Guía docente - comunidadgm.com.ar · La propuesta se completa con una página de actividades...

17
Guía docente Guía docente 5 5 5 Libro 1.indb 1 1/10/11 4:48:26 PM

Transcript of Guía docente - comunidadgm.com.ar · La propuesta se completa con una página de actividades...

Guía docenteGuía docente

555

Libro 1.indb 1 1/10/11 4:48:26 PM

Gerente de edicionesDaniel Arroyo

Prácticas del lenGuaje - lenGua

jefa del áreaVerónica Lombardo

editorasFlorencia CarrizoMaría Mercedes Scursoni

autoresElías CapelutoMaría Eugenia Sánchez MariñoGabriela Szmulewicz

MateMática

editoresGabriel H. Lagoa Evelyn Orfano

autorFederico Sciotti

ciencias sociales

jefe del área Víctor Sabanes

editoraLaura Obredor

autorGustavo Skatecki

ciencias naturales

editorasCristina AmadoCecilia de DiosLuz Salatino

autoresTatiana Chaparro Serralta María Mercedes ZambranaMarta Bulwik Dolores Marino Irene Carolina Charles

revisión y lectura críticaVerónica Corbacho

correctoresGabriel ValeirasGabriela ValeirasAna Keitel

jefe del departamento de arte y diseñoLucas Frontera Schällibaum

coordinación de diseñoNatalia Udrisard

diseño y diagramaciónSilvina ÁlvarezPatricia CabezasMariano CacciaAna Sánchez

coordinación de GestiónPaola Burniego

coordinación de imágenes y archivoSamanta Méndez Galfaso

tratamiento de imágenesMáximo Giménez, Tania Meyer, Pamela Donnadío.

FotografíaThinkstock

ilustracionesPrácticas del lenguaje: Andrea Bianco, Leo Bolzicco y Carlos Pinto.ciencias naturales: A cuatro manos estudio.

Gerente de diseño y Producción editorialCarlos Rodríguez

Guía docente manual logonautas 5 / María eugenia sánchez Mariño ... [et.al.]. - 1a ed. - Boulogne : Puerto de Palos, 2011. 240 p. ; 28x20 cm.

isBn 978-987-547-426-0

1. Guía docente. i. sánchez Mariño, María eugenia cdd 371.1

© editorial Puerto de Palos s.a. , 2011.editorial Puerto de Palos s.a. forma parte del Grupo Macmillan.avda. Blanco encalada 104, san isidro, provincia de Buenos aires, argentina.internet: www.puertodepalos.com.arQueda hecho el depósito que dispone la ley 11.723.impreso en la argentina.Printed in argentina.isBn 978-987-547-426-0

La presente obra se ha elaborado teniendo en cuenta los aportes surgidos de los encuentros organizados por el “Instituto contra la Discri-minación, la Xenofobia y el Racismo” (INADI) con los editores de textos.

No se permite la reproducción parcial o total, el almacenamiento, el alquiler, la transmisión o la transformación de este libro, en cualquier forma o por cualquier medio, sea electrónico o mecánico, mediante fotocopias, digitalización y otros métodos, sin el permiso previo y escrito del editor. Su infracción está penada por las leyes 11.723 y 25.446.

Primera edición.Esta obra se terminó de imprimir en xxxxx de xxxx, en los talleres Xxxxxxxx, Xxxxxxxxx.

Libro 1.indb 2 1/10/11 4:48:27 PM

Prácticas dellenguaje

Prácticas dellenguaje

Libro 1.indb 7 1/10/11 4:48:38 PM

Nuestra propuestaEl área de Lengua consta de 120 páginas organizadas en 9 capítulos y 6 páginas finales de actividades

que integran los contenidos de los capítulos, agrupados de a tres. El proyecto tiene como meta el desarrollo de un aprendizaje significativo, creativo y autónomo.

El enfoque de Prácticas del Lenguaje intenta romper con una mirada esquemática del estudio de la lengua y fomentar hábitos de lectura en los alumnos, que deben desarrollar competencias como lectores, como es-critores, como estudiantes y como sujetos sociales. Por ello, el proyecto tiene su base en textos literarios y no literarios que, además de ser divertidos, irreverentes e inteligentes, invitan a la reflexión y al debate.

Los capítulos se dividen en secciones que responden a los requerimientos de la currícula de la Provincia de Buenos Aires y, por supuesto, a los NAP y a los contenidos propuestos por la Ciudad de Buenos Aires. A su vez, cada “doble página” está pensada en función de una clase y la cantidad de capítulos se corresponde con los nueve meses del ciclo lectivo. Cada capítulo presenta las siguientes secciones:

• “Prácticas del Lector”: ofrece lecturas de hermosos cuentos, obras de teatro y poesías, y también de tex-tos informativos que promueven la participación ciudadana. El copete de cada capítulo presenta un anticipo del género que se va a trabajar y consignas de prelectura para resolver apelando a los saberes previos de los alumnos. La plaqueta Muchas palabras propone un trabajo de vocabulario en relación con el texto leído y Para bienentendidos, preguntas de comprensión y análisis.

• “Textoadentro”: desarrolla, con ayudas visuales y un vocabulario claro, los contenidos teóricos del gé-

nero discursivo correspondiente. textocosmos es una plaqueta que aporta curiosidades relacionadas con el tema, para vincular el texto con el mundo. En algunos capítulos, la plaqueta logonautas en red recomienda la visita a distintos sitios web de interés. Las actividades propuestas, originales y atractivas, ayudarán a pensar y a relacionar el texto central con los contenidos aprendidos.

• “Lengua en forma” y “Lengua en regla”: son las secciones en las que se abordan los contenidos de gramática y normativa, respectivamente. En ellas se presentan textos sobre los cuales nuestro textonauta o la plaqueta construcción de la ciudadanía invitarán a los alumnos a reflexionar desde su condición de ciu-dadanos lectores. La propuesta se completa con una página de actividades inferenciales y de aplicación en la cual interviene una plaqueta de exposición teórica sobre los contenidos.

• “Taller del escritor”: es una sección dedicada al desarrollo de una actividad de escritura en etapas en la que se presentan los pasos para escribir diferentes tipos de textos. Se trata de una actividad de escritura pla-nificada que cumple con las etapas previstas por el diseño curricular.

• “Actividades finales”: es la sección que cierra el capítulo con actividades de fijación y aplicación de to-dos los temas aprendidos.

• “Logonauta Integrador”: es una sección con tres propuestas de actividades para seguir practicando los contenidos aprendidos, agrupados cada tres capítulos. Cada integración puede funcionar como evaluación trimestral.

Libro 1.indb 8 1/10/11 4:48:38 PM

Las técnicas de estudio

El área de Lengua es la responsable de brindar las herramientas para que los alumnos puedan estudiar de manera eficaz. Estudiar significa poner en juego competencias de lectura, de escritura, de selección y de condensación.

La sección ”Aprendemos a estudiar” explica las técnicas de estudio más apropiadas para abordar los contenidos de todas las áreas. Para ello, se presenta un texto precedido de preguntas anticipatorias que per-miten focalizar sobre los contenidos por estudiar, y seguido de actividades para aplicar la técnica aprendida.

La antología

Para reforzar la lectura libre y la capacidad imaginativa de los chicos, el manual ofrece la “Logo Antolo-gía” en su reverso, que reúne hermosos y divertidos cuentos, poemas y obras de teatro. La selección de textos responde a los géneros estudiados a lo largo del año, pero está pensada exclusivamente para disfrutar de la lectura, por ello no hay actividades en esta antología.

Libro 1.indb 9 1/10/11 4:48:38 PM

10GUÍA DOCENTE | Lengua

LEN

GUA

· PR

ÁCTI

CAS D

EL LE

NG

UAJ

E 5.º

año

| NAP

(NÚ

CLEO

S DE A

PREN

DIZA

JES P

RIO

RITA

RIO

S)

CAPÍ

TULO

SEJ

ES /

CON

TEN

IDO

SEN

REL

ACIÓ

N C

ON

LA

COM

PREN

SIÓ

N

Y LA

PRO

DUCC

IÓN

ORA

LEN

REL

ACIÓ

N C

ON

LA

LECT

URA

Y L

A PR

ODU

CCIÓ

N E

SCRI

TA

EN R

ELAC

IÓN

CO

N L

A LI

TERA

TURA

EN R

ELAC

IÓN

CO

N L

A RE

FLEX

IÓN

SO

BRE

LA L

ENG

UA Y

LO

S TE

XTO

S

1. LA

LE

YE

ND

A•

La le

yend

a.

• La

com

unic

ació

n.

• Cl

ases

de

orac

ione

s se

gún

la a

ctitu

d de

l ha

blan

te.

• Pu

nto

y se

guid

o, p

unto

y

apar

te. U

so d

e m

ayús

cula

s.

• Le

er, e

scuc

har y

com

parti

r con

otro

s la

le

ctur

a de

leye

ndas

. •

Expl

orar

, a

part

ir d

e la

lec

tura

, la

s di

fere

ntes

for

mas

de

pens

ar y

mira

r la

rea

lidad

pla

smad

as e

n el

dis

curs

o lit

erar

io.

