2014 - 2016

Stranda vidaregåande skule

Møre og Romsdal fylkeskommune

05.11.2014

Handlingsplan mot rus

1 | S i d e

Innhald Skulen sitt arbeid mot rus ..................................................................................................................... 2

Førebyggjande arbeid............................................................................................................................ 3

Arbeid med tryggleik og trivsel ......................................................................................................... 3

Korleis oppdagar vi rus på skulen? ........................................................................................................ 4

Signal hjå ungdom ............................................................................................................................. 4

Vurdering: Kor bekymra er du? ......................................................................................................... 5

Kommunikasjon lærar – elev – føresette .......................................................................................... 6

Problemløysing ...................................................................................................................................... 7

Prosedyrar ved mistanke om rus i skuletida/ruspåverka her og no ................................................. 7

Prosedyrar ved mistanke om rus utanom skuletid som påverkar skulesituasjonen......................... 9

Prosedyrar ved mistanke om sal av rusmidlar til skulen sine elevar .............................................. 10

Samarbeid med andre instansar ..................................................................................................... 11

Teieplikt ........................................................................................................................................... 12

Arbeid i etterkant/oppfølging ......................................................................................................... 13

Revisjon ............................................................................................................................................... 13

Revisjon ........................................................................................................................................... 13

2 | S i d e

Skulen sitt arbeid mot rus

Mål: Arbeide for ein rusfri skule.

Skulen sitt arbeid mot rusmisbruk er å førebyggje utbreiing, styrke elevane sine avvisande

haldningar og vise elevane ei fast haldning med omsorg for elevane og kvarandre sitt beste.

Det rusførebyggjande arbeidet er klart forankra i den generelle læreplanen, som er opptatt

av å lage gode og trygge oppvekstvilkår for alle.

Skulen sitt arbeid mot rus blir gjort greie for i skulen sin handlingsplan.

Planen byggjer på fire prinsipp:

Korleis oppdagar vi rus?

Problemløysing

Førebygging

Kontinuitet i arbeidet

3 | S i d e

Førebyggjande arbeid Mål: Alle elevar har krav på eit godt arbeidsmiljø. Det skal leggast til rette for eit sosialt og

inkluderande fellesskap i opplæringa.

Målet er ikkje å avsløre rusmisbruk, men å oppdage det.

Arbeid med tryggleik og trivsel

Kontinuerleg haldningsskapande arbeid i alle klasser

Skulestart: Gå gjennom handlingsplan for heile personalet på fellesmøte

Ansvar: Leiing

Skulestart: Gå gjennom handlingsplan med elevane og på foreldremøte

Ansvar: Leiing og kontaktlærer

September: temadag o.l om rus

Ansvar: Leiing

November: Knyte det haldningsskapande arbeidet mot rus opp til VIP

Ansvar: Leiing, VIP-koordinator, klasselærarråd

Heile skuleåret:

o Følgje opp skulefråvær, elevsamtalar og samtaler med føresette -

Kontaktlærar

o Haldningsskapande tiltak i fag (film, debatt, info, prosjekt o.a) –Alle lærarar

o Samarbeid med elevrådet og russen – Leiing, rådgjevar

o Samarbeid med Sunnmøre politidistrikt - Leiing

o Arbeide med auka trivsel og eit betre læringsmiljø – Alle tilsette og elevar

Informasjon og fokus på rus og bruk av dopingmiddel i treningssamanheng

Ansvar: Lærarar i kroppsøving/idrettsfag

4 | S i d e

Korleis oppdagar vi rus på skulen?

Mål: Fange opp problemet, ta nokre viktige første skritt med eleven, motivere eleven til å

gjere noko.

