1

Hazırlayan: Kürşat Burak SERTKAYA

Türkiye-Ürdün STA ve Etkileri

( Şubat 2015)

(Anlaşmanın Yürürlüğe Giriş Tarihi: 01.03.2011)

1. ÜRDÜN GENEL EKONOMİK VE TİCARİ BİLGİLERİ

1.1. Ürdün Hakkında Genel Ekonomik Bilgiler

Nüfus, Kişi, Milyon (2014) 7,9

GSYH Cari Fiyatlarla, Milyar $ (2014) 35,8

Kişi Baş.Düşen Milli Gelir, $ (2014) 10.229

Tarım Ort.Güm.Ver.% %17,8

Sanayi Ort.Güm.Ver.% %9,8

İhracat, 2014, Milyar $ 8,3

İthalat, 2014, Milyar $ 22,7

Hizmet İhracatı, 2014 Milyar $ 7,3

Hizmet İthalatı, 2014 Milyar $ 4,6

İhracatımız, 2014, $ 907.364.000

İthalatımız, 2014, $ 126.068.000

Diğer Ülkelerle STA'ları GAFTA, AB (Association Agreement), ABD,

EFTA, Agadir, Singapur, Kanada, Türkiye

2

1.2. Yıllar İtibariyle Ürdün’ün Dış Ticaretinin Gelişimi

2006

(Milyar

$)

2007

(Milyar

$)

2008

(Milyar

$)

2009

(Milyar

$)

2010

(Milyar

$)

2011

(Milyar

$)

2012

(Milyar

$)

2013

(Milyar

$)

2014

(Milyar

$)

İhracat 5,1 5,7 7,7 6,3 7 7,9 7,8 7,9 8,3

İthalat 11,4 13,5 16,8 14 15,2 18,3 20,6 21,5 22,7

Hacim 16,5 19,2 24,5 20,4 22,2 26,2 28,5 29,4 31,1

Denge -6,3 -7,8 -9,1 -7,7 -8,2 -10,3 -12,8 -13,6 -14,4

1.2.1 Yıllar İtibariyle Ürdün’ün Dış Ticaretinde Başlıca Ürünler*

Ürdün’ün İhracatındaki İlk 10 Ürün No

GTİP Ürün 2010

(1000$)

2011

(1000$)

2012

(1000$)

2013

(1000$)

2014

(1000 $) Pay

# Toplam TÜM ÜRÜNLER 7.023.137 7.963.986 7.877.136 7.919.621 8.385.330 100%

1 6114 Diğer Giyim Eşyası

(Örme) 539.691 742.284 816.735 905.620 1.021.249 12%

2 3104 Potaslı Mineral Veya

Kimyasal Gübreler 691.728 846.354 673.360 604.743 602.463 7%

3 2510

Tabii Kalsiyum

Fosfatlar, Tabii

Alüminyum

Kalsiyum Fosfat Ve

372.459 630.037 601.280 376.690 469.688 6%

* 2014 yılı sıralı

5,1 5,7

7,7

6 7

7,9 7,8 7,9 8,3

11,4

13,5

16,8

14

15

18,3

20,6 21,5

22,7

0

5

10

15

20

25

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

İhracat (milyar $)

İthalat (milyar $)

3

No GTİP Ürün

2010

(1000$)

2011

(1000$)

2012

(1000$)

2013

(1000$)

2014

(1000 $) Pay

Fosfatlı Tebeşir

4 0702 Domates

(Taze/Soğutulmuş) 232.377 224.845 250.204 316.319 399.004 5%

5 3004

Tedavide Veya

Korunmada

Kullanılan İlaçlar

541.914 452.917 431.665 451.831 386.870 5%

6 3102 Azotlu Mineral Veya

Kimyasal Gübreler 316.166 319.787 287.375 220.932 297.059 4%

7 3003

Tedavide Veya

Korunmada

Kullanılmak Üzere

Karıştırılmış İlaçlar

133.796 121.764 186.123 256.804 256.180 3%

8 0104 Canlı Koyun Ve Keçi 31.562 115.532 137.024 217.969 205.968 2%

9 8544 İzole Edilmiş Teller 168.450 198.901 161.693 185.299 205.196 2%

10 6109

Tişörtler, Fanilalar,

Atletler, Kaşkorseler

Ve Diğer İç Giyim

Eşyası (Örme)

115.211 106.176 46.736 116.198 141.603 2%

Ürdün’ün İthalatındaki İlk 10 Ürün

No GTİP Ürün

2010

(1000$)

2011

(1000$)

2012

(1000$)

2013

(1000$)

2014

(1000 $) Pay

#

Toplam TÜM ÜRÜNLER 15.262.001 18.301.082 20.691.384 21.549.016 22.740.258 100%

1 2710 Petrol Yağları

(Ham Olmayanlar) 932.874 2.123.989 3.430.035 2.634.815 3.421.135 15%

2 2709 Ham Petrol Yağları 1.866.113 2.485.180 2.637.552 2.284.738 2.313.640 10%

3 8703 Binek Otomobiller

(Siteyşın Vagonlar) 782.839 629.040 650.772 733.574 975.348 4%

4 7108

Altın (İşlenmemiş

Veya Yarı

İşlenmiş)

14.255 31.395 44.368 522.325 543.928 2%

5 3004

Tedavide Veya

Korunmada

Kullanılan İlaçlar

363.065 380.476 372.570 390.851 404.963 2%

6 9999

Başka Yerde

Belirtilmemiş

Emtialar

243.582 269.586 313.886 329.901 376.569 2%

7 8517 Telefon Cihazları 327.378 382.760 343.271 388.698 374.148 2%

8 6006 Diğer Örme

Mensucat 213.916 248.569 257.861 245.009 321.141 2%

9 2711 Petrol gazları 475.799 354.321 426.805 464.319 295.009 1%

10 1001 Buğday Ve Mahlut 110.610 150.025 291.732 216.208 281.182 1%

4

1.2.2. Yıllar İtibariyle Ürdün’ün Başlıca Ticaret Ortakları *

Ürdün’ün İhracatındaki İlk 10 Ülke

No Ülkeler

2010

(1000$) 2011

(1000$) 2012

(1000$) 2013

(1000$) 2014

(1000$) Pay

# Toplam 7.023.137 7.963.486 7.877.136 7.919.621 8.385.330 100%

1 ABD 928.400 1.040.465 1.125.340 1.205.678 1.323.267 16%

2 Irak 1.126.243 1.214.260 1.222.697 1.389.561 1.284.319 15%

3 Suudi Arabistan 661.698 679.789 771.608 963.295 1.039.254 12%

4 Serbest Bölgeler 609.221 691.429 777.030 899.779 821.927 10%

5 Hindistan 782.972 871.201 706.258 485.385 650.845 8%

6 BAE 296.061 291.034 318.067 316.326 332.069 4%

7 Suriye 256.483 286.800 219.777 152.394 223.679 3%

8 Çin 113.025 203.491 189.552 105.750 186.340 2%

9 Kuveyt 89.614 143.605 105.852 138.679 179.502 2%

10 Türkiye 60.796 98.138 134.121 103.162 170.530 2%

* 2014 yılı sıralı

16%

15%

12%

10% 8%

39%

Ürdün'ün Başlıca İhracat Ortakları

ABD

Irak

S. Arabistan

Serbest Bölgeler

Hindistan

Diğer

5

Ürdün’ün İthalatındaki İlk 10 Ülke

No Ülkeler

2010

(1000$)