• In

terp

reta

rla a

par

tir d

e su

con

text

o de

pr

oduc

ción.

Reco

nstru

ir la

est

ruct

ura

narra

tiva.

Cues

tiona

r, di

alog

ar e

inte

rcam

biar

op

inio

nes

acer

ca d

e la

s le

yend

as le

ídas

, fu

ndam

enta

ndo

los

gust

os, d

efin

iend

o pr

efer

encia

s, re

spet

ando

las p

refe

renc

ias

y la

s op

inio

nes

de lo

s ot

ros.

• Le

ctur

a de

“El

hér

oe d

e fu

ego”

, ver

sión

de F

ranc

o Va

ccar

ini.

• Co

nfig

urar

el m

undo

de

ficci

ón e

n la

le

yend

a: h

istor

ia, p

erso

naje

s, co

nflic

to,

espa

cio y

tiem

po.

• Es

truc

tura

r la

leye

nda

tend

iend

o a

los

núcle

os n

arra

tivos

. •

Adec

uar l

a hi

stor

ia a

las

exig

enci

as d

el

subg

éner

o el

egid

o.

•Téc

nica

s de

est

udio

: sig

nific

ado

de u

na

pala

bra

o ex

pres

ión

desc

onoc

idas

. Fo

rmul

ar h

ipót

esis

bas

adas

en

el

cont

exto

. Bus

car

en e

l dic

cion

ario

y

eleg

ir la

ace

pció

n m

ás a

decu

ada.

• La

leye

nda:

car

acte

rístic

as.

• L

os m

omen

tos

de l

a le

yend

a:

situ

ació

n in

icia

l, co

mpl

icac

ión

y re

solu

ción.

Mem

oria

de

la c

omun

idad

(her

encia

, tra

dició

n, m

arca

s de

iden

tifica

ción

de

la c

ultu

ra o

ral).

• Lo

s pa

rtic

ipan

tes

en l

a si

tuac

ión

com

unic

ativ

a. E

lem

ento

s lin

güís

ticos

qu

e m

arca

n pr

esen

cia d

el e

miso

r y d

el

rece

ptor

. •

Clas

es d

e or

acio

nes

segú

n la

act

itud

del h

abla

nte.

Los s

igno

s de

punt

uació

n co

mo

dem

ar-

cado

res

text

uale

s (te

xto,

pár

rafo

, ora

-ció

n, e

tc.)

y as

pect

os n

orm

ativ

os (p

un-

to y

seg

uido

, pun

to y

apa

rte, e

tc.).

2. E

L TE

XTO

IN

STR

UCT

IVO

• El

text

o in

stru

ctiv

o.

• El

sus

tant

ivo.

Clas

ifi ca

ción

sem

ántic

a.

• El

sus

tant

ivo.

Cl

asifi

caci

ón m

orfo

lógi

ca

• Lo

s sig

nos

de p

untu

ació

n.

Usos

de

la c

oma

y de

los

dos

punt

os.

• Ev

alua

r la

utili

dad

del t

exto

inst

ruct

ivo

para

bus

car r

espu

esta

s a u

n in

terro

gant

e, po

r med

io d

e la

exp

lora

ción

rápi

da d

e pa

rate

xtos

. •

Con

trol

ar l

a pr

opia

com

pren

sión

re

cono

cien

do lo

que

no

se e

ntie

nde

y em

plea

r rec

urso

s pa

ra e

nten

der m

ejor

. •

Leer

det

enid

amen

te te

xtos

inst

ruct

ivos

bu

scan

do in

dica

dore

s qu

e ap

oyen

la

elab

orac

ión

de s

entid

o.

• Le

ctur

a de

“Br

owni

es...

¡co

n m

amá!

”,

de B

lanc

a Co

tta. E

stru

ctur

a de

los t

exto

s in

stru

ctiv

os.

• La

enu

mer

ació

n y

el p

roce

dim

ient

o.

• Es

crib

ir un

tex

to in

stru

ctiv

o: e

labo

rar

un p

lan

prev

io, g

ener

ar b

orra

dore

s (c

on

sus

revi

sione

s) h

asta

logr

ar u

na v

ersió

n de

finiti

va.

• T

écni

cas

de e

stud

io:

loca

lizar

la

info

rmac

ión

que

prov

ee e

l tex

to y

los

para

text

os.

• Se

lecc

iona

r lo

que

se

cons

ider

a m

ás

pert

inen

te p

ara

pode

r re

cons

trui

r la

in

form

ació

n gl

obal

.

• C

lase

s d

e p

alab

ras:

en

foq

ue

sem

ántic

o.

• Pa

labr

as d

escr

iptiv

as d

e si

gnifi

caci

ón

fija:

sus

tant

ivos

com

unes

. •

Pala

bras

no

desc

riptiv

as d

e sig

nific

ació

n fij

a: s

usta

ntiv

os p

ropi

os. M

orfo

logí

a.

• Si

gnos

de

punt

uaci

ón c

omo

dem

arca

-do

res

de c

onst

rucc

ione

s in

traor

acio

na-

les:

com

a, d

os p

unto

s. •

Aspe

ctos

nor

mat

ivos

refe

ridos

al u

so

de lo

s dife

rent

es si

gnos

de

punt

uació

n:

com

a, d

os p

unto

s.

10LEN5 GD N.indd 10 1/13/11 10:26:19 AM

11Lengua | GUÍA DOCENTE

3. L

A P

OE

SÍA

• La

poe

sía.

• El

adj

etiv

o:

clas

ifi ca

ción

sem

ántic

a.

• El

adj

etiv

o: c

lasi

fi cac

ión

mor

foló

gica

.

• Di

pton

go, t

ripto

ngo

e hi

ato.

• Le

er, e

scuc

har y

com

parti

r con

otro

s la

le

ctur

a de

poe

sías.

• In

terp

reta

r la

poe

sía

a pa

rtir

de s

u co

ntex

to d

e pr

oduc

ción

: el a

utor

en

su

obra

.•

La re

signi

ficac

ión

de la

real

idad

a tr

avés

de

l len

guaj

e lit

erar

io y

la c

reac

ión

de

nuev

as a

soci

acio

nes

desd

e el

aut

or y

de

sde

el le

ctor

. •

Reco

men

dar

poes

ías,

jus

tifi

cand

o la

s el

ecci

ones

y a

cept

ar o

no

las

suge

renc

ias

de lo

s de

más

. •

Inte

rcam

biar

opi

nion

es fu

ndam

enta

das

acer

ca d

e la

s po

esía

s le

ídas

.

• Le

ctur

a de

“U

na p

ava

con

fam

a de

le

trad

a”, d

e M

. E. W

alsh

; “To

nter

ía”,

de

C. P

. Sal

días

; “La

vand

o nu

bes”

, de

A. F.

Fer

reiro

; “Se

cret

o”, d

e M

. Cris

tina

Ram

os.

• De

saut

omat

izar l

a pe

rcep

ción.

Escr

ibir

poem

as: e

labo

rar u

n pl

an p

revio

, ge

nera

r bo

rrad

ores

has

ta lo

grar

una

ve

rsió

n fin

al.

• Té

cnic

as d

e es

tudi

o: r

eela

bora

r la

in

form

ació

n ob

teni

da p

ara

lueg

o po

der

recu

pera

rla.

• La

poe

sía.

• Ri

tmo

y rim

a.

• Re

curs

os e

xpre

sivo

s: la

s im

ágen

es

sens

oria

les,

la c

ompa

raci

ón y

la

pers

onifi

cació

n.

• Po

esía

pop

ular

y p

oesía

de

auto

r.

• Cl

ases

de

pala

bras

: enf

oque

sem

ántic

o.

• Pa

labr

as d

escr

iptiv

as d

e sig

nific

ació

n fij

a:

adje

tivos

. Cla

ses

y us

os. M

orfo

logí

a.

• Sí

laba

tóni

ca e

n to

das

las

pala

bras

. •

Esta

blec

er p

aren

tesc

os le

xica

les

para

re

solv

er d

udas

ort

ográ

ficas

. Dip

tong

o,

tript

ongo

y h

iato

.

4. E

L TE

XTO

E

XPO

SITI

VO

• El

text

o ex

posi

tivo.

• El

ver

bo. M

orfo

logí

a y

sem

ántic

a.

• El

Pre

térit

o Pe

rfect

o Si

mpl

e y

el P

reté

rito

Impe

rfect

o.

• Cl

ases

de

pala

bras

seg

ún

su a

cent

uaci

ón.

• Re

glas

gen

eral

es d

e til

daci

ón.

• Ev

alua

r la

utili

dad

de u

n te

xto

expo

sitivo

a

travé

s de

par

atex

tos.

• Le

er d

eten

idam

ente

bus

cand

o in

dica

do-

res

para

ela

bora

r un

sent

ido.

Prep

arar

una

exp

osic

ión

oral

teni

endo

cu

enta

la

bibl

iogr

afía

dis

poni

ble

y lo

s re

curs

os p

ara

capt

ar e

l int

erés

del

au

dito

rio. J

erar

quiz

ar la

info

rmac

ión

halla

da.

