăng trưởng KT trung bình hàng năm 10%. Nhất là từ khi được vào Tổ chức Thương Mại Thế giới vào năm 2001 (WTO- World Trade Organization), mức độ tăng trưởng lại càng cao hơn.

Mèo trắng hay mèo đen miễn là bắt được chuột

Tuy nhiên, vài năm gần đây, nhiều dấu hiệu báo cho biết KT Trung quốc đang bị khựng lại, xuống dốc một cách trầm trọng. Sáu tháng đầu năm 2015, theo chánh quyền ,mức độ tăng trưởng sụt xuống còn lối 7%. Còn theo cơ quan chuyên môn tư vấn Bloomberg, (một cơ quan độc lập), còn 6.3%. Theo các nhà chuyên môn, nếu mực độ gia tăng dưới 7%, thì TQ sẽ gặp nhiều khó khăn.

B)-Tại sao KT TQ tuột dốc mạnh như thế ? 1)-Xuất cảng giảm 8% vì cạnh tranh càng ngày

càng khó. Lúc ban đầu TQ tập trung nền KT của mình vào việc sản xuất để xuất cảng lấy ngoại tệ. Trước đây, nhờ nhân công rẻ, và họ đã biết cải tiến năng xuất lao động. Giá thành hàng hóa sản xuất rẻ so với các quốc gia khác. Nhờ vậy mà họ cung cấp đũ mặt hàng cho khách hàng trên toàn cầu, mà không ai có thể tưởng tượng được. (Theo Ông Simon Johnson, cưụ Kinh tế trưởng của FMI).

Ngày nay nhân công đòi tăng lương, làm cho gía thành cao hơn. Các nước mua hàng đòi hỏi tiêu chuẩn phẩm chất cao hơn. Hơn nữa, phong

trào Buy American, Made in USA được bành trướng mạnh ở Mỹ. Những khó khăn đó, làm cho sự cạnh tranh gay gắt hơn, xuất cảng bị giảm đi. Sáu tháng đầu năm 2015, xuất cảng giảm 8% so với năm trước.

Cho nên từ khi lên nắm quyền, Tập Cận Bình hướng nền KT của mình vào thị trường nội địa nhiều hơn, coi sự tiêu thụ trong nước là quan trọng để tăng đầu tư, chớ không phải chỉ nhầm cho xuất cảng như trước đây.Tuy nhiên, kết qủa của chương trình nầy đến nay chưa đạt được như dự định. Mặt khác, đến khi Hiệp định TPP có hiệu lực (sau khi được Quốc Hội 12 nước chấp thuận), tình trạng xuất cảng TQ còn giảm nhiều hơn nữa vì các thành viên trong TPP sẽ mua hàng rẻ hơn từ những hội viên TPP. Có người cảnh báo rằng, TQ có thể đối diện với cái chết từ từ trước mắt, nếu không tham gia vào TPP sau nầy. TQ sẽ không còn là cơ xưởng của Thế giới.

2)- Cơ hội đầu tư vào hạ từng cơ sở đã cạn: Cầu, cống, đường xá, phi trường, đã được xây cất quá nhiều, không còn nhiều cơ hội cho đầu tư như trước đây. Nhà cửa, chung cư xây cất cho dân chúng từ thôn quê về thành thị làm việc còn đọng lại không người mua. Trước đây ngành nầy là đầu tàu của sự phồn thịnh KT nội địa. Thị trường địa ốc sụt giá thê thảm.

Để tìm cơ hội đầu tư vào các hạ tầng cơ sở mới, Tập Cận Bình lập ra công trình xây dựng vĩ đại của thế kỷ 21, gọi là “Đường Tơ Lụa Mới”: Đường Tơ Lụa trên đất liền (Silk Road) và Đường tơ lụa trên biển (Maritime Silk Road). Đường Tơ Lụa đất liền đi từ TQ xuyên qua Âu Châu, Phi châu… Còn đường Tơ Luạ trên biển từ Thái Bình Dương qua Ấn Độ Dương… Các nhà chuyên môn KT so sánh dự án nầy với Plan Marshal của Mỹ nhầm giúp đở các Quốc gia Âu Châu xây dựng lại những hạ từng cơ sở bị tàn phá sau đệ nhị Thế Chiến. TQ đã xuất tạm ra 40 Tỷ đôla vào quỷ phát triển dự án nầy.

Hơn nữ, Tập Cận Bình đã thành lập Ngân Hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng Châu Á (Asian infrastructure Investment Bank- AIIB) để tài trợ cho chương trình Đường Tơ Lụa và cũng để tìm thêm bạn bè, đồng minh. Tính đến tháng 6/2015, có tất cả 56 quốc gia là hội viên, trong đó có sự tham gia của tất cả các nước lớn như Pháp, Đức, Ý, Anh, Nga, Ấn Độ, Úc chỉ trừ Mỹ và Nhật, Canada. Ngân hàng nầy có số vốn đầu tiên là 100 tỷ đôla, trong đó TQ góp 30% số vốn và là hội viên duy nhất có quyền phủ quyết một số quyết định

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 69

quan trọng. Có lẽ cũng nên nói thêm, TC còn cùng với 4 quốc gia khác là Nga, Ấn Độ, Brésil và Afrique du Sud lập một ngân hàng gọi là New developpement Bank, có vốn 100 tỷ đô, nhầm giúp đở 5 nước trong khối BRICS. ( 5 chữ đầu của: Brésil, Russie, Inde, Chine, Afrique du Sud).

(Bản đồ “Đường tơ lụa đất liền” phía trên.

“Đường tơ lụa trên biển” phía dưới)

3)- Tổng số nợ nội địa quá cao: Theo cơ quan tư vấn về đầu tư McKinsey, tính đến năm 2014, tổng số nợ nội địa lên đến 28 ngàn tỷ đôla (trong đó có 17 ngàn tỷ của công ty tư nhân , số còn lại là nợ của các cơ quan chánh quyền địa phương như Vùng,Tỉnh, Quận. Trong đó có một số lớn là nợ khó đòi. Nếu không đòi được, điều gì sẽ xảy ra cho các Ngân hàng cho vay? Điều nầy làm mất lòng tin của người dân vào nền Tài chánh TQ.

4)- Lợi tức quốc gia phân chia cho 2 tầng lớp dân chúng giàu nghèo cách biệt quá lớn. Sự phồn thịnh KT từ mấy chục năm nay, đã làm giàu cho một số ít người mà thôi. Chớ không phải cho toàn thể nhân dân. Đó là những người có quyền thế, những đảng viên, những kẻ tham nhũng, những người dân ở trong một số tỉnh giàu dọc theo biển. Còn dân chúng xa xôi ở thôn quê vẫn nghèo khó.Bất công xã hội đầy dẫy, người dân bất mãn chánh quyền. Nếu có một biến cố chánh trị nào đó, số người nầy sẵn sàng đứng cùng phía với họ.

5)-Nhiều công ty ngoại quốc đang hoạt động ở TQ bắt đầu dòm ngó những vùng đất mới để đầu tư như VN, Ấn độ. Phí tổn nhân công là một yếu tố quan trọng để tính phí tổn sản xuất một món hàng. Mấy chục năm trước đây, TQ có được một đội quân lao động đông đảo, trẻ tuổi, tiền lương vô cùng rẻ so với các quốc gia có nền kinh tế phát triển. Cho nên nhiều công ty nước ngoài đổ dồn vào nước nầy để làm ăn. Ngày nay, điểm lợi nầy không còn tốt như xưa nữa. Nhân công làm khó dể chủ đểđòi tăng lương. Hơn nữa, chánh sách mỗi gia đình một đứa con duy nhất có từ năm 1979,

làm cho số nhân công trẻ ngày hôm nay không còn nhiều như trước. Ngoài ra, các thủ tục hành chánh càng ngày càng phiền phức. Cho nên nhiều công ty bắt đầu dòm ngó những nước khác có nhân công trẻ và rẻ như Ấn Độ,VN…

Trên đây là một số vần đề làm cho KT/TQ tuột dốc. Chánh quyền TQ đã chống đở bằng cách nào?

C)-Phương cách chống đở suy sụp 1)-Phá giá đồng tiền gần 4,5% để gia tăng xuất

cảng: Mục đích phá giá đồng tiền là để hàng được rẻ, nhờ đó hàng bán ra nước ngoài được nhiều hơn (xuất càng tăng), và gỉảm nhập cảng (vì giá hàng nhập cảng cao). Trong 3 ngày liền tục, TQ bất ngờ phá giá đồng tiền (yuan) của mình đối với đôla gần 4,5%.(Ngày 11/8/2015: 1,9%, ngày 12/8/2015: 1,6%. Ngày 13/8/2015: 1,1%.). Ảnh hưởng của việc phá giá nầy, làm cho thị trường tiền tệ thế giới bị rúng động. Nhiều nước Á Châu, cũng phá giá đồng tiền của mình. (VN phá gía 2%, Malaisie, Indonésie..). Phải cần một thời gian, mới biết được hiệu quả của giải pháp nầy.

Hơn nữa, có người cho rằng, mục đích khác việc phá giá tiền của mình,TQ muốn chứng tỏ cho thế giới và nhất là cho Quỷ tiền tệ quốc tế (FMI) thấy rằng, đồng tiền Yuan là đồng tiền mạnh như đô la Mỹ, đồng Euro, đồng Yen của Nhựt, đồng Anh kim. Và yêu cầu FMI công nhận tiền Yuan của TQ làm tiền dự trử thứ năm cho các ngân hàng QG trên thế giới. Từ lâu TQ yêu cầu FMI công nhận điều nầy, nhưng chưa được chấp thuận.

BK lao vào hố thẳm: cuộc chiến tiền tệ!

2)- Hạ lãi xuất ngân hàng để khuyến khích đầu tư. Ngân hàng Trung ương TQ dùng chánh sách nới lỏng tiền tệ, bơm tiền thêm vào nền KT. Họ đã 5 lần hạ lãi xuất (taux directeur), và giảm tỷ số dự trữ bắt buộc Ngân hàng tư (ratios de réserves obligatoires) để tăng khối lượng tín dụng trong

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 70

nước. Nhờ những biện pháp nầy, nhiều người đến ngân hàng vay nợ dể dàng để làm ăn. Do đó tạo công ăn việc làm, nâng cao mực độ tăng trưởng KT. Biện pháp nới lỏng tín dụng nói trên cũng nhầm khuyến khích thị trường chứng khoán.

Nhiều người đầu cơ vay tiền dể dải ùn ùn đi mua cổ phiếu thay vì đầu tư sản xuất. Cho nên thị trường chứng khóan lên cao vùng vụt một cách giả tạo, trong một năm tăng đến 150%. Nhưng từ tháng 7/2015, thì bong bong chứng khoán bị xì hơi, giảm sút gần 50%. Một số người đã làm giàu biết rút sớm ra khỏi thị trường để hưởng sự giàu sang. Còn số người trung lưu, có tánh đầu cơ, mới nhảy vào bị thua lổ lớn, có thể đi đến phá sản. Người ta ước lượng số người chơi chứng khoáng ở TQ có đến 200 triệu người.

Chánh phủ TQ đã dùng nhiều phương pháp để cứu vãn tình trạng suy sụp nầy, nhưng chưa có kết quả mong muốn. Về lâu dài, khi sự sụt giảm nầy tác động giây chuyền làm suy yếu thực sự, thì lúc đó sẽ tác hại lớn lao đến nền KT thế giới.

Chứng khoáng TC tuột dốc kỷ lục

D)-Liên hệ chặt chẽ KT TQ với nền KT Thế giới. Hai dấu hiệu Thị trường chứng khoáng tuột dốc, và việc đột ngột phá giá đồng tiền, chứng tỏ rằng nền KT TQ thật sự đang gặp nhiều khó khăn. Người ta cũng không rõ còn những bí mật nào khác mà chánh quyền TQ không cho biết. Sự suy sụp KT TQ đã ảnh hưởng đến nền KT thế giới. Bằng chứng là thị trường chứng khoán thế giới đã gỉảm khoãng 10%. Bởi vì trước một nền KT bị trì trệ tuột dốc, TQ sẽ giảm nhập cảng tài nguyên thiên nhiên (ressources naturelles) từ những nước như Canada, Mỹ… Cũng giống như trong một cuộc chiến quân sự, hai bên đều thiệt hại nhân mạng, trong một cuộc chiến KT giữa TQ và Mỹ quốc, KT hai bên đều thiệt hại.

HUỲNH KHẮC SỬ

Xưa khí phách đời ngang tàn chinh chiến Giờ lù đù rệu rạo sống cà nhong Đành thả nổi như lục bình xuôi ngược Tấp vào đâu…? Nào cưởng được nước dòng

Sáng cà phê ngồi một mình lặng lẻ Thả hồn… điếm lại những tồn vong Tuổi mấp mé giữa đôi bờ sinh tử Còn nhai hoài …chưa nuốt hết lo toan

Thật ra ta đâu phải tên ủy mị Nhưng lù đù cơm áo quấn cờm chân Nhiều khi giật mình nhớ về cố quốc Buồn có dầy …cớ sự vẫn mênh mông

Ngồi nguyền rủa lủ ma đầu quỷ ám Họ trơ trơ chẳng chết được một tên Bọn gian ác cứ rình rang thảo khấu Dân bơ phờ sống nín thở qua sông

Bên ngoài …Giặc mấp mé buông kèm tỏa Bọn ngoại xâm đang lấn lướt cõi bờ Họ đánh lừa chỉ lấp la lấp lửng Chờ đến hồi…mất nước…!Thế là xong !

Vuốt râu tóc mặt mài buồn hốc hác Đau thắc lòng tâm sự thật… rối beng ! Nghĩ lúc chết gói tro tàn về nước Chôn khối buồn …không biết có được yên?

Đất đã 40 năm sầu u uất Máu xương còn vương vải, cỏ úa màu Mây vẩn đục phả tiếng hờn sông núi Dòng sông trôi hạt cát cũng chia phôi

Bụi loang lẩn những tang thương oằn hoại Phố nhà cao che bóng nát nhà xiêu Bọn cường điệu thả hoang hồn chiến tích Dựng tượng đài bằng xương máu thừa sai

Kẻ gian ác dựng cơ đồ riêng nhóm Bước trên đầu lịch sữ bốn ngàn năm Họ chà đạp những điều ngay lẻ phải Và phô trương phủ lấp những sai lầm

Khi nỗi sợ hải không còn ngự trị Đất sẽ bùng, trời sẽ nỗi phong ba Muôn lớp người bức xiềng gông tiến tới Đòi NHÂN QUYỀN-DÂN CHỦ với TỰ DO

HUỲNH TÂM HOÀI

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 71

Fr:Tho Tien <tamquang.darwin@yahoo.com.au>

To: pvotin@gmail.com - Sun, Oct 25, 2015 Kính thưa cậu, Con xin kính gởi bài "Chiếc xe Suzuki của ba" nhân dịp Xuân Bính Thân, cũng là kỷ niệm 60 năm ngày cưới của ba má Chiêu Anh - Vĩnh Lạc. May ra bài gởi còn kịp, vì hạn chót là ngày 31/10/2015. Cám ơn cậu, Tiền Anh Thơ

From: Bakiettran <bakiet.tran@web.de> To: pvotin@gmail.com - Thu, Oct 22, 2015

Kính gởi Anh Tín Anh có khỏe không? Kính lời thăm Anh và gia quyến mạnh. Anh Tín ơi! Làm việc vừa thôi, giữ gìn sức khoẻ để còn kéo dài thời gian Anh há! Anh ơi! Đã buớc qua tuổi cổ lai hi, quá mừng rồi. Nhưng Anh Tín ơi, Đồng Hương Trà Vinh mình cần các anh lắm! Tôi xin Chúc và Cầu nguyện cho Anh và các vị trong ban Biên Tập, ban Chấp Hành Hội luôn được dồi dào sức khoẻ! Kính chào Anh. kiết.

From: Bakiettran <bakiet.tran@web.de> To: tienkhuynh <tienkhuynh@yahoo.com>

Thân gởi Chú Tiến, Cô Trân Chú Tiến ơi, Chú vui lòng sửa đoạn văn dưới

đây cho phù hợp với lá thư Đồng hương để cho in vào mục Lá Thư Đồng Hương giùm tôi.

Kính gởi Ban Biên Tập Sặc San Trà Vinh Kính thưa Quí vị, tôi vui mừng xin giới thiệu

một Đồng Hương "xa" mới gia nhập Hội. Cô (cô Giáo) Trà thị Đa, xưa Cô là Huấn Luyện Viên trường Cán Sự Điều Dưỡng Sàigòn, người Bình Dương nhưng vị hôn phu là người Trà Vinh, ông là cựu Cảnh Sát Trưởng Quận Nhất Sàigòn, là anh ruột của Bs Nguyễn ngọc Mai (vợ của Bs Mai thế Quang). Trước đây Cô có nhờ tôi chuyển cho Hội 50€ với danh nghĩa ủng hộ không thường xuyên, và không nhận báo từ Hội.

Cô thường tâm tình: Rất mến mộ và cảm phục những nhân sự đã tận tình đóng góp công sức, tâm ý cho Hội và cho tờ Đặc San. Nhờ có tờ Đặc San, Cô biết được nhiều hơn về quê hương chồng của Cô, cũng như nhiều người mà Cô "muốn tìm hiểu nhiều hơn nữa", như ông chủ tiệm nhang Trần Tài

Hiệp. Nếu không đọc Đs Ái Hữu Trà Vinh, sẽ không biết được ông chính là Trần Xiều, trong Hội Đồng Sáng Lập và là Hội Đồng Cố Vấn.

Một điều may mắn, một cơ duyên vô cùng hãn hữu, vừa rồi Cô có tiếp xúc với ái nữ của cụ Cựu Cố Vấn Hội Đồng Sáng Lập Trần Xiều. Cuộc trao đổi, tâm tình của hai người, dù chỉ lần đầu sơ giao nhưng rất tâm đắc của hai người bạn vong niên... Tâm đắc đến đỗi: Trời đã về khuya mà chưa nói chuyện chia tay...

* * *

Cô Trân ơi, tôi định thôi, không viết nữa nhưng bà nhà tôi không tắt máy và viết tiếp... Trân ơi, ổng viết văn chương... Thây kệ ổng, mình viết về món ăn... Trân ơi, chuối khô rất ngon, ở xứ người mà có chuối tự trồng và trái tự ép phơi khô lại "vô" trùng... Mứt mận (ở xứ này gọi là trái Plum-Pflaumenl) cũng rất ngon. Trà sản xuất ở Mỹ hay ở Việt Nam? Ông nhà tôi nhận xét: Không phải mùi vị của Việt Nam.

Rất cám ơn những món quà tuy nhỏ bé nhưng đầy tình nghĩa, tình người! Hẹn khi khác viết nữa. Vân. Tụi tui xin chào Chú Tiến, Cô Trân. Xin gởi lời thăm hỏi cả gia đình.

Kiết Vân * * *

Fr: QUAN TIEN quant24@live.com.au Mon, Sep 28, 2015 at 6:17 PM

Kính thưa Cậu, Má gởi lời cám ơn Cậu. Và hôm nay má xin

gởi Cậu bài viết 1/- "Hồi Đáp Thư Đồng Hương" gởi cho anh

chị Kiên Rệm đã viết thư qua địa chỉ email Văn Bút đăng trong Đặc San Trà Vinh số 15, Cùng với bài viết của má có bài thơ "Mười Thương Tặng Cha" của Tiền Anh Nhi để tưởng niệm Ba..

2/- Cùng với bài viết của Ba: "Nguyên Tắc Kế Toán trong đời sống hằng ngày" (bài cuối cùng viết hôm tháng 5/2015), kèm theo bài này có bài thơ cũng của Tiền Anh Nhi nói về việc khai thuế cần Kế Toán.

Quan đang cố gắng viết xong "Vài Dòng Tưởng Niệm Ba", nếu kịp có thể một bài nữa. Khi xong sẽ gởi ngay cho Cậu.

Cám ơn Cậu. Tiền Lạc Quan

Hồi Đáp Thư Đồng Hương Chiêu Anh

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 72

Thân gởi anh chị Kiên Rệm, Thật cảm động đọc lời cám ơn của anh chị gởi

đến chúng tôi trong Thư Đồng Hương, Đặc San Trà Vinh số 15, năm Ất Mùi qua email Văn Bút.