Signal hjå ungdom

Gjennom observasjon kan ein danne seg eit totalbilete av elevane sin situasjon. Dette kan

ein følgje med på:

Eleven sitt fråvær aukar – både time- og dagsfråvær, ein seier ofte at ein er sjuk

Eleven leverer ikkje arbeid som han/ho skal

Eleven deltek ikkje i opplæringa

Eleven har manglande konsentrasjon, dårleg minne, gløymer avtalar

Eleven viser lita interesse for det som skjer på skulen og gjer andre ting

Eleven viser at han/ho er trøytt, sløv og har manglande konsentrasjonsevne

Eleven har problem med å stå opp om morgonen

Eleven har stort vekttap på kort tid – dårleg matlyst eller uvanleg god matlyst på

kort tid

Eleven unngår augekontakt (små/store pupillar) eller å snakke med deg

Eleven er unormalt oppstemt, har forvrengd sanseinntrykk

Eleven får økonomiske problem, stort pengeforbruk

Klassemiljø endrar seg, auka konfliktnivå/motsetnader

Eleven får nye vener som er eldre, gjerne frå stader og miljø som blir omtala diffust

Andre elevar eller andre er bekymra og seier i frå

Ved mistanke skal ein kontakte avdelingsleiar/leiinga. Alle rusrelaterte saker blir behandla i

dette forumet.

Ein bør merke seg at dette kan også vere signal på andre ting enn rus. Det kan også knytast

til doping og/eller det å vere spelavhengig.

5 | S i d e

Vurdering: Kor bekymra er du?

“Det er ikke meningen at et rusproblem bare skal vere skolen sitt problem. Men det er

heller ikke meningen at et rusproblem ikke skal vere skolens problem. Skulen har kvaliteter

og kompetanse som kan motvirke en videre utvikling av en ruskarriere”

Førebuing til samtale;

Samle fakta på grunnlag av observasjonar

Førebu samtalen godt

Rikelig med tid, rolege omgjevnader er viktig

Kva motiv har du for samtalen; finne ut av… hjelpe… kontrollere… bli kvitt…

Vise interesse for eleven

Bruk konkrete opplysningar, kva, kvar, når, av kven. Ikkje bruk andre elevar sine

utsegner.

Ferske døme, kva som er observert, tankar kring dette

Eleven sin versjon blir etterspurd

Ein stiller ingen diagnose

Ikkje argumenter

Blir det kravd innrømmingar kan det føre til at eleven lyg

Prøv å få til ein open dialog som skaper tillit, eleven skal føle at nokon bryr seg

Vidare gang i saka blir gjort greie for

6 | S i d e

Kommunikasjon lærar – elev – føresette

1. Samtalar med føresette

Skulen sin strategi for ein rusfri skule, nulltoleranse

Har heimen opplevd at barnet har meldt om rus?

Kva faresignaler bør ein sjå etter?

Korleis skal ein saman jobbe systematisk og målretta for ein rusfri skule?

Korleis skal vi skape openheit, slik at vi ikkje ventar for lenge med å ta opp

bekymringar

Gjennomføring: Kontaktlærar

2. Faste og tilfeldige elevsamtalar

Kjenner du til at det er nokon med rusproblem i di klasse? Skulen? Konkretisering

Er det nokon av faresignala som er til stades, kva observasjonar er gjort?

Uttrykke ev bekymringar, ikkje kome med skuldingar

Gjennomføring: Alle lærarar, kontaktlærarar, rådgjevar, leiing

3. Foreldremøte

Har skulen observert noko som kan vere ei kjelde til bekymring?

Har heimane observert noko som kan vere til bekymring?

Kva faresignal bør ein sjå etter?

Korleis kan skulen og heimane samarbeide for eit systematisk og målretta arbeid

mot rus?

Andre aktuelle spørsmål

Gjennomføring: Kontaktlærar, i samarbeid med aktuelle faglærarar og eventuelt

rådgjevar (Klasselærarråd)

4. Samarbeid med russen og elevråd

Haldningsskapande arbeid er viktig

Korleis skal ein klare å setje grenser?

Korleis skal ein hjelpe kvarandre gjennom å bry seg?

