Haagse Klasse(n) 2006-2010, deel 2 Uitwerking in thema's
Transcript of Haagse Klasse(n) 2006-2010, deel 2 Uitwerking in thema's
STA
DSB
REE
D0-
12 J
AA
R12
-18
JAA
R18
JA
AR
EN
OU
DER
Gemeente Den Haag
Haags talent erkend
DE HAAGSE EDUCATIEVEAGENDA 2010-2014
Haags talent erkendDE HAAGSE EDUCATIEVE AGENDA 2010-2014
3
Haags talent erkend Inhoudsopgave
Inhoudsopgave
Voorwoord 4
1 Waarom de Haagse Educatieve Agenda? 6
2 Terugblik 2006-2010 8
3 Opgaven en kansen voor het Haagse onderwijs 14
4 Ambities 2010-2014 18
5 Wat pakken we stadsbreed op? 22
5.1 Geen zeer zwakke scholen 22
5.2 Taalbeleid hoge prioriteit 23
5.3 Actieve ouders 24
5.4 Sterk internationaal profiel 25
6 Wat gaan we doen voor 0-12 jarigen? 28
6.1 Focus op voor- en vroegschoolse educatie 28
6.2 De brede school als spil in de wijk 30
6.3 Excellente prestaties 32
6.4 Soepele inschrijvingen en overgangen 32
6.5 Zorg voor leerlingen 34
7 Wat gaan we doen voor 12-18 jarigen? 36
7.1 De brede functie van scholen voor voortgezet onderwijs 36
7.2 Excellente prestaties 38
7.3 Soepele inschrijvingen en overgangen 39
7.4 Zorg voor leerlingen 40
7.5 Minder schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten 41
7.6 Aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt 42
7.7 Tegengaan van het lerarentekort 44
8 Wat gaan we doen voor 18 jaar en ouder? 46
8.1 Maximaal rendement volwasseneneducatie 46
8.2 Ontwikkeling Den Haag tot internationale hoger onderwijsstad 48
8.3 Studiesucces in hoger beroeps- en wetenschappelijk onderwijs 49
8.4 Toeleiding jongeren naar studie of werk 50
8.5 Een leven lang leren 50
9 Hoe gaan we het doen, wat levert het op en wat kost het? 52
4
Bij het woord kapitaal zal de eerste associatie waarschijnlijk klinkende munt zijn. In dit
document draait het om menselijk kapitaal. Kinderen, die de kans moeten krijgen om zich
maximaal te ontplooien. Investeren we in onderwijs, dan investeren we in de toekomst van
Haagse kinderen en daarmee in de toekomst van onze stad. Daar is het ons in dit document,
de Haagse Educatieve Agenda, om te doen.
Voorwoord
Talent herkennen en erkennen, dat is de primaire doelstelling van het Haagse onderwijs. Ieder mens is uniek. Laat zien wie je bent, laat zien wat je kunt. Dat is de uitdaging die uit moet gaan van het onderwijs in onze stad. Het beste uit jezelf halen, is wat we leerlingen moeten voorhouden. Daar plukken zij zelf en de stad de vruchten van. Investeringen in onderwijs leiden tot minder uit-keringen, meer economische groei, grotere tech-nologische vooruitgang, minder criminaliteit en een betere gezondheid. Kortom, investeren in onderwijs loont. Hagenaars zijn redelijk tot zeer tevreden over de kwaliteit van de scholen. Maar dat mag geen reden zijn om genoegzaam achterover te leunen.
5
Haags talent erkend Voorwoord
De handen moeten uit de mouwen om er voor te zorgen dat taalachterstanden worden weggewerkt en het voortijdige schoolverlaten verder wordt teruggebracht.
Laten we de lat hoog leggen. De stad vraagt daar ook om. Den Haag heeft zich ontwikkeld tot Internationale Stad van Vrede en Recht en heeft een hoogwaardige arbeidsmarkt. Geheel in die lijn moet ook het Haagse onderwijs zich profileren als hoogwaardig en internationaal georiënteerd. Dit geldt voor heel het onderwijs: van voorschool en basisschool tot en met hoger onderwijs en volwasseneneducatie.
We gaan in Den Haag de omslag maken van focus op achterstand naar focus op talent. Kinderen en jongeren zullen we stimuleren om hun eigen top te halen. Het gaat daarbij niet alleen om cognitieve prestaties, maar om de ontwikkeling van de totale persoonlijkheid. Dat zijn forse ambities, maar we kunnen bouwen op de stevige positie die in het verleden is gerealiseerd. Het onderwijsveld, betrokken instellingen en de gemeente hebben de afgelopen tijd intensief over-
legd over de vraag hoe de toekomst van het onder-wijs in onze stad de komende jaren gestalte moet krijgen. Het past binnen de Haagse traditie dat we een gezamenlijk gedragen toekomstbeeld presenteren met heldere voornemens en acties die we vervolgens ook samen tot uitvoering gaan brengen. Ik zie die samenwerking met vertrouwen en enthousiasme tegemoet.
Sander DekkerWethouder van Onderwijs, Jeugd en Sport
6
Haags talent erkend. Dit is niet voor niets de titel van deze nieuwe onderwijsbeleidsnota.
De afgelopen vier jaar is er op het terrein van onderwijs veel bereikt in Den Haag. Er liggen
echter ook nog grote opgaven voor de stad. De beheersing van de Nederlandse taal blijft een
hardnekkig probleem en dit geldt ook voor schooluitval. Ook is er nog veel onbenut talent in
de stad: jongeren die meer hadden gekund, dan de opleiding die ze nu volgen. Het profiel van
Den Haag vraagt om meer hoger opgeleiden. Dit maakt dat er een omslag nodig is in ons
onderwijsbeleid: van focus op achterstand naar focus op talent. We hebben het over het ont-
wikkelen van talenten en niet meer over het compenseren van achterstanden. We komen er niet
met alleen maar ‘duwen aan de onderkant’. We moeten ‘trekken aan de bovenkant’. We moeten
uit iedereen het beste halen, ieder op zijn eigen niveau en op zijn eigen manier. Dit zal veel van
ons vragen: talent herkennen en vervolgens erkennen. Deze opdracht die we onszelf stellen,
rechtvaardigt een nieuwe nota voor de komende vier jaar.
Een gezamenlijke opdracht voor gemeente en schoolbesturenIn deze Haagse Educatieve Agenda geven wij op hoofdlijnen aan hoe we in de komende jaren het lokale onderwijsbeleid vorm gaan geven. Het woord ‘wij’ kan hier worden gebruikt, omdat de agenda de ambities weergeeft van het Haagse onderwijsveld en de gemeente Den Haag samen.
1Waarom de HaagseEducatieve Agenda?
7
Haags talent erkend 1. Waarom de Haagse Educatieve Agenda?
Een deel van deze gezamenlijke opdracht valt onder de wettelijke taken van gemeente en school-besturen. Zo is de gemeente verantwoordelijk voor onderwijshuisvesting in het primair en voortgezet onderwijs, voor de leer- en kwalificatieplicht, leer-lingenvervoer en lokaal preventief jeugdbeleid. Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs (het primaire proces) en voor de schoolinterne zorg aan leerlingen. Zij worden hiervoor bekostigd door het Rijk. De gemeentelijke financiering is aanvullend en gericht op Haagse prioriteiten.
Deze Haagse Educatieve Agenda is tot stand geko-men in goed overleg tussen de gemeente en een groot aantal betrokken partijen. Het product van dit overleg wordt breed gedragen en doet recht aan de grote verscheidenheid aan thema’s in ons onderwijsbeleid. Deze educatieve agenda formu-leert concrete antwoorden op de uitdagingen die voor ons liggen. Hiermee voldoet de agenda ook aan de overlegverplichting die de gemeente met de schoolbesturen en kinderopvangorganisaties heeft (Wet op het primair onderwijs, artikel 167a en artikel 118a van de Wet op het voortgezet onder-wijs). Dit overleg moet gericht zijn op het maken van afspraken, zo mogelijk meetbare doelen, en alle partijen moeten instemmen. Het instrument hiervoor is een Lokale Educatieve Agenda. Bij het uitvoeren van deze agenda trekken schoolbesturen en gemeente gezamenlijk op. Zij dragen als gelijk-waardige partners beide verantwoordelijkheid om van deze agenda een succes te maken.
De Haagse Educatieve Agenda 2010-2014 bouwt voort op haar voorganger voor de jaren 2006-2010: Haagse Klasse(n). Maar ook op allerlei convenanten die de afgelopen jaren tussen veld en gemeente zijn afgesloten. Vanzelfsprekend is er een sterke samenhang tussen de Haagse Educa-tieve Agenda en de Sociaal-economische agenda Den Haag 2020. In die lange termijn visie op het sociale en economische beleid van de stad is terecht ruim aandacht geschonken aan het belang van goed onderwijs. De kern hiervan is het investeren in mensen in een vitale stad. De ambities ten aanzien van onderwijs in de educatieve agenda sluiten hecht aan bij de uitgangspunten van het sociaal-economische beleid in Den Haag.
Opbouw van de Haagse Educatieve AgendaDe Haagse Educatieve Agenda schetst de hoofd-lijnen voor het Haagse educatieve beleid in de komende vier jaren. Op onderdelen zal nog nadere uitwerking plaatsvinden, zo nodig vastgelegd door betrokken partijen in uitvoeringsdocumenten of convenanten. Hierbij kunnen naast de school- besturen en gemeente, ook andere organisaties als kinderopvang en welzijnsinstellingen betrokken zijn. Relevante thema’s stemmen we af met onze buurgemeenten. Ook blijven we samenwerken met vertegenwoordigers van aanpalende beleidsvelden.
Allereerst geven we een terugblik op de periode 2006-2010: wat hebben we bereikt? (hoofdstuk 2) Van hieruit gaan we over naar de opgaven voor het Haagse onderwijs, maar benoemen we ook de kansen die er liggen (hoofdstuk 3). Dit leidt tot de formulering van zes ambities voor de komende jaren (hoofdstuk 4). Deze ambities worden uit-gewerkt in stadsbrede beleidsthema’s (hoofdstuk 5) en thema’s per leeftijdsgroep: 0-12 jaar (hoofdstuk 6), 12-18 jaar (hoofdstuk 7) en 18 jaar en ouder (hoofdstuk 8). We sluiten af met de wijze waarop we gaan samenwerken vanaf 2010, op welke wijze we de behaalde resultaten in beeld brengen en hoe de uitvoering van deze agenda gefinancierd wordt (hoofdstuk 9).
8
Goed onderwijs staat of valt met goede leerkrachten die het beste weten te halen uit elk
kind, uit elke jongere, uit elke volwassene die weer terug naar de schoolbanken gaat.
Voor goed onderwijs zijn ook inspirerende schooldirecteuren en schoolbesturen nodig, die
de juiste omgeving en het juiste klimaat weten te scheppen waar leerkrachten tot bloei
kunnen komen en kunnen excelleren. Voor een goed onderwijsaanbod in de stad is tot slot
de samenwerking tussen gemeente en schoolbesturen van wezenlijk belang. De afgelopen
vier jaar hebben gemeente en schoolbesturen veel bereikt met elkaar, maar er is ook nog
veel te doen.
Mede door de goede samenwerking op bestuurlijk niveau loopt Den Haag voorop op een aantal thema’s, zoals het creëren van extra verplichte onderwijstijd in het basisonderwijs, het organi-seren van schakelklassen, het terugdringen van voortijdig schoolverlaten en afspraken rondom groei en vestiging van scholen in het voortgezet onderwijs.
Den Haag telt bijvoorbeeld weinig zeer zwakke scholen in vergelijking met de andere grote steden. Ook het percentage voortijdige schoolverlaters op het totaal aantal leerlingen is in vergelijking met Amsterdam, Rotterdam en Utrecht lager. Scholen hebben weinig last van grote schommelingen in
2Terugblik 2006-2010
9
Haags talent erkend 2. Terugblik 2006-2010
leerlingenaantallen en van de zogenaamde ‘witte vlucht’ naar buurgemeenten. In het beleid voor het tijdvak 2010-2014 zullen we daarom de sterke punten uit het verleden doorzetten en ons con-centreren op wat er beter kan en beter moet.
Voordat we vooruitblikken, geven we eerst op een aantal belangrijke thema’s kort weer wat de stand van zaken is anno 2009. Wat zijn de meest in het oogspringende resultaten van vier jaar Haagse Klasse(n)? In deze terugblik wordt op hoofdlijnen ingegaan op de effecten van het gemeentelijke onderwijsbeleid in de afgelopen vier jaar. De bevindingen uit deze periode zijn betrokken in de ambities voor de komende vier jaar. Hiermee geven we invulling aan het gemeentelijke beleid om belangrijke onderwerpen iedere vier jaar op inhoud en effectiviteit te beoordelen.
Voor- en vroegschoolse educatie: een groei van 75%Eind 2009 zitten er meer dan 2.500 kinderen met een taalachterstand op de Haagse voorschool. Dit is een groei van 75% ten opzichte van begin 2006. De voorschool is een gestructureerde en intensieve aanpak op zeer jonge leeftijd om taalachterstanden te voorkomen. Met behulp van een educatief programma leren de kinderen vanaf 2,5 jaar spelenderwijs de Nederlandse taal en ontwikkelen zich op andere gebieden.
De groei van het aantal kinderen komt onder andere doordat ouders steeds beter worden voor-gelicht over de voorschool, via consultatiebureaus, open dagen en stedelijke campagnes. Daarnaast is de ouderbijdrage verlaagd en voor sommige ouders is de voorschool zelfs gratis. Ook is het aantal groepen op voorschoolpeuterspeelzalen aanzienlijk uitgebreid, zijn er nieuwe koppels van peuterspeelzaal en basisschool gestart en is voorschoolse educatie ingevoerd op kinderdag-verblijven. Eind 2009 zijn er 240 groepen op voorschoolpeuterspeelzalen, 83 samenwerkings-verbanden tussen peuterspeelzaal en basisschool en 34 kinderdagverblijven met voorschoolse pro-gramma’s (waaronder drie centra waar kinderen van inburgeraars worden opgevangen). We bereiken echter nog niet alle kinderen die de voorschool nodig hebben.
Een verdubbeling tot meer dan 70 schakelklassenDen Haag is vanaf de start in 2006 landelijk gezien koploper in het realiseren van schakelklassen. Dit zijn aparte groepen op de basisschool voor kinde-ren met een zware taalachterstand. Eind 2009 zijn er 73 schakelklassen. Zo’n 3.200 kinderen hebben sinds de start de kans gehad om in een schakelklas hun taalachterstand te verkleinen. Na het schakel-jaar kunnen ze meedoen met het normale lespro-gramma. Landelijk onderzoek laat zien dat leer-lingen baat hebben bij een extra jaar schakelen. Kinderen die aanvullend taalonderwijs volgen, boeken aanzienlijk meer vooruitgang dan kinderen die dat niet doen. Dat geldt zowel voor lezen als spreken.
Een stedelijke opvangstructuur neveninstromersHet Haagse basisonderwijs heeft al langere tijd een stedelijke opvangstructuur voor neveninstro-mers. Een neveninstroomgroep vangt kinderen op die net uit het buitenland komen en de Neder-landse taal niet machtig zijn. Zij krijgen een jaar lang intensief taalonderwijs om daarna met de andere kinderen mee te kunnen doen. Op 15 Haagse basisscholen worden deze kinderen opge-vangen. Door deze voorziening hebben jaarlijks zo’n 300 Haagse basisschoolleerlingen de kans om optimaal te werken aan hun taalontwikkeling.
ENKELE WAPENFEITEN UIT DE PERIODE 2006-2010
• meerdan2.500kinderenmeteentaalachterstandopde
Haagse voorschool: een groei van 75%
• eenverdubbelingtotmeerdan70schakelklassen:
3.200 leerlingen hebben deelgenomen
• 6uurextraonderwijstijdop10basisscholenmeteenbereik
van ruim 1.000 leerlingen
• ruim80basisscholenmetnaschoolseactiviteiten
• eenjaarlijksereductievan10%voortijdigeschoolverlaters
• eenstedelijkeaanpak(hoog)begaafdheid
• alleMbo-ersdoeneentaaltoetsenkrijgenzonodigextra
taallessen
• eensterkeimpulsvoorhetinternationaleonderwijs
• eensterkeimpulsvoorhethogeronderwijs
10
Kopklas: een extra jaar Nederlandse taal voor talentvolle kinderenIn Den Haag is gestart met een zogenaamde kop-klas. Daarmee wordt een brug geslagen tussen basis- en voortgezet onderwijs. Kinderen van wie wordt gedacht dat ze Havo of Vwo aankunnen maar die vanwege hun taalachterstand een lager schooladvies hebben, worden in een extra jaar na groep 8 bijgespijkerd in de Nederlandse taal. De resultaten zijn erg goed: uit de monitor blijkt dat 80% uitstroomt naar Havo of Vwo, terwijl vooraf-gaand aan het jaar kopklas, maar 30% dit advies kreeg. Deze ene kopklas smaakt naar meer. Maar het is tot nu toe niet gelukt om meerdere kopklas-sen in de stad van de grond te krijgen.
Extra onderwijstijd op de basisschoolDe gemeente heeft in de periode 2006-2010 sterk ingezet op de brede school. Eind 2009 hebben 10 zware achterstandsscholen 6 uur extra onderwijs-tijd ingevoerd (het leerkansenprofiel). Het gaat om 6 uur extra lestijd die niet vrijblijvend is en waar het met name gaat om extra taal. Hiermee worden ruim 1.000 leerlingen bereikt. Daarnaast zijn er ruim 80 achterstandsscholen in het basisonderwijs die, in het kader van de verlengde schooldag, naschoolse activiteiten organiseren: sport, cul- turele en creatieve activiteiten met een educatief karakter.
Verbinden van opvang en onderwijsEind 2008 hebben de instellingen voor kinder-opvang, de basisschoolbesturen en de gemeente Den Haag een convenant afgesloten over samen-werking tussen scholen en instellingen voor kinderopvang. Op deze schaal is voor het eerst een dergelijk convenant in Nederland ondertekend. Het doel is de capaciteit van de buitenschoolse opvang uit te breiden in Den Haag, wachtlijsten weg te werken en de samenwerking tussen onder-wijs en opvang te intensiveren. Dit heeft in 2009 geresulteerd in een uitbreiding van het aantal plaatsen buitenschoolse opvang met 50%.
Een jaarlijkse reductie van 10% voortijdige schoolverlatersVoortijdige schoolverlaters zijn jongeren tussen de 12 en 23 jaar die zonder startkwalificatie (mini-maal Havo-diploma of Mbo-diploma op niveau 2) het onderwijs verlaten. Door scholen te stimuleren
het gemeentelijke verzuimprotocol te gebruiken en hun zorgstructuur op orde te brengen, door veel aandacht te besteden aan de overgang van Vmbo naar Mbo en aan beroepenoriëntatie en door de jongeren die toch uitvallen flink op de huid te zitten, is het aantal voortijdige schoolverla-ters de afgelopen jaren steeds met gemiddeld 10% teruggelopen ten opzichte van het jaar daarvoor. Den Haag heeft met 5,7% van het totaal aantal leerlingen, het laagste percentage voortijdige schoolverlaters van de vier grote steden.
