Ágrip erinda - uni.hi.isuni.hi.is/thorsj/files/2013/04/Agrip2013.pdf · Tvær sýkingar...

9

SAMEGINLEGT VÍSINDAÞING SKÍ OG SGLÍ 2013

Ágrip erinda

E-01 Sýklun í gerviliðaaðgerðum – langtímaeftirfylgni

Hera Jóhannesdóttir1, Eyþór Ö. Jónsson2, Grétar O. Róbertsson3, Brynjólfur Mogensen1,3

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Rannsóknarstofa Landspítala og Háskóla Íslands í bráðafræðum, 3Bæklunarskurðdeild Landspítala

Inngangur: Gerviliðaaðgerðir eru algengar og bæta lífsgæði sjúklinga með slitgigt. Langtíma-árangur er góður en tíðni djúpra sýkinga er 1-2%. Tilgangur rannsóknar var að varpa ljósi á tíðni og tegund baktería sem ræktast í upphaf-legri gerviliða aðgerð og skoða hvort jákvæðar bakteríu ræktanir hafi klínísk tengsl við sýkingar.

Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn og tók til 50 heilgerviliðaaðgerða á mjöðm og 42 á hné. Um var að ræða aðgerðir fram kvæmdar frá 1. okt. 1990 til 30. sep. 1991 á Borgar spítala. Tekin voru strok frá fjórum stöðum í aðgerð og send í bakteríuræktun. Eftir-fylgni miðaðist við 3. mars 2011, enduraðgerð eða andlát sjúklings.

Niðurstöður: Ræktanir voru jákvæðar í 20 aðgerðum (40%) á mjöðm og 22 aðgerðum (52%) á hné. Kyn, aldur, ASA-flokkun, líkams-þyngdarstuðull og tíðni sykursýki var sambæri-leg milli þeirra sjúklinga sem höfðu jákvæðar og neikvæðar ræktanir, bæði við aðgerðir á mjöðm og hné. Algengast var að kóagúlasa neikvæðir staphylokokkar ræktuðust (67%) og þar á eftir Staphylococcus aureus (21%). Af 50 sýnum voru 48 vel næm fyrir því sýklalyfi sem gefið var í forvarnarskyni. Tvær sýkingar greind-ust, önnur var grunn og hin djúp. Báðar voru í hné og mátti rekja til áverka en ekki sýklunar í aðgerð. Meðaleftirfylgdartími var 13,1 ár fyrir mjaðmaraðgerðir og 11,1 ár fyrir hnéaðgerðir.

Ályktun: Jákvæðar bakteríuræktanir voru algengar í þessum aðgerðum og voru húðbakteríur algengastar. Þrátt fyrir það voru sýkingar fátíðar, sem gæti meðal annars skýrst af verkun sýklalyfja. Jákvæðar ræktanir í gerviliðaaðgerðum virðast

ekki koma að klínísku gagni við að spá fyrir um sýkingar.

E-02 Afdrif og horfur sjúklinga með mjaðmarbrot á Landspítala

Kristófer Arnar Magnússon1, Gísli H. Sig-urðsson1,2, Jóhanna M. Sigurjónsdóttir2, Yngvi Ólafsson3, Brynjólfur Mogensen1,4, Sigurbergur Kárason1,2 1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Svæfinga- og gjörgæsludeild, 3bæklunardeild og 4bráðadeild Landspítala

Inngangur: Mjaðmarbrot er algengur áverki meðal aldraðra, fylgikvillar eru tíðir og dánar-tíðni há. Markmið rannsóknarinnar var að kanna afdrif, meðferð og horfur þessa sjúklingahóps.

Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á einstaklingum, 60 ára og eldri, sem mjaðmar-brotnuðu og gengust undir skurðaðgerð á Land-spítala frá 1. jan - 31. mars 2011 og fylgt var eftir í eitt ár. Gögn voru fengin úr sjúkraskrám Land-spítalans.

Niðurstöður: 59 einstaklingar 60 ára og eldri mjaðmarbrotnuðu á tímabilinu. Meðalaldur var 82±9 ár, og voru karlar 41% (81±9 ár) og konur 59% (83±8 ár). Meðalbiðtími eftir aðgerð var 21±12 klst og fóru aðgerðir fram utan dagvinnu-tíma í 80% tilvika. Meðallegutími á bæklunardeild var 10±10 dagar. 66% sjúklinga bjuggu í heima-húsi fyrir brot, 25% útskrifuðust beint heim en 51% komust heim að lokum (p=0,0001). 12% dóu innan eins mánaðar, 20% innan 6 mánaða og 22% innan árs frá aðgerð. Dánartíðni var marktækt hærri hjá þeim sjúklingum sem þjáðust af tauga-sjúkdómi við innlögn (p=0,04), höfðu hærri ASA-flokkun (p=0,001), höfðu einhverja fylgikvilla á bráðamóttöku (p=0,03) eða í aðgerð (p=0,049) og lágu lengi á vöknunardeild (p=0,02).

Ályktanir: Meðalaldur þeirra sjúklinga sem mjað-marbrotna er svipaður hér á landi og erlendis en hlutfall karla er hærra. Meðalbiðtími eftir aðgerð

10

er innan marka erlendra gæðastaðla og meðal-legutími er einnig sambærilegur. Dánar tíðni hópsins er sambærileg við erlendar rannsóknir en töluvert hærri en gerist í sama aldursþýði á Íslandi. Marktækt færri sjúklingar bjuggu heima eftir að hafa brotnað en fyrir brot. Mjaðmarbrot hefur því alvarlegar afleiðingar fyrir einstakl-inginn og er krefjandi fyrir samfélagið.

E-03 Komur slasaðra á Bráðadeild Landspítala eftir reiðhjólaslys árin 2005-2010

Ármann Jónsson1, Sævar H. Lárusson2, Ágúst Mogensen2, Brynjólfur Á. Mogensen1,2,3

1Bráðadeild Landspítala, 2Rannsóknarnefnd Um-ferðarslysa, 3Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Grunur liggur á að fjöldi slasaðra hjólreiðarmanna á Íslandi sé meiri en opinber skráning segir til um, enda eru mörg hjólreiðaslys ekki tilkynnt til lögreglu þar sem önnur ökutæki eða einstaklingar koma ekki við sögu.

Efniviður og aðferðir: Markmiðið var að kanna faraldsfræði slasaðra í reiðhjólaslysum sem komu á Bráðadeild Landspítala (BD-LSH) frá 1. jan. 2005 til 31. des. 2010. Rannsóknin var afturskyggn og var leitað að reiðhjólaslysum í rafrænu sjúkraskrárkerfi Landspítala. Skráður var fjöldi slasaðra, kyn, aldur, hjálmanotkun, innlagnir og slysagreiningar. Alvarleiki áverka var metinn skv. AIS - áverkastigi og ISS-áverkaskori.

Niðurstöður: Alls komu 3426 sjúklingur á bráðadeild á rannsóknartímabilinu, 31,8% konur og 68,2% karlar. Meðalaldur sjúklinga var 22,7 ár. Í 85,7% tilvika vantaði upplýsingar um notkun hjálms. Í 12,9% tilfella var árekstur milli tvegga aðila, í 12,9% tilfella var enginn gagnaðili skráður en í 74,1% tilfella vantaði upplýsingar. Flest slysin gerðust á tímabilinu maí-sept., eða 2444 talsins. Flestir áverkar voru á efri útlim eða í 45,7% tilfella og á mjaðmagrind/neðri útlimi í 26,6% tilfella. Alls þurftu 119 sjúklingar innlögn á Landspítala. Samkvæmt ISS-áverkaskori voru 65,8% lítið slasaðir, 29,3% meðal mikið slasaðir, 1,4% mikið slasaðir og 0,4% lífshættulega slasaðir.

Ályktanir: Fleiri karlar en konur leituðu

á Bráðadeild Landspítala vegna afleiðinga reiðhjólaslysa og meirihluti þeirra var ungur að árum. Flest slysin áttu sér stað að vori eða sumri. Flestir slösuðust lítið en 3,5% þurftu innlögn. Ljóst er að skráningu reiðhjólaslysa þarf að bæta.

E-04 Klínísk reynsla og eftirfylgni 125 sjúklin-ga sem meðhöndlaðir voru með Bryan-gervilið vegna hálsbrjóskloss með taugarótakvilla á Íslandi 2007-2012

Jan Triebel1, Aron Björnsson2, Bene-dikt Magnússon1, Björn Zoëga1,3 1Bæklunarskurðdeild,og 2heila- og taugaskurðdeild Landspítala, 3læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Bryan-gerviliður liðþófa í hálshrygg (BGLH) sem valkostur í stað fremri spengingar var kynntur hér á landi vorið 2007. Tilgangur rannsóknarinnar var að meta öryggi og virkni BGLH aðgerðarinnar sem notuð er á Íslandi.

Efniviður og aðferðir: Sjúkraskrár og röntgen-myndir 122 sjúklinga sem fengu BGLH frá mars 2007 til des. 2012 voru endurskoðaðar. Sjúklingar fylltu út spurningalista fyrir aðgerð og 108 (89%) þeirra voru fengnir í símaviðtal milli nóv. 2012 og mars 2013.

Niðurstöður: 59 karlar og 63 konur (meðalaldur 42 ár) gengust undir aðgerð. Enginn greindi frá viðvarandi aukaverkunum. Tímabundin einkenni eftir aðgerð voru kyngingarörðugleikar og/eða lömun á raddböndum hjá 11 (10%) sjúklingum, yfirborðssýkingar hjá 3 sjúklingum og upplifun vélrænna hljóða við hálshreyfingar í 4 tilvikum. Verkir minnkuðu frá 8,2 á VAS-skala fyrir aðgerð í 2,6 eftir aðgerð, óvinnufærni breyttist úr 67% fyrir aðgerð í 24% eftir aðgerð, geta til að lyfta og bera hluti batnaði úr 3,9 (stig 1-6) fyrir aðgerð í 2,0 eftir aðgerð, gæði svefns batnaði úr 4,4 (stig 1-6) fyrir aðgerð í 2,2 eftir aðgerð og kvíða og/eða þung-lyndi kvarði breyttist úr 1,6 (stig 1-3) fyrir aðgerð í 1,4 eftir aðgerð.

Ályktanir: Skurðaðgerð með Bryan-gerviliði í hálshrygg eins hún er framkvæmd á Land-spítala virðist vera örugg og skilvirk aðferð til að meðhöndla einkenni vegna hálsbrjóskloss með taugarótarkvillum. Niðurstöðurnar eru í samræmi

11


við niðurstöður úr fyrri rannsóknum og styðja samfellda notkun þessarar árangursríku meðferðar við núverandi aðstæður á Íslandi.

E-05 Umferðarslys kosta 30 milljarða á ári

Brynjólfur Mogensen1,4, Linda B. Bryndísar-dóttir2, Konráð Guðjónsson2, Viðar Ingason2, Eggert Eyjólfsson3, Sveinn Agnarsson2

1Rannsóknastofa Landspítala og Háskóla Íslands í bráðafræðum, 2Hagfræðistofnun Háskóla Íslands,

3Bráðadeild Landspítala, 4Læknadeild Háskóla Íslands.

Inngangur: Umferðarslys eru algeng, alvarleiki áverka slasaðra oft mikill og kostnaður þjóða gífurlegur. Það hefur reynst erfitt að afla upp-lýsinga um hversu mikill þessi kostnaður er þar sem gagnasöfn eru yfirleitt ekki samhæfð og áherslur mismunandi. Heildarsýn er nauðsynleg til þess að meta hvernig fjámunum er best varið m.a. til samgöngubóta og umferðaröryggismála. Markmið rannsóknar var að meta kostnað við umferðarslys á Íslandi árið 2009.

Efniviður og aðferðir: Tölulegar upplýsingar voru fengnar frá Hagfræðistofnun, Hagstofu Íslands, Landspítala, tryggingafélögum og Umferðar-stofu. Tölulegar upplýsingar frá árunum 2005 og 2009 voru notaðar við kostnaðarútreikninga.Til að meta með hagrænum hætti þann kostnað sem umferðarslys leggja á samfélagið var byggt á aðferðafræði sem nefnd hefur verið kostnaður vegna veikinda (cost of illness, COI).

Niðurstöður: Alls komu 2373 slasaðir til með-ferðar á Landspítala eftir umferðarslys árið 2009. Flestir voru lítið slasaðir (ISS-skor 1,9), en 87 þurftu innlögn og voru mikið slasðaðir (ISS-skor 9), þar af lögðust 23 inn á gjörgæslu og voru alvar-lega slasaðir (ISS-skor 16). Frekari niðurstöður eru sýndar í töflu I.

Ályktun: Árlegur kostnaður við umferðarslys á Íslandi árið 2009, á verðlagi þess árs, metin með COI aðferðafræði er álitinn vera 21,9 – 22,8 milljarðar króna eða á núvirði árið 2013 um 30 milljarðar. Um 85% af kostnaðinum fellur á trygg inga félögin. Þrátt fyrir umfangsmikla gagna-

öflun verður að álíta mat á kostnaði þjóðarinnar vegna umferðarslysa vera varlega áætlað.

Tafla I. Núvirtur heildarkostnaður við slys árið 2009 á verðlagi þess árs í milljónum króna.

Beinn kostnaður

Neðri mörk Efri mörk

Sjúkrahús og lækna-kostnaður

700 700

Lögregla 500 950

Slökkvilið 20 20

Tryggingafélög, eignatjón

8.300 9.970

Samtals 9.520 9.970

Óbeinn kostnaður

Framleiðslutap vegna ótímabærra dauðsfalla

1.420 1.850

Greiðslur tryggin-gafélaga

11.000 11.000

Samtals 12.420 12.850

Samtals kostnaður vegna umferðaslysa

21.940 22.820

E-06 Efnaskiptaáhættuþættir fyrir myndun nýrn asteina meðal sjúklinga á nýrnasteinagöngu deild Landspítala

Þórir Bergsson1, Runólfur Pálsson1,2, Viðar Eðvarsson3, Ólafur Skúli Indriðason2

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Lyflækningasviði, nýrnalæknaeiningu Landspítala, 3Barnadeild Hringsins

Inngangur: Nýrnasteinar eru vaxandi vandamál í hinum vestræna heimi með algengi allt að 12% og margir þessara sjúklinga fá endurtekin steina-köst. Göngudeild fyrir sjúklinga með endur tekin nýrna steinaköst hefur verið starfrækt á Land-spítala frá 2005. Markmið rannsóknarinnar var að kanna sjúkdómsgang og áhættuþætti fyrir steinamyndun hjá sjúklingum sem hafa leitað til göngudeildarinnar.

Efniviður og aðferðir: Þetta var afturskyggn rannsókn á öllum sjúklingum sem leituðu til nýrnasteinagöngudeildar Landspítala frá 2006 til 2010. Upplýsinga var aflað úr sjúkraskrám. Niðurstöður blóð- og þvagrannsókna voru kann-aðar til að ákvarða áhættuþætti steinasjúkdóms.

12

Hópar voru bornir saman með Wilcoxon-Mann-Whitney, kí-kvaðratprófum og ópöruðu t-prófi.

Niðurstöður: Alls leituðu 197 sjúklingar á göngu deildina á rannsóknartímabilinu og voru karlar 52%. Miðgildi aldurs var 50 ár (bil: 19-82). Við komu höfðu 52% sjúklinga haft þekktan nýrnasteinasjúkdóm í meira en fimm ár og 35% höfðu fengið fleiri en 5 steinaköst. Steinagrein-ing var gerð hjá 48% sjúklinga og innihéldu 84% steina kalsíum og 14% þvagsýru. Greining á sólarhringsþvagsýnum var gerð hjá 87% sjúklin-ga og var þvagmagn <1000 ml/sólarhring hjá 14%, <1500 ml hjá 45% og <2000 ml hjá 71%. Óhófleg ur kalsíum útskilnaður fannst hjá 17% sjúklinga, óhóflegur oxalatútskilnaður hjá 23%, óhóflegur þvagsýruútskilnaður hjá 13% og 53% höfðu of lítinn sítratútskilnað. Enginn greinanle-gur áhættu þáttur fannst hjá 13% sjúklinga, 34% voru með einn áhættuþátt, 36% með tvo, 16% með þrjá og 2% með fjóra áhættuþætti.

Ályktanir: Flestir sjúklingar með endurtekna myndun nýrnasteina hafa a.m.k. einn áhættu-þátt fyrir steinamyndun. Meðferð sem beinist að þessum áhættuþáttum gæti því hamlað frekari steinamyndun. Steinasamsetning virðist svipuð og lýst hefur verið annars staðar.