• O

rgan

izar

la e

xpos

ició

n fo

caliz

ando

en

los

aspe

ctos

más

impo

rtan

tes.

Prev

er

las

posi

bles

pre

gunt

as y

ant

icip

ar la

s re

spue

stas

. •

Recu

pera

r al f

inal

de

la e

xpos

ició

n lo

s ej

es te

mát

icos.

• Le

ctur

a de

“De

a m

ucho

s di

oses

”.

• Co

ntex

tos

y fu

ncio

nes

de lo

s te

xtos

in

form

ativ

os.

Los

mom

ento

s de

la

expo

sici

ón: p

rese

ntac

ión,

des

arro

llo,

conc

lusió

n.

• Lo

s re

curs

os e

xplic

ativ

os: d

efin

icio

nes,

ejem

plos

, vo

cabu

lari

o es

pecí

fico

, re

curs

os v

isual

es.

• Es

critu

ra d

e un

text

o ex

posit

ivo:

bus

car

info

rmac

ión

y je

rarq

uiza

rla te

nien

do e

n cu

enta

al d

estin

atar

io.

• Ar

ticul

ar la

s pa

rtes

del t

exto

.

• Cl

ases

de

pala

bras

: enf

oque

sem

ántic

o.

• El

ver

bo. L

a ra

íz y

la d

esin

encia

. •

Rela

cion

es e

ntre

tie

mpo

s y

aspe

ctos

ve

rbal

es.

• Re

glas

gen

eral

es d

e ac

entu

ació

n.

10LEN5 GD N.indd 11 1/13/11 10:26:19 AM

12GUÍA DOCENTE | Lengua

CAPÍ

TULO

SEJ

ES /

CON

TEN

IDO

SEN

REL

ACIÓ

N C

ON

LA

COM

PREN

SIÓ

N

Y LA

PRO

DUCC

IÓN

ORA

LEN

REL

ACIÓ

N C

ON

LA

LECT

URA

Y

LA P

RODU

CCIÓ

N E

SCRI

TA

EN R

ELAC

IÓN

CO

N L

A LI

TERA

TURA

EN R

ELAC

IÓN

CO

N L

A RE

FLEX

IÓN

SO

BRE

LA L

ENG

UA Y

LO

S TE

XTO

S

5. E

L C

UE

NTO

PO

PULA

R•

El c

uent

o po

pula

r.

• La

s or

acio

nes

bim

embr

es.

• La

s ora

cione

s uni

mem

bres

.

• Ti

ldac

ión

de m

onos

ílabo

s. Ti

lde

diac

rític

a.

• Le

er, e

scuc

har y

com

parti

r con

otro

s la

le

ctur

a de

cue

ntos

pop

ular

es.

• Ex

plor

ar la

s dife

rent

es fo

rmas

de

pens

ar

y de

mira

r la

rea

lidad

en

el d

iscu

rso

liter

ario

. •

Inte

rpre

tar e

l cue

nto

popu

lar a

par

tir d

e su

con

text

o de

pro

ducc

ión.

Reco

noce

r en

el m

undo

de

ficci

ón lo

s pe

rson

ajes

y s

us c

arac

terís

ticas

. •

Inte

rcam

biar

opi

nion

es fu

ndam

enta

das

acer

ca d

e lo

s cu

ento

s le

ídos

. •

Reco

men

dar j

ustif

ican

do la

s el

ecci

ones

y

acep

tand

o o

no la

s de

los

dem

ás.

• Le

ctur

a de

“Ju

an S

in M

iedo

”, v

ersió

n de

Li

liana

Cin

etto

. •

Conf

igur

ar e

l mun

do d

e fic

ción:

hist

oria

, pe

rson

ajes

, con

flict

o, e

spac

io y

tiem

po.

• Es

truc

tura

r el c

uent

o at

endi

endo

a lo

s nú

cleos

nar

rativ

os.

• Ad

ecua

r la

hist

oria

a la

s ex

igen

cias

del

su

bgén

ero

eleg

ido.

Técn

icas

de

estu

dio:

sel

ecci

onar

la

info

rmac

ión

que

se c

onsid

era

rele

vant

e en

un

text

o na

rrativ

o.

• El

cue

nto

popu

lar:

cara

cter

ística

s. •

Lo

s p

erso

naj

es y

su

s ro

les:

pr

otag

onis

tas,

ant

agon

ista

s;

secu

ndar

ios

• O

ració

n sim

ple.

Est

ruct

ura

de la

ora

ción

bim

embr

e. S

ujet

o y

pred

icado

. •

Estru

ctur

a de

la o

ració

n un

imem

bre.

Til

daci

ón d

e m

onos

ílab

os.

Tild

e di

acrít

ica.

6. L

A N

OTI

CIA

• La

not

icia

.

• La

s cl

ases

de

suje

to.

• El

mod

ifi ca

dor d

irect

o, e

l m

odifi

cado

r ind

irect

o y

la

apos

ició

n.

• U

sos

de b

y v

.

• D

isti

ngui

r lo

s he

chos

, op

inio

nes,

co

men

tari

os y

val

orac

ione

s en

las

no

ticia

s. In

terc

ambi

ar p

unto

s de

vis

ta

sobr

e lo

s ac

onte

cim

ient

os y

form

arse

un

a op

inió

n ac

erca

de

ello

s. •

Conf

ront

ar la

s op

inio

nes

que

apar

ecen

en

dist

inta

s fu

ente

s de

info

rmac

ión.

Inte

rrog

arse

sob

re l

a op

inió

n de

l pe

riodi

sta

y to

mar

pos

ición

fren

te a

ella

. •

Com

enta

r no

ticia

s, h

echo

s, d

iver

sas

“mira

das”

sob

re lo

s ac

onte

cim

ient

os.

tem

as d

e in

teré

s ge

nera

l, pr

ecis

ando

cr

iterio

s que

fund

amen

ten

las o

pini

ones

.

• Le

ctur

a de

“D

escu

bren

fós

iles

de u

n di

nosa

urio

car

nívo

ro c

erca

de

Añel

o”.

• La

not

icia

per

iodí

stic

a. L

as p

regu

ntas

sicas

. El p

arat

exto

. •

Escr

ibir

una

notic

ia d

e ac

uerd

o co

n un

pl

an p

revi

o y

gene

rar b

orra

dore

s ha

sta

logr

ar u

na v

ersió

n fin

al.

• Te

ner e

n cu

enta

el e

fect

o qu

e se

qui

ere

logr

ar e

n el

lect

or.

• Se

lecc

iona

r inf

orm

ació

n pa

ra in

clui

r en

la n

otici

a qu

e se

ela

bora

. •

Técn

icas d

e es

tudi

o: re

caba

r inf

orm

ació

n a

parti

r de

text

os p

erio

díst

icos.

• O

ració

n sim

ple.

Est

ruct

ura

de la

ora

ción

bim

embr

e. S

ujet

o ex

pres

o y

táci

to.

Com

pues

to y

sim

ple.

Mod

ifica

dore

s de

l nú

cleo

del s

ujet

o: M

D, M

I y a

posic

ión.

Usos

de

b y

v.

10LEN5 GD N.indd 12 1/13/11 10:26:19 AM

13Lengua | GUÍA DOCENTE

7. E

L C

UE

NTO

DE

TER

RO

R•

El c

uent

o de

terr

or.

• El

pre

dica

do v

erba

l si

mpl

e y

com

pues

to.

• El

obj

eto

dire

cto.

• U

sos

de g

y j.

• Le

er, e

scuc

har y

com

parti

r con

otro

s la

le

ctur

a de

cue

ntos

de

terro

r. •

Expl

orar

las d

ifere

ntes

form

as d

e pe

nsar

y

de m

irar

la r

ealid

ad e

n el

dis

curs

o lit

erar

io.

• In

terp

reta

r el

cue

nto

a pa

rtir

de s

u co

ntex

to d

e pr

oduc

ción

: el a

utor

en

su

obra

. •

Reco

noce

r en

el m

undo

de

ficció

n pe

rson

ajes

, esc

enar

io y

el n

arra

dor.

Inte

rcam

biar

opi

nion

es fu

ndam

enta

das

acer

ca d

e lo

s cu

ento

s le

ídos

. •

Reco

men

dar j

ustif

icand

o la

s ele

ccio

nes y

ac

epta

ndo

o no

las

de lo

s de

más

.

• Le

ctur

a de

“La

Ñat

a”, d

e Fr

anco

Va

ccar

ini.

• Co

nfig

urar

el m

undo

de

ficci

ón e

n el

cu

ento

de

terr

or: h

isto

ria, p

erso

naje

s, es

pacio

y ti

empo

, con

flict

o.

• E

stru

ctur

ar e

l cu

ento

de

terr

or

aten

dien

do a

los

núcle

os n

arra

tivos

. •

Adec

uar l

a hi

stor

ia a

las

exig

enci

as d

el

subg

éner

o el

egid

o.

• Té

cnic

as d

e es

tudi

o: s

elec

cion

ar y

re

orga

niza

r la

info

rmac

ión

perti

nent

e.