Naar een stedelijke aanpak (hoog)begaafdheidSchoolbesturen en de gemeente Den Haag bou-wen aan een stedelijke aanpak voor hoogbegaafde leerlingen in het basisonderwijs, met locaties ver-spreid over de stad. Hiertoe is in oktober 2008 een convenant met de staatssecretaris van Onderwijs ondertekend. Den Haag is hiermee de eerste stad in Nederland die pilots (hoog)begaafdheid uitvoert en zal als voorloper de ervaringen delen met andere scholen en steden in het land die een jaar later zijn begonnen. In het schooljaar 2008-2009 is op vijf basisscholen een plusklas ingericht en één basisschool werkt met twee Leonardo-klassen.
Een dekkend netwerk aan zorgadviesteams in het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijsIedere middelbare school in Den Haag heeft een zorgadviesteam en het ROC Mondriaan heeft er vijf. Er zijn afspraken over de vaste deelnemers en over de werkwijze van de zorgadviesteams. Zo heeft een zorgadviesteam op een school voor voortgezet onderwijs als kernleden: de school, Leerplicht, Bureau Jeugdzorg Haaglanden en de Jeugdgezondheidszorg. Er zijn duidelijke afspra-ken gemaakt over de inzet van gezinscoaches en de jeugdregisseur bij complexe of vastlopende casuïs-tiek. De werkwijze van alle partijen is vastgelegd in een protocol. Dit maakt deel uit van de sluitende zorgstructuur waar de gemeente naar streeft. Hier-mee is een goede basis gelegd voor de aansluiting op de Centra voor Jeugd en Gezin.
Geen thuiszitters meer in het voortgezet onderwijsIn 2009 hebben acht partijen in Den Haag defini-tief de handen in elkaar geslagen om het verschijn-sel thuiszitters in het voortgezet onderwijs terug te dringen en uit te bannen. Het gaat om vergaande afspraken over de aanpak van leerplichtige jonge-
11
Haags talent erkend 2. Terugblik 2006-2010
ren die thuis zitten in plaats van op school. Vaak zijn dit jongeren die (tijdelijk) niet goed op een reguliere school te handhaven zijn. Om dit te bereiken zijn praktische afspraken opgenomen in een convenant. De komende jaren gaan we hier uitvoering aan geven.
Ouders betrekken en mee laten lerenIn Den Haag is de afgelopen jaren flink geïnves-teerd in de relatie tussen school en ouders. Eind 2009 hebben 60 basisscholen via de methodiek Meer Kansen met Ouders gewerkt aan structureel beleid voor ouderbetrokkenheid. Volgens de scholen zorgt de aanpak voor een groter bereik van ouders en een positievere houding van leer-krachten naar ouders. Ook vier Vmbo-scholen en ROC Mondriaan werken met gemeentelijke steun aan het versterken van ouderbetrokkenheid. Ver-der bieden 33 basisscholen oudereducatie aan. Terwijl hun kinderen op school zitten, krijgen de ouders ook les op school. Bij ruim de helft van de schakelklassen wordt daarnaast een speciaal pro-gramma voor ouders verzorgd. De rek is hier nog
niet uit. Taal- en opvoedingsondersteuning voor ouders blijft belangrijk, van voorschool tot en met het middelbaar beroepsonderwijs.
Integratie: meer afspiegelingsscholen en meer samenwerking tussen witte en zwarte scholenVoor het bevorderen van integratie wordt in Den Haag actief ingezet op twee punten: ouder-initiatieven in gemengde wijken en ontmoetingen in overwegend witte en zwarte wijken. Het actie-punt ouderinitiatieven richt zich op basisscholen die geen afspiegeling vormen van de buurt waarin ze staan. Het betreft hier 15 witte en zwarte scholen in de gemengde wijken Regentesse- en Valkenboskwartier, Bezuidenhout, Kortenbos en Zeeheldenkwartier. Deze scholen moeten weer een afspiegeling van de wijk worden. In 2009 zijn in deze wijken voor het eerst wijkcarrousels geor-ganiseerd onder het motto ‘Mijn school is om de hoek’. Door gerichte voorlichting en een geza-menlijk bezoek aan alle basisscholen in de wijk, helpt de gemeente ouders met jonge kinderen bij hun schoolkeuze. Ouders zijn enthousiast over
12
deze carrousels. Of dit daadwerkelijk tot ouder-initiatieven gaat leiden (een groepje ouders dat gezamenlijk hun kinderen op een bepaalde school inschrijft om die school meer te mengen) moet de komende jaren blijken. Het zal veel inspanning vragen om daadwerkelijk tot gemengde scholen in gemengde wijken te komen.
Het actiepunt ontmoetingen richt zich op 62 witte en zwarte scholen in overeenkomstig samen- gestelde wijken. In 2009 zijn de eerste tien basis-scholen van start gegaan. Gedurende een jaar trekken vijf koppels van een witte en een zwarte school intensief met elkaar op. Ze werken samen om verdeeld over het jaar verschillende ontmoe-tingsmomenten te realiseren voor de leerlingen en hun ouders.
Een veiliger gevoel op schoolIn de afgelopen jaren is het gevoel van veiligheid bij zowel leerlingen als personeel op scholen in Den Haag toegenomen. Op Haagse basisscholen waarderen leerlingen het veiligheidsgevoel met het cijfer 8,2 en het personeel met een 8. Op Haagse middelbare scholen is dit voor leerlingen een 7,6 en voor personeel een 7,7. Dit onderwerp vraagt om blijvende aandacht. Daarom is opgeroepen tot een gezamenlijke inspanning van schoolbesturen, politie en gemeente om het veiligheidsgevoel in en om de school te verhogen. Dit heeft onder meer geleid tot een aantal stadsdeelconvenanten en een veiligheidsconvenant van ROC Mondriaan stads-breed. Ook worden er allerlei gedragstrainingen aan leerlingen gegeven, bijvoorbeeld om de weer-baarheid te vergroten.
Ict: een goede infrastructuur in de stadHet Haagse onderwijs heeft de afgelopen jaren een forse stap gemaakt in het gebruik van ict. Zo hebben als eerste in Nederland alle basisscholen de beschikking gekregen over een interactief schoolbord. Ook heeft ruim 75% van de scholen inmiddels een breedbandaansluiting op glasvezel. De overstap van leerlingen van basis- naar voort-gezet onderwijs wordt digitaal ondersteund (BOVO-digitaal), net als de overgang van het voortgezet naar het middelbaar beroepsonderwijs (VOROC). Deze administratieve systemen leveren ook een forse bijdrage aan het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Om het voor scholen en zorgverleners makkelijker te maken om informatie over leerlingen met elkaar te kunnen delen, is het Elektronisch Leerlingdossier (ELD) ontwikkeld.
Alle Mbo-ers een taaltoets en extra taallessen indien nodigMet subsidie van de gemeente begon ROC Mondriaan in 2007 als eerste in Nederland met een taaltoets Nederlands op het Mbo. Studenten met een taalachterstand spijkerde Mondriaan bij. In september 2009 heeft ROC Mondriaan on- geveer 6.500 Mbo-studenten op taal- en reken-vaardigheden getoetst. Naar aanleiding van de toetsresultaten krijgen de studenten die dat nodig hebben, extra taal- en rekenonderwijs aangeboden. Met dit project is Den Haag voorloper ten opzich-te van andere gemeenten.
13
Haags talent erkend 2. Terugblik 2006-2010
Een sterke impuls voor het internationale onderwijsDen Haag ontwikkelt zich tot een internationale onderwijsstad. Geen enkele andere stad in Neder-land heeft zo veel internationale scholen voor basis- en voortgezet onderwijs. Met steun van de staatssecretaris van Onderwijs is in 2009 besloten om in Den Haag de eerste EU-pilot met een nieuwe vorm van Europees Onderwijs te starten. Het spectrum van internationaal onderwijs in Den Haag wordt daarmee verder verbreed. Daarnaast heeft de gemeente het internationale hoofd- kantoor van het International Baccalaureaat vanuit Cardiff naar Den Haag weten te halen. Deze organisatie ontwikkelt internationale onderwijs-programma’s voor leerlingen tussen de drie en negentien jaar. In 2010 opent dit gerenommeerde onderwijsbedrijf zijn deuren in onze stad. Ook zijn scholen internationaal actief. Zo heeft ROC Mondriaan een succesvolle samenwerkingsrelatie met Istanbul in Turkije. Istanbul is in 2010 cultu-rele hoofdstad van Europa. Hiervoor heeft ROC Mondriaan 150 Turkse trainers opgeleid die ver-volgens in Instanbul grote groepen gastheren en gastvrouwen opleiden.
Hoger onderwijs maakt een sterke ontwikkeling doorGeen enkele stad heeft zo veel bekostigde hoge-scholen (zes). Geen enkele Hbo-stad heeft zo veel buitenlandse studenten (meer dan 3.500). Daar-naast maakt Den Haag een slag naar een universi-tair centrum. De Universiteit Leiden heeft in 2009 besloten haar Haagse vestiging uit te bouwen tot een vestiging van formaat, met 2.000 à 2.500 studenten. De eerste stap is de komst van een University College op een eigen stadscampus per september 2010: een internationale topopleiding voor getalenteerde studenten uit binnen- en bui-tenland gericht op het thema ‘global challenges’. De Universiteit Leiden is daarnaast nauw betrok-ken bij een nieuw interdisciplinair instituut van de samenwerkende Haagse onderwijs- en onder-zoeksinstellingen op het gebied van vrede, recht, veiligheid en ontwikkeling: het Institute for Global Justice. Verder is een breed offensief in gang gezet om studenten en afgestudeerden aan Den Haag te binden. Een voorbeeld is het onder-werp studentenhuisvesting. Op basis van de
uitkomsten van een enquête onder alle Haagse studenten is een reeks van maatregelen in gang gezet.
Nauwe samenwerking tussen onderwijs en arbeidsmarktDen Haag investeert samen met de schoolbesturen en het bedrijfsleven in het opzetten van diverse vakcolleges om voortijdige schooluitval en jeugd-werkeloosheid tegen te gaan. Het gaat hier om praktijkgerichte opleidingsroutes verzorgd door een Vmbo-school en ROC samen, die direct leiden tot een startkwalificatie en een vakdiploma. We hebben een bijdrage geleverd aan de loopbaanoriëntatie van jongeren door www.bekijkjetoekomst.nl en de beroepenbeurs ‘Spots on Jobs’ voor Vmbo-leerlingen. Ook hebben we een digitaal stageloket opgezet, met nu zo’n 1.200 bezoekers per maand. Jongeren in het Vmbo en Mbo kunnen via www.stagelokethaaglanden.nl op zoek naar een geschikte stageplek. De gemeente Den Haag biedt tenslotte als werkgever jaarlijks minimaal 300 stage- en leerwerkplekken op Mbo-niveau aan.
Volwasseneneducatie: taalprogramma’s thuis en op schoolIn 2009 zijn 1.000 analfabeten bezig te leren lezen en schrijven. Met hulp van onder andere de regio-nale campagne ‘Doe Weer Mee’ nemen ongeveer 250 laaggeletterden weer in de schoolbanken plaats, maar ook werkzoekenden en werknemers spijkeren hun taal bij. Niet alleen op school, maar ook thuis op de bank kunnen Hagenaars hun taal verbeteren. Meer dan 80.000 mensen kijken naar de educatieve programma’s en taalcursussen van ETV op de regionale zender TV West. ETV beschikt daarnaast over de website www.ETV.nl. Hagenaars kunnen zo op een ander tijdstip het gewenste programma bekijken, thuis of op een cursuslocatie.
14
Uit de terugblik blijkt dat er veel is bereikt. Maar daarmee zijn we er niet. Er liggen grote
opgaven voor het Haagse onderwijs. Voor een deel zijn die hetzelfde als in de voorgaande
jaren. Taalachterstand en schooluitval blijven om aandacht vragen. Maar er doen zich ook
nieuwe kansen voor die we met deze Haagse Educatieve Agenda willen benutten. We willen
van focus op achterstand naar focus op talent.
Taal blijft een hardnekkig probleemEen grote stad als Den Haag heeft te maken met grote vraagstukken. Eén van die vraagstukken is: hoe zorgen we ervoor dat alle inwoners zich kunnen redden in de Nederlandse taal? Dit is een vraagstuk dat actueel blijft. We blijven te maken houden met nieuwe Hagenaars die het Nederlands onvoldoende of niet beheersen. Daarnaast zijn er zo’n 35.000 laaggeletterden in Den Haag. Er blij-ven kinderen naar de basisschool komen die nau-welijks de Nederlandse taal spreken. Taal is en blijft de sleutel tot maatschappelijk succes. Maar daarmee ook een hardnekkig probleem. Wat is er erger dan kinderen met potentie die niet verder kunnen vanwege hun taalachterstand? Hopelijk gebeurt dit in de toekomst niet meer.
Verdere afname van schooluitval nodigOok een hardnekkig probleem is de schooluitval van jongeren. In het voortgezet onderwijs haken
3Opgaven en kansenvoor het Haagse onderwijs
OPGAVEN EN KANSEN VOOR HET HAAGSE ONDERWIJS
• taalblijfteenhardnekkigprobleem
• verdereafnamevanschooluitvalnodig
• aandachtvooronderadvisering
• groeienderolvanscholeninzorgtaken
• dreigendtekortaanleerkrachten
• profielvandestadvraagtommeerhogeropgeleiden
• vanfocusopachterstandnaarfocusoptalent
• VredeenRechtalsverbindendeelementen
15
Haags talent erkend 3. Opgaven en kansen voor het Haagse onderwijs
sommige jongeren af, maar met name in het middelbaar beroepsonderwijs is voortijdige uitval een probleem. Hier ligt de opgave om als scholen en gemeente zo vroeg mogelijk signalen op te pakken die kunnen leiden tot uitval (bijvoorbeeld spijbelen) en jongeren te blijven ondersteunen en motiveren om hun startkwalificatie (minimaal Havo-diploma of Mbo-diploma op niveau 2) te halen.
Aandacht voor onderadviseringJongeren die van alles in hun mars hebben, worden soms toch te laag ingeschaald wat betreft de vervolgopleiding. Bijvoorbeeld doordat ze het Nederlands niet goed beheersen of omdat ze ge-zien de opleidingsachtergrond van hun ouders een lager schooladvies krijgen dan nodig is. Deze jongeren presteren onder hun niveau. Dit kan leiden tot demotivatie en schooluitval. Het gaat hier om onbenut talent voor de stad. Dit on- benutte talent omzetten in kapitaal voor de stad is een grote opgave voor de komende jaren.
Groeiende rol van scholen in zorgtakenScholen hebben een groeiende rol in zorgtaken. Veel kinderen en jongeren hebben specifieke aan-dacht nodig. Ook wettelijk wordt die rol groter in het kader van ‘passend onderwijs’. De reguliere basisscholen in Den Haag beschikken over een goede zorgstructuur. In deze zorgstructuur moet blijvend geïnvesteerd worden, zodat er steeds min-der kinderen naar het speciaal (basis)onderwijs gaan. Voor de gemeente ligt er een faciliterende opdracht op dit terrein.
Dreigend tekort aan leerkrachtenDe Haagse onderwijsopgaven zijn alleen te realise-ren met goede leraren. Een dreigend tekort in met name het voortgezet onderwijs is een punt van zorg, maar ook in het basis- en speciaal onderwijs speelt dit. Als er niets gebeurt, dan loopt het tekort in het Haagse voortgezet onderwijs op tot 300 fte’s op een totaal van circa 2.500 in 2015. Dit is één structurele onvervulde plek op elke acht leraren-plaatsen. Het voortgezet onderwijs in Den Haag
16
roept al jaren om een lerarenopleiding in de stad. Jongeren uit Den Haag die leraar willen worden, moeten nu hun opleiding volgen in Amsterdam of Rotterdam. In de praktijk blijkt dat zij dan ook vaak in die regio’s stage lopen en daar vervolgens gaan werken. Daarnaast willen jongeren die een lerarenopleiding gaan volgen dat graag in hun eigen stad doen. Vandaar dat het aantal jongeren uit Den Haag dat een lerarenopleiding volgt rela-tief laag is (2,7%) in vergelijking met Rotterdamse (3,7%) en Amsterdamse (5,1%) middelbare scholieren.
Profiel van de stad vraagt om meer hoger opgeleidenDoor het profiel van de stad als bestuurlijk cen-trum van Nederland en als internationaal centrum voor Vrede en Recht is het arbeidsaanbod voor hoogopgeleiden relatief groot. Kinderen en jonge-ren moeten zich daarom maximaal kunnen ont-wikkelen om in de stad te kunnen participeren. Een zo hoog mogelijk niveau halen, staat voorop.
Maar wel naar ieders capaciteit. We zorgen voor extra onderwijstijd, we stimuleren stapelen en spijkeren leerlingen bij, zodat ieder kind een schooladvies krijgt dat bij hem of haar past.
Van focus op achterstand naar focus op talentOm zoveel mogelijk Hagenaars aan het werk te krijgen, moet de kwaliteit van de uitstroom goed zijn, zowel bij de overgang van het basis- naar het voortgezet onderwijs als van het voortgezet naar het middelbaar beroepsonderwijs, het hoger be-roepsonderwijs of de universiteit. Het ontwikkelen van talenten staat voorop en niet het compenseren van achterstanden. Dit betekent dat we willen ‘trekken aan de bovenkant’ in plaats van ‘duwen aan de onderkant’. We stimuleren dat jongeren opstromen naar hogere opleidingsvormen, maar ook dat jongeren die het liefste met hun handen werken daarin kunnen excelleren. We willen uit iedereen in de stad het beste halen, voor iedereen op zijn eigen niveau en op zijn eigen manier. In de komende beleidsperiode gaan we die omslag
17
Haags talent erkend 3. Opgaven en kansen voor het Haagse onderwijs
maken en aan de kinderen, jongeren en ouders vragen om ook zelf ambitieus te zijn. Naast leer-rechten zijn er ook ‘leerplichten’ voor ouder en kind.
Vrede en Recht als verbindende elementenSchoolbesturen en scholen in de verschillende onderwijssectoren werken samen, maar zijn ook veel op hun eigen terrein met hun eigen expertise bezig. Als verbindend element willen we daarom aanhaken bij de ontwikkeling van Den Haag als Internationale Stad van Vrede en Recht. We willen de Internationale Stad van Vrede en Recht zicht-baarder en tastbaarder maken in de verschillende scholen en opleidingen in de stad.
18
Met de benen op het land en de blik op de zee en de hele wereld. Zo is Den Haag in de loop
der eeuwen vaak en met succes de toekomst tegemoet getreden. En zo zullen de Haagse
schoolbesturen samen met de gemeente het lokale onderwijsbeleid, cruciaal voor de ontwikke-
ling van de stad, vormgeven. We hebben de lat hoog gelegd: de ambities die we samen hebben
vastgesteld, zijn niet bescheiden. We denken echter dat dit terecht is, omdat goed onderwijs-
beleid nodig is met het oog op de toekomst van de stad.
We zetten bewezen beleid doorIn de terugblik hebben we aangegeven dat we de afgelopen jaren veel hebben bereikt met het Haagse onderwijsbeleid. Dit maakt dat we niet kiezen voor een totale omwenteling, maar dat we kiezen voor continuïteit van succesvol beleid. We zetten bewezen maatregelen voort. Neem de voor-school. We bereiken nu zo’n 65% van de kinderen die het nodig hebben, maar we willen naar 100%. Schakelklassen, kopklas, het terugdringen van spij-belen, het voorkomen van voortijdig schoolverla-ten en het betrekken van ouders: daar wordt ook de komende jaren volop aan doorgewerkt.