E-07 Brottnám legs á Íslandi árin 2001-2010. Algengi, ástæður og aðferðir

Kristín Hansdóttir1, Jens A. Guðmundsson1,2

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Kvennadeild Land-spítala

Inngangur: Brottnám legs er algengasta skurðaðgerð, fyrir utan keisaraskurð, sem konur gangast undir. Legnámsaðgerðum hefur fækkað í nágrannalöndunum undanfarin ár. Breytingar hafa orðið á skurðtækni við legnámsaðgerðir. Í stað opins kviðskurðar er meira gert af aðgerðum með lágmarks inngripi með kviðsjá eða aðgerð um leggöng. Markmið rannsóknarinnar var að fá vitneskju um þróun og breytingar á legnáms-aðgerðum á Íslandi.

Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn og náði til allra kvenna sem gengust

undir legnám á Íslandi á tímabilinu 2001-2010. Leitað var eftir aðgerðarnúmerum fyrir allar gerðir legnáms og skráður aldur, ástæður og tegund aðgerðar, aukaaðgerðir, legutími eftir aðgerð, fylgikvillar og endurinnlagnir. Gerður var samanburður á tveimur fimm ára tímabilum.

Niðurstöður: Framkvæmdar voru 5288 legnáms-aðgerðir, sem fækkaði úr 389 aðgerðum fyrir hverjar 100.000 konur árið 2001 í 266 aðgerðir árið 2010. Aðgerðum með kviðsjá og um leggöng fjölgaði úr 30% árið 2001 í 50% árið 2010 á öllu landinu. Á Landspítalanum fjölgaði þessum aðgerðum úr 25% í 67%, aðallega vegna aukningar á kviðsjáraðgerðum (p<0,0001). Legudögum fækkaði fyrir allar tegundir aðgerða, bæði á Land-spítala og utan. Meðalaldur kvenna var um 50 ár á tímabilinu. Færri eggjastokkabrottnám voru framkvæmd samhliða legnámi á seinna tíma-bilinu en því fyrra. Algengustu sjúkdómsgrein-ingarnar voru sléttvöðvaæxli og blæðingaróregla. Tíðni skráðra fylgikvilla var lág, eða 3,8%, og endur innlagnir fátíðar (1,9%).

Ályktanir: Á Íslandi hafa verið gerðar hlutfalls-lega fleiri legnámsaðgerðir en í nágrannalöndum, en þeim fer fækkandi. Breyting á aðgerðatækni er einnig sambærileg en hlutfall aðgerða með lágmarks inngripi er þó hærra á Landspítala en á flestum háskólasjúkrahúsum í nágrannalöndu-num.

E-08 Nýgengi og meðferð utanlegsþykktar á Íslandi 2000-2009

Áslaug Baldvinsdóttir1, Jens A. Guðmundsson1,2, Reynir Tómas Geirsson1,2

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Kvennadeild Land-spítala

Inngangur: Utanlegsþykkt getur leitt til lífshættu-legs sjúkdómsástands. Í fyrri rannsókn var sýnt fram á verulega aukningu á nýgengi utanlegs-þykktar á Íslandi á árunum 1985-1994. Meðhönd-lun utanlegsþykktar hefur tekið breytingum undan farna tvo áratugi. Tilgangur rannsóknar-innar var að meta áframhaldandi breytingar á nýgengi og meðhöndlun utanlegsþykktar á Íslandi á árunum 2000- 2009.

13


Efniviður og aðferðir: Upplýsinga var aflað um allar greiningar utanlegsþykktar á árunum 2000-2009, þ.m.t. meðferðarstað, aldur kvenna, meðferðartegund, legutíma, endurinnlagnir, staðsetningu þungunar og β-hCG gildi fyrir meðferð. Nýgengi var reiknað út frá fjölda skráðra þungana á almanaksári (n/1000), fjölda kvenna á frjósemisskeiði 15-44 ára (n/10000) og í fimm ára aldurshópum. Breytingar á nýgengi, meðferð, aðgerðartækni og legutíma voru kann-aðar. Gerður var samanburður á tveimur fimm ára tímabilunum; 2000-2004 og 2005-2009.

Niðurstöður: Marktæk lækkun varð á nýgengi allt rannsóknartímabilið og milli fimm ára tímabila, eða úr 17,3 í 14,1/1000 þunganir (p=0,003) og úr 14,1 í 11,7/10000 konur á ári (p<0,009). Aðgerð var fyrsta meðferð hjá 94,9% kvenna, 3,2% fengu metótrexat og 1,9% biðmeðhöndlun. Hlutfall aðgerða lækkaði úr 98,0% í 91,3% milli fimm ára tímabila, samhliða aukinni notkun lyfjameðferðar (0,4% í 6,4%, p<0,0001). Hlutfall kviðsjáraðgerða jókst milli fimm ára tímabila á öllu landinu úr 80,5% í 91,1% (p<0,0001), á Landspítala úr 91,3% í 98,1% (p=0,0003) og á sjúkrastofnunum á lands-byggðinni úr 44,0% í 69,3% (p=0,0005). Stytting varð á meðallegutíma eftir opna kviðskurðaðgerð, eða úr 3,4 í 2,6 daga (p<0,007).

Ályktanir: Nýgengi utanlegsþykktar hefur lækkað á Íslandi. Meðhöndlun hefur breyst með aukningu kviðsjáraðgerða í stað opinna kviðskurðaðgerða og með tilkomu metótrexat lyfjameðferðar. Þetta gerir sjúkdóminn minna íþyngjandi fyrir kon -urnar og styttir legutíma.

E-09 Nýrnastarfsemi er betur varðveitt eftir hlutabrottnám en heildarbrottnám á nýra vegna nýrnafrumukrabbameins

Elín Maríusdóttir1, Eiríkur Jónsson1, Sverrir Harðarson2, Vigdís Pétursdóttir2, Valur Þór Mar-teinsson3, Guðmundur Vikar Einarsson1, Tómas Guðbjartsson1,4

1Þvagfæraskurðdeild og 2meinafræðideild Land-spítala, 3Skurðdeild Sjúkrahúss Akureyrar. 1Lækna-deild Háskóla Íslands

Inngangur: Langvinn nýrnaskerðing er þekktur

fylgikvilli brottnáms á nýra. Því hefur færst í vöxt að framkvæma hlutabrottnám þegar um lítil nýrnafrumukrabbamein er að ræða. Tilgang ur rannsóknarinnar var að bera saman nýrna starfsemi og lifun eftir hluta- og heildarbrottnám á nýra.

Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á öllum sjúklingum sem gengust undir hluta-brottnám vegna nýrnafrumukrabbameins á Íslandi frá 2000 til 2010 (n= 44, meðalaldur 60 ár, 64% karlar). Í samanburðarhópi voru 44 sjúklingar (meðalaldur 65 ár, 52% karlar) á sama TNM-stigi sem sama ár höfðu gengist undir hei-ldarbrottnám á nýra. Reiknaður var út gaukulsíu-narhraði (GSH) og forspárþættir nýrnaskerðingar metnir með fjölbreytugreiningu. Miðgildi eftir-fylgdar voru 44 mánuðir.

Niðurstöður: Lítil æxli (<4cm) voru ábending hlutabrottnáms í 64% tilfella en 16% sjúklinga höfðu stakt nýra og önnur 16% þekkta nýrnaskerðingu. Hóparnir voru sambærilegir hvað varðar TNM-stig og tímalengd eftirfylgdar. Meðalaldur og ASA-flokkun var hins vegar hærri í viðmiðunarhópi. Staðbundin endurkoma krabba-meins greindist í hvorugum hópi sjúklinga. GSH fyrir aðgerð var sambærilegur í báðum hópum en marktækt hærri 6 mánuðum frá aðgerð í hluta-brottnámshópi (59 mL/mín sbr. 45 mL/mín, p<0,001). Fjölbreytugreining sýndi að heildar-brottnám lækkaði GSH (-12.6 mL/1.73 m2, p<0.001) og áhætta á langvinnri nýrnaskerðingu var aukin (OR = 3.07, 95% CI 1,03–9,79, p=0,04) borið saman við hlutabrottnám. Fimm ára lifun var 100% eftir hlutabrottnám og 65% eftir heildar-brottnám (p <0,001).

Ályktanir: Gaukulsíunarhraði (GSH) var mark-tækt lægri eftir heildarbrottnám og áhætta á langvinnri nýrnaskerðingu þrisvar sinnum meiri en við hlutabrottnám. Niðurstöður benda til þess að hlutabrottnám varðveiti nýrnastarfsemi án þess að auka endurkomutíðni krabbameins.

14

E-10 Ógleði og verkir eftir legnám um leggöng í mænudeyfingu

Aðalbjörn Þorsteinsson1, Kristín Jónsdóttir2, Jóhanna Elísdóttir2

1Svæfinga- og gjörgæsludeild og 2kvennadeild Land-spítala.

Inngangur: Forkönnun sýndi að ógleði var al-gengari við legnám í mænudeyfingu en svæfingu en þar fengu allir sjúklingar ógleðiforvörn. Áhrif ógleðiforvarnar við legnám í mænudeyfingu var því könnuð auk áhrifa morfíníblöndu í mænu-deyfinguna

Efniviður og aðferðir: Sjúklingum var skipt sam-kvæmt slembilykli í þrennt og var miðað við 20 konur í hverjum hópi. Einn hópur fékk hefð bundna ógleðiforvörn með 8 mg af dexamethasone, 1 mg af haldoperidoli og 4 mg af ondansedroni. Annar hópur fékk 100 μg af morfíni í mænudeyfinguna og þriðji hópurinn var viðmiðunar hópur. Í 24 klst. var skráð verkja- og ógleðimat auk notkunar á sterkum verkja- og ógleðilyfjum. Verkjalyfja-notkun var umreiknuð í morfín-ígildi og ógleði-lyfjanotkun í virka meðferðar skammta.

Niðurstöður: Helstu niðurtöður eru sýndar í töflu I. Ógleðiforvörn minnkaði þörf fyrir verkja- og ógleðilyf. Verkjalyfjanotkun var lægst hjá þeim sem fengu morfíníblöndun en jók ekki notkun ógleðilyfja samanborið við viðmiðunarhóp, auk þess sem ógleði var sambærileg og í forvarnarhópi. Í töflu II sést hlutfall þeirra sem fengu sterk verkja- og ógleðilyf. Rúmlega 50% viðmiðunarhópsins fengu ógleðilyf en 30 % í hinum hópunum. Aðeins 30% af þeim sem fengu morfín í mænudeyfingu þurftu aukalega að fá sterk verkjalyf borið saman við 90% í hinum hópunum.

Ályktanir: Ógleðiforvörn virðist draga úr ógleði tengdri mænudeyfingu við legnám um leggöng. Morfíníblöndun virðist einnig minnka þörfina á morfíni eftir aðgerð en hafði óveruleg áhrif á ógleði í þeim skömmtum sem notaðir voru.

Tafla I.

Verkjalyf Verkjaskor Ógleðilyf Ógleðiskor

Ógleðifor-vörn

11.7 8.7 0.4 1.3

Morfín-hópur

3.3 4.8 2.4 1.1

Viðmiðu-narhópur

23.4 12.1 2.4 5.1

Tafla II.

Fengu sterk verkjalyf

Fengu ógleðilyf Fengu bæði

Ógleðivörn 90% 30% 90%

Morfínhópur 30% 30% 60%

Viðmiðu-narhópur

94% 56% 100

E-11 Árangur kransæðahjáveituaðgerða á Íslandi hefur batnað á síðustu 10 árum

Hera Jóhannesdóttir1, Daði Helgason1, Tómas A. Axelsson1, Arnar Geirsson2, Tómas Guðbjartsson1,2

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala

Inngangur: Kransæðahjáveituaðgerð er lang-algengasta opna hjartaaðgerðin á Íslandi. Tilgang-ur rannsóknarinnar var að bera saman skamm-tímaárangur allra þessara aðgerða á Íslandi á tveimur fimm ára tímabilum.

Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var aftur-skyggn og náði til 1397 sjúklinga; 697 sem skornir voru 2002-2006 og 700 sjúklinga á árunum 2007-2011. Hóparnir voru bornir saman með tilliti til klínískra og aðgerðatengdra þátta, snemmkom-inna fylgikvilla og dánartíðni innan 30 daga.

Niðurstöður: Aldur, kyn, líkamsþyngdarstuðull og áhættuþættir kransæðasjúkdóms héldust óbreyttir á milli tímabila, sömuleiðis EuroSCORE og hlutfall sjúklinga með þriggja æða sjúkdóm og/eða vinstri höfuðstofnsþrengsli. Á síðara tíma-bili jókst notkun hjartamagnýls (73% sbr. 87%, p<0,01) og statína (74% sbr. 82%, p<0,01) fyrir aðgerð. Fjöldi æðatenginga hélst einnig óbreyttur, en á síðara tímabilinu fækkaði aðgerðum sem framkvæmdar voru á sláandi hjarta (29% sbr. 21%, p<0,01). Nýtilkomið gáttatif/flökt (41%)

15


og aftöppun fleiðruvökva (12%) voru algeng-ustu minniháttar fylgikvillar og var tíðnin svipuð milli tímabila. Af alvarlegum fylgikvillum varð marktæk lækkun á tíðni hjartadreps í aðgerð (10% sbr. 4%, p<0,01) og bringubeinslosi (3% sbr. 1%, p=0,014). Ekki varð marktæk lækkun á dánar tíðni innan 30 daga á síðara tímabili (3% sbr. 2%, p=0,47).

Ályktun: Árangur kransæðahjáveituaðgerða á Íslandi er góður og fer batnandi, ekki síst vegna lægri tíðni hjartadreps í aðgerð. Ein af skýring-unum gæti verið aukin notkun hjartamagnýls og statína fyrir aðgerð, en líklega eiga tækni legir þættir og bætt gjörgæsla einnig þátt í bættum árangri.

E-12 Næmi greiningarprófa í bráðri blóðstorkusótt

Einar Hjörleifsson1, Martin I. Sigurðsson2, Páll T. Önundarson3, Brynja R. Guðmundsdóttir3, Gísli H. Sigurðsson1,3

1Læknadeild Háskóla Íslands, 1Svæfinga- og gjörgæsludeild og 3Blóðmeinafræðideild Land-spítala.

Inngangur: Bráð blóðstorkusótt (disseminated intravascular coagulation, DIC) er sjúkdóms-ástand sem fylgir sjúkdómum sem valda kerfis-bundinni espun á blóðstorku. Tilgangur þessarar rannsóknar var að skoða forspárgildi prótein C, antiplasmín- og antithrombín-mælinga og skoða samband þeirra við dánartíðni. Einnig var kannað nýgengi DIC á Íslandi á árunum 2004-2008 og horfur sjúklinga með DIC.

Efniviður og aðferðir: Teknar voru saman allar blóðprufur á Landspítala þar sem antiplasmín var mælt á árunum 2004-2008 fyrir sjúklinga eldri en 17 ára og þær stigaðar eftir ISTH stigunarkerfi fyrir DIC. Prótein C, antithrombín og antiplasmín-mælingum var svo raðað í tímaröð til að skoða hvort meðaltöl þeirra skildust að fyrir greiningu DIC á milli sjúklingahópa. Auk þess voru 92 sjúklingar sem áttu antiplasmín-mælingu en uppfylltu ekki skilmerki fyrir DIC valdir í samanburðarhóp.

Niðurstöður: Af þeim 92 sjúklingum sem greindust með DIC voru 90 með greinanlegan undirliggjandi sjúkdóm sem tengdist DIC. Nýgengi var 8 sjúklingar á ári á 100 þúsund íbúa. Sjúklingar sem fengu DIC höfðu marktækt verri lífslíkur en samanburðarhópurinn. Prótein C og antithrombín-gildi sjúklinga með DIC voru marktækt lægri 3 dögum fyrir greiningu DIC en antiplasmín-gildi voru ekki marktækt lægri fyrir greiningu DIC. Prótein C sýndi mest næmi og sértækni við greiningu DIC en einnig forspárgildi fyrir greiningu DIC innan þriggja daga.

Ályktanir: Prótein C, antithrombín og antiplasmín er hægt að nota til að meta hvort sjúklingur sé með DIC. Prótein C og antithrombín er hægt að nota í bráðri blóðstorkubilun til að meta hvort sjúklingur sé líklegur til að fá DIC áður en ástandið greinist.