Xin anh chị chớ bận lòng. Chúng ta tuy không quen biết nhau, nhưng đã là đồng hương thì tình như ruột thịt. Hơn nữa chúng ta đồng chung cảnh ngộ, rời bỏ quê hương tìm đường lánh nạn, chẳng màng hiểm nguy gian khổ, mỗi người mỗi số phận an bày.

Nay chúng ta được diễm phúc ổn định cuộc sống nơi xứ người, nhưng niềm đau nỗi khổ, sự mất mát, chia lìa, cốt nhục phân ly mà thời gian không thể nào khỏa lấp. Tâm sự tỏ bày gởi bạn đọc bốn phương, thông cảm niềm đau chung để cùng chia sẻ nỗi lòng cho nhau, mối chơn tình thành khẩn an ủi vô vàn người còn kẻ mất, làm vơi bớt bội phần vết thương sầu tử biệt sanh ly, sưởi ấm tấm tình đồng hương nơi đất khách.

Xuân đã về cho chúng ta thêm tuổi thọ để cùng thấy đàn con cháu được thành đạt nơi xứ lạ quê người, vững một niềm tin một ngày tươi sáng.

Dựng lại cơ đồ trang sử mới Xây nền văn hóa nếp gia phong Đủ màu quốc tịch đàn chim Việt Tám hướng bay về rợp núi sông Da trắng, nâu, vàng, đen, đỏ sậm, ... Mắt nâu, mắt biếc, mắt đen tuyền Đồng chung huyết thống tìm giao cảm Hợp chất nam châm hút tự nhiên Xa cội không quên cùng một gốc Trường Sơn, sông Cửu dọc ba miền Miên, Thượng, Việt, Hoa mừng hội ngộ Cõi quê con cháu giống Rồng Tiên.

Thân chúc anh chị, quý quyến cùng quý thân hữu đồng hương Tết Bính Thân 2016 vui may hạnh phúc, an khang thạnh vượng. Thế giới hòa bình, nhơn dân an lạc.

Cung Chúc Tân Xuân Bakewell, Bắc Úc, 20/05/2015

Chiêu Anh

Fr: THANH-VNGUYEN To: Cao Thi Ngoc Diep sndcao@gmail.com CC: vanbut,Tin Vo ,nhut ng , vui nguyen, dieu vo. Tue, Sep 29, 2015 at 12:55 AM Re: NHỚ BẠN BÈ THÈM NGỒI BÊN NHAU

Đã xem các video, tuyệt vời ! "Tiếng dân chai" không kém nhà nghề cuả Paris by night ! "lien vũ quốc-tế" khá tốn kém về y-trang, lại phải tìm nhạc cho thích hợp nửa. Công phu quá ! Trong một trại Hè mà chơi được như vậy that...đáng nể !

Còn chuyện cuả Hội TV, Cô ĐIỆP... cảm nhận như vậy cũng đúng. Tuy nhiên... ở đời, trước lạ sau quen, những ngươi già bao giờ cũng... bảo thủ! Cô ĐIỆP đừng ái ngại. chuyện 'ăn cơm nhà vác ngà voi' không phải ai cũng sẳn sàng 'xăng tay áo'. Có được một người năng nổ như Cô đâu phải dể! Thiện chí bao giờ cũng được welcome ! Chẳng qua là anh em có chút e dè nào đó vậy thôi.

Tương lai gần, tôi nghĩ là Hội sẽ nhờ Cô (và Chị Hải Đường)... xăng tay áo. Đó là TRÀ VINH THAM DỰ DIỂN HÀNH TÊT GIÁP THÂN 2016. Chắc Cô cũng biết, Tết vừa qua Hội TV tham dự diển hành, gọi là thành công, tạo được hình ảnh TV với cộng đồng... Có điều là nhân sự một nhóm nhờ vào toán cuả Cô đạo diển DIỄM-THÚY, còn lại là cuả gia-đình anh TƯỜNG (Hội-Trưởng). Năm nay nhóm Anh TƯỜNG vắng mặt vì đi chơi xa. Tôi nghĩ chỉ có thể nhờ Cô và Chị Hải Đường... giúp cho vụ NHÂN SỰ nầy ! Chỉ cẩn khoảng năm đến muời người ! Cô và Chị HẢI-ĐƯỜNG quyết giúp thì chăc được.

Về phương tiện thì Hội may mắn có hai anh HIẾU và TRUNG làm rất good. Chỉ cân nhân sự nửa là xong.

Đây là tôi chỉ dự trù thôi, chi tiết thì anh em sẽ bàn và quyêt định sau.

CHÚC CÔ ĐIỆP LUÔN VUI, KHOẺ (và... TRẼ ĐẸP !).

THÂN MẾN. NVT. Fr: Cao Thi Ngoc Diep <sndcao@gmail.com>

2015-09-22 1:34 GMT-07:00 Anh Thành mến, Tôi kiểm lại danh sách, có tất cả 85 người tham dự anh à. Vì đông quá nên tôi cảm thấy mình thiếu sót trong vấn đề tiếp đón. Mong anh thông cảm. Tôi mời anh Nhựt, anh Tín, anh Tường và anh, nhưng chỉ có anh trả lời đến còn các anh kia không thấy trả lời. Trong BCH Trà Vinh, tôi chỉ thấy có một mình anh ra tỏ ra thân thiện với tôi còn các anh kia có vẽ lơ là. Nhiều lúc tôi cảm thấy rất ái ngại và thối chí. Anh Thành lúc nào cũng tử tế với tôi, cũng nhờ anh mà tôi cảm thấy gần với Trà Vinh. Chúc anh một ngày thật vui Mời anh vào các links dưới đây để xem các điệu vũ mà tôi đã dàn dựng, nhất là màn vũ Tiếng Dân Chài và Màn Liên Vũ Quốc Tế đã được trình diễn rất nhiều lần. Nếu anh xem được xin cho biết nha. Đừng quên mở speakers lên Vũ cảnh "Tiếng Dân Chài"

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 73

https://www.youtube.com/watch?v=k6OT0UMQXsw Vũ Kịch "Thiên Thai" https://www.youtube.com/watch?v=QtZeuAwJtMw Màn "Liên Vũ Quốc Tế" https://www.youtube.com/watch?v=1LPqFqZXvwY Màn vũ " Áo Trắng Mùa Xuân" https://www.youtube.com/watch?v=PHM7bhdw_6A Độc vũ Vũ khúc "Nửa Vầng Trăng" https://www.youtube.com/watch?v=c07G6SPo2Ps

* * *

Fr: QUAN TIEN quant24@live.com.au Mon, Aug 10, 2015 at 9:53 PM Bài đóng góp cho Đặc San Trà Vinh Bính Thân 2016 - Chiêu Anh Kính gởi Cậu 2 attachments có 3 bài thơ cho Xuân Bính Thân và 2 bài Đố Vui Xuân của Má (tác giả: Chiêu Anh): 1- Thơ Xuân Bính Thân 2016, 3 bài: - Xuân Chúc Nhau - Hầu Vương Thánh Giả - Ngộ Không Tôn Giả 2- Đố Vui Xuân Bính Thân 2016: 2 bài Đố Thực Vật và Vật Dụng Quan sẽ gởi tiếp bài viết của Ba viết cho ĐSTV 2016 trước khi Ba qua đời. Quan cũng rán viết một bài trước tháng Mười.

Cám ơn Cậu. Tiền Lạc Quan

* * *

Diep Sadler <ndsadler@roadrunner.com> Date: 4/01/15 Kính chào anh VT, …. Tin mừng, từ nay tôi không lo phải lái xe đi xa nữa vì tới tháng 5 nầy tôi sẽ dọn xuống dưới và chắc chắn sẽ đi diễn hành những lần tới nếu có tổ chức. Anh VT ơi tôi không nhớ có gặp anh hay không, tôi xin được phép chia sẽ với anh một chút, tôi có chân trong nhiều hội nhưng không hiểu sao tôi cảm thấy rất gần với Hội Trà Vinh (HTV). Hồi đó ông bà ngoại tôi sinh sống ở Tiểu Cần, thỉnh thoảng mẹ tôi cho tôi về quê ở với ông bà ngoại. Tiểu Cần: cái tên ít nghe ai nhắc đến, và tôi xa Tiểu Cần ít nhất 60 năm nhưng tôi vẫn còn nhớ con sông và cái cầu mà tôi phải đi qua để đến trường. Cạnh nhà ông bà ngoại tôi có bụi tre và ruộng lúa. Những hình ảnh đó vẫn còn in rõ trong trí tôi. Nhắc lại tôi cảm thấy bâng khuâng, không biết mình buồn hay vui. Xin lỗi, tự dưng tôi nói chuyện bâng quơ làm mất thì giờ quý anh chị.

Trong contact list của tôi có khoảng 150 địa chỉ email của hội viên và thân hữu HTV, có tin tức

gì xin cho tôi biết tôi sẽ chuyễn đến quý anh chị nầy.

Kính chúc mọi người vui khỏe

* * *

Fr: THANH-V NGUYEN To: đồng hương Trà Vinh… Wed 4/1/15 V/v Gởi ĐSTV

Bà con ơi, Ông Già TƯỜNG làm công việc GỞI ĐẶC-SAN... vậy là hơn cả chục năm nay, thế mà, tôi thật vô tình không nhìn ra cái CÔNG LAO HẢN MÃ nầy. Có lẻ vì năm nay Già TƯỜNG bổng nhiên post lai rai chuyện "gởi đặc-san" trên email nên làm tôi chú ý. Từ đó tôi nghĩ nhiều và "ngộ" ra rằng... thì là... việc mình làm gọi là PHÁT-HÀNH ĐẶC-SAN TV trong buổi hội ngộ Xuân, thật ra chỉ là "thủ-tục đầu tiên" (nghỉa VNCH chớ không phải hiểu theo nghiả cuả VC). Còn chính công việc"gởi đặc-san"mà Bạn Già TƯỜNG làm sau đó mới thực sự là PHÁT HÀNH! Và cũng chính từ công việc PHÁT HÀNH cuả Già TƯỜNG mà đặc san mới được tiêu thụ và mang lại nguồn vốn cho đặc san năm tới. (Chớ bán trong buổi họp mặt Xuân và gởi ở các tiệm sách thì... suốt năm chắc chẳng được bao nhiêu !). A ha ! Vậy mà bao nhiêu năm nay BCH chúng ta thật vô tình không ai nghĩ đến công lao cuả người cậm cụi PHÁT HÀNH mà chỉ nghĩ đến công lao cuả NGƯỜI LAYOUT. Vậy thì "xin hảy trả lại sự công bằng" cho Bạn Già TƯỜNG quý vị nhé ! Trả như thế nào? Xin mọi người góp ý kiến. Riêng tôi thì trước tiên xin NHIỆT LIỆT HOAN HÔ TINH THẦN VÀ NHIỆT TÌNH cuả BẠN GIÀ TƯỜNG !!! Sau tiệc Xuân, mọi người thoải mái ngao du thì Bạn Già Ta lại cặm cụi lo công việc PHÁT-HÀNH ĐẶC-SAN hầu..."kiếm rịa" để in đặc-san năm tới ! BẠN TA ĐÚNG LÀ MỘT "NGƯỜI NỘI-TRỢ CHUYÊN CẦN, âm thầm làm lụng, không kêu ca cũng chẳng hề... than thở ! Quý hoá thay !

NVT Fr: dieuvanvo@yahoo.com

Bạn Cũ Gặp Nhau Bạn cũ bốn thằng lại gặp nhau Chuyện vui, chuyện tếu, chuyện tầm phào Thì, Lai kể chuyện thời niên thiếu Diệu, Luận mạn đàm thế hệ sau Nhắc đến bạn xưa kêu tụi nó Nói về kỷ niệm cũng mầy tao

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 74

Nay thời gối mõi, đầu thêm bạc Nhưng mãnh tình quê chẳng bạc màu.

6/6/15 / Tú Rệu Fr: huyandy2393@aol.com Mình rất dở làm thơ Đường đến không đối mà hòa âm với bạn cho vui. - Luận

Bốn thằng bạn cũ... lâu... gặp nhau Thất thập có ngoài... còn cứng cỏi Ngồi chung cùng tán chuyện tào lao Cùng nhắc chuyện đời qua mưa gió Cùng khơi kỷ niệm một thuở nào Một lứa .. bây giờ còn vài móng Không biết gặp nhau thêm mấy lần Cứ hẹn sang năm còn sức dẻo Gặp được nhau vui... mấy già gân

6/8/15 - Luận Fr: dieuvanvo@yahoo.com Thu, Oct 1, 2015 at 6:31 PM Gởi hai bài, coi được thì đăng trên DS 2016, không cũng OK, các bạn đọc cho vui.

THƠ TẾU TÚ RỆU

Thiếu Phụ Thời Nay

Trăm nhớ ngàn thương thiếp ngóng trông Cõi âm huyền diệu nhớ gì không Suối tiên rộng mở chờ quân tử Cánh hạt giương lên đợi má hồng Tại thế thường ra quân buổi tối Thiên đường còn nhớ cử hừng đông Nhớ anh, em ước mơ ngày ấy Thôi thế thì thôi, thiếp lấy chồng !

Tú Rệu

Hai Đứa Giận Nhau (Nhân hai bạn thân cùng sở cải nhau) Thân quá, bây giờ lại cải nhau Một anh Giao Chỉ, một anh Tàu Mồm to họng lớn giương nanh cải Giọng buốt lời đanh rống cổ gào Đã trót sanh ra cùng nước Việt Mà sao vẫn nghĩ chẳng Đồng Bào Đất nào nuôi dưỡng người khôn lớn Sanh ở Việt Nam quốc tịch Tàu ?

Tú Rệu

Tâm trạng của tôi

Kính gởi quí anh chị HC2 rất thân mến, Sau chuyến trở về VN thăm mẹ già sau nhiều năm xa cách nay trở lại Mỹ tôi làm bài thơ này để nói lên tâm trạng của mình xin gởi đến mọi người đọc cho vui.

Ánh Nguyễn Tết năm nay tôi về thăm mẹ Cho thỏa lòng hiếu thảo người con Nhưng tháng rưỡi sao dài vô tận Bên mẹ già tóc bạc như sương

Thương mẹ lắm nhưng lòng bất ổn Bởi bên ngoài cờ máu khắp nơi Người đông đúc, phố lầu lộn xộn Biến Sài Gòn dơ dáng, xấu xa

Bốn mươi năm ”hòa bình” lâu nhỉ ? Sao Việt Nam tụt hậu quá xa So các nước lân bang Châu Á Mà trước kia mơ đến Việt Nam

Quê hương tôi sao ra nông nổi ; Làm đau lòng cho kẻ đi xa Nhìn hào nhoáng bên ngoài tạm bợ Thấy rõ ràng cái khổ bên trong

Người dân tôi còn đau thương quá Kiếm miếng ăn chạy toát mồ hôi Còn bè lũ gia nô việt cộng Thì trở thành tư bản, đại gia

Con cháu họ phóng tiền qua cửa Chỉ để vui cùng bạn với bè Còn người dân sao xơ xác quá ; Đang ốm o, gầy guộc, trơ xương

Kiếm miếng ăn vô cùng vất vả Chỉ đủ cơm từng bữa mà thôi Ôi; quê hương, quê hương yêu dấu Sao giống như gái đĩ về già.

Cố trét phấn che đi cằn cỗi Nên trở thành diêm dúa, xấu xa Một tháng rưỡi kề bên gối mẹ Lo nấu cơm, hầu hạ thuốc men

Mẹ với con nhỏ to tâm sự Chuyện ngày xưa , chuyện của bây giờ Nhìn mẹ vui lòng tôi hớn hở Nhưng trong đầu trĩu nặng ưu tư

Người cộng sản sao ưa sáo ngữ Bốn mươi năm cứ xử dụng hoài Khắp mọi nơi giăng đầy khẩu hiệu

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 75

Đầy những cờ máu đỏ phất phơ .

Tôi muốn trốn để đừng nhìn thấy Nhưng làm sao trốn được hởi trời; Chỉ Sai Gòn treo hàng vạn cái Ngồi trong nhà vẫn thấy đỏ tươi.

Cờ máu đỏ, sao vàng, liềm búa Cứ phất phơ trước mặt tôi hoài Quá ghét nó, hàng ngày thấy nó Nên hồn tôi khủng hoảng, rối bời.

Đầu căng thẳng ,lòng thì buồn bực Giữa quê hương sao thấy bơ vơ ? Mang tâm trạng chán chường, mệt mỏi Ngủ không yên, ăn chẳng thấy ngon.

Ai là người về thăm quê mẹ Thấy yêu đời, hưởng thụ, vui tươi. Chẳng ưu tư, lòng không buồn bực Thì tôi đây “ bái phục” vô cùng.

A. N . Về thăm mẹ, Tết Ất Mùi 2015

Từ hôm nay tôi không còn mẹ Mẹ đã đi đến chốn vĩnh hằng Ở nơi đó không thù không hận Chỉ yêu thương, hạnh phúc, vui cười

Nhớ lại tết vừa qua bên mẹ Hơn tháng trời có mẹ có con Mẹ tôi đó, hiền như bà bụt Thường móc tiền cho kẻ khó nghèo Dù đã biết đời là cõi tạm Chỉ thời gian gởi lại tấm thân

Còn linh hồn đến nơi vĩnh viễn Thế mà tôi vẫn thấy đau lòng

Khi nghe tin mẹ đi mãi mãi Không trở về nơi chốn bụi trần Chị Hai nói mẹ luôn sáng suốt Mặt mày tươi ăn uống bình thường

Ngày Chúa nhật mười ba tháng chín Mẹ ngồi ăn, nói chuyện vui cười Rồi mẹ ngủ và không thức dậy Không kịp lời từ giã cháu con

Phương trời xa, đang trong giấc điệp Bỗng nhận tin mẹ đã đi rồi Quá bất ngờ nên lòng đau đớn Cứ tuôn trào như suối trên nguồn

Mẹ ra đi bất ngờ, đột ngột Không nói lời trăn trối giã từ Làm cho con không tin là thật Cứ tưởng như một chuyện giỡn chơi

Nhưng đúng rồi, mẹ đi vĩnh viễn Kể từ nay mất mẹ, mẹ ơi Con ngồi đây cõi lòng tan nát Nhớ mẹ hiền lệ cứ tuôn rơi.

Ánh nguyễn (Mạ mất lúc 5 giờ sáng ngày 14/9/2015 tại Sài Gòn VN.)

Mẹ Ơi

Một đời trải tám sáu năm Tha phương lập nghiệp lo chăm gia đình. Giả từ Hà Nội Quê Mình Ra đi trong buổi chiến chinh giao thời. Tình Mẹ như nhạc không lời Du dương vọng lại một đời lo toan. Chiều nay sương gió bàng hoàng, Mẹ đi bất chợt ngỡ ngàng… nghiệp duyên Mẹ đi chẳng chút lụy phiền, Giờ con hiếu nghỉa thuyền quyên tuyệt vời. Cho Con được gọi Mẹ ơi ! Để tròn hiếu thảo không lời nào hơn. Một trai, bốn gái nhớ ơn Sanh thành dững dục Mẹ hơn đất trời. Để lòng gọi mãi Mẹ ơi ! Công Cha nghỉa Mẹ đời đời nhớ ghi.

Nam Sơn - NHS October 17 2015

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 76

Huệ Tường

Nam Mô Đại Hiếu Mục Kiền Liên Bồ Tát Ma Ha Tát. Nhân trong Viên Giác số 18 có bài viết từ Á

Châu gởi sang, của Ni cô Thị Nguyện. Với hạnh nguyện Sứ giả Như Lai, phục vụ dân tộc Việt Nam đang điêu linh, phiêu bạc trên khắp nẻo đường thế giới của Ni cô, gợi lại trong tôi, cũng Ni cô Thị Nguyện, ngày xưa bên nhà, tôi được duyên lành gặp gỡ...

Lúc bấy giờ tôi còn là một tăng sinh của Phật Học Viện Giác Sanh, Hương lộ 13 Phú Thọ, gần trường đua Phú Thọ vùng Chợ lớn. Sau ba tháng an cư kiết hạ, như các huynh đệ khác, tôi cũng được nửa tháng về thăm thầy tổ ở tận miền Tây hẻo lánh.

Vào một buổi sáng, tôi đang giúp huynh đệ chăm sóc mấy luống hoa huệ bên cạnh cổng chùa, từ xa đi lại một thiếu nữ, dắt người đàn bà độ ngũ tuần, nhờ chúng tôi đưa vào lễ Phật và xin gặp thầy Trụ trì. Đây là ngôi chùa ở quê, nên không được rộng rãi và nhiều phương tiện cho lắm, hậu tổ của chùa cũng là nơi tiếp khách, sau khi hai người lễ Phật xong, được sư phụ tôi tiếp chuyện tại hậu tổ.