We maken talent zichtbaarWe hebben het over het ontwikkelen van talenten en niet meer over het compenseren van achter-standen. Hiervoor gaan we onderadvisering tegen en breiden we onze stedelijke aanpak (hoog)be-
4Ambities 2010-2014
AMBITIES 2010-2014
• wezettenbewezenbeleiddoor
• wemakentalentzichtbaar
• wegevendeschooleenspilfunctieindewijk
• wezorgenvooruitstekendehuisvesting
• wezorgenvooruitstekendeleerkrachten
• wemakeneenkoppelingtussenonderwijsenDenHaag
InternationaleStadvanVredeenRecht
19
Haags talent erkend 4. Ambities 2010-2014
gaafdheid uit. We gaan Haagse jongeren meer tijd bieden om tot volledige ontwikkeling te komen. Deze extra leertijd kan bestaan uit activiteiten na school (de brede school), in het weekend en tijdens de zomervakantie. Ook een wettelijke verlaging van de leerplicht voor 3-jarigen met een taalach-terstand hoort hierbij. Waar dat nodig is, zullen we samen met de schoolbesturen institutionele barrières wegnemen. Als stapelen tot een beter perspectief leidt voor bepaalde leerlingen, dan stimuleren we dit. We zorgen dat er meer leerlin-gen in het basisonderwijs in een kopklas terecht komen, zodat ze een hoger schooladvies krijgen. We spijkeren bij, we zorgen voor huiswerkbegelei-ding onder verantwoordelijkheid van de school en we betrekken en lichten ouders goed voor over de mogelijkheden voor hun kind. Onconventionele routes of oplossingen gaan we niet uit de weg.
We geven de school een spilfunctie in de wijkVoor de Haagse jeugd tot twaalf jaar zetten we het beleid rond brede scholen door. De komende jaren ontstaat een dekkend en samenhangend netwerk van brede basisscholen die samenwerken met voorscholen, buitenschoolse voorzieningen, welzijn en zorg. Iedere basisschool is een brede
school, toegesneden op de buurt. Kinderen kun-nen zich breed ontwikkelen en ontplooien, bijvoorbeeld door extra aandacht voor taal en rekenen. Maar ook door het samen spelen, het beoefenen van sport, het deelnemen aan kunst- en cultuuraanbod en het eigen maken van een gezonde levenswijze. Ouders zijn beter in staat om werk en gezin te combineren.
In het Haagse voortgezet onderwijs bestaan er nog nauwelijks brede scholen. Het concept uit het basisonderwijs is niet zo maar over te zetten. Leer-lingen zijn ouder en hebben andere ontwikkelings-behoeften. Echter, ook voor hen zijn brede scholen belangrijk, bijvoorbeeld om een maatschappelijke tweedeling na schooltijd te voorkomen. Leerlingen met hoogopgeleide en goedverdienende ouders die naar de huiswerkklas, sportvereniging of muziekschool gaan. Terwijl leerlingen met laag-opgeleide ouders over straat zwerven, niet aan sport of cultuur doen en weinig aandacht besteden aan het maken van huiswerk. Een enkele middel-bare school in Den Haag is hier al mee gestart, ook is er een zaterdag- en zomerschool. Deze initiatieven worden verder uitgebouwd en uitge-breid.
20
We zorgen voor uitstekende huisvestingIn de school van de toekomst kunnen kinderen vanaf nul jaar in de dagopvang terecht, kunnen kinderen vanaf vier jaar naar de voor- en na-schoolse opvang, kunnen kinderen buiten de lestijd om aan allerlei activiteiten deelnemen en is er ook een plek voor de ouders. Ouders worden geïnformeerd over en betrokken bij de gang van zaken op school en ouders leren hoe ze hun kind kunnen ondersteunen. Ook kunnen ouders de Nederlandse taal leren. Daarnaast kunnen buurt-bewoners gebruik maken van het gebouw. Om scholen die spilfunctie te kunnen geven, gaan we de komende vier jaar topvoorzieningen voor het onderwijs bouwen. Dat betekent uitstekende schoolgebouwen, toekomstbestendig en duurzaam gebouwd. Maar dat betekent ook gebouwen waar-in onderwijs en andere functies (zoals dagopvang en buitenschoolse opvang, sport, cultuur en wel-zijn) goed kunnen worden gecombineerd. Op de kortere termijn komen er aantrekkelijke multi-
functionele accommodaties in de krachtwijken, waarin deze verschillende functies samenkomen.
We zorgen voor uitstekende leerkrachtenDe gemeente en de schoolbesturen gaan er samen alles aan doen om te zorgen dat er voldoende en uitstekende leerkrachten voor de Haagse scholen in het basis- en voortgezet onderwijs zijn. We hebben het zowel over de kwaliteit van de leerkrachten als het terugdringen van het tekort aan leerkrachten. We willen een voorziening voor het opleiden van leerkrachten. Dit stelt studenten in staat om een groot deel van hun opleiding aan een middelbare school in Den Haag te volgen. Ook de terugkeer van ervaren (leer)krachten wordt gestimuleerd. We zetten alles op alles om voldoende hoogwaardige menskracht te vinden voor het Haagse onderwijs. Immers, veel staat of valt met de kwaliteit van de leraar voor de klas. In dit kader blijven we druk uitoefenen richting het Rijk voor een eigen vol-waardige lerarenopleiding in Den Haag.
21
Haags talent erkend 4. Ambities 2010-2014
We maken een koppeling tussen onderwijs en Den Haag Internationale Stad van Vrede en RechtWe willen Den Haag als Internationale Stad van Vrede en Recht zichtbaarder en tastbaarder maken in de verschillende scholen en opleidingen. Den Haag is een stad met een sterk internationaal karakter, door de ligging aan zee van oudsher bekend met vele nationaliteiten en culturen. Dit mondiale karakter van de stad moet ook uitstralen op nieuwe generaties leerlingen. Ook andersom geldt dat buitenlandse gasten zich thuis moeten kunnen voelen in Den Haag. We willen leerlingen kennis laten maken met andere culturen. In het voortgezet onderwijs moeten leerlingen de kans krijgen om te participeren in internationale uit-wisselingsprojecten, waarbij ze contact leggen met leeftijdsgenoten in het buitenland. Internationale studenten in het middelbaar beroeps- en hoger onderwijs zijn een verrijking voor de stad en zijn van harte welkom. Om dit mogelijk te maken werken we gezamenlijk aan goede studenten- huisvesting en het vergemakkelijken van het verkrijgen van de benodigde papieren.
Leeswijzer voor de volgende hoofdstukkenIn de volgende hoofdstukken passen we de ambi-ties toe op de thema’s waarvan de gemeente en het onderwijsveld gezamenlijk hebben vastgesteld dat zij de kern van het Haagse onderwijsbeleid voor de komende periode omvatten. Daarbij maken we onderscheid in stadsbrede thema’s en thema’s die voor verschillende leeftijdsgroepen gelden: 0-12 jaar, 12-18 jaar en 18 jaar en ouder.
22
Stadsbrede thema’s zijn thema’s die zo belangrijk en generiek zijn, dat ze voor alle leeftijden en
alle onderwijsinstellingen gelden. Hoe oud je kind ook is, op welke school je ook lesgeeft en
waar je school ook staat in Den Haag: deze thema’s zijn herkenbaar aanwezig. We willen geen
zeer zwakke scholen in Den Haag. Taalbeleid heeft een zeer hoge prioriteit. We willen actieve
ouders die betrokken zijn bij het onderwijs aan hun kinderen. En we willen het internationale
onderwijs in de stad versterken.
5.1 Geen zeer zwakke scholen
Als we onderwijs van goede kwaliteit willen leve-ren, kunnen we ons niet veroorloven dat er zeer zwakke scholen zijn. Een zeer zwakke school is een school die onvoldoende onderwijsresultaten (eindopbrengsten) realiseert en die daarnaast op cruciale onderdelen van het onderwijsproces on-voldoende kwaliteit laat zien. We doen er dan ook alles aan, om ervoor te zorgen dat alle scholen in Den Haag goed zijn. De Haagse schoolbesturen en de gemeente zijn van mening dat zeer zwakke scholen zo snel mogelijk in de lift moeten, om weer op en boven het gewenste kwaliteitsniveau te komen. Dit vraagt in de eerste plaats om grote inzet van de schoolbesturen, hun scholen en leerkrachten, maar ook om goede samenwerking tussen schoolbesturen en gemeente.
5Wat pakken we stadsbreed op?
23
Haags talent erkend 5. Wat pakken we stadsbreed op?
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?In vergelijking met de andere grote gemeenten
(Amsterdam,RotterdamenUtrecht)heeftDenHaag
zeer weinig scholen die door de Inspectie van het
Onderwijs als zeer zwak worden beoordeeld. Den Haag
kent momenteel één zeer zwakke basisschool.
Den Haag heeft significant minder zeer zwakke
scholen over de hele linie van het onderwijs.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Directopdehoogtebrengenvandegemeente
door het schoolbestuur van een school of een opleiding die door de Inspectie van het Onder-wijs als zeer zwak is beoordeeld.
• Analyserenvandeproblematiekopdezeerzwakke school of opleiding en het opstellen van een plan van aanpak door het schoolbestuur. Het schoolbestuur bespreekt het plan van aan-pak met de gemeente en bepaalt in overleg met de gemeente hoe zij de kwaliteitsverbetering kan faciliteren.
• Jaarlijksbesprekenvandevorderingenophetplan van aanpak van de zeer zwakke school door het schoolbestuur met de gemeente. Naar aanleiding van deze besprekingen worden de nodige maatregelen getroffen.
• Verminderenvanhetaantalzwakkescholen.• Allezeilenbijzettendoorhetschoolbestuur,
de schoolleider en de leerkrachten zodat een zwakke school niet verder afglijdt en zeer zwak wordt, maar zich ontwikkelt in positieve richting.
• Vaststellenin2010watdeHaagseschoolbestu-ren voor voortgezet onderwijs zien als goede indicatoren van de kwaliteit van hun onderwijs en van de gewenste onderwijskwaliteit, om zo ook een Haagse onderwijskwaliteit te definiëren.
5.2 Taalbeleid hoge prioriteit
Taal heeft binnen het Haagse onderwijsbeleid al-tijd een hoge prioriteit gehad. Vanuit het besef dat er een blijvende inzet nodig is op taal en we de vruchten kunnen plukken van beleid dat zich al bewezen heeft op dit terrein, investeren zowel de gemeente als de schoolbesturen en scholen veel in taalbeleid en taalprojecten. Het goed spreken van
de Nederlandse taal is van essentieel belang om onze ambitie van optimale ontwikkeling van kinderen mogelijk te maken. Daarnaast is er ook aandacht voor de taalontwikkeling van ouders en buurtbewoners in de wijk.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• Voorscholen:steedsmeerpeuterspeelzalenen
basisscholenwerkeninDenHaagsamen(zo-
genoemdevoorscholen).Dekinderenlerenhier
spelenderwijs de Nederlandse taal. Den Haag heeft
eind 2009 83 voorscholen met 240 groepen en 34
kinderdagverblijven die het voorschoolprogramma
uitvoeren. Meer dan 2.500 kinderen met een taal-
achterstand bezoeken een voorschool in Den Haag.
• Schakelkassen:sinds2006hebben3.200leerlingen
in Den Haag deelgenomen aan schakelklassen om
hun taalachterstand in te lopen en is het aantal
schakelklassen verdubbeld tot meer dan 70.
• Kopklas:eriseenkopklasgestart,eenextrajaar
Nederlandse taal voor kinderen met Havo of
Vwo potentie. Voorafgaand aan de kopklas kreeg
zo’n 70% van deze leerlingen een Vmbo-advies
vanwege hun taalachterstand. Na één jaar veel
aandacht voor taal kreeg 80% van deze leerlingen
een Havo- of Vwo-advies.
• Neveninstroomgroepen:eriseenstedelijkevoor-
ziening voor neveninstromers. 15 basisscholen en
3 scholen voor voortgezet onderwijs begeleiden
leerlingen die net uit buitenland zijn gekomen
intensief bij het leren van het Nederlands.
• Extraonderwijstijd:optienHaagsebasisscholen
krijgen leerlingen zes uur extra les per week.
24
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Verderinvesterenindetaalontwikkelingvan
jonge kinderen (2,5 tot 6 jaar) met voor- en vroegschool. Eind 2013 willen gemeente, schoolbesturen en kinderopvangorganisaties alle Haagse kinderen bereiken die de voor-school nodig hebben. Om dit daadwerkelijk te kunnen realiseren, doen we een appèl op het Rijk om de leerplicht voor 3-jarigen met een taalachterstand in te voeren.
• Testenvanleidstersinvoorscholen,peuter-speelzalen en kinderdagverblijven op de beheersing van de Nederlandse taal en ook van onderwijsassistenten op Mbo-niveau 4 in de vroegschool.
• VerhogenvandebeheersingvandeNederland-se taal door leidsters en onderwijsassistenten op basis van de testresultaten waar nodig bij te scholen.
• Voortzettenschakelklassenmeteenbereikvanminimaal 900 leerlingen per jaar.
• Uitbreidenvanhetaantalkopklassenvan 1 naar 3 in het schooljaar 2010-2011, naar 4 in schooljaar 2011-2012 en naar 5 in schooljaar 2012-2013. Hiertoe behoort ook het opzetten van kopklassen voor potentiële leerlingen Vmbo theoretische leerweg. De huidige kopklas is bedoeld voor leerlingen met Havo/Vwo- potentie. Er zijn ook in het Vmbo veel leer-lingen met een ‘scheef profiel’. Met een jaar intensief taalonderwijs is het goed mogelijk dat zij binnen het Vmbo kunnen doorstromen naar de hogere niveaus.
• Instandhoudenstedelijkeopvangstructuurneveninstromers om leerlingen die net uit het buitenland zijn gekomen intensief te kunnen begeleiden bij het leren van het Nederlands.
• Realiserenvanextraverplichteonderwijstijdvan 6 uur op 25 scholen eind 2012 (175 groe-pen, 2.600 leerlingen). Hierbij wordt gekeken wat de gevolgen zijn voor de buitenschoolse opvang.
• Zorgenvoorsoepeleovergangenbinnenhetonderwijsstelsel. Daarbij is er speciale zorg voor de overgang van Vmbo naar Mbo en het taalgerichte vakonderwijs in het Mbo.
• Terugdringenanalfabetisme,laaggeletterdheiden taalachterstanden. Jaarlijks beginnen 1.500 Hagenaars met een cursus volwasseneneducatie.
Die tijd wordt met name benut voor extra taal-
onderwijs.
• Taalinhetmiddelbaarberoepsonderwijs:alle
nieuwe instromers in het middelbaar beroeps-
onderwijs in Den Haag krijgen taaltoetsen en
waar nodig extra taallessen.
• Volwasseneneducatie:DenHaaginvesteertvia
de volwasseneneducatie in het wegwerken van
taalachterstanden bij volwassenen. Voor moeilijk
te bereiken doelgroepen zijn er taalprogramma’s
op de educatieve televisie en radio. De gemeente
heeft de doelstelling van jaarlijks 2.000 deelnemers
aan de volwasseneneducatie ruimschoots gehaald.
Ook van cursussen alfabetisering en Nederlands
lezenenschrijven(NT1)voorlaaggeletterden
wordt veel gebruik gemaakt.
De ontwikkeling van Haags taalbeleid krijgt in-middels veel ruggensteun vanuit landelijk beleid. Versterking van de taalvaardigheid is ook landelijk uitgeroepen tot een beleidsprioriteit.
25
Haags talent erkend 5. Wat pakken we stadsbreed op?
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Betervoorlichtenvanouderswatbetreftde
keuze voor een school voor basis- of voort-gezet onderwijs voor hun kind. De Wegwijzer Primair Onderwijs en de Wegwijzer Voortgezet Onderwijs gaan inzage geven in de kwaliteit van het onderwijs op de scholen.
• Organiserenvanwijkcarrouselsonderhet motto ‘Mijn school is om de hoek’. Door gerichte voorlichting en een gezamenlijk bezoek aan alle basisscholen in de wijk, helpt de gemeente met dit project ouders met jonge kinderen bij hun schoolkeuze.
• Blijveninzettenopouderbetrokkenheiddoorde 60 basisscholen die deel hebben genomen aan Meer Kansen met Ouders.
• Meedoenvanallevoorschoolpeuterspeelzalenaan Meer Kansen met Ouders behorend bij de 60 basisscholen die hebben deelgenomen aan dit project. Op deze manier ontstaat een doorgaande lijn in het beleid voor ouder- betrokkenheid.
• OnderzoekenvanMeerKansenmetOudersin 2009 en gebruiken van de resultaten om ouderbetrokkenheid verder te versterken op de betreffende 60 basisscholen.
• Continuerenenversterkenvantaal-enopvoe-dingsondersteuning door de projecten Ouder en School en Schakelklas en Ouders.
• VerspreidenvandekennisdiebijvierVmbo-scholen met betrekking tot ouderbetrokkenheid is opgedaan en verbreden van het project naar alle Vmbo-scholen.
• Continuerenenversterkenvandeimpuls ouderbetrokkenheid bij ROC Mondriaan.
• Ontwikkelenvanprojectenouderbetrokkenheidin het Hbo, specifiek voor studenten en ouders met een niet-westerse achtergrond.
5.4 Sterk internationaal profiel
Den Haag is de Internationale Stad van Vrede en Recht. Er wonen in de regio Den Haag ongeveer 40.000 expats, die naar schatting 28.000 extra banen opleveren in de persoonlijke en zakelijke dienstverlening. Een excellent internationaal on-derwijsaanbod speelt voor deze groep een grote rol bij de keuze om zich in Den Haag te vestigen.
5.3 Actieve ouders
Het is van belang voor de ontwikkeling van kinde-ren dat ouders betrokken zijn bij hun school en schoolloopbaan. Kinderen presteren beter, naar-mate hun ouders meer betrokken zijn. Ze vallen minder uit en ontplooien hun talenten beter. Ouders dragen voor de ontwikkeling van kinderen de eerste verantwoordelijkheid. Scholen kunnen en moeten ouders hierbij behulpzaam zijn. Een goede samenwerking tussen school en ouders is dus van groot belang. We verwachten van ouders dat ze actief betrokken zijn bij de schoolcarrière en schoolkeuzes van hun kind en dat zij thuis ook bijdragen aan de ontwikkeling van hun kind. Soms vraagt dit extra inspanning of ondersteuning, bij-voorbeeld wanneer ouders niet bekend zijn met het Nederlandse schoolsysteem of de Nederlandse taal niet spreken. Dan is het extra belangrijk dat scholen er alles aan doen om de samenwerking met ouders goed te laten verlopen. Deze samen-werking begint al voordat de kinderen daadwerke-lijk op school of op een opleiding zitten, ofwel bij het bewust kiezen van een goede school of oplei-ding voor je kind.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• Opbasisscholenmetveelachterstandsleerlingenis
hetprojectMeerKansenmetOudersuitgevoerd.
Dit heeft gezorgd voor schoolspecifiek beleid voor
ouderbetrokkenheid op 60 scholen. Elke school die
deelneemt heeft een oudercoördinator: iemand
binnen het schoolteam die tijd krijgt om ouder-
betrokkenheid extra aandacht te geven. Bij zeker
20 scholen is hierbij de voorschoolpeuterspeelzaal
betrokken.
• OpvierVmbo-scholenenopROCMondriaan
zijn activiteiten gesubsidieerd om de band tussen
ouders en school te versterken.
• Opbasisscholenmetveelachterstandsleerlingen
zijn laagdrempelige vormen van oudereducatie
(taal-enopvoedingsondersteuning)mogelijk
gemaakt door de projecten Ouder en School op
33 basisscholen en Schakelklas en Ouders op 30
basisscholen.
