Het belang van herkomstlanden voor scholen en onderwijssucces

van migrantenkinderen Jaap Dronkers

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt

2 stellingen: 1. Herkomstland van migranten is veel belangrijker dan enig

ander migratie-kenmerk voor succes in onderwijs. 2. Percentage migrantenleerlingen per school onbelangrijk

schoolkenmerk. Belangrijke schoolkenmerken zijn ‘opleidingsniveau ouders’ & etnische homogeniteit van school’.

Onderzoeksresultaten centraal, niet politieke of

maatschappelijke wenselijkheden. Wel mijn interpretatie, die niet door iedereen wordt gedeeld.

Herkomstlanden

1. Migranten afkomstig uit verschillende herkomstlanden zijn niet toevallig over EU landen verdeeld:

A. Koloniale geschiedenis & andere historische banden (K&K; Turkije & Griekenland; Duitsland & Oost-Europa).

B. Kettingmigratie. C. Variatie in selectief toelatingsbeleid van

bestemmingslanden. D. Veel ‘onzichtbare migratie’ rijk naar rijk (binnen EU;

binnen OECD). 2. Variatie tussen herkomstlanden groter dan de variatie

tussen bestemmingslanden: omvang migratie van arm naar rijk > van rijk naar arm.

Belang van herkomstlanden voor meting succes migranten in verschillende Europese bestemmingslanden. Alle herkomstlanden van migranten, niet alleen van de “erkende zielige” (in NL 4). Voorbeelden uit recente PISA/OECD-surveys: - 500 = OECD gemiddelde score taal/rekenen - Lang niet alle OECD landen hebben herkomstland gemeten, tegen afspraken. - Politieke gevoeligheden. Niet: Zweden, Engeland, Canada, USA, Spanje

Bestemmingsland perspectief

Bron: PISA 2009. Bewerkt door Dronkers & Korner, 2015

Herkomst Land Perspectief I: laag naar midden

Bron: PISA 2009. Bewerkt door Dronkers & Korner, 2015

Bestemmingsland Perspectief II: midden naar hoog

Bron: PISA 2009. Bewerkt door Dronkers & Korner, 2015

Dus grote verschillen per herkomstland en kleinere verschillen per bestemmingsland Maar nog niet “gecorrigeerd” voor verschillen in sociaal-economische achtergrond ouders, die ook verschilt per bestemmingsland, maar vooral per herkomstland

400420440460480500520

Easte

rn-E

urope

Asia n

on-Is

lam

Islam

countri

es

OECD co

untries

Natives

Figure 10: Reading score per region of origin in the

succesive models

indivdualcharacteristics

plus schoolfeatures

pluseducationalsystem

Dronkers & de Heus, 2013

Dus: Individuele kenmerken, maar ook school & onderwijsstelselkenmerken verklaren maar gedeeltelijk succesverschillen van migrantenleerlingen uit verschillende herkomstlanden. Maar: - Individuele kenmerken zijn verreweg het belangrijkst voor verklaring voor succesverschillen, met opleiding ouders als belangrijkste. - Kenmerken van bestemmingslanden zijn wel relevant, maar minder dan bestemmingslanden - Migratie geschiedenis wel belangrijk (generatie, taal) maar niet dominant.

Herkomstland is geen noodlot (net als bij bestemmingsland) Proxy voor micro- en macroprocessen die migranten en hun afstammelingen direct of indirect beïnvloeden. Voorbeelden Nu: lengte leerplicht Vanmiddag: machtsbalans tussen mannen & vrouwen rollen.