E-13 Tíðni og ábendingar gangráðsísetningar eftir lokuskipti vegna ósæðarlokuþrengsla á Íslandi

Andri W. Orrason1, Daði Helgason1, Sindri A. Viktorsson1, Davíð O. Arnar3, Tómas Guð-bjartsson1,2

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Hjarta- og lungna-skurðdeild, og 3hjartadeild, Landspítala

Inngangur: Leiðslutruflun í hjarta, sér í lagi í gáttasleglahnút, er þekktur fylgikvilli eftir ósæðarlokuaðgerðir. Markmið rannsóknarinnar var að kanna hversu margir sjúklingar þurfa á varanlegum gangráð að halda eftir ósæðarlokuskipti á Íslandi og helstu ábendingar fyrir gangráðsísetningu.

Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á sjúklingum sem gengust undir ósæðarlokuskipti vegna ósæðarlokuþrengsla á Landspítala 2002-2011; samtals 367 einstaklingum. Sjúklingar sem fengu ígræddan varanlegan gangráð innan 30 daga frá aðgerð voru skoðaðir sérstaklega m.t.t. áhættuþátta og fylgikvilla eftir aðgerð. Þeir voru síðan bornir saman við sjúklinga sem ekki þurftu gangráð.

Niðurstöður: Alls fengu 21 sjúklingar (5,7%) gangráð og fækkaði gangráðsísetningum á síðari

16

5 árum rannsóknartímabilsins, eða úr 11% í 3% (p=0,005). Algengustu ábendingar fyrir ígræðslu gangráðs voru gáttasleglarof af gráðu II eða III hjá 11 sjúklingum (52%) og í 9 (42%) tilfellum vegna sjúks sínushnúts. Að meðaltali liðu 9 dagar frá aðgerð að gangráðsísetningu (bil: 2-16). Sjúklingar sem fengu varanlegan gangráð voru með marktækt hærri líkamsþyngdarstuðul (29,4 sbr. 27,6 kg/m2, p=0,04) og höfðu oftar fjöllíffærabilun en sjúklingar sem ekki þurftu gangráð (16% sbr. 6%, p=0,03). Auk þess var legutími þeirra 2 dögum lengri (p=0,04).

Ályktanir: Tíðni gangráðsísetninga er fremur lág eftir ósæðarlokuskiptaaðgerðir hérlendis og hlutfall þeirra sem þurfa gangráð hefur farið lækkandi. Þessi þróun er jákvæð þar sem legutími styttist og færri sjúklingar þurfa að gangast undir annað inngrip.

E-14 Vitræn geta og heilarit eftir kransæðahjáveituaðgerð – framsýn rannsókn

Magnús Jóhannsson1, Tómas Guðbjartsson2,4, Lilja Ásgeirsdóttir 2, Ásdís Emilsdóttir1, Tómas A. Axelsson4, Kristinn Johnsen1, Jón Snædal3

1Mentis Cura ehf, 2 Hjarta- og lungnaskurðdeild og 3öldrunarlækningadeild Landspítala, 4 Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Rannsóknir hafa sýnt að vitræn skerðing, einkum minnistruflanir, geta fylgt opnum hjartaaðgerðum. Tíðni vitrænnar skerð-ingar er þó mjög breytileg eftir rannsóknum, eða frá 33% upp í 83% tilfella. Áður hefur verið sýnt fram á að heilarit getur endurspeglað starfsemi kólínvirka kerfisins sem hefur mikla samsvörun við vitræna skerðingu. Tilgangur rannsóknar-innar var að lýsa betur þessum breytingum og skoða tengsl þeirra við heilalínurit.

Efniviður og aðferðir: Framsýn rannsókn sem náði til 21 sjúklings (meðalaldur 65 ár, bil: 41-72, 18 karlar) sem gengust undir kransæðahjáveitu-aðgerð á Landspítala með eða án hjarta- og lung-navélar (CABG/OPCAB) á árunum 2010-2012. Meðal aðgerðartími var 238 mín. og Euro SCORE 2,5%. Gert var taugasálfræðilegt mat fyrir aðgerð og 3 og 12 mánuðum eftir aðgerð til að meta

vitræna getu ásamt þunglyndis- og kvíðakvarða. Heilarit var skráð samliða. Úr heila ritunum var virkni kólínvirka kerfisins metin á tilbúnum kvarða frá 0-140 (miðgildi 80), þar sem hærra gildi gefur til kynna aukna kólínvirkni. Kólínvirknis-tuðull (KS) var reiknaður fyrir hverja heimsókn. Breytingar voru metnar með bootstrap-aðferð og t-prófi.

Niðurstöður: Flestir sjúklingar sem mældust með lágan KS fyrir aðgerð hækkuðu eftir aðgerð, en flestir með háan stuðul lækkuðu og voru breytingarnar marktækar (p<0,0001). Fylgni var á milli KS og þriggja taugasálfræðiprófa; kennsla- og vinnsluminni (p<0,001) og mál/orðaflæði (p<0,001). Einnig sást marktæk fylgni milli KS og EuroSCORE (p<0,0001).

Ályktanir: Fyrstu niðurstöður gefa til kynna tengsl kólínvirknistuðuls við breytingar á vit-rænni getu í kjölfar kransæðahjáveituaðgerða. Um er að ræða nýjan forspárþátt sem getur nýst við mat á afleiðingum aðgerðar og stjórnun lyfja-meðferðar fyrir og eftir aðgerð.

E-15 Árangur míturlokuviðgerða á Íslandi 2001-2012

Jóhanna F. Guðmundsdóttir1, Sigurður Ragnars-son4, Arnar Geirsson1, Ragnar Danielsen2 Tómas Guðbjartsson1,3

1Hjarta- og lungnaskurðdeild, og 2hjartadeild, 3Landspítala, Læknadeild Háskóla Ísland, 4 Hjarta- og lungnaskurðdeild Háskólasjúkrahússins á Skáni og Háskólans í Lundi, Svíþjóð

Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna árangur míturlokuviðgerða á Íslandi en slík rannsókn hefur ekki verið gerð áður.

Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á 125 sjúklingum (meðalaldur 64 ár, 74% karlar) sem gengust undir míturlokuviðgerð vegna mítur-lokuleka á Landspítala 2001-2012. Ábending fyrir aðgerð var míturlokuhrörnun (H-hópur) hjá 70 sjúklingum (56%) og 55 (44%) höfðu starfrænan leka (S-hópur). Sjúklingum með hjartaþelsbólgu, leka vegna bráðs hjartadreps og enduraðgerðum á míturloku var sleppt. Heildarlifun var reiknuð

17


með aðferð Kaplan-Meier en miðgildi eftirfylgdar var 3,9 ár (bil: 0-11,7 ár).

Niðurstöður: Aðgerðum fjölgaði á rannsóknar-tímabilinu, eða úr 39 á fyrra tímabili í 84 á því síðara. MeðalEuroSCORE var 12,9, 65% sjúklin-ga voru í NYHA flokki III/IV fyrir aðgerð og 50% með alvarlegan míturlokuleka. Tíundi hver sjúklingur hafði áður farið í opna hjartaaðgerð og 12% höfðu nýlegt hjartadrep. Allir nema 3 sjúklingar fengu míturlokuhring. Framkvæmt var brottnám á hluta lokublaðs hjá 41% sjúklin-ga (öllum í H-hópi), 28 fengu ný lokustög úr Goretex® og 7 Alfieri-saum. Hjá 83% sjúklinga var einnig framkvæmd önnur hjartaaðgerð, oftast kransæðahjáveita (53%), Maze-aðgerð (31%), eða ósæðarlokuskipti (19%). Meiriháttar fylgi kvillar greindust hjá rúmum helmingi sjúklinga, og voru hjartadrep, enduraðgerð vegna blæðingar, og hjarta- og öndunarbilun algengastir. Minni-háttar fylgikvilla greindust í 71% tilfella. Ekki var munur á tíðni fylgikvilla milli tímabila. Átta sjúklingar létust innan 30 daga frá aðgerð (6,4%) en 5-ára heildarlifun var 79%; 84% í H-hópi og 74% í S-hópi (log-rank próf, p=0.08).

Ályktanir: Míturlokuaðgerðum hefur fjölgað umtalsvert á síðustu árum á Íslandi. Fylgikvillar eru tíðir, en dánartíðni <30 daga og langtímalifun er svipuð og í erlendum rannsóknum.

E-16 Gallsteinasjúkdómar hjá þunguðum konum á Landspítala 1990-2010

Hörður M. Kolbeinsson1 Páll H. Möller1,2, Guðjón Birgisson1,2, Hildur Harðardóttir1,3

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Skurðlækningasviði og 2kvennadeild Landspítala

Inngangur: Kjörmeðferð við gallsteinasjúkdómi hjá þunguðum konum hefur verið meðferð án inngripa á fyrsta og þriðja þriðjungi meðgöngu. Nýjar rannsóknir benda hins vegar til þess að gallblöðrutaka með kviðsjá sé örugg aðgerð óháð meðgöngulengd. Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna tíðni, aldur, orsakir, einkenni, greiningu og fylgikvilla gallblöðrutöku hjá þunguðum konum á Landspítala á tímabilinu 1990-2010.

Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var aftur-skyggn. Könnuð voru afdrif kvenna sem lögðust inn á Landspítala með gallsteinasjúkdóm á meðan á þungun stóð og sex vikum eftir fæðingu 1990- 2010. Skráðar voru upplýsingar um aldur, ein kenni og fylgikvilla ásamt vefjagreiningu, aðgerðartíma og ASA-flokkun.

Niðurstöður: Á rannsóknartímabilinu voru 77 konur lagðar inn með gallsteinasjúkdóm í 139 innlögnum. Greiningar voru gallkveisa (n=59), brisbólga (n=1), gallpípusteinar (n=10) og bráð gallblöðrubólga (n=7). Algengasta ástæða inn-lagnar var kviðverkur (n=63) og ómun var algeng-asta myndrannsóknin (n=67). Fylgikvillar gall-steinasjúkdóma voru fyrirburafæðingar (n=2) og brisbólga (n=1). Fimmtán konur gengust undir gallblöðrutöku á meðgöngu og 17 innan sex vikna eftir fæðingu. Fylgikvillar aðgerða voru steinar í gallpípu (n=2) en ekkert fósturlát varð í tengslum við gallblöðrutöku. Flest vefjasvör sýndu langvin-na bólgu, eða 24, og af þeim sýndu 18 gallsteina. Bráð bólga var til staðar í fimm tilfellum og í fjórum þeirra fundust gallsteinar.

Ályktun: Gallsteinasjúkdómar þungaðra kvenna hafa í för með sér endurteknar innlagnir en tíðni fylgikvilla er lág. Gallblöðrutaka hjá þunguðum konum á Landspítala ber ekki með sér aukna tíðni fósturláta eða fyrirburafæðinga.

E-17 Bráður nýrnaskaði á Íslandi 2008–2011 - faraldsfræði, áhættuþættir og afdrif sjúklinga með alvarlegan skaða

Þórir Long1, Martin I. Sigurðsson2, Ólafur S. Indriðason3, Kristinn Sigvaldason3, Gísli H. Sig-urðsson1,2

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Svæfinga- og gjörgæsludeild og 3lyflækningasviði Landspítala

Inngangur: Bráður nýrnaskaði (BNS) er algengt vandamál sem útheimtir kostnaðarsama og erfiða meðferð og eykur dánartíðni. Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna faraldsfræði, áhættuþætti og afdrif sjúklinga sem fengu BNS á Landspítala.

Efniviður og aðferðir: Hannað var forrit til að

18

flokka alla einstaklinga sem áttu kreatínín mælingu á Landspítala frá janúar 2008 til ársloka 2011 með tilliti til BNS samkvæmt RIFLE-skilgreiningunni. Forritið flokkaði einstaklingana í áhættu (risk; R), sköddun (injury; I) og bilun (failure; F) eftir alvar-leika skaðans samkvæmt skilmerkjum RIFLE. Áhættuþættir, mögulegar orsakir og afdrif voru könnuð fyrir sjúklinga með BNS á F-stigi.

Niðurstöður: Alls fundust 349.320 kreatínín-mælingar fyrir 74.960 fullorðna einstaklinga og áttu 17.693 þeirra einnig grunngildi. Af þeim fengu 3.686 (21%) BNS á tímabilinu; 2.077 (56%) á R-stigi, 840 (23%) á I-stigi og 769 (21%) á F-stigi. Fleiri konur fengu R og I en fleiri karlar F (p<0,001). Mögulegar orsakir fyrir BNS hjá sjúklingum með BNS af F-stigi voru í 22% tilvika skurðaðgerð, 23% lost,14% sýklasótt, 32% blóðþrýstingsfall tengt hjarta- og æðakerfi, 10% blæðingar, 27% öndunarbilun og 7% höfðu lent í slysi. 61% sjúklinga tóku lyf sem jók áhættu á BNS. Alls fengu 11% blóðskilunarmeðferð og fimm sjúklingar (0,7%) þurftu blóðskilun í meira en 90 daga. Eins árs lifun sjúklinga á F-stigi var 52%.

Ályktun: Bráður nýrnaskaði er algengt vandamál hér á landi og helmingur sjúklinga deyr innan árs. Stór hluti sjúklinganna er á lyfjum sem auka áhættu á bráðum nýrnaskaða svo breytt lyfja-notkun gæti mögulega haft áhrif á tíðni sjúkdóms-ástandsins.

E-18 Árangur gallblöðrutöku á Sjúkrahúsi Akraness 2003-2010

Marta Rós Berndsen, Fritz H. Berndsen

Heilbrigðisstofnun Vesturlands

Tilgangur: Gallblöðrutaka er ein algengasta aðgerð í skurðlækningum. Tilgangur rannsóknarinnar var að meta árangur gallblöðrutöku á Sjúkrahúsi Akraness, sérstaklega m.t.t. aðgerðartíma, fylgi-kvilla, breytingu yfir í opna aðgerð og tíðni endur-aðgerða.

Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var aftursýn og tók til allra sjúklinga sem gengust undir gall-blöðrutöku á Sjúkrahúsi Akraness á tímabilinu

1. jan. 2003 til 31. des. 2010. Sami skurðlæknir framkvæmdi allar aðgerðirnar. Upplýsingum var safnað úr sjúkraskrám. Einnig var farið yfir sjúkraskrár á Landspítala og endurkomunótur á stofu í Domus Medica.

Niðurstöður: 378 sjúklingar gengust undir gall-blöðrutöku á tímabilinu, þar af 280 konur (74%) og var meðalaldur 49,6 ár. Aðgerðirnar voru oftast valaðgerðir (87%) og var aðgerðartími 46 mín. (miðgildi, bil: 17-240 mín). Legutími var 2 dagar (miðgildi, bil: 1-31 dagur). Röntgenmyndataka af gallvegum í aðgerð var framkvæmd hjá 93 sjúkl-ingum (25%) og var ERCP framkvæmt hjá 22 sjúkl ingum í kjölfar aðgerðar vegna gallsteina í gallrás. Tveimur aðgerðum var breytt yfir í opna aðgerð (0,5%) en ein aðgerð var opin frá upphafi. Tíðni fylgikvilla var 5,5%, þar af fengu 4 (1%) sjúklingar djúpa sýkingu, 5 (1,3%) fengu gallleka, 2 (0,5%) fengu margúl og 4 (1%) sýkingu í skurðsár. Enduraðgerð var gerð hjá 3 sjúklingum (0,8%) vegna gallleka. Enginn sjúklingur fékk alvarlegan skaða á gallrás og enginn lést í kjölfar aðgerðar. Eftirlit var framkvæmt 4 vikum eftir aðgerð hjá 254 (67%) sjúklinganna en af þeim höfðu 13 (5%) væg einkenni frá kviðarholi.

Ályktun: Árangur gallblöðrutöku á Sjúkrahúsi Akraness er mjög góður og vel sambærilegur við árangur fyrri rannsókna bæði hérlendis og erlend-is.

E-19 Eru aldraðir í aukinni áhættu á fylgikvillum eftir ristilbrottnám?

Karl E. Oddason1, Elsa B. Valsdóttir1,2, Páll H. Möller1,2 1Skurðlækningadeild Landspítala, 2Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Tíðni sjúkdóma í ristli sem krefjast skurðaðgerða hefur aukist á undanförnum áratugum. Afdrif eldri einstaklinga eftir ristilbrottnám hefur verið rannsakað talsvert undanfarin ár en upplýsingar vantar um hvernig þessu er háttað á Íslandi. Markmið rannsóknarinnar var að skoða afdrif einstaklinga 70 ára og eldri sem hafa gengist undir ristilbrottnám og bera þá saman við yngri sjúklinga.