2011

(1000$)

2012

(1000$)

2013

(1000$)

2014

(1000$) Pay

# Toplam 15.262.001 18.301.082 20.691.384 21.549.016 22.740.258 100%

1 Suudi

Arabistan 3.024.141 4.176.719 4.871.313 4.019.283 4.453.731 20%

2 Çin 1.655.716 1.823.024 1.943.704 2.233.510 2.392.062 11%

3 ABD 859.625 1.077.560 1.384.679 1.361.122 1.319.844 6%

4 Hindistan 379.586 491.907 709.254 1.106.360 1.243.761 5%

5 BAE 405.019 710.410 589.284 732.001 1.092.609 5%

6 Almanya 923.900 780.538 800.892 808.680 897.314 4%

7 Türkiye 558.398 548.925 951.038 754.563 849.224 4%

8 Kore 648.572 612.546 570.565 552.845 763.368 3%

9 İtalya 532.062 964.192 967.338 1.034.831 697.393 3%

10 Rusya 244152 596405 589019 301776 663.542 3%

6

2. TÜRKİYE-ÜRDÜN EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİ

2.1. Türkiye-Ürdün İkili Ticaretin Gelişimi

Yıl İhracat

(1000$)

İhracat

Değişim

%

Genel

İhracata

Oranı %

İthalat

(1000$)

İthalat

Değişim

%

Genel

İthalata

Oranı %

Hacim

(1000$)

Denge

(1000$)

2000 99.533 13 0,36 27.272 64 0,05 126.806 72.260

2001 118.900 19 0.38 13.525 -50 0,03 132.426 105.375

2002 116.650 -2 0,32 18.382 36 0,04 135.032 98.267

2003 149.618 28 0,32 16.850 -8 0,02 166.468 132.767

2004 229.464 53 0,36 14.156 -16 0,01 243.620 215.308

2005 288.648 26 0,39 28.320 100 0,02 316.969 260.327

2006 321.660 11 0,38 9.319 -67 0,01 330.979 312.341

2007 389.305 21 0,36 11.597 24 0,01 400.902 377.707

2008 460.738 18 0,35 25.288 118 0,01 486.026 435.449

2009 455.656 -1 0,45 20.354 -20 0,01 476.010 435.302

2010 571.333 25 0,50 42.449 109 0,02 613.783 528.883

2011 506.838 -11 0,38 67.222 58 0,03 574.061 439.616

2012 770.981 52 0,51 95.995 43 0,04 866.977 674.985

2013 744.193 -3 0,49 70.573 -26 0,03 814.766 673.620

2014 907.364 22 126.068 -79 1.033.433 781.296

Ürdün ile Dış ticaretimizin Seyri (milyon $)

100 119 117 150

229

289 322

389

461 456

571

507

771 744

907

27 14 18 17 14 28 9 12 25 20 42 67

96 71

126

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

İhracat

İthalat

STA’nın yürürlüğe girişi

(01.03.2011)

7

Türkiye’nin Ürdün İthalat Pazarı İçindeki Payı (%)

Ürdün’ün Türkiye İthalat Pazarı İçindeki Payı (%)

2.1.1. Yıllar İtibariyle Ürdün’e İhracatımızda Başlıca Ürünler

No Kod Ürün 2010

(1000$)

2011

(1000$)

2012

(1000$)

2013

(1000$)

2014*

(1000$)

Pay (%)

(2014)

Ürdün’ün

İthalatında

TR’nin Payı

(%) (2014)

# Toplam TÜM ÜRÜNLER 571.333 506.838 770.981 744.193 907.364 100%

1 2710

Petrol Yağları Ve Bitümenli

Minerallerden Elde

Edilen Yağlar

75.909 8.896 278.180 216.864 304.643 33,5% 9%

2 2814

Saf Amonyak Veya

Amonyağın Sulu

Çözeltileri

21.156 2,3% 3.130%

3 7408 Bakır Teller 2.199 5.308 4.169 8.026 15.757 1,7% 9%

4 6204

Kadınlar ve kız çocuk

için takım elbise, takım, ceket, blazer,

elbise, etek, pantolon

etek, vb.(yüzm

5.355 7.155 8.610 13.304 15.155 1,6% 273%

5 4415

Ağaçtan kutu, kafes, sandık vb.

Ambalajlar, kablo

makarası vb

11.999 15.220 10.581 14.139 14.818 1,6% 149%

6 7413

Bakırdan

Demetlenmiş Teller, Kablolar, Örme

Halatlar Ve Benzerleri

(Elektrik İçin İzole Edilmiş Olan

1.563 4.571 7.185 9.818 12.941 1,4% 4.357%

7 1905

Ekmek, Pasta, Kek,

Bisküvi Ve Diğer

Ekmekçi Mamüller, Hosti, Boş İlaç

Kapsülü Mühür

Güllacı, Pirinç

6.832 11.567 17.505 16.733 12.825 1,4% 17%

8 5702

Dokunmuş Halılar Ve

Dokumaya Elverişli

Maddelerden Diğer Yer Kaplamaları

3.129 4.520 3.953 11.416 12.554 1,3% 104%

9 0406 Peynir Ve Pıhtılaşmış 4.913 4.414 3.714 3.507 11.036 1,2% 9%

2,3 2,42

2,66 2,85

2,59

2,93

3,66

3

4,6

3,5 3,73

0,01 0,02 0,01 0,01 0,01 0,01 0,02 0,03 0,04 0,03 0,05 0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Türkiye'nin Payı

Ürdün'ün Payı

8

Ürünler

10 7311

Demir Veya Çelikten Sıkıştırılmış Veya

Sıvı Hale Getirilmiş

Gazlar İçin Kaplar

9.955 258 287 2.375 10.445 1,1% 82%

11 8703

Binek Otomobilleri

Ve Esas İtibariyle

İnsan Taşımak Üzere İmal Edilmiş Diğer

Motorlu Taşıtlar

1.200 162 847 4.088 10.329 1,1% 1%

12 3004

Tedavide Veya

Korunmada Kullanılmak Üzere

Hazırlanan İlaçlar

(Dozlandırılmış)

1.467 7.013 8.195 6.482 10.194 1,1% 3%

13 8418

Buzdolapları,

Dondurucular Ve

Diğer Soğutucu Ve Dondurucu Cihazlar

Ve Isı Pompaları

5.767 7.876 8.285 7.915 9.423 1% 14%

14 5402

Sentetik Filament

İplikleri (Dikiş İpliği Hariç) (Perakende

Olarak Satılacak Hale

Getirilmemiş)