Natuurkunde score migrantenkinderen naar generatie en aantal jaren verplicht onderwijs in herkomstland. Heus & Dronkers, 2010

Negeerders belang herkomst - Organisation for Economic Co-operation and Development (2012). Untapped Skills. Realising the Potential of Immigrant Students. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development. - European Commission (2008). Migration & Mobility: Challenges and Opportunities for EU Education Systems. Brussels: European Commission. - Meeste Europese overheden, publicatie & beleid

OECD/PISA & European Social Survey meten alleen geboorteland ouders & leerling. Subjectieve etnische groep = standaard Angelsaksische landen. Door schaduw uitroeiing joden onmogelijk continent. Geboorteland imperfecte meting: - lukt alleen bij eerste 2 generaties - elites afkomstig uit meer landen (Oranje-Nassau; Shell-kind) -‘Zichtbare’ versus ‘onzichtbare’ afkomst - Belang subjectieve identiteit Technocratische/seculiere afkeer OECD/PISA van meting religie of levensbeschouwing. Religieuze achtergrond of didactische grondslag scholen onbekend.

Herkomstland niet alleen belangrijk voor onderwijssucces migranten, maar bij een grote reeks integratie kenmerken: - Taal (Tubergen & Kalmijn, 2005) - Arbeidsmarkt succes (Tubergen, Maas & Flap, 2004; Fleischmann & Dronkers, 2010) - Discriminatie (Andre, Dronkers & Fleischmann, 2009) - Burgerschap (Dronkers & Vink, 2012; Vink, Prokic & Dronkers, 2013) - Stemgedrag (Andre, Dronkers & Need, 2009)

Deelname nationale verkiezingen genaturaliseerde migranten EU landen per herkomst

André, Dronkers & Need, 2014.

Beleidsimplicaties Beleidsanalyses, zonder dat herkomstland is verdisconteert, zijn inherent fout (bias of ommitted variable) en dus ook daarop gebaseerd beleid. Dus zowel EU als OECD/PISA rapporten. Beleidsanalyses alleen gebaseerd op “zielige groepen” geven geen correct beeld van voor- & nadelen migratie.

Herkomstland als onderdeel van migratie-beleid?

Stelling 2: belang etnische homogeniteit van school

- Diversiteit, bijvoorbeeld aantal verschillende ethnische groepen in een school.

- Samenstelling, bijvoorbeeld percentage migranten leerlingen per school.

Verwante onderwerp: etnische homogeniteit buurten. Vgl Putnam negatief effect in USA, zwakker negatief in Europa. Bijna nooit positief effect.

Onderwerp ook van belang voor middaglezing over Islamitische scholen.

High diversity

0

5

10

15

20

25

group 1 group 2 group 3 group 4 group 5

% i

n s

ch

oo

l

Series1

Low diversity

0

10

20

30

40

50

60

70

group 1 group 2

% i

n s

ch

oo

l

Series1

High % natives and high diversity

0

10

20

30

40

50

60

70

natives Turks Yugoslavs Chinese Russians

% i

n s

ch

oo

lSeries1

Low % natives and high diversity

0

5

10

15

20

25

natives Turks Yugoslavs Chinese Russians

% i

n s

ch

oo

l

Series1

Low % natives & low diversity

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

natives turks

% i

n s

ch

oo

l

Series1

High % natives & low diversity

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

natives turks

% i

n s

ch

oo

l

Series1

Mechanismen van een Negatieve Relatie tussen Diversiteit en Prestaties

1. Meer homogene school populatie verhoogt

specialisatie leraren in onderwijzen van specifieke leerlingen.

2. Minder tijd nodig voor overbruggen verschillen tussen leerlingen, wat meer tijd geeft voor onderwijzen en leren.

3. Wederzijds vertrouwen tussen leraren, leerlingen en ouders hoger in meer homogene scholen.

4. Minder discriminatie van etnische minderheden.

Mechanismen van een Positieve Relatie tussen Diversiteit en Prestaties

1. Niveau curriculum dat onderwezen kan worden.

2. Niveau van de andere leerlingen waarmee

leerling zichzelf vergelijkt.

3. Echte onderwijs en leertijd als gevolg van tijd verlies aan niet-academische zaken of aan herhaling van het onderwijs.