Konsekvensar pga kortvarig spenningssøking gjennom rusmiddel

Gjennomføring: Alle lærarar, kontaktlærarar, rådgjevar, leiing, elevråd

7 | S i d e

5. Rus som tema blir tatt opp overfor alle føresette ved skulen

Handlingsplanar blir presentert på foreldremøte

Skulen sin nulltoleranse blir understreka

Beskyttelsesfaktorar blir understreka

Føresette sitt medansvar for eit godt lærings- og klassemiljø blir teke opp

Gjennomføring: Rektor/leiing

Problemløysing Mål: Elevane skal utvikle ein helsefremmande livsstil, og lære å ta vare på si eiga fysiske og

psykiske helse.

Gjennomtenkte alternativ gjer skulen betre i stand til å foreta gode faglige vurderingar i

situasjonar som byr på store utfordringar

Prosedyrar ved mistanke om rus i skuletida/ruspåverka her og no

1. Observasjon

Faglærer tar kontakt med leiinga

Kontaktlærar og rådgjevar blir varsla av leiinga

Eleven blir teken ut av klassa og inn på eit anna rom

2. Samtale

Leiinga syt for at kontaktlærar og faglærar blir med i samtalen

Samtalen skal bere preg av konfrontasjon, for å understreke alvoret i

situasjonen.

Føresette blir tilkalla og/eller blir informert dersom eleven er under 18 år, eller

er over 18 år og har samtykka i at ein skal kontakte føresette ved bekymring

Faglærer gjer greie for observasjonen. Leiinga orienterer om skulen sitt

reglement samt Opplæringslova.

Leiinga vurderer å tilkalle politiet

Ein vurderer konsekvensar av brot på skulereglementet

Ein skriv referat frå samtalen

8 | S i d e

a. Eleven innrømmer forholdet:

Ein forsøker å hjelpe eleven til å ta ansvar for eige liv og skulegang

Ein avtaler om tiltak, f.eks. frivillig urintest

Saka blir ev. ført vidare til aktuelle hjelpeinstansar, f.eks. PPT, BUP, Rusteam,

Barnevern osv. NB! Følg eleven sitt tempo, så sant ikkje liv og helse er i fare

Ein må innhente føresette sitt samtykke om eleven er under 18 år.

Eleven blir vist bort resten av dagen

b. Eleven nektar:

Eleven bør ikkje inn i klassa resten av skuledagen. Rektor avgjer

3. Etter samtalen

Kontaktlærar kallar inn til klasselærarråd, slik at alle lærarane er orientert og

kan følgje med.

Oppfølgingssamtaler

Oppdagar nokon av skulen sine tilsette at ein elev innehar eller bruker rusmidlar på skulen,

skal leiinga kontaktast umiddelbart.

9 | S i d e

Prosedyrar ved mistanke om rus utanom skuletid som påverkar

skulesituasjonen

1. Bekymringsmelding

Bekymringsmelding ut frå observasjon til leiinga. Leiinga drøfter saka, legg ein

plan for oppfølging av åtferd, oppmøte osv.

2. Samtale med eleven.

Fokus på at ein er bekymra og har omtanke. Presentere resultat av observasjon.

Informasjon til eleven om at ein må gå vidare med saka dersom ho blir vurdert som

særleg bekymringsfull.

3. Kontakt med føresette

Når eleven er under 18 år, eller at eleven har samtykka i at ein kan kontakte føresette

når eleven er over 18 år.

4. Klasselærarråd

Kontaktlærar kallar inn til klasselærarråd, slik at alle lærarane er orientert og kan følgje

med.

5. Andre instansar

Kontakt med andre instansar blir vurdert i samråd med føresette

10 | S i d e

Prosedyrar ved mistanke om sal av rusmidlar til skulen sine elevar

1. Alle tilsette har eit ansvar for å melde frå til leiinga snarast dersom det kjem fram

opplysningar om at elevar ved skulen er seljarar av rusmiddel

2. Tilkalling av politi blir vurdert.

3. Samtale med elev, der minst to personer er til stades utanom eleven

4. Eleven nektar – leiinga kan likevel sende bekymringsmelding til politiet

5. Eleven erkjenner – saka blir meldt til politiet

6. Føresette blir kontakta når eleven er under 18 år, eller at eleven har samtykka i at ein

kan kontakte føresette når eleven er over 18 år.