19


Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var aftur-skyggn og náði til allra einstaklinga 18 ára og eldri sem gengust undir valaðgerð á ristli á Landspítala árin 2008 og 2009. Skráð var ástand sjúklinga, aðgerðarsértæk atriði, fylgikvillar aðgerðar og eins árs lifun.

Niðurstöður: Eldri einstaklingar voru með hærra ASA-gildi (2,3 sbr. 1,8, p<0,001), legu tími þeirra var lengri (7 sbr. 5 dagar, p<0,001) og ástæða aðgerðar var oftar ristilkrabbamein (69% sbr. 44%, p<0,001) en sjaldnar sarpabólga (12% sbr. 27%, p<0,001). Ekki var munur á stigun ristil-krabbameins milli hópa. Enginn munur var á tíðni sárasýkinga (4,1% sbr. 4,7%, p=0,3) eða leka á garnasamtengingum (5,1% sbr. 7,1%, p=0,141) milli aldurshópa. Eldri sjúklingar voru líklegri til að fá sýkingar (20,4% sbr. 16,4%, p<0,001) og aðra fylgikvilla (15,3% sbr.12,3%, p<0,001). Yngri einstaklingar reyndust líklegri til að fara í endur-aðgerð (6,4% sbr. 6,1%, p<0,001). Af eldri einstak-lingum voru 87% enn á lífi ári frá aðgerð saman-borið við 96% yngri einstaklinga (p=0,57).

Ályktanir: Eldri einstaklingar virðast ekki líklegri til að fá alvarlega fylgikvilla eftir ristilbrottnám en yngri sjúklingar. Þeir fá hins vegar oftar sýkingar og liggja lengur á spítala. Ákvörðun um aðgerð ætti því ekki að byggja á aldri einum saman heldur heildrænu mati á getu og heilsufari fyrir aðgerð.

E-20 Framhaldsrannsókn á tíðni og árangur tafarlausra bjóstauppbygginga á Landspítala

Einar F. Ingason1, Katrín Jónsdóttir2, Höskuldur Kristvinsson2, Þorvaldur Jónsson2, Kristján S. Ásgeirsson1,2

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Skurðsvið Landspítala

Inngangur: Á síðasta ári var birt rannsókn um tíðni og snemmkomna fylgikvilla tafarlausra brjóstauppbygginga á Landspítala á árunum 2008-2010. Nú hafa tvö ár til viðbótar verið rannsökuð (2011-2012) og er markmið þessarar rannsóknar að skoða þróun og árangur aðgerðanna á 5 ára tímabili og bera niðurstöðurnar saman við Bresku NMBRA-rannsóknina.

Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er afturskyggn

þýðisrannsókn á öllum konum sem gengust undir tafarlausa brjóstauppbyggingu á Landspítala á árunum 2011-2012. Niðurstöður fyrri rannsóknar (2008-2010) voru hafðar til viðmiðunar og nýttar til að birta árangur aðgerðanna á 5 ára tímabili.

Niðurstöður: Samtals voru gerðar 254 brjóstabrottnámsaðgerðir og 76 tafarlausar uppbyggingar á tímabilinu 2011-2012. Tafarlausar aðgerðir voru því gerðar í 30% tilfella og 67% hjá 50 ára og yngri, borið saman við 31% og 55% á tímabilinu 2008 - 2010. Hlutfall tafarlausra vöðvaflipa-uppbygginga var svipaður, þ.e. 22% á tímabilinu 2011-2012 en 26% áður. Aðrar tafarlausar uppbyggingar voru gerðar með ígræði. Talsverð lækkun varð á tíðni fylgikvilla í legu í kjölfar aðgerða, eða í 3% tilfella samanborið við 12% áður. Lítilsháttar lækkun varð á tíðni endurinnlagna eftir útskrift, en 10% þurftu á slíkri endurinnlögn að halda, samanborið við 14% áður. Á öllu tímabilinu, 2008-2012, voru fylgikvillar sambærilegar og í NMBRA en flipa-uppbyggingar voru mun algengari í þeirri rannsókn (63% sbr. 24%).

Ályktanir: Tíðni tafarlausra brjóstauppbygginga virðast standa í stað á milli tímabila, þó áframhaldandi aukning sé á þessum aðgerðum hjá konum 50 ára og yngri. Alvarlegir fylgikvillum í legu í kjölfar aðgerðanna virðast hafa fækkað talsvert.

E-21 Bráður nýrnaskaði eftir ósæðarlokuskipti vegna ósæðarlokuþrengsla á Íslandi

Daði Helgason1, Sindri A. Viktorsson1, Andri W. Orrason1, Inga L. Ingvarsdóttir3, Sólveig Helga-dóttir3, Arnar Geirsson2, Ragnar Danielsen4, Tómas Guðbjartsson1,2

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Hjarta- og lungna-skurðdeild, 3svæfinga- og gjörgæsludeild, og 4hjarta-deild Landspítala.

Inngangur: Bráður nýrnaskaði er alvarlegur og tíður fylgikvilli eftir opnar hjartaaðgerðir. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna tíðni og áhættuþætti bráðs nýrnaskaða eftir ósæðarlokuskipti.

20

Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn sem náði til 367 sjúklinga sem gengust undir ósæðarlokuskipti vegna ósæðarlokuþrengsla á Íslandi á árunum 2002-2011. Skráðar voru klínískar upplýsingar, aðgerðartengdir þættir, snemmkomnir fylgikvillar og dánartíðni innan 30 daga. Nýrnaskaði eftir aðgerð var metinn samkvæmt RIFLE skilmerkjum.

Niðurstöður: 81 einstaklingur fékk nýrnaskaða eftir aðgerð (22%), þar af höfðu 36 skerta nýrnastarfsemi fyrir aðgerð (GSH <60 mL/mín/1,73 m2). 38 sjúklingar féllu í RISK-, 29 í INJURY- og 14 í FAILURE-flokk. Alls þurftu 18 sjúklingar skilunarmeðferð eftir aðgerð, oftast (89%) Prismameðferð á gjörgæslu. Dánarhlutfall innan 30 daga var 19% hjá sjúklingum með nýrnaskaða borið saman við 2% hjá viðmiðunarhópi (p<0,01). Af alvarlegum fylgikvillum voru hjartadrep (28% sbr. 9%, p<0,01), fjöllíffærabilun (42% sbr. 2%, p<0,01) og enduraðgerðir vegna blæðinga (30% sbr.11%, p<0,01) algengari hjá sjúklingum með nýrnaskaða. Af minniháttar fylgikvillum voru lungnabólga (31% sbr. 6%, p<0,01), þvagfærasýking (35% sbr. 4%, p<0,01) og aftöppun fleiðruvökva (30% sbr. 9%, p<0,01) algengari í nýrnaskaðahópnum, en gáttatif og yfirborðssýkingar í skurðsári voru sambærilegar. Fjölbreytugreining leiddi í ljós að kvenkyn, hár líkamsþyngdarstuðull og langur tangartími eru sjálfstæðir forspárþættir nýrnaskaða eftir ósæðalokuskipti.

Ályktanir: Fimmti hver sjúklingur greindist með nýrnaskaða eftir ósæðarlokuskipti sem er hærri tíðni en eftir kransæðahjáveituaðgerð (16%). Dánartíðni þessara sjúklinga er margfalt aukin sem og tíðni alvarlegra fylgikvilla. Konur og sjúklingar í ofþyngd sem gangast undir langar aðgerðir eru í aukinni hættu á að hljóta nýrnaskaða.

E-22 Blessuð sólin elskar allt - allt með kossi vekur - Dagleg inntaka lýsis kemur ekki í veg fyrir D vítamínskort hjá heilbrigðisstarfsfólki

Sigurbjörg J. Skarphéðinsdóttir1, Martin I. Sigurðsson2, Douglas B Coursin3, Kirk Hogan3, Gísli H. Sigurðsson1,4

1Svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala. 2Brigham & Women´s sjúkrahúsinu í Boston, Massachusetts, Bandaríkjunum. 3Svæfingadeild háskólasjúkrahúsinu í Madison, Wisconsin, Bandaríkjunum. 4Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: D-vítamín hefur margvísleg áhrif í líkamanum og skortur á því hefur verið tengt aukinni hættu á hjarta- og æðasjúkdómum, sykursýki, sýkingum og krabbameini svo eitthvað sé nefnt. Rannsóknir hafa sýnt að skortur á D-vítamíni er algengari við hærri breiddargráður, enda er sólin þar ekki eins hátt á lofti og við lægri breiddargráður. Fleiri þættir en sólarljós skipta þó máli fyrir D-vítamínforðann. Þar má nefna fæðuval, viðbótar inntöku á D-vítamíni (t.d. lýsi) og notkun ljósalampa. Nýlegar erlendar rannsóknir hafa sýnt D-vítamínskort meðal margra heilbrigðisstétta. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna algengi D-vítamínskorts hjá heilbrigðisstarfsfólki svæfinga- og gjörgæsludeildar Landspítala

Efniviður og aðferðir: Sjálfboðaliðar úr hópi lækna og hjúkrunarfræðinga á svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala svöruðu spurningalista um neysluvenjur, ljósaböð og vinnutíma ásamt því að gefa blóðsýni til mælingar á D-vítamíni (25-hýdroxýkólekalsíferól D (25(OH)D)).

Niðurstöður: Þátttakendur voru 106; 19 sérfræðilæknar, 47 svæfingahjúkrunarfræðingar, 4 almennir læknar og 36 gjörgæsluhjúkrunar-fræðingar. Hópurinn skiptist í 90 konur (85%) og 16 karla (15%). D-vítamín inntaka var í formi fjölvítamíns (35%), D-vítamíns (44%) og lýsis (56%), en allt þrennt tóku 9% þátttakenda. Kjörgildi D-vítamíns er yfir 75 nmól/L samkvæmt leiðbeiningum Félags amerískra innkirtlasérfræðinga og reyndust 75% þátttakenda vera með gildi undir þeim mörkum. D-vítamínskortur mældist hjá 36% þátttakenda

21


(gildi < 50 nmól/L) og 9% þátttakenda voru með alvarlegan skort (gildi < 25 nmól/L).

Ályktanir: D-vítamínskortur er algengur meðal lækna og hjúkrunarfræðinga þrátt fyrir að mikill meirihluti þeirra hafi tekið lýsi eða annað viðbótar D-vítamín daglega.

E-23 Alvarlegir stóræðaáverkar á Íslandi

Bergrós K. Jóhannesdóttir1, Brynjólfur Mogen-sen2,5, Hjalti M. Þórisson3, Karl Logason4,5, Tómas Guðbjartsson1,5

1Hjarta- og lungnaskurðdeild, 2bráðasvið, 3myndgreiningardeild og 4æðaskurðdeild Landspítala. 5Læknadeild Landspítala

Inngangur: Markmið þessarar afturskyggnu rannsóknar var að skoða í fyrsta skipti hjá heilli þjóð árangur meðferðar við stóræðaáverkum yfir 12 ára tímabil.

Efniviður og aðferðir: Allir sjúklingar sem hlutu stóræðaáverka í kjölfar slyss og þurftu á gjörgæslu-meðferð að halda á Íslandi frá 1. jan. 2000 til 31. des. 2011. Leitað var í rafrænum gagnagrunni Landspítala og stærri sjúkrahúsum á lands-byggðinni. Skráð var tegund áverka, meðferð og ábending skurðaðgerðar, legutími, magn blóð-gjafa og afdrif (lifun) sjúklinga.

Niðurstöður: Alls hlutu 23 einstaklingar 35 æðaáverka sem voru 2,3% af bráðakomum vegna alvarlegra áverka. Um var að ræða 18 slys, 3 morðtilraunir og 2 sjálfskaða. Meðalaldur var 44 ár (bil: 19-76) og voru 83% karlar. Fimmtán hlutu sljóan áverka, oftast eftir bílslys á höfuðborgar-svæðinu, og 8 ífarandi áverka. Áverkar á brjósthol (n=7) og efri útlimi (n=5) voru algengastir og ósæð (n=6) og upparmsslagæð (n=4) urðu oftast fyrir áverka. Í 86% tilfella var þörf á opinni aðgerð en 3 sjúklingar voru einungis meðhöndlaðir með stoðneti sem komið var fyrir í æðaþræðingu. Miðgildi blóðtaps var 3 lítrar (bil: 0,5-55), og voru gefnar 9 ein. af rauðkornaþykkni (miðgildi, bil: 3-156). Miðgildi sjúkrahúslegu voru 13 dagar (bil: 0-112) og létust 4 innan 30 daga (17%), þar af 3 í aðgerð. Af 18 sjúklingum sem lifðu áverkann voru 8 sem hlutu viðvarandi mænu- eða taugaskaða en

hinum 10 farnaðist vel.

Ályktanir: Stóræðaáverkar eftir slys eru fátíðir á Íslandi. Áverkar á æðar í brjóstholi og axlar svæði eftir umferðarslys eru algengastir. Þrátt fyrir tiltölulega fá tilfelli þá lifðu 78% sjúklinganna af áverkann sem telst mjög góður árangur við svo alvarleg slys.

E- 24 Kjarnhiti sjúklinga og hitastjórnun við opnar og lokaðar skurðaðgerðir - framsýn rannsókn á Landspítala.

Þórunn Kjartansdóttir1, Gísli Vigfússon1, Margrét Felixdóttir1, Tómas Guðbjartsson1,2.1Skurðlækningasviði Landspítala, 2Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Þekkt er að hitatap við aðgerðir getur aukið hættu á blæðingum og sýkingum. Því er virk hitastjórnun í aðgerðum mikilvæg. Tilgangur rannsóknarinnar var að bera saman hita sjúklinga við opnar og lokaðar aðgerðir og hvernig hita-stjórnun var háttað í þessum aðgerðum.

Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var framsýn og náði til 131 sjúklinga (57 karla, 44%) sem gengust undir opnar eða lokaðar aðgerðir á Landspítala á þriggja mánaða tímabili 2012. Borinn var saman kjarnhiti í opnum aðgerðum (n=46) og lokuðum (n=85). Kjarnhiti var mældur í vélinda í upphafi og við lok aðgerðar, síðan á 15 mín fresti fimm sinnum í aðgerð. Umhverfis-hiti var mældur á sömu tímapunktum. Notkun virkrar hita stjórnunar var skráð.

Niðurstöður: Í opnu aðgerðunum voru fram-kvæmdar 29 kviðarholsaðgerðir, 4 brjósthols-aðgerðir 3 opnar blöðruhálsaðgerðir og 10 nýrnaaðgerðir, en í lokuðum aðgerðum 74 kviðsjár áðgerðir (gallblöðrutökur) og 11 lokaðar blöðruhálskirtilsaðgerðir. Kjarnhiti í upphafi opinna og lokaðra aðgerða var svipaður (36,1°C sbr. 36,3°C). Hiti í lok aðgerðar var 36,3°C í opna hópnum og 35,9°C við lokaðar aðgerðir. Virkri hitun var beitt í 56% tilfella við opnar aðgerðir en í 12% tilfella við lokaðar aðgerðir. Á aðgerðartíma lækkaði umhverfishiti lítilega í báðum hópum. Virkri hitastjórnum var beitt 11 sinnum við

22

lokaðar aðgerðir (hitapoki 7, hitablásari 4) og 26 sinnum við opnar aðgerðir (hitapoki 6, hitablásari 20).

Ályktun: Hiti lækkaði meira við lokaðar en opnar skurðaðgerðir þar sem virkri hitastjórnun var mun oftar oftar beitt í síðarnefnda hópnum. Bæta má hitastjórnun við lokaðar aðgerðir á Land-spítala.

E-25 Lokuskipti vegna ósæðarlokuþrengsla á 10 ára tímabili - ábendingar og snemmkomnir fylgikvillar.

Sindri A. Viktorsson1, Daði Helgason1, Andri W. Orrason1, Inga L. Ingvarsdóttir1, Kári Hreins-son3, Arnar Geirsson2, Ragnar Danielsen4, Tómas Guðbjartsson1,2

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Hjarta- og lungna-skurðdeild, 3svæfinga- og gjörgæsludeild og 4hjarta-deild, Landspítala

Inngangur: Tilgangur þesssarar afturskyggnu rannsóknar var að kanna hvort skammtíma árangur ósæðarlokuskipta á Íslandi hefði breyst á tveimur fimm ára tímabilum.