3.433 4.320 4.897 5.617 9.232 1% 56%

15 9403

Diğer Mobilyalar Ve

Bunların Aksam Ve

Parçaları

4.028 4.648 4.833 6.164 8.988 1% 10%

16 1704

Kakao İçermeyen

Şeker Mamulleri

(Beyaz Çikolata Dahil)

3.009 4.289 5.096 7.630 8.671 1% 21%

17 8450

Ev Veya Çamaşırhane

Tipi Yıkama

Makinaları (Yıkama Ve Kurutma Tertibatı

Bir Arada Olanlar

Dahil)

5.467 4.665 7.092 5.220 8.415 0,9% 20%

18 7113

Mücevherci Eşyası Ve

Aksamı (Kıymetli

Metallerden Veya Kıymetli Metallerle

Kaplama Metallerden)

890 1.048 1.574 3.220 8.128 0,9% 4%

19 1806

çikolata ve kakao

içeren diğer gıda müstahzarları

3.992 5.509 6.205 7.922 7.574 0,8% 12%

20 6203

Erkekler Ve Erkek

Çocuk İçin Takım Elbise, Takım, Ceket,

Blazer, Pantolon,

Tulum Ve Şort

2.724 3.248 4.102 5.727 7.436 0,8% 76%

2.1.2. Yıllar İtibariyle Ürdün’den İthalatımızda Başlıca Ürünler

No

Kod Ürün

2010

(1000$)

2011

(1000$)

2012

(1000$)

2013

(1000$)

2014*

(1000$)

Pay (%)

(2014)

TR’nin

İthalatında

Ürdün’ün

Payı (%)

(2014)

# Toplam TÜM ÜRÜNLER 42.449 67.222 95.995 70.573 126.068 100% 0,05%

1 3105

Azot, Fosfor Ve

Potasyumun İkisini Veya Üçünü İçeren

Mineral Veya

Kimyasal Gübreler

67.116 220.558 42.898 39.572 63.194 50,1% 16%

2 2809

Difosfor Pentaoksit,

Fosforik Asit Ve

Polifosforik Asitler

12.462 17.668 13.355 40.519 32,1% 20%

3 2834 Nitritler; Nitratlar 6.145 5.746 3.419 2.855 9.577 7,5% 22%

4 5603 Dokunmamış Mensucat

(Emdirilmiş,

2.180 1.933 3.236 2.752 4.184 3,3% 2%

9

Sıvanmış,

Kaplanmış Veya

Lamine Edilmiş Olsun Olmasın)

5 2815

Sodyum Hidroksit

(Kostik Soda),

Potasyum Hidroksit (Kostik Potas),

Sodyum Veya

Potasyumun Peroksitl

1.758 1.818 759 1.672 2.435 1,9% 2%

6 3920

Plastikten Diğer

Levha, Plaka, Şerit, Film, Folye

(Gözeneksiz)

93 0,468 657 0,5% 0%

7 5703

Halılar Ve Dokumaya

Elverişli

Maddelerden Diğer Yer Kaplamaları

(Tufte Edilmiş)

729 808 858 628 0,5% 1%

8 0804

Hurma, İncir,

Ananas, Avokado Ve Guava Armudu,

Mango Ve

Mangost (Taze/Kurutulmuş)

134 930 1.046 659 544 0,4% 2%

9 7801 İşlenmemiş Kurşun 466 0,3% 0%

10 7612

Aluminyumdan

depo, fıçı, varil, vb.

Kaplar; hacmi<=300 lt

(sıkıştırılmış veya

sıvılaştırılmış gaz iç

755 22 437 0,3% 1%

11 3104

Potaslı Mineral

Veya Kimyasal Gübreler

597 4.483 5.066 21 359 0,3% 1%

12 8424

Sıvı Veya Tozları

Püskürtmeye, Dağıtmaya Mahsus

Mekanik Cihaz,

Yangın Söndürme Cihazları, Yangın

Ve

68 16 53 109 323 0,2% 0%

13 7601 İşlenmemiş

Aluminyum 87 4.325 1.196 843 286 0,2% 0%

14 6204

Kadınlar ve kız çocuk için takım

elbise, takım, ceket,

blazer, elbise, etek, pantolon etek, vb.

44 50 56 253 281 0,2% 0%

15 8408

Sıkıştırmayla

Ateşlemeli İçten Yanmalı Pistonlu

Motorlar (Dizel Ve

Yarı Dizel)

203 0,2% 0%

16 6109

Tişörtler, Fanilalar, Atletler,

Kaşkorseler Ve

Diğer İç Giyim Eşyası (Örme)

303 425 174 141 180 0,1% 0%

17 2835

Fosfinatıar,

Fosfonatlar, Fosfatlar Ve

Poıifosfatlar

448 171 0,1% 0%

18 1207 Diğer Yağlı Tohumlar Ve

Meyveler

59 137 0,1% 0%

19 4101

Sığır (Bufalo

Dahil) Ve At Cinsi Hayvanların Ham

Post Ve Derileri

76 128 0,1% 0%

20 9603

Süpürgeler, Fırçalar, paspaslar,

fırça başları, boya

pedleri ve ruloları, silecekler vb.

35 29 31 102 116 0,1% 0%

10

2.2. Türkiye-Ürdün STA Hakkında Genel Bilgiler

Yürürlüğe Giriş Tarihi 01.03.2011

Anlaşma Kapsamı

Mal ticaretinde tarife ve tarife dışı engellerin

kaldırılması

Hayvan ve bitki sağlığı önlemleri

İktisadi ve teknik işbirliği

İç vergilendirme

Kamu alımları

Devlet tekelleri, rekabet kuralları, sübvansiyonlar ve

diğer iktisadi hükümler

Fikri, sınai ve ticari mülkiyet hakları

Menşe kuralları

Yapısal uyum

Ödemeler dengesi önlemleri

Anti-damping ve korunma önlemleri

2.2.1. STA’nın Taviz Yapısı

Tarım Ürünleri Gümrük Vergisi Düzenlemesi

Taraflar, belirli sayıda tarım ürününde karşılıklı olarak tarife kotaları kapsamında veya miktar

kısıtlaması olmaksızın gümrük vergisi indirimi ve/veya muafiyeti şeklinde taviz tanımışlardır.

Ürdün ülkemizden ithalatta, peynir, yumurta, domates, havuç, salatalık gibi ürünlerde tarife

kontenjanı kapsamında vergi muafiyeti, şekercilik ürünleri, makarna gibi ürünlerde tarife kontenjanı

kapsamında vergi indirimi ve ayrıca bazı balıkçılık ürünleri, bal, fındık, kestane gibi ürünlerde

sınırsız vergi muafiyeti sağlamıştır. Buna karşılık, Türkiye Ürdün’den ithalatta, peynir, yumurta,

kesme çiçekler, patates, hurma gibi ürünlerde tarife kontenjanı kapsamında vergi muafiyeti,

şekercilik ürünleri, makarna ile ekmek gibi ekmekçi mamullerinde tarife kontenjanı kapsamında

vergi indirimi sağlamıştır.