Với vẻ mặt dàu dàu, ảm đạm, người đàn bà cho biết, trước đây ba năm, đôi mắt của bà tự nhiên xốn xang, chảy nước mắt mãi, rồi từ từ mờ dần. Đã chạy khắp thầy, chửa cùng thuốc, bệnh vẫn không thuyên giảm. Gần năm tháng nay mắt của bà hoàn toàn mù hẳn. Đoạn người đàn bà kết thúc câu chuyện: " Nhân vô tai hoạ, bất khởi từ tâm".

Thật vậy, bạch Thầy, nếu con không bị bịnh tật, có lẽ con còn mãi tranh đua giàu nghèo, có thì giờ đâu nghĩ tới chùa chiền, Phật pháp...

Bấy giờ người thiếu nữ ngồi cạnh mẹ đứng lên chắp tay, giọng đầy bi ai, khẩn thiết: "Bạch Thầy, bổn phận làm con, không biết làm sao cho trọn đạo trước bịnh tình của mẹ, con chỉ biết thành tâm khấn nguyện cùng Mười Phương Chư Phật, trước Đức Như Lai, thệ thế phát, trường chay, giữ giới,

hồi hướng công đức này về cho mẹ con, để tội nghiệp của người đặng tiêu trừ. Xin Thầy từ bi hoan hỷ thế phát cho con"!

Trước hiếu hạnh hiếm có của thiếu nữ, lòng thành tin tưởng đến Phật pháp của người mẹ, sư phụ tôi muốn bà hiểu thế nào là luân hồi, nhân quả, cũng không ngoài ý khuyên giải, an ủi, để bà có thêm nhiều nghị lực mà kham nhẫn.

Người ra hiệu, dạy tôi châm trà thêm cho khách, đoạn hướng về người đàn bà và hỏi:

- Nhị vị Phật tử có nghĩ rằng hôm nay mình gặt được gánh lúa đầy, đó là do từ sáu tháng trước ta đã ra công gieo trồng nhổ cấy...? Ngày nay ta hái trái cam chua, do trước kia ta không biết chọn giống cam ngọt, phụ vào đó, trong suốt thời gian sau này ta không vun bón chăm sóc đúng cách, đúng mực, và cẩn thận... Kiếp hiện tiền ta phải chịu cảnh bệnh tật, bần hàn... Biết đâu kiếp trước ta đã ăn ở bạc ác với mọi người, phí phạm của cải... Xưa Phật dạy:

" Dục tri tiền thế nhân, kim sanh thọ giả thị. Dục tri lai thế quả, đương sanh tác giả thị". (Muốn biết kiếp trước như thế nào, nhìn vào

hiện tại ta thọ lãnh. Đó là quả. - Muốn biết kiếp sau như thế nào, nhìn vào hiện tại ta đang làm. Đây là nhân.)

Nhị vị cũng nên biết, Ta bà là cõi tạm, nơi mà chúng ta đến để trả quả cho kiếp trước, tạo nghiệp cho kiếp sau! Để rồi đau đớn mà ra đi! Đi với hai bàn tay trắng, nhà cửa ruộng vườn, con cái chồng vợ... Mặc dù những thứ đó ta ấp yêu, quý mến vô chừng, ta đã bỏ ra bằng cả cuộc đời để tạo dựng, đôi khi phải tranh đoạt, bầt kể thiện ác, tội phước... Nhưng nào mang theo được gì? Duy chỉ nghiệp lực là đeo đẵng theo ta mà thôi.... Con người ta sinh ra, lớn lên, già bịnh để rồi chết. Niềm vui trong cuộc đời gồm lại có bao nhiêu? Toàn là chuyện đau buồn và nước mắt. Phật dạy: "Nếu đong lường được nước mắt từ xưa cho tới nay của chúng sanh, sẽ nhiều hơn nước đại dương". Thật vậy:

Đời có vui sao chẳng cười khì? Mới sinh ra đà khóc choé!!. Tôi đã khái niệm cho nhị vị thế nào là luân hồi,

nhân quả, tứ đại giai không. Sau đây tôi xin thuật lại câu chuyện để nhị vị suy gẫm.

Chàng là một thiếu niên mẫn tuệ và hiếu học, tỏ ra xuất sắc cả Tây học lẫn Hán học. Chàng còn

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 77

nhiều biệt tài mọn, có thể bắn tên hay giàng thun khi đang ngồi trên xe đạp, với chiếc ná, có thể bắn rơi con sáo hay con chim cu đậu trên cành cây cao ngất ngưởng... Nhưng có tài mà cậy chi tài..." Cái xảo nghệ đó chỉ hại cho bản thân và cũng chính nó, làm chàng ta thực ngộ được chân lý siêu việt...

Vào một buổi trưa hè, những cơn gió hiu hiu lùa nhẹ vào song cửa sổ, đưa chàng ta đi lần vào giấc điệp trên bộ phản gỗ. Nhưng chàng chợt bừng tỉnh, sau hè, trên cổ thụ, có tiếng chim kêu rất lạ tai, chàng nghĩ có lẽ con chim to đang đậu trên cây ngô đồng, vội vàng cầm chiếc ná chạy ra sau. Kìa, không cao lắm, trên cành ngô đồng, một con chim to lớn dị thường, màu sắc sặc sở, tiếng kêu thật lảnh lót... Rẹt, rồi phành phạch, phành phạch.... Mũi tên bé nhỏ xé gió bay đi, tiếng kêu thống thiết và hốt hoảng của con chim từ trên cao rơi dần xuống, hai cánh đập loạn xạ, liên hồi. Cũng có thể cái đập cánh của con chim là cái giẫy giụa để chết, cũng có thể là sự cố gắng của sức tàn còn lại để chống với tử thần, vì nó tự biết, nếu rơi xuống đây, dù không chết liền, cũng chết dần mòn...

Đôi mắt chàng chăm chú vào con chim đang rơi, đôi chân đuổi theo, đột nhiên chàng thất thanh la lên.... Rồi thì phía trước, không xa lắm, con chim đang đi vào khoản cuối của cuộc đời nó..! Nơi này đôi mắt của chàng bị nhánh "chà tre" móc thật sâu và ngất lịm đi...

Sau nhiều tháng dài tịnh dưỡng, có hai sự kiện trái ngược xảy ra trong đời chàng:

- Thứ nhứt, đôi mắt chàng hoàn toàn mù hẳn. - Thứ hai, nhờ vào những tháng năm dài sống

trong tận cùng đớn đau, khổ não, chàng nhớ lại con chim mình đã bắn có chết hay không? Sự đớn đau của nó như thế nào, nếu nó chết, và nếu nó không chết...?

Từ đó, chàng như bừng tỉnh trong cơn mơ, rõ ràng: "Ác lai, ác báo". Nếu không tích thiện, làm sao phùng thiện?

Sau hơn sáu mươi năm qua rồi, chàng thanh niên đó đã tìm lại được ánh sáng, không phải ánh sáng soi rọi qua đôi mắt, mà là nguồn sáng của chân lý, nguồn sáng từ bi của Đức Phật. Chàng thiếu niên hơn sáu mươi năm trước, chính là người mà ngày nay, đang ngồi và hầu chuyện với nhị vị... Vì đồng cảnh tương lân, tôi mù, nên hiểu được hoàn cảnh khốn khó của nữ Phật tử.

Câu chuyện sư phụ tôi vừa kể xong, làm cho đôi mắt kéo mây mù trắng dã của người đàn bà đôi ba phen nhấp nháy liên hồi. Thì ra, từ sớm đến giờ, bà vẫn tưởng sư phụ tôi có đôi mắt sáng... Cũng có

thể bà đã biết sư phụ tôi mù, nhưng không ngờ thời niên thiếu của người lại nhiều khổ não và đáng thương quá đỗi như vậy!

Rồi thời gian qua mau, vũ trụ, vạn vật không ngừng biến diệt từng sát na, trí tưởng của tôi cũng vậy, quên dần theo năm tháng. Bấy giờ tôi đã thực sự trở về chùa thầy tổ để cùng với huynh đệ chung lo Phật sự.

Buổi trưa hôm nọ, tôi đang nằm trên chiếc võng bố, nơi mà mấy năm sau này sư phụ tôi ít khi rời xa, xảy có một ni cô và người đàn bà, tóc đã điểm sương, đến xin hầu chuyện sư phụ tôi. Thoạt nhìn qua hai người, tự nhiên trong tôi có một cái gì như bàng hoàng, như xúc động, nhưng chưa kịp nghĩ ra cớ sự!

Vị sư nữ hỏi: - Thưa Thầy, Thầy còn nhớ tôi không? Năm

năm về trước, tôi và mẫu thân có đến đây, nhờ Hòa Thượng rũ lòng từ, ban bố cho thời pháp và chứng minh lòng thành khẩn nguyện của tôi. Ngày nay, đôi mắt của mẫu thân tôi được chữa trị lành mạnh, trong sáng như xưa, âu đó cũng là nhờ Phật Trời soi xét. Còn riêng tôi, năm xưa, Hòa Thượng đã soi ngọn đuốc, chỉ dắt cho tôi con đường đi dần vào cửa từ bi và chân lý của Đức Như Lai... Hôm nay, tôi và mẫu thân có dịp quay trở về để lễ Phật, lễ Tổ và vấn an Hòa Thượng. Chẳng hay Hòa Thượng đi vắng hay sao? Tôi từ từ nhìn lại chiếc võng bố, cây gậy, bộ đồ trà và những vật thường gắn bó với sư phụ tôi, nhìn lên bức họa vị Đại Hiếu Mục Kiền Liên, quay nhìn vị ni cô - sau này tôi được biết là ni cô "THỊ NGUYỆN"- tôi nghĩ tiếp "Có phải mắt của bà sáng tỏ lại là sự tự nhiên? Có phải mắt của bà sáng tỏ lại là nhờ thuốc men điều trị? Hay một phước điền do lòng thành kính của người mẹ và sự hiếu thảo của người con?... Vị ni cô lại hỏi một lần nữa về sư phụ tôi. Sau cùng tôi cố nén xúc động, cúi đầu, ngập ngừng đáp nhỏ:

"Sanh giả không, tử gỉa không"!

Huệ Tường

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 78

Viết về ba, cụ rể Trà Vinh Tiền Anh Thơ

Anh em chúng tôi là những người may mắn có đủ cha mẹ cho đến tuổi gần 60. Trọn thời thơ ấu được ấp ủ trong tình thương của ba má, trọn thiếu thời được hướng dẫn bước tương lai, trọn thời thanh xuân đến khi vào tuổi trung niên cho tới sắp xỉ lão niên cũng hưởng trọn vẹn tình yêu thương chăm sóc của ba má.

Nếu như người mẹ thường được nhớ ơn vì chăm lo miếng ăn giấc ngủ cho con từ khi cho bú mớm, thì người cha thường được nhắc đến vì phải ra ngoài làm lụng vất vả để cho con được ấm no đầy đủ.

Để ra ngoài “chạy gạo”, ba cần phải có chiếc xe “làm chân” đi làm, đưa con đi học, đi chơi, đi chùa, đi nhà thương...Ba làm việc văn phòng, “làm thầy”, nên sáng nào áo quần cũng ủi thẳng thớm, đi giầy đánh “xi-ra” (cirage) bóng láng, dắt xe đi làm. Lúc tôi còn nhỏ, ba chở chúng tôi trên chiếc “bích-ba”(Vespa), chiếc xe mà sáng nào cũng phải đẩy mấy vòng sân mới chịu nổ máy. Nhớ cảnh ba ăn mặc chỉnh tề để đi làm mà phải hì hục với chiếc xe rồ hoài không nổ mà thương. Đi xe “bích-ba” có cái sướng là hai anh em chúng tôi còn nhỏ nên đứng trên cái bửng giữa tay lái và yên xe, giữa hai cánh tay của ba, tha hồ ngắm cảnh. Nếu đi cả nhà thì má ngồi yên sau ẵm em bé.

Lớn lên một chút, ba sắm chiếc Suzuki mới cáo từ Nhựt Bổn.Trong lúc nhiều người ồ ạt sắm Honda, thì ba lại đi Suzuki, không theo thời thượng. Chiếc Suzuki này theo ba suốt cuộc đời làm việc, cho đến khi hưu trí và cả sau khi về hưu vẫn còn chạy được. Ba thường nói vui là hãng Suzuki phải tặng ba một phần thưởng vì xài xe của họ bền cả mấy chục năm. Thời bây giờ xe hơi mới toanh cũng chỉ hơn chục năm đã hư lên hư xuống, phải thay xe khác. Chạy một chiếc xe cả đời như ba, thì làm sao hãng bán được xe!

Chiếc Suzuki của ba, chỉ có nhỏ em là được ngồi bình xăng. Bình xăng ở giữa tay lái và yên xe, ngồi bình xăng thích lắm, vì được ngồi trước, giữa hai cánh tay của ba. Đi cả nhà thì hai anh em chúng tôi ngồi như cưỡi ngựa sau lưng ba, má ngồi một bên ở sau cùng. Một chiếc xe gắn máy hai bánh chở cả nhà là hình ảnh bình thường ở Sài Gòn, chỉ có du khách ngoại quốc là ngạc nhiên thôi! Hãng xe Nhựt Bổn chắc cũng không ngờ là chiếc xe hai bánh của họ được tận dụng như vậy!

Thật ra thì sau đó anh em chúng tôi mỗi người một chiếc xe đạp, nên xe Suzuki chỉ chở má nếu cần đi đâu cả nhà. Nếu má ở nhà thì chia phiên nhau, ai đi xe đạp, ai đi Suzuki, vì chúng tôi đã lớn, không thể chở hết như khi còn nhỏ nữa. Vui nhứt là ngày Tết, ba chở anh Hai đi mua bông, một chiếc xe hai bánh mà ràng trước ràng sau, anh Hai ngồi sau ôm, được tới mấy cặp bông! Tôi cũng được ba chở đi chợ Tết, mua rau cải thịt cá chở đầy xe! Lớp máng lủng lẳng ở tay lái, lớp ràng “boọc-ba-ga”, lớp tôi ngồi sau ôm ...

Hai chị em trên chiếc Suzuki của ba

Mồng Một Tết cả nhà đi chùa, dĩ nhiên má được ngồi Suzuki, còn mấy anh em thì đạp xe đạp. Kể ra lúc đó mấy chị em cũng hay, mặc áo dài đi xe đạp mà gọn bâng, hai ống quần rộng không kẹp mà vẫn không bị vướng “sên”... Chiếc Suzuki đưa ba má đi chùa khắp Sài Gòn Chợ Lớn, từ Phú Lâm, An Dưỡng Địa cho tới Phú Nhuận, Thủ Đức, ... có khi ra tới tận Long Thành ... xuống tận Bến Tre ...

Rằm tháng Giêng, Lễ Chùa Bà ở Bình Dương rất long trọng. Nhiều đoàn xe hai bánh hướng Bình Dương thẳng tiến. Nhiều người Trung Hoa, người ngồi trước lái xe, người ngồi sau cầm cây nhang dài cả thước đang cháy đỏ, luồn lách theo dòng người chảy về Bình Dương lễ chùa. Ba cũng chở tôi đi, dầu ba không biết chùa ở đâu, nhưng theo người ta chắc trúng! Đi một đỗi thấy đội kèn, ba nói theo đội kèn là bảo đảm! Quả nhiên, bám sát đội kèn băng tắt qua mấy thửa ruộng thì tới chùa. Mà đội kèn cũng hay, ngồi xe hai bánh, người ngồi trước lái xe, người ngồi sau cầm cái kèn bự chảng, mỗi cái hình dáng khác nhau.

Sân chùa “nam thanh nữ tú” dập dìu, “ngựa xe như nước, áo quần như nêm”! Hai cha con gởi xe

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 79

xong sắp hàng vô chùa. Người giữ trật tự khan tiếng khan tăm hạn chế mỗi người chỉ được thắp ba nén nhang thôi, vì người Trung Hoa thường đốt nguyên bó nhang bằng nắm tay. Vào được chánh điện, ánh sáng mờ ảo, nhang khói mịt mù, ba và tôi tới xá từng bàn thờ tỏ lòng kính trọng chớ không vái van gì cả, dầu biết rằng Bà rất linh thiêng.

Chiếc Suzuki như con ngựa sắt trung thành chở chúng tôi đi chùa, đi tảo mộ ông bà ở An Nhơn, Gò Vắp. Địa danh Gò Vắp là vì trước đây Gò có nhiều cây Vắp (ă), chớ không phải vì Gò cao mà đi không khéo thì bị Vấp (dấu ^). Nhưng ngày nay ngay cả giấy tờ hành chánh cũng ghi Gò Vấp nên như ba nói, nhiều người viết sai mà mình viết đúng thành ra mình sai vì không giống số đông. Địa danh Hạnh Thông Tây cũng vậy, Hanh Thông mới có nghĩa, chớ Hạnh Thông đâu có nghĩa. Gần đây tôi còn nghe nhiều người nói “Một phút mật niệm”, nếu không mau đính chánh thì thay vì im lặng tưởng niệm, mặc niệm, lại biến thành niệm bí mật !

Cây Vắp thuộc loại tiểu mộc có thể cao đến 30 m

Trở lại chuyện đi tảo mộ, chiếc Suzuki qua Ngã Tư Phú Nhuận, đi dọc tường một đồn binh, quẹo tới quẹo lui tới chỗ có mấy con bò trên bãi cỏ xanh là đường vào đất mộ của gia tộc. Lần lượt xe gắn máy, xe đạp chở các chú bác, anh em bà con tới thăm mộ. Nói là tảo mộ chớ thật ra người giữ đất mộ đã làm cỏ, quét tước sạch sẽ hết rồi. Gia tộc vào tới chỉ thắp nhang các hàng mộ, từ ông cố, ông bà cho tới cô chú bác. Thắp nhang xong thì trải báo bưng thức ăn cúng ra ... ăn.

Anh em chúng tôi thường nói với nhau là chỗ đất đang đứng đây sau này sẽ là chỗ thế hệ mấy anh em mình nằm. Nào có dè đâu “trải qua một cuộc bể dâu”, đất mộ bị chúng lấy, mộ ông bà phải cải táng, thiêu cốt rồi đem hũ tro vô chùa thờ. Nói là cải táng nghe cho thanh, chớ thật ra có khác nào đào mồ cuốc mả! May mà gia tộc hay tin kịp, chớ nhiều chỗ họ đem xe tăng càn lướt, khi gia đình biết tin chạy tới nơi thì ôi thôi! một bãi đất bằng,

biết đâu là mồ mả ông bà! Sao mà làm chuyện chúng ghét không vậy chớ! Khi tôi kể chuyện này cho các bạn Úc nghe thì các bạn hỏi:“Are they human?” Họ mà “human” thì đâu có biết bao nhiêu người mang kiếp tha hương nơi đất khách quê người!

Trở lại chiếc Suzuki của ba, chẳng những chiếc xe thân thương chở anh em chúng tôi đi học, đi chùa, đi thăm mộ, thăm bà con, đi bác sĩ, đi nhà thương, mà còn chở chúng tôi đi chơi nữa, từ biển cả đến đồng bằng. Có lần ba chở tôi đi Phước Hải chơi, thăm một nhánh họ Tiền làm nghề cá ở ngoài đó.Thay vì đi theo đường chánh, ba theo trí nhớ băng tắt qua ruộng. Trời nắng chang chang, ruộng đồng bao la quạnh quẽ, chỉ có hai cha con trên con đường đê gồ ghề lồi lõm. May mà xe không hư bất tử, may mà ba nhớ đúng đường, cuối cùng cũng ra được con đường đi dọc bờ biển tới Phước Hải. Tôi không bao giờ quên con đường mát mẻ dưới bóng hàng cây dương xanh ngát, chạy dọc theo bờ biển xanh biếc được viền bằng dải cát vàng, sóng trắng vỗ bờ như một dải lụa đang lượn múa.

Lại có lần ba chở tôi về thăm quê ngoại ở Trường Thịnh, Bến Tre. Đi ngã Thanh Tân, con đường làng quanh co dưới bóng mát hai hàng tre, ngọn tre đan vào nhau làm thành một vòm lá mát rượi. Đến bến đò, gởi xe ở một tiệm nước, hai cha con đi đò qua Trường Thịnh. Dòng sông rợp bóng dừa, dọc bờ sông là ô rô, cóc kèn... trên sông lục bình trôi phiêu lãng... Con đường này, chẳng những tôi, mà nhỏ em và má tôi cũng thường đi mỗi lần về quê nội của má.

