Het raadsel pijn

Ervaringen binnen Kindergeneeskunde en Kinder- en

jeugdpsychiatrie

Trauma als beitel van onze hersenen

• De rol van ervaring op de zich ontwikkelende hersenstructuren werd

onderschat, evenals de actieve rol van baby’s in hun eigen hersenontwikkeling

door interactie met hun omgeving (Shore 1997).

De wetenschap

• We beginnen het wetenschappelijk ‘bewijs’ te zien van veranderde hersenfuncties als gevolg van mishandeling of verwaarlozing

• = de inwerking van het astraal lichaam op het fysiek-etherische lichaam?

Huidige beeld vanuit wetenschap

• Hersenstam en midden hersenen (lichamelijke functies nodig voor het leven/autonome functies) ontwikkelen zich eerst

• Het limbisch systeem (reguleren van emoties en de cortex/abstract denken) ontwikkelen zich het laatst.

• = etherlichaam ontwikkelt zich stap voor stap door vrijkomende energie kan astraal lichaam ontwikkelen

De omgekeerde pyramide

Hersenontwikkeling is plastisch

• Hersenontwikkeling = “leren”,• feitelijk een proces van creëren, versterken én

het afsterven van connecties tussen de neuronen (‘synapsen’).

• dynamische proces is gevoelig voor invloed van de omgeving

• “use it or lose it” (Greenough, Black & Wallace, 1987).

Mensen passen zich aan…?

• Het is vanwege deze processen van creatie, versterking en afsterving van synapsen dat onze hersenen ieder van ons laten aanpassen aan onze unieke omgeving (huidige wetenschap) of:

• zichtbaar worden van inwerking astraal lichaam in ons fysiek lichaam?

Het proces van snoeien

• Rond 3-jarige leeftijd begint het proces van snoeien van synapsen (afsterven) wanneer ze niet herhaaldelijk geactiveerd worden (Shore, 1997).

Ondervoeding

• onvolledig tot ontwikkeling komende hersengroei

• tragere doortocht van elektrische signalen in de hersenen (Pollitt & Gorman, 1994; Shonkoff & Phillips, 2000).

• Relatie met met cognitieve, emotioneel- sociale tekorten met mogelijk lange termijn gevolgen (Karr-Morse & Wiley, 1997).

Blauwdruk

• “Terwijl ervaringen het functioneren van een volwassene kunnen wijzigen of veranderen, verschaft ervaring letterlijk het organiserende framewerk voor een zuigeling en kind”. (Perry, Pollard, Blakely, Baker & Vigilante, 1995).

EFFECTEN VAN MISHANDELING OP DE ONTWIKKELING VAN HERSENEN

• ” We kunnen individuen hebben die, gebaseerd op vroege ervaringen, in feite "hard-wired" zijn voor negatieve gedragingen” (Chukani, 1997).

• “Sommige neuronwetenschappers vinden dit overdreven, anderen vinden het nog te mild uitgedrukt“(Shore, 1997)

Effect extreme verwaarlozing

Pasgeboren meisje

• Geboortegewicht 650 gram• Infuus in arm (later schedelinfuus): armpje lag

er daarna “levenloos” bij

Meisje 6 jaar

• Chronisch reumatische artritis vanaf 6 maanden oud

• > 6 maanden ledematen in schuimpakking

Vervolg reumatische artritis

• Laat zich van de trap vallen, voelt geen pijn!• Maakt zich geen voorstelling van (binnenste

van) lichaam (menstekening: alleen een been dat heel dik en rood is)

Twee broers 7 jaar

• Aanval op Palestijns vluchtelingenkamp 1982, door moeder verstopt, overleven als enigen

• Later in weeshuis dag en nacht naast elkaar, doen alles samen

• Uit elkaar gehaald: kunnen letterlijk “niet meer op hun benen staan en ook niet meer praten”

Jongen 9 jaar

• Autisme spectrum stoornis• Zet stoelpoot op zijn voet • Krabt zijn huid open• Is “horende doof” en “ziende blind”

Jongen 11 jaar

• Autisme spectrumstoornis• Weet niet wat hij de dag/een aantal uren ervoor

gedaan of gezegd heeft• Valt steeds van zijn stoel• Zoekt geen troost• Ontkent wat hij doet op het moment zelf (ander

slaan bijvoorbeeld)• Blijkt later seksueel misbruikt te zijn• Als baby verwaarloosd

Jongen 14 jaar

• Afkomstig uit Congo• Gevlucht samen met zijn vader• Ziet eruit als 18 jaar• Spreekt totaal niet• Valt onverwacht mensen aan in de tram

Jongeman 17 jaar• Drugsgebruik, meerdere psychiatrische diagnoses als kind

(autisme, ADHD, ODD). • Heeft eigen ervaringswereld en belevingswereld, goed en

kwaad, ziet in anderen het kwade• Bonkt met zijn hoofd tegen de muur, knijpt keihard in zijn

vuisten• Gaat in therapie vertellen over extreme, meerdere

traumatische ervaringen: ziet beelden en energiestromen• Moeder en vader blijken ook drugs gebruikt te hebben• Vader overleden, onduidelijke doodsoorzaak• Geboortegewicht 1000 gram!