Sanayi Ürünleri Gümrük Vergisi Düzenlemesi

Türkiye Anlaşmanın II sayılı Eki Liste A’da belirtilen ürünler hariç olmak üzere, Ürdün menşeli

sanayi ürünleri için uygulanan gümrük vergilerini Anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle birlikte

kaldırmıştır.

Ürdün ise Anlaşmanın II sayılı Ekinde yer almayan Türkiye menşeli sanayi ürünlerini

Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte serbestleştirmiştir. Anlaşmanın II sayılı Eki liste A’da

belirtilen ürünleri serbestleştirmeden hariç tutan Ürdün, Anlaşmanın II sayılı Eki liste B1, liste

B2 ve liste B3’te belirlenen ürünleri sırasıyla 2014, 2017, 2018 yılına kadar aşamalı olarak

serbestleştirmiştir.

Anlaşmanın II sayılı Eki Liste A’da belirtilen ürünler Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden üç yıl

sonra Ortaklık Komitesinde tekrar gözden geçirilecektir.

2.2.2. STA’nın İkili Ticaret Üzerine Etkileri (1 Mart 2011-1 Ocak 2015 Dönemi)

Anlaşmanın yürürlüğe girdiği 1 Mart 2011 tarihi sonrasında Ürdün’e yaptığımız ihracatta 2012

11

yılında % 52’lik artış yaşanırken, 2013 yılında ise % 3’lük düşüş gerçekleşmiştir. 2014 yılında

ise anılan ülkeye ihracatımız % 21 oranında artmıştır.

Diğer yandan adı geçen ülkeden ithalatımızda 2012 yılında % 43’lük artış yaşanırken, 2013

yılında % 26’lık azalış gerçekleşmiştir. Mezkur ülkeden ithalatımız 2014 yılında ise % 78 artış

göstermiştir.

2.2.2.1. Ürün Bazlı Değerlendirme

Anılan dönemde Ürdün’e yaptığımız tarım ürünü ihracatı, 2011 yılında 81 milyon $’dan 2012

yılında % 5’lik düşüşle 77 milyon $ olarak gerçekleşmiş olup 2013 yılında % 22’lik artışla 95

milyon $’a ulaşırken bu rakam 2014 yılında % 8’lik düşüşle 87 milyon $’a gerilemiştir.

Diğer yandan 2011 yılında 425 milyon $ olarak gerçekleşen sanayi ürünü ihracatımız, 2012

yılında % 63 artışla 693 milyon $’a ulaşmış olup 2013 yılında % 6’lık düşüşle 649 milyon $’a

gerilemiştir. 2014 yılında ise bu rakam % 26 artışla 820 milyon $ ‘a yükselmiştir.

Ürdün’e en çok ihracatını yaptığımız ürünler bazında bakıldığında;

Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağların (2710) ihracatı 2011 yılında

% 88 düşüşün ardından 2012 yılında % 3027’lik artış, 2013 yılında % 22’lik düşüş, 2014

yılında % 40 artış gösterip 304 milyon $’a ulaşmıştır.

Saf Amonyak veya Amonyağın Sulu Çözeltileri (2814) ihracatı 2010, 2011, 2012 ve 2013

yıllarında bulunmazken, 2014 yılında 21 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.

Bakır Teller (7408) ihracatı 2011 yılında % 141 artış, 2012 yılında % 21 düşüş, 2013 ve

2014 yıllarında % 93 ve % 96 artışla 15 milyon $’a ulaşmıştır.

Kadınlar ve kız çocuklar için takım elbise, ceket, blazer, elbise, etek ve pantolon (6204)

ihracatı 2011 yılında yaşanan % 34 artışın ardından 2012 yılında % 20, 2013 yılında % 55,

2014 yılında ise % 14 artış göstermiş olup 15 milyon $’a ulaşılmıştır.

Ağaçtan kutu, kafes, sandık vb. ambalajlar, kablo makarası (4415) ihracatı 2011 yılında

yaşadığı %27’lik artışın ardından 2012 yılında % 30 azalış, 2013 yılında % 34 artış, 2014

yılında ise % 5 artarak 14,8 milyon $’a ulaşmıştır.

Bakırdan demetlenmiş teller, kablolar, örme halatlar ve benzerleri (7413) ihracatı 2011

yılında % 192 artması akabinde 2012 yılında % 57, 2013 yılında % 37 ve 2014 yılında %

32 artarak 12,9 milyon $’a ulaşmıştır.

Ekmek, pasta, kek, bisküvi ve diğer ekmekçi mamulleri, hosti, boş ilaç kapsülü, mühür

güllacı ve pirinç (1905) ihracatı 2011 yılında görülen % 69’luk artışın ardından 2012

yılında % 51’lik artış, 2013 yılında % 4 ve 2014 yılında % 23 düşerek 12,8 milyon $

olarak gerçekleşmiştir.

Dokunmuş halılar ve dokunmaya elverişli maddelerden diğer yer kaplamaları (5702)

ihracatı 2011 yılında gösterdiği % 44’lük artışın ardından 2012 yılında % 13 oranında

düşmüş olup 2013 yılında % 189, 2014 yılında ise % 10 artarak 12,5 milyon $ olarak

gerçekleşmiştir.

Peynir ve Pıhtılaşmış Ürünler (0406) ihracatı 2011 yılında % 10, 2012 yılında % 16, 2013

yılında % 3 düştükten sonra 2014 yılında % 215 artışla 11 milyon $’a ulaşmıştır.

Demir veya Çelikten Sıkıştırılmış veya Sıvı Hale Getirilmiş Gazlar için Kaplar (7311)

ihracatı 2011 yılında % 97 düşüşün sonrasında, 2012 yılında % 11, 2013 yılında % 726,

2014 yılında ise %340 artışla 10 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.

Binek Otomobilleri ve Esas İtibariyle İnsan Taşımak Üzere İmal Edilmiş Diğer Motorlu

Taşıtlar (8703) ihracatı 2011 yılında %86 düşmüş, 2012 yılında %421, 2013 yılında % 382

ve 2014 yılında % 153 artarak 10 milyon $’a ulaşmıştır.

12

Tedavide veya Korunmada Kullanılmak Üzere Hazırlanan İlaçlar (Dozlandırılmış) (3004)

ihracatı 2011 yılında % 378 artış, 2012 yılında % % 17 artış, 2013 yılında % 21 düşüş ve

2014 yılında % 57 artış göstererek 10 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.

Buzdolapları, Dondurucular ve Diğer Soğutucu ve Dondurucu Cihazlar ve Isı Pompaları

(8418) ihracatı 2011 yılında % 37 artmış olup, 2012 yılında % 5 artış, 2013 yılında % 4

düşüş ve 2014 yılında % 19 artış göstermiş ve 9,4 milyon $’ a ulaşmıştır.

Sentetik Filament İplikleri (Dikiş İpliği Hariç) (Perakende Olarak Satılacak Hale

Getirilmemiş) (5402) 2011 yılında % 26, 2013 yılında % 13, 2013 yılında % 15, 2014

yılında ise % 64 artış göstererek 9,2 milyon $’a yükselmiştir.