7. Oppdagar ein at utanforståande kjem til skulen for å selje rusmiddel, skal ein melde

dette til leiinga snarast, slik at politi blir kontakta.

11 | S i d e

Samarbeid med andre instansar

Det offentlige hjelpeapparatet har plikt til å hjelpe. Føresette og barn kan søke råd og

rettleiing her, og dei kan vere gode samarbeidspartnarar for skulen

1. Oppfølgingstenesta (OT)

2. Helsesøster/ helsestasjon for ungdom

Gratis tilbod til all ungdom under 20 år. Det kan vere lettare for eleven å snakke med

nokon som ikkje er tilsett på skulen

3. PPT

Skulen sin eigen instans, som bidreg til at elevane som treng særskilt hjelp får denne.

PPT bidrar også i kompetanseutvikling og organisasjonsutvikling

4. Barnevernstenesta

Her kan ein ta opp saker anonymt, samt få oversikt over aktuelle behandlingsinstansar

(Lov om barnevernstenester gir retningsliner for visse situasjonar der ein er pålagt å gi

opplysningar til barnevernet)

5. Kommunal psykiatri- rusteneste

6. BUP/VOP

Tilbyr poliklinisk hjelp etter tilvising frå lege, PPT

7. Rusteam

Tilbyr tverrfaglig spesialisert behandling av rus- og avhengigheitsproblematikk for

pasientar over 18 år. PUT: Integrert psykiatrisk ungdomsteamfunksjon, tar imot

pasientar f.o.m 15 år (Helse Møre og Romsdal)

7. Politiet

Jobbar førebyggjande, og har oversikt over situasjonen i nærmiljøet.

12 | S i d e

Teieplikt

Teieplikta blir omhandla av Forvaltningslova § 13.

Teieplikta er eit personvern, som skal verne om den svakaste part. Men ho skal ikkje

vere til hinder for at ungdom ikkje får den hjelpa dei har behov for. Ein må utøve

fagleg skjønn i kvart tilfelle.

Elevar under 16 år: Inga teieplikt overfor føresette når det skjer noko

bekymringsfullt.

Elevar 12-16: Kan hindre informasjon til føresatte dersom dei har grunnar som bør

respekterast. (teierett) Tausheit kan ein ta til følgje ved til dømes

prevensjonsrettleiing, råd om abort, lettare psykiske problem ved mobbing

Om ein person sitt liv eller helse er i fare, eller ein person er til fare for andre sitt liv

eller helse: Rett til å bryte tausheita for å hindre skade

Informasjonsrett og informasjonsplikt: ved alvorlige psykiske lidingar, omgang med

ulovlige rusmiddel eller større fysiske skader grunna kriminelle handlingar.

Opplysningsplikt til barnevernet: Barnevernslova § 6-4 “når det er grunn til å tru at

barn blir mishandla i heimen eller det ligg føre andre former for alvorlig

omsorgssvikt (….) eller (….) vedvarande alvorlege åtferdsvanskar”

Opplæringslova §15-3 har teke inn bestemmelser med same innhald

13 | S i d e

Arbeid i etterkant/oppfølging

Det er svært viktig at ein har gode rutinar for oppfølging av elevar som rusar seg.

Ei ansvarsgruppe rundt eleven, der alle instansar er involverte. Kontaktlærar og

leiing har hovudansvar

Jamlege klasselærarråd

Framhaldande observasjon. Alle sitt ansvar!

Oppfølgingssamtalar med eleven. Kontaktlærar og leiing

Dokumentasjon av alt i rusrelaterte situasjonar.

Nær kontakt med føresette der elev er under 18 år, eller der elev har gitt løyve til kontakt

med heimen etter fylte 18 år.

Revisjon

Mål: Handlingsplanen mot rus skal vere eit levande og oppdatert verktøy.

Revisjon

Planen skal vere gjenstand for ein hovudgjennomgang og revisjon anna kvart år. Ved behov

kan bli oppdatert/revidert kontinuerleg. Ved gjennomgang skal alle relevante organ ved

skulen uttale seg i saka

Ansvaret for revidert plan ligg hjå rektor.