• El

cue

nto

de te

rror

. •

La d

escr

ipci

ón d

e es

cena

rios

y

pers

onaj

es.

• El

nar

rado

r en

prim

era

y en

terc

era

pers

ona.

• O

ració

n sim

ple.

Est

ruct

ura

de la

or

ació

n bi

mem

bre.

Pre

dica

do v

erba

l sim

ple

y co

mpu

esto

. •

Mod

ific

ador

es d

el n

úcle

o de

l pr

edica

do: e

l obj

eto

dire

cto.

Usos

de

g y

j .

8. E

L TE

ATR

O•

El te

atro

.

• El

obj

eto

indi

rect

o.

• El

obj

eto

dire

cto

y el

ob

jeto

indi

rect

o.

• U

sos

de ll

e y

.

• Le

er, e

scuc

har y

com

parti

r con

otro

s la

le

ctur

a de

text

os te

atra

les.

• Ex

plor

ar la

s di

fere

ntes

form

as d

e pe

nsar

y

de m

irar

la r

ealid

ad e

n el

dis

curs

o lit

erar

io.

• In

terp

reta

r el t

exto

teat

ral a

par

tir d

e su

co

ntex

to d

e pr

oduc

ción

: el a

utor

en

su

obra

. •

Cons

truir

la ló

gica

inte

rna

del t

exto

tea-

tral (

sus

parte

s y

la p

uest

a en

esc

ena)

. •

Expl

orar

las d

ifere

ntes

form

as d

e pe

nsar

y

de m

irar

la r

ealid

ad e

n el

dis

curs

o lit

erar

io.

• Le

ctur

a de

¡Qué

fácil

llor

a Ág

ata

Flor

a!,

de A

leja

ndra

Erb

iti.

• C

onfig

urar

el

mun

do d

e fic

ción

en

el t

exto

tea

tral

: his

toria

, per

sona

jes,

conf

licto

, esp

acio

y ti

empo

. •

Adec

uar l

a hi

stor

ia a

las

exig

enci

as d

el

subg

éner

o el

egid

o.

• Es

crib

ir un

text

o te

atra

l de

acue

rdo

con

un p

lan

prev

io y

gen

erar

bor

rado

res

hast

a lo

grar

una

ver

sión

defin

itiva

. •

Técn

icas

de

estu

dio:

tom

ar d

ecis

ione

s so

bre

los

cone

ctor

es q

ue s

e ut

iliza

n pa

ra e

stab

lece

r rel

acio

nes.

• El

text

o te

atra

l. •

Pues

ta e

n es

cena

y h

echo

teat

ral.

• Pa

rtes

del t

exto

teat

ral.

• Lo

s el

emen

tos

de l

a pu

esta

en

esce

na.

• O

ració

n sim

ple.

Est

ruct

ura

de la

or

ació

n bi

mem

bre.

Pre

dica

do v

erba

l. •

Mod

ific

ador

es d

el n

úcle

o de

l pr

edica

do: e

l obj

eto

indi

rect

o.

• Us

os d

e ll

e y.

9. E

L C

UE

NTO

FA

NTÁ

STIC

O•

El c

uent

o fa

ntás

tico.

• Lo

s ad

verb

ios.

• Lo

s ci

rcun

stan

cial

es.

• U

sos

de lo

s pu

ntos

su

spen

sivo

s y

de la

raya

de

diá

logo

.

• Le

er, e

scuc

har y

com

parti

r con

otro

s la

le

ctur

a de

cue

ntos

fant

ástic

os.

• Ex

plor

ar la

s dife

rent

es fo

rmas

de

pens

ar

y de

mira

r la

rea

lidad

en

el d

iscu

rso

liter

ario

. •

Inte

rpre

tar e

l cue

nto

fant

ástic

o a

parti

r de

su

cont

exto

de

prod

ucci

ón: e

l aut

or

en s

u ob

ra.

• Re

cono

cer

en e

l m

undo

de

ficci

ón

el m

arco

esp

acio

-tem

pora

l y

las

cara

cter

ística

s de

l gén

ero.

• Le

ctur

a de

“N

uest

ro C

anut

o”, d

e Er

na

Wol

f. •

Conf

igur

ar e

l mun

do d

e fic

ción

en

el

cuen

to fa

ntás

tico:

hist

oria

, per

sona

jes,

conf

licto

, esp

acio

y ti

empo

. •

Estr

uctu

rar e

l cue

nto

fant

ástic

o at

en-

dien

do a

los

núcl

eos

narra

tivos

y a

su

rela

ción

con

las

accio

nes

secu

ndar

ias.

• Ad

ecua

r la

hist

oria

a la

s ex

igen

cias

del

su

bgén

ero

eleg

ido.

Técn

icas d

e es

tudi

o: re

sum

ir. S

elec

ciona

r y

reor

gani

zar l

a in

form

ació

n pe

rtine

nte.

Es

tudi

ar a

par

tir d

e un

resu

men

.

• El

cue

nto

fant

ástic

o: c

arac

terís

ticas

. •

El c

uent

o fa

ntás

tico

y el

cue

nto

mar

a-vi

lloso

.

• Cl

ases

de

pala

bras

: enf

oque

se

mán

tico.

Pala

bras

des

crip

tivas

de

signi

ficac

ión

fija:

adv

erbi

os c

once

ptua

les

fijos

. •

Mod

ifica

dore

s de

l núc

leo

del

pred

icado

: los

circ

unst

ancia

les.

• Si

gnos

de

punt

uació

n co

mo

dem

arca

-do

res d

e co

nstru

ccio

nes i

ntra

orac

iona

-le

s y

dem

arca

dore

s te

xtua

les:

raya

de

diál

ogo,

pun

tos

susp

ensiv

os.

• As

pect

os n

orm

ativ

os re

ferid

os a

l uso

de

los d

ifere

ntes

sign

os d

e pu

ntua

ción:

ra

ya d

e di

álog

o, p

unto

s su

spen

sivos

.

10LEN5 GD N.indd 13 1/13/11 10:26:19 AM

14GUÍA DOCENTE | Lengua

LEN

GUA

· PR

ÁCTI

CAS D

EL LE

NG

UAJ

E 5.º

año

| PRO

VIN

CIA

DE B

UEN

OS

AIRE

S

CAPÍ

TULO

S

CON

TEN

IDO

S / S

ITUA

CIO

NES

DE

ENSE

ÑAN

ZA

EN TO

RNO

A L

A LI

TERA

TURA

EN C

ON

TEXT

OS

DE E

STU

DIO

EN L

A PA

RTIC

IPAC

IÓN

CIU

DADA

NA

REFL

EXIO

N S

OBR

E EL

LEN

GUA

JE

(TEM

AS D

E DI

SCU

RSO,

DE

GRA

MÁT

ICA

Y DE

NO

RMAT

IVA)

1. LA

LE

YE

ND

A•

La le

yend

a.•

La c

omun

icac

ión.

• Cl

ases

de

orac

ione

s se

gún

la a

ctitu

d de

l ha

blan

te.

• Pu

nto

y se

guid

o, p

unto

y

apar

te. U

so d

e m

ayús

cula

s.

• Le

ctur

a de

“El

hér

oe d

e fu

ego”

, ver

sión

de

Fran

co V

acca

rini.

• D

ifere

ntes

for

mas

de

pens

ar y

de

mira

r la

re

alid

ad e

n el

disc

urso

lite

rario

.•

Leye

ndas

a p

artir

de

su c

onte

xto

de p

rodu

cció

n.

Estru

ctur

a na

rrativ

a.•

Hist

oria

, per

sona

jes,

conf

licto

, esp

acio

y ti

empo

.•

Núc

leos

nar

rativ

os.

• Ex

igen

cias

del s

ubgé

nero

.•

Opi

nion

es fu

ndam

enta

das a

cerc

a de

las l

eyen

das

leíd

as.

• R

esol

ver

duda

s so

bre

el

sign

ifica

do d

e un

a pa

labr

a o

expr

esió

n fo

rmul

ando

hip

ótes

is ba

sada

s en

el c

onte

xto.

• Bu

scar

en

el d

iccio

nario

y e

legi

r la

ace

pció

n m

ás c

onsis

tent

e.

• Re

flexi

ón s

obre

val

ores

de

la v

ida

ciuda

dana

: el t

raba

jo e

n eq

uipo

.•

Parti

cipan

tes e

n sit

uació

n co

mun

icativ

a.

Elem

ento

s lin

güíst

icos

del

em

isor y

del

re

cept

or.

• Cl

ases

de

orac

ione

s seg

ún la

act

itud

del

habl

ante

.•

Sign

os d

e pu

ntua

ción

: dem

arca

dore

s te

xtua

les

y as

pect

os n

orm

ativ

os.

2. E

L TE

XTO

IN

STR

UCT

IVO

• El

text

o in

stru

ctiv

o.

• El

sus

tant

ivo.

Cl

asifi

caci

ón s

emán

tica.

• El

sus

tant

ivo.

Cl

asifi

caci

ón m

orfo

lógi

ca.

• Lo

s sig

nos

de p

untu

ació

n.

Usos

de

la c

oma

y de

los

dos

punt

os.