Taviz Alınan Ürünler

- Anlaşma’nın II sayılı Eki liste B1’de yer alan ve 1 Ocak 2014 tarihi itibariyle Ürdün

tarafından uygulanan gümrük vergisi sıfırlanan Türk menşeli sanayi ürünleri:

GTIP 6 Ürün adı İhracat (2013)

($)

İhracat (2014)

($)

Değişim (%)

(2014/2013)

480240 Duvar Kağıdına Mesnet Teşkil Eden Kağıtlar

2.720

382590 Diğer Kimyasal Atıklar 1.386

831190 Adi Metallerden Diğer Mamuller, Lehim Ve Kaynak

Malzemeleri 131 4.770 3541%

870790 Diğer Kara Taşıtlarının Karoserileri (Şoför Mahalli

Dahil) 56.906 875.668 1439%

330510 Şampuanlar 323.765 961.853 197%

391731 Tüpler, Borular, Hortumlar (Esnek)Kırılma Basıncı >=

27,6 Mpa 161.674 276.971 71%

330590 Diğer Saç Müstahzarları 318.969 503.418 58%

330499 Diğer Makyaj, Güzellik Bakım Müstahzarları 316.199 474.197 50%

330410 Dudak Makyaj Müstahzarları 143.140 205.384 43%

330491 Pudralar 209.889 292.332 39%

330300 Parfümler Ve Tuvalet Suları 254.642 354.250 39%

330610 Diş Macunları/Tozları 41.190 57.206 39%

300670 Tıp/veterinerlikte bedenin bölümünü yağlayıcı/tıbbi

aletleri bileştirmede kull. Jeller 254.654 338.885 33%

392410 Plastikten Sofra Ve Mutfak Eşyası 1.571.230 1.993.365 27%

551120 Diğer İplik-Diğer, Sentetik Devamsız Lif<%85,

Perakende 46.860 58.670 25%

392490 Plastikten Diğer Ev Eşyası, Tuvalet Eşyası 1.257.464 1.386.454 10%

252330 Çimento; Şaplı 13.723 14.934 9%

330749 Kapalı Yerlerin Güzel Kokmasında Kullanılan Diğer

Müstahzarlar 575.211 615.717 7%

551110 Diğer İplik-Diğer, Sentetik Devamsız Lif=>%85,

Perakende 105.040 112.372 7%

330720 Vücut Deodorantları Ve Ter Kokusunu Önleyici

Deodorantlar 2.924.457 3.024.808 3%

820299 Metal İşlemeye Mahsus Olanlar-İş Gören Kısmı

Çelikten 12.041 8.243 -32%

830910 Adi Metallerden Dişli Tıpalar 200 135 -33%

382000 Donmayı Önleyici Müstahzarlar Ve Donmayı Çözücü

Müstahzar Sıvılar 3.314 1.800 -46%

391732 Tüpler, Borular, Hortumlar-Takviyesiz, Donanımsız 41.045 19.404 -53%

380700 Odun Katranı, Yağları, Kreozotu, Naftası, Bitkisel

Ziftler Vb 8.200 3.625 -56%

381900 Hidrolik Fren Sıvıları Ve Hidrolik Transmisyonlar İçin

Petrol Yağları 48.129 20.512 -57%

13

392610 Plastikten Okul Ve Büro Malzemeleri 24.663 10.394 -58%

411200 Koyun Ve Kuzuların Diğer Deri Ve Köseleleri 2.940 -100%

411310 Keçi Ve Oğlakların Diğer Deri Ve Köseleleri 8.584 -100%

680423 Bileği taşları, matkap uçları, bileği çarkları vb. (tabii

taşlardan) 15.411 -100%

820231 İş Gören Kısmı Çelikten Olan Dairevi Testere Ağızları 3.765 -100%

842539 Diğer Bucurgat Ve Irgatlar 2.851 -100%

870510 Vinçli Taşıtlar 490.374 -100%

Toplam 9.236.661 11.619.473 26%

- Protokol I Ek I’de yer alan, Anlaşma’nın yürürlüğe girmesiyle birlikte Ürdün tarafından

uygulanan gümrük vergisi sıfırlanan Türk menşeli tarım ürünleri:

GTIP 6 Ürün Adı İhracat ($)

2010

İhracat ($)

2011

İhracat ($)

2012

İhracat ($)

2013

İhracat

($) 2014

Değişim%

(2014/2010)

080620 Üzüm;

(Kurutulmuş) 50.289 2.257 5.465 109.971 119%

071290

Diğer Sebzeler;

Sebze Karışımları

(Kurutulmuş)

31.536 43.936 58.474

071080 Diğer Sebzeler

(Dondurulmuş) 600 7.742 -100%

200190

Diğer sebze ve

meyve vs. (sirke,

asetik asit/konserve

edilmiş)

6.361 5.645 8.190 35.431 291.118 4477%

080221 Fındık (Kabuklu) 17.150 4.470 118.470 94.413 158.684 825%

040900 Tabii Bal 219.461 14.700 2.233 284.197 215.773 -2%

210410 Çorbalar, Et Suları

Ve Müstahzarları 222.404 196.423 887.568 954.598 1.289.852 480%

200110

Hıyar Ve Kornişon

(Sirke, Asetik

Asit/Konserve

Edilmiş)

36.081 38.520 31.803 57.132 138.035 283%

040630

Eritme Peynirler

(Rendelenmemiş/To

z Haline

Getirilmemiş)

3.173.550 2.949.432 1.378.839 337.791 8.136.652 156%

151790 Margarin; Diğer 308.346 113.750 51.913 93.594 307.719 0%

071333

Adi Fasulye (Beyaz

Fasulye Dahil)

(Kabuksuz)

(Taneleri İkiye

Ayrılmış)

16.886 5.039 14.408 23.400 12.500 -26%

080810 Elma (Taze) 2.255.780 690.388 1.066.273 1.837.824 1.666.539 -26%

080420 İncir

(Taze/Kurutulmuş) 242.775 146.313 84.933 130.647 328.161 35%

040690 Diğer Peynirler 1.176.580 1.163.370 1.929.646 2.681.420 2.417.733 105%

200570

Zeytin (Sirke,

Asetik Asitten

Başka Şekilde

Konserve Edilmiş)

(Dondurulmamış)

62.844 99.059 184.854 130.884 204.205 225%

080222 Fındık (Kabuksuz) 1.390.427 2.216.069 3.211.656 4.456.227 2.948.565 112%

091099 Diğer Baharatlar 314.702 690.551 267.299 661.403 899.150 186%

081310 Kayısı (Zerdali

Dahil) Kurutulmuş 485.402 476.835 456.043 473.936 444.741 -8%

070310

Soğanlar Ve

Şalotlar

(Taze/Soğutulmuş)

51.609 105.810 134.174 131.369 80.671 56%

151710 Margarin (Sıvı

Margarin Hariç) 1.388.111 1.653.541 2.060.659 1.302.821 942.320 -32%

151219 Ayçiçeği Tohumu 365.578 2.317.229 643.910 1.872.802 1.140.298 212%

14

Yağları (Diğer)

071320 Nohut; Kabuksuz

(Kuru) 6.611.261 3.387.524 3.226.895 2.412.876 1.397.226 -79%

071340 Mercimekler;

Kabuksuz (Kuru) 2.968.012 4.817.270 795.579 1.741.079 1.907.768 -36%

070610 Havuç, Şalgam

(Taze/Soğutulmuş) 578.647 1.180.509 496.430 678.471 245.856 -58%

080550

Limon Ve Tatlı

Limon

(Taze/Kurutulmuş)

128.724 1.797.309 563.932 206.399 61.384 -52%

030269 Dıger Balıklar

(Taze/Sogutulmus) 1.030.881 1.042.554 -100%

080240 Kestane 74.405 208.951 -100%

080250 Antep Fıstıgı 160.130 10.440 -100%

080510 Portakal

(Taze/Kurutulmuş) 14.345 144.872 -100%

080520

Mandarin,

klemantin, viking

vb.