Voor de therapie

Na therapie

Jongeman, 18 jaar

• Aangemeld met een depressie en suïcidedreiging, diagnose eerder Autisme Spectrum Stoornis

• Slaapstoornis, door zijn hoofd spokende gedachten, wanhopig

• Ernstige obstipatie met opgezette buik zonder pijnklachten!

Jongeman 19 jaar• Marinier, uitgezonden naar Irak• Obesitas vanaf jonge leeftijd, afhankelijk van zijn

ouders• Overleeft bermbomaanslag, raakt gewond (verliest

been) maar heeft dit niet gemerkt• Agressie doorbraken bij thuiskomst, bang dat hij zijn

vriendin zal vermoorden/ernstig verminken• PTSS met invallende herinneringen aan zijn maatje die

gedood is• Slaapproblemen door hevige fantoompijn• Wanhopig

Fantoompijn: spookachtige kopie van je eigen lichaam

Fantoompijn

• Fysiek lichaam kapot, etherlichaam is nog intact

• Etherlichaam “houdt het fysieke lichaam bij elkaar”

• Pijn voelt net zo hevig als fysieke pijn

Dissociatie

• = ontkoppeling van de wezensdelen (het Ik, astraal en etherlichaam) als gevolg van het meemaken van traumatische ervaringen.

• Traumatische herbelevingen door het vrijkomen van energie/krachten uit het lichaamsgebonden etherlichaam

• verschijnselen tgv ontkoppelde toestand van het ik, astrale lichaam en etherlichaam uit het fysieke lichaam.

Autisme

• Niet verbonden zijn van de wezensdelen• “zich terugtrekken” bij Hinschau

In het hart weeft het voelen, in het hoofd straalt het

denken, in de leden werkt het willen.

Wevend in ’t stralen, werkend in ’t weven, stralend in ’t werken:

dat is de mens.

(Steiner)

Zich herhalend trauma

• Niet alleen het ik maar ook het astrale lichaam trekt zich terug uit zijn verankering in het lichaam.

• Het te weinig verbonden astrale lichaam woekert in de zielenwereld.

Zichtbaar door:– Onlogisch en associatief denken– Verminderd gevoel van begrenzing van het eigen innerlijk tov anderen– Alles weeft door elkaar ,via gevoelswaarden op elkaar betrokken– Gevoelens van anderen waargenomen als deel van het zelf– Alles subjectief gekleurd: gebeurtenissen teveel op zichzelf betrekken– Spiegelingen: wat goed of mooi is wordt lelijk, kwaad/ alles wat onwaar is

wordt waarheid, haat en liefde raken verward– Onvermogen feiten, meningen en gevoelens te onderscheiden– Te weinig afstand van de meningen van anderen, gevoelens en meningen van

anderen beleefd als aanval– Sterke waarneming van en reactie op de emotionele toestand van de ander– Geen onderscheid kunnen maken tussen eigen gevoelens en die van een

ander– Gevoelens krijgen daadkarakter: “ik beschadig de ander met mijn woede”

astrale lichaam niet verbonden met lichaam

• pijn, kou en vermoeidheid worden minder waargenomen

• Lagere bloeddruk

Kortdurende ontkoppeling etherlichaam

• bij acuut levensgevaar of heftige schock:– verlies van continuïteit in de tijdsbeleving– desoriëntatie in de tijd tijdens de gebeurtenis

(heel langzaam, als een vertraagde film of iemand zijn hele leven in een paar seconde voorbij zien trekken).

Langdurige ontkoppeling etherlichaam

• Zich herhalend of langdurig trauma• ernstige dissociatie.

Doorwerking trauma II• Ontkoppeling van van het ik, astrale lichaam en etherlichaam uit het

fysieke lichaam.• Verschijnselen:

– Onvermogen ervaringen te verwoorden– Zichzelf van buiten waarnemen en vervreemding– Concentratiestoornissen– Amnesie– Verminderd vermogen gevoelens en impulsen te reguleren, overgeleverd

voelen aan extremen, ongecontroleerde woede aanvallen– Verminderd vermogen zich met andere mensen te verbinden– Verminderd vermogen zich te binden met taken, liefde of intimiteit te beleven

en te uiten, verlies van zingeving– Lichamelijke klachten: verstoring warmtehuishouding, verstoring immuniteit,

verstoring hormonale systemen en spijsvertering, verlammingsverschijnselen

Behandelingsfasen

Eerste fase• “ik ben wat ik krijg”