4. Hoeveelheid financiële, culturele en sociale ouderlijke hulpbronnen van de leerlingen van de school.

5. Kwaliteit van leraren.

Compositie en Diversiteit Indicatoren of Scholen PISA 2006

• Etnische diversiteit, gebaseerd op aantal herkomstlanden & hun deel in schoolpopulatie.

• % leerlingen uit Oost-Europa.

• % leerlingen uit niet-Islam Azië.

• % leerlingen uit Islam landen.

• % leerlingen uit westerse OECD landen.

• Sociaal-culturele diversiteit, gebaseerd op aantal verschillende opleidingsniveaus ouders & hun deel in schoolpopulatie.

• Gemiddeld opleidingsniveau ouders.

Figure 1: Reading score of comparable native pupils

and pupils with a migrant background and the ethnic

diversity of their schools

460

470

480

490

500

510

0 0,12 0,28 0,48 0,69

ethnic diversity of schools

read

ing

native

migrant

Figure 3: Reading score of comparable native pupils

and pupils with a migrant background and the

parental education diversity of their schools

480

490

500

510

520

0 0,58 0,62 0,68 0,71 0,8

parental education diversity of schools

read

ing

native

migrant

Figure 5: Reading score of comparable native

pupils and pupils with a migrant background and

the percentage of pupils from Islam countries in

their schools

440

450

460

470

480

490

500

510

0 1,4 5,8 6,9 21

% pupils from Islam countries in

school

Read

ing

native

OECD

Asia (non-islam)

East Europe

Islam countries

Figure 6: Reading score of comparable native

pupils and pupils with a migrant background and

percentage Asian (non-Islam) pupils in their

schools

440

450

460

470

480

490

500

510

0 0,5 1,5 3,3 7,3% Asian (non-Islam) pupils per school

Read

ing

native

OECD

Asia (non-islam)

East Europe

Islam countries

Figure 7: The percentage migrant pupils from a

specific region of origin per school and the

reading score of comparable native pupils

495

500

505

510

515

520

525

0 5 10 15

% immigrant pupils from specific

regions per school

Read

ing East Europe

Asia (non-islam)

OECD

Islam-land

Figure 8: Reading score of comparable native

pupils and pupils with a migrant background

and the average parental education level of

school

410420430440450460470480490500510520530540

-0,93 -0,75 0 0,5 0,82

Average parental education level of

schools

Read

ing

native

OECD

Asia (non-islam)

East Europe

Islam-landen

-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40

platteland

stad

grote stad

migranten

autochtonen

Negatief effect etnische schooldiversiteit varieert per urbane context:

positief in metropool “iedereen minderheid?”

Bron: Braster & Dronkers. CReAM Discussion Paper Series 30/14

Enige beleidsimplicaties

• Onvoldoende positieve effecten schoolprestaties ter rechtvaardiging gedwongen verhoging etnische diversiteit van alle scholen.

• Een meer gelijke verdeling van hooggeschoolde ouders over vergelijkbare scholen verkleint ongelijkheid en verhoogt gemiddelde prestaties.

• Etnische homogeniteit van Hindoe of Islam scholen is geen empirisch valide argument om ze te sluiten (zie middag lezing).

Een politieke keuze

• Etnisch meer diverse scholen kunnen de sociale afstand tussen etnische groepen verkleinen. Houtte & Stevens (2009) vonden dat autochtone leerlingen in meer diverse scholen een groter aandeel vrienden hadden met migratie achtergrond.

• Politieke keuze: “wat is belangrijker voor onze samenleving, een kleiner sociale afstand tussen etnische groepen of hogere onderwijsprestaties van leerlingen met migratie achtergrond?”

• Als het woord luidt hogere onderwijsprestaties, blijft discriminatie van hoger opgeleide volwassenen met een migratie achtergrond op Europese arbeidsmarkten belangrijke hindernis (Heath & Cheung, 2007).

Veel genoemde publicaties zijn op mijn EUI homesite te vinden

http://apps.eui.eu/Personal/Dronkers/