Còn quê ngoại của má là Trà Vinh, thì không đi Suzuki được, mà phải đi xe đò, qua Bắc Mỹ Thuận. Mỗi lần có xe nhà binh thì bị kẹt bắc cả ngày, có khi phải bỏ xe đò, qua bắc xong đón xe khác đi tiếp, về tới cây dầu lớn trời tối mịt. Nói vậy chớ kẹt bắc cũng vui, những người bán hàng rong tha hồ mời khách nào hột vịt lộn, hột gà luộc, chuối nấu, bánh tét, bánh phồng, kẹo chuối, kẹo dừa, lũ khủ ...

Bắc Mỹ Thuận là nơi in dấu chân của bà cố ngoại, bà ngoại, các dì cậu từ Trà Vinh, Càng Long, đi “Sè Gòn”, của ba má và anh em chúng tôi mỗi lần về quê ngoại... Cũng nơi đây, 60 năm về trước, có chiếc xe hoa đưa bà nội, cô dượng Năm, v.v… và ba tôi đi Trà Vinh rước má tôi về làm dâu nhà họ Tiền ...

Công lao lớn nhứt của chiếc Suzuki là chở ba tôi và người bạn thân là bác Chánh Lý Kiều Thế Đức đi chụp hình các ngôi chùa ở Sài Gòn để làm

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 80

tài liệu cho bác hoàn thành quyển “Việt Nam Đất Nước Thần Tiên Xuyên Qua Chùa Chiền”. Đây là một tác phẩm gồm nhiều bài thơ và sau mỗi bài thơ có nhiều ghi chú rất giá trị của tác giả về lịch sử, văn hóa và giáo lý Phật Pháp.

Bắc Mỹ Thuận nay chỉ còn trong ký ức

Tác phẩm gồm hai tập, in tại Hoa Kỳ năm 1998 bởi nhà xuất bản Phú Lâu Na. Tập I mô tả những cuộc hành hương về các danh lam thắng cảnh ở miền Bắc và miền Trung, còn Tập II thì mô tả những cuộc hành hương thăm viếng các ngôi chùa trong miền Nam. Trong phần ghi chú sau các bài thơ, bác Chánh Lý thường nhắc đến ba là người bạn thân pháp danh Thiện Chơn đã từng khuyến khích bác thực hiện tác phẩm này. Hai huynh đệ chở nhau trên chiếc Suzuki đi Đại Tòng Lâm, đi các chùa vùng Sài Gòn như Huê Lâm, Giác Lâm, Giác Hải, Từ Vân, Kim Sơn, v.v. để chụp hình làm tài liệu. Có khi hai huynh đệ tháp tùng xe hành hương đi Vũng Tàu, nhưng ba và bác cũng thay nhau làm “phó nhòm” chụp hình các chùa tháp.

Như ý mấy câu thơ trong phần Thay Lời Tựa, trang viii, bác Chánh Lý và ba đã lần lượt trở về Quê Cũ, quê nhà Cực Lạc:

... “Chuyên tâm nhất niệm về Quê Cũ Ta hẹn sẽ cùng lại gặp nhau” Riêng ba cũng từng dạo Suzuki chụp nhiều

cảnh đẹp của Sài Gòn Gia Định như Nhà Thờ Đức Bà, Lăng Ông Bà Chiểu, chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Xá Lợi, tượng Trần Hưng Đạo, Bến Bạch Đằng, tượng Trần Nguyên Hãn, bồn binh chợ Bến Thành, tượng Lê Lợi, v.v.

Bao nhiêu năm ở quê người, tôi vẫn còn nhớ tiếng xe Suzuki đặc biệt của ba, tiếng xe mới nổ vang ở đầu hẻm đường Duy Tân là trong nhà tôi đã biết ba về ...

Kỷ niệm 60 năm ngày cưới của ba má 17/10/2015

Anh Thơ

Phụng Đoàn

Tặng các bạn một thời để nhớ. Riêng tặng Văn Thúy Minh, Con Ông Văn Công Thơm, Hiệu Trưởng Trường Trần Trung Tiên và là Gia Trưởng GĐPT Chánh Tiến Trà Vinh.

Đã bốn năm qua Từ ngày Mẹ mất Tôi không trở về

Thăm lại Trà Vinh Mảnh đất chân quê Nuôi tôi khôn lớn.

Trà Vinh yêu dấu Bao nỗi nhớ thương Dân quê hiền lành

Hàng xóm thân thương Phong cảnh hữu tình

Tình quê tình bạn.

Từ thuở học trò Vui cùng chúng bạn Đi làm công quả

Tịnh xá Quỳnh Liên Đào ao thả Súng Đến mùa bông nở.

Mỗi đứa một nơi, Lâu lâu gặp lại

Tình Bạn, Tình Quê Hàn huyên tâm sự.

Nói sao cho hết Những ngày tháng đó.

Phụng Đoàn Xuân California 2015

Nụ Cười Internet

"KIÊNG" Tất Niên

Tết đến nhà kia đủ thứ kiêng, Sắm chi cũng sợ gánh ưu phiền. Mua chuối: sợ làm ăn khó "ngóc" Mua lê: sợ mách lẻo xóm giềng Mua bom: sợ suốt năm toàn "nổ' Mua xoài: sợ thiếu thốn triền miên. Mua cam: sợ âm thầm chịu đựng Mua táo: sợ rồi… bón cả niên Ô hô ! đã vậy đừng sắm sửa Trụi lủi trụi lơ, khỏi tốn tiền.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 81

BÀI PHIẾM Một Chuyến Về TRÀ VINH

Thân tặng Huỳnh Đạt Bửu - Vương Tần

Đặc san 16, ra mắt năm con khỉ Bính Thân, tôi cũng tuổi con khỉ nhưng là Giáp Thân, tự dưng ngẫu hứng muốn viết một bài về quê hương của mình bằng sự suy nghĩ bình thường, tầm thường không một dụng ý hay ẩn tình gì ráo.

Vì Em thứ Năm (Văn Tư) đau nặng, tôi là Anh trưởng nên phải về gấp hầu quyết định có cần phẫu thuật hay không? Nói điều nầy để tránh ngộ nhận vì thời buổi nầy nhiều người hay về “đồng cỏ quê hương” tìm cỏ non gậm nhấm tiếng tai, tai tiếng quá chừng chừng.

Vừa ra khỏi phi trường thì thấy chú Em Út của tôi, thầy giáo Văn Minh Đức và hai cháu Văn Khánh Duy (Giảng Viên Đại Học Tôn Đức Thắng) Văn Đăng Khoa, sinh viên Cao học Anh ngữ. Cả ba vẫy tay chào. Mừng quá chúng tôi nhanh chân rảo bước, ôm chầm lấy nhau, miệng tíu ta tíu tít lia chia hỏi han đủ chuyện. Xong xuôi, Duy chỡ em Khoa ôm vali, Đức đèo tôi. Em cháu nói, đi xe cúp lẹ, khỏi nạn kẹt xe, Anh Hai ngồi được không? Tôi nói được, chuyện nhỏ. Chúng hỏi tiếp,ngày mai, Bác Hai dám ngồi xe nầy về Trà Vinh không? Duy hỏi. Tôi nói chắc được, độ rày Bác tập phòng gym đều lắm, sức khỏe cũng tốt.

Cầu Cổ Chiên trên đường Sàigòn về Trà Vinh

Tôi nghỉ một đêm ở nhà cháu Duy. Sáng sớm 6 giờ Bác Cháu lên đường. Chúng tôi đến Trà Vinh lúc 9giờ15, có nghĩ trên đường thuộc tỉnh Bến Tre uống cà phê khoảng 15 phút. Không qua Bắc, không qua đò. Chạy đường cầu Rạch Miễu nhanh thật. Xe chạy trung bình 40 Km/giờ. Vừa đi vừa ngắm cảnh, tới hồi nào không hay. Quý bạn nào có dịp, làm một chuyến như vậy thấy thoải mái lắm, chẳng lệ thuộc ai, mà nhanh nữa, thích ghê… Chã bù khi xưa đường đi phải qua cầu Bắc Mỹ Thuận,

đường đã dài, mà kẹt xe, chờ đò, Khúc đường Cai Lậy Cái Bè, trời có vài trận mưa là nước lênh láng, ngập đường, ngập sá, thêm nữa nước đọng cao su hư, lòi đá lồi lõm xe chạy lắc lư như đi tàu. 6,7 tiếng mới tới nơi là giá chót, nghĩ tới mà phát ngán!

Thời chiến tranh, bom rơi đạn lạc, dân chúng túm lại sinh sống gần phố thị, nên Trà Vinh thấy hẹp té, nay họ bung ra nên vòng đai làng xã quận, tỉnh lan rộng, mênh mông, tên đường tên phố thay đổi, lơ tơ mơ cà ngớ cà ngớ dám đi lạc lắm đó. Chuyện nầy nói thiệt chớ không phải chơi nghe. Nhứt là mấy vị lớn tuổi. Bây giờ đừng có hỏi đường số 1,số 2, số 3 hay đường chùa phướng, đường cầu tiệm tương, đường cây dầu lớn, đường đầu bờ. Vì hỏi ai cũng trố mắt nhìn mình!! Cảnh lạ, người xưa cũng đâu mất y như là chàng Lưu Nguyễn lạc chốn thiên thai rồi về quê nhà vậy đó. Nói là nói hơi “thậm xưng” một chút chứ, nơi nào cũng còn lưu lại vài nét chưa mờ phai. Hãy về “đập cổ kính ra tìm lấy bóng” thế nào cũng tìm lại một chút tàn hơi!

Mình day học nên em cháu chở đi đâu thì mình cứ liếc nhìn mấy cái trường học, rồi thắc mắc hỏi chúng thì ra nhiều chuyện cũng hay hay xin viết ra đây lẹ lẹ để quên mất. Trà Vinh thấy nhan nhản nào là Đại Học Công Nghệ, Đại Học Bách Khoa, Y Khoa, Dược Khoa… đủ cả các ngành. Tôi mới hỏi em tôi, sao em không cho hai cháu học tại đây, lên thành phố tốn kém, xa nhà, hai vợ chồng vắng vẻ không có ai hủ hỷ. Em nó nói là tốt nghiệp với mảnh bằng ở tỉnh khó tìm việc làm, chưng mà chơi thôi, ở Cần Thơ thì hơi hơi có giá một chút, còn thành phố thì dễ trọng dung. Mà vô Đại Học thành phố phải học giỏi lắm mới chen chân vào được vì đa số là con ông cháu cha được gởi gấm hết, một số rất ít cho con của người bình dân, Thì ra là vậy.

Đi ngang nhiều đường phố thấy bày bán dừa xiêm chặt gọt, chưng bày coi rất đẹp mắt, rồi sâu riêng chưng lên dàn giá thấy phát thèm, tôi nói ghé lại mua về ít trái, em nó cản không được đâu anh, mua về coi chơi, ăn uống không được đâu, tụi nó chích formal ruột đen xì, mua cúng rồi đem giụt. Em chở Anh vô vườn mua tận gốc là an toàn. Cá tép tôm cua, rau cải tôi thấy thím út thức dậy sớm ra ngỏ đón những người trong sóc mang ra bán.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 82

Mua như vậy vừa rẻ, vừa tươi vừa an toàn thực phẩm. Không biết quyền hạn các xếp địa phương ra sao nhưng thấy loại chợ bỏ túi mọc lên như nấm. Thỉnh thoảng trên đường thấy một nhà bày bán đủ loại y như là ở ngoài chợ. Còn quán cà phê cũng nhiều, quán nào có WiFi tự do thì đông khách lắm. hỏi ra thì khách họ cài Wiber, Yallow… để nói chuyện với nước ngoài khỏi tốn tiền. Các loại chơi thể thao được nâng cấp muốn chơi phải tốn tiền, mướn sân theo giờ: như túc cầu, vũ cầu… tiệm chơi game thì từ tinh đến làng xã ấp đêu đắc khách, con nít trốn học đi chơi game là thường thôi.

Về ăn uống thì giá cả ở Trà Vinh quá rẻ so với thành phố. Chúng tôi thường 5 người đi ăn sáng, no bụng, tính ra khoảng 5 đô, tiêm tùng hàng hiệu đàng hoàng chứ không phài vỉa hè nhe, nếu vĩa hè còn hời hơn nữa. Còn nói về đi xe khách, mấy hãng lớn tranh giành nhau, đón khách tận nơi đưa khách tới nhà Trà Vinh –Thành Phố chưa tời 5 đô. Muốn nằm ngủ một giấc 3,4 tiếng tới chỗ thì mua vé xe đò nằm. Đi chùa thì thấy vài cái đổi thay ngộ nghĩnh. Nhang đốt được quy đinh có chùa ghi là 3 cây, có chùa ghi là 5 cây. Lạy xong đi cắm cũng có chỗ chỉ định! Hình như là ở các chùa mới xây, hay xây lại, quý chùa hơn quý Phật, quý dường (cúng) hơn quý nhang!

Quán nhậu thì nhiều lắm nhe, chừng 4, 5 giờ chiều, quán nào cũng bàn ghế sẵn sàng, một vài cô chiêu đãi xinh xinh đứng trước cửa hiệu mời gọi khi trời sụp tối, đèn màu chói chang thì khỏi chê… Siêu thị thì hơn ba cái, một ở bến xe cũ, một ở bến xe mới phường 7, một trên đường cây dầu, hai cái mới mọc sau nầy coi mòi đồ sộ, “hoành tráng” dữ dội. Mỗi chiều tối, hai bên lộ trước cửa hiệu xuất hiện những cái xe đẩy bán đồ nhậu togo như thịt gà, heo nướng, đậu bắp nướng, cơm cháy thịt chà bông… Nghèo, đi làm về chạy ngang sớt vài xâu, về gần xóm vớt thêm mấy chay bia nội, lọai rẻ tiền thì cũng sướng mớ đời vậy!!

Từ sân bay cũ lên miệt Ao Bà Om, thì ôi thôi, hai bên đường, nhà hàng, quán nhậu đếm không xiết, mà em gái chiêu đãi cũng nhiều. Hầu bao yếu yếu thì dạo mát, ngồi ngoài quán lộ thiên đồ nhậu cũng thơm phứt, bà con phục vụ dân nhậu đúng mức thật. Có lẽ móc tiền dân nhậu là dễ, mà dân nhậu cũng dễ dãi nên chăng thiên hạ cứ vậy mà làm tới.

Đọc tới đây, bà con chuẩn bị hình dung mà nín cười nhé, xứ ta bây giờ có nhiều Việt kiều, Khmer kiều, Hoa kiều họ sinh sống kiễu một kiểng hai

quê, một quê ngoại (nước ngoài) một quê nội (Trà Vinh) Mỗi chiều, mỗi sáng, nhóm 5, nhóm 3 mặc quần áo thể thao cũng có, mặc pyjamas cũng có, mặc đồ bộ cũng có, hai tai thì đeo head phone. Có kẻ thì tay cầm cell phone, họ đi bộ, họ chạy bộ ở các con đường một cách “vô tư” mặc kệ dân địa phương hiểu sao thì hiệu. Tôi hỏi em tôi, bà con tay lấm chân bùn ở đây có nói gì không? Em tôi cười, nói… thì là là như kiểu nhạc sĩ Vũ Thành An trong bài không tên số 5 nói cố “nhìn” người mà sống, lâu rồi đời mình cũng quen. Lúc đầu thấy chương chướng, sau cũng OK thôi.

Xe ôm áo dài, mốt làm ăn mới tại VN

Phiếm về ao Bà Om hay biển Ba Động sau trước, trước sau cũng ngàn năm mây bay. Thôi thì ghé thăm một vài bè bạn cũ:

Thăm Anh Trần Bá Thọ (Anh của Trần Bá Phước, một mạnh thường quân của Hội ở Úc) và Chị Trần Thị Mỹ Vân. Thọ nói vợ chồng Phước về một tháng mới vừa đi).Thẳng đường, thăm Ông Thầy đếm tiền Từ Phán, lão ta cũng vẫn giọng nhừa nhựa giống y như sợ tiền dính vào nhau… Rồi Anh Chị Huỳnh Bá Lạc vẫn tươi cười vui vẻ như thuở nào “travailler” GS Ân đặt cho Bá Lạc lúc ở khách sạn Ngô Công Đức lúc gần nửa đêm, Lạc chạy Honda đi làm việc cho cả bọn, giọng hài hước” về một mình không sợ chân dài ở đây ngoéo chân mầy sao?

Rồi đến Huỳnh Đạt Bửu Tiết Thị Phương sau màn kể chuyện đời xưa nhứt là nhắc việc đặt cho tôi bút hiệu Vương Tần, rốt cùng cũng ráng lưu dấu một nụ cười hóm hĩnh khi tôi nói: Hai Anh Chị hòa thuận vui vẻ với nhau trong tuổi già, nhứt là không còn Tiết Một Phương Trời như ngày xưa nữa thì quý hóa rồi. Bửu cười, Bửu nói, không hòa sao được, ngập ngừng một chút, Bửu phán tiếp còn sức đâu mà cãi nữa !!!

Vương Tần

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 83

William Safire

Vài dòng về William Safire: William Safire, người thắng giải Pulitzer Prize

1978 về bình luận, gia nhập The New York Times năm 1973 như là một nhà bình luận chính trị. Trước khi gia nhập The New York Times, ông là một ngườii viết diển văn hàng đầu tại Tòa Bạch ốc cho Tổng Thống Richard Nixon. Ông bắt đầu sự nghiệp của mình như là một nhà báo cho tờ The New York Herald

Tribune. Ông chịu trách nhiệm về việc mang Tổng Thống Richard Nixon và Thủ Tướng Nikita Khrushchev ngồi lại với nhau trong cuộc tranh luận được gọi là "Moscow Kitchen Debate 1959". Năm 1968, ông tham gia vào chiến dịch vận động tranh cử cho Richard Nixon.

Ông là tác giả của cuốn Freedom (1987), một cuốn tiểu thuyết viết về Tổng Thống Abraham Lincoln nói về cuộc nội chiến Bắc Nam. Những cuốn tiểu thuyết khác của ông bao gồm Full Disclosure (1977), Sleeper Spy (1995) và Scandalmonger (2000).

Ông sinh ngày Dec 17, 1929, và học tại đại học Syracuse, một sinh viên dropout sau hai năm. Kể từ năm 1995 ông đã phục vụ như là một thành viên của Giải Pulitzer.

* * * Trước đây, hình như trong khoảng thời gian

không quá lâu, ngay sau khi London khai diển vở kịch "South Pacific", tôi đã cống hiến thính giả trên chương trình của hệ thống truyền thanh và truyền hình NBC, phát thanh từ phòng trang điểm của Mary Martin. Căn cứ trên các tác phẩm dựa vào những chiến thắng trong thế chiến thứ II, nước Mỹ đã xuất cảng nghệ thuật nhạc, kịch và phim

ảnh sang các quốc gia đồng minh những tác phẩm tuyệt vời và đã cuốn hút giới thưởng lãm kịch nghệ một vài đêm mê đắm thú vị. Các vé nóng bỏng nhất ở London ngày hôm nay đã nói lên được cái tính chất hấp dẩn thực sự của huyền thoại "Miss Saigon", một kiệt tác phẩm hổn hợp Anh-Pháp được sinh sản ra theo sự bại trận của người Mỹ ở miền Nam Việt Nam. Chính ngay trên sân khấu đó và cũng chính đạo diễn vở "Cats" và vở "Les Misérables".

"Miss Saigon" được trình diễn thật kích động, hồi hộp, ly kỳ và quá chua cay… Huyền thoại đã diễn lại cái thời điểm trọng đại nhất, lúc chiếc trực thăng bỏ những người bạn đồng minh của chúng ta lại phía sau để chịu đựng những cảnh buồn đau, tủi hờn, tù tội và chết chóc, ít ra chúng ta cũng có thể so sánh được với tác động trong tiếng khua của chúc đài treo trong vỡ "Phantom of the opera".