• Lo

cali

zar

la i

nfor

mac

ión

que

prov

ee e

l te

xto

y lo

s pa

rate

xtos

.•

Sele

ccio

nar l

o qu

e se

con

sider

a m

ás p

erti

nent

e pa

ra p

oder

re

cons

trui

r la

inf

orm

ació

n gl

obal

.

• Le

ctur

a de

“B

row

nies

...

¡con

m

amá!

”, d

e Bl

anca

Cot

ta.

• U

tili

dad

del

text

o po

r m

edio

de

exp

lora

ción

de

para

text

os.

Indi

cado

res

para

ela

bora

r un

se

ntid

o.•

Text

o in

stru

ctiv

o: p

lan

prev

io y

bo

rrado

res

hast

a lo

grar

una

ver

sión

defin

itiva

.•

Refle

xión

sob

re v

alor

es d

e la

vid

a ciu

dada

na: e

l val

or d

e la

div

ersid

ad.

• Cl

ases

de

pala

bras

. Sem

ántic

a y

mor

fo-

logí

a: s

usta

ntiv

os c

omun

es y

pro

pios

.•

Sign

os d

e pu

ntua

ción:

dem

arca

dore

s de

cons

trucc

ione

s in

traor

acio

nale

s (c

oma,

do

s pu

ntos

). As

pect

os n

orm

ativ

os.

3. L

A P

OE

SÍA

• La

poe

sía.

• El

adj

etiv

o:

clas

ifi ca

ción

sem

ántic

a.

• El

adj

etiv

o:

clas

ifi ca

ción

mor

foló

gica

.

• Di

pton

go, t

ripto

ngo

e hi

ato.

• Le

ctur

a de

“U

na p

ava

con

fam

a de

letr

ada”

, de

M. E

. Wal

sh; “

Tont

ería

”, d

e C.

P. S

aldí

as;

“Lav

ando

nub

es”,

de

A. F.

Fer

reiro

y “

Secr

eto”

, M

. C. R

amos

.•

Ritm

o, ri

ma

y re

curs

os e

xpre

sivos

.•

Poes

ía a

par

tir d

e su

con

text

o de

pro

ducc

ión.

• Po

emas

: pla

n pr

evio

y b

orra

dore

s ha

sta

una

vers

ión

final

. Opi

nion

es fu

ndam

enta

das

acer

ca

de la

s poe

sías l

eída

s int

erro

gars

e so

bre

la o

pini

ón

del p

erio

dist

a y

tom

ar p

osici

ón fr

ente

a e

lla.

• Té

cnic

as d

e es

tudi

o: re

elab

orar

la

info

rmac

ión

obt

enid

a pa

ra

lueg

o po

der r

ecup

erar

la.

• Re

flexi

ón s

obre

val

ores

de

la v

ida

ciuda

dana

: la

crea

tivid

ad.

• C

lase

s de

pal

abra

s. S

emán

tica

y

mor

folo

gía:

adj

etiv

os.

• Cl

ases

y u

sos.

• A

cent

uaci

ón d

e to

das

las

pala

bras

. Sí

laba

tóni

ca.

• Di

pton

go y

hia

to.

10LEN5 GD N.indd 14 1/13/11 10:26:20 AM

15Lengua | GUÍA DOCENTE

4. E

L TE

XTO

E

XPO

SITI

VO

• El

text

o ex

posi

tivo.

• El

ver

bo. M

orfo

logí

a y

sem

ántic

a.

• El

Pre

térit

o Pe

rfect

o Si

mpl

e y

el P

reté

rito

Impe

rfect

o.

• Cl

ases

de

pala

bras

seg

ún

su a

cent

uaci

ón.

• Re

glas

gen

eral

es d

e til

daci

ón.

• Le

ctur

a de

“De

a m

ucho

s di

oses

”.•

Prep

arar

una

exp

osic

ión

oral

te

nien

do e

n cu

enta

la b

iblio

graf

ía

disp

onib

le y

los

rec

urso

s pa

ra

capt

ar e

l int

erés

del

aud

itorio

.•

Jera

rqui

zar l

a in

form

ació

n ha

llada

.•

Org

aniza

r la

expo

sició

n fo

caliz

ando

en

los

aspe

ctos

más

impo

rtant

es.

• Pr

ever

las

posi

bles

pre

gunt

as y

an

ticip

ar la

s re

spue

stas

.•

Recu

pera

r al f

inal

de

la e

xpos

ició

n lo

s ej

es te

mát

icos.

• Ev

alua

r la

utili

dad

de u

n te

xto

expo

sitiv

o a

travé

s de

par

atex

tos.

• Le

er d

eten

idam

ente

par

a bu

scar

indi

cado

res

para

ela

bora

r un

sent

ido.

• Je

rarq

uiza

r inf

orm

ació

n te

nien

do e

n cu

enta

al

des

tinat

ario

.•

Refle

xión

sobr

e va

lore

s de

la v

ida

ciuda

dana

: la

div

ersid

ad c

ultu

ral.

• Cl

ases

de

pala

bras

: sem

ántic

a. E

l ve

rbo.

• A

cent

uaci

ón d

e to

das

las

pala

bras

. Síla

ba tó

nica

.•

Con

venc

ione

s re

lati

vas

a la

ac

entu

ació

n or

togr

áfica

.•

Aus

enci

a y

pres

enci

a de

tild

e en

los

caso

s m

ás fr

ecue

ntes

de

acen

tuac

ión.

5. E

L C

UE

NTO

PO

PULA

R•

El c

uent

o po

pula

r.

• La

s or

acio

nes

bim

embr

es.

• La

s or

acio

nes

unim

embr

es.

• Ti

ldac

ión

de m

onos

ílabo

s. Ti

lde

diac

rític

a.

• Le

ctur

a de

“Ju

an S

in M

iedo

”, v

ersi

ón d

e Li

liana

Cin

etto

.•

Dife

rent

es fo

rmas

de

pens

ar y

de

mira

r la

real

idad

en

el d

iscur

so li

tera

rio.

• Co

ntex

to d

e pr

oduc

ción.

• Pe

rson

ajes

y s

us c

arac

terís

ticas

.•

His

toria

, per

sona

jes,

con

flict

o, e

spac

io y

tie

mpo

.•

Núc

leos

nar

rativ

os.

• Ex

igen

cias

del s

ubgé

nero

.•

Opi

nion

es fu

ndam

enta

das

acer

cade

los

cuen

tos

leíd

os.

• Té

cnic

as d

e es

tudi

o: Je

rarq

uiza

r la

info

rmac

ión

dist

ingu

iend

o id

eas

prin

cipal

es d

e id

eas

secu

ndar

ias.

• Re

flexió

n so

bre

valo

res d

e la

vid

a ciu

dada

na:

la re

spon

sabi

lidad

.•

Ora

ción

sim

ple.

Est

ruct

ura

de la

or

ació

n bi

mem

bre

y un

imem

bre.

Su

jeto

y p

redi

cado

.•

Con

venc

ione

s re

lati

vas

a la

ac

entu

ació

n or

togr

áfica

.•

Tilde

par

a in

dica

r dist

inció

n en

tre

pala

bras

que

cum

plen

dis

tinta

fu

nció

n.•

Tild

ació

n de

mon

osíla

bos.

Tild

e di

acrít

ica.

6. L

A N

OTI

CIA

• La

not

icia

.

• La

s cl

ases

de

suje

to.

• El

mod

ifi ca

dor d

irect

o, e

l m

odifi

cado

r ind

irect

o y

la

apos

ició

n.

• U

sos

de b

y v

.

• Se

lecc

iona

r la

info

rmac

ión

que

prov

iene

de

dist

inta

s fu

ente

s.•

Técn

icas

de

estu

dio:

rec

abar

in

form

ació

n a

part

ir d

e te

xtos

pe

riodí

stico

s.

• Le

ctur

a de

“D

escu

bren

fós

iles

de u

n di

nosa

urio

car

nívo

ro c

erca

de

Añel

o”.

• H

echo

s, o

pini

ones

, co

men

tari

os y

va

lora

cione

s.•

Opi

nión

del

per

iodi

sta

/ to

mar

pos

ició

n fre

nte

a el

la.

• Es

crib

ir no

ticia

s: p

lan

prev

io y

bor

rado

res

hast

a lo

grar

una

ver

sión

final

.•

Efec

to q

ue s

e qu

iere

logr

ar e

n el

lect

or.

• C

omen

tar

noti

cias

y t

emas

de

inte

rés

gene

ral.

• Re

flexió

n so

bre

valo

res d

e la

vid

a ciu

dada

na:

trans

miti

r inf

orm

ació

n ve

rdad

era.

• O

raci

ón s

impl

e. E

stru

ctur

a de

la

ora

ción

bim

embr

e. S

ujet

o ex

pres

o y

táci

to. M

odifi

cado

res

del n

úcle

o de

l suj

eto:

MD,

MI y

ap

osici

ón.

• Us

os d

e b

y v.