(taze/kurutulmuş)

39.914 188.117 54.180

080540 Greyfurt Ve Pomelo

(Taze/Kurutulmuş) 16.800 3.432 50.558 5.867 -100%

Toplam 23.368.141 25.519.919 17.888.175 20.715.904 25.403.39

5 9%

Taviz Verilen Ürünler

Ülkemiz, Anlaşma’nın II sayılı Eki liste A’ da yer alan ürünler hariç olmak üzere tün Ürdün

menşeli sanayi ürünlerine uygulanan gümrük vergilerini Anlaşma’nın yürürlüğe girmesiyle

birlikte kaldırmıştır. Ayrıca, taraflar belirli sayıda tarım ürününde karşılıklı olarak tarife kotaları

kapsamında veya miktar kısıtlaması olmaksızın gümrük vergisi indirimi ve/veya müafiyeti

şeklinde taviz tanımışlardır.

- Protokol I Ek II’de yer alan, Anlaşma’nın yürürlüğe girmesiyle birlikte uyguladığımız

gümrük vergisini sıfırladığımız Ürdün menşeli tarım ürünleri:

GTIP 6 Ürünün Adı İthalat

(1000$)

2010

İthalat

(1000$)

2011

İthalat

(1000$)

2012

İthalat

(1000$)

2013

İthalat

(1000$)

2014

Değişim

(%)

2014/2011

040690 Diğer peynirler

070511 Baş marul (taze/soğutulmuş) 6

070610 Havuç, şalgam

(taze/soğutulmuş) 6

070700 Hıyarlar ve kornişonlar

(taze/soğutulmuş)

070820 Fasulye ve barbunya

(taze/soğutulmuş)

070890 Bakla; diğer

(taze/soğutulmuş)

070920 Kuşkonmaz

(taze/soğutulmuş)

070930 Patlıcanlar (taze/soğutulmuş)

070960 Capsicum/pimenta cinsi

meyveler (taze/soğutulmuş)

070990 Diğer sebzeler

(taze/sogutulmus)

080410 Hurma (taze/kurutulmuş) 126 926 1.046 659 544 -41%

080510 Portakal (taze/kurutulmuş)

080520 Mandarin, klemantin, viking

vb. (taze/kurutulmuş)

080540 Greyfurt ve pomelo

(taze/kurutulmuş)

15

080550 Limon ve tatlı limon

(taze/kurutulmuş)

080610 Üzüm (taze)

080820 Armut ve ayva (taze)

080930 Şeftali (nektarın dahil) (taze)

081010 Çilek (taze)

121120 Sinseng kökü

121130 Domates ketçapı ve diğer

domates sosları

210320 Portakal (taze/kurutulmuş)

Diğer yandan, 2011 ve 2014 yılları arasında Ürdün’den ithalatımız kapsamında;

Yağlı tohum ve meyvalar, sanayi bitkileri, saman, hayvan yemi (12) ithalatı % 387

oranında,

İnorganik kimyasal müstahsallar, organik,inorganik bileşikler (28) ithalatı % 592 oranında,

Eczacılık ürünleri (30) ithalatı % 520 oranında,

Gübreler (31) ithalatı % 1249 oranında,

Plastik ve plastikten mamul eşya (39) ithalatı % 294 oranında,

Vatka, keçe, dokunmamış mensucat, özel iplik, sicim ve mamulleri (56) ithalatı % 116

oranında,

Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları (62) ithalatı % 286 oranında,

Nükleer reaktörler, kazan; makina ve cihazlar, aletler, parçaları (84) ithalatı % 80 oranında,

Çeşitli eşya (96) ithalatı % 382 oranında,

artış gösterirken;

Şeker ve şeker mamulleri (17) ithalatı 2010, 2011, 2012 yıllarında yapılmazken 2014

yılında 29 bin $,

Kurşun ve kurşundan eşya (78) ithalatı 2010-2013 yılları arasında yapılmamışken, 2014

yılında 460 bin $

olarak gerçekleşmiştir.

Öte yandan,

Canlı hayvanlar (01),

Etler ve yenilen sakatatlar (02),

Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların müstahsalları (15),

Sebze, meyva, bitki parçaları, sert kabuklu yemiş konserveleri (20),

Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (21)

Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke (22)

Gıda sanayii kalıntı ve döküntüleri, hazır hayvan gıdaları (23)

Tuz, kükürt, toprak ve taşlar, alçılar ve çimento (25)

Metal cevherleri,cüruf ve kül (26)

Uçucu yağlar, rezinoitler, parfümeri, kozmetikler vb (33)

Kağıt ve karton;kağıt hamurundan kağıt ve kartondan eşya (48)

Demir veya çelikten eşya (73)

Bakır ve bakırdan eşya (74)

Gemiler,suda yüzen taşıt ve araçlar (89)

Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar cihazları, tıbbi alet (90)

Sanat eserleri, koleksiyon eşyası, antikalar (97)

16

ithalatı % 100 oranında azalırken;

Örme giyim eşyası ve aksesuarları (61) ithalatı % 50,

mensucattan mamul diğer eşya,kullanılmış eşya,paçavralar ithalatı % 87,

aluminyum ve aluminyum eşya (76) ithalatı % 86,

elektrikli makina ve cihazlar,aksam ve parçaları (85) ithalatı % 40 oranında

azalmıştır.

Ayrıca,

İnciler, kıymetli taş ve metal mamulleri, madeni paralar (71) ithalatı 2010 yılında 314 bin

$ iken 2014 yılında 5 bin $’a gerilemiş;

Demir ve çelik (72) ithalatı 2011 yılında gerçekleşmemişken 2013 yılında 1,6 milyon $’a

ulaşmış olup 2014 yılında 5 bin $ seviyesine düşmüş;

Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet ithalatı (87) 2011 yılında

gerçekleşmemişken 2013 yılında 100 bin $ ve 2014 yılında ise 10 bin $ olarak

gerçekleşmiştir.