Bộ mặt của màn Kỹ niệm 3 năm ngày thống nhất

1975 – 1978 Mặc dù tình tiết khá giản đơn, với sự trở lại

phương Đông của một anh cựu lính chiến người Mỹ và nổi buồn thương của người con gái Việt Nam mà anh ta đã bỏ lại trong một đất nước đầy bất trắc, tang thương mà cốt truyện, chắc hẳn, cũng

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 84

gợi lên được những đặc tính tương đồng nào đó đối với vỡ nhạc kịch "Madame Butterfly", nhưng cái thông điệp trong kịch bản huyền thoại "Miss Saigon" đã biểu lộ những nét bộc trực hơn: "Cô không phải là người duy nhất mà chúng tôi đã bội phản", một người lính G.I. nói; và một số lớn tình tiết ở màn hai đã gột tả đậm nét một tên ma cạo đang cười đùa ngạo nghể cái "giấc mơ Mỹ".

Phê bình nghệ thuật sân khấu không phải là môi trường của tôi. Tuy nhiên, tương tự như một người viết văn châm biếm, tôi mường tượng ra những ngụ ý phê bình những đoạn kịch còn giử được tính chất thuần nhất như trong vỡ "Lady Chatterley's Lover" trong tạp chí Field và Stream, và tôi cũng quan tâm đến khía cạnh chính trị nằm sâu bên trong việc hình thành huyền thoại Việt Nam mà tác phẩm Miss Saigon nầy có phần góp mặt vào công việc tạo dựng ra các huyền thoại đó.

Có quá nhiều phim ảnh, tiểu thuyết, kịch ngắn truyền hình, tiểu sử hoặc hồi ký khải huyền đã khai thác triệt để và sâu rộng các huyền thoại về Chiến tranh Việt Nam. Đó là một sự can thiệp phi lý của phương Tây vào thế giới Đông phương; sự trải qua lắm thử thách chông gai đã tạo ra bao ấn tượng có tính tàn bạo, nhạt nhoà và làm tổn thương đến tinh thần binh sĩ, những người lính chiến bị bó buộc phải can dự vào những chiến trận khốc liệt không lối thoát nầy. Toàn thể vấn đề là đã gây ra tấm thảm kịch cho những cá nhân người Việt Nam và đã mang lại những nổi bẽ bàng to tát cho cái cách chống cộng lố bịch của một siêu cường trên thế giới, Hiệp Chúng Quốc Hoa Kỳ.

Không có cách gì anh có thể tìm ra một kịch bản nào thể hiện lên được đức tính cao thượng trong việc cứu rổi một đồng minh bị xâm lấn hoặc một cảnh trình diễn nào đó làm thui chột sự do dự, mà ngay từ lúc ban sơ, "người ta đã nhìn đến chiến thắng chiến tranh Việt Nam bằng một con mắt duy nhất, thì nó cũng đã kềm chặt chúng ta chiến đấu gian khổ trong một tình thế tiến thối lưỡng nan để thắng địch". Những chủ đề như vậy chỉ có thể mời gọi lời nhạo báng mà thôi và vé vào cửa sẽ không bán được một xu ten nào cả! Có chăng chỉ là những nhân vật hửu khuynh sẽ trở thành những nhà soạn kịch vụng về.

Thay vì, những mẩu chuyện huyền thoại đó thường đi đôi với cảnh hung bạo tàn nhẩn trên màn ảnh và dịu dàng thắm thiết hơn trong câu chuyện tình yêu trên sân khấu mà là tác phẩm của sự thay đổi trong chủ đề: "Chúng tôi là những chủ thuyết gia đứng đắn và có thiện chí nhưng đã đánh mất

niềm tin, làm suy sụp ý chí và gây tan nát tâm hồn". Đó, cái mâm cổ duy nhất đang được dọn ra cho thế hệ tương lai. Có giỏi thì hãy đi tranh luận với cái huyền thoại đó đi!?

Tôi thích nghĩ ngợi đến một nơi nào đó ở Hà Nội, một nhà soạn kịch, một người viết văn, một nhạc sĩ trẻ tuổi người Việt nào đó đang nghĩ đến việc viết thành một vỡ kịch ngắn trình diễn nào đó. Vị anh hùng của anh sẽ là đại tướng Giáp, một khuôn mặt quân sự lẩy lừng nhất của thế hệ quá khứ, và người nữ anh hùng, "một cô cháu ngoan" của bác Hồ, thấm nhuần tình yêu nước và lòng nhiệt thành, gia nhập kháng chiến quân chống thực dân.

Miss Sai Gon & Con

Trong màn đầu, cảnh những người nông dân Việt Nam can đảm đứng lên đánh đuổi thực dân Pháp ra khỏi Điện Biên Phủ và dành được quyền tự quyết theo đúng mẩu mực nền Dân Chủ, Tự Do của chủ thuyết Lenin. Và rồi, Hồ gởi Giáp xuôi Nam và bất chấp những chuổi dài bom đạn của oanh tạc cơ Mỹ trên đất Bắc, đại tướng kiên cường, "Missile" Giáp, cái bí danh được một ứng cử viên tổng thống Hoa Kỳ trẻ tuổi đặt cho, đánh bại đám bù nhìn tham nhũng Sài Gòn.

Màn nhất kết thúc với chiếc trực thăng đang bay lượn trên bầu trời Sài Gòn tìm bốc những cố vấn Mỹ ra đi. Một khoảng thời gian gián đoạn khá lâu của chín, mười năm gì đó, trong chín mười năm đó có biết bao vật đổi sao dời.

Màn cuối là một cảnh tang thương dâu bể, giờ đây, Việt Nam đã được thống nhất, lại đang gắn chặt trong một tình huống hổn loạn. Nhân dân trong Nam bị khống chế và buồn đau nuối tiếc; không ai ngạc nhiên khi thấy bất kỳ lúc nào họ cũng cố gắng đào thoát khỏi chế độ mới trong

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 85

những chiếc thuyền cỏn con trên mặt biển Đông mông mênh đầy hải tặc, đầy phong ba bảo táp và hải hùng chết chóc. Người dân ngoài Bắc thì đói rách, phẩn uất và bối rối. Người Nga không thể giúp gì hơn ngoài chiến cụ và nước bọt; người Hoa thù ghét họ và phương Tây lại chẳng khứng giao thương. Tình thế Việt Nam trở thành nan giải. Đâu rồi những lời hứa hẹn xưa của bác Hồ? Họ đã hy sinh tất cả cho lý tưởng gì?

Tự Do hay là Chết

Trong bối cảnh chua xót đó, tướng Giáp duyệt lại hàng quân, những người bộ đội của ông đã một thời liệt oanh chưa từng nếm mùi chiến bại; mệt mỏi, thểu nảo lê lết qui cố hương từ những năm chinh chiến kinh hoàng chưa kết liểu tại miền trời xa lạ, Kampuchia, vừa lần bước trở lại mái nhà xưa trống vắng, không nghề, không nghiệp, vừa gỏ nhịp súng ca vang nhạc khúc "Lâm Thôn" của Khmer Rouge vừa nhóp nhép nắm sấu chua cùng nhâm nhi bát rượu đế nhạt phèo để quên đời lính chiến. Màn kết thật thương tâm và quá phũ phàng chua xót, vở mộng và tan tác, cô cháu ngoan kia đầy nhiệt tình của bác Hồ lúc xưa, giờ đây, bám chặt lấy chiếc thuyền nan mong manh, trôi giạt đến Hồng Kông và từ đất thuộc địa nhỏ hẹp, xa lạ và bở ngở này, cô đã biến thành một cô gái bán rượu trong một câu lạc bộ giải trí Anh - Mỹ và để rồi kết nối cùng người dân bản xứ trong nổi tuyệt vọng kinh hoàng chờ ngày Đại Lục tiếp quản Hồng Kông theo định ước.

Ngộ biến phải tùng quyền, lẽ dĩ nhiên nhà thơ sáng tạo vô danh của chúng ta sẽ phải tích cực cổ vũ hơn nửa cho tác phẩm của anh, bởi vì khán thính giả cộng sản cần phải thoát khỏi một cách vô vọng từ nổi tuyệt vọng mà khán thính giả phương Tây khoái trá, mải mê thưởng thức cái huyền thoại đó rồi quên bẳng cái thực thể của nó đi.

Không, "Miss Hồ Chí Minh City" chẳng bao giờ có thể là một thắng lợi lớn mà chỉ có "Miss Saigon" thì chắc chắn sẽ là một thành công vĩ đại.

Cái khái niệm phát sinh ra huyền thoại có tính cách thiếu sót trầm trọng - "Nghệ thuật thực sự chẳng bao giờ đi đôi với cuộc sống thực tế".

William Safire

Original poster

Theo "London Musical perpetuates the Việt Nam war myth" đăng trên tờ New York Times ngày 08/18/1989

Từ Văn Thọ

Quê hương xa, một bờ biển rộng, Có mệ già còm cỏi ngóng trông. Đàn em thơ lang thang kiếm sống, Ta bên nầy tan nát cỏi long. Nghe tiếng pháo mà hồn chết lặng, Nhớ đêm xuân xưa cũ quê nhà. Mái tóc mẹ thơm mùi chum kết Kỷ niệm đầy sao quá xót xa. Ai thấu hiểu cho lần qụi ngã Một khoảng trời dấu kín trong ta. Như chiến mã mòn hơi run vó, Bầu trời xơ xác mảnh trăng già Ta đứng với kiếp đời tàn tạ, Kiếm cung xưa gảy giữa sa trương, Nén tiếng thét gào trong tâm tưởng Ta giờ như mãnh thú bi thương, Bao khổ nạn tưỡng vùi chon chặt Ngỡ sầu đau khổ nạn qua rồi Tháng Tư về bổng buồn quá đổi Nghe trái tim giá buốt tái tê Giọt nước mắt lăn dài trên má Đời tang thương hằn những nếp da Rồi cũng sẽ vùi thây nơi xứ lạ Dưới mộ nằm khóc nhớ quê nhà..

30 - 04 Võ Tiến Cảnh

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 86

Trần Hữu Sơn

Một chiều từ đảo Lại Sơn Long lanh sóng nước, chập chờn bóng em Hàng dừa xanh, phủ bóng đêm Chong đèn ghi vội nỗi niềm ngày xưa

Hỏi em, em đã gì chưa? Bên anh, anh vẫn đong đưa tháng ngày Bao giờ anh ghé lại đây? Để cho gió hạ, đưa mây vào ngàn

Một hôm trong thư viện Tình cờ ngồi bên nhau Một lần ta gợi chuyện là một lần không quên

Từ thưở ta rời trường Chim trời tung bốn phương Bạt ngàn theo mây gió Nhưng lòng sao cứ vấn vương

Vị Thanh một sáng hân hoan Thư em nằm đó, trên bàn lẳng lơ Rằng em, em vẫn thế cơ Như hàng me dại, đang chờ nắng Xuân

Trà Vinh một thoáng cuối tuần Qua sông vượt bắc, một lần đến thăm Thẩn thờ ta đứng lặng câm Nhìn nhau say đắm,…gọi thầm tên nhau.

Sau khi sửa lại phần điệp khúc và hát lại câu thơ lục bác cuối cùng ưng ý nhất, Khôi thích thú nằm ngã lăng trên sang nhà, nhắm mắt mơ màng thả hồn trở lại những ngày xa xưa.

* * * Hôm ấy, ngay sau buổi liên hoan cuối năm của

trường và của lớp hướng dẫn, Khôi trở lại phòng trọ, lấy lá thư cất cẩn thận vào túi, rồi thu xếp vội vàng mấy đống giấy, mầy quyển sách nằm rải rác trên nền nhà. Chàng quyết định ngày mai rời Vị Thanh, theo lời nhắn nhũ trong thư, về Trà Vinh thăm cô bạn học cùng năm, tại phân khoa Đại Học Sư Phạm.

Căn nhà trọ của chàng nằm ở cuối dãy cư xá công chức, bên hông của khu tòa Hành Chánh Tỉnh Chương Thiện, được coi là khu tương đối an toàn

nhất của cái tỉnh lúc nào cũng ngột ngạt khói lửa chiến tranh.

Phía bên kia trường là chiếc cầu Lữ Quán. Chiếc cầu xi măng, hình vòng cung, bắc qua một nhánh nhỏ của con sông Snor, dẫn vào một khu cư xá khác, được người ta gán cho một cái tên rất ngọt ngào và rất là tình tứ: Cư Xá Lữ Quán!

Dường như khi muốn làm dịu bớt cái cảnh đau thương, chết chóc trước mắt và hằng ngày của chiến tranh, người ta thường hay liêu trai hóa những hoạt động bình thường khác trong đời sống.

Khu cư xá với danh xưng mê hoặc và gợi hình “Lữ Quán” là một trong những “ nạn nhân” của hiện tượng chạy trốn chiến tranh này.

Chương Thiện tràn ngập khói lửa chiến tranh

Khu cứ xá thường ngày rất vắng. Mỗi sáng, chàng thong thả từ nhà lội bộ qua cầu Lữ Quán đến trường. Tan trường, chàng về, nhìn bâng quơ vào khu cư xá Lữ Quán, vắng tanh. Họa chăng, nếu có người, chỉ là vào những ngày cuối tuần. Người ta nói đó là “ Lữ Quán” - cái quán trọ mà khách là những chàng trai, những chàng tài xế trực thăng, từ phi trường Trà Nóc, Bình Thủy, Cần Thơ đến trọ qua đêm, chờ tiếp ứng trong những phi vụ yễm trợ các cuộc hành quân. Họ là những Lữ Khách qua ngày. Đến bất chợt, đi bất ngờ.

Với chàng, nhìn theo góc cạnh chuyên biệt nào đó, chàng cũng chỉ là lữ khách, nhưng không phải và cũng chưa chắc đã phải là lữ khách hào hoa kia.

Có một điều chắc chắn, chàng không đến đây một thoáng vô cớ, để rồi bỏ đi một cách vô tình. Con nước phù sa đục ngầu của con sông Snor đã giữ chân chàng hơn 4 năm dài đằng đẵng trong lầy lội. Nó không ngầm hàm chứa cái triết lý về không gian và thời gian bất định của hai chàng Lưu

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 87

Nguyễn ngày xưa như ngụ ý của hai câu thơ mà một chàng thi sĩ nào đó đang ngở rằng mình bỗng chốc trở thành một đại triết gia, thổn thức:

“ cứ tưởng xuống đây chơi chốc lát, Ngờ đâu ở mãi đến ngày nay …”. Nhưng rõ ràng những ngày ở Chương Thiện

dài và dài hơn những ngày còn rong chơi bên hàng cây còng.

Đã khá lâu, kể từ khi rời trường Đại học Sư Phạm Sài gòn vào mùa hè năm 1970, Khôi tình cờ gặp lại cô bạn trong sân trường Gia Long nhân mùa chấm thi năm 1972. Nhìn cái dáng nho nhỏ, dễ thương, vừa đủ tròn kích thước trong chiếc áo dài lụa Thái màu da cam, cùng với mấy cô bạn chuyện trò bên gốc cây phượng trong sân trường, chờ đến giờ coi thi, đã làm cho chàng quên hẳn đám bạn bè bên cạnh. Chần chờ trong giây phút, chàng quyết định đến chào cô bạn.

Dường như cô bạn cũng nhận ra Khôi thì phải, vì khi Khôi nhóm chân, hướng về phía đám đông, nàng cũng quay qua, ngẫn mặt lên nhìn Khôi tử xa, thân thiện mĩm cười.

Rồi cũng chỉ là câu chuyện mưa nắng hai mùa như những lần bất chợt chạm mặt lúng túng và ngắn ngủi năm xưa, trên con đường với hàng cây còng cổ thụ, từ ngoài Đại Lộ Cộng Hòa trước Tổng Nha Cảnh Sát, rẽ vào khu giảng đường Khoa Học.

Kể từ khi chương trình thi Tú Tài bước qua hình thức trắc nghiệm và học sinh lớp 12 được chọn điểm đậu hay rớt tại trường, tại sở học chánh, thì vào những ngày tháng hè, chàng không còn bận bịu phải ra Cần Thơ, Mỹ Tho gát thi hay về Sài Gòn chấm thi như những năm đầu khi chàng vừa mới tốt nghiệp.

Bình Minh trên đảo Hòn Sơn Rái

Và cũng kể từ đó, chàng không còn dịp để gặp, cũng không nhận được tin tức gì cô bạn dễ thương của chàng nữa… Chờ và chờ mãi cho đến một hôm. Phải rồi, cho đến buổi tối, một đêm đầu hè năm đó.

Đảo Sơn Rái, một ngày đầu hè năm 1974. Đó là khởi điểm của một cuộc hành trình bất tận. Nó đến như một tiền kiếp và nó dẫn đi như một định mệnh. Khôi có cái đặc tính lý thú là lúc nào, đi đâu, chàng cũng không quên đem theo cây viết, mấy cái bì thư và một xấp giấy viết thư. Chàng không biết sẽ viết ở đâu và sẽ gởi cho ai. Nhưng chàng luôn luôn có cái linh tính là sẽ có một ngày nào đó, tại một “linh địa” nào đó để cho chàng viết thư gởi đến một “nàng tiên” nào đó.

Học trò Miền Nam trước năm 1975

Và chính là đây! Sau buổi trình diễn văn nghệ tranh tài của các học sinh 6 trường trung học Miền tây tham dự Đại hội thanh niên Học Sinh tại Đảo Sơn Rái hay còn gọi là Lại Sơn thuôc tỉnh Kiên Giang, Khôi tìm đến đám học trò trường Trung Học Vĩnh Bình hỏi chuyện. Vì chàng biết cô bạn của chàng về lại quê nhà, trở lại trường cũ, trở thành cô giáo của trường.

Căn lều của học sinh trường Vĩnh Bình chỉ cách hai căn lều của trường Phan Thanh Giản Cần Thơ và Thoại Ngọc Hầu Long Xuyên.

Mấy cô bé học trò Vĩnh Bình tỏ ra thích thú khi Khôi hỏi thăm về cô giáo Mỹ Phụng.“Cô của các em đó thầy. Thầy quen cô em à. Thầy ở căn lều nào vậy? Vị Thanh hả thầy?...”

Năm ngày sau, Đại Hội kết thúc. Khôi trao cho cô bé trưởng nhóm học sinh trường Trung Học Vĩnh Bình một phong bì nhờ chuyển cho cô giáo Mỹ Phụng của các em. Chàng không quên căn dặn cất giữ cẩn thận và nhớ trao tận tay.

Rồi ngày tháng qua mau sau một tuần lễ chàng sống với đám học trò trên những đồi cát trắng nóng cháy phỏng chân, theo những đợt sóng biển nhấp nhô mằn mặn và dưới trời bầu trời bao la trong vắt một màu xanh xanh.

Một buổi sáng gần cuối năm học, trong giờ nghỉ giải lao, anh giám thị Đỗ Ngọc Huy của

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 88

trường Vị Thanh trao cho chàng một lá thư. Đọc lướt nhanh, ở góc trái của bì thư chàng nhận ra xuất xứ của lá thư: Trà Vinh. Khôi mĩm cười thích thú, vừa huýt gió bâng quơ, vừa tiến về lớp học, mặc dù tiếng chuông chưa reo…

Qua một đêm gần như không ngủ , sáng hôm sau, Khôi ra bến xe thật sớm, lấy chuyến xe nhất đi Cần Thơ.

Vào những năm cuối của Miền Nam, con đường có thể gọi là độc đạo để dân chúng từ Vị Thanh về Cần Thơ gần như tuần nào cũng bị gián đoạn. Việt cộng không đấp mô thì cũng phá cầu, làm cản trở lưu thông, gây khó khăn đi lại cho dân chúng mà cũng đồng thời tạo áp lực nặng nề cho chính quyền địa phương. Dọc theo con đường liên tỉnh này thường bị Việt cộng đánh phá tại chợ Đức Long, ngã ba Long Mỹ hay gần cây cầu bắc ngang trước văn phòng hành chánh quận Hòa An. Việt cộng thường xuyên tạo bất ổn vừa để thu thuế dân chúng trong vùng, vừa để chiếm vựa lúa của vùng sình lầy này. Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa đã giao trong trách cho Trung Đoàn 31 của Sư Đoàn 21 - Tia Sét Miền Tây - chịu trách nhiệm trực tiếp giữ an ninh tỉnh Chương Thiện.

Hình ảnh tội ác của VC tàn sát dân trên QL

Chiếc xe đò tuy èo uột, già nua nhưng đã chật ních người vì hành khách không còn có cách chọn lựa nào khác. Muốn ra Cần Thơ mua sắm, thăm viếng rồi trở về trong ngày, thì chỉ còn có một cách duy nhất là chen vào chuyến xe đầu tiên mà đi. Nếu lấy các chuyến xe sau, xế chiều mới ra đến Cần Thơ, thì vì lý do an ninh, trời tối, xe không thể chạy trở về.