Efniviður og aðferðir: Alls 367 sjúklingar sem gengust undir ósæðarlokuskipti vegna ósæðar-lokuþrengsla á Landspítala 2002-2011; 156 skornir 2002-2006 og 211 sjúklingar 2007-2012. Skráðir voru fylgikvillar og skurðdauði <30 daga.

Niðurstöður: Meðalaldur (71 ár) og hlutfall karla (63%) hélst óbreytt. Mæði og hjartaöng voru lang algengustu einkennin en á síðara tímabilinu höfðu færri sjúklingar sögu um alvarlega hjarta-bilun (14 sbr. 31%, p<0,001). Meðalútfallsbrot hjarta (EF) hélst óbreytt en hámarksþrýstingsfall yfir lokuna var lægra á síðara tímabilinu (74 sbr. 67 mmHg, p<0,001) og lokuflatarmál var stærra (0,64 sbr. 0,74 cm2, p<0,001). Lífrænni loku var komið fyrir í 298 aðgerðanna (81%, meðalaldur 74 ár) og var í 184 tilvikum um grindarlausa loku að ræða, en 69 sjúklingar fengu gerviloku (meðal-aldur 58 ár). Hlutfall gerviloka hélst óbreytt milli tímabila. Meðalstærð ígræddra loka var 25 mm og í rúmlega helmingi tilfella var samtímis gerð kransæðahjáveita. Tangartími styttist um 14

mín á síðara tímabilinu (p=0,001). Heildartíðni minni háttar fylgikvilla var 75% á fyrra tímabili og lækkaði í 65% á því síðara (p=0,059), aðallega vegna fækkunar gáttatifs (61% sbr. 77%, p=0,005). Tíðni annarra fylgikvilla eftir aðgerð hélst óbreytt milli tímabila, eins og bráður nýrnaskaði (21%), hjartadrep (14%), enduraðgerð vegna blæðinga (15%) og fjöllíffærabilun (11%). Legutími hélst óbreyttur (miðgildi 12 dagar) og sömuleiðis dánar tíðni <30 daga (6,4 sbr. 5,7%).

Ályktun: Snemmkominn árangur ósæðar-lokuskipta á Íslandi fer batnandi. Fylgikvillar eru þó tíðir, ekki síst enduraðgerðir vegna blæðinga. Jákvætt er að tíðni gáttatifs fer lækkandi, tangar-tími hefur styst og svo virðist sem sjúklingar séu teknir fyrr til aðgerðar.

E-26 And-TGF-ß áhrif telmisartans gerast óháð angiotensin II viðtakanum

Inga H. Melvinsdóttir1, Qing-le Li2, George Tellides2, Arnar Geirsson2,3

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Hjartaskurðdeild Yale háskólasjúkrahússins í New Haven, Bandaríkjunum, 3Hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala

Inngangur: Truflun í TGF-β boðleiðinni hefur verið tengd við míturlokubakfall og hrörnun mítur loku. Angiotensín viðtakahemlar virka á angiotensín II viðtaka af gerð 1 (AT1) en þeir hafa einnig áhrif á TGF-β boðleiðina með óskil-greindum hætti. Angiotensín viðtakahemlar geta aukið peroxisome proliferator-activated recep-tor (PPAR)-γ en einnig hefur verið sýnt fram á að PPAR-γ agónistar hemji TGF-β boðleiðina. Kannað var hvort telmisartan hemji TGF-β boðleiðina í gegnum PPAR-γ, óháð þeim áhrifum sem það hefur á AT1.

Efniviður og aðferðir: Míturlokumillivefsfrumur frá 8 sjúklingum sem fóru í míturlokuviðgerð voru einangraðar og ræktaðar. Rannsóknaraðferðir sem notast var við voru ónæmisflúrljómun, ónæmisrafdráttur og PCR.

Niðurstöður: Míturlokumillivefsfrumurnar voru jákvæðar fyrir vimentíni, SM22α, α-smooth muscle actín sem var neikvætt í sléttum vöðva frumum.

23


Millivefsfrumurnar voru neikvæðar fyrir angiotensín II viðtökum af gerð 1 og 2, sem aftur var jákvætt í vöðvafrumum og trefjakím frumum. Telmisartan hindraði TGF-β háða tjáningu á kollageni 1 og elastíni. PPAR-γ agónistinn PGJ2 hafði sömu áhrif en ekki PPAR-γ agónistinn pioglitazone. And-TGF-β áhrif telmisartans á TGF-β háða tjáningu kollagens 1 og elastíns voru hinsvegar ekki hindruð af GW9962, sem er PPAR-γ antagónisti. TGF-β virtist virkja Smad2 boð leið ina óháð áhrifum frá telmisartani og AT1. ERK og p38 boðleiðirnar virtust virkjast með telmisartan gjöf en óháð AT1.

Ályktun: TGF-β virkjar Smad2 og p38 og hvetur til framleiðslu millifrumuefnis. Millivefsfrum-urn ar binda ekki angiotensín II, hugsanlega vegna þess að AT1 og AT2 eru ekki til staðar í þessum frumum. Telmisartan hindrar marktækt TGF-β boðleiðina óháð áhrifum á AT1 sem virðist fara í gegnum virkjun á PPAR-γ. Þessar niðurstöður þarfnast frekari staðfestingar.

E-27 Miltisáverkar 2006-2012 - áhrif æðaþræðingar í miltisslagæð á aðgerðartíðni

Margrét B. Viktorsdóttir1, Hjalti M. Þórisson3,4,

Bjarki Ívarsson3, Guðjón Birgisson1,2, Sigurður Blöndal1,2, Kristín H. Haraldsdóttir1

1Skurðlækningasviði Landspítala, 2Læknadeild Háskóla Íslands, 3Myndgreiningadeild Landspítala, 4Yale School of Medicine, New Haven, Bandaríkjunum

Inngangur: Æðaþræðing í miltisslagæð með gormísetningu (splenic arterial embolisation, SAE) hefur verið beitt í auknu mæli hjá sjúklingum með miltisáverka og einkenni virkrar blæðingar. Markmið rannsóknarinnar var að skoða áhrif SAE á meðferð lokaðra miltisáverka á Landspítala á árunum 2006-2012.

Efniviður og aðferðir: Aftursæ rannsókn þar sem sjúklingar voru fundnir eftir aðgerðarkóðum, greiningarnúmerum og myndgreiningarsvörum. Sjúkraskrár voru yfirfarnar en einnig sneiðmyndir. Miltisáverki var kvarðaður (OIS-skor, 1-5), og heildaráverkaskor (ISS, 1-75) fundið. ISS-skor ≥15 var skilgreint sem meiriháttar áverki.

Niðurstöður: Greindir voru 123 einstaklingar, þar af 33 börn. Meðallegutími var 12 dagar og 89 einstaklingar voru lagðir á gjörgæslu. Enginn lést af völdum miltisáverka. Níu sjúklingar gengust undir brottnám á milta, 7 á fyrri hluta tímabilsins. ISS-skor var að meðaltali 29 og OIS-skor 4. Alls gengust 17 einstaklingar undir SAE, einn á fyrri hluta tímabilsins. ISS-skor var að meðaltali 19. Allir sjúklingarnir voru með OIS-skor yfir 3. Þeir sem fóru í aðgerð eða SAE voru með marktækt hærra ISS-skor en þeir sem meðhöndlaðir voru án inngrips (p<0,01). OIS-skor þeirra var einnig marktækt hærra (p<0,0001). 106 einstaklingar voru meðhöndlaðir án inngrips. ISS-skor var að meðaltali 15. Samtals voru 66 einstaklingar með OIS-skor≥3. OIS-skor einstaklinga sem fóru í SAE var marktækt hærra en þeirra sem meðhöndlaðir voru án inngrips (p<0,01).

Ályktanir: Aðgerðum vegna miltisáverka fækkaði á tímabilinu með vaxandi notkun á SAE. OIS-skor er gagnlegur kvarði hjá sjúklingum með miltisáverka og ætti að nota í klínísku starfi.

E-28 Árif sykursýki á fylgikvilla og dánartíðni eftir kransæðahjáveituaðgerðir á Íslandi

Tómas A. Axelsson1, Daði Helgason1, Hera Jóhannesdottir1, Karl Andersen1,2, Arnar Geirs-son3, Tómas Guðbjartsson1,3

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2hjartadeild og 3hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala

Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna áhrif sykursýki á snemmkominn árangur kransæðahjáveituaðgerða á Íslandi á 10 ára tímabili.

Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á öllum sjúklingum sem gengust undir krans-æðahjáveituaðgerð á Landspítala á árunum 2002-2011. Af 1397 sjúklingum voru 233 með sykur-sýki og voru þeir bornir saman við 1164 sjúklinga án sykursýki.

Niðurstöður: Aldur, kyn, EuroSCORE, kreatínín fyrir aðgerð, hlutfall aðgerða á sláandi hjarta (25%) og hlutfall sjúklinga með vinstri höfuðstofnssjúkdóm og/eða þriggja æða sjúkdóm

24

reyndist sambærilegt í báðum hópum. Sjúklingar með sykursýki höfðu hærri líkamsþyngdarstuðul (29,5 sbr. 27,9 kg/m2, p<0,01), oftar háþrýsting (84% sbr. 60%, p<0,01) og sögu um nýrnabilun (9% sbr. 3%, p<0,01) auk þess sem aðgerðartími þeirra var 15 mín. lengri. Heildartíðni alvarlegra fylgikvilla var hærri hjá sjúklingum með sykur-sýki (18% sbr. 12%, p<0,01) en bráð nýrnabilun samkvæmt RIFLE-skilmerkjum var eini staki alvar legi fylgikvillinn sem var marktækt algengari í þeim hópi (5% sbr. 1%, p<0,01). Minniháttar fylgikvillar (gáttatif, lungnabólga, þvagfærasýk-ing og yfirborðssýking í skurðsári) voru hins vegar svipaðir í báðum hópum. Dánartíðni innan 30 daga var 4,3% hjá sjúklingum með sykursýki en 2,0% í viðmiðunarhópi (p=0,06). Við fjöl-þátta aðhvarfsgreiningu var sykursýki sjálfstæður áhættuþáttur fyrir dauða innan 30 daga (áhættu-hlutfall 3,07, 95% ÖB : 1,2-7,5).

Ályktanir: Sjúklingar með sykursýki eru í aukinni hættu á að fá alvarlega fylgikvilla eftir kransæðahjáveituaðgerð. Fjölþátta aðhvarfsgreining leiddi í ljós að sjúklingar með sykursýki eru í þrefalt meiri áhættu á að deyja innan 30 daga eftir aðgerð en sjúklingar án sykursýki. Mikilvægt er að rannsaka langtímaafdrif þessara sjúklinga og lifun.

E-29 Lífsgæði eftir ristilbrottnám vegna sáraristilbólgu

Katrín Guðlaugsdóttir1, Elsa B. Valsdóttir1,3, Tryggvi B. Stefánsson1Skurðlækningasvið Landspítala, 2Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Talið er að allt að 25% sjúklinga með sáraristilbólgu þurfi að fara í ristilbrottnám. Markmið rannsóknarinnar var að kanna lífsgæði þessara sjúklinga eftir aðgerð.

Efniviður og aðferðir: Allir sáraristilbólgu-sjúklingar sem fóru í ristilnám á Landspítala eða Sjúkrahúsi Akureyrar á árunum 1995-2009 og voru á lífi í upphafi rannsóknar voru teknir með í úrtakinu. Samtals 106 sjúklingar fengu senda þrjá spurningalista; SF-36v2 og EORCT QLQ-CR29 sem eru staðlaðir lífsgæðalistar þar sem

spurt er um almennt viðhorf til heilsu og um einkenni frá endaþarmi eða stóma. Þriðji listinn innihélt síðan starfrænar spurningar hannaðar af rannsóknaraðilum. Niðurstöður EORTC listans eru ekki birtar hér.

Niðurstöður: Svör bárust frá 83 sjúklingum (78%), 45 körlum (54%) og 38 konum (46%). Meðalaldur við aðgerð var 45 ár (bil: 10-91). Fjörtíu og fjórir sjúklinganna höfðu smágirnisstóma (53%), 28 garnapoka (J-Poka) (34%) og 11 tengingu mjógirnis í endaþarm (13%). Samkvæmt SF-36v2 höfðu þeir sjúklingar sem fóru í ristilbrottnám heldur lakari lífsgæði en viðmiðunarhópur. Meðal sjúklinga þar sem endaþarmur var fjarlægður lýstu 37% breytingum á þvaglátum og 46% á kynlífi eftir aðgerð. 75% sjúklinga með innri garnapoka lýstu hægðaleka en hann er vægur samkvæmt Wexner-skori hjá 74% þeirra.

Ályktanir: Algengt er að breytingar verði á þvaglátum og kynlífi eftir aðgerð þegar endaþarmur er fjarlægður. Hægðaleki hjá þeim sjúklingum sem fá garnapoka virðist mun algengari en búist var við. Þeir sem fóru í ristilbrottnám höfðu heldur lakari lífsgæði en viðmiðunarhópur. Niðurstöður rannsóknarinnar eru mikilvægar þegar verið er að upplýsa sjúklinga um aðgerðarmöguleika, til dæmis hvort velja eigi garnaraufun eða garnapokaaðgerð.

E-30 Kviðarklofi á Íslandi 1984-2010

Arnar Þór Tulinius1, Hildur Harðardóttir1,2, Anna Gunnarsdóttir3,4 1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Kvennadeild Land-spítala, 3Barnaspítala Hringsins, Landspítala og 4Karol inska háskólasjúkrahúsinu í Stokkhólmi, Sviþjóð

Inngangur: Kviðarklofi (gastroschisis) er sjald-gæfur fæðingargalli þar sem tíðni fer vaxandi á heimsvísu. Nýlegar tölur frá Íslandi skortir. Markmið rannsóknarinnar var að kanna tíðni kviðarklofa og afdrif nýbura sem fæddust á Íslandi með kviðarklofa árin 1984-2010 og árangur meðferðar.

Efniviður og aðferðir: Þetta er afturskyggn

25


rannsókn. Farið var yfir sjúkraskrár og fæðingar-skrár þeirra sem hlutu greininguna kviðarklofi á árunum 1984-2010. Ef um andlát eða fóstur-eyðingu var að ræða var krufningarskýrsla einnig yfirfarin.

Niðurstöður: Alls fæddust 46 börn með kviðar-klofa. Tvær fóstureyðingar voru gerðar vegna kviðarklofa og annara fæðingargalla. Tíðnin mældist 4,02/10 þúsund fæðingar á rannsókn-artímabilinu. Ekki var marktækur munur á tíðni kviðarklofa á fyrri hluta tímabilsins og því síðara (3,49 sbr. 4,55/10 þúsund fæðingar (p>0,05)). Kyn-jahlutföll voru jöfn. Meirihluti barnanna (56,5%) voru fyrirburar (meðgöngulengd <37vikur) og meðalaldur mæðra 23 ár. Í 82,6 % tilfella var móðir frumbyrja. Greining var algengust á meðgöngu þar sem 15,2% greindust eftir 22. vikna meðgöngu auk 5 barna sem greindust við fæðingu (10,9%). Meðallegutími á Barnaspítala Hringsins var 51 dagur (miðgildi 23; bil: 2-531) en 15,2% tilfella lágu þar lengur en í 35 daga. Kviðvegg var lokað í 89,1% tilfella við fyrstu aðgerð. Sautján börn höfðu aðra fæðingargalla, þar af 10 með opleysi í görn (atresia) en aðeins 5 börn (10,9%) höfðu aðra fæðingargalla utan meltingarvegs. Dánartíðni var 8,7 %.

Ályktanir: Niðurstöður þessarar rannsóknar benda ekki til aukinnar tíðni á kviðarklofa á Íslandi síðasta aldarfjórðunginn. Ef kviðarklofi greinist á meðgöngu, án annarra vandamála, eru horfur góðar og árangur meðferðar er góður með fáa langtímafylgikvilla.

E-31 Skurðhlutfall og árangur skurðaðgerða við lungnakrabbameini hjá öldruðum

Kristján Baldvinsson1, Andri W. Orrason1, Húnbogi Þorsteinsson1, Martin I. Sigurðsson3, Steinn Jónsson4, Tómas Guðbjartsson1,2

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2hjarta- og lungna-skurðdeild, 3svæfinga- og gjörgæsludeild, og 4lungna deild Landspítala

Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að bera saman skurðhlutfall og árangur skurðaðgerða við lungnakrabbameini meðal aldraðra (≥75 ára) og yngri sjúklinga, og kanna ástæður þess ef skurðaðgerð var ekki beitt.