26
• Zesscholenvoorvoortgezetonderwijsbieden
tweetaligVwoaan(Nederlands–Engels).
• In2009isbeslotenominDenHaagdeeerste
EU-pilot met een nieuwe vorm van Europees
Onderwijs te starten.
• HetROCMondriaanonderscheidtzichlandelijk
door een aanbod van drie Engelstalige opleidingen
en door internationale samenwerking.
• AllevijfbekostigdehogescholenhebbenEngels-
talige opleidingen.
• IndeambitieomDenHaagteontwikkelenalseen
internationaal georiënteerd kenniscentrum op het
gebiedvanVredeenRechtzijngrotestappenge-
zet. De Universiteit Leiden heeft plannen om haar
Haagsevestigingverderuittebreiden,metals
eerste stap de opening van het Leiden University
College in The Hague in september 2010.
De voorbereidingen daarvan zijn in 2006 gestart.
• In2009streken2.500studentenuitdehelewereld
neer in Den Haag voor ‘s werelds grootste universi-
taire VN-simulatiewedstrijd: Harvard World Model
United Nations. Den Haag was gaststad voor dit
vijfdaagseevenement,waarinVN-organisaties
nagespeeld worden door studenten onder de vlag
van de prestigieuze Harvard University.
Wat gaan we doen in 2010-2014?We gaan het Haagse internationale scholenveld versterken door:• Wegwerkenvanwittevlekkeninhetinter-
nationale onderwijs. Met name internationaal onderwijs op Vmbo-niveau en onderwijs voor internationale leerlingen die een vorm van speci-aal onderwijs nodig hebben, vragen om aandacht.
• AantrekkenvaninternationaleHbo-enuni-versitaire opleidingen. Met name benutten van kansen voor internationaal hoger onderwijs in de economisch sterke sectoren, met Vrede en Recht als het vlaggenschip van Den Haag.
• OpenenvanhetLeidenUniversityCollegeinThe Hague in september 2010.
• DefinitiefrealiserenvanEuropeesOnderwijsinDen Haag eind 2013, indien de pilot met een nieuwe vorm van Europees Onderwijs succes-vol is. Deze eerste pilot vindt plaats op de International School of The Hague (ISH).
• Zorgenvooreenbetereinformatievoorzieningover het internationale scholenveld in Den Haag (onder meer met behulp van een
Momenteel volgen er circa 6.000 leerlingen op acht internationale scholen onderwijs in Den Haag. Den Haag heeft met Lighthouse Education ook een school voor speciaal basisonderwijs voor leerlingen van de internationale gemeenschap. Een eerste doelstelling van het Haagse onderwijsbeleid is de versteviging en uitbreiding van het inter- nationale scholenveld.
Daarnaast willen we het sterke profiel van Den Haag Internationale Stad van Vrede en Recht benutten om het curriculum op Haagse scholen een internationaler karakter te geven, zodat jongeren bewust en goed toegerust de (steeds internationaler georiënteerde) arbeidsmarkt kunnen betreden. Voor jongvolwassenen en zogeheten ‘midcareer professionals’ die hoger onderwijs willen volgen, is er een keur aan Engelstalige opleidingen op het gebied van vrede en recht. Deze opleidingen, variërend van zomercursussen tot volledige masteropleidingen en promotietrajecten, zijn als het ware de kennisvloer onder de hooggekwali-ficeerde, internationaal georiënteerde kennis- economie van de Haagse regio. De onderwijs- instellingen werken in toenemende mate samen om een internationaal concurrerend aanbod te kunnen bieden.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?Den Haag geldt in Nederland als de internationale
onderwijsstad. Van alle leerlingen op internationale
scholen in Nederland zit de helft op school in en rond
Den Haag. Daarnaast is het Haagse reguliere onderwijs
sterk internationaal georiënteerd:
• Basisscholenenmiddelbarescholenhebben
contact met internationale scholen en instellingen
(hetprojectDeHaagseBrug).
27
Haags talent erkend 5. Wat pakken we stadsbreed op?
• SamenwerkenmetNewYorkCityalsVN-stad,met als doel dat scholen aan weerszijden van de oceaan leren van elkaars sterke punten. Dit betreft het uitwisselen van leerkrachten en leer-lingen van Haagse scholen met scholen in New YorkCity.Maarookhetdelenvankennisenervaring rond thema’s als het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten.
• OrganiserenvaneeneersteMootCourtvoorHaagse leerlingen in het voorgezet onderwijs in 2010. Een Moot Court is een (internationale) simulatierechtbank, waarbij leerlingen leren hoe ze moeten pleiten aan de hand van casussen uit het Internationale Strafrecht. Tegelijk geven advocaten van gerenommeerde kantoren les op school.
• Vanafhetstudiejaar2010-2011jaarlijks verstrekken van circa vijf beurzen via het Wim Deetman Studiefonds voor het volgen van een masteropleiding aan een onderwijs-instelling in Den Haag. Dit betreft studenten
woonachtig in ontwikkelingslanden met aan-toonbare excellente prestaties en interesse voor Den Haag Internationale Stad van Vrede en Recht.
Engelstalige brochure en een meertalige onderwijspagina op de gemeentelijke website www.denhaag.nl.
• Lancerenin2010vaneentweetaligeinternet-portal voor studenten, waarop (aankomende) Nederlandse en buitenlandse studenten allerlei informatie kunnen vinden.
• CreërenvanmeerinteractietussendeHaagsescholen en het internationale scholenveld via De Haagse Brug. Er worden lespakketten gemaakt over Den Haag als internationale stad en uitwisselingen georganiseerd.
• Verbeterenvanhetvoorzieningenniveauvoorbuitenlandse studenten. Dit betreft huisvesting, informatievoorziening en levendigheid.
We gaan de internationalisering van het Haagse reguliere Nederlandse onderwijs bevorderen door:• Uitbreidenvantweetaligbasis-envoortgezet
onderwijs in Den Haag. Eind 2013 zijn er 10 basisscholen en 10 scholen voor voortgezet onderwijs die tweetalig onderwijs verzorgen.
• Participerenvanbasisschoolleerlingenenmiddelbare scholieren en hun leerkrachten in internationale uitwisselingsprojecten, waarbij ze contact leggen met leeftijdsgenoten in het buitenland.
28
Wat hebben we eind 2013 bereikt voor kinderen van 0 tot 12 jaar die in Den Haag wonen?
Alle kinderen met een taalachterstand zitten op de voorschool. Alle ouders weten wanneer ze
hun kind kunnen inschrijven op de basisschool; er is sprake van een duidelijk inschrijfmoment
in Den Haag. Zoveel mogelijk kinderen gaan in hun eigen buurt naar school. Kinderen van witte
en zwarte scholen ontmoeten elkaar. Alle basisscholen werken samen met een buitenschoolse
opvangorganisatie. Kinderen op zware achterstandsscholen volgen extra onderwijs gericht
op taal. Hoogbegaafde leerlingen komen aan hun trekken. Elke leerling die dat nodig heeft,
krijgt extra zorg. En kinderen krijgen een schooladvies voor het voortgezet onderwijs dat past
bij hun potentie.
6.1 Focus op voor- en vroegschoolse educatie
Veel Haagse kinderen groeien van huis uit niet op in een taalrijke omgeving. Deze kinderen begin-nen daardoor met een grote taalachterstand aan de basisschool. Het blijkt zeer moeilijk om deze taal-achterstand in te halen. Deze kinderen stromen vervolgens door naar lagere niveaus van het voort-gezet onderwijs en hebben een grotere kans om zonder startkwalificatie (minimaal Havo-diploma of Mbo-diploma op niveau 2) op de arbeidsmarkt te komen. Een gestructureerde en intensieve aan-pak op zeer jonge leeftijd kan deze achterstanden
6Wat gaan we doen voor 0-12 jarigen?
Ruim 44.000 Haagse kinderen gaan naar een school
voor basisonderwijs aan 158 verschillende scholen
(peildatum 1 oktober 2008):
Aantal leerlingen Aantal scholen
Basisonderwijs 42.513 137
Speciaal basisonderwijs 1.056 12
RegionaleExpertiseCentra
(t/m12jaar) 880 9
29
Haags talent erkend 6. Wat gaan we doen voor 0-12 jarigen?
voorkomen. De Haagse voorschool biedt deze aanpak. Met behulp van een bewezen educatief programma leren de kinderen vanaf 2,5 jaar spelenderwijs de Nederlandse taal en ontwikkelen zich op andere gebieden. Ook kinderen voor wie extra taalprogramma’s minder urgent zijn, mogen in Den Haag naar de voorschool om zo segregatie te voorkomen. De voorschoolpeuterspeelzaal werkt nauw samen met de groepen 1 en 2 van de basisschool (de vroegschool). De basisschool moet deze extra aandacht voor taal doorzetten in de groepen 3 en hoger. Alleen hierdoor blijven de effecten van de voorschoolse educatie behouden.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• Hetaantalvoorscholenissterkgegroeid.Eind
2009 zijn er 83 voorscholen met 240 peuter-
groepen. Meer dan 2.500 kinderen met een
taalachterstand bezoeken een voorschool in
Den Haag.
• 34kinderdagverblijvenbiedenvoorschool-
programma’saan,waarbijkinderenspelenderwijs
de Nederlandse taal leren en zich ook op andere
gebieden ontwikkelen.
• Deconsultatiebureaushebbeneengroterol
gekregen in het tegengaan van taalachterstanden
bij jonge kinderen. Zij verwijzen alle kinderen die
hierbij gebaat zijn door naar de voorschool. Indien
nodig wordt een extra huisbezoek afgelegd
om ouders te overtuigen van het nut van de
voorschool.
• In2009zijnineenpilotinhetstadsdeelCentrum
leerplichtambtenaren ingeschakeld als ouders na
herhaaldelijke oproepen van het consultatiebureau
hun kind niet inschrijven op de voorschool.
• DeHaagsevoorschoolisgratisvooroudersmet
een laag inkomen en kent voor anderen een zeer
laag tarief. Daarmee zijn financiële drempels
weggenomen.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Verderinvesterenindetaalontwikkelingvan
jonge kinderen (2,5 tot 6 jaar) met voor- en vroegschool. Eind 2013 willen gemeente, schoolbesturen en kinderopvangorganisaties alle Haagse kinderen bereiken die de voor-school nodig hebben. Om ook daadwerkelijk al die kinderen te bereiken, is het noodzakelijk
dat het Rijk leerplicht invoert voor 3-jarigen met een taalachterstand en hiervoor voldoende financiële middelen beschikbaar stelt.
• Voorkomenvansegregatieindevoorschooldoor ook kinderen toe te laten voor wie extra taalprogramma’s minder urgent zijn.
• Inschakelenvanleerplichtambtenarenindehele stad vanaf 2010 als ouders na herhaalde-lijke oproepen van het consultatiebureau hun kind niet inschrijven op de voorschool. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de ervaringen op-gedaan in de pilot in het stadsdeel Centrum.
• Voerenallevoor-envroegscholendevoor-envroegschoolse educatie volgens het Model Haagse Voorschool uit. Hiermee voldoen zij aan alle randvoorwaarden die nodig zijn voor effectieve voor- en vroegschoolse educatie. Dit betekent onder meer dat er gewerkt wordt met één van de goedgekeurde programma’s (Pirami-de, Kaleidoscoop, Puk en Ko of Startblokken), dat deze gedurende vier dagdelen per week worden aangeboden, dat er op deze dagdelen sprake is van een dubbele bezetting aan leidsters en dat het personeel gekwalificeerd is.
• AanpassenvanhetModelHaagseVoorschool,waardoor scholen met weinig achterstands-leerlingen (de zogenaamde VVE-light scholen) kunnen volstaan met een geringere inzet van de tweede kracht.
• Testenvanleidstersinvoorscholen,peuter-speelzalen en kinderdagverblijven op de beheersing van de Nederlandse taal en ook van
30
onderwijsassistenten op Mbo-niveau 4 in de vroegschool.
• VerhogenvandebeheersingvandeNederland-se taal door leidsters en onderwijsassistenten op basis van de testresultaten waar nodig bij te scholen.
• BeschikkenovereencoördinatoropHbo-niveau voor de voorschool per schoolbestuur en kinderopvangorganisatie eind 2013. De voor-school zou een enorme kwaliteitsimpuls krijgen als er over de volle breedte Hbo-personeel ingezet kan worden. Echter, dit vraagt om extra financiële middelen van het Rijk.
• Scherpinzettenopdeeffectiviteitvanvoor-envroegschoolse educatie. Alle kinderen die voor- en vroegschoolse educatie hebben gevolgd, hebben op 6-jarige leeftijd voldoende beheer-sing van de Nederlandse taal om in groep 3 goed te kunnen deelnemen aan het lees- en schrijfonderwijs.
• Verbeterenvandegegevensoverdrachttussenconsultatiebureaus, voorschoolpeuterspeelzalen, VVE-kinderdagverblijven en basisscholen, zodat kinderen beter gevolgd en begeleid kunnen worden.
• Blijveninvesterenindehuisvestingvanvoor-schoolpeuterspeelzalen.
6.2 De brede school als spil in de wijk
Scholen krijgen steeds bredere functies. Naast hun klassieke onderwijsfunctie hebben zij steeds vaker maatschappelijke opdrachten, zoals het verzorgen van opvang voor en na schooltijd en het bevorde-ren dat kinderen met verschillende achtergronden en leefwerelden elkaar leren kennen. Een school kan meer en meer een spilfunctie in de wijk ver-vullen. Helemaal als veel kinderen in hun eigen wijk naar school gaan. Om scholen beter toe te rusten voor deze bredere functies, werken zij steeds vaker intensief met andere partners samen. Het gaat dan om welzijnswerk, peuterspeelzaal-werk, kinderopvang, kunst- en cultuurinstellingen, sportverenigingen en het Centrum voor Jeugd en Gezin. Deze instellingen dragen een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van het kind van 0 tot 12 jaar. Scholen die intensief samenwerken met andere partners worden be-
schouwd als brede scholen. Vaak zitten meer maat-schappelijke organisaties hierbij samen in één multifunctioneel gebouw.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• Degemeentezetsterkinopdebredeschool.Het
leerkansenprofiel,waarbijdeonderwijstijdvanleer-
lingen op zware achterstandscholen met zes extra
urenperweekwordtverlengd,isinhetschooljaar
2007-2008 op vier basisscholen op experimentele
basis ingevoerd. In het schooljaar 2008-2009 zijn
daar zes scholen bijgekomen. Daarnaast is op
ruim 80 basisscholen een verlengde schooldag
uitgevoerd. Leerlingen kunnen na schooltijd op
vrijwillige basis een keuze maken uit een aanbod
van sport en culturele en creatieve activiteiten met
een educatief karakter.
• Eind2008hebbendeinstellingenvoorkinder-
opvang,debasisschoolbesturenendegemeente
Den Haag een convenant afgesloten over samen-
werking tussen scholen en instellingen voor kinder-
opvang. Het doel is om de opvangcapaciteit uit te
breiden en om de samenwerking tussen onderwijs
en opvang te intensiveren.
• InDenHaagzijnindevierkrachtwijkenzes
scholen geselecteerd die zich gaan ontwikkelen
tot ‘brede buurtschool plus’. De brede buurtschool
plus is een brede school met een netwerkfunctie in
dewijk.Kinderen,oudersenwijkbewonerskunnen
er van zeven uur in de ochtend tot zeven uur in
deavondterechtvooronderandereonderwijs,
cursussen,activiteitenvoorkinderenenjongeren
enopvoedingsondersteuning.Onderwijs,welzijn
en zorg werken intensief samen in de brede buurt-
school plus. Deze scholen komen waar nodig en
mogelijkinaanmerkingvoor(ver)nieuwbouw.
• Daarnaastzijnindekrachtwijkendrie‘brede
buurtzones’geselecteerd,waarhetmetname
een netwerkfunctie betreft zonder gebouwelijke
gevolgen.
• In2008zijnerinhetkadervandeImpulsbrede
scholen,sportencultuur31schoolsportcoördina-
toren op basisscholen aangesteld.
• Degemeenteenschoolbesturenhebbenafspraken
gemaakt om segregatie tegen te gaan en integratie
te bevorderen. Scholen zijn zoveel mogelijk een
afspiegeling van de buurt en kinderen van ver-
schillende achtergronden leren elkaar ook via het
onderwijs kennen. Basisscholen die eenzijdig zijn
31
Haags talent erkend 6. Wat gaan we doen voor 0-12 jarigen?
samengesteld als gevolg van de samenstelling van
de wijk werken samen en organiseren ontmoe-
tingen tussen kinderen met verschillende achter-
gronden en leefwerelden.
• Schoolbesturen,gemeenteenADODenHaag
werken samen in het project Playing for Success.
Kinderendiebijhetlereneenextrasteuntjeinde
rugkunnengebruiken,krijgengedurendeeen
periodevan10weken,2uurperweek,extrales-
sen in een uitdagende en inspirerende omgeving
buitendeschool,hetADO-stadion.
• LeerlingenenpersoneelvanscholeninDenHaag
voelen zich steeds veiliger. Niet alleen het veilig-
heidsgevoelistoegenomen,ookbekendheidmet
regels,protocollenenhetschoolveiligheidsplan
scorenhoger,zoblijktuitonderzoek.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Invoerenvanzesuurextraverplichteonderwijs-
tijd op 25 zware achterstandsscholen voor eind 2012 (175 groepen, 2.600 leerlingen). Hierbij wordt gekeken wat de gevolgen zijn voor de buitenschoolse opvang.
• Continuerenvandeactiviteiteninhetkadervan de verlengde schooldag voor achterstands-scholen.
• Blijveninvesterendoormiddelvanopleidings-trajecten in de kwaliteit van de vakdocenten werkzaam in de verlengde onderwijstijd (leer-kansenprofiel en verlengde schooldag).
• Ontwikkelenvaneenstimuleringsmaatregelnaschoolse activiteiten voor niet-achterstands-scholen.
• Realiserenvaneenuitbreidingvan50%in de capaciteit van het aantal BSO-plaatsen (buitenschoolse opvang) in 2010 ten opzichte van de situatie op 1 januari 2008 door de instel-lingen voor kinderopvang, schoolbesturen en de gemeente Den Haag.
• Garanderenvanopvangin2012voorallekinderen van 0 tot en met 12 jaar waarvan de ouders dat wensen.
• Samenwerkenin2015vanalleHaagsebasis-scholen in vaste koppels met een instelling voor kinderopvang. Doel van deze samenwerking is een op elkaar afgestemd ontwikkelingspro-gramma en pedagogisch klimaat per locatie.
• Startenvanpilotsmetalsdoelstellinghetontwikkelen van vernieuwende concepten voor
dagarrangementen voor kinderen van 0 tot 12 jaar. In deze pilots experimenteren instellingen voor kinderopvang samen met schoolbesturen met het continurooster, het gezamenlijk gebruik van ruimten en het inzetten van combinatie-functionarissen.
• Realiserenvan100schoolsportcoördinatorenop basisscholen in 2012 en van 72 jeugdsport-coördinatorendieviadesportverenigingeensportaanbod voor scholen ontwikkelen.
• Zorgendatervoor2013zoveelmogelijk4-tot12-jarige kinderen in de eigen wijk naar school gaan, zodat de school zoveel mogelijk een afspiegeling is van de wijk.
• Deelnemenvanallewitteenzwartebasisscho-len aan het actiepunt ontmoetingen in het kader van het bevorderen van integratie voor 2013. Het gaat hierbij om basisscholen die eenzijdig zijn samengesteld als gevolg van de samenstel-ling van de wijk (witte scholen in witte wijken en zwarte scholen in zwarte wijken).