Vừa ra khỏi tỉnh chừng 5 cây số, cách chợ Đức Long không quá 500 thước, chiếc xe đò đã phải tấp bên lề, nhường cho đoàn xe thiết giáp, cùng với các chiến sĩ của Trung đoàn 31 tiến lên phía trước phá cái mô đất do mấy tên du kích Việt cộng tối hôm qua bò ra đào đường đấp đất gài mìn.

May mà đêm qua Việt cộng chỉ đấp một cái mô nhỏ cho nên độ chừng hơn nửa tiếng đồng hồ sau, con đường được khai thông trở lại.

Cuối cùng chiếc xe đò vào bến xe mới Cần Thơ gần bến bắc trước 12 giờ trưa. Khôi bước vội xuống xe và hỏi thăm anh tài xế bãi đậu của xe đi Trà Vinh. Anh tài xế vừa đưa tay chỉ về hướng bãi đậu vừa tỏ vẻ lo âu nói với Khôi, rằng có thể giờ này không còn chuyến nào đi Trà Vinh nữa. Ông ta đề nghị Khôi nên lấy xe ôm ra bến bắc, qua phía bên kia bắc, lấy xe đi Vĩnh Long. Xuống ngã ba Long Hồ đợi đón xe từ Sài Gòn về, sẽ nhanh hơn.

Vì chưa bao giờ đi Trà Vinh và vì tin rằng không ai rành chuyện này này hơn các ông tài xế, lơ xe… cho nên Khôi làm theo răm rắp những lời chỉ dẫn của anh tài xế. Gần đến Vĩnh Long, chiếc xe lam dừng lại góc ngã ba Long Hồ. Có vài hành khách cũng xuống xe, qua bên kia góc đường cùng với chàng, đón xe đi Trà Vinh.

Con đường dẫn về Trà Vinh thật là xa lạ đối với Khôi. Chàng chưa bao giờ đi qua con đường này lần nào. Cũng phải thôi, bởi chàng sinh ra và lớn lên ở tận miền khô cằn nắng cháy miền Trung kia mà, đâu phải dân của đất màu mỡ đồng bằng sông Cửu Long. Cho dù vì chuyện học hành,vì công ăn việc làm, trong những năm qua, chàng cũng đã có hai cơ hội lớn đặt chân đến vùng đất phì nhiêu này, như lần theo ông anh vào Cần Thơ theo học năm dự bị niên khóa I, 1966-1967, của Viện Đại Học Cần Thơ và lần sau đó, sau ba năm theo học ở Sài Gòn, chàng chọn nhiệm sở ở tỉnh Chương Thiện, nhưng chưa bao giờ chàng có dịp đi qua con đường từ Vĩnh Long dẫn ra bờ biển vùng Ba Động xa xôi này.

Chiếc xe đò chạy qua các các cánh đồng lúa, các khu vườn… thỉnh thoảng dừng lại đón khách hay thả khách tại các địa danh xa lạ mà chưa bao giờ chàng nghe nói đến. Nào là Vũng Liêm, Càng Long, Chùa Ông Hảo, Cầu Mây Tức, Ba Si, Ba Se.

Theo như cột chỉ đường ghi con số từ Long Hồ về Trà Vinh không quá 60 km thế mà chàng có cái cảm giác như cả trăm cây số đường dài vậy. Lâu ơi là lâu.

Rồi chiếc xe đò cũng tiến vào con đường với hai hàng cây sao cao thẳng tắp,..và cuối cùng ‘’de’’ vào bãi đậu. “- Bà con ơi xuống xe lẹ lên”… anh lơ xe đưa tay đập vào thành xe bên hông hối thúc hành khách. Khôi an tâm vì biết mình đã đến ”cái nơi” mà cô bạn đã viết trong thư dặn dò rồi.

Chàng theo hành khách xuống xe. Mấy anh xe ôm, xe lôi quay quanh hành khách, trong đó có

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 89

chàng. Không chần chờ, Khôi chọn ngay một chiếc xe lôi, không kịp hỏi giá, rồi nhờ đưa chàng về khu nhà đường Chùa Phướng. Không bao lâu, chiếc xe lôi dừng trước cổng nhà theo như địa chỉ nằm trên bì thư mà chàng đã cẩn thận cất trong túi quần sau.

Căn nhà tường đúc tương đối mới, nằm gọn gàng trong khuôn viên hình chữ nhật, cạnh bãi cỏ hoang bỏ trống. Cổng nhà không gài kín, dường như có ý định đang chờ ai đó. Đợi chàng chăng? Chàng thích thú tự tin như vậy.

Phía trước và ngay giữa sân, một cây mai tứ quý đã lên cao bằng ngang đầu, che lấp một phần khung cửa kính với tấm màng màu cam sặc sỡ.

Xe lôi đạp

Dọc theo hai bên hông nhà, các cây mận tỏa nhánh, trái non xanh, trái chín hồng treo phủ xà lên tầng sân thượng.Khôi chần chờ một chút, rồi mạnh dạng đẩy cánh cửa cổng, song sắt đang mở mờ. Tiếng ma sát của chiếc khoen gắn vào bản lề làm giao động cái không khí yên tĩnh và căng thẳng bao quanh chàng.

Chàng hồi hộp cố tình đẩy nhẹ hơn với chủ tâm là không làm cho chủ nhà …giựt mình khó chịu khi nghe tiếng động. Nhưng… dường như đã quá trễ.

Có tiếng mở cánh cửa khác, ở phía bên trong căn nhà vang ra. Khôi dừng tay, ngẫng đầu nhìn ngay vào cánh cửa chính của căn phòng đang mở rộng. Chàng thẩn thờ, dự tính muốn nói gì nhưng…không ra lời.

Thời gian như ngưng lại. Mắt chàng như mờ ra. Chàng cố mở thật to đôi mắt, cố mở miệng thật lớn, và cố kiềm chế lồng ngực cho khỏi bị vỡ tung… nhưng dường như cả vùng thị trường trước mắt, cả bầu trời trước mặt lúc bấy giờ chỉ hiện ra có một tụ điểm: Mỹ Phụng.

Tuyệt vời !!! Trần Hữu Sơn

Máu đổ,thây phơi, mất cửa nhà Giặc thù cướp nước, hại đời ta Quyết tâm chống trả, không đầu phục Súng gẫy, gươm rơi, bút chẳng tà

Mũi đạn bạo tàn không sánh nổi Triệu, ngàn ngọn bút khắp gần xa Đấu tranh - Viết lại trang hùng sử Chung sức toàn dân giữ nước nhà

Phương Nam

Thế thời vận nước đổi thay Người đi, kẻ ở chuỗi dài mênh mông Em như ngọn núi đợi trông Anh như mặt nước Biển Đông chảy hoài

Trải bao tháng rộng năm dài Chờ mong hội ngộ hẹn ngày nào đây Nắng lên biển nước thành mây Đón chờ khi ngọn gió Tây thổi về

Không gian thẳng hướng trời quê Gió đưa mây trắng về xây lại tình Yêu nhau giữ trọn lòng tin Mây về ôm ngọn núi xinh tuyệt vời

Mây yêu đỉnh núi ngàn đời Đôi ta vẫn giữ trọn lời yêu nhau Mong làn song ‘đỏ’ qua mau Bóng đêm tan biến, đón chào bình minh

Việt Nam độc lập thanh bình Tự do, dân chủ chúng mình bên nhau Ta cùng tẩy vết thương đau Yêu em, yêu cả đồng bào thủy chung.

Phương Nam

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 90

Bài Viết: Phóng Viên Xây Dựng - Hình: Danny Đoàn

(Tạp Chí Xây Dựng – số 823- Phát Hành ngày 31-10-2015 tại Houston – Texas)

Sau 40 năm lưu lạc xứ người, ước mong được gặp bạn cũ, thầy xưa, trở nên là một nhu cầu thiết yếu trong lãnh vực tinh thần, vì vậy mà rất nhiều hội Đồng Hương đã được thành lập ở hải ngọai. Từ năm ba chục người lúc ban đầu, lần hồi, sĩ số hội viên tăng lên năm, ba trăm người như hội Đồng Hương Thái Bình, Hội Cố Đô Huế, Hội Sóc Trăng-Bạc Liêu-Cà Mau... Sau khi thành lập, Hội tổ chức picnic mùa Hè, hội Xuân và có sự tương thân tương ái trong dịp tang ma, cưới hỏi, tạo tình cảm thân thương gắn bó giữa các hội viên. Những ngày Hè hoặc đón chào Xuân mới, các sinh hoạt này làm cho cộng đồng Việt tị nạn tại các thành phố thêm phồn thịnh.

Cụ Đoàn Duy Đạt

Houston là một thành phố lớn đứng hàng thứ 4 của Hoa Kỳ, có số đồng hương tị nạn đông đảo, chỉ thua có hai vùng Nam, Bắc Cali. Vì thế mà số hội đoàn cũng tăng theo. Do vậy mà trong các dịp đại

lễ, người ta thấyHouston luôn được chọn làm điểm hội tụ (reunion) cho các cánh chim xa bầy, lẻ bạn tìm về, nhắc chuyện ngày xưa của một thời tuổi dại. Tại sao? Bởi vì chỉ ở Houston, mới có nhà hàng Á Châu phục vụ cơm trưa, cơm chiều cho một ngàn thực khách (Kim Sơn, Phoenix Seafood). Và, cũng chỉ ở đây, mới có vũ trường (Baby Club), với sức chứa một ngàn khán giả để đón chào đêm New Year Eve thu hút hàng chục ca sĩ tài danh trình diễn.

Tháng 9 với cái nóng thiêu người đi qua, tháng 10 vừa đến, mang không khí rất ư lãng mạn. Houston đang vào mùa Thu, trên đường có lá vàng rơi, trong không gian có gió heo may thổi qua. Tất cả hình ảnh này, đã tạo ra một thời tiết rất tuyệt vời cho hơn 400 cánh chim đã bay về trong chiều Thứ Bảy, 17/10/2015, hội tụ tại hội trường Chateau de L’amour, 3330 Diary Ashford, Housotn TX 77082.

Đây là dịp gặp gỡ đầu tiên tại Houston của cư dân tỉnh Trà Vinh tức Vĩnh Bình, sau hơn 40 năm lưu lạc. Sẽ có người hỏi địa danh này ở đâu, trong 3 miền Nam Trung Bắc của Việt Nam, xin vắn tắt đôi điều, để đọc giả biết qua về một tỉnh lỵ trù phú của miền Tây nước Việt.

Vĩnh Bình trước đây còn gọi là Trà Vinh, xuất âm theo tiếng Khmer, có ý nghĩa là tượng Phật bằng đá ở trong Ao theo truyền thuyết xưa. Đây là một tỉnh lỵ ven biển của đồng bằng sông Cửu Long, cách thủ đô Saigon khoảng 200 cây số, về hướng Tây. Vùng đất này, bao bọc bởi sông Tiền và sông Hậu, với hai cửa Cung Hầu và Định An, có khí hậu ôn hoà, ít khi bị mưa lũ, giao thông đường biển thuận tiện, với 65 km bờ biển.Vĩnh Bình có nhiều chùa Miên với nền văn hoá ẩm thực dân gian rất phong phú. Nhắc đến Trà Vinh tức Vĩnh Bình là nhớ đến cốm dẹp, mắm kho, bún nước lèo, chuột đồng khìa nước dừa, bánh ống v.v. là những món ăn đặc thù, khiến kẻ xa quê luôn chạnh lòng khi nhớ đến

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 91

Chương trình “Hội Ngộ Vĩnh Bình 40 Năm” đã được thai nghén gần tròn một năm, do ông Kim Hữu Phương (Dallas) cùng một số thân hữu tổ chức, với sự góp tay lo phần văn nghệ, ẩm thực của người Vĩnh Bình cư ngụ tại Houston như bà Kim Sa và bà La Minh Hạnh, em gái chủ nhân nhà hàng Kim Sơn). Ban đầu BTC chỉ hy vọng qui tụ khoảng 200 người. Nhưng sau khi phát động, thì thu hút quá đông cư dân Vĩnh Bình từ khắp 52 tiểu bang (357 người đã tìm về), không kể các đồng hương đến từ Âu Châu, Canada, Úc Châu (22 người), Hoà Lan, kể cả... Việt Nam (20 người).

Trưởng Ban Tổ Chức Chào mừng đồng hương

40 năm không gặp, khi mà thầy, cô, bạn hữu ... đều đến tuổi cao niên, gần đất, xa trời, cho nên khi vừa nghe có một tiếng chim cất lên, thì họ vội vàng đáp ứng, qua hệ thống internet toàn cầu. Do vậy, có hơn 400 người đã ghi danh, đóng tiền ($70 đô la/khẩu phần) để được gặp nhau tại hội trường Chateau de L’amour. (Hội Trường có hai tầng, rất đẹp, tọa lạc trong một khu phố thanh lịch, cách nhà hàng Kim Sơn Bellaire không xa, hơn 1 năm nay do Ban Giám Đốc hệ thống nhà hàng Kim Sơn quản lý, giúp cho các hội đoàn tổ chức tiệc liên hoan, họp mặt trong các dịp đại lễ..)

Dịp này, cơm tối nhiều món rất ngon do bà La Minh Hành điều hợp (nhà hàng Kim Sơn phục vụ): (Súp Bong Bóng Cá Thịt Cua, Gỏi Vịt Quay, Chạo tôm cuốn măng, Chim cúc xôi phồng, Tam Mộc Giao Duyên, Bò Ripeye sốt nấm, Cơm chiên

tôm hùm, chè khoai môn). Văn nghệ do đồng hương Kim Sa và đồng hương Đặng Minh Hùng phụ trách. Trên mỗi bàn có rượu Đỏ, rượu Trắng, để câu chuyện thêm rôm rả, vì ông bà xưa có câu “rượu vô lời ra”, nhưng thật sự, nó sẽ làm món ăn thêm ngon miệng.

Trong lời chào mừng lúc khai mạc (7 giờ tối), MC Đặng Minh Hùng cũng như TBTC Kim Hữu Phương không quên cám ơn từng cá nhân đồng hương: - đã giúp đỡ cho BTC thật nhiệt tình, trong ngày Hội tụ 40 Năm Vĩnh Bình. - các thầy, cô không quản ngại đường xa, tuổi hạc về tham dự. - các bạn chung trường, chung lớp từ khắp nơi bay về. - và xin cử tọa tha thứ sơ suất trong buổi tổ chức vì đồng hương đến quá đông, nên việc tiếp tân, xếp chỗ ngồi không được như ý.

Thật vậy, từ 6 giờ chiều, khu vực hội trường vô cùng náo nhiệt. Trên lầu có tiệc cưới. Dưới lầu là sinh hoạt của Hội Vĩnh Bình..cho nên từ bãi đậu xe cho đến công viên, tấp nập khách ra vào.

Ban Tiếp Tân đã làm việc khá vất vả, hướng dẫn khách vào chỗ. Mỗi bàn 12 người mà trong hội trường thì chật ních! Khoảng 70 khách chờ giờ cuối, đến mua vé tại nhà hàng đã phải ra về. Xướng ngôn viên (Đặng Minh Hùng) hết lời xin lỗi..

Trong hội trường, tiếng cười, nói rộn ràng. Anh anh, tôi tôi, mày mày, tao tao... Thưa thầy, thưa cô ... làm không khí tươi vui như ngày Tết.

Ngoài số học trò của các trường bán công ngày xưa tại Vĩnh Bình, trong ngày vui hội tụ này có các thầy cô về tham dự: Lữ Quang Đê, Hùynh Công Ẩn, Lai thị Huấn, Võ thị Năm Châu, Huỳnh thị Cẩm. Có cựu Đại tá Tỉnh Trưởng Rạch Giá, ông Huỳnh Chính.

Trong phần phát biểu của thầy Lữ Quang Đê, ông cho biết, rất xúc động khi được gặp lại các học trò cũ sau 50 năm. Có người ông còn nhớ tên như Ngọc Rạng ở Hòa Lan (hôm nay có mặt) và La Minh Hạnh ở Houston; có người ông không nhìn ra vì dấu ấn của thời gian. Ông hoan nghinh sự tổ chức tuyệt vời này để giúp thầy trò có cơ hội tái ngộ và mong ước được tham dự lần thứ 2...

7 giờ 15: Có nhiều người học trò thuộc nhiều trường lên phát biểu, nam cũng như nữ. Kẻ thì hồn nhiên, người thì giản dị, chất phác, tuy nhiên phóng viên chúng tôi ghi nhận lời tâm tình rất chi tiết của một người là rễ cũa tỉnh Vĩnh Bình.

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 92

Bài phát biểu của ông Lê văn Thao rất xúc tích, gom đủ hình ảnh nhân văn, phong cảnh.. có lẽ ông là một viên chức Hành chánh nên có dịp gần gủi, vui buồn cùng cư dân của tỉnh.

Các bạn chung trường lớp từ khắp nơi bay về. Chúng tôi xin ghi lại những phần chính của bài

phát biểu, để giúp cho đọc giả Xây Dựng có cái nhìn trung thực về một địa danh của một tỉnh ở miền Tây, trong một thời thái bình, mà các anh chị học trò sinh cư ở đây, các thầy cô đã từng dạy ở các trường... đang quay quắt nhớ thương. Bây giờ ai nấy tuổi hạc đã cao, chắc chắn nhớ đến Vĩnh Bình rất nhiều, vì đã có quá nhiều kỹ niệm của tuổi thanh xuân: lúc thì rất buồn (thi rớt), lúc thì thật vui (lấy vợ, lấy chồng cùng tỉnh) và hắt hiu buồn vì hoàn cảnh mà phải rời xa…

Bài Phát Biểu của chú Rể (dân Cà Mau) lấy vợ là người tỉnh Trà Vinh tức Vĩnh Bình:

Tôi là Lê văn Thao, hiện ở tiểu bang Arkansas, thành phố Fort Smith.

Hôm nay, tôi rất hân hạnh được BTC dành cho đôi phút, để bày tỏ cảm tưởng về đêm “Vĩnh Bình 40 Năm Hội Ngộ”. Thật ra, tôi không phải là dân Trà Vinh, mà là rễ Trà Vinh. Năm 1968, sau Tết Mậu Thân, tôi được chuyển về làm việc ở Vĩnh Bình. Nơi đây, tôi gặp vợ tôi là Nguyễn thị Ân, lúc ấy là nữ sinh Trung Học Công Lập Vĩnh Bình. Sau 3 năm quen biết, chúng tôi đi đến hôn nhân. Thật đúng với câu “Vĩnh Bình đi dễ khó về. Trai đi có vợ, gái về có con”.

Năm 1971, vợ tôi ra trường Đại Học Sư Phạm Cần Thơ, chúng tôi được bổ nhiệm về làm việc ở Rạch Giá, cho đến ngày mất nước 30 tháng 4, 1975. Chúng tôi phải bỏ xứ ra đi.

Trong 3 năm làm việc ở Trà Vinh tức Vĩnh Bình (1968-1971), tôi đã đi thanh tra hầu hết 7 quận, 52 xã, 355ấp ..cho nên địa thế, dân tình ở đây tôi đều biết rõ, còn hơn ở quê nhà Cà Mau của tôi. Tôi rất thương mến người Trà Vinh, coi như

trong gia đình và hết lòng giúp đỡ trong khả năng của mình, vì dân Trà Vinh thật thà, chất phát, hiền từ, rất dễ thương.

Tôi còn nhớ có một bảng đề, dựng ở gần bót, đầu cầu Long Bình như vầy:

“Biển Ba Động nước xanh cát trắng Ao Bà Om thắng cảnh miền Tây Xin mời du khách về đây. Viếng qua thì rõ, chốn này thần tiên”. Thật đúng thế, Trà Vinh là nơi danh lam, thắng

cảnh, nổi tiếng có Ao Bà Om, là nơi hẹn hò lý tưởng. Biển Ba Động là nơi tắm nắng sạch sẽ, thích hợp cho mọi gia đình trong kỳ nghỉ hè. Ngoài ra, ở thị xã còn có đường hàng me rợp bóng mát, có chùa Ông Mẹt, chùa Long Khánh, chùa Tịnh Độ, chùa Cao Đài, nhà thờ Công Giáo, nhà thờ Tin Lành, có xóm Kho Dầu, Đầu Bờ, Tri Tân, Phú De... Có những con đường số 1, số 2. Có trường tiểu học Phú Vinh. Có các trường Trung Học Vĩnh Bình, Trần Trung Tiên, Minh Trí, Bồ Đề, Thánh Gioan..