10LEN5 GD N.indd 15 1/13/11 10:26:20 AM

16GUÍA DOCENTE | Lengua

CAPÍ

TULO

S

CON

TEN

IDO

S / S

ITUA

CIO

NES

DE

ENSE

ÑAN

ZA

EN TO

RNO

A L

A LI

TERA

TURA

EN C

ON

TEXT

OS

DE E

STU

DIO

EN L

A PA

RTIC

IPAC

IÓN

CIU

DADA

NA

REFL

EXIO

N S

OBR

E EL

LEN

GUA

JE

(TEM

AS D

E DI

SCU

RSO,

DE

GRA

MÁT

ICA

Y DE

NO

RMAT

IVA)

7. E

L C

UE

NTO

DE

TER

RO

R•

El c

uent

o de

terr

or.

• El

pre

dica

do v

erba

l si

mpl

e y

com

pues

to.

• El

obj

eto

dire

cto.

• U

sos

de g

y j.

• Le

ctur

a de

“La

Ñat

a”, d

e Fra

nco

Vacc

arin

i.•

Dife

rent

es fo

rmas

de

pens

ar y

de

mira

r la

real

idad

en

el d

iscur

so li

tera

rio.

• Co

ntex

to d

e pr

oduc

ción.

• Pe

rson

ajes

, esc

enar

io y

nar

rado

r.•

Hist

oria

, per

sona

jes,

conf

licto

, esp

acio

y

tiem

po.

• N

úcle

os n

arra

tivos

.•

Opi

nion

es fu

ndam

enta

das

acer

ca d

e lo

s cu

ento

s le

ídos

.

• Té

cnic

as d

e es

tudi

o: E

stab

lece

r re

lacio

nes

entre

dife

rent

es a

spec

tos

del

text

o y

regi

stra

r lo

que

ha e

labo

rado

.

• Re

flex

ión

sobr

e va

lore

s de

la

vida

ciu

dada

na: s

uper

ar lo

s m

iedo

s.•

Ora

ción

sim

ple.

Est

ruct

ura

de l

a or

ació

n bi

mem

bre.

Pre

dica

do v

erba

l sim

ple

y co

mpu

esto

.•

Mod

ific

ador

es d

el n

úcle

o de

l pr

edica

do: e

l obj

eto

dire

cto.

• Us

os d

e g

y j .

8. E

L TE

ATR

O•

El te

atro

.

• El

obj

eto

indi

rect

o.

• El

obj

eto

dire

cto

y el

ob

jeto

indi

rect

o.

• U

sos

de ll

e y

.

• Le

ctur

a de

¡Q

ué fá

cil ll

ora

Ágat

a Fl

ora!

, de

Ale

jand

ra E

rbiti

.•

Dife

rent

es fo

rmas

de

pens

ar y

de

mira

r la

real

idad

.•

Cont

exto

de

prod

ucció

n.•

Lógi

ca in

tern

a de

l tex

to t

eatr

al (

sus

parte

s y

la p

uest

a en

esc

ena)

.•

Hist

oria

, per

sona

jes,

conf

licto

, esp

acio

y

tiem

po.

• Ex

igen

cias

del s

ubgé

nero

.•

Opi

nion

es fu

ndam

enta

das

acer

ca d

e lo

s te

xtos

leíd

os.

• Té

cnic

as d

e es

tudi

o: to

mar

dec

isio

nes

sobr

e lo

s co

nect

ores

que

se

utili

zan

para

est

able

cer r

elac

ione

s.

• Re

flex

ión

sobr

e va

lore

s de

la

vida

ciu

dada

na: l

a im

porta

ncia

del

diá

logo

.•

Estru

ctur

a de

la o

ració

nbi

mem

bre.

• Pr

edica

do v

erba

l.•

Mod

ific

ador

es d

el n

úcle

o de

l pr

edica

do: e

l obj

eto

indi

rect

o.•

Usos

de

II e

y.

9. E

L C

UE

NTO

FA

NTÁ

STIC

O•

El c

uent

o fa

ntás

tico.

• Lo

s ad

verb

ios.

• Lo

s ci

rcun

stan

cial

es.

• U

sos

de lo

s pu

ntos

su

spen

sivo

s y

de la

raya

de

diá

logo

.

• Le

ctur

a de

“N

uest

ro C

anut

o”, d

e Em

a W

olf.

• Di

fere

ntes

form

as d

e pe

nsar

y d

e m

irar

la re

alid

ad.

• Co

ntex

to d

e pr

oduc

ción.

• M

arco

esp

acio

-tem

pora

l y c

arac

terís

tica

del g

éner

o.•

Estr

uctu

ra n

arra

tiva

: ca

usal

idad

y

tem

pora

lidad

de

las

accio

nes.

• Hi

stor

ia, p

erso

naje

s, co

nflic

to, e

spac

io y

tie

mpo

.•

Núc

leos

nar

rativ

os.

• Ex

igen

cias

del s

ubgé

nero

.•

Opi

nion

es fu

ndam

enta

das

acer

ca d

el

cuen

to le

ído.

• Re

sum

ir. S

elec

cion

ar y

reo

rgan

izar

la

info

rmac

ión

perti

nent

e pa

ra u

n te

ma

en

estu

dio.

• Re

flex

ión

sobr

e va

lore

s de

la

vida

ciu

dada

na: c

uest

iona

r nue

stra

real

idad

.•

Clas

es d

e pa

labr

as: a

dver

bios

.•

Ora

ción

sim

ple.

Est

ruct

ura

de l

a or

ació

n bi

mem

bre.

Pre

dica

do v

erba

l.•

Mod

ifica

dore

s de

l núc

leo

verb

al: l

os

circu

nsta

ncia

les.

• Si

gnos

de

punt

uació

n: d

emar

cado

res

de c

onst

rucc

ione

s in

trao

raci

onal

es

y de

mar

cado

res

text

uale

s (ra

ya d

e di

álog

o, p

unto

s su

spen

sivos

).

10LEN5 GD N.indd 16 1/13/11 10:26:20 AM

17Lengua | GUÍA DOCENTE

LEN

GUA

· PR

ÁCTI

CAS D

EL LE

NG

UAJ

E 5.º

año

| CIU

DAD

AUTÓ

NO

MA

DE B

UEN

OS

AIRE

S

CAPÍ

TULO

S

CON

TEN

IDO

S / A

LCAN

CE D

E LO

S CO

NTE

NID

OS

DISC

URS

O L

ITER

ARIO

DISC

URS

O A

CADÉ

MIC

ODI

SCU

RSO

SO

CIAL

REFL

EXIÓ

N SO

BRE

LENG

UAJE

EN

EL

MAR

CO D

E LA

S PR

ÁCTI

CAS

(Tem

as d

e di

scur

so)

HERR

AMIE

NTA

S DE

LA

LEN

GUA

(gra

mát

ica e

n us

o)

1. LA

LE

YE

ND

A•

La le

yend

a.

• La

com

unic

ació

n.

• Cl

ases

de

orac

ione

s

segú

n la

act

itud

del

habl

ante

.

• Pu

nto

y se

guid

o, p

unto

y

apar

te. U

so d

e m

ayús

cula

s.

• Le

ctur

a de

“El

hér

oe d

e fu

ego”

, ve

rsión

de

Franc

o Va

ccar

ini.

• Di

fere

ntes

form

as d

e pe

nsar

y de

m

irar l

a re

alid

ad e

n el

disc

urso

lit

erar

io.•

Leye

ndas

a p

artir

de

su co

ntex

to

de p

rodu

cció

n. E

stru

ctur

a na

rrativ

a.•

Hist

oria

, per

sona

jes,

conf

licto

, es

pacio

y tie

mpo

.•

Núcle

os n

arra

tivos

. Exig

encia

s del

su

bgén

ero.

• Op

inio

nes f

unda

men

tada

s ace

rca

de la

s ley

enda

s leíd

as.

• Té

cnic

as d

e es

tudi

o: r

esol

ver

duda

s so

bre

el s

igni

fica

do

de u

na p

alab

ra o

exp

resi

ón

form

ulan

do h

ipót

esis

basa

das

en e

l con

text

o.•

Busc

ar e

n el

dicc

iona

rio y

ele

gir

la a

cepc

ión

más

con

siste

nte.

• Re

flexi

ón s

obre

val

ores

de

la

vida

ciu

dada

na: e

l tra

bajo

en

equi

po.

• Pa

rtic

ipan

tes

en s

ituac

ión

de c

omun

icac

ión.

Ele

men

-to

s lin

güíst

icos

que

mar

can

pres

enci

a de

l em

isor

y d

el

rece

ptor

.•

Vari

edad

es d

el l

engu

aje

seg

ún

lo

s u

sua

rio

s.

Dial

ecto

s.•

Vari

edad

es d

el l

engu

aje

segú

n lo

s us

os. R

egist

ros.

• En

uncia

ción.

• Cl

ases

de

orac

ione

s seg

ún la

ac

titud

del

hab

lant

e.

• Lo

s sig

nos

de p

untu

ació

n: d

e-m

arca

dore

s te

xtua

les

(el p

unto

y

la s

angr

ía).

• El

text

o, e

l pár

rafo

y la

ora

ción.