• Realiserenvanmultifunctioneleaccommodatiesin de krachtwijken. Basisschool, voorschool, buitenschoolse opvang en bijvoorbeeld wel-zijnswerk komen in één gebouw. Hierbij gaat het zowel om de infrastructuur als het program-matische samenwerken.
• UitbreidenvanhetprojectPlayingforSuccessde komende vier jaar naar alle Haagse basis-scholen die ervoor in aanmerking willen komen.
• Onderzoekenvandemogelijkheidommeervraaggericht te werken in het onderwijs op het gebied van cultuureducatie.
32
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Voortzettenschakelklassenmeteenbereikvan
minimaal 900 leerlingen per jaar.• BenuttenvandemaandennadeCito-toets,
zodat een aantal leerlingen toch naar een hoger schoolniveau kan doorstromen.
• Uitbreidenvanhetaantalkopklassenvan1naar3 in het schooljaar 2010-2011, naar 4 in het schooljaar 2011-2012 en naar 5 in het scholjaar 2012-2013. Hiertoe behoort ook het opzetten van kopklassen voor potentiële leerlingen Vmbo theoretische leerweg. De huidige kopklas is bedoeld voor leerlingen met Havo/Vwo- potentie. Er zijn ook in het Vmbo veel leer-lingen met een ‘scheef profiel’. Met een jaar intensief taalonderwijs is het goed mogelijk dat zij binnen het Vmbo kunnen doorstromen naar een hoger niveau.
• Zorgenvoormaatwerkinadviseringvanleer-lingen. In samenwerking met de Universiteit Leiden onderzoeken we in 2010 het verschijn-sel onderadvisering in Den Haag. Mocht er sprake zijn van verschillen in advies bij gelijke prestaties, dan wordt er gekeken wat we kunnen doen om kinderen op het juiste niveau te laten doorstromen naar het voortgezet onderwijs. Kinderen hebben recht op een schooladvies dat bij hun potentie past.
• Vergrotenvandeexpertisevanlerarenenschoolleiders op het gebied van onderpreste-rende leerlingen door gerichte scholing.
• Continuerenenuitbreidenvandestedelijkeaanpak (hoog)begaafdheid in het basisonderwijs op basis van de evaluatie van de pilots (hoog)-begaafdheid.
6.4 Soepele inschrijvingen en overgangen
Ouders willen een goede school voor hun kind. Zij moeten over de juiste informatie beschikken om een school te kunnen kiezen die bij hun kind past. Hoe is de kwaliteit van het onderwijs, hoe is de sfeer, welke extra’s heeft de school hun kind te bieden? Hierbij is een duidelijk inschrijfmoment voor ouders van belang. Uit welke scholen kunnen zij kiezen? Vanaf welke leeftijd kunnen zij hun kind inschrijven? Op dit moment schrijven som-mige ouders hun kind al in als het net geboren is,
• Makenvanrisicoanalysesvandeveiligheidopen rondom scholen door scholen, politie en ge-meente en vervolgens verbeteren van onveilige situaties en plekken.
• Beschikbaarstellenvanmiddelenomleerlingente trainen in conflicthantering en sociale veilig-heid.
• Bespreekbaarmakenvanhomoseksualiteitonder meer door voorlichting, training van docenten en een lespakket.
6.3 Excellente prestaties
Dit thema gaat over de onderwijsprestaties van leerlingen, elk kind op zijn eigen manier en op zijn eigen niveau. Zoals in onze ambities verwoord, willen we uit ieder kind het beste halen. Gemeente en schoolbesturen willen samen de ontwikkeling van talent stimuleren en onderwijsachterstanden wegwerken. Dit moet zich vertalen in een betere doorstroom van leerlingen. We onderzoeken hier-bij het verschijnsel onderadvisering. Bijvoorbeeld kinderen van laagopgeleide ouders die bij dezelfde toetsscore een lager schooladvies krijgen dan kin-deren met hoogopgeleide ouders. Onderadvisering werkt in het nadeel van de leerling. Kinderen die een lager advies krijgen dan leeftijdgenoten met dezelfde prestaties, komen minder ver in hun schoolloopbaan.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• Sinds2006hebben3.200Haagseleerlingenineen
schakelklas een jaar lang intensief taalonderwijs
gevolgd om hun achterstand in te halen. De afge-
lopen jaren is het aantal schakelklassen verdubbeld
tot 73.
• Dekopklasheeftgoederesultatenopgeleverd:
deze leerlingen stromen naar een hogere vorm van
voortgezet onderwijs door. In Den Haag is er nu
één zo’n klas.
• DegemeenteenschoolbestureninDenHaagheb-
ben afspraken gemaakt over een stedelijke aanpak
(hoog)begaafdheid.Tot2012vindenerprojecten
plaats om excellentie in het basisonderwijs te
stimuleren. Den Haag loopt hiermee voorop in
Nederland.
33
Haags talent erkend 6. Wat gaan we doen voor 0-12 jarigen?
• Descholenvoorbasis-envoortgezetonderwijs
hebben afspraken gemaakt over de inschrijving
van leerlingen op de middelbare scholen. Voor
ouders betekent dit een helder en eerlijk proces
vanschoolkeuze,aanmeldingentoelatingwat
betreft het voortgezet onderwijs. Hiervoor is een
digitaal instrument ontwikkeld: de BOVO-proce-
dure. Daarmee zien de basisscholen of leerlingen
zich daadwerkelijk inschrijven op de middelbare
school.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Invoerenvaneenduidelijkinschrijfmoment
vanaf een bepaalde leeftijd (bijvoorbeeld 2 of 3 jaar) ingaande per 1 januari 2011. Bij de uitwer-king zal nader onderzocht worden hoe rekening kan worden gehouden met broertjes en zusjes en kinderen die op de voorschool/peuterspeel-zaal zitten gekoppeld aan een basisschool.
• Onderzoekenvannutennoodzaakvaneengeautomatiseerd systeem dat de inschrijving van basisschoolleerlingen kan ondersteunen en de rechtmatige toepassing daarvan door alle scholen kan garanderen.
andere ouders wachten langer, met als gevolg dat ze niet meer op de school van hun keuze terecht kunnen. Wachtlijsten leiden ertoe dat sommige kinderen niet op de school in hun buurt terecht kunnen.
Verder zijn soepele overgangen tussen de verschil-lende onderwijssoorten van belang. Hoe soepeler de overgang, des te kleiner de kans op uitval. Bij de start in groep 1 op de basisschool is het van belang dat de leerkracht weet wat de voorgeschiedenis is van het kind. Heeft het kind op de peuterspeelzaal of kinderopvang gezeten? Heeft het kind een taal-achterstand of loopt het voor in zijn ontwikkeling? Hoe is de situatie thuis? Een tweede belangrijk moment doet zich voor bij de overgang van het basisonderwijs naar een school voor voortgezet onderwijs.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• Jaarlijksontvangenalleoudersdiemethunkind
voor een schoolkeuze staan de Wegwijzer Primair
Onderwijs of de Wegwijzer Voortgezet Onderwijs
met relevante informatie.
34
6.5 Zorg voor leerlingen
Iedere Haagse leerling heeft recht op goed onder-wijs dicht bij huis en op goede zorg die tijdig be-schikbaar is. Iedere leerling moet immers de kans krijgen om zijn of haar talenten optimaal te ont-wikkelen om als volwaardig burger deel te kunnen nemen aan de samenleving. Dit geldt ook voor kinderen met fysieke problemen of gedragsproble-men. Waar nodig moet iedere leerling tijdig goede zorg ontvangen. De gemeente speelt hierin een rol op het snijvlak van ‘zorg in school’ en ‘zorg buiten school’ door verbindingen te leggen tussen school en zorginstellingen. Hierbij spelen ook leerplicht-ambtenaren een rol door in concrete gevallen ou-ders en hun kind door te verwijzen naar een hulp-verlenende instantie. Wat betreft zorgleerlingen werkt de gemeente Den Haag samen met de buur-gemeenten Leidschendam-Voorburg en Rijswijk.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• AlleHaagsebasisscholenontvangensubsidievoor
schoolmaatschappelijk werk. Dit is een verdubbe-
ling ten opzichte van 2006; aanvankelijk werden
alleen de achterstandsscholen hiervoor gesub-
sidieerd.Kinderendieextrazorgnodighebben,
worden nu op alle basisscholen geholpen.
• In2008isdeHaagseVerwijsindexinhetstadsdeel
Segbroek ingevoerd. Met dit systeem kunnen
leerkrachten,hulpverlenersenbegeleiderskin-
deren en jongeren melden als er problemen zijn.
Bijvoorbeeldalseenkindspijbelt,metdepolitiein
aanrakingkomt,zichagressiefgedraagtofdrugs
gebruikt. Zo zien professionals gemakkelijk wie
extra zorg biedt aan hetzelfde kind. De Haagse
Verwijsindexzorgtvooroverzicht,efficiëntere
samenwerking en goede afspraken tussen de
betrokken professionals. Na een positieve evaluatie
is besloten om de Verwijsindex vanaf 2009 over de
hele stad uit te rollen.
• Eind2009zijnervierCentravoorJeugdenGezin
(CJG)inDenHaaggeopend.Indetoekomstkrijgt
iederstadsdeeleenCJG.
• In2006ishetzorgloketREC-4opgerichtmetals
doel om ouders en scholen te ondersteunen bij
vragen over kinderen met zorgwekkend gedrag.
In de loop van de tijd hebben de activiteiten zich
uitgekristalliseerd rondom vier functies: kennis- en
informatiepunt,consultatieenadvies,traject-
• Onderzoekenvannutennoodzaakvanhetmetvoorrang plaatsen van kinderen die voor een school in de eigen wijk worden aangemeld.
• Betervoorlichtenvanouderswatbetreftdekeuze voor een basisschool en de keuze voor een middelbare school voor hun kind. De Wegwijzer Primair Onderwijs en de Wegwijzer Voortgezet Onderwijs gaan ook inzage geven in de kwaliteit van het onderwijs op de scholen.
• Zorgenvoorbetereafsprakentussenvoorscho-len onderling en voorscholen en basisscholen over de intake en overdracht van kinderen. In de Wegwijzer Primair Onderwijs wordt hier-over informatie opgenomen.
• Zorgendatnietalleenadministratiefeengoedeoverdracht van leerlingen van het basis- naar het voortgezet onderwijs plaatsvindt, maar ook dat er een warme overdracht plaatsvindt. De toekomstige mentor wordt zonodig over bepaalde leerlingen persoonlijk geïnformeerd.
35
Haags talent erkend 6. Wat gaan we doen voor 0-12 jarigen?
ren op ongeoorloofd verzuim van hun kind en indien nodig door de afdeling Leerplicht.
• Continuerenvandesubsidievoorschoolmaat-schappelijk werk op alle Haagse basisscholen.
• Monitorenvandeuitvoeringvanhetschool-maatschappelijk werk vanaf 2010 om waar nodig en mogelijk de kwaliteit te verbeteren.
• Vroegtijdigsignalerenvanproblemenbijleer-lingen door leerkrachten op scholen. School-besturen organiseren hiervoor trainingen, de gemeente kan hierbij desgewenst faciliteren.
• Verbeterenvandesamenwerkingtussendescholen en de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG), zodat een sluitende zorgstructuur ontstaat. Deze samenwerking krijgt concreet gestalte doordat de Jeugdgezondheidszorg vaste partner wordt in het intern zorgoverleg op school, door het organiseren van regel- matig overleg tussen de scholen en de CJG-coördinatorendoorminimaaléénkeerperjaarde samenwerking tussen de scholen en het CJG te evalueren.
• Organiserenvaneenmeereenduidigesamen-werking tussen de CJG’s en de scholen in de regio.
• Samenwerkenvanschoolbesturenende gemeente in het traject passend onderwijs. De schoolbesturen zijn hierbij leidend, voor de gemeente ligt er een faciliterende opdracht op dit terrein. Hierbij wordt samenwerking gezocht met de buurgemeenten Leidschendam-Voorburg en Rijswijk.
begeleiding en ondersteuning binnen de route van
indicatiestelling. Wegens succes zijn de activiteiten
van het loket na afloop van de projectperiode in
2009 voortgezet met financiering van de school-
besturen.
• AlleHaagsebasisscholenhebbenin2009subsidie
ontvangen om hun zorgprofiel in kaart te brengen
methetproject‘Kindopdegang’.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Blijveninvesterenineengoedezorgstructuur
op de reguliere basisscholen, zodat verwijzingen naar het speciaal (basis)onderwijs zich beperken tot die kinderen die het echt nodig hebben. Het project ‘Tussen Plek en Plaatsing’ blijft voorlopig bestaan als vangnet voor leerlingen die tijdelijk buiten een reguliere onderwijsom-geving moeten worden geplaatst of van wie het leerniveau onduidelijk is. De schoolbesturen maken gebruik van de Op de rails en Herstart gelden.
• RegelenvandevoortzettingvanhetzorgloketREC-4 vanaf 2010 wat betreft de financiering.
• Voortzettenvanhetproject‘Kindopdegang’,zodat alle Haagse basisscholen in 2012 beschik-ken over een zorgprofiel.
• Organiserenvaneenjaarlijkseconferentieoverzorgleerlingen door de Permanente Commis-sie Leerlingzorg (PCL) voor het onderwijs- en jeugdzorgveld
• ProfessionaliserenvandeZorgadviesteams(ZAT’s) in het basisonderwijs, zodat alle basis-scholen eind 2011 een goed functionerend ZAT hebben.
• InvoerenvanhetElektronischLeerlingdossier(ELD) op alle basisscholen in Den Haag. De komst van het Elektronisch Leerlingdossier (ELD) maakt het voor scholen en zorgverleners makkelijker om informatie over leerlingen met elkaar te delen.
• Inrichtenvaneensluitendezorgstructuurvooriedere Haagse leerling, zodat er geen onnodige uitval van leerlingen met een zorgvraag is.
• Invoerenvanhetverzuimprotocolopallescholen in het basisonderwijs en controle van de afdeling Leerplicht van de gemeente op de absentieregistratie van scholen, waarbij zo nodig handhavend opgetreden wordt.
• Aansprekenvanoudersdoorschooldirecteu-
36
Wat hebben we eind 2013 bereikt voor jongeren van 12 tot 18 jaar die in Den Haag wonen?
Er zijn brede scholen in het voortgezet onderwijs, waar jongeren hun talenten ook buiten
schooltijd kunnen ontwikkelen. Leergierige jongeren nemen deel aan de zaterdag- en zomer-
school. Alle middelbare scholieren gaan op maatschappelijke stage en participatie van leer-
lingen binnen de school wordt gestimuleerd. Ook in het voortgezet onderwijs komen hoog-
begaafde leerlingen aan hun trekken. Elke leerling die dat nodig heeft, krijgt persoonlijke
begeleiding bij de overstap van het basis- naar het voortgezet onderwijs en verder. Er zitten
geen Haagse jongeren meer thuis. Schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten zijn nog verder
teruggedrongen. Er zijn vakcolleges in de techniek, horeca, zorg, en welzijn en dienstverlening.
En er staan voldoende goede leerkrachten voor de klas.
7.1 De brede functie van scholen voor voortgezet onderwijs
Ook scholen voor voortgezet onderwijs krijgen een steeds bredere maatschappelijke functie. Er is een voorzichtige start gemaakt met het ontwikke-len van brede scholen in het voortgezet onderwijs. Brede scholen in het voortgezet onderwijs ontwik-kelen zich anders dan brede scholen in het basis-onderwijs. Ze verzorgen in sommige gevallen tie-neropvang als vorm van buitenschoolse opvang, maar zijn met name gericht op buitenschoolse ac-tiviteiten om leerlingen hun talenten beter te laten
7Wat gaan we doen voor 12-18 jarigen?
Het aantal Haagse jongeren dat een opleiding in het voortgezet
onderwijs volgt is ruim 23.000 en in het middelbaar beroeps-
onderwijs ruim 9.000 (peildatum 1 oktober 2008). Den haag
kent 48 scholen voor voortgezet onderwijs en twee bekostigde
mbo-instellingen (ROC Mondriaan en Wellantcollege).
Aantal leerlingen Aantal instellingen
Voortgezet onderwijs 22.714 38
Voortgezet speciaal
onderwijs 918 10
Middelbaar beroeps-
onderwijs 9301 2
37
Haags talent erkend 7. Wat gaan we doen voor 12-18 jarigen?
ontwikkelen. Brede scholen voor voortgezet on-derwijs in Den Haag werken nauw samen met sport- of cultuurorganisaties. Ook nemen zij extra tijd voor taal, rekenen en huiswerkbegeleiding en zoeken hierbij de aansluiting met vervolgopleidin-gen in Mbo of hoger onderwijs. De school is ook een ontmoetingsplek voor buurtbewoners. In het gebouw kunnen leerzame activiteiten georgani-seerd worden en kunnen bijvoorbeeld welzijnsin-stellingen in informatie over de wijk voorzien. En de school is de plek waar leerlingen actief meeden-ken, meebeslissen en meedoen.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• InhetstadsdeelHaagseHoutiseenstartgemaakt
met de ontwikkeling van het Diamantcollege in
Mariahoeve als brede school. Het Nova College is
in de brede buurtzone Campus Teniersplantsoen
gestart met de brede school ontwikkeling.
Scholengroep Den Haag Zuid-West werkt samen
met welzijnsorganisaties en haalt het jongerenwerk
de school in.
• DertienHaagsescholenbiedenverlengdeschool-
dag activiteiten aan.
• Sommigescholenbiedenhuiswerkbegeleidingna
schooltijd.
• InhetkadervandeImpulsbredescholen,sporten
cultuur zijn er in 2008 9 schoolsportcoördinatoren
op scholen voor voortgezet onderwijs aangesteld.
• In2009ishetstartschotgegevenvoorhet
programma ‘Voor mijn part’ dat zich richt op
leerlingenparticipatie.
• LeerlingenenpersoneelvanscholeninDenHaag
voelen zich steeds veiliger. Niet alleen het veilig-
heidsgevoelistoegenomen,ookbekendheidmet
regels,protocollenenhetschoolveiligheidsplan
scoren hoger.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Zorgenvoorminimaaltienbredescholenvoor
voortgezet onderwijs in 2014. Brede scholen bieden verschillende combinaties van bin-nen- en buitenschools leren, zodat leerlingen ook na schooltijd een zinvolle tijdsbesteding aangeboden krijgen en zo hun talenten maxi-maal kunnen ontwikkelen. Deze arrangementen kunnen bestaan uit extra huiswerkbegeleiding
onder verantwoordelijkheid van de school, uit extra taal en rekenen, sportieve of culturele activiteiten. Hierbij werkt de school samen met verschillende partners.
• RealiserenvandeambitievaneenHavo/Vwo-school in Den Haag Zuidwest, zoals die door de corporaties en de gemeente Den Haag is geformuleerd in de krachtwijkenaanpak. Onderzoek moet voor partijen uitwijzen of zo’n school levensvatbaar is en niet ten koste gaat van andere scholen in Den Haag.
• UitbreidenvanhetprojectPlayingforSuccessin de komende vier jaar van het basisonder-wijs naar de laagste klassen van het voortgezet onderwijs. Leerlingen die bij het leren een steuntje in de rug kunnen gebruiken, krijgen extra lessen in het ADO-stadion.
