HAZAR GÖLÜ YÖNETİM PLANI HAZIRLANMASI PROJESİ · Hazar Gölü Taslak Yönetim Planı İçerik...
Transcript of HAZAR GÖLÜ YÖNETİM PLANI HAZIRLANMASI PROJESİ · Hazar Gölü Taslak Yönetim Planı İçerik...
HAZAR GÖLÜ YÖNETİM PLANIHAZIRLANMASI PROJESİ
ANADOLU DOĞA VE KÜLTÜR KORUMA KOOPERATİFİ (AnaDOKU)
Proje, Hollanda Büyükelçiliği MATRA/KNIP Küçük DestekFonu mali ve T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Korumave Milli Parklar Genel Müdürlüğü teknik ve idaridestekleriyle yürütülmektedir.
Hazar Gölü Taslak Yönetim Planı İçerik
BÖLÜM 1
1. Alan tanımı
1.1.Genel Bilgiler
1.2.Çevresel Bilgiler
1.3.Sosyo-ekonomik Özellikler
1.4. Kültürel Bilgiler
1.5. Sorun Analizi
1.6. Kaynakça
BÖLÜM 2
2.1.Ekolojik Değerlendirme
2.2.Sosyo-ekonomik
Değerlendirme
2.3.Alandaki Çeşitli İlgi
Gruplarının/Sahiplerinin
Sulakalan Hakkındaki
Görüşleri
2.4. Hazar Gölü Koruma
Bölgeleri
Hazar Gölü Taslak Yönetim Planı İçerik
BÖLÜM 3
3.Vizyon, İdeal Hedefler, Yönetimi Etkileyen Faktörler,
Gerekçe, Uygulama Hedefleri ve Faaliyetler
BÖLÜM 4
4. Değerlendirme
1. Alan Tanımı
1.1. Genel Bilgiler
1.1.1. Alanın Sınırları ve Konumu
Ulaşım Şeması
•Hazar Gölü ve Çevresi kısmen Elazığ ili, Merkez İlçe, Sivrice İlçesi ve Maden
ilçeleri sınırları içindedir.
• Hazar Gölü Çevre Düzeni Planı 1989 yılında onaylandı
• Yılanlı Ada 1. Derece Doğal Sit Alanı
• Kilise Adası ve Çevresi (Batık Kent) ile Gölün doğu yakasındaki yarım ada 1.
Derece Arkeolojik Sit Alanı, Doğal Sit Alanı
• Havzada 2. ve 3. derece sit alanları
• Uluslar arası öneme sahip sulak alan
1.1.2. Yasal Durum
1.1. Genel Bilgiler
Göl civarındaki arazilerden sorumlu kurumlar:
•Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu
Müdürlüğü,
• Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,
• Elazığ Tarım İl Müdürlüğü,
• Elazığ İl Çevre ve Orman Müdürlüğü,
• Elazığ Defterdarlığı,
• Elazığ İl Özel İdaresi,
• Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü,
• Elazığ Bayındırlık ve İskân Müdürlüğü,
• Elazığ Karayolları Bölge Müdürlüğü,
• DSİ IX. Bölge Müdürlüğü,
• Sivrice Belediye Başkanlığı,
• Sivrice Özel İdare Müdürlüğü,
• Sivrice Mal Müdürlüğü,
• Maden Mal Müdürlüğü,
• Gezin Belediye Başkanlığıdır.
1.1.3. Yönetim Altyapısı
1.2.1. Fiziksel ve Jeolojik Veriler
1.2.1.1. iklim
Sivrice ilçesine ait istasyon verilerine göre,
- yıllık ortalama sıcaklık= 12,0ºC
- yıllık ortalama yağış= 499 mm
Merkez istasyonda verilerine göre,
- yıllık ortalama yağış=12,8ºC
- yıllık yağış 410,1 mm
Sivrice ve Elazığ Merkez yarı kurak Akdeniz biyo-iklim katındadır. Yağış
rejimi olarak İ.K.S.Y. (İlkbahar-Kış-Sonbahar-Yaz) şeklindedir.(Türkoğlu
ve ark., 2009;Türkoğlu ve ark., 2006; Türkoğlu ve Civelek, 2005).
1.2. Çevresel Bilgiler
1.2.1. Fiziksel ve Jeolojik Veriler
1.2.1.2. Jeoloji
Yerkabuğu hareketiyle ortaya çıkan kıvrılma yada çökmelerle
meydana gelen çanaklarda suların birikmesiyle tektonik göller oluşmaktadır.
Hazar Gölü‟de Doğu Anadolu Fay kuşağında bulunan tektonik kökenli bir
göldür (Demirbağ ve ark., 2007).