• M

ayús

cula

s a

com

ienz

o de

or

ació

n.•

Aspe

ctos

nor

mat

ivos

.•

Conv

enci

ones

rela

tivas

al u

so

de m

ayús

cula

s y

min

úscu

las.

2. E

L TE

XTO

IN

STR

UCT

IVO

• El

text

o in

stru

ctiv

o.

• El

sus

tant

ivo.

Cl

asifi

caci

ón s

emán

tica.

• El

sus

tant

ivo.

Cl

asifi

caci

ón m

orfo

lógi

ca.

• Lo

s si

gnos

de

punt

uaci

ón. U

sos

de la

co

ma

y de

los

dos

punt

os.

• Té

cnica

s de

estu

dio:

info

rmac

ión

en lo

s pa

rate

xtos

.•

Lect

ura

de “

Brow

nies

... ¡

con

mam

á!”,

de

Blan

ca C

otta

.•

Utili

dad

del t

exto

por

med

io d

e ex

plor

ació

n de

par

atex

tos

• In

dica

dore

s pa

ra e

labo

rar

un

sent

ido.

• Te

xto

inst

ruct

ivo:

pla

n pr

evio

y

borra

dore

s ha

sta

logr

ar u

na

vers

ión

defin

itiva

.•

Refle

xión

sob

re v

alor

es d

e la

vi

da c

iuda

dana

: el v

alor

de

la

dive

rsid

ad.

• Le

ngua

je y

disc

urso

.•

Text

o y

cont

exto

.•

Estra

tegi

as d

iscur

sivas

.•

Cla

ses

de p

alab

ras

com

o d

isti

nto

s m

od

os

de

apre

hend

er la

rea

lidad

: el

sust

antiv

o.

• Cl

ases

de

pala

bras

.•

Sem

ántic

a y

mor

folo

gía:

sus

-ta

ntiv

os c

omun

es y

pro

pios

.•

Sign

os

de

punt

uaci

ón: d

e-m

arca

dore

s de

con

stru

ccio

ne

intr

aora

cion

ales

(co

ma,

dos

pu

ntos

).

10LEN5 GD N.indd 17 1/13/11 10:26:20 AM

18GUÍA DOCENTE | Lengua

CAPÍ

TULO

S

CON

TEN

IDO

S / A

LCAN

CE D

E LO

S CO

NTE

NID

OS

DISC

URS

O L

ITER

ARIO

DISC

URS

O A

CADÉ

MIC

ODI

SCU

RSO

SO

CIAL

REFL

EXIÓ

N SO

BRE

LENG

UAJE

EN

EL

MAR

CO D

E LA

S PR

ÁCTI

CAS

(Tem

as d

e di

scur

so)

HERR

AMIE

NTA

S DE

LA

LEN

GUA

(gra

mát

ica e

n us

o)

3. L

A P

OE

SÍA

• La

poe

sía.

• El

adj

etiv

o:

clas

ifi ca

ción

sem

ántic

a.

• El

adj

etiv

o: c

lasi

fi cac

ión

mor

foló

gica

.

• Di

pton

go, t

ripto

ngo

e hi

ato.

• Le

ctur

a de

“U

na p

ava

con

fam

a de

let

rada

”, d

e M

. E.

W

alsh

; “To

nter

ía”,

de

C. P.

Sal

-dí

as; “

Lava

ndo

nube

s”, d

e A.

F.

Ferr

eiro

y “

Secr

eto”

, de

M. C

. Ra

mos

.•

Rit

mo,

rim

a y

recu

rso

s ex

pres

ivos

.•

Poes

ía a

par

tir d

e su

con

text

o de

pro

ducc

ión.

Poem

as: p

lan

prev

io y

borra

dore

s ha

sta

una

vers

ión

final

.•

Opi

nion

es f

unda

men

tada

s ac

erca

de

las

poes

ías

leíd

as.

• Té

cnic

as d

e es

tudi

o: re

elab

orar

la

inf

orm

ació

n ob

teni

da

par

a p

od

er r

ecu

per

arla

po

ster

iorm

ente

.

• Re

flexi

ón s

obre

val

ores

de

la v

ida

ciud

adan

a: la

cr

eativ

idad

.

• Le

ngua

je y

disc

urso

.•

Text

o y

cont

exto

.•

Estra

tegi

as d

iscur

sivas

.•

Cla

ses

de p

alab

ras

com

o di

stin

tos

mod

os d

e ap

rehe

nder

la

real

idad

.•

Cap

acid

ad d

esig

nati

va d

el

leng

uaje

. El a

djet

ivo.

• Cl

ases

de

pala

bras

. Sem

ántic

a y

mor

folo

gía:

el a

djet

ivo.

• Cl

ases

y u

sos.

• A

cent

uaci

ón d

e to

das

las

pala

bras

. Síla

ba tó

nica

.•

Dipt

ongo

y h

iato

.

4. E

L TE

XTO

E

XPO

SITI

VO

• El

text

o ex

posi

tivo.

• El

ver

bo. M

orfo

logí

a y

sem

ántic

a.

• El

Pre

térit

o Pe

rfect

o Si

mpl

e y

el P

reté

rito

Impe

rfect

o.

• Cl

ases

de

pala

bras

seg

ún

su a

cent

uaci

ón.

• Re

glas

gen

eral

es d

e til

daci

ón.

• Le

ctur

a de

“D

e a

muc

hos

dios

es”.

• U

tilid

ad d

el te

xto

expo

sitiv

o a

travé

s de

par

atex

tos.

• In

dica

dore

s pa

ra e

labo

rar

un

sent

ido.

• Je

rarq

uiza

r inf

orm

ació

n te

nien

do

en c

uent

a al

des

tinat

ario

.•

Las

parte

s de

l tex

to.

• Ex

posic

ión

oral

: jer

arqu

izar

in-

form

ació

n. P

reve

r pos

ible

s pr

e-gu

ntas

y a

ntici

par r

espu

esta

s.

• Re

flexi

ón s

obre

val

ores

de

la v

ida

ciud

adan

a: la

di

vers

idad

cul

tura

l.

• Le

ngua

je y

disc

urso

.•

Text

o y

cont

exto

.•

Estra

tegi

as d

iscur

sivas

.•

Cla

ses

de p

alab

ras

com

o di

stin

tos

mod

os d

e ap

rehe

nder

la

real

idad

. El v

erbo

.•

Rela

cion

es e

ntre

tie

mpo

s,

mod

os y

asp

ecto

s ve

rbal

es.

• Cl

ases

de

pala

bras

: sem

ántic

a.•

El v

erbo

.•

Ace

ntua

ción

de

toda

s la

s pa

labr

as. S

ílaba

tóni

ca.

• C

onve

ncio

nes

rela

tivas

a la

ac

entu

ació

n or

togr

áfica

.•

Ause

ncia

y p

rese

ncia

de

tilde

en

los

caso

s m

ás fr

ecue

ntes

de

acen

tuac

ión.

10LEN5 GD N.indd 18 1/13/11 10:26:21 AM

19Lengua | GUÍA DOCENTE

5. E

L C

UE

NTO

PO

PULA

R•

El c

uent

o po

pula

r.

• La

s or

acio

nes

bim

embr

es.

• La

s or

acio

nes

unim

embr

es.

• Ti

ldac

ión

de m

onos

ílabo

s. Ti

lde

diac

rític

a.

• Le

ctur

a de

“Ju

an S

in M

iedo

”,

vers

ión

de L

ilian

a Ci

netto

.•

Dife

rent

es f

orm

as d

e pe

nsar

y

de m

irar

la r

ealid

ad e

n el

di

scur

so li

tera

rio.

• Co

ntex

to d

e pr

oduc

ción.

• Pe

rson

ajes

y su

s car

acte

rístic

as.

• Hi

stor

ia, p

erso

naje

s, co

nflic

to,

espa

cio y

tiem

po.

• N

úcle

os n

arra

tivos

.•

Opi

nion

es f

unda

men

tada

s ac

erca

de

los

cuen

tos

leíd

os.

• Té

cnic

as

de

estu

dio

: je

rarq

uiza

r la

info

rmac

ión

dist

ingu

iend

o la

s id

eas

prin

cipa

les

de l

as i

deas

se

cund

aria

s.

• Re

flexió

n so

bre

valo

res d

e la

vida

ciu

dada

na: l

a re

spon

sabi

lidad

.•

Leng

uaje

y d

iscur

so.

• Te

xto

y co

ntex

to.

• Es

trate

gias

disc

ursiv

as.

• En

uncia

ción.

• Pa

rticip

ante

s.•

Dist

inta

s vo

ces.

• O

ració

n sim

ple.

• E

stru

ctur

a de

la

orac

ión

bim

embr

e y

unim

embr

e. S

ujet

o y

pred

icado

.•

Con

venc

ione

s re

lativ

as a

la

acen

tuac

ión

orto

gráf

ica.

• Ti

lde

para

indi

car

dist

inci

ón

entr

e pa

labr

as q

ue c

umpl

en

dist

inta

func

ión.

• Ti

ldac

ión

de m

onos

ílabo

s. Ti

lde

diac

rítica

.

6. L

A N

OTI

CIA

• La

not

icia

.