Bệnh viện Vĩnh Bình nổi tiếng toàn quốc, đến cả thế giới, nhờ sự can đảm của BS Linh, giải phẫu qua bức tường bao cất để cứu sống một người bị súng B-40 (?) bắn mà viên đạn chưa nổ, còn nằm trên lưng.

Xa Vĩnh Bình hơn 40 năm, lòng tôi lúc nào cũng nhớ về miền đất ấy, nơi còn thân nhân bên vợ và bạn bè cùng làm việc thủa thanh xuân. Nơi đây đã ghi vào lòng tôi biết bao kỷ niệm.

các thầy, cô không quản ngại,tuổi hạc về tham dự

Mỗi khi đi du lịch Âu Châu, Canada hoặc ngay tại Mỹ, hễ gặp một người nào tóc đen, da vàng, chúng tôi thường lân la làm quen, hỏi xem có phải là người VN không? Nếu họ nói phải, thì chúng tôi hỏi tiếp, có phải là dân Trà Vinh không? Nhất là đến các khu thương mại VN, tiệm nào có tên Vĩnh Bình hoặc Trà Vinh, thì thế nào chúng tôi cũng vào ăn, chọn những món ăn đặc sản quê nhà như: Bún Nước Lèo nấu mắm Bò Hóc với cá kèo, hoặc Bánh Mặn, Bánh Giá, Bánh Lọt v.v..

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 93

Thời gian 40 năm xa quê hương rất dài. May mắn thay kỳ này BTC có sáng kiến Hội Ngộ ...

Vĩnh Bình đi dễ khó về…

Chương trình 40 Năm Hội Ngộ Vĩnh Bình chấm dứt sau phần cơm tối và văn nghệ. Nhưng, thật ra đa số đông hương cứ mãi lo trò chuyện. Có người gặp lại bạn chung trường, kéo nhau ra hành lang để hút thuốc, thoải mái gọi mày tao… nhất là các bà, thì ôi thôi chuyện mỗi lúc thêm dài, nhắc cho nhau thật nhiều chi tiết. Nhất quỷ nhì ma, thứ ba học trò. Cuộc đời học sinh của một thời hoa mộng có biết bao kỷ niệm, vui buồn, đắng cay, đau khổ... nhất là khoảng thời gian này, cuộc chiến Quốc Cộng bao trùm đất nước, tỉnh Vĩnh Bình cũng hứng chịu sự tang tóc của chiến tranh.

Bốn mươi năm dài tao ngộ, nói làm sao cho hết, cho đủ..nhất là sự bâng khuâng khi nhớ những người đã nằm xuống.

Nửa khuya, mọi người lưu luyến, bịn rịn chia tay, hẹn gặp nhau năm tới... Những chiếc xe chậm chạp rời bãi đậu trong bóng đêm bao trùm thành phố, mang hơi lạnh nhè nhẹ của mùa Thu đang về.

PHÓNG VIÊN XÂY DỰNG

* Câu Ngang nhưng buôi chiêu vê, Ngôi trên Câu ngam đông quê lua vàng. Quê hưong xa cach ngut ngàn,, Nhan cung ai đo vài hàng mên thương. Nhơ mong, mong nhơ, vân-vương, Nhơ ngôi nhà cu, nhơ trưong nam xưa. Nhơ khi co nhưng chiêu mưa, Nhơ con rach nho, hè trưa âm nông. Biêt bao nam thang buôn trông, Hưong vê lôi cu chanh long xot-xa. Đương xưa thưong nhơ bao la, Câu-Ngang ôi ! nhơ thiêt-tha vô ngân. Nguyên Minh Cân

( Đê nhơ Câu Ngang thơi-gian 1952- 1954 )

* CÂU NGAN: Tháng 8 năm 1928, Thống đốc Nam kỳ ra Nghị định phân chia lại địa giới hành chính tỉnh Trà Vinh đổi tên quận Ô Lắc thành quận Cầu Ngan (ban đầu chữ Cầu Ngan viết như vậy) - lỵ sở dời từ Ô Lắc về làng Minh Thuận.

Tuổi thơ tắm gội hương rằm mẫu thân Ngày đêm dõi ngóng bước chân đi về Nào hay biết nỗi tái tê của người Môi hồng úa sắc kém tươi Thương con mẹ nở nụ cười Như Lai Trọn đời chưa báo ơn Ngài Nay con quỳ trước lễ đài mẹ yêu Ân sâu biết trả bao nhiêu cho vừa Trời buồn mây khóc đổ mưa Ngỡ như tiếng mẹ năm xưa gọi về Bây giờ tỉnh giấc ngủ mê Không gian vắng mẹ bốn bề quạnh hiu Khói hương ứa lệ mỗi chiều Con thơ biết kiếm mẹ yêu phương nào Từng đêm dõi ngắm muôn sao Ôm di ảnh mẹ nghẹn ngào khóc thương. . . Chỗ dơ chổ ướt mẹ nằm Lệ mờ mắt mẹ bao lần Rong chơi con mãi u mê Mẹ ơi con nhớ mẹ nhiều

VoTi Ca

An nhiên môi Phật mẹ cười Nụ hoa từ ái ngát tươi cuộc đời Thân dù đói rách tã tơi Trong vòng tay mẹ một trời yêu thương Đời con mẹ ướp trầm hương Suối nguồn an lạc mười phương Phật Đà Hiện tiền trong mỗi sát na Mẹ là Phật ngự giữa nhà tâm con…

VoTi Ca

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 94

Nguyên Nhung

Ngôi chùa nằm trong một hẻm sâu, bao xung quanh là một khu đất vuông vức trồng nhiều cây ăn trái và hoa để cúng Phật. Trước tiên, người ta nhìn thấy một hàng rào trồng toàn hoa mẫu đơn đủ loại, quanh năm ra hoa rất đẹp, khác biệt hẳn với những căn nhà ngói cổ của cư dân sống gần nơi đó.

Vào mùa Xuân, con đường này bỗng dưng óng ả lên vì những cây mai trồng trước sân nhà đã nở rộ, người ta thích đi đến đây vào ngày Tết, trước vãn cảnh chùa sau để tìm cho mình một sự yên tĩnh. Chỉ cách một đoạn đường ngắn với con lộ chính đầy những xe cộ và bụi đường, ngôi chùa và xã hội ngoài kia gần như là hai thế giới khác biệt hẳn nhau.

Tôi vẫn thường đến chùa ngày mùng một Tết, dù không phải là một Phật tử, chưa bao giờ đọc một câu kinh Phật, và tôi đi chỉ vì thói quen của những người nhàn rỗi, đầu năm đi tìm một nơi nào đó để du xuân. Sau khi tới chúc Tết gia đình một người bạn ở gần đấy, thấy tôi trầm trồ những cây mai vàng trước ngõ, chị liền rủ tôi đến vãn cảnh chùa, vì sân chùa có nhiều loại mai quý, vào mùa Xuân hoa nở rộ lên như một tấm lụa vàng trải dưới nắng mai.

Sau khi theo chị bạn vào viếng Phật trong chánh điện, chúng tôi rủ nhau ra xem những hoa kiểng trồng rải rác trong mảnh sân sau, có một vài phụ nữ mặc áo màu lam đang loay hoay rửa rau bên bờ giếng. Đó là những người quanh năm tới chùa làm công quả, họ đang sửa soạn cho bữa cơm cúng Ngọ ngày mùng một Tết. Khi tới con đường gần bên bờ giếng, tự nhiên tôi chợt đứng lại nhìn theo dáng vóc mảnh dẻ của một phụ nữ mặc áo màu lam, mái tóc được cuốn lại bằng một chiếc kẹp tóc, để lộ ra chiếc cổ xinh xẻo, vì cô đang cúi xuống để ra sức kéo chiếc thùng đầy nước từ giếng lên, đổ vào một chiếc chậu lớn để rửa rau. Hình như cô chưa quen với công việc nặng nhọc này, dáng dấp của người phụ nữ đã chứng tỏ điều đó.

Chị bạn thì thầm vào tai tôi: "Mình sẽ giới thiệu với chị một nhân vật đặc biệt của ngôi chùa này, cái người đang kéo nước bên bờ giếng đó. Chị Trinh trước từng là giáo sư dạy Việt Văn trường Phổ thông cấp Ba thành phố..."

Tôi yên lặng ngắm nhìn tấm lưng thon thả trong chiếc áo màu lam rộng, cô ta vẫn không dấu được nét thanh tú của một thời xuân sắc. Vẫn chăm chỉ làm công việc của mình, mãi tới khi bạn tôi lên

tiếng gọi, cô mới ngừng tay và quay lại chào hỏi. Đôi môi xinh xắn ấy vừa thốt lên câu "Mô Phật!" là tôi đã ngỡ ngàng như được đẩy ngược trở về một khoảng thời gian nào đó, vì người phụ nữ mặc áo màu lam, chính là cô bạn học cùng lớp với tôi ngày xưa.

Hình ảnh tha thước của Nữ Sinh Sài Gòn năm xưa

Chúng tôi nhận ra nhau rất nhanh, dù thời gian qua đi có đến gần mười lăm năm, thuở chúng tôi mới mười sáu mười bảy tuổi. Nụ cười ấy, ánh mắt ấy, khuôn mặt ấy vẫn sáng ngời như hình ảnh bạn tôi những năm còn đi học. Tôi làm sao quên được hình ảnh Trinh những ngày còn học chung với nhau một lớp, bởi vì ngoài khuôn mặt sáng sủa và nụ cười tươi, Trinh còn là cô nữ sinh con nhà giàu, học giỏi. Buổi Tất niên năm ấy, bạn tôi là trưởng ban Văn nghệ, tính tình vui vẻ, có năng khiếu âm nhạc nên cũng nhờ Trinh mà cả lớp được một buổi liên hoan đặc biệt hơn những năm khác.

Sinh trưởng trong một gia đình khá giả, lại được hấp thụ nền văn minh phương Tây cho nên tính cô bạn tôi vì thế mà rất hồn nhiên, tuổi đôi mươi Trinh đâu có những nỗi lo lắng hay suy nghĩ như những đứa học trò con nhà nghèo. Đám con trai chỉ nơm nớp sợ thi hỏng phải đi lính ra chiến trường, con gái thì mong học hành đỗ đạt rồi tìm việc làm giúp đỡ gia đình. Chính vì thế mà lúc gặp lại Trinh trong lớp áo màu lam nhạt bên bờ giếng, nhẫn nại kéo từng thùng nước đầy để rửa rau, tôi vẫn cứ thắc mắc hoài về cô bạn cũ.

Trinh vui vẻ giao công việc lại cho một người khác, rồi dẫn tôi và chị bạn đi thăm vườn rau của chùa ở phía sau, bây giờ đang mùa cải xanh và rau tần ô, có những con bướm lượn lờ trên luống hoa thơm. Hai đứa sánh vai đi bên nhau, nhắc lại

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 95

những khuôn mặt bạn bè năm xưa, hoàn cảnh sống của mỗi người trong hiện tại, có thể Trinh đang cố nhớ lại những kỷ niệm mùa Xuân thuở còn đi học, còn tôi thì vẫn băn khoăn về sự thay đổi của bạn, từ hình ảnh một cô thiếu nữ đợt sóng mới năm xưa, tới hình ảnh người tu nữ bây giờ.

Chị bạn tôi bận việc phải về trước, buổi đầu xuân năm ấy chỉ còn tôi với Trinh ngồi bên nhau nơi chiếc tràng kỷ đặt ngoài hiên chùa ở sân trước. Mắt vẫn nhìn ra khoảng sân ngập đầy nắng sớm trên những cành mai vàng óng ả, Trinh kể cho tôi nghe những chuyện xảy ra cho bạn tôi từ khi cô từ giã mái trường, bước chân vào cuộc đời đầy thăng trầm, đau khổ.

Cô vẫn không dấu được nét thanh tú thời xuân sắc

"Tôi rời Cần Thơ vào những năm cuối của thời kỳ Trung học, vì gia đình có cơ sở làm ăn ở Sài Gòn. Tuy vậy, tôi vẫn không quên được không khí vui nhộn, thân thương của mái trường tỉnh lỵ, vì sau nhiều năm học, tôi có rất nhiều bạn bè, và có biết bao nhiêu kỷ niệm vui buồn nơi mái trường ấy. Tôi vẫn còn giữ cuốn “Lưu Bút Ngày Xanh” của các bạn, với nhiều tấm hình chụp chung ở sân trường.Nhớ từng con đường hằng ngày mình đi học, hàng phượng đỏ nơi công viên mỗi chiều hè, bến sông, con đò nhỏ đưa đón người từ bờ bên này sang bên kia.

Sau khi học hết bậc Trung học, tôi theo học Sư phạm bốn năm ở trường Đại Học Sài Gòn, khi ra trường tôi tốt nghiệp giáo sư đệ nhị cấp. Thời gian ấy chỉ vỏn vẹn được ba năm, sau đó người ta gọi là giáo viên cấp Ba. Tôi may mắn được dạy trong một trường Trung học ở thành phố, cho nên đời sống cũng khá dễ chịu. Rồi lập gia đình năm 25 tuổi, với một người lính ở một đơn vị xa thành phố, anh ấy là người bạn cùng thời sinh viên với tôi, sau đó bị động viên đi sĩ quan Thủ Đức, và đến

ngày tan hàng thì anh ấy cũng phải đi tù như bao nhiêu người lính khác.

Mối tình này có lẽ là mối tình đầu tiên trong đời tôi. Chắc bạn ngạc nhiên lắm phải không? Nhưng sự thật là vậy, bởi tụi này quen nhau từ lúc cả hai còn thích đi hát với nhau trong nhóm sinh viên của Trường Đại học, mối tình nghệ sĩ cứ nảy nở thêm khi hai đứa cùng có những sở thích giống nhau. Bạn nhớ không? Hồi còn Trung học, tôi đã từng tổ chức những buổi dạ vũ nhảy nhót với bạn bè, tụi mình vẫn ca những bản nhạc Pháp thịnh hành hồi ấy, và BB là cô đào Pháp mà tụi mình rất ái mộ.Thời ấy tụi mình trẻ trung và yêu đời biết bao, hình như chẳng bao giờ biết buồn cả. Thế mà, không ai đoán trước được những gì sẽ xảy tới ở tương lai phải không bạn?

Bạn hỏi về ba má tôi ư? Hồi ấy, hãng buôn của ba tôi là một trong những hãng nổi tiếng ở Sài Gòn, thế nhưng sau này chính ba má tôi lại khổ vì những của cải do ông bà tạo nên. Mất hết rồi, đâu có ai giàu mà còn đứng được trong thời buổi đó, ba má tôi về quê hồi hương theo người con trai lớn, được ít lâu má tôi bịnh hoài nên đi trước, ba tôi cũng buồn rồi theo sau, anh chị tôi tạm thời buôn bán nhỏ sống qua ngày, cho tới khi chồng tôi đi tù về, họ rủ nhau tính chuyện vượt biển. Chuyến tàu ấy chỉ cho những người đàn ông đi trước, mà lúc đó cũng đâu còn tiền để đi hết một gia đình, cho nên, đó là lý do tại sao anh tôi và chồng tôi cùng chết một lượt ngoài biển khơi.

Sau này thì tôi cho là cái nghiệp của mỗi người phải chịu, nhưng hồi ấy chưa bao giờ tôi lại cảm thấy mình bị mất mát khổ đau như vậy. Mất một người anh ruột thịt, mất luôn cả người bạn đầu gối tay ấp, tôi thấy mình bơ vơ giữa giòng đời đầy nghiệt ngã, và không làm sao quên được những ngày hạnh phúc cũng như khổ đau trong tình anh em, chồng vợ. May là tụi này chưa có con, vì vừa lấy nhau xong được ít lâu thì anh ấy đi tù, và khi anh ấy về tụi này không dám nghĩ tới chuyện có một đứa con vào lúc ấy. Bởi vì anh ấy chỉ nghĩ đến chuyện ra đi, tìm một tương lai tốt đẹp rồi mới nghĩ tới chuyện có những đứa con. Tôi không biết bây giờ bạn có mấy đứa con rồi, nhưng tôi làm nhà giáo, hằng ngày tiếp xúc với học trò và phụ huynh học sinh, tôi hiểu nỗi khổ của nhiều bậc cha mẹ, hình như họ cứ càng ngày càng tuyệt vọng đi vì không lo nổi cho con đầy đủ cơm ăn áo mặc.

Khi được báo tin chuyến tàu của anh tôi và chồng tôi đi bị mất tích trên biển Đông, vì trông chờ mãi mà không có tin về. Người ta cho biết cơn

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 96

bão tháng mười hai năm ấy đến bất ngờ quá, hầu như tất cả những chuyến ra khơi vào mùa bão ấy đều không có chiếc nào tới được bến bờ bên kia, chiếc nào may thì quay ngược trở về, nhưng cũng lâm vào cảnh tù tội. Giá anh ấy đừng chết, có phải tù tội thì tôi cũng còn hy vọng găp lại anh ấy, nhưng phần số con người có lẽ trời chỉ cho có bấy nhiêu, thành ra lần ra đi ấy ai ngờ lại là lần biền biệt cõi thiên thu.

chồng tôi đi tù về rủ nhau tính chuyện vượt biển

Có lẽ bạn cũng hiểu cái đau khổ của tôi, vì ít nhiều gì chúng ta cũng có những nỗi khổ gần gần giống nhau. Tôi không còn tâm trí đâu để tiếp tục dạy học, vì ngồi đâu tôi cũng nhìn thấy anh ấy, nhất là những kỷ niệm quá mới mẻ của đôi vợ chồng trẻ, những buổi tối nằm bên nhau, anh ấy vẫn thủ thỉ bàn với tôi nhiều chuyện ở tương lai. Anh ấy cho rằng phải chấp nhận lấy điều may rủi như số mệnh của Trời đã đặt để cho mỗi con người, và sự ra đi của anh ấy chưa biết như thế nào, nhưng ít ra cũng đốt lên được một ngọn đèn hơn là ngồi nguyền rủa bóng tối. Bốn năm tôi xa anh trong thời gian tù tội, nhưng vẫn có hy vọng anh ấy trở về, còn lần vượt biển ấy tôi cứ linh cảm như là lần cuối cùng chúng tôi sẽ không bao giờ nhìn thấy nhau nữa. Hình như giác quan thứ sáu của tôi khá nhạy bén, bởi vậy khi anh ấy sắp đi, nhiều lần tôi cứ muốn cản anh ấy đừng đi nữa, nhưng bạn có tin rằng, cái gì đến nó sẽ đến, không ai cưỡng chống được cái giờ của định mệnh.

Sau đó, tôi và người chị dâu thường tới ngôi chùa này, đó là một ngôi nhà thì đúng hơn, của một người chị họ không lập gia đình, có căn tu, đã sống nhiều năm ở đây với một nhóm cùng chí hướng, rồi dần dần căn nhà biến thành một ngôi chùa nhỏ, chuyên làm việc phước thiện, bắt mạch và hốt thuốc cho dân nghèo. Thời gian đầu sau ngày anh ấy chết, tôi tìm tới đây để cầu nguyện cho hương linh anh tôi và anh ấy được siêu thoát, vì trong

lòng tôi lúc ấy, lúc nào cũng chỉ nhìn thấy linh hồn họ ướt át, lạnh lẽo dưới đáy biển sâu. Tôi chỉ nhìn linh hồn anh ấy qua lăng kính một người trần tục, vì thế tôi thương xót và đớn đau khi mỗi lần nghĩ về anh ấy, là tôi trông thấy hiển hiện một khuôn mặt, một đôi mắt, những giây phút hoảng hốt và chống chỏi tuyệt vọng với cái chết. Thành ra khi tôi tưởng rằng mình cầu cho anh ấy được siêu thoát, thì chính tư tưởng tôi lại nhận chìm linh hồn anh ấy xuống đáy biển sâu, vì tôi nghĩ như thế nào nó sẽ ra như vậy.