2.2.2.2. Ürün Bazlı değerlendirme (Ticaret Müşavirliği)

İhracatımızda sektörler bazında (27. fasıl hariç) yapısal büyük bir değişiklik olmamış, mineral

yağlar/muhtahsallar, mineral yakıtların yer aldığı 27. fasılda, motorlu kara taşıtları 87. fasılda,

halılarda 57. fasılda, şeker ve şeker mamülleri 17. fasılda, örülmemiş giyim eşyası ve

aksesuarları 62. fasılda ciddi bir artış meydana gelirken demir veya çelikten eşya 73. fasılda,

elektrikli makine ve cihazlar 85. fasılda önemli miktarda düşüş, demir ve çelik 72. fasılda ise

kısmi azalma dikkati çekmektedir. Ancak, 27.10 da (bir kısmı B2 listesinde yer alıyor) yer alan

ürünler büyük bir oranda ihracat değer artışına katkı sağlamıştır.

Bilindiği üzere, 72. Fasılda yer alan ürünlerin bir kısmına Ürdün, ülkemizin de dâhil olduğu bir

grup ülkelere koruma önlemi getirmiştir. Keza bu ürünlerin bazıları hassas ürün listesinde de yer

almakta olup maliyetin bir miktar daha yükselmesine yol açmıştır.

3. STA’NIN YATIRIMLAR AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü

Ürdün’ün Irak’a coğrafi yakınlığı ve Filistin’deki direniş nedeniyle yabancı yatırımcılar uzun

yıllar boyunca Ürdün’e ilgi göstermemiştir. Ekonominin liberalleştirilmesi ve yabancı sermaye

girişinin artırılması amacıyla Temmuz 1997’de döviz kontrolleri kaldırılmış, yabancı

yatırımcıların Ürdün bankalarında sınırsız miktarda döviz tutmalarına ve yerli veya yabancı para

birimi halindeki birikimlerini yabancı ülkelere transfer etmelerine izin verilmiştir. Sermayenin ve

gelirlerin ana ülkeye transferinde de hiçbir kısıtlama bulunmamaktadır.

Irak’ın işgali sonrası dönemde, nispeten daha güvenli bir yatırım ortamı sunması dolayısıyla

birçok uluslararası firmanın Ürdün’de yatırım yaptığı ve Irak ile ticarette Ürdün’ü geçiş kapısı

olarak gördüğü bilinmektedir. Zengin Körfezli yatırımcılar ise genellikle emlak (özellikle

Amman, Ölü Deniz ve Akabe çevresinde), altyapı inşaatı ve sanayi sektörlerinde yatırım

yapmaktadır. Yabancı yatırımlar açısından sanayi, otelcilik, madencilik, taşımacılık, sağlık,

eğlence, sosyal tesisler ve tarım sektörleri başlıca alanları oluşturmaktadır.

17

Özellikle Körfez -Arap ülkeleri menşeli doğrudan yabancı yatırımları, küresel ekonomik kriz ve

bölgesel istikrarsızlık korkusuyla 2008-2011 yıllarında düşüş yaşamıştır. 2012 sonrası yeniden

yükselişe geçmiştir.

Diğer yandan, Ürdün ile akdettiğimiz STA’nın firmalarımızın dış yatırımları açısından olumlu

sonuçlar doğurduğu görülmektedir. Tekstil ve konfeksiyon, seramik, mobilya, elektrik-

elektronik, güneş enerjisi, izolasyon sektörelerinde firmalarımız Ürdünlü acenteler vasıtasıyla

anılan ülke pazarında yer almaktadır. Ürdün’deki Türk yatırımlarının toplam değeri 90 Milyon

Dolar civarında olup, iki ülke arasında ulaşım ve enerji alanlarında işbirliğininin artırılmasına

yönelik çalışmalar devam etmektedir.

4.İTHALAT REJİMİ VE TARİFE DIŞI ENGELLER

4.1. İthalat Rejimi

İthalat Kontrolü

İthalat üzerinde herhangi bir kısıtlama yoktur. Akreditif mektubu açan ithalatçıların tesis ve

sanayi makineleri için maliyetin %20’si, yerel endüstride kullanılan hammadde ve ambalajlama

malzemeleri için maliyetin %25’i, gıda maddeleri için maliyetin %30’u, diğer ticari eşyalar için

maliyetin %70’i ve serbest bölgelere yapılan ithalatlar için maliyetin %80’i oranında nakit para

sağlamak durumundadır.

Genel olarak bir ithalat lisansının alınmasına gerek olmadığı gibi, özel sektör tarafından ticareti

yapılabilen mallar üzerinde herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır (Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

tarafından ithal edilen pirinç ve buğday hariç). Ürdün, ithalatçılardan serbest bölgelerde

depolanan mallar için %1 oranında bir ücret almaktadır. Ocak 1998’de Ürdün, kendi gümrük

makamlarının AB beyanatlarına uymalarına ve tek adımlı bir gümrük prosedürü uygulamalarına

izin veren Tek İdari Belge (SAD) uygulamasına başlamıştır.

İthalat Lisansları

Nisan 1997’de Ürdün, birçok malın ithalatı için öngörülen lisans alma zorunluluğunu

kaldırmıştır. Stratejik gıda maddeleri, telekomünikasyon ürünleri, bazı elektronik ve tıbbi eşyalar

için halen ithalat öncesi gümrük izinlerinin alınması gerekmektedir. Mart 2005’te lisanslara ek

bir kolaylık daha getirilmiştir.

İthalata konu mallar için, ilgili ithalatçı Ürdün’de kayıtlı olduğu yerel Ticaret Odasının ve Sanayi

Bakanlığının bulunduğu belediyenin ilgili makamları tarafından verilen bir ithalat kartı almak

durumundadır. Lisans gerektirmeyen küçük çaplı ithalatlara uygulanan ücret tavanı 2.000

ÜD’dir. Tüm ithalat lisansları için lisans ücretlerinin ödenmesi gerekmektedir.

Belgelendirme

Sevkiyatlar için ticari fatura, menşe belgesi ve konşimento düzenlenmek zorunda olup bu

belgelerin aslının ve ithalatçının ihtiyaç duyduğu sayıda kopyasının hazır bulundurulması

gerekmektedir. Mallar ihraç edildiğinde fatura yerel bir Ticaret Odası veya benzer bir kuruluş

tarafından tasdik edilmek zorundadır.

18

Faturanın bir kopyası, malların fiyatını ve menşe ülkesini belirten, ihracatçı tarafından verilmiş

bir beyannameyi kapsamalıdır. İhraç edilen malların toplam değeri 300 ÜD’nin altında veya

mallar gümrük vergisinden muaf tutulan bir devlet kuruluşu tarafından ithal edildiğinde bu gibi

bir tasdikin alınması gerekmemektedir. Tasdik edilmemiş belgelere ait mallara, navlunun CIF

değerine dayanan %1’oranında bir para cezası uygulanmaktadır. Ayrıca mallar, üreticinin

bulunduğu ülkenin dışındaki bir ülkeden ihraç edildiği takdirde yine %1 oranında bir para cezası

uygulanmaktadır.