»Gestructureerde activiteiten (begin,midden,eind)»structuur in tijd, plaats en persoon» Intensieve verzorging/zorg, ‘” helende

omgeving”»Angstreductie, voorkomen

overprikkeling, laten ervaren van (lichaams)grenzen »Sfeer van liefdevolle bejegening,

ontspanning en troost

Vervolg eerste fase» Sfeer van liefdevolle bejegening, ontspanning en troost» Activiteiten die steunen in basale behoeften aan ritme,

structuur, vorm en zorg voor de omgeving zonder te direct fysiek contact»Ordening van het denken (gerichte vragen, benoemen

direct aan de waarneming gekoppeld, uitleg, gezamenlijke taal ontwikkelen)

» Lichaamsgerichte ervaringsordening: de wereld ervaren vanuit het lichaam. Ervaring en ordening op grond van wat gezien, gehoord, geproefd, gevoeld en geroken wordt. Langzamerhand herkenning vertrouwde personen en vertrouwde gewoonten

Tweede fase

–Greep laten krijgen op dagelijkse realiteit–Structuur van alledag en omgeving begint betekenis te

krijgen–Nog afhankelijk van externe sturing/ordening waarnemen,

betekenisverlening en koppeling denken aan handelen–Uitleg reden van ons “ingrijpen”–Rekening houden met “gesplitste loyaliteit”–Rekening houden met ontstaan “arousal fenomenen”,

“herhalingsfenomenen” en “vermijdingsfenomenen–Grotere bereikbaarheid

Vervolg tweede fase

• Associatieve ervaringsordening: • toenemend gevoel voor vaste patronen door

de vaste regelmaat en de aandacht voor verzorging in het contact. Dit is hoe deze interventies betekenis krijgen in de zin van “Ik ben wat ik krijg”

Derde fase

–Voorzichtig contact over problematiek–Aanmoedigen tot hulp vragen en zoeken–Oplossingen aanreiken wanneer greep op denken,

voelen en handelen ontbreekt–Nieuwe wegen van interacties (rekening houden

met “herhalingsfenomenen”)–Positieve verwachtingen–“leren” is kernbegrip in de communicatie

Vervolg derde fase

–Valkuilen in de interactie vermijden (pseudo-autonomie)

–Structurerende ervaringsordening: meer zelf gebruiken voorgaande manieren van ordening, ontdekken dat omgeving is opgebouwd uit herkenbare structuren, verband tussen gebeurtenissen en inzicht in situaties. Vooruit denken op wat komen gaat en terugkijken op wat geweest is. “Herinneringen” ontstaan. Kan keuzes gaan maken.

Vierde fase“Ik ben wat ik kan”»Zelfherkenning: Meer denken over denken, voelen

en handelen»Meer eigen oplossingen verzinnen»Meer denken over relatie tot anderen»Verleiden tot andere denksporen»Gesteunde regulering»Cave: machteloze woede/depressieve gevoelens

(is geen terugval!)»Uitleg over emoties»Emotioneel correctieve ervaringen

Vervolg vierde fase

• machteloze woede/depressieve gevoelens (is geen terugval!)

Uitleg over emoties

Emotioneel correctieve ervaringen

Vijfde fase

• Negatieve interacties steeds minder op basis van groeiende relatie met anderen

• Depressieve stemming “waarom ik?”• Lichamelijke klachten (PIJN)• Vormgevende ervaringsordening: In deze fase

kan de jongere iets eigens toevoegen aan bekende structuren, kan zelf oplossingen bedenken en ideeën aandragen. Dit is hoe de interventies betekenis krijgen in de zin van “Ik ben wat ik kan”.

Zesde fase• ik ben wie ik wil”

Generalisatie naar andere leefsituatiesSporen van hechtingsgedragRekening houden met “splitsing”Eigen grenzen uittestend gedrag dat persoon niet langer “de oude” isOpenstaan voor gevoelens van verdriet, eenzaamheid en eventueel verlatingHeroriëntatie op het verledenOriëntatie op de toekomstMeer zelfvertrouwenVeilige “oppositie”Accent op emotioneel-sociaal gerichte interventies

Zevende fase

• Plezier in autonomieMotivatie om te presterenAfscheid leren nemenLevenslang oefenen met vallen en opstaanBij extreme omstandigheden voorspellen/herkennen van momenten van terugval en actief om hulp vragenAccent ligt op relatievorming

Vervolg zevende fase

• Luisteren naar het verhaal van anderen en erop reageren

• eigen creativiteit kan zichtbaar worden. • Zich verbaal beter uiten en woorden geven

aan gevoelens. • Toenemende eigen identiteit. • Deze manier van ordenen ontwikkelt zich

levenslang door maar laat zich uiteindelijk zien in de zin van “Ik ben wat ik wil”.

Drie hoofdlijnen bij traumatisch verleden

• Intensieve (ver)zorg(ing)• Liefdevolle houding• Voorkomen van een “zich herhalen van het

verleden”