• La

s cl

ases

de

suje

to.

• El

mod

ifi ca

dor d

irect

o, e

l m

odifi

cado

r ind

irect

o y

la

apos

ició

n.

• U

sos

de b

y v

.

• Té

cnic

as

de

estu

dio

: se

lecc

iona

r la

info

rmac

ión

que

prov

iene

de

text

os

perio

díst

icos.

• Le

ctur

a de

“De

scub

ren

fósi

les

de u

n di

nosa

urio

car

nívo

ro

cerc

a de

Añe

lo”.

• He

chos

, opi

nion

es. c

omen

tario

s y

valo

racio

nes.

• O

pini

ón d

el p

erio

dist

a / t

omar

po

sició

n fre

nte

a el

la.

• N

otic

ias

y te

mas

de

inte

rés

gene

ral.

• Re

flexi

ón s

obre

val

ores

de

la v

ida

ciud

adan

a: t

rans

miti

r in

form

ació

n ve

rdad

era.

• Va

rieda

des

del l

engu

aje

segú

n lo

s us

uario

s. Di

alec

tos.

• Va

rieda

des

del l

engu

aje

segú

n lo

s us

os. R

egist

ros.

• Le

ngua

je y

disc

urso

.•

Text

o y

cont

exto

.•

Estra

tegi

as d

iscur

sivas

.•

Enun

ciació

n.•

Parti

cipan

tes.

• Di

stin

tas

voce

s.

• O

ració

n sim

ple.

• E

stru

ctur

a de

la

orac

ión

bim

embr

e.

• S

ujet

o ex

pres

o y

táci

to.

Mod

ifica

dore

s de

l núc

leo

del

suje

to: M

D, M

I y a

posic

ión.

• O

rtog

rafía

lite

ral;

en r

elac

ión

con

la

mo

rfo

log

ía y

la

sem

ántic

a.•

Usos

de

b y

v.

7. E

L C

UE

NTO

DE

TER

RO

R•

El c

uent

o de

terr

or.

• El

pre

dica

do v

erba

l si

mpl

e y

com

pues

to.

• El

obj

eto

dire

cto.

• U

sos

de g

y j.

• Le

ctur

a de

“La

Ñat

a”, d

e Fr

anco

Va

ccar

ini.

• D

ifere

ntes

for

mas

de

pens

ar

y de

mira

r la

rea

lidad

en

el

disc

urso

lite

rario

.•

Cont

exto

de

prod

ucció

n.•

Per

sona

jes,

esc

enar

io y

na

rrad

or.

• Hi

stor

ia, p

erso

naje

s, co

nflic

to,

espa

cio y

tiem

po.

• N

úcle

os n

arra

tivos

.•

Exig

encia

s de

l sub

géne

ro.

• O

pini

ones

fun

dam

enta

das

acer

ca d

e lo

s cu

ento

s le

ídos

.

• Té

cnic

as

de

estu

dio

: Es

tabl

ecer

rela

cion

es e

ntre

di

fere

ntes

asp

ecto

s de

l te

xto

y re

gist

rar

lo q

ue h

a el

abor

ado.

• Re

flexi

ón s

obre

val

ores

de

la

vida

ciu

dada

na: s

uper

ar lo

s m

iedo

s.

• Le

ngua

je y

disc

urso

.•

Text

o y

cont

exto

.•

Estra

tegi

as d

iscur

sivas

.•

Enun

ciació

n.•

Parti

cipan

tes.

• Di

stin

tas

voce

s.

• O

ració

n sim

ple.

Estru

ctur

a de

la

orac

ión

bim

embr

e.•

Pred

icad

o ve

rbal

sim

ple

y co

mpu

esto

.•

Mod

ifica

dore

s de

l núc

leo

del

pred

icado

: el o

bjet

o di

rect

o.•

Usos

de

g y

j.

10LEN5 GD N.indd 19 1/13/11 10:26:21 AM

20GUÍA DOCENTE | Lengua

CAPÍ

TULO

S

CON

TEN

IDO

S / A

LCAN

CE D

E LO

S CO

NTE

NID

OS

DISC

URS

O L

ITER

ARIO

DISC

URS

O A

CADÉ

MIC

ODI

SCU

RSO

SO

CIAL

REFL

EXIÓ

N SO

BRE

LENG

UAJE

EN

EL

MAR

CO D

E LA

S PR

ÁCTI

CAS

(Tem

as d

e di

scur

so)

HERR

AMIE

NTA

S DE

LA

LEN

GUA

(gra

mát

ica e

n us

o)

8. E

L TE

ATR

O•

El te

atro

.

• El

obj

eto

indi

rect

o.

• El

obj

eto

dire

cto

y el

ob

jeto

indi

rect

o.

• U

sos

de ll

e y

.

• Le

ctur

a de

¡Qué

fácil

llor

a Ága

ta

Flor

a!, d

e Al

ejan

dra

Erbi

ti.•

Dife

rent

es fo

rmas

de

pens

ar y

de

mira

r la

real

idad

.•

Cont

exto

de

prod

ucció

n.•

Lógi

ca in

tern

a de

l tex

to t

ea-

tral (

sus

part

es y

la p

uest

a en

es

cena

).•

Hist

oria

, per

sona

jes,

conf

licto

, es

pacio

y ti

empo

.•

Exig

encia

s de

l sub

géne

ro.

• O

pini

ones

fun

dam

enta

das

acer

ca d

e lo

s te

xtos

leíd

os.

• Té

cnic

as d

e es

tudi

o: t

omar

de

cisio

nes s

obre

los c

onec

tore

s qu

e se

util

izan

par

a es

tabl

ecer

re

lacio

nes.

• Re

flex

ión

sobr

e va

lore

s de

la v

ida

ciud

adan

a: la

im

porta

ncia

del

diá

logo

.

• Le

ngua

je y

disc

urso

.•

Text

o - c

onte

xto.

• Es

trate

gias

disc

ursiv

as.

• En

uncia

ción.

• Pa

rticip

ante

s.•

Dist

inta

s vo

ces.

• O

raci

ón s

impl

e. E

stru

ctur

a de

la

ora

ción

bim

embr

e. Pr

edica

do

verb

al.

• M

odifi

cado

res

del n

úcle

o de

l pr

edica

do: e

l obj

eto

indi

rect

o.•

Usos

de

ll e

y.

9. E

L C

UE

NTO

FA

NTÁ

STIC

O•

El c

uent

o fa

ntás

tico.

• Lo

s ad

verb

ios.

• Lo

s ci

rcun

stan

cial

es.

• U

sos

de lo

s pu

ntos

su

spen

sivo

s y

de la

raya

de

diá

logo

.

• Le

ctur

a de

“N

uest

ro C

anut

o”,

de E

rna

Wol

f.•

Dife

rent

es fo

rmas

de

pens

ar y

de

mira

r la

real

idad

.•

Cont

exto

de

prod

ucció

n.•

Mar

co e

spac

io-t

empo

ral

y ca

ract

eríst

icas

del g

éner

o.•

Estru

ctur

a na

rrativ

a: c

ausa

lidad

y

tem

pora

lidad

de

las

accio

nes.

• Hi

stor

ia, p

erso

naje

s, co

nflic

to,

espa

cio y

tiem

po.

• N

úcle

os n

arra

tivos

.•

Exig

encia

s de

l sub

géne

ro.

• O

pini

ones

fun

dam

enta

das

acer

ca d

el c

uent

o le

ído.

• Té

cnic

as d

e es

tudi

o: r

esum

ir.

Sele

ccio

nar

y re

orga

niza

r la

in

form

ació

n pe

rtine

nte

para

un

tem

a en

est

udio

.

• Re

flexi

ón s

obre

val

ores

de

la v

ida

ciuda

dana

: cu

estio

nar n

uest

ra

real

idad

.

• Le

ngua

je y

disc

urso

.•

Text

o y

cont

exto

.•

Estra

tegi

as d

iscur

sivas

.•

Enun

ciació

n.•

Parti

cipan

tes.

• Di

stin

tas

voce

s.•

Las

clas

es d

e pa

labr

as c

omo

disti

ntos

mod

os d

e ap

rehe

nder

la

real

idad

. Cap

acid

ad d

esig

nativ

a de

lleng

uaje.

El a

dver

bio.

• C

lase

s d

e p

alab

ras:

lo

s ad

verb

ios.

• O

ració

n sim

ple.

Est

ruct

ura

de la

or

ació

n bi

mem

bre.

Pre

dica

do

verb

al.

• M

odif

icad

ores

del

núc

leo

verb

al: l

os c

ircun

stan

ciale

s.•

Sign

os d

e pu

ntua

ción

: dem

ar-

cado

res

de c

onst

rucc

ione

s in

-tr

aora

cion

ales

y d

emar

cado

-re

s te

xtua

les

(raya

de

diál

ogo,

pu

ntos

sus

pens

ivos

). As

pect

os

norm

ativ

os.

10LEN5 GD N.indd 20 1/13/11 10:26:21 AM

21lengua | GUÍA DOCENTE

Notas

Libro 1.indb 21 1/10/11 4:48:41 PM