Phải mất nhiều tháng ngày tâm hồn tôi vẫn cứ đi vào con ngõ âm u của tuyệt vọng. Tôi nghe tiếng chuông chùa mà lòng lại nặng nề những âm thanh gào thét của sóng biển, những tiếng kinh chỉ có nghĩa là những lời than van của bao linh hồn bất hạnh đang đòi lại mạng sống của họ, vì bị chết một cách tức tưởi giữa lúc còn đang mang trong lòng bao niềm hy vọng. Làm sao nói hết bạn nhỉ nỗi đau sót ấy, nếu không có ngày tôi nhìn ra chân lý về thân phận của những hạt cát trên bãi biển. Có ngàn ngàn hạt cát nằm trên bờ biển, có hạt theo cơn sóng đẩy vào bờ để làm bạn với những hạt cát khác, rồi hôm nào hạt cát ấy lại được đẩy ra biển khơi, hay theo gió cuốn tới một nơi nào đó. Tôi nghĩ lại thời gian tôi và anh ấy sống bên nhau, thì có khác gì sự lăn lóc của hai hạt cát trong muôn vàn hạt cát, do cơ duyên hay định mệnh mà đưa đẩy đến với nhau.

Bây giờ anh ấy ra đi, thì chỉ là một sự thay đổi chỗ ở của một hạt cát. Có khi chính tôi bi thảm quá nhiều cho cuộc đời của anh ấy, mà không hiểu hết ý nghĩa của sự giải thoát. Từ đấy, mỗi khi buồn tôi hay nghĩ tới hạt cát. Hạt cát óng ánh ngoài biển khơi, hạt cát nằm trong khuôn viên trường đại học với tiếng chim hót, hạt cát đi theo gót chân người thiếu nữ rong chơi trên hè phố chiều thứ bảy, hay hạt cát trên sa mạc nắng cháy, có phải là mỗi hạt cát đã có chỗ để tới? Sao tôi không chịu nhìn hạt cát với cái nhìn lạc quan như thế, để thấy dù ở nơi nào, bên này hay bên kia, thế giới loài người hay cõi của tiên phật, thì có phải chăng mỗi con người vẫn chỉ là hạt cát, nó cứ đến cứ đi, cứ hòa nhập vào cuộc đời chung quanh nó.

Dần dần tôi nhìn thấy linh hồn anh ấy bay vút lên, theo cái nhìn đổi khác trong tâm hồn tôi, như người ta thường nói khi mình nhìn ai với cái nhìn đẹp, thì mình sẽ thấy được cái đẹp của họ, mà hễ với cái nhìn nghi ngại, thì chính là mình đã áp đặt cho người ta điều xấu. Đúng không bạn nhỉ? Cái này lại dẫn đưa tôi đến một phiến diện khác của tư tưởng, và tôi cho là con người vốn sướng hay khổ

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 97

là do chính tư tưởng của mình dẫn lối đưa đường. Bây giờ mỗi khi nghĩ về anh ấy, tôi chỉ nhìn thấy linh hồn anh ấy thênh thang trên một con đường mà tôi chưa làm sao đạt tới, vậy tại sao tôi không làm điều gì để dù hai đứa hai ngả, tôi vẫn có thể đồng hành với anh ấy một nẻo đường hở bạn?

Điều suy nghĩ này khiến lòng tôi lâng lâng nhẹ nhõm, đôi khi tôi thấy mình là một giòng sông, lượn lờ quanh những ruộng đồng thơm phức mùi lúa chín. Đôi khi tôi thấy tâm hồn mình như một vùng thảo nguyên bát ngát, đi mãi vẫn chưa tới chân trời. Lắm khi tôi thấy mình bay lên đỉnh núi, hòa nhập vào với cái tĩnh lặng của thiên nhiên. Hay là tiếng sóng biển rì rào vỗ vào ghềnh đá, như là không lại nhập vào không để đi về một chốn không có gì hết. Kỳ lạ lắm, tôi không tả nổi được điều này vì tôi vẫn còn mang thân xác của một người phàm, vẫn phải ăn khi đói, uống khi khát, và vẫn ốm đau bệnh tật. . .

Đó là một trong những trạng thái biến chuyển của tâm hồn tôi cần kể bạn nghe, còn thì giờ đây tôi có nhiều việc để làm lắm. Trước tiên, bạn sẽ ngạc nhiên nếu hôm nào tới đây, bạn sẽ nhìn thấy tôi chăm chú ngồi bắt mạch cho một người bịnh để bốc thuốc cho họ. Khi tôi cầm tay họ, nhìn thấy sự tin tưởng của họ đến với tôi, tôi cảm ngay được sự chia xẻ niềm vui và nỗi khổ cho nhau, vì thế mà tôi thấy khi mình cứu người lại chính là mình đang cứu mình, từ nỗi khổ của người mình nhìn ra nỗi khổ của mình, và có lẽ vì vậy mà tôi tìm được tôi trong những giao tiếp đó với tha nhân.

Có hằng ngàn hạt cát theo cơn sóng đẩy vào

bờ để làm bạn với những hạt cát khác…

Bây giờ đôi khi tôi ngồi yên nghe tiếng gió thổi lướt qua rặng chuối sau hè, tôi lại mỉm cười cảm ơn anh ấy. Có mâu thuẫn lắm không hở bạn? Nhưng chính sự ra đi vĩnh viễn của anh ấy đã khoác cho tâm hồn tôi một chiếc áo mới, tốt đẹp hơn, lành lặn hơn, dù bạn nhìn tôi bây giờ, chắc chỉ thấy chiếc áo màu lam ảm đạm, phải không bạn?"

Mùng một Tết năm đó, tôi ở lại chùa với cô bạn cũ trọn vẹn một ngày đầu năm. Bữa cơm trưa thanh đạm của chùa chỉ có rau đậu, măng khô và nấm tươi, nhưng tôi có cảm tưởng chưa bao giờ ăn bữa cơm nào ngon hơn thế. Buổi trưa, Trinh theo các bạn đồng tu vào tụng kinh cầu an và cầu siêu giờ cúng Ngọ, tôi cứ ngồi đằng sau mà nghĩ hoài tới những hạt cát bạn tôi vừa kể cho nghe. Tôi nhìn dáng ngồi ẩn nhẫn của bạn tôi trong màu áo lam, rồi bất chợt nhìn ra khoảng sân đầy bóng mát, tôi thấy những cánh mai đã rụng đầy trên mặt đất như một tấm thảm màu vàng tuyệt đẹp. Hoa mai nở trên cành, hay những cánh hoa tả tơi trên nền đất, ở mỗi chỗ vẫn mang cái đẹp riêng của nó, hay là lúc ấy tâm hồn tôi đã có chút đổi khác, khi nghe xong câu chuyện của bạn tôi vào một sáng đầu Xuân.

Nguyên Nhung

Chiếc Lá ...

Có đôi khi tôi hỏi mình là ai Từ đâu tới và còn đi đâu nữa? Đêm hôm qua chắc ngoài trời nổi gió Vì sáng nay nhiều chiếc lá vàng rơi Nhìn lá rơi tôi lại thấy ngậm ngùi Như đâu đó, vài người thân đã khuất Đặt bàn tay lên trái tim thổn thức Những gì qua không lấy lại bao giờ Như trở về mình vẫn thấy dòng sông Nơi bến cũ thuyền xưa không còn nữa Tôi nhìn mãi từng đường cong lá úa Nghĩ về Cha, về Mẹ, về Anh Em Đường tôi đi sao chỉ thấy dài thêm Những khắc khoải của một đời đã sống Một nửa đời còn đong đầy nỗi nhớ Một nửa đời còn lại để lãng quên Một ngày nào sẽ không nhớ nổi tên Của những người quen mà mình đã biết Và như thế … Lá cũng có một ngày để chết Cho cành khô lại hé những lộc non Để cuộc đời sẽ mãi mãi xanh hơn Thì lá rớt đâu phải điều đáng tiếc Có một điều, chỉ một điều tôi biết Khi ngước nhìn theo áng mây trôi Một cánh chim đang xoãi cánh chơi vơi Bay mải miết dường như không biết mỏi Tôi đã tự trả lời một câu hỏi Đời vẫn còn đẹp tựa một bài thơ Có gì đâu, sao ta phải hững hờ ?!!

Thơ Nguyên Nhung

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 98

Tường trình từ Bắc California: TỪ VĂN THỌ - Hình ảnh Trần Chí Lộc

Tết và Hè: …Mà cũng chợt nhớ ra thì Tết và Hè đã đến.

Nếu còn ở Trà Vinh, cứ độ Tết đến và Hè về và trên cao đong đưa những chùm hoa vông và hoa phượng đỏ hồng rực rở mà lòng lại thấy bâng khuâng nhớ nhung bàng bạc vu vơ, chẳng hiểu vì sao, vì phải xa quê, xa bạn bè, xa trường lớp!? Cứ nhớ về những ngày còn đi học như là một điều huyễn hoặc chung của tuổi học trò mộng mơ. Lại nhớ về trường xưa, bạn cũ mà lòng thấy nao nao!

Bây giờ mỗi đứa một nơi. Bạn cũ nay đã xa rồi. Ngàn trùng xa cách cho bạn và cả cho tôi. Có nổi buồn nào hơn là nổi buồn của những kẻ tha phương trong mổi độ xuân về và hè đến. Mang tâm trạng của một kẻ hoài hương mong tìm được hơi ấm tình quê, quê hương xa xăm dịu vợi mà ta cố với tìm đến với nhau. Hiện tại thì chúng ta đã có các cuộc hội ngộ Tết và Hè Trà Vinh thường niên, và, đây củng là quê hương Trà vinh thu hẹp lại.

Tất Niên 2014 tại San Francisco

Thôi thì các bạn hãy cùng tôi đến dự hội ngộ Tết và Hè Trà Vinh-Vĩnh Bình 2015 vậy. Nào ta cùng đi. Trên 300 đồng hương Trà Vinh và thân hữu hân hoan qui tụ tại nhà hàng Ozone (Thái restaurant & Lounge) tại số 589 2nd St., San Francisco và tại Lake Cunningham Park ở San Jose, hằng năm đồng hương Trà Vinh ngoài ngày Tất Niên hội ngộ, anh em còn tổ chức Picnic Hè để bà con đồng hương có cơ hội họp mặt nhau ăn uống, thăm hỏi trò chuyện sau những ngày xa cách vì bận bịu lo toan việc cơm áo, học hành. Những nhân sự tích cực lo tổ chức các buổi hợp mặt Tết Nguyên Đán và Picnic Hè cho đồng hương TV gồm có Tăng Kỷ, Diệp Thành Văn, Trương Văn, Trần Long, Cô Nga v.v… và đặc biệt nhất là hai vợ chồng Trương Chinh và Trần Thị Ánh đã góp nhiều công sức, tận tụy cho sự thành công cho buổi

hợp mặt Tết Nguyên Đán và Picnic Hè. Chị Trần Thị Ánh trong suốt bao năm không quản ngại khó nhọc, tự nguyện gánh lấy trách nhiệm lo phần ẩm thực cho cả những ngày hội Tết và Hè và còn sử dụng ngay cả Ozone - Thái restaurant & Lounge của đứa con trai để tổ chức tiệc hội ngộ Tất Niên hàng năm.

Và, đây cũng là lúc các cháu sinh viên, học sinh được rảnh rỗi có cơ hội tham dự các cuộc họp mặt Tết và Hè của đồng hương Trà Vinh để các em có dịp gặp gở quen biết nhau và cùng tìm hiểu cái câu “Tha hương ngộ cố tri” của các bậc cha mẹ, và cùng hoà nhập vào các trò chơi ngoài trời, đồng thời tạo cho giới trẻ có cơ hội trao đổi kiến thức và sự hiểu biết về quê hương Trà Vinh. Sau đó đồng hương cùng nhau thưởng thức các món thông thường dã ngoại do Chị Trần Thị Ánh đóng góp mà bà con ta lại còn được thưởng thức các món ăn truyền thống dân dã của xứ “Biển Ba Động nước xanh cát trắng, Ao Bà Om thắng cảnh miền Tây” như bún nước lèo, thịt quay, nem nướng danh bất hư truyền mùi vị của Lạc Viên thuở xưa, bánh cóng Ba Si, bánh canh Ba Se, bánh mặn, chạo tôm, chả giò và những món ngon vật lạ do sự cống hiến của đồng hương quê gốc ở từng địa phương thực hiện như Trà Cú, Cầu Ngang, Long Toàn, Cầu Kè, Tiểu Cần và Càng Long…

Nhộn nhịp thưởng thức món ăn Quê Hương

Xem ra các món ăn nầy lôi cuốn bà con ta hơn cả. Cuộc vui chơi kéo dài mãi cho đến chiều mọi người mới lục tục bịn rịn chia tay. Phải nhấn mạnh về một đặc điểm của Picnic Hè vùng Vịnh của đồng hương Trà Vinh đơn sơ, không màu mè hình

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 99

thức như bản chất mộc mạc của người Trà Vinh nhưng phẩm và lượng thì thật tuyệt vời chỉ hơn chứ không kém các hội đoàn các Tỉnh bạn cho nên sự duy trì để Tất Niên và Picnic Hè vùng Vịnh của chúng ta được tồn tại trong rất nhiều năm tháng dài mà không bao gián đoạn cũng nhờ lòng nhiệt thành, sự tự nguyện cao quí và lòng hoài hương lo lắng gìn giử truyền thống quê hương Trà Vinh mà các anh chị đã dâng hiến cả công của mà không đắn đo, nệ hà gì cả. Đó là niềm hạnh phúc to lớn mà người Trà Vinh-Vĩnh Bình chúng ta có được.

Picnic Hè của Đồng Hương TV tại San José

San Jose không có hoa phượng đỏ vào mỗi độ Hè về nhưng ta vẫn biết bởi những tiếng ve sầu vang lên đâu đó trong khắp các công viên vùng Vịnh như báo hiệu một mùa hè nữa lại đến, các cháu sinh viên học sinh sẽ có một Summer Vacation thoải mái để cùng gia đình tham gia một mùa hè họp mặt của đồng hương Trà Vinh trong ngày Picnic Hè. Nói đến địa danh Trà Vinh, tuy ngàn trùng xa cách nhưng tình quê lai láng khó phai mờ, Picnic Hè Trà Vinh, một cuôc tụ hội vui chơi mà cũng để gợi nhắc:

Chàng Trẻ tuổi vốn dòng hào kiệt…Trà Vinh

“Em đi Trà Cú, Cầu Ngang, Cầu Kè rồi đến Tiểu Cần, Càng Long. Long Toàn gợi nhớ Biển Đông,

Trà Vinh nhắn gởi đôi lời nhớ thương”.

Đặc Biệt năm nay có nhiều đồng hương từ phương xa đến tham dự như Thầy Nguyễn Minh Cần và Cô từ Paris – Pháp sang thăm anh chị em đồng hương San Jose mình. Thật là một vinh hạnh cho tập thể đồng hương Trà Vinh vùng Vịnh và nhất là các cựu học sinh Trần Trung Tiên, Vĩnh Bình năm xưa. Xin chào mừng Thầy Nguyễn Minh Cần và Cô.

Vui mừng ngày hội ngộ San Jose, để rồi nhớ đến những gương mặt, những kỷ niệm vụt hiện ra…gợi nhắc về ngày xưa ấy, sống lại những giây phút như còn ở quê hương để thấy đâu đó những kỷ niệm thân thương, và, giờ đây quê hương xa xăm kia và bạn bè cũ, đứa còn? đứa mất? Hôm nay, ngồi ghi lại đôi dòng về Tết và Hè hợp mặt đồng hương Trà Vinh, bổng thấy lòng mình bùi ngùi và rạt rào chợt nhớ đến những bè bạn cũ năm xưa dưới mái trường thân yêu mà nay chỉ để nhớ, và không dễ gì quên. Tết và Hè Trà Vinh đã thể hiện lên rỏ nét đặc tính tương thân, tương ái về cái ý nghĩa cao đẹp của đồng hương. Ôi thương nhớ lắm Trà Vinh ơi!.

Toàn cảnh ngày hội Hè 2015 tại Vùng Vịnh Xin chào tạm biệt mùa Hè Ất Mùi 2015. Xin

chào tạm biệt bà con, thân hữu. Thôi nhé! Hẹn lại ngày Tết và mùa Hè năm sau!

TỪ VĂN THỌ

Đặc San Trà Vinh số 16 - năm Bính Thân 2016 100

B.B.C.Trong nhiều cửa hàng lưu niệm, ta có dịp nhìn

thấy 3 con khỉ, con thì bịt mắt, con lại bịt tai, con nữa bịt miệng. Nhiều người thấy lạ, có khi thắc mắc mà chưa hiểu, nhưng thấy “ngồ ngộ” nên cũng mua về chưng hoặc biếu tặng. Thực ra ý nghĩa của của ba con khỉ này rất thâm thúy, mang tính “triết đạo”, từ Nho giáo đến triết lý nhà Phật, cho đến những phương pháp sống của mọi thời đại.

Hình tượng ba con khỉ: con thì dùng tay che hai mắt, con thì dùng tay bịt hai tai và con thì dùng tay bịt miệng lại… đã nói lên sự khôn ngoan của người biết giữ lễ. Đây là một phương châm xử thế: Không nhìn những việc gì xấu, không nghe những lời nói xấu, không nói điều xấu xa đê tiện. “See no evil, hear no evil, Speak no evil”

Nguồn gốc xuất xứ của bức tượng này bắt nguồn từ Ấn Độ vài ngàn năm về trước. Lúc đầu đó là bức tượng thần Vajrakilaya. Đây là vị thần có sáu tay, mỗi đôi tay dùng để bịt hai mắt, hai tai và miệng. Theo đó bức tượng được khắc nhằm để răn dạy mỗi người: không được nói bậy, không nhìn bậy và không nghe bậy.

Tư tưởng “ba không” đó theo các nhà tu Phật giáo đi qua Trung Quốc không rõ vào thời kỳ nào. Sau đó vào khoảng thế kỷ thứ 9 (có tài liệu ghi năm 838), một thiền sư người Nhật trong chuyến đi làm phật sự ở Trung Quốc đã mang theo về Nhật tư tưởng này.

Sau đó, tư tưởng nầy được du nhập vào Nhật Bản với sự ra đời của hình tượng điêu khắc ba con khỉ. Ngày nay hình tượng bộ khỉ “tam không” xưa nhứt là tác phẩm của nhà điêu khắc Hidari Jingoro (1594-1634) được thấy thờ tại đền Toshogu ở Nikko, Nhật Bản.

Theo ngôn ngữ Nhật Bản: - Nizaru: tôi không nhìn điều xấu - Kikazaru: tôi không nghe điều xấu

- Iwazaru: tôi không nói điều xấu. Bức tượng cũng mang đậm tư tưởng của Đức

Khổng Tử trong Luận Ngữ. Khi Nhan Uyên hỏi về đức nhân và những điều gì cần phải làm, Khổng Tử đã đáp: “Phi lễ vật thi, phi lễ vật thính, phi lễ vật ngôn, phi lễ vật động”. Nghĩa là không nhìn điều sai trái lễ, không nghe những điều trái lễ, không nói những điều gì trái lễ, không làm điều gì trái lễ.

Tư tưởng trên được thánh Mahatma Gandhi (1869 -1948) đem áp dụng làm phương châm trong đời sống và trong công cuộc đấu tranh giành độc lập cho Ấn Độ. Lúc nào ông cũng mang theo bên mình hình tượng bộ khỉ tam không…

Triết lý không thấy, không nghe, không nói cũng bị nhiều người diễn giải khác đi:

Theo Tây phương, hình ảnh của bộ khỉ ba không đã nói lên một sự tự kiểm duyệt (autosensure) và đồng thời có hàm ý sự vô trách nhiệm, hèn nhát và ích kỷ của bản thân. 1. Không muốn nhìn, muốn thấy những điều gì có thể gây khó khăn tạo thêm vấn đề cho mình.(tránh khỏi bị rắc rối, phiền phức,tránh khỏi bị mất công) 2. Không muốn nói ra những điều mình biết vì có thể bị đụng chạm, tạo thêm nhiều khó khăn nguy hiểm cho mình. 3. Không muốn nghe để có thể giả đò làm như mình không hay, không biết gì hết.

Hình điêu khắc ba con khỉ do Hidari Jingoro tạc

trên vách đền Toshogu ở Nikko, Nhật Bản (photo Wikipedia)

Đôi khi chúng ta có thể thấy thêm một con khỉ thứ tư nữa đang khoanh tay. Nhưng có lẽ con khỉ nầy đã được kỹ nghệ đồ vật kỷ niệm chế thêm nhằm mục đích kinh doanh. Con khỉ thứ tư nầy có tên là Shizaru và có ý nghĩa là: phi lễ vật động (không phải lễ thì đừng làm). Nhưng ba con khỉ ngồi nghiêm túc thì đã hàm chứa điều này rồi.