1 Eylül 2003 tarihinde Ürdün, bazı ithalatlar için sevkiyat öncesi denetim uygulamasını

başlatmıştır. Söz konusu mallar şunlardır: Oyuncaklar ve bisikletler, elektronik ürünler, araçlar

ve araç lastikleri, kişisel güvenlik cihazları. Buna ek olarak gıda ürünleri gönüllü denetime

tabidir.

Ticari Numuneler/Geçici İthalatlar

İhracatçıların, kendilerine geçici giriş hakkı verilmesi için Ürdün Gümrük Departmanına yazılı

bir dilekçe vermesi gerekmektedir. Geçici giriş hakkı, üretimde kullanılan tüm hammaddeleri ve

sanayi girdilerini kapsamakta ve gerektiğinde uzatılabilen bir yıllık süreyle verilmektedir. Yarı-

mamul ürünlerin geçici girişine, üretim veya ihracat amaçlı olarak izin verilmektedir. Ticari

değeri olmayan numuneler tüm harç ve vergilerden muaftır.

Paket Postası İthalat Düzenlemeleri

Posta paketleri, gümrük makamları tarafından denetlenebilmektedir. Posta paketi manifestosu,

konşimento numarasını, alacaklının numarasını, muhatabın adı ve adresini, ürün ağırlığını ve

ürünlerin değerini kapsamalıdır.

Gümrükleme/Taşıma Şirketleri

Ürdün’de geniş bir yelpazeye sahip, taşıma ve gümrükleme şirketleri vardır. Mallarını gümrükten

geçirmek isteyen bireylere veya kuruluşlara, gümrük komisyoncusu olarak lisans

verilebilmektedir. Bir komisyoncu, taşıma komisyoncusu sıfatı altında gelen ticari eşyaları

konumlandırmakta, gerekli belgeleri dosyalamakta ve teslimatı ayarlamaktadır. Tam hizmet

komisyoncuları, varış limanına yapılacak sevkiyatı ve sigorta işlemlerini düzenleyebilmekte,

malları gümrükten geçirebilmekte, bu malları hedef varış noktasına gönderebilmekte ve çoğu

zaman, ithalatçıdan ödeme alabilmektedir. Komisyoncunun uluslararası bir taşıma komisyoncusu

olarak yetkilendirilmiş olması halinde, yabancı şirketlere iade edilen ticari eşyaların, parçaların

ve ikmal malzemelerinin sevkiyatının Ürdün’den idare edilmesi konusunda yardımcı

olabilmektedir.

Gümrük Vergisi İadesi ve İhraç Primi

Ürdün’deki spesifik sanayi sektörlerinde federal hükümet tarafından, gümrük vergileri geri

ödenmekte veya gümrük vergilerine ek olarak ihraç primi verilmektedir. Bu ihraç primlerinin

ödemesi, uygun şartlara sahip üreticilere veya imalatçılara verilen sübvansiyonlar şeklindedir.

4.2. Tarife Dışı Engeller

Ürdün’e ihracatta menşe sertifikasının ve faturanın ilgili ülkedeki Ürdün Konsolosluğu ya da

Büyükelçiliği tarafından onaylanması gerekmektedir. Konsolosluk veya Büyükelçiliğin

bulunmaması durumunda ise, söz konusu belge o ülkedeki Ticaret Odası’na onaylatılmalıdır.

19

Faturada alış fiyatı ve menşeye ilaveten; yükleme, navlun giderleri, sigorta ve diğer giderlerin

yer alması gerekmektedir. Fatura Arapça dilinde düzenlenmediyse, ithalatçının fatura üzerindeki

bilgileri Arapça’ya tercüme etmesi gerekmektedir.

Malzeme Tedarik Bakanlığı, pirinç, buğday, şeker ve süt tozu gibi stratejik önem arz eden gıda

maddelerinin fiyatının belirlenmesinden ve ithalatının denetiminden sorumlu kurumdur. Birçok

temel gıda maddesinin ve inşaat malzemesinin fiyatı da yine ilgili Bakanlık tarafından

belirlenmektedir. Petrol ürünleri ithalatı da yine devletin kontrolündedir. Bu ürünler haricindeki

ürünlerin ithalatı için Ürdün Sanayi ve Ticaret bakanlığı’ndan alınan izin haricinde bir izin

alınmasına gerek yoktur. Serbest bölgelerde depolanan mallar üzerinden ithalatçıdan % 1

oranında ücret alınmaktadır.

Haziran 1998’de Ürdün gümrüklerinin AB normlarına uygunluğunun sağlanması ve gümrük

işlemlerinin tek bir basamağa indirilmesi amacıyla Tek İdari Belge (Single Administrative

Document, SAD) uygulamasına geçilmiştir.

5. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

STA pazar payımızı arttırmış olup, Almanya ve İtalya ile hemen hemen aynı oranlarda pazar

payına sahip olmamızı sağlamıştır. Esasen bu başarıyı firmalarımızın/ürünlerimizin pazarda

sahip olduğu imaja, iki ülke insanının mevcut kültürel ve geleneksel bağlarına ve Anlaşmanın

sağladığı ivmeye bağlamalıyız. AB ülkeleri, ABD, Çin son yıllarda Japonya, G. Kore

sağladıkları bir kısım destekler/hibeler ile pazar paylarını genişletirken Türkiye ise yukarıda

belirtilen özellikleri ile bu sıçramayı yapmıştır.

STA’nın katkısı mobilya sanayi dışında olumludur ve görüşülen bayiler bunu ifade etmektedir.

Mobilya firmaları ürünlerinin halen STA dışında kalmış olmasından ve vergi yüksekliğinden

şikâyet etmektedir. Bilinirliği yüksek markaların bayileri genelde önemli ailelerdir ve bu yapı

Ürdün pazarındaki payı korumada gerçekçi bir unsurdur.

Bölgede yaşanan savaş nedeni ile karayolu taşımacılığının kalmamış olmasının bazı ürün

gruplarında etkisi olduğu değerlendirilmektedir. Bu husus ihracatın gerçekleştirildiği gümrük

kapıları incelendiğinde de dikkati çekmektedir.

Özet olarak, ülkemizle Ürdün arasındaki STA’nın akdedilmesi sonrasındaki zaman zarfında

anılan ülkeye gerçekleştirdiğimiz ihracat yaklaşık %80 oranında artış göstermiştir. Öne çıkan

ürünlere bakıldığında, mücevherci eşyası ve aksamı ihracatımızın % 913, binek otomobiller

ihracatımızın % 860, bakır teller ihracatımızın % 716, petrol yağları ihracatımızın % 400,

dokunmuş halı ve yer kaplamaları ihracatımızın % 400, kadın ve kız çocuklar için hazır giyim

ürünleri ihracatımızın % 283 arttığı görülmektedir.

Ayrıca, Anlaşma’nın II sayılı Eki liste B1 ve B2’deki ürünlerin 2017 ve 2018 yıllarında tamamen

serbestleşeceği de göz önünde bulundurulduğunda mezkûr ülkeye gerçekleştirdiğimiz

ihracatımızın daha da artacağı tahmin edilmektedir.