Efniviður og aðferðir: Upplýsingar um alla sjúklinga sem greindust með lungnakrabbamein (smáfumukrabbamein undanskilin) á árunum 1991-2010 fengust úr sjúkraskrám og Krabba-meinsskrá Íslands. Æxlin voru stiguð samkvæmt 7. útgáfu TNM-stigunarkerfisins. Borið var saman skurðhlutfall (resection rate), fylgikvillar, 30-daga dánartíðni og lifun sjúklinga yngri og eldri en 75 ára. Einnig voru kannaðar ástæður þess að aðgerð var ekki framkvæmd hjá öldruðum með sjúkdóm á stigi cTNM IA – IIIA.

Niðurstöður: Af 2263 tilfellum voru 735 (33%) greind hjá öldruðum og gengust 15% þeirra undir skurðaðgerð samanborið við 26% yngri sjúklinga (p<0,001). Tíðni meiri- og minniháttar fylgikvilla eftir aðgerð var sambærileg í báðum hópum, en eldri sjúklingar voru oftar á lægri TNM-stigum (91% sbr 75% á stigum I+II, p<0,001). 30-daga dánartíðni var svipuð (0,9% sbr. 0,7%), einnig fimm ára heildar- (39% sbr. 42%, p=0,28) og sjúk-dómasértæk lifun (55% sbr. 47%, p=0,64). Af þeim 621 öldruðum sem ekki gengust undir aðgerð og upplýsingar um stigun lágu fyrir, voru 172 (28%) á stigum cIA-IIIA. Algengustu ástæður þess að skurðaðgerð var ekki framkvæmd voru ófull-nægjandi lungnastarfsemi (40%), hátt ECOG-virkniskor (15%), óskurðtækur sjúkdómur vegna miðlægrar staðsetningar æxlis (14%), alvar-legur hjartasjúkdómur (11%), höfnun sjúklings á meðferð (9%) eða elliglöp (5%).

Ályktanir: Í samanburði við yngri sjúklinga reynd ist árangur lungnaskurðaðgerða hjá öldr-uðum ágætur, bæði hvað varðar snemmkomna fylgikvilla og langtíma lifun. Skurðhlutfall þeirra er þó næstum helmingi lægra, oftast vegna ófull-nægjandi lungnastarfsemis. Val á eldri sjúklingum sem boðin er skurðmeðferð á því sinn þátt í að skýra góðan árangur í þeirra hópi.

26

Ágrip veggspjalda

V-01 Framsýn gæðarannsókn á tíðni skurðsýkinga eftir opnar hjartaaðgerðir.

Helga Hallgrímsdóttir1, Áshildur Kristjáns-dóttir1, Tómas Guðbjartsson1,2

1Skurðdeild Landspítala Háskólasjúkrahúss. 2Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Skurðsýkingar eru á meðal algeng-ustu fylgikvilla opinna hjartaaðgerða. Tilgang-ur rannsóknarinnar var að meta tíðni þessara sýkinga, bæði í bringubeinsskurði og á ganglimum eftir bláæðatöku.

Efniviður og aðferði: Framsýn rannsókn á öllum sjúklingum sem gengust undir opna hjartaaðgerð á Landspítala frá sept. – des. 2012. Skurðsár voru metin á 2., 4. og 6.-7. degi eftir aðgerð en einnig var hringt í alla sjúklinga mánuði frá aðgerð. Skurð-sýking var metin samkvæmt skilgreiningu CDC. Þátttakendur voru 52 (45 karlar), meðalaldur var 65 ár og meðal líkamsþyngdarstuðull 29 kg/m2. Flestir gengust undir kransæðahjáveituaðgerð (56%, einn á sláandi hjarta), ósæðalokuskipti (17%) eða báðar aðgerðirnar saman (8%).

Niðurstöður: Tveir sjúklingar af 52 greindust með skurðsýkingu (3,8%), annar í bringubeins-skurði (1,9%) og hinn eftir bláæðatöku (3,1%). Í báðum tilvikum var um yfirborðssýkingu að ræða og greindust þær á 11. og 12. degi frá aðgerð, en báðir sjúklingarnir voru þá komnir heim. Engin djúp sýking greindist í bringubeinsskurði. Meðal aðgerðartími var 252 mín. (bil: 133-715), tími á hjarta- og lungnavél 124 mín. og tangartími 78 mín. Bláæðataka tók að meðaltali 62 mín. (bil: 19-228). Legutími eftir skurðaðgerð var að meðaltali 13 dagar, en tæplega helmingur sjúklinga lá inni fyrir skurðaðgerð, eða í 4 daga að meðaltali.

Ályktun: Á þessu þriggja mánaða tímabili reyndist tíðni sýkinga í bringubeins- og bláæðatökuskurði lág og mun lægri en í tveimur öðrum framsýnum rannsóknum sem gerðar voru á Landspítala árin 2007 og 2008-2009, en þá var heildartíðni skurðsýkinga tæp 13%.

V-02 Ungur maður með próteinútfellingar í lungum – sjúkratilfelli

Ragnheiður M. Jóhannesdóttir1, Eyþór Björns-son2, Hrönn Harðardóttir2,4, Felix Valsson3, Tómas Guðbjartsson1,4

1Hjarta- og lungnakurðdeild, 2lungnadeild og 3svæf-inga- og gjörgæsludeild Landspítala. 4Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Próteinútfellingar í lungum (pul-monary alveolar proteinosis, PAP) er sjald-gæfur lungnasjúkdómur (nýgengi í kringum 0,4/milljón) þar sem uppsöfnun verður á seyti (surfactant) frá þekjufrumum í lungnablöðrum. Í 90% tilvika er talið að PAP sé sjálfsónæmis-sjúkdómur af óþekktum orsökum þar sem mótefni myndast gegn granulocyte-macrophage colony-stimulating-factor (GM-CSF). Þetta letur átfrum ur í lungnablöðrum og veldur uppsöfunun á próteinum og lungnabjúg. Hér er fyrsta tilfellinu á Íslandi lýst.

Tilfelli: Rúmlega þrítugur maður leitaði á Landspítala vegna nokkurra mánaða sögu um vaxandi mæði við áreynslu, hósta, slímkenndan uppgang, megrun og hitavellu. Lungnamynd sýndi dreifðar íferðir í báðum lungum. Við berkjuspeglun voru tekin vefjasýni sem sýndu PAP. Ákveðið var að beita lungnaskolun í svæfingu þar sem annað lungað í einu var skolað með saltvatni. Dagana fyrir skolun mettaði sjúkl ingurinn 94-98% á 8-12L af súrefni og var öndunar tíðni í kringum 30/mínútu. Byrjað var á því að skola vinstra lungað með 15L og tveimur vikum síðar var hægra lungað skolað tvívegis, fyrst með 5L og í seinna skiptið með 18L. Átta mánuðum eftir skolunina er sjúklingurinn mun betri af öndunarfæraeinkennum og FEV1 hefur hækkað úr 59% af spáðu gildi í 90%, og FVC úr 67% af spáðu gildi í 96%.

Umræða: Þetta sjaldgæfa tilfelli af PAP sýnir góðan árangur af lungnaskolun. Mikilvægt er að hafa sjúkdóminn í huga hjá sjúklingum með óútskýrðar íferðir í báðum lungum.

27


V-03 Gervirif notað við brottnám á Ewingssarkmeini í brjóstkassa

Bjarni Torfason1,5, Halldór Jónsson jr2,5, Hildur Einarsdóttir3, Helgi Sigurðsson4,5

1Hjarta- og lungnakurðdeild, 2bæklunarskurðdeild, 3myndgreingardeild og 4krabbameinslækningadeild Landspítala. 5Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Ewings-sarkmein(ES) er illkynja stoðkerfisæxli hjá börnum og unglingum. Um 15% þeirra eru upprunin í brjóstvegg/rifi og eru horfur þá betri. Einkenni eru brjóst- eða takverkur og hósti og oft þreifast fyrirferð. Samþætt krabbameinslyfjameðferð og algert brottnám með skurðaðgerð hefur bætt lifun. Við brottnám á brjóstvegg hefur verið notað Gore® -Dualmesh®. Tilkoma gervirifja fyrir flekabrjóst og vangróanda á rifbrotum hefur gefið von til að viðhalda betri starfsemi brjóstkassans í kjölfar aðgerðar.

Tilfelli: Tvítug stúlka leitaði á bráðamóttöku Landspítala í júní 2012 vegna bakverkja sem leiddu undir vinstra brjóst og vinstri öxl. Ekki var saga um áverka. Lungnamynd sýndi vökvasamsöfnun í fleiðruholi. Vegna versnandi verkja var tekin ný lungnamynd í október sem sýndi tilkomu fyrirferðar fyrir miðju vinstra lunga. Á tölvusneiðmynd og segulómrannsókn sást 8x5cm stórt æxli milli rifja 5 til 9. Nálarsýni staðfesti ES. Stigun sýndi enga útbreiðslu. Eftir fjóra lyfjakúra minnkaði æxlið um 85%. Sautján dögum síðar var gert brottnám á æxlisrestinni ásamt 3ja sentimetra umhverfi þess; 8. rif var fjarlægt í heild sinni og hlutar af 6., 7. og 9. rifi. Enduruppbygging var gerð með Gore®-Dualmesh® auk þriggja Synthes-gervirifja®. Stúlkan útskrifaðist 10 dögum síðar.

Ályktanir: Snemmgreining Ewing-sarkmeins eins og í þessu tilfelli er lærdómsrík fyrir lækna. Við enduruppbyggingu á stórum líkamshlutum eins og brjóstkassa er nauðsynlegt að geta viðhaldið bæði útliti og sem fullkomnustu starfsemi upp á framtíðar lífsgæði. Notkun okkar á gervirifjum í fyrsta sinn á Íslandi reyndist vel. Útlit og starfsemi brjóstveggjarins hélst sem næst óbreytt eins og staðfestist í skjótum bata og stuttri sjúkrahússvist.

V-04 Kona með kyngingarörðuleika vegna góðkynja sléttvöðvaæxlis í vélinda

Helena Árnadóttir1, Hallgrímur Guðjónsson2, Sigurður Blöndal3, Tómas Guðbjartsson1,4

Hjarta- og lungnaskurðdeild, 2meltingarsjúkdóma-deild 3almenn skurðdeild. 4Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Æxli í vélinda eru oftast illkynja vélindakrabbamein. Hér er lýst sjaldgæfu góðkynja æxli í vélinda sem reyndist sléttvöðvaæxli (leiomyoma).

Sjúkratilfelli: Rúmlega þrítug áður hraust kona leitaði til meltingasérfræðings vegna margra ára sögu um vaxandi kyngingarörðuleika og brjóstverkja. Við magaspeglun sást innbungun í annars eðlilega vélindaslímhúð. Tölvusneiðmynd af brjóstholi sýndi vel afmarkaða 4x2 cm stóra fyrirferð fyrir miðju miðmæti. Tekin voru tvö sýni úr æxlinu með vélindaómun sem ekki gáfu nákvæma greiningu. Segulómun af brjóstholi nokkrum mánuðum síðar sýndi stækkandi fyrirferð (5,5x2,6 cm). Æxlið var fjarlægt í gegnum hægri brjóstholsskurð og tókst að skræla það úr vélindaveggnum án þess að opna hol vélindans. Lekapróf í aðgerð og 4 dögum síðar sýndi engin merki um leka og var hún útskrifuð viku frá aðgerð við góða líðan. Vefjaskoðun sýndi vel afmarkað góðkynja sléttvöðvaæxli. Hálfu ári frá aðgerð er konan með væga kyngingarörðugleika og nýleg magaspeglun sýnir engin þrengsli í vélindanu.

Umræða: Góðkynja æxli í vélinda eru sjaldgæf, eða innan við 1% af öllum æxlum í vélinda og eru tveir þriðju þeirra sléttvöðvaæxli. Þau eru oftast staðsett í mið- eða neðri helmingi vélindans, vaxa yfirleitt út frá ytra vöðvalagi vélindans og ná ekki í gengum slímubeðinn. Sléttvöðvaæxli greinast oftast um miðjan aldur og eru örlítið algengari hjá körlum en konum. Oftast vaxa þau hægt og algengt er að þau greinist fyrir tilviljun eða vegna einkenna eins og kyngingarörðuleika, brjóstverkja eða öndunarfæraeinkenna. Stór sléttvöðvaæxli (>2cm) er talið rétt að fjarlægja með skurðaðgerð eins og gert var í þessu tilfelli.

28

V-05 Kalkkirtlablaðra í miðmæti – sjúkratilfelli

Anna K. Höskuldsdóttir1, Hallgrímur Guðjóns-son2, Höskuldur Kristivinsson2, Tómas Guð-bjartsson1,3

1Skurðlækningasvið og 2meltinarsjúkdómadeild Landspítala. 3Læknadeild Háskóla Íslands.

Inngangur: Algengustu fyrirferðir í miðmæti eru æxli í hóstarkirtli, eitilfrumukrabbamein og taugafrumuæxli. Sjaldséðari eru ýmiss konar blöðrur sem oftast eru góðkynja. Hér er lýst fyrsta íslenska tifellinu af stórri kalkirtlablöðru í miðmæti.

Tilfelli: Áður heilsuhraust kona um sextugt leitaði læknis vegna vaxandi kyngingaróþæginda. Gerð var vélinda- og magaspeglun sem sýndi þrengingu í vélinda vegna utanaðkomandi þrýstings. Á tölvu-sneiðmynd kom í ljós 5,7x5,3 cm blaðra ofarlega í framanverðu miðmæti sem á segulómskoðun var vel afmörkuð og þrýsti á barka og vélinda. Í gegnum skurð neðarlega á hálsi tókst að fjar lægja blöðruna í heild sinni og var konan útskrifuð daginn eftir. Vefjagreining sýndi að um góðkynja kalkkirtlablöðru var að ræða, en S-Ca var eðlilegt fyrir aðgerð. Þremur mánuðum frá aðgerð er hún við góða líðan og S-Ca og S-PTH eðlileg.

Umræður: Kalkkirtlablöðrur í miðmæti eru afar sjaldgæfar en innan við 100 tilfellum hefur verið lýst. Ef um starfhæfa blöðru er að ræða geta komið fram einkenni kalkvakaóhófs. Langoftast er þó um einkennalausa fyrirferð að ræða og S-Ca og S-PTH eðlileg, eins og sást í þessu tilfelli. Mælt er með því að fjarlægja fyrirferðina en árangur skurðaðgerðar er oftast ágætur.

V-06 Framsýn samanburðarrannsókn á kjarnhita sjúklinga fyrir skurðaðgerð, í aðgerð og á vöknun

Margrét Felixdóttir1, Gísli Vigfússon1, Þórunn Kjartansdóttir1, Tómas Guðbjartsson1,2.1Skurðlækningasviði Landspítala 2Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Meira en 1°C lækkun á kjarnhita getur aukið tíðni fylgikvilla. Tilgangur rannsóknar-

innar var að meta verklag við hitagæslu sjúklinga í kringum aðgerðir og kanna hvort virkri hitun sjúklinga hefði verið beitt í aðgerð.

Efniviður og aðferðir: Framsýn rannsókn á 101 sjúklingi (58 konur) sem gengust undir 67 lokaðar aðgerðir með kviðsjá og 34 opnar kviðar- eða brjóstholsaðgerðir. Meðalaðgerðartími við opnar aðgerðir var 138 mín. og meðalsvæfingatími 184 mín., en 70 mín. og 100 mín. við lokaðar aðgerðir. Hiti sjúklinga var mældur með eyrnamæli á móttöku (við komu og ef sjúklingar dvöldu þar lengur en 30 mín.) og á vöknun (við komu og við útskrift) en með vélindamæli á skurðstofu (við upphaf svæfingar og síðan á 15. mín fresti í fimm skipti auk við lok aðgerðar). Jafnframt var mældur umhverfishiti á sömu tímapunktum og notkun virkrar hitunar skráð.

Niðurstöður: Hiti sjúklinga við komu á móttöku var tæplega 36°C, en hækkaði í 36,5°C ef þeir þurftu að bíða þar meira en 30 mín. Kjarnahiti sjúklinga í aðgerð lækkaði lítilega,(0,15°C) líkt og umhverfis-hiti á skurðstofu (0,25°C). Eyrnahiti sjúklinga við komu á vöknun var 35,8°C og hafði hækkað í 36,2°C við útskrift. Virk hitun með hitablásara var notuð í 18 tifellum og hitapoki í 11 aðgerðum.