Hazar Gölü‟nün,
-Ortalama derinliği, 93 m,
-Maksimum uzunluğu, 20 km,
-Maksimum genişliği, 5,4 km,
-Hacmi, 7,5x109 m3 „dür
(Şen ve ark., 1999).
1.2. Çevresel Bilgiler
1.2.1.3. Toprak
Havzada dört farklı büyük toprak grubu yer almaktadır.
-En yaygın toprak tipi kırmızı kahverengi topraklardır.
-Havzanın güneybatısındaki bölümde Kalkersiz kahverengi topraklar
yer almaktadır.
-Gölün güneybatı ve kuzeydoğu kıyılarına yakın, Kürk Çayı ve Zıkkım
Deresi vadi tabanı ile deltalar üzerinde alüvyal topraklar oluşmuştur.
-Kolüvyal topraklar ise havzanın farklı bölümlerinde dağınık halde
bulunmaktadır.
-Toprak kireçce fakirdir.
-Toprağın PH‟ı 7.12-7.94 arasında değişmektedir.
-Kireç bulunmamaktadır.
-Ayrıca, toprak örtüsünden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir.
(Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü., 1972, 1997, Elazığ İli Arazi Varlığı,
Ankara)
1.2. Çevresel Bilgiler
1.2.1.4. Hidroloji
Hazar Gölü su seviyesi son 10 yılda önemli derecede
düşmüştür. Bu düşüşte iki temel etkenden söz edilmektedir.
1. Genel iklimsel koşullar
2. Bu dönemde yapılmış olan enerji üretim faaliyetler
1.2. Çevresel Bilgiler
1.2.1.5. Su Kalitesi
- Gölün pH‟sı bazik bir özellik göstermektedir.
-Sıcaklık göllerde tabakalaşmanın belirlenmesinde en önemli
parametredir. Çoban 2007‟ye göre sıcaklığın aylara ve derinliklere göre büyük
değişimler gösterdiği görülmüştür dolayısıyla gölde derinlikle birlikte
tabakalaşma ortaya çıkmıştır.
-Göl‟de ölçülen çözünmüş oksijen konsantrasyonunun yıllık ortalaması
9.6 mg/L olmuştur (Çoban, 2007). Göl ötrofikasyon sınır değerleri (7,5-5,0 mgL-
1) ile karşılaştırıldığında çözünmüş oksijen seviyesi sınır değerlerin üzerindedir.
-Suların iletkenliği sulardaki iyon sayısı hakkında bilgi verir. Ortalama
olarak elektriksel iletkenliği 2286 μS/cm olup acı su olarak sınıflandırılabilir.
-Toplam Fosfor miktarı Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği‟ndeki
ötrofikasyon sınır değerlerini (0.005-1.0 mg/L) aşmaktadır
(Çoban,2007).
Bunun başlıca sebepleri,
1. göl civarındaki yerleşimlerden göle bırakılan evsel atıksular,
2. tarımsal atıklar,
3. fosseptiklerden gelen sızıntı sularıdır.
1.3.1. Alandaki Mevcut arazi Kullanımı
1.3.1.1. Tarım
-Bölgede pancar, buğday, arpa, elma, çilek, fasülye, nohut, fiğ, meyve
sebze, üzüm bağı (kendi tüketimleri için) gibi bitkisel ürünler yetiştirilmektedir.
-Havzada Sivrice ve Gezin‟de merkez ve etrafında tarım faaliyetleri
olmaktadır.
-Tarım faaliyeti karlılığını yitirmekte olduğundan dolayı turizme bir
geçiş gözlemlenmektedir.
-İyi tarım uygulamaları konusunda bir çalışma bulunmamaktadır.
-İl genelinde 3 organik tarım işletmesi bulunmaktadır.
-Tarımda damlama sulama ile su kullanımına geçiş durumunda, su
kullanımı 1/10 oranında azalacaktır.
-Alanda yabancı tohum uygulamaları mevcut ürünlerde bağımlılığa
sebep olmuştur.
1.3. Sosyo-Ekonomik Özellikler
1.3.1.2. Hayvancılık ve Otlatma
-Hazar gölü etrafında küçükbaş ve büyükbaş geliştirilmesi için uygun
alanlar bulunmaktadır.
-Besicilik ve süt mandıracılığının tarım konusunda önemli potansiyeller
olduğu belirtilmektedir.
-Kendi tüketimleri için hayvansal ürünler olarak peynir, süt, yoğurt,
tereyağ yapılabilmektedir.
1.3.1.3. Balıkçılık
-Hazar Gölü su ürünleri konusunda, doğal yapısı nedeniyle büyük bir
potansiyele sahip değildir.
-Alan bütününde yapılan balıkçılık faaliyeti sonucu elde edilen balık
miktarı kendi tüketimlerini karşılamaya yeterli olacak kadardır.