• Zorgendatalleleerlingendievanafhetschool-jaar 2011-2012 instromen in het voortgezet onderwijs in Den Haag een maatschappelijke stage kunnen volgen, bij voorkeur binnen de stad zelf. Dit geldt ook voor jongeren met een beperking. De scholen geven er invulling aan en de gemeente faciliteert dit proces.
• Realiserenvan16schoolsportcoördinatorenopscholen voor voortgezet onderwijs in 2012.
• Continuerenvanhetprogramma‘Voormijnpart’ in 2010, zodat het merendeel van de scho-len een vorm van leerlingenparticipatie heeft. Afhankelijk van een behoeftepeiling wordt een programma voor leerlingenparticipatie 2011-2014 aangeboden.
• Bevorderenvansocialecohesieopscholen.Scholen in het voortgezet onderwijs organise-ren ontmoetingsactiviteiten tussen autochtone en allochtone leerlingen. Leerkrachten krijgen training om beter om te gaan met de diverse achtergronden van hun leerlingen.
• Zorgenvoorveiligescholen.Scholen,politieen gemeente maken gezamenlijk een risico-analyse van de veiligheid op en rondom scholen en stellen een gezamenlijke actielijst op voor die situaties en plekken die door alle partijen als niet veilig genoeg worden ervaren. Scholen geven blijvend aandacht aan conflicthantering en het verbeteren van de sociale veiligheid.
• Bespreekbaarmakenvanhomoseksualiteitonder meer door voorlichting en training van docenten.
38
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• In2009ishetNovaCollegemetdewelzijns-
instelling Zebra gestart met de zaterdagschool.
De zaterdagschool is opgezet om ook buiten
schooltijd jongeren uit krachtwijken te helpen ver-
dertekomen.Jongerendieambitieuszijnenhun
vrijetijdwillengebruikenvoorleerzame,sportieve
of culturele activiteiten kunnen hier terecht.
• In2009ishetNovaCollegemetROCMondriaan
en Zebra de zomerschool gestart. De zomerschool
richt zich op leergierige jongeren en volwassenen.
Speciale aandacht gaat uit naar de voorbereiding
van jongeren op de overstap van de basisschool
naar het voortgezet onderwijs en van het Vmbo
naar het Mbo.
• Segbroek,DaltonenJohandeWittprofilerenzich
als een CultuurProfielSchool om de talenten van
leerlingen te stimuleren.
• HetAloysiusCollegeismetingangvanhetschool-
jaar 2009-2010 gestart met een aparte klas voor
hoogbegaafde leerlingen met als uitgangspunt het
Leonardoconcept.
• OpScholengroepDenHaagZuid-Westdraaiteen
pilot met een taaltalentklas tot en met het school-
jaar2010-2011,eenschakelklasinhetvoortgezet
onderwijs.
• In2009ishetMarisCollegemethetvakcollege
techniek gestart.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Bekostigenvanextraleertijdbovenopderegu-
liere onderwijstijd. In 2014 kan elke leerling die dat wil deelnemen aan een zaterdag- of zomer-school om zo zijn of haar talenten tot ontwikke-ling te laten komen.
• Ontwikkelenvaneenstedelijkeaanpak(hoog)-begaafdheid voor het voortgezet onderwijs. Deze aanpak sluit aan op de aanpak in het basisonderwijs.
• Realiserenvanminimaalvierscholenvoorvoortgezet onderwijs met een (hoog)begaafd-heidsroute in 2014. Een begaafdheidsroute-school biedt kwalitatief hoogwaardig onderwijs en begeleiding aan hoogbegaafde leerlingen. Deze scholen delen hun expertise met andere scholen in Den Haag.
• Zorgenvoormaatwerkinadviseringvanleerlingen. In samenwerking met de Univer-siteit Leiden onderzoek naar het verschijnsel
7.2 Excellente prestaties
In Den Haag wordt gewerkt aan een stedelijke aanpak (hoog)begaafdheid in het basisonderwijs. Dit verdient vervolg in het voortgezet onderwijs. Op deze manier kan een doorgaande Haagse leer-lijn voor hoogbegaafde leerlingen tot stand komen. Scholen voor voortgezet onderwijs kunnen onder-benutting van talent verbeteren door gerichte acties als extra leertijd in de vorm van weekend- en zomerscholen en extra lesstof. Dit om te zorgen dat er voldoende appèl wordt gedaan op de capaciteiten van hoogbegaafden tijdens hun middelbare schoolloopbaan en dat leerlingen niet onderpresteren en daarmee vaak gedemotiveerd raken. Echter, het gaat hier niet alleen om hoog-begaafdheid. Elk kind moet op zijn eigen niveau uitgedaagd worden om het maximale uit zichzelf te halen. Dit geldt ook voor leerlingen met ‘gouden handjes’. Voor hen worden vakcolleges opgericht om te kunnen excelleren in de praktijk.
39
Haags talent erkend 7. Wat gaan we doen voor 12-18 jarigen?
keuzes moeten worden gemaakt voor een vervolg-opleiding. Dit kan de optimale ontwikkeling van jongeren in de weg staan. Bij de overgang van het primair naar het voortgezet onderwijs bestaat het risico van een verkeerde richtingkeuze. Landelijk gezien komt een aanzienlijk deel van de middel-bare scholieren bijvoorbeeld uiteindelijk op een ander niveau uit dan het bij instroom beoogde niveau (door afstroom, opstroom of stapelen). Een goede doorstroom vanuit het voortgezet onderwijs naar het hoger beroeps- en wetenschap-pelijk onderwijs is eveneens van groot belang. In Den Haag willen we ouders en leerlingen helpen een goede keuze te maken voor een school en willen we drempels weghalen, zodat meer leerlingen kunnen doorstromen naar hogere onderwijsniveaus.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• HaagsescholenvoorVmbowerkensamenmet
het Mbo in het platform Spirit4You om ervoor te
zorgen dat jongeren in het Vmbo zich goed oriën-
teren op hun vervolgopleiding. Met het project De
Overstap worden jongeren gevolgd en zo nodig
begeleid bij hun keuzeproces en de inschrijving.
Alle 4e-jaars Vmbo-leerlingen krijgen een brief
waarin ze gewezen worden op het inschrijven voor
een vervolgopleiding en dat de gemeente daar ook
bij kan helpen.
• Jongerenlopenminderkansomuittevallenin
de periode tussen hun eindexamen en hun eerste
jaarophetMbodoor‘VOROC’endewarme
overdracht. Met dit systeem ziet de decaan op de
onderadvisering in Den Haag en het nemen van maatregelen naar aanleiding van de uitkomsten. Het uitgangspunt is dat leerlingen recht hebben op een schooladvies dat bij hun potentie past.
• Vergrotenvandeexpertisevanlerarenenschoolleiders op het gebied van onderpreste-rende leerlingen door gerichte scholing.
• Doorzettenenverbredenvanschakelklasseninhet voortgezet onderwijs bij gebleken succes.
• Startenvanzesvakcollegesintechniek,horeca,zorg en welzijn en dienstverlening op een Vmbo-school in 2010. In een vakcollege kun-nen jongeren een praktijkgerichte opleidings-route volgen verzorgd door een Vmbo-school en ROC samen, die zonder overstap leidt tot een startkwalificatie en een vakdiploma.
• Slechtenvaninstitutionelebarrières.Als stapelen tot een beter perspectief leidt voor bepaalde leerlingen, dan stimuleren we dit. We spijkeren bij, we zorgen voor huiswerk-begeleiding onder de verantwoordelijkheid van de school en we betrekken en lichten ouders goed voor over de mogelijkheden voor hun kind. Onconventionele routes of oplossingen zijn denkbaar.
• Zorgendatdeslagingspercentagesvanjongerenuit het Vmbo, Havo en Vwo naar het landelijke gemiddelde gaan. Den Haag zit voor elk van deze opleidingstypen steeds een paar procenten onder het landelijke gemiddelde.
• Uitreikenvandejaarlijkseawardvoortalent-ontwikkeling tijdens de jaarlijkse opening van het nieuwe schooljaar. Hoe kun je jongeren inspireren hun talenten optimaal te ontwik-kelen en te gebruiken? Hoe stimuleer je als school betere prestaties? Leraren staan iedere dag voor deze enorme uitdaging. De gemeente Den Haag, de Haagse basisscholen, scholen voor voortgezet onderwijs en ROC Mondriaan stellen daarom een award in voor een school of opleiding met een innovatieve aanpak.
7.3 Soepele inschrijvingen en overgangen
Overgangen in het onderwijs leveren voor leerlin-gen en scholen veranderingen op. Hierbij bestaan extra risico’s, bijvoorbeeld als leerlijnen inhoude-lijk niet op elkaar aansluiten of als belangrijke
40
7.4 Zorg voor leerlingen
Iedere leerling moet de kans krijgen om zijn of haar talenten optimaal te ontwikkelen. Waar nodig moet iedere leerling daarbij tijdig goede zorg ont-vangen. De gemeente, het onderwijsveld en de jeugdzorginstellingen hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de verbinding tussen onderwijs en zorg goed te organiseren, zodat geen kind tussen wal en schip valt. De gemeente speelt een duidelijke rol op het snijvlak in en buiten de school. Zij legt verbindingen tussen school en zorginstellingen en draagt bij aan de interne zorg op school door de inzet van schoolmaatschappelijk werk en het faciliteren van reboundvoorzieningen. Leerplichtambtenaren spelen een rol door preven-tief gesprekken te houden met leerlingen en hun ouders en zo nodig door te verwijzen naar hulp-verlenende instanties. De Centra voor Jeugd en Gezin worden duidelijk in stelling gebracht ten dienste van het onderwijs. Partijen moeten samen-werken op basis van solide afspraken, het regelen vanzorgcoördinatieenhetcreërenvanopscha-lingsmogelijkheden bij vastlopende problemen.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• In2009hebbenachtpartijeninDenHaageen
convenant ondertekend met vergaande afspraken
over de aanpak van leerplichtige jongeren die thuis
zitten in plaats van op school. Vaak zijn dit jonge-
rendie(tijdelijk)nietgoedopeenreguliereschool
te handhaven zijn.
• Deverantwoordelijkhedenentakenvandeleden
vanZorgadviesteams(zoalsBureauJeugdzorg,
JeugdgezondheidszorgenLeerplicht)zijndeafge-
lopen jaren beter vastgelegd in een ZAT-protocol.
Zorgadviesteams(ZAT’s)zijnteamswaarinprofes-
sionals uit de zorg aan jeugdigen en hun ouders
samenwerken met scholen om problemen van
kinderen en jongeren op te lossen.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Zorgenvooreensluitendeaanpakvoor
leerplichtige thuiszitters in het voortgezet onderwijs. Een eerste stap is dat de school- besturen, jeugdzorginstellingen en de gemeente de afspraken uit het convenant VO-thuiszitters
middelbare school of leerlingen zich daadwerkelijk
inschrijven op het Mbo. Tijdens de warme over-
dracht wordt de toekomstige begeleider zonodig
over de betreffende leerling geïnformeerd.
• Allenieuweinstromersinhetmiddelbaarberoeps-
onderwijs krijgen taaltoetsen en waar nodig extra
taallessen.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Vasthoudenaandeingezettekoersdatalle
Haagse scholen voor leerlingen die overstappen van het basis- naar het voortgezet onderwijs dezelfde procedure hanteren (de Haagse BOVO-procedure).
• Formulerenvanzominmogelijkvoorrangs-regels door scholen met betrekking tot het aan-namebeleid van leerlingen. Daardoor ontstaat er voor alle leerlingen een zo eerlijk mogelijke kans om op de school van hun voorkeur een plek te kunnen krijgen.
• Betervoorlichtenvanoudersoverdekeuzevoor een middelbare school door hun kinde-ren. De Wegwijzer Voortgezet Onderwijs gaat vanaf 2010 inzage geven in de kwaliteit van het onderwijs op de scholen.
• Zorgendaternietalleenadministratiefeengoede overdracht van leerlingen van het voortgezet onderwijs naar een vervolgopleiding plaatsvindt, maar ook dat er inhoudelijk een warme overdracht plaatsvindt. De toekomstige begeleider wordt zonodig over de betreffende leerling geïnformeerd. De activiteiten vanuit Spirit4you worden wat betreft de aansluiting tussen Vmbo en Mbo gecontinueerd evenals het project De Overstap.
• Betervoorlichtenoverdekeuzevooreen middelbare beroepsopleiding richting jongeren en hun ouders. De Wegwijzer Mbo Haaglanden wordt vanaf 2010 aan alle vierdejaars Vmbo-leerlingen uitgereikt.
• Verbeterenvandeaansluitingmethethogerberoeps- en wetenschappelijk onderwijs. We investeren in doorlopende taal- en rekenlijnen van het voortgezet en middelbaar beroeps-onderwijs naar het hoger onderwijs, waarbij er speciale aandacht komt voor het Engels naast het Nederlands. We stimuleren dat getalen-teerde Mbo-ers doorstromen naar het Hbo.
41
Haags talent erkend 7. Wat gaan we doen voor 12-18 jarigen?
7.5 Minder schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten
Jongeren die niet naar school gaan of van school af gaan voordat ze een opleiding hebben afgerond, hebben later vaak een kwetsbare positie op de ar-beidsmarkt. Dit vergroot de kans op werkloosheid en afhankelijkheid van sociale zekerheidsvoorzie-ningen. Schoolverzuim is vaak het eerste teken dat er iets aan de hand is. De meeste jongeren die voortijdig de school verlaten doen dit, omdat zij school niet meer zien zitten of overbelast zijn. Vooral de overstap van een school voor voortgezet onderwijs naar het Mbo en de eerste leerjaren van het Mbo zijn kritische momenten. Leerplichtamb-tenaren en casemanagers voortijdig schoolverlaten kunnen deze jongeren tijdig signaleren en ze hel-pen of dwingen een plek te vinden waar ze wel een startkwalificatie kunnen halen. Leerplichtambte-naren bemiddelen als er de wens bestaat een leer-ling te plaatsen op een andere school.
Den Haag (2009) uitvoeren. Deze afspraken betreffen het vergroten van de kwaliteit van de interne zorgstructuur op de scholen voor voort-gezet onderwijs (inclusief zorgadviesteams). Het inrichten van één loket voor aanmelding en toeleiding naar onderwijs en zorg van leerlin-gen waarvoor op de reguliere wijze geen plaats in het onderwijs te vinden is en die daardoor thuiszitten of dreigen thuis te komen zitten. Het inrichten van lesplaatsen voor leerlingen met gedragsproblemen en een zeer laag cog-nitief niveau. Tot slot, het ontwikkelen van een sluitend registratie- en monitorsysteem voor leerplichtige thuiszitters.
• Samenverderwerkenaanhetverbeterenvan de zorg in en om de school, waaronder het functioneren van de zorgadviesteams. In 2010 worden afspraken gemaakt over doel, taak-verdeling en rollen door schoolbesturen en gemeente.
• Doorontwikkelenvandesamenwerkingtussende scholen voor voortgezet onderwijs en de Centra voor Jeugd en Gezin, zodat een sluitende zorgstructuur ontstaat.
42
• Inzettenophetverderterugdringendoordescholen van het schoolverzuim. In 2010 zijn er 20% minder spijbelgevallen en vanaf 2011 wordt dat niveau gehandhaafd.
• Realiserenvaneenjaarlijksereductievan10%van het aantal voortijdige schoolverlaters.
• Binnendriewekenthuisopzoekenvanallevoortijdige schoolverlaters die als zodanig bekend staan bij de gemeente. Het betreft ook de jongeren die al langer bekend staan als voor-tijdige schoolverlater, maar die niet reageren op oproepen of die geen gebruik maken van een aanbod.
• ContinuerenenuitbreidenvanWerkmaat-trajecten bij gebleken succes van de trajecten gestart in het schooljaar 2009-2010.
• Aanbiedenvanminimaalvierinstroom-momenten in reguliere beroepsopleidingen aan jongeren die een verkeerde keuze hebben gemaakt in samenspraak met het Mbo.
• ZorgenvoorvoldoendeplaatseninhetMbovoor tijdelijke opvang voor jongeren met gedragsproblemen.
• VerspreidenvandekennisdiebijvierVmbo-scholen met betrekking tot ouderbetrokkenheid is opgedaan en het project verbreden naar alle Vmbo-scholen.
• Continuerenenversterkenvandeimpuls ouderbetrokkenheid bij ROC Mondriaan.
7.6 Aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt
Als jongeren voortgezet onderwijs volgen, begin-nen zij zich al te oriënteren op de arbeidsmarkt. In het middelbaar beroepsonderwijs is deze beroe-penoriëntatie nog veel sterker. Zowel gemeente als scholen hebben baat bij een optimale afstemming van opleidingen op de arbeidsmarkt, zodat jonge-ren succesvol aan de slag kunnen.
Den Haag heeft een hoogwaardige arbeidsmarkt, maar kampt met een relatief overschot aan werk-nemers aan de onderkant van de arbeidsmarkt. De recessie die in 2009 de kop opstak, doet de noodzaak voelen van een scholingsbeleid dat de beroepsbevolking beter bestand maakt tegen de golfbewegingen van laag- en hoogconjunctuur. Het snijvlak van onderwijs en arbeidsmarkt is een
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• Deafgelopenjarenishetgemeentelijkeverzuim-
protocol ontwikkeld en ingevoerd op alle scholen
voor voortgezet onderwijs.
• DenHaagslaagtergoedinomvoortijdigeschool-
verlaters terug te leiden naar school. De gemeente
en scholen hebben het aantal jongeren dat zonder
eenvoldoendediploma(startkwalificatie)van
school gaat verminderd met 10% per jaar. De
inzet van casemanagers voortijdig schoolverlaten
oftewelpersoonlijkebegeleidersvan(potentiële)
uitvallers is hierbij belangrijk.
• Eengoedfunctionerendprogrammavanuit
Spirit4You. Dit programma licht vierdejaars Vmbo-
leerlingen in samenwerking met De Overstap voor
en volgt en begeleidt ze bij de overstap van Vmbo
naar Mbo. Dit met als doel dat de inschrijving bij
de vervolgopleiding makkelijker verloopt.
• AlleHaagsescholenvoorvoortgezetonderwijs
werken op dezelfde manier aan het bijhouden en
meldenvanverzuim(ziekteofspijbelenvanleerlin-
gen).Scholendieditnognietgoeddeden,zijnhier
doordegemeenteopaangesproken,enkunnen
hier vanaf april 2009 voor worden beboet. Ook
Jongerenwerksignaleertengeeftverzuimdoor.
• In2009isdeReboundMbovanstartgegaan.De
rebound vangt jongeren met gedragsproblemen op
diealingeschrevenstaanophetROCMondriaan,
maar die dreigen uit te vallen.
• In2009isgestartmetWerkmaattrajecten.Ditzijn
alternatieve opleidingstrajecten in samenwerking
tussen Mbo en bedrijfsleven om jongeren die niet
meer in reguliere opleidingstrajecten passen toch
op te leiden voor een startkwalificatie.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Voortzettenvanhetverzuimbeleidopallescho-
len voor voortgezet onderwijs en controle van de afdeling Leerplicht van de gemeente op de absentieregistratie van scholen. Als scholen in gebreke blijven, volgt er een formele waarschu-wing. Indien er geen verbetering optreedt, leidt dit tot vervolging.
• Invoerenvanhetgemeentelijkeverzuim- protocol in het middelbaar beroepsonderwijs.
• Aansprekenvanoudersdoorschooldirec- teuren op ongeoorloofd verzuim van hun kind en indien nodig door de afdeling Leer-plicht.
43
Haags talent erkend 7. Wat gaan we doen voor 12-18 jarigen?
ondernemerschap via lesmateriaal, stages, mini-ondernemingen en lessen van ervarings-deskundigen.