Ályktun: Kjarnhiti, líkt og umhverfishiti, lækkuðu lítið í skurðaðgerðum. Á undirbúningsherbergi og vöknun hækkaði kjarnhiti sjúklinga á sama tíma og umhverfishiti hélst stöðugur. Skýringin er senni-lega sú að sjúklingarnir komu úr kaldara umhverfi (deild/móttaka) og var veitt virk hitun á þessum deildum. Verklag við hitun aðgerðarsjúklinga virðist í góðu lagi á Landspítala.

V-07 Rof á risablöðru í lunga sem orsök heilaæðaáfalls

Jóhanna F. Guðmundsdóttir1, Björn L. Þór-arinsson2, Gunnar Mýrdal1, Pétur Hannesson3, Tómas Guðbjartsson1,4

1Hjarta- og lungnaskurðdeild, 2taugalækningadeild, 3röntgendeild Landspítala. 4Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Risablöðrur (giant bullae) í lungum taka til rúmlega þriðjungs lungans. Þær greinast

29


oftast í reykingamönnum og geta valdið loftbrjósti en einnig blæðingum og lungnasýkingum. Hér er lýst stóru heilaáfalli (stroke) vegna stíflu í heilaæðum sem sennilega má rekja til loftreks (emboli) eftir rof á risablöðru.

Tilfelli: Tæplega sextugur karlmaður, sem aldrei hafði reykt, fékk skyndilega málstol og hægri helftarlömun í millilandaflugi yfir Íslandi. Lent var með sjúklinginn í Keflavík. Við komu á Landspítala kvartaði hann um takverk í vinstra brjóstholi. Tölvusneiðmynd af heila sýndi ekki blæðingu, en hins vegar sást ferskt drep og teikn um loftbólur í heila á næringarsvæði a. cerebri media sin. Á lungnamynd sást greinilega loftbrjóst vinstra megin. Strax var gefin segaleysandi meðferð án þess að helftareinkenni gengju tilbaka. Daginn eftir var komið fyrir brjóstholskera og stöðvaðist loftleki á nokkrum dögum. Tölvusneiðmynd af brjóstholi sýndi 15x13 cm risablöðru, auk minni blaðra í efra blaði vinstra lunga. Honum var ekki treyst í flug og var því ákveðið að fjarlægja blöðrurnar með blaðnámi, rúmum mánuði frá innlögn. Vefjagreining sýndi þykkveggja góðkynja blöðru auk lungnaþembubreytinga. Hann var útskrifaður 2 vikum síðar og flaug aftur til Bretlands. Þar er hann í endurhæfingu vegna helftarlömunar en er án lungnaeinkenna.

Umræða: Risablöðrur í lungum eru sjaldgæfar, sérstaklega hjá sjúklingum sem aldrei hafa reykt. Afar sjaldgæft er að þær valdi loftreki og heilaáfalli, þótt nokkrum slíkum tilfellum hafi verið lýst, m.a. einu eftir flugtak.

V-08 Kerfisbólga og hjarta- og æðasjúkdómar í langvinnri lungnateppu

Ólöf Birna Margrétardóttir1, Thor Aspelund1,2, Vilmundur Guðnason1,2, Gunnar Guðmundsson1,3

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2 Hjartavernd, 3Lungnadeild Landspítala

Inngangur: Langvinn lungnateppa (LLT) er algengur sjúkdómur sem veldur sjúkdómsbyrði og dauðsföllum. Hjarta- og æðasjúkdómar valda dauðsföllum í LLT og kerfisbólga finnst einnig í LLT sem bendir til þess að um kerfissjúkdóm sé að ræða. Takmörkuð vitneskja er um hjarta- og

æðasjúkdóma í LLT en rannsóknir benda til þess að þeir séu algengir.

Efniviður og aðferðir: Fundnir voru einstaklingar með LLT í Öldrunarrannsókn Hjartaverndar (AGES). Rannsóknarhópnum var skipt í fernt; þeir sem höfðu aldrei reykt og með eðlilegt blásturspróf (EB-AR), reykingafólk með eðlilegt blásturspróf (EB-R), einstaklingar sem höfðu aldrei reykt og með óeðlilegt blásturspróf (ÓB-AR) og reykingafólk með óeðlilegt blásturspróf (ÓB-R). Bólguboðefni (C-reactive protein (CRP), interleukin-6 (IL-6), hvít blóðkorn) voru mæld. Tilvist smá- og stóræðasjúkdóms var metin.

Niðurstöður: ÓB-R hópurinn var með hæstu gildin af CRP og hvítum blóðkornum. Niðurstaðan var marktæk þegar leiðrétt var fyrir aldri, kyni og líkamsþyngdarstuðli (LÞS). ÓB-R hópurinn var með mesta kalkið í kransæðum og ósæð. Þetta reyndist marktækt þegar leiðrétt var fyrir aldri, kyni og fyrri sögu um hjartatengdan atburð. Mælingar á þykkt og skellum í hálsslagæð gáfu svipaðar niðurstöður sem voru marktækar þegar leiðrétt var fyrir aldri, kyni og notkun blóðfitulækkandi lyfja. Það reyndist vera marktækur munur á breytingum á hvítaefni við heilahólf (periventricular white matter lesions (PVscore)). Aðrar mælingar á æðum í heila (merki um smáblæðingar eða blóðþurrð) voru ekki marktækar.

Ályktanir: Reykingamenn með LLT voru með meiri kerfisbólgu. Æðabreytingar sáust í brjóstholi en ekki í heila sem bendir til þess að LLT hafi helst áhrif á æðakerfið í nágrenni lungnanna.

V-09 Kynning á framsýnni rannsókn á starfrænum áhrifum og ánægju með meðferð við notkun bakbreiðivöðva ásamt ofanáliggjandi húð og fitu (E-LDF) í brjóstauppbyggingum á Landspítala

Halldóra Eyjólfsdóttir1, Brynja Haraldsdóttir1, María Ragnarsdóttir1, Kristján S. Ásgeirsson2,3

1Endurhæfingadeild og 2skurðsviði Landspítala. 3Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Aukning er á tíðni brjóstauppbygginga

30

á Landspítala, einkum í tafarlausum tilgangi. Í um fjórðungi tilfella er bakbreiðivöðvinn, ásamt ofanáliggjandi húð og fitu (E-LDF), notaður í stað ígræðis. Framsýn rannsókn á sjúklingum þar sem E-LDF var notaður til brjóstauppbygginga á Landspítala hófst 2012 til að kanna áhrif á stoðkerfið og ánægju sjúklinga með útlitslega útkomu

Efniviður og aðferðir: Framsýn rannsókn á sjúklingum sem hafa farið í brjóstauppbyggingu með E-LDF, annað hvort í tafarlausum tilgangi eða síðbúnum. Stefnt er að 15 sjúklingum í rannsóknina og hafa nú 13 samþykkt þáttöku. Sjúkraþjálfari mælir fyrir aðgerð, 1, 6 og 12 mánuðum eftir aðgerð. Mældir eru liðferlar axlaliða með liðmæli, vöðvastyrkur í hreyfiferli m. latissimus dorsi með kraftmæli, stöðu herðablaðs með málbandi, hliðarbeygjur hryggjar með Spinal Mouse og öndunarhreyfingar með ÖHM-Andra. Ánægja með útlit brjósts var metið á kvarðanum 0-10.

Niðurstöður: 6 konur hafa verið mældar, 1 og 6 mánuði eftir aðgerð. Meðalaldur þeirra var 52 ±13 ár, allar rétthentar, ein skorin hægra megin en 5 vinstra megin. Fyrir aðgerð var vöðvastyrkur jafn hægra og vinstra megin, en 1 mánuði eftir aðgerð var vöðvastyrkur að meðaltali 2,3 kg minni skurðarmegin, og 1,64 kg minni eftir 6 mánuði. Staða herðablaðs breyttist lítillega hjá sumum. Hliðarbeygjur voru minni eftir aðgerð; að meðal-tali 6,4±5,2 gráður til vinstri og 5,4±10,3 gráður til hægri. Þrjár konur voru með skerta beygju í öxl skurðhliðar. Ánægja með útlitsútkomu var að meðaltali 9,33.

Ályktanir: Fyrstu niðurstöður benda til að starfræn skerðing eftir brjóstauppbyggingar með E-LDF sé nokkur einum mánuði eftir aðgerð en batnar við 6 mánuði. Ánægja með útlitslega útkomu er mikil.

V-10 Skurðaðgerð á stúlku með vangreint Klippel-Feil heilkenni

Elías S. Eyþórsson1, Halldór Jónsson jr1,2, Ingvar H. Ólafsson1,3 1Læknadeild Háskóla Íslands. 2Bæklunarskurðdeild og 3heila- og taugaskurðdeild Landspítala

Inngangur: Klippel-Feil heilkenni (Klippel-Feil syndrome, KFS) er meðfædd aflögun á kúpubotni og hálshryggjarmótum. Klassísk einkennaþrenna er stuttur háls, lágstæð hárlína og takmörkuð hreyfigeta í hálshrygg. Stundum er einnig til staðar hryggskekkja og Sprengel’s-vansköpun, sem er hástæð lega herðablaða og gallar á heyrna- og sjónkerfum.

Tilfelli: 12 ára gömul stúlka leitaði til læknis vegna kyngingarvandamála sem lýstu sér þannig að fæðan virtist festast við kyngingu. Einnig kvartaði hún um raddbreytingar og vaxandi erfiðleika með orðamyndun. Áður hafði hún leitað til læknis vegna verkja í herðum. Við skoðun var háls stuttur og aftanverð hárlína lágstæð auk töluverðrar hreyfiskerðingar í hálshrygg. Heilsufarssaga var fjölþætt með innanbastsblæðingu og flog eftir fæðingu, vaxtarhormónaskorts við tveggja ára aldur og heyrnaskerðingu. Segulómun sýndi mænugatshaul og holmænu. Á tölvusneiðmynd sást samruni milli mænubrekku og fyrsta hálshryggjarliðar og standliður (dens) gekk inn í mænugat. Einnig var samruni á öðrum og þriðja hálshryggjarlið. Hún var því greind með KFS. Vegna vaxandi einkenna var talið nauðsynlegt að gera fargléttingu á kúpuopi og efri hálshrygg og spengingu þar í milli. Röntgenmynd staðfesti góða afstöðu milli höfuðkúpu og hálshryggjar. Segulómun þremur mánuðum síðar sýndi minnkandi holmænu. Kynging varð betri og talvandamál hafa gengið til baka.

Umræða: Sjúkratilfelli okkar sýnir dæmigerða birtingu á KFS. Stúlkan hafði áður leitað á bráðamóttöku með hálsverki og hreyfiskerðingu án þess að grunur léki á KFS. Röntgenmynd var lýst sem eðlilegri. Hún var því send heim með vöðvabólgugreiningu og verkjalyf og ráðlögð sjúkraþjálfun. Þrátt fyrir að KFS sé sjaldgæft heilkenni er mikilvægt að þekkja slíkan útlitsgalla.

31


V-11 Faraldsfræði og horfur gallvegakrabbameina á Íslandi 1986-2009

Gunnar Júlíusson1, Sara Jónsdóttir2, Henrik Garcia2, Jón Ö. Kristinsson2, Jón Gunnlaugur G. Jónasson1,3, Páll Möller,1,4, Einar S. Björnsson1,2

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Lyflækningasvið, 3meinafræðadeild og 4skurðlækningasvið Land-spítala

Inngangur: Gallvegakrabbamein eru sjaldgæf og fáar lýðgrundaðar faraldsfræðirannsóknir hafa birst. Faraldsfræði gallvegakrabbameina á Íslandi hefur aldrei verið lýst.

Aðferðir: Rannsóknin tók til allra sjúklinga sem greindust með innan- og utanlifrargallvega-krabbamein, gallblöðrukrabba mein og krabbamein í ampulla Vateri á Íslandi 1986-2009. Sjúklingar voru fundnir í gegnum Krabbameinsskrá Íslands og upplýsingar fengnar úr sjúkraskrám. Rannsóknartímabilinu var skipt í tvö undirtímabil A (1986-1997) og B (1998-2009).

Niðurstöður: Á öllu tímabilinu greindust 203 sjúklingar með gallvegakrabbamein. Greiningar staðfestar með vefjasýni voru 70% fyrir innan- og utanlifrargallvegamein, 94% fyrir gallblöðrumein og 91% fyrir mein í ampulla Vateri. Tveggja ára lifun krabbameina án vefjafræðigreininga var 0%. Konur voru 55% allra sjúklinga en 79% gallblöðrukrabbameinssjúklinga. Nýgengi innan lifrargallvegameina jókst úr 0,2 í 0,7/100.000 milli tímabilia A og B (p<0,01). Nýgengi gallblöðrumeina lækkaði úr 1,2 í 0,7/100.000 milli tímabilia A og B (p<0,01). Ekki var marktækur munur á nýgengi annarra gallvegameina. Nýgengi utanlifrargallvegameina á tímabili B var 1,0/100.000 og ampulla Vateri meina 1,1/100.000. Fimm ára heildarlifun hjá sjúklingum með innanlifrargallvegameina var 0% á tímabili A samanborið við 8% á tímabili B, 0% sbr. 7% fyrir utanlifrar gallvegamein, 19% sbr. 13% fyrir gallblöðrumein og 24% sbr. 30 fyrir mein í ampulla Vateri (p>0,1). Heildarfjöldi gallblöðrutaka á Íslandi jókst úr 30/100.000 á tímabili A í 70/100.000 á tímabili B (p<0.001).

Ályktun: Í þessari lýðgrundu rannsókn jókst nýgengi innanlifrargallvegameina en nýgengi

gallblöðrukrabbameina lækkaði. Gallblöðrutökum á Íslandi fjölgaði og gæti það skýrt að hluta breytingar í faraldsfræði gallblöðrumeina. Horfur í gallvegameinum virðist ekki hafa batnað á tímabilinu.

V-12 Blæðingartengd einkenni í sjúklingum með ristil- eða endaþarmskrabbamein á tímabilinu 2008-2011 á Íslandi

Jóhann P. Hreinsson1, Jón G. Jónasson2, Einar S. Björnsson3

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Meinafræðadeild og, 3meltingardeild lyflækningasviðs Landspítala

Inngangur: Skortur er á þýðisbundnum rannsóknum varðandi einkenni ristil- og endaþarmskrabbameina (colorectal carcinoma, CRC), sér í lagi með tilliti til blæðingartengdra einkenna. Okkar markmið voru að kanna hversu stórt hlutfall sjúklinga með CRC er með blæðingartengd einkenni við greiningu og bera saman blæðara og þá sem ekki blæddu.

Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var aftursýn og náði yfir alla einstaklinga á Íslandi sem greindust með CRC frá 2008-2011. Upplýsingar fengust úr sjúkraskrám. Blæðingartengd einkenni voru skilgreind sem sýnileg blæðing, járnskortsblóðleysi og jákvætt próf fyrir blóði í hægðum. Teppueinkenni voru skilgreind sem staðfest greining garnalömunar eða myndgreining sýndi fram á víkkaðaðar garnalykkjur.

Niðurstöður: Upplýsingar um greiningu voru aðgengilegar hjá 472/496 (95%) sjúklinga og var meðalaldur 69±13 ár og hlutfall karla 51%. Í heild höfðu 348 (74%) sjúklingar blæðingartengd einkenni og voru 61% með sýnilega blæðingu. Blæðarar voru ólíklegri en þeir sem ekki blæddu til að vera með meinvörp við greiningu, eða 19% sbr. 34%, (p=0,0007). Sýnilegir blæðarar voru ólíklegri en þeir sem ekki blæddu til að hafa teppueinkenni, 2% borið saman við 16% (p<0,0001). Leyndir blæðarar voru ólíklegri en þeir sem ekki blæddu til þess að vera með meinvörp við greiningu (p=0,03). Blæðarar voru líklegri til að vera á warfaríni samanborið við þá sem ekki blæddu, eða 9% samanborið við 3%

32

(p=0.03). Ekki var munur á milli hópa varðandi notkun hjartamagnýls við greiningu.

Ályktun: Meirihluti sjúklinga sem greinast með ristil- eða endaþarmskrabbamein eru með blæðingartengd einkenni við greiningu. Blæðarar virðast greinast fyrr en þeir sem ekki blæða. Warfarín gæti aukið líkur á blæðingu hjá sumum sjúklingum og flýtt fyrir greiningu sjúkdómsins.