-Bölgedeki su ürünleri işletmelerinin, kooperatif ve su ürünleri birlikleri
gibi örgütlenmeler konusunda çok yetersiz kaldıkları görülmektedir.
-Bölgedeki su ürünleri üretim ve yetiştiricilik tesislerinin kooperatif ve
su ürünleri birlikleri gibi örgütlenmeler konusunda çok yetersiz kaldıkları
görülmektedir.
-Bölge genelindeki işletmelerin sadece %1‟i kooperatif kurabilmiştir.
-İşletme sahiplerinin Kooperatifleşmenin kendilerine sağlayacağı
faydalar konusunda yeterli bilgiye sahibi olmadıkları anlaşılmaktadır.
-Siraz balığı – Hazar incisi yöresel hakim türdür.
-Gölde balıkçılık faaliyetiyle ilgilenen 12 ruhsatlı tekne ve 24 kişi
olduğu belirtilmiştir.
-Alabalık göl sodalı olduğu için yetişmemekte, kafes balıkçılığı da
önerilmemektedir.
-Keban‟da yaygın olarak yürütülen alabalık üretimi faaliyeti, akıntı
olduğu için kirlilik oluşmamaktadır ancak aynı durum Hazar Gölü için geçerli
değildir.
-Tatlı su balığı olarak alabalık Hazar Gölü‟nde önerilemez.
-Behremaz Deresi ve Kürk Çayları Hazar Gölü‟nde yaşayan balıklar
tarafından yumurtlama alanı olarak kullanılmakta ve sodalı su ekosistemlerine iyi
bir örnek teşkil etmektedir.
1.3.1.5. Turizm
- 97-9985 Bakanlar Kurulu kararı ile Sivrice İlçesi mücavir alanlarının
bir kısmı Elazığ Hazar Gölü Sivrice Güneyköy Turizm Merkezi olarak ilan
edilmiştir.
-Elazığ genelinde konaklama amaçlı tesislerde 536 yatak, belediye
belgeli 1000 yatak bulunmaktadır. Bunların dışında 700 yatak da yatırım
aşamasındadır.
-Turizm faaliyetleri tarımsal faaliyetlere kıyasla daha karlı bir sektör
olarak büyümekte ve bu alanda isteklilik artmaktadır.
-Hazar Gölü kıyılarında, 1945 yılından bu yana yapılan 25 kadar Kamu
Kuruluşuna ait dinlenme tesisi ve doğal güzelliği yanında, burada 1990 yılında
yapılan araştırmalarda ortaya çıkan “BATIK ŞEHİR” gölün turizm açısından
değerini arttıran önemli unsurlar olmuştur.
1.3.1.7. Rekreatif ve Günübirlik Kullanımlar
Hazar Gölü rekreasyon amaçlı kullanımı ile yöre halkı için büyük önem
arz etmektedir. Hazar Gölü, kıyılarındaki irili ufaklı koyları ve doğa güzelliği ile
bölge için önemli bir sayfiye yeri niteliğindendir.
1.3.1.8. Endüstri
* Gölün etrafında 3 adet tuğla fabrikası ve 1 adet Hidroelektrik Santralı
bulunmaktadır.
* Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Bilgin Elektrik Üretimi, İletim,
Dağıtım ve Ticaret A.Ş. arasında 8.8.1996 tarihinde imzalanan Hazar I ve Hazar
II Hidroelektrik Santrallerinin Rehabilitasyonu ve İşletilmesi için görev
verilmesine ilişkin anlaşma gereğince Hazar Santrali ile gölden çekilen su miktarı
yaklaşık olarak 76 hm3/yıl olmuş, günümüzde mahkeme kararı gereğince işletimi
durdurulmuştur.
* Eskiden çalışır durumda olan azot fabrikası günümüzde Fırat
Üniversitesi‟ne bağlı bir meslek yüksek okulu olarak kullanılmaktadır.
Havza, konumu itibariyle bir geçiş noktasındadır ve birçok medeniyete
ev sahipliği yapmıştır. Elazığ ve Hazar havzası Anadolu‟nun tarihsel gelişim
sürecinde birçok önemli olaya tanıklık etmiştir.
-Tüm göl ve etrafı doğal SİT alanıdır.
-SİT alanı dağlara kadar 1,2,3 derecelerdedir.
-Göl içerisinde arkeolojik SİT alanı bulunmaktadır.
-Sürek Köyü yakınlarında bulunan Batık Kent önemli bir alan ve çalışma
konusudur.
-Hazar Gölü kıyısında Fırat Üniversitesine ait bir tesis bulunmaktadır.
-Bölgede geleneksel bir hale gelen Hazar Şiir Akşamları faaliyeti önemli
bir kültürel etkinliktir.
1.4. Kültürel Bilgiler