• Uitbreidenmogelijkhedenloopbaanoriëntatiedoor het organiseren van bedrijfsbezoeken, meeloopdagen, open dagen en lessen van gast-docenten.
• Uitbreidenvandeberoepenbeurs‘SpotsonJobs’ naar Havo-leerlingen (nu alleen voor Vmbo-leerlingen).
• Ondersteunensamenwerkingsverbandtussenzes Vmbo-scholen en de Amerikaanse Kamer van Koophandel (goed voor circa 120 stages voor Vmbo-leerlingen).
complex veld waar veel partijen samenkomen. Regie is hierin gewenst. De gemeente kan hierbij een rol spelen.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• Eendigitaalstageloketisopgezet,metnuzo’n
1.200bezoekerspermaand.JongereninhetVmbo
en Mbo kunnen via www.stagelokethaaglanden.nl
op zoek naar een geschikte stageplek.
• DenHaagheeftingezetoploopbaanoriëntatiein
het Vmbo met als resultaat www.bekijkjetoekomst.nl
endeberoepenmarkt‘SpotsonJobs’.
• InderegioHaaglandenzijnnegenSamenwer-
kingsverbandenOnderwijs-Bedrijven(SOB’s)tot
stand gebracht. De SOB’s proberen lokale onder-
nemers en lokale scholen beter met elkaar te laten
samenwerken. Bijvoorbeeld samenwerking bij het
zoeken naar stagiaires of afgestudeerden of bij het
opnemen van praktijkvoorbeelden in het onder-
wijscurriculum.
• OnderwijstechnocentrumOTCHaaglandenen
Technotalent hebben op tal van manieren tech-
niekbedrijven,onderwijsenoverheiddichterbij
elkaar gebracht. Techntoalent investeerde vooral
in het vernieuwen van het technische onderwijs
en het enthousiasmeren van jonge leerlingen voor
vormen van techniek. OTC Haaglanden is de drij-
vende kracht achter verschillende projecten gericht
op een betere aansluiting tussen techniekonderwijs
en bedrijven.
• In2009iseenvakcollegetechniekgestart.Hetbe-
treft een praktijkgerichte opleidingsroute verzorgd
dooreenVmbo-schoolenROCsamen,diezonder
overstap leidt tot een startkwalificatie en een vak-
diploma.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Startenvanzesvakcollegesintechniek,horeca,
zorg en welzijn en dienstverlening op Vmbo-scholen in 2010.
• Gevenvanmeerkansenaanleerlingenomdevolledige beroepskolom Vmbo-Mbo-Hbo te doorlopen. Institutionele barrières of andere belemmeringen hierbij worden opgeruimd.
• Bestedenvanmeeraandachtaanondernemer-schap in het onderwijs. Alle leerlingen in het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs maken tijdens hun opleiding kennis met het
44
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• Descholenenbestureninhetvoortgezetonder-
wijs en de gemeente werken nauw samen in en
leggenDeRodeLoperuitvoorgoedeleerkrachten.
DeRodeLoperiseensamenwerkingsverbandvan
41 scholen in de Haagse regio om iets te doen aan
het lerarentekort in het voortgezet onderwijs.
Descholenwerkensameninhetwerven,opleiden
en behouden van goede leraren. Nieuwe leraren
worden goed voorbereid en begeleid. Leraren die
allangerinhetonderwijswerken,krijgendekans
zich verder te ontwikkelen.
• Gepensioneerdelerarenwordenteruggehaaldmet
het project Wijs Grijs in het Onderwijs.
• Voorheteerstin2008verkiezingvandedocent
van het jaar.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Startenvaneenvoorzieningvoorhetopleiden
van leerkrachten vanaf januari 2010 bij een positief besluit eind 2009 van het ministerie van
7.7 Tegengaan van het lerarentekort
Voor de komende jaren wordt een groot tekort aan leerkrachten verwacht. Dit tekort doet zich met name voor in het voortgezet onderwijs. De regio Haaglanden wordt naar verwachting extra getrof-fen. Het lerarentekort in Den Haag kan in 2015 oplopen tot zo’n 15% van het huidige aantal docenten. De omvang van het tekort in Den Haag wordt mede veroorzaakt door het ontbreken van een lerarenopleiding in de regio. Mensen uit de omgeving van Den Haag die leraar willen worden, moeten nu hun opleiding volgen in Amsterdam of Rotterdam. In de praktijk blijkt dat zij dan ook vaak in die regio’s stage lopen en daar vervolgens gaan werken. Eén van de ambities uit de Haagse Educatieve Agenda is het zorgen voor uitstekende leerkrachten, dus hier zullen we werk van maken de komende jaren.
45
Haags talent erkend 7. Wat gaan we doen voor 12-18 jarigen?
OCW op de subsidieaanvraag. Vijf scholen voor voortgezet onderwijs richten samen met de vier lerarenopleidingen in de regio deze voorziening op. Deze scholen en lerarenopleidingen werken samen om studenten een groot deel van hun opleiding aan één van deze scholen te kunnen laten volgen.
• UitoefenenvandrukrichtinghetRijkvoor een eigen volwaardige lerarenopleiding in Den Haag.
• Continuerenvandeactiviteitenbinnenhetpro-ject De Rode Loper, waarbij ook de terugkeer van ervaren (leer)krachten wordt gestimuleerd.
• Zoekennaaranderemogelijkhedenomleer-krachten aan te trekken en te behouden voor scholen in Den Haag.
• Organiserenjaarlijksevenementwaarbijleer-lingen warm gemaakt worden voor het vak van leraar. De beste, toekomstige leraar is de leerling van nu.
• Organiserenjaarlijkseverkiezingvandocentvan het jaar.
46
Wat hebben we eind 2013 bereikt voor Hagenaars van 18 jaar en ouder? Er zijn minder burgers
die analfabeet of laaggeletterd zijn, waardoor ze beter kunnen meedraaien in onze stad.
Den Haag als internationale hoger onderwijsstad is voor eenieder herkenbaar. Ambitieuze
jongeren die naar het Hbo of wetenschappelijk onderwijs willen doorstromen, spijkeren zichzelf
bij tijdens ‘summer courses’. Meer mensen halen diploma’s of certificaten op latere leeftijd.
8.1 Maximaal rendement volwasseneneducatie
Voor het onderwijs aan (jong)volwassenen vanaf 18 jaar heeft de gemeente een wettelijke taak tot bekostiging volgens de Wet Educatie en Beroeps-onderwijs en de Wet Participatiebudget. De vol-wasseneneducatie richt zich primair op meedoen van Hagenaars aan de samenleving. Hagenaars die omwille van een (taal)achterstand of het ontbreken van een startkwalificatie niet of nauwelijks kunnen deelnemen aan de samenleving of met moeite het hoofd boven water houden, worden bij de volwas-seneneducatie geschoold zodat zij wel op eigen benen kunnen staan dan wel beter kunnen mee-doen.
Vanaf 2010 is volwasseneneducatie samen met in-burgering en re-integratie onderdeel van het participatiebudget. Vanaf 2013 kan de gemeente
8Wat gaan we doen voor 18 jaar en ouder?
Het aantal Haagse jongeren dat een opleiding in het hoger
beroepsonderwijs volgt is ruim 13.000 en in het wetenschap-
pelijk onderwijs bijna 6.000 (peildatum 1 oktober 2008).
Deze opleidingen volgen ze deels ook buiten Den Haag.
Den Haag kent zes bekostigde Hbo-instellingen: Haagse
Hogeschool,INHolland,HotelschoolDenHaag,Koninklijk
Conservatorium,KoninklijkeAcademievanBeeldendeKunsten
Den Haag en Fontys. Ook zijn er twee algemene universitaire
instellingen actief: Haagse Campus Universiteit Leiden en Inter-
national Institute for Social Studies. Het totaal aantal studenten
aan de Haagse hogescholen is circa 25.000 en aan de weten-
schappelijk instellingen in Den Haag circa 500.
Het aantal deelnemers aan cursussen volwasseneneducatie
(inclusiefVavo,Voortgezetalgemeenvolwassenenonderwijs)bij
ROCMondriaanwasin2008bijna3.500.Daarnaastnemennog
circa 440 volwassenen deel aan vorming- en ontwikkelingswerk
verzorgd door Stichting Ontmoeting met Buitenlandse Vrouwen
(OBV)enWereldvenster.
47
Haags talent erkend 8. Wat gaan we doen voor 18 jaar en ouder?
zelf bepalen hoeveel budget voor volwassenen-educatie, inburgering en re-integratie beschikbaar wordt gesteld. Het Rijk heeft besloten om voorlo-pig vast te houden aan de bestedingsverplichting van het rijksbudget educatie bij het ROC. Daar-naast staan er voor de volwasseneneducatie een aantal forse bezuinigingen voor de deur. Binnen twee jaar valt het rijksbudget voor volwassenen-educatie met bijna 50% terug. Hierdoor staan wij voor de uitdaging om het budget slimmer in te zetten. Door een intensieve samenwerking met de verschillende organisaties die in de stad op het gebied van volwasseneneducatie actief zijn, willen wij maximaal rendement behalen.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• DegemeenteDenHaagsprakin2005methetRijk
af om vanaf 2007 jaarlijks 2.000 mensen met een
cursus volwasseneneducatie te laten beginnen. Dit
aantalisruimschootsgehaald,metjaarlijkstussen
de 2.300 en 2.400 startende deelnemers.
• Decursussenalfabetiseringkendenmetmeerdan
600startendedeelnemerseengrotetoeloop(meer
dan het dubbele van de afgesproken prestatie
methetRijk).OokmaaktenmeerHagenaarsdie
moeite hebben met lezen en schrijven gebruik van
een cursus.
• MetfinancieringvandegemeentebegonROC
Mondriaan in 2007 als eerste in Nederland met
een taaltoets Nederlands op het Mbo. Studenten
met een taalachterstand spijkerde Mondriaan bij.
• DegemeenteDenHaagenROCMondriaanheb-
ben in 2009 een meerjarenovereenkomst voor tien
jaar voor het Vavo afgesloten. Dit mede in het licht
van de intrede van het Vavo in het pand op het
Helena van Doeverenplantsoen.
• Deafgelopenjarenishetaanbodaantaallessenop
televisie,internetenderadiouitgebreid.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Terugdringenanalfabetisme,laaggeletterdheid
en taalachterstanden. Jaarlijks beginnen 1.500 Hagenaars met een cursus volwasseneneducatie.
• Aanpakkenrekenachterstandendoorhetaantaldeelnemers te verdubbelen.
• Terugdringendigibetismedoorhetverdubbelenvan het aanbod digitale vaardigheden. Daar-naast besteden de docenten meer aandacht aan
mediawijsheid en informatievaardigheden. • Zorgenvoormeerflexibiliteitenmaatwerk
voor het Voortgezet algemeen volwassenen on-derwijs (Vavo). We maken het voor Hagenaars aantrekkelijker om op latere leeftijd alsnog een startkwalificatie te halen. Vavo-deelnemers kun-nen vanaf 2011 op meer momenten in het jaar examen doen. Het Vavo biedt vaker onderwijs buiten kantooruren, ’s avonds en in het week-end. Ook boren we nieuwe doelgroepen aan die tot nu toe weinig gebruik maken van het Vavo. Jaarlijks starten minimaal 200 deelnemers een Vavo-opleiding.
• Ontwikkelenvaneennieuwonderwijsconceptdoor de verhuizing van het Vavo (ROC Mondriaan) naar het pand naast het City+ College (Johan de Witt Scholengroep) op het Helena van Doeverenplantsoen.
• Versterkenvandetaalketen.Hagenaarsmeteentaalachterstand komen terecht op het juiste taal-traject. Het begint bij alfabetisering via inbur-gering naar niveauverhoging, gericht op het be-halen van het staatsexamen en het doorstromen naar vervolgonderwijs. Taalaanbieders dragen zorg voor een goede doorverwijzing. Zo kunnen de deelnemers zich optimaal ontwikkelen.
• Aanbiedenvanlaagdrempeligeeducatieveac-tiviteiten om Hagenaars eenvoudig toegang te geven tot taalonderwijs, bijvoorbeeld ‘Taal in de Buurt’ en vormings- en scholingswerk bij Stich-ting Ontmoeting met Buitenlandse Vrouwen (OBV) en Wereldvenster.
• Slimmerenefficiënterinzettenvanhetbudgetvolwasseneneducatie. We willen minder lege stoelen in de klas. Dit bereiken we door een betere samenwerking met de verschillende partners bij re-integratie en inburgering. Ook zetten we in op vermindering van het verzuim met 20%.
• Ontwikkelenvangecombineerdetrajectenophet gebied van volwasseneneducatie, inburge-ring, re-integratie en beroepsonderwijs met de verschillende betrokken instellingen in de stad vanaf 2013 in het kader van het participatie-budget. Vanaf 2013 vervalt naar verwachting de bestedingsverplichting van het rijksbudget volwasseneneducatie bij de ROC’s.
• Bereikenvannieuwedoelgroepenmeteenedu-catieve achterstand, zoals dak- en thuislozen, ex-gedetineerden en ex-verslaafden.
48
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• DenHaagheefteenmeerdiversaanbodaanhoger
onderwijsgekregen.Indestadzijnzes(bekostig-
de)hogescholen,enkeleparticulierehogescholen,
het Institute of Social Studies en een aantal kleine
onderwijs- en onderzoeksinstellingen gevestigd. De
afgelopen jaren is de vestiging van de Universiteit
Leiden(CampusDenHaag)verdergegroeidin
aantallen studenten en opleidingen.
• IndeambitieomDenHaagteontwikkelenals
internationaal georiënteerd kenniscentrum op het
gebiedvanVredeenRechtzijngrotestappen
gezet. De Universiteit Leiden heeft plannen om
haarHaagsevestigingverderuittebreiden,met
als eerste stap de opening van het Leiden Univer-
sity College in The Hague in september 2010.
De voorbereidingen daarvan zijn in 2006 gestart.
• AndereInitiatievendieondersteundzijn,zijnhet
projectPeaceandJusticevandeHogeschool
INHollandendeleerstoelRuleofLawbijThe
Hague Institute for the Internationalisation of Law.
8.2 Ontwikkeling Den Haag tot internationale hoger onderwijsstad
Den Haag heeft een rijk opleidingsaanbod, in tal van disciplines en in zowel Nederlands als Engels.Het aanbod in het wetenschappelijke onderwijs bestaat vooralsnog uit postinitieel onderwijs. Initieel academisch onderwijs is een zeer waarde-volle toevoeging. De gemeente geeft daarom actieve steun aan de plannen van de Universiteit Leiden om haar activiteiten in Den Haag uit te breiden, onder meer via bachelor- en masteroplei-dingen. In de periode 2010-2014 krijgt de strategie ‘één universiteit, twee steden’ gestalte. De inzet is om in Den Haag een piramide van internationaal georiënteerd hoger onderwijs te laten ontstaan: korte cursussen, bacheloropleidingen, master- opleidingen, PhD-programma’s en leerstoelen en lectoraten.
49
Haags talent erkend 8. Wat gaan we doen voor 18 jaar en ouder?
8.3 Studiesucces in hoger beroeps- en wetenschappelijk onderwijs
Op twee fronten is het hoger beroeps- en weten-schappelijk onderwijs van wezenlijke betekenis voor de stad. Allereerst voor het opleidingsniveau van de bevolking. De arbeidsmarkt vraagt een gro-tere doorstroming naar het hoger onderwijs, maar ook een betere aansluiting van het onderwijs op de werkgelegenheid. Ten tweede gaat het om de aan-trekkingskracht van een vitale stad met studenten en hoogopgeleiden. Om talent aan de stad te bin-den zijn een leefklimaat en voorzieningenniveau nodig die passen bij een attractieve, internationaal georiënteerde stad voor studenten en hoogopge-leiden. Beide ambities hebben een centrale plek in de Sociaal-economische agenda Den Haag 2020, waarin menselijk kapitaal het leidende principe is voor investeren in een vitale stad.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• Ophetterreinvandedoorstrominghebbende
onderwijsinstellingenzelfinitiatiefontplooid,
bijvoorbeeld de aansluiting tussen Mbo en Hbo.
• Studentenverenigingenzijnondersteundbijhun
projecten om van Den Haag een aantrekkelijke
studentenstad te maken.
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Aanbiedenin2011vaneenbuitenschools
ondersteuningsprogramma taal (Nederlands en Engels) en rekenen voor jongeren in Havo/Vwo en in het Mbo door schoolbesturen. Doel is om een doorlopende leerlijn te faciliteren naar het hoger onderwijs. Deze extra onder-
Wat gaan we doen in 2010-2014?• OpenenvanhetLeidenUniversityCollegein
The Hague in september 2010.• MogelijkmakendatdeHaagsevestigingvande
Universiteit Leiden doorgroeit naar een hoog-waardig tweetalig onderwijs- en onderzoeks-centrum met 2.500 studenten. Beslissingen inzake de huisvesting worden in 2010 genomen en uitgevoerd.
• Mogelijkmakendatin2010hetInstituteforGlobal Justice als nieuw interdisciplinair top-instituut op het gebied van Vrede en Recht van start gaat.
• Ondersteunenvannieuweinitiatievenvan onderwijsaanbieders die het internationale aanbod in Den Haag wezenlijk versterken.
• Vanafhetstudiejaar2010-2011jaarlijksver-strekken van circa vijf beurzen via het Wim Deetman Studiefonds voor het volgen van een masteropleiding aan een onderwijsinstelling voor minimaal Hbo in Den Haag. Dit betreft studenten woonachtig in ontwikkelingslanden met aantoonbare excellente prestaties en inte-resse voor Den Haag als Internationale Stad van Vrede en Recht.
• Opzettenin2010vaneenlokaalplatformwaarin de gemeente, de onderwijsinstellingen, de woningcorporaties en studentenorganisaties samen werken om de studentenfaciliteiten in Den Haag naar een internationaal concurre-rende kwaliteitsstandaard te tillen. Het gaat om voorzieningen in de sfeer van wonen, werken, vrije tijd en informatievoorzieningen.
• Lancerenin2010vaneenHaagsestudentenpasmet aantrekkelijke kortingen voor zowel Nederlandse als buitenlandse studenten. Studenten kunnen met de pas bijvoorbeeld met korting gebruik maken van het sportaanbod in Den Haag. Hierbij wordt onderzocht of de pas ook voordeel kan geven op openbaar vervoer.
• Lancerenin2010vaneentweetaligeinternet-portal voor studenten, waarop (aankomende) Nederlandse en buitenlandse studenten allerlei informatie kunnen vinden.
• Ondersteunenvaneennieuwprojectvanuithetuitzendwezen om buitenlandse studenten meer kans te laten maken op een stage, een bijbaantje of een voltijds baan (na afloop van de studie) in een Engelstalige werkomgeving. Het project start in 2010.
50
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Ontwikkelengemeentebreedvaneensluitende
aanpak voor het tegengaan van jeugdwerkloos-heid door de inzet van verschillende beleidsin-strumenten op het terrein van werkgelegenheid, onderwijs en jeugdzorg.
• Ontwikkelenvanmaatwerktrajectendooronderwijs, gemeente en bedrijfsleven waarbij jongeren leren in een buitenschoolse omgeving.
• Ondersteunenvaninitiatievenomeenbedrijfs-verzamelgebouw op te zetten waar de onder-nemers in het gebouw zich samen met scholen verbinden aan verschillende varianten van leren en werken door jongeren en volwassenen.