V-13 Rof á sarpbólgu í eggjastokksblöðru – sjúkratifelli

Birta Dögg Ingudóttir Andrésdóttir1, Elsa B. Valsdóttir1,2

1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Skurðlækningasvið Landspítala

Inngangur: Sarpbólga í ristli er algengur sjúk-dómur sem stundum leiðir til rofs á ristli. Hér er kynnt tilfelli þar sem stækkandi blaðra á eggja-stokk reyndist vera graftarkýli vegna rofs á ristli vegna sarpbólgu.

Tilfelli: Tæplega fimmtug kona með sögu um kviðverki leitaði á bráðamóttöku með fimm daga sögu um versnandi verki um neðanverðum kvið. Við komu var hiti 38,5°C en lífsmörk stöðug. Skoðun leiddi í ljós dreifð kviðareymsli, mest í neðri fjórðungi vinstri megin og merki um staðbundna lífhimnubólgu. Á tölvusneiðmynd af kviðarholi sáust bólgubreytingar við bugaristil og afmörkuð fyrirferð í grindarholi, sem talin voru byrjandi graftarkýli. Hún lagðist inn á almenna skurðdeild og var meðhöndluð með sýkla-lyfjum. Við kvenskoðun var fyrirferðin talin vera stækk andi blaðra á eggjastokk og var fyrirhugað brottnám á henni. Ellefu dögum síðar leitaði hún á bráðamóttöku Landspítala með vaxandi kvið verki og grængula útferð frá leggöngum. Á tölvu sneiðmynd sáust vökvaloftborð í blöðrunni. Kven skoðun sýndi gang frá leggöngum að blöðr-unni. Í aðgerðinni kom í ljós að ristillinn hafði rofnað inn í eggjastokksblöðruna og sýkt hana. Var ristil skurðlæknir kallaður til og gerð Hart-mannsaðgerð auk þess sem báðir eggjastokkarnir voru fjarlægðir. Sjúklingurinn útskrifaðist heim 14 dögum eftir aðgerð við góða líðan. Tengt var á milli ristils og endaþarms að 6 mánuðum síðar.

Umræða: Stækkandi blaðra á vinstri eggjastokk hjá konum með þekktan sarpasjúkdóm í ristli getur verið vegna rofs á ristli inn í blöðruna. Náið samstarf ristilskurðlækna og kvensjúkdómalækna er nauðsynlegt í slíkum tilfellum svo hægt sé að undirbúa sjúklinga sem best fyrir skurðaðgerð.

V-14 Ánægjukönnun meðal 4. árs læknanema eftir hermikennslu

Elsa B. Valsdóttir1,3, Þorsteinn Jónsson3

1Skurðlækningasviði Landspítala, 2Læknadeild og 3Hjúkrunardeild Háskóla Íslands

Inngangur: Hermikennsla af ýmsum toga leikur æ stærra hlutverk í menntun nema í heilbrigðis-vísindagreinum og heilbrigðisstarfsfólks. Í her-mikennslu gefst nemum t.d. færi á að æfa sig í inn-gripum áður en farið er að vinna með sjúklinga. Frá árinu 2010 hefur tölvustýrð dúkka, Hermann, verið notuð til að kenna nemum á 4. ári við læknadeild HÍ ísetningu algengra íhluta eins og æðaleggja, magaslöngu, þvagleggja og brjósthol-skera. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna ánægju nemanna með þessa kennslu.

Efniviður og aðferðir: Tengill á spurningalista var sendur til allra nema á 4. ári í læknisfræði vet-urinn 2012-2013. Listinn var unninn í Uglunni og innihélt 7 spurningar.

Niðurstöður: 48 nemar fengu tengil á könnun-ina og svöruðu 17 (svarhlutfall var 35%). Allir voru sammála um að reynsla þeirra af kennsl-unni væri góð eða mjög góð, að hermikennsla væri mikilvægur hluti af náminu og æskilegt að hlutur hennar sé aukinn. 88% fannst tíminn til kennsl unnar ekki nægur og margir hefðu viljað fá kennsl una fyrr. Allir voru sammála eða mjög sammála þeirri fullyrðingu að hermikennsla væri góður undirbúningur fyrir raunverulegar aðstæður.

Ályktun: Ánægja þeirra læknanema sem tóku þátt í könnuninni um hermikennslu á þessu formi er mikil. Það er eindreginn vilji þeirra að auknum tíma sé varið til hennar og hún notuð meira. Æskilegt er að hermikennslan fari fram í upphafi námsdvalar til að reynslan nýtist þeim sem best.

33


V-15 Hermikennsla deildarlækna á almennri skurðdeild Landspítala

Elsa B. Valsdóttir1,2

1Skurðlækningasviði Landspítala, 2Læknadeild Háskóla Íslands

Inngangur: Hermikennsla af ýmsum toga leikur æ stærra hlutverk í menntun lækna. Frá hausti 2012 hefur farið fram markviss kennsla deildarlækna í kviðsjáraðgerðum í sérstökum hermikassa. Þar geta deildarlæknar gert fyrirfram ákveðnar æfingar undir handleiðslu sérfræðings. Markmið rannsóknarinnar var að kanna ánægju deildarlækna með þessa kennslu en einnig kanna viðhorf sérfræðinga til deildarlækna sem lokið hafa slíkum æfingum.

Efniviður og aðferðir: Fimmtán deildarlæknum á almennri skurðdeild, sem samkvæmt kennslu-áætlun áttu að hafa lokið a.m.k. einni umferð í hermikennslu, var send könnun í tölvupósti þar sem spurt var um afstöðu þeirra til kennsl unnar. Einnig voru 20 skurðlæknar, sem allir framkvæma kviðsjáraðgerðir, spurðir hvort þeir væru líklegri til að leyfa deildarlækni að gera meira í kviðs-járaðgerðum hjá sér ef þeir vissu að við komandi hefði æft sig í kviðsjáræfingakassa undir leiðsögn sérfræðings.

Niðurstöður: Alls svöruðu 14 deildarlæknar (93%) og 17 skurðlæknar (85%). Helmingur deildarlækna hafði lokið einni umferð í hermi-kassa. Öllum fannst mikið gagn að æfingunum og leiðbeiningum sérfræðings og þeir hafa meira sjálfstraust við raunverulegar aðstæður eftir að hafa lokið æfingunum. Allir sérfræðingar sögðust líklegri til að leyfa deildarlæknum að gera meira í aðgerðum ef þeir vissu að viðkomandi hefði æft sig í hermikennslu undir leiðsögn.

Ályktun: Gera þarf átak til að standa við kennslu-áætlun deildarlækna. Bæði deildarlæknar og sér-fræðingar eru sammála um að hermikennsla skili sér inn á skurðstofuna í formi betra sjálfstraust og meira trausts.

V-16 Faraldsfræði briskrabbameins á Íslandi á tímabilinu 1986-2009

Sara Bjarney Jónsdóttir1, Gunnar Júlíusson1 Jón G. Jónasson1,3, Jón Ö. Kristinsson3, Einar S. Björnsson1,3 1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Lyflækningasviði og 3meinafræðideild Landspítala

Inngangur: Síðasta rannsóknin um briskrabbamein á Íslandi náði til sjúklinga sem greindust fyrir 1986. Á síðustu áratugum hafa komið nýjar rannsóknaraðferðir og meðferðir en ekki er ljóst hvort horfur sjúkdómsins hafi batnað.

Efniviður og aðferðir: Aftursæ rannsókn á sjúklingum sem greindustu með briskrabbamein á Íslandi frá 1986 til 2009. Upplýsingar voru unnar úr Krabbameinsskrá Íslands sem og sjúkraskrám sjúklinganna. Tímabilinu var skipt í tvö undirtímabil: 1986-1997 (A) og 1998-2009 (B).

Niðurstöður: 660 sjúklingar greindust í heild með briskrabbamein, 333 konur, miðgildi aldurs var 72 ár (millifjórðungsbil: 64-79). 302 greindust á tímabili A, aldur 71 ár (millifjórðungsbil: 63-79) og 359 á tímabili B, 73 ár (millifjórðungsbil: 64-80). Alls 489 sjúklingar (74%) voru greindir með vefjasýni, 239 (79%) á tímbilil A og 250 (69%) á tímabili B. Af 489 sjúklingum greindust 427 (87%) með kirtlakrabbamein (adenocarcinoma); 203 (85%) og 224 (90%) á tímabilum A og B. Nýgengi á tímabili A var 9,7 en 10,2/100.000 íbúa á tímabili B (NS). Alls fóru 67 sjúklingar (10%) í brottnámsaðgerð, 43 (14%) á tímabili A og 24 (7%) á B. Alls fengu 141 sjúklingar lyfjameðferð, 30 á tímabili A og 111 á B. Miðgildi lifunar á tímabilum A og B vor 81 og 99 dagar á B (NS). Á tímabili A lifðu 4 af 302 sjúklingum (1,3%) í meira en 5 ár og fóru þeir allir í aðgerð. Meingerðir þessara sjúklinga var kirtlakrabbamein (n=2), slímugt blöðrumyndandi æxli (mucinous cystic neoplasm) (n=1) og totumyndandi kirtlakrabbamein (papillary adenocarcinoma) (n=1). Á tímabilil B lifðu 6 af 359 sjúklingum(1,7%) í meira en 5 ár og fóru þeir einnig allir í aðgerð. Meingerðir þessara æxla voru kirtlakrabbamein (n=2),

34

taugainnkirtlakrabbamein (neuroendocrine carcinoma) (n=1), taugainnkirtla æxli (neuroendocrine tumor; NET) (n=1) og totumyndandi krabbamein (papillary carcinoma) (n=1). Vefjagreining fékkst ekki í einu þessara tilfella.

Ályktanir: Nýgengi, aldur við greiningu og horfur briskrabbameins hafa lítið breyst síðastliðin 25 ár. Aðgerðum hefur fækkað en notkun líknandi lyfjameðferðar hefur aukist til muna.

35


AAðalbjörn Þorsteinsson............. E10Andri W. Orrason ...................... E13, E21, E25, E31Anna Gunnarsdóttir .................. E30Anna K. Höskuldsdóttir ........... V05Arnar Geirsson .......................... E11, E15, E21, E25, E26, E28Arnar Þ. Tulinius ....................... E30Aron Björnsson .......................... E04

ÁÁgúst Mogensen ........................ E03Ármann Jónsson ........................ E03Ásdís Emilsdóttir ....................... E14Áshildur Kristjánsdóttir............ V01Áslaug Baldvinsdóttir................ E08

BBenedikt Magnússon................. E04Bergrós K. Jóhannesdóttir ........ E23Birta Dögg Ingud. Andrésd. ..... V13Bjarki Ívarsson ........................... E27Bjarni Torfason .......................... V03Björn Zoëga ................................ E04Björn Logi Þórarinsson ............. V07Brynja Guðmundsdóttir ........... E12Brynja Haraldsdóttir ................. V09Brynjólfur Mogensen ................ E01, E02, E03, E05, E23

DDaði Helgason ............................ E11, E13, E21, E25, E28Davíð O. Arnar .......................... E13Douglas B. Coursin ................... E22

EEggert Eyjólfsson ....................... E05Einar Hjörleifsson ...................... E12Einar F. Ingason ......................... E20Einar S. Björnsson ..................... V11, V12, V16Eiríkur Jónsson .......................... E09Elías Eyþórsson .......................... V10Elín Maríusdóttir ....................... E09Elsa B. Valsdóttir ........................ E19, E29, V13, V14, V15Eyþór Björnsson ........................ V02Eyþór Ö. Jónsson ....................... E01

FFelix Valsson ............................... V02Fritz H. Berndsen ...................... E18

GGeorge Tellides........................... E26Gisli Vigfússon ........................... V06, E24Gísli H. Sigurðsson .................... E02, E12, E17, E22Grétar O. Róbertsson ................ E01Guðjón Birgisson ....................... E16, E27Guðmundur Vikar Einarsson .. E09Gunnar Guðmundsson ............. V08

Gunnar Júlíusson ....................... V11, V16Gunnar Mýrdal .......................... V07

HHalldór Jónsson jr...................... V03, V10Halldóra Eyjólfsdóttir ............... V09Hallgrímur Guðjónsson ............ V04, V05Helena Árnadottir ..................... V04Helga Hallgrímsdóttir ............... V01Helgi Sigurðsson ........................ V03Henrik Garcia ............................ V11Hera Jóhannesdóttir .................. E01, E11, E28Hildur Einarsdóttir .................... V03Hildur Harðardóttir .................. E16, E30Hjalti M. Þórisson ...................... E23, E27Hrönn Harðardóttir .................. V02Húnbogi Þorsteinsson ............... E31Hörður M. Kolbeinsson ............ E16Höskuldur Kristvinsson ............ E20, V05

IInga H. Melvinsdóttir................ E26Inga L. Ingvarsdóttir ................. E21, E25Ingvar H. Ólafsson .................... V10

JJan Triebel ................................... E04Jens A. Guðmundsson .............. E07, E08Jóhann P. Hreinsson .................. V12Jóhanna Elísdóttir ...................... E10Jóhanna F. Guðmundsdóttir .... E15, V07Jóhanna M Sigurjónsdóttir ....... E02Jón Snædal .................................. E14Jón G. Jónasson .......................... V11, V12, V16Jón Ö. Kristinsson ..................... V11, V16

KKarl Andersen ............................ E28Karl Logason .............................. E23Karl E. Oddason ........................ E19Katrín Guðlaugsdóttir ............... E29Katrín Jónsdóttir ........................ E20Kári Hreinsson ........................... E25Kirk Hogan ................................. E22Konráð Guðjónsson .................. E05Kristinn Johnsen ........................ E14Kristinn Sigvaldason ................. E17Kristín Hansdóttir ..................... E07Kristín Jónsdóttir ....................... E10Kristín H. Haraldsdóttir ........... E27Kristján Baldvinsson ................. E31Kristján S. Ásgeirsson ............... E20, V09Kristófer A. Magnússon ............ E02

LLilja Ásgeirsdóttir ...................... E14Linda B. Bryndísardóttir ........... E05

36

MMagnús Jóhannsson .................. E14Margrét Felixdóttir .................... E24, V06Margrét B. Viktorsdóttir ........... E27María Ragnarsdóttir .................. V09Marta Rós Berndsen.................. E18Martin I. Sigurðsson.................. E12, E17, E22, E31

ÓÓlafur S. Indriðason .................. E06, E17Ólöf Birna Margrétardóttir ...... V08

PPáll H. Möller ............................. E16, E19, V11Páll T. Önundarson ................... E12Pétur Hannesson........................ V07

QQing-le Li .................................... E26

RRagnar Danielsen ...................... E15, E21, E25Ragnheiður M. Jóhannesdóttir V02Reynir Tómas Geirsson............. E08Runólfur Pálsson ....................... E06

SSara Jónsdóttir............................ V11Sara B. Jónsdóttir ....................... V16Sigurbergur Kárason ................. E02Sigurbjörg Skarphéðinsdóttir... E22Sigurður Blöndal ........................ E27, V04Sigurður Ragnarsson ................. E15Sindri A. Viktorsson .................. E13, E21, E25Sólveig Helgadóttir .................... E21Steinn Jónsson ............................ E31Sveinn Agnarsson ...................... E05Sverrir Harðarson ...................... E09Sævar H. Lárusson .................... E03

TThor Aspelund ........................... V08Tómas Guðbjartsson ................. E09, E11, E13, E14, E15, E21, E23, E24, E25...................................................... E28, E31, V01, V02, V04, V05, V06, V07Tómas A. Axelsson .................... E11, E14, E28Tryggvi B. Stefánsson ................ E29

VValur Þ. Marteinsson ................. E09

Viðar Eðvarðsson....................... E06Viðar Ingason ............................. E05Vigdís Pétursdóttir .................... E09Vilmundur Guðnason ............... V08

YYngvi Ólafsson ........................... E02

ÞÞorsteinn Jónsson ...................... V14Þorvaldur Jónsson ..................... E20Þórir Bergsson............................ E06Þórir Long................................... E17Þórunn Kjartansdóttir .............. E24, V06

Ágrip erinda - uni.hi.isuni.hi.is/thorsj/files/2013/04/Agrip2013.pdf · Tvær sýkingar...

Documents

Transcript of Ágrip erinda - uni.hi.isuni.hi.is/thorsj/files/2013/04/Agrip2013.pdf · Tvær sýkingar...