• Zorgenvoormeerinstroommomenteninhetreguliere Mbo- en Hbo-onderwijs en in maat-werktrajecten.
• Stimulerendatmeerjongerenondernemerworden door meer aandacht voor ondernemer-schap in het beroepsonderwijs en door mogelijk- heden voor startende ondernemers ook open te stellen voor jongeren.
• CreërenvanmogelijkhedenvooreendualeHbo-opleiding voor werkloze Mbo’ers.
8.5 Een leven lang leren
Het belang van een leven lang leren is evident. Kennis veroudert rap. De beroepsbevolking dient kennis en vaardigheden permanent op peil te hou-den. Voor een stad als Den Haag met hooggekwa-lificeerde werkgelegenheid, hoofdzakelijk in de dienstensector, is ‘een leven lang leren’ een must. De recessie die in 2009 de kop opstak, doet de noodzaak voelen van een scholingsbeleid dat de beroepsbevolking beter bestand maakt tegen de golfbewegingen van laag- en hoogconjunctuur. De Haagse Educatieve Agenda is een mogelijkheid om dit thema hoog op de agenda te plaatsen en te houden.
Leren kan ook een breder doel hebben dan het opdoen van kennis en vaardigheden in het kader van de (latere) beroepsuitoefening. Voor velen draagt leren bij aan persoonlijke ontwikkeling en is het onderdeel van een zinvolle dagbesteding waar-aan lol beleefd wordt. Onderwijs als vorm van vrijetijdsbesteding kan in sommige gevallen het opstapje zijn naar doorbreking van sociaal isole-
steuning wordt aangeboden in een zomer- en zaterdagschoolprogramma.
• Aanbiedenvanafdezomervan2011van summer courses die de studievaardigheden van leerlingen Havo/Vwo en Mbo vergroten. Zo kunnen zij hun talenten optimaal benutten en zo mogelijk naar een hoger onderwijsniveau doorstromen.
• Startenmetdeontwikkelingvaneenstadsbreedprogramma ter verbetering van de kwaliteit van studie- en beroepskeuzevoorlichting in 2011.
• Ontwikkelenvanprojectenouderbetrokkenheidin het Hbo, specifiek voor studenten en ouders met een niet-westerse achtergrond.
• OntwikkelenvantraineeshipsvoorHbo-enMbo-studenten. De top 10 van Haagse werk- gevers doet vanaf 2012 mee en nemen elk twintig afgestudeerde Hbo-ers en Mbo-ers op in hun organisatie. Dat betekent dat 400 afgestudeerden jaarlijks een Haags traineeship kunnen volgen.
8.4 Toeleiding jongeren naar studie of werk
We leiden Haagse jongeren van 18 tot 27 jaar die geen betaalde baan hebben, toe naar een baan of een studie. Om dit te bereiken werken gemeente, werkgeversorganisaties, onderwijsinstellingen en jeugdzorg nauw samen. Deze uitdaging moeten we met des te meer energie oppakken omdat we per 1 oktober 2009 op grond van de Wet Investeren in Jongeren de taak hebben om alle jongeren tot 27 jaar, die een beroep doen op de gemeente om in hun levensonderhoud te voorzien, een aanbod te doen om een reguliere opleiding of een leerwerk-project te volgen dan wel werk te vinden. De eer-ste doelstelling is om jongeren terug te leiden naar een opleiding. Als dit in het reguliere onderwijs niet lukt, wordt gekozen voor maatwerktrajecten.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?In de periode 2006-2009 richtte de gemeente Den
Haag zich vooral op het voorkomen van voortijdig
schoolverlaten. Per 1 oktober 2009 legt de Wet Inves-
tereninJongeren(WIJ)degemeentenadrukkelijkde
taak op de jongeren te begeleiden naar studie of werk
of een combinatie daarvan.
51
Haags talent erkend 8. Wat gaan we doen voor 18 jaar en ouder?
Wat gaan we doen in 2010-2014?• Stimulerenvanhethalenvandiploma’sof
certificaten op latere leeftijd. Dit betekent permanente aandacht op regionaal niveau voor het leren & werken van de beroepsbevolking, uitmondend in een regionale strategie Haaglanden.
• Opbouwenvaneenflexibeleeducatieve infrastructuur met het oog op leren & werken, met ruimte voor experimenten met flexibele leermogelijkheden (gebruik van ict-faciliteiten), waar mogelijk internationaal georiënteerd.
• Stimulerenvanondernemerschapdoorscholingen training.
• Zorgenvooreensubstantieelaanbodrecreatiefleren op zomerscholen waarvan de focus is: het leren van Nederlands, Engels en cursussen op het terrein van Vrede, Recht en goed bestuur.
• Bijdragenaanhetkenbaarmakenvanhetbestaande onderwijsaanbod op het gebied van recreatief leren, onder meer via internet. Er zijn talloze partijen actief op dit front, variërend van de Open Universiteit tot de Volksuniversiteit, vanhetKoorenhuistotdeAllianceFrançaise,van zaterdagscholen tot zomerscholen.
ment, naar een reguliere baan, naar vrijwilligers-werk of naar een volledige opleiding. In dat op-zicht heeft ‘recreatief’ leren een belangrijke maatschappelijke meerwaarde.
Wat hebben we de afgelopen jaren bereikt?• DegemeenteDenHaag,deHaagseHoge-
school,ROCMondriaan,hetCWI,deKamervan
KoophandelHaaglanden,MKBRandstadWesten
VNO-NCW West voeren samen een plan ‘Leren &
Werken’ uit. Meer dan 1.500 volwassenen kregen
daardoor een duaal traject in het middelbaar en
hogerberoepsonderwijs,waarbijzijtegelijkertijd
leren en werken.
• ErfunctionerentweeleerwerkloketteninDen
Haag,waarwerknemersenwerkgeverseenadvies
over scholingsmogelijkheden en de toepassing van
EVC-procedures(eerderverworvencompetenties)
kunnenhalen.EénloketisgevestigdbijdeRegio-
regisseur(eensamenwerkingsverbandvanVNO-
NCW,MKB,HaagseHogeschool,ROCMondriaan
enTU-Delft),omdatdaarveelondernemersuithet
MKBkomen.Hettweedeloketisgekoppeldaan
ROCMondriaan,gemeenteDenHaag/dienstSZW
en CWI aan de Laan van Meerdervoort omdat
daar veel werkzoekenden komen.
52
Gemeente en schoolbesturen hebben deze Haagse Educatieve Agenda 2010-2014 gezamenlijk
opgesteld. Uiteraard is hierbij afgestemd met vertegenwoordigers van aanpalende beleids-
velden. Waar nodig worden zij betrokken bij onderdelen van de uitvoering van onze ambities.
Het wederzijdse vertrouwen in elkaar om gezamenlijk succesvol onderwijsbeleid te ontwikkelen
en uit te voeren vormt een goed uitgangspunt voor de uitwerking in de komende vier jaren.
Daarbij is de gemeente niet automatisch penvoerder, is de gemeente niet de enige financier
en wordt het beleid gezamenlijk geëvalueerd. Waar begeleiding van scholen nodig is, zoeken
schoolbesturen (waar nodig in overleg met de gemeente) naar de partij met het beste aanbod.
Vraagfinanciering is hiervoor een goede methode.
Samenwerken op basis van een nieuwe subsidiesystematiekOnze samenwerking vertaalt zich ook in een nieu-we subsidiesystematiek voor onderwijsbeleid. Op dit moment zijn er te veel subsidiestromen, te ver-snipperd, die verschillende procedures van aanvra-gen en beoordelen kennen. We werken toe naar bredere subsidiestromen, met meer focus en deels meerjarig. We laten het nieuwe subsidieprogram-ma aansluiten op de bedrijfsvoering van de scho-len, met vaste momenten van aanvragen en be-schikken. Met de jaarlijkse gemeentelijke begrotingsbehandeling gaat het subsidieprogram-ma ter kennisname naar de Raad. De nieuwe subsidiesystematiek sluit aan bij de bestedings-
9Hoe gaan we het doen, wat levert het op en wat kost het?
53
Haags talent erkend 9. Hoe gaan we het doen, wat levert het op en wat kost het?
overzichten zoals die bijvoorbeeld ook in de secto-ren welzijn en volksgezondheid gebruikelijk zijn. In 2010 wordt nog de huidige subsidiesystematiek gevolgd; vanaf 2011 gaat het nieuwe subsidie- programma in.
Hoe weten we wat het oplevert?Voor een doelmatig en duurzaam onderwijsbeleid zijn goede ideeën en gedeelde ambities nodig, maar ook gegevens om te kunnen zien of acties uitwerken zoals bedoeld en tot resultaat leiden. We gaan waar mogelijk zaken doen waarvan bewezen is dat het werkt. Omdat niet van alles vaststaat of het werkt, gaan we dit waar nodig zelf toetsen door het opzetten van monitoring en evaluatie.
De Haagse Educatieve Agenda 2010-2014 werkt zoveel mogelijk met prestatie-indicatoren. Gemeente en schoolbesturen maken afspraken over monitoring en evaluatie. Deze leggen we vast in een monitor- en evaluatieplan. De uitvoering hiervan wordt begeleid door een werkgroep moni-toring en evaluatie met deelnemers van de ge-meente en de schoolbesturen. We willen hierbij zoveel mogelijk gebruik maken van bestaande ge-gevens en ook aansluiten bij landelijke definities en standaarden. Dat biedt de beste mogelijkheden om de positie van Den Haag landelijk te ijken. De mogelijkheden van de gemeentelijke leerling-administratie worden hierbij ten volle benut. Verder zal steeds zorgvuldig worden bepaald voor welk doel gegevens worden gebruikt en in welke vorm en aan wie gegevens worden verstrekt. Belangrijk is dat scholen zo min mogelijk ‘last’ en zo veel mogelijk profijt hebben van de monitoring.
Gepaste trots op bereikte resultaten In de komende beleidsperiode zullen gemeente en schoolbesturen tweejaarlijks stilstaan bij wat er is gedaan en bereikt in de afgelopen jaren, de geza-menlijk behaalde resultaten vieren en breed delen. Het Haagse onderwijs presteert in veel opzichten goed in vergelijking met andere grote steden. Zo telt Den Haag weinig zeer zwakke scholen en opleidingen, is het percentage voortijdige school-verlaters relatief lager, zijn er weinig problemen op het gebied van krimp en groei van scholen en bouwen we uitstekende scholen. Ook is er geen sprake van ‘witte vlucht’ naar buurgemeenten. We nemen echter weinig tijd om hierbij stil te staan.
De successen kunnen ons vertrouwen geven om nieuwe uitdagingen te lijf te gaan. We nemen van-af nu meer tijd voor reflectie en af en toe voor feestelijke bijeenkomsten als we trots mogen zijn op wat er gepresteerd is. Hiertoe behoort ook de officiële opening van het schooljaar voor het ba-sis-, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs, voor het eerst plaatsgevonden in september 2009. Den Haag heeft de landelijke primeur en wil een traditie van deze opening van het nieuwe school-jaar maken.
HET NIEUWE SUBSIDIEPROGRAMMA KORT SAMENGEVAT
Wij willen door een bestedingsplanning helder maken hoe de
subsidies voor de uitvoering van de Haagse Educatieve Agenda
jaarlijks worden toegekend. Vanaf 2011 zal voor de stadsbrede
thema’sendethema’sinelkeleeftijdsgroep(0-12jaar,12-18
jaaren18jaarenouder)wordenvastgesteldhoeveelsubsidie
er per kalenderjaar beschikbaar is. Met subsidies per kalender-
jaar wordt aangesloten op de bedrijfsvoering van schoolbestu-
ren en andere instellingen waarmee een subsidierelatie bestaat.
In het aan de subsidieverlening voorafgaande kalenderjaar
worden de aanvragen verwerkt tot een concept subsidiepro-
gramma. Tegelijk met de gemeentelijke begrotingsbehandeling
wordt het subsidieprogramma ter kennisname aangeboden
aandeRaad.Navaststellingvandebegrotingwordenalle
structurele jaarlijkse subsidies beschikt. In het uitvoerings-
jaar wordt door de schoolbesturen en instellingen tussentijds
gerapporteerd. Dit kan resulteren in noodzakelijke bijstellingen
op eerdere verleningen. In het jaar na de uitvoering stelt de
gemeente de subsidies definitief vast. We reserveren in het
subsidieprogramma een beperkt budget voor kortlopende en
incidentele projecten om flexibel te kunnen blijven werken.
54
Wat gaat het kosten? Om de ambities uit de Haagse Educatieve Agenda 2010-2014 te kunnen realiseren, zijn er investeringen nodig. Op individueel niveau wordt geprofiteerd van hoge investeringen in het onderwijs: een hogere opleiding leidt immers tot een baan met een beter salaris. Maar ook Den Haag als stad heeft hier profijt van. Investeringen in onderwijs leiden tot minder uitkeringen, meer economische groei, grotere technologische vooruitgang, minder criminaliteit en een betere gezondheid. Investeren in onderwijs loont zich.
De wijze van samenwerking zoals hierboven staat beschreven, is alleen mogelijk als alle partijen in-vesteren qua tijd en geld. De gemeente neemt
hierbij het voortouw en stimuleert de schoolbestu-ren om ook tijd en geld in te zetten. De financiële middelen om de voorgenomen acties uit te voeren, komen uit diverse bronnen. Het gaat om rijksgel-den afkomstig uit allerlei bestuurlijke kaders (jaar-lijks circa 35 miljoen) en om gelden van de ge-meente zelf. Het financiële kader is slechts indicatief en zal, bijvoorbeeld op grond van zich ontwikkelend landelijk beleid, regelmatig moeten worden bijgesteld. Het is daarbij van belang dat gemeente en schoolbesturen alert blijven op mo-gelijkheden om gebruik te maken van stimuleren-de regelingen vanuit het Rijk. De verdeling van de beschikbare middelen over de leeftijdsgroepen en thema’s wordt jaarlijks in het subsidieprogramma vastgesteld.
In 2010 zijn er meer middelen beschikbaar dan in de jaren daarna. Na 2010 valt een aantal inciden-tele gemeentelijke middelen (in de vorm van reser-ves) weg. Daarnaast kort het Rijk op de middelen volwasseneneducatie in het participatiefonds en houden de rijksmiddelen voor het convenant voor-tijdig schoolverlaten (onderdeel van het RMC–budget,regionalemeld-encoördinatiefunctie)vooralsnog in 2012 op. Via andere kaders en finan-cieringsstromen komen er nog middelen vrij voor thema’s binnen 12-18 jaar en 18 jaar en ouder. Voorbeelden zijn de plusvoorziening voor over-belaste jongeren en middelen vanuit het convenant jeugdwerkloosheid.
BEGROTING UITVOERING HAAGSE EDUCATIEVE AGENDA
Jaar Totaalbeschikbaremiddelen Waarvanvoorvolwasseneneducatie WaarvanRMC
(exclusiefonderwijshuisvesting) (bestedingsverplichtingROCMondriaan)
2010 58miljoen 6,1miljoen 3,1miljoen
2011 53,5miljoen 4,7miljoen 2,8miljoen
2012 47miljoen 4,7miljoen 1,5miljoen
2013 47miljoen 4,7miljoen 1,5miljoen
55
Haags talent erkend 9. Hoe gaan we het doen, wat levert het op en wat kost het?
Op het kunnen realiseren van de ambities uit de Haagse Educatieve Agenda met dit budget zijn er twee grotere uitzonderingen. Het geven van een impuls aan uitstekende huisvesting vraagt om structurele inzet van investeringsmiddelen voor onderwijshuisvesting vanaf 2013. Daarnaast is meer financiële armslag nodig voor het bereiken van alle peuters die de voorschool nodig hebben en tegelijkertijd het niet willen segregeren (dus ook kinderen toelaten op de voorschool die extra programma’s minder hard nodig hebben). Dit doel houdt in dat de voorschool een basisvoorziening wordt in de stad, terwijl het zich nu nog beperkt tot die plekken in de stad waar veel kinderen met een taalachterstand wonen. Verder vraagt het be-reiken van alle kinderen die de voorschool nodig hebben om invoering van de leerplicht voor 3-jarigen met een taalachterstand. We zullen richting het Rijk blijvend inzetten op een ver- laging van de leerplicht en het Rijk zal worden aangesproken voor de noodzakelijke middelen. Dit geldt ook voor onze wens om over de volle breedte Hbo-personeel op de voorschool in te kunnen zetten.
Verder weten we nu beter welk beleid effect heeft en dat bewezen beleid zetten we door. Sommige uitgaven uit de vorige periode zijn niet meer nodig, zoals de forse inzet op ict. We stoppen met de subsidiëring van vrijwilligers- en zelforganisaties die huiswerkbegeleiding verzorgen en subsidiëren alleen huiswerkbegeleiding onder de verantwoor-delijkheid van een school. Ook denken we door een meer samenhangend subsidieprogramma de beschikbare rijks- en gemeentemiddelen effectie-ver te kunnen inzetten. Een groot deel van onze nieuwe ambities kunnen we hierdoor vormgeven. Om alle ambities uit te kunnen voeren zal voor de jaren 2012 en 2013 bezien moeten worden hoe de ontwikkeling van brede scholen in het basis- en voortgezet onderwijs, het bevorderen van inte-gratie, het tegengaan van het lerarentekort, de studentenpas en het verzorgen van maatwerk- trajecten waarbij jongeren leren in een buiten-schoolse omgeving gefinancierd kunnen worden.
Tot slotMet deze Haagse Educatieve Agenda 2010-2014 hebben we in beeld gebracht wat we de komende vier jaar gaan doen. De ‘wat’- vraag is beantwoord. Nu gaan we over tot het uitwerken van de ‘hoe’-vragen. Hoe zorgen we er als gemeente en onder-wijsveld voor dat al deze ambities ook werkelijk-heid worden? Dit zullen we ieder vanuit onze eigen rol doen. De schoolbesturen zijn verant-woordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs (primaire proces) en voor de schoolinterne zorg aan leerlingen. Zij worden hiervoor bekostigd door het Rijk. De gemeente faciliteert en legt verbindingen tussen schoolbesturen en andere maatschappelijke instellingen. De gemeentelijke financiering is aanvullend en gericht op Haagse prioriteiten. Op onderdelen zal nog nadere uit-werking plaatsvinden, zo nodig vastgelegd door betrokken partijen in uitvoeringsdocumenten of convenanten. Hierbij kunnen naast de school- besturen en gemeente, ook andere organisaties als kinderopvang en welzijnsinstellingen betrokken zijn. Ieder vanuit de eigen positie zien we de komende vier jaar succesvol Haags onderwijs- beleid vol vertrouwen tegemoet.
56
UitgaveGemeente Den HaagDienst Onderwijs, Cultuur en WelzijnProductgroep Onderwijsbeleid
Februari2010,vastgesteldop17december2009door de gemeenteraad van Den Haag
VormgevingSmidswater
FotografieDavid Adams: pag. 12, 15, 19, 28, 31, 33Tino van Dam: pag. 53Peter den Heijer, Blue Lemon: pag. 41Rowin Hofker: omslag, pag. 11, 20, 36, 38, 39Jason Janetzky (DPI): pag. 16, 48, 49Hans Kuday: pag. 26Chris Lans: pag. 27Serge Ligtenberg: pag. 29 Bastiaan van Musscher: pag. 5Verkaart Groep: pag. 43Jack Wagteveld Photograpy: pag. 23, 46I-stock: pag. 22, 24, 34, 44Hollandse Hoogte: pag. 51, 55
DrukDrukkerij Tuijtel
Oplage1.500 exemplaren
Colofon