Green vol 30

Research

ISSN

:1686-1612

ปท 12 ฉบบท 30 พฤษภาคม 2558

การบรหารจดการการเปลยนแปลงภมอากาศ

การจำาลองภมอากาศในอนาคตและขอมลคาดการณภมอากาศ

ความละเอยดสงสำาหรบประเทศไทย

ทศทางการวางแผนการรองรบ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ของทองถน

การจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสของประเทศไทย

ในประเทศไทย

สวสดคะทานผอานหลงจากท ผานพนความชมฉ�าไปกบเทศกาลสงกรานต เขาวดท�าบญ กราบไหวขอพรผใหญตามประเพณแลว

“Green Research” ฉบบท 30 ประจ�าเดอนพฤษภาคม 2558 ไดกลบมาพบกบทานผอานอกครง ดวยเนอหาทเปยมไปดวยสาระ

ดานสงแวดลอมตางๆ เฉกเชนเดมคะ

“Green Research” ฉบบน ขอน�าเสนอประเดนหลกดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change)

โดยน�าเสนอการศกษาวจยการจ�าลองภมอากาศในอนาคตและขอมลคาดการณภมอากาศในอนาคตทมความละเอยดสง ทจ�าลอง

ภมอากาศโลกผานการยอสวนและเพมเตมความละเอยดการแสดงผลในระดบทองถน ซงขอมลดงกลาวสามารถใชวเคราะห

ผลกระทบและประเมนแนวทางการปรบตวตอของการเปลยนแปลงภมอากาศของประเทศไทย รวมทงน�าเสนอทศทางการวางแผน

การรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในระดบทองถน เพอเชอมโยงนโยบายระดบประเทศลงสประชาชนอยางมประสทธภาพ

นอกจากน ภายในเลมยงมบทความอนๆ ทนาสนใจไมควรพลาดเชนเคย แลวพบกนฉบบหนานะคะ

GREEN RESEARCHพฤษภาคม 2558ทปรกษาภาวณ ปณณกนตเสรมยศ สมมนสากล ฐนะกลบรรณาธการบรหารสวรรณา เตยรถสวรรณกองบรรณาธการโสฬส ขนธเครอนตยา นกระนาด มลนศรนภา ศรทองทมหทยรตน การเวทยเจนวทย วงษศานนปญจา ใยถาวรจนดารตน เรองโชตวทยอาทตยา พาม

ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอมกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเทคโนธาน ตำาบลคลองหา อำาเภอคลองหลวงจงหวดปทมธาน 12120โทรศพท 02-577-4182-9 โทรสาร 02-577-1138www.deqp.go.th

การจ�าลองภมอากาศในอนาคตและขอมลคาดการณภมอากาศความละเอยดสงส�าหรบประเทศไทย

Eco-fiber นวตกรรมเสนใย กาวสสงทอ

สถานการณขยะอเลคทรอนกสและมลพษกอมะเรง ..ไดออกซน..

การอนรกษสงแวดลอม

การพฒนาส...การบนทเปนมตรตอสงแวดลอม

การจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ของประเทศไทย

ทศทางการวางแผนการรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของทองถน

“Bio plastics” ผลตภณฑเพอสงแวดลอม

แนวทางการบรหารการจดการความหลากหลายทางชวภาพของประเทศเพอใหเกดผลสมฤทธ ภายใตการประชมสมชชาภาคอนสญญา วาดวยความหลากหลายทางชวภาพ สมยท 1-12

EDITOR’S TALK

CONTENTS3

26

14

2432

9

7

23

19

บ.ก.แถลง

เรองเดนประจ�ำฉบบ

ตดตำมเฝำระวง

ERTC UPDATE

กำวหนำพฒนำ

พงพำธรรมชำต

3เรองเดนประจำ�ฉบบ

การเปลยนแปลงภมอากาศ เปนปญหาส�าคญทก�าลง

สงผลกระทบอยางกวางขวางในหลายภมภาคของโลก จะเหน

ไดจากระบบนเวศตงแตขวโลกถงเขตรอน มการเปลยนแปลง

อยางรวดเรวในอตราทไมเคยเกดขนมากอนในอดต อกทง

เหตการณสภาวะความรนแรงลมฟาอากาศ เชน พายโซนรอน

ภาวะน�าแลงและน�าทวมรวมทงคลนความรอน เปลยนแปลงไป

ทงระดบความรนแรงและความถของการเกด สรางความเสยหาย

ตอชวตและทรพยสนนบเปนมลคามหาศาล ผลการศกษาทผานมา

ระบวา สภาพภมอากาศและสภาวะความรนแรงลมฟาอากาศ

ของประเทศไทยในอดต ไดเกดการเปลยนแปลงอยางมนย

ส�าคญเชนกน ซงการเปลยนแปลงดงกลาว สงผลใหหลาย

ภาคสวนทมความส�าคญตอการด�ารงชวตของประชาชนและ

การพฒนาประเทศ ไดรบผลกระทบทมแนวโนมความรนแรง

เพมขน

ขอมลคาดการณภมอากาศในอนาคต เปนจดเรมตนส�าคญ

ตอการวเคราะหผลกระทบและประเมนแนวทางการปรบตว

ตอการเปลยนแปลงภมอากาศ ในตางประเทศไดมการพฒนา

ขอมลคาดการณภมอากาศในอนาคตขนมามากมายเรมตงแต

ขอมลทมความละเอยดเชงพนทหลายรอยกโลเมตร ไปจนถง

ความละเอยดเชงพนทสงในระดบทองถน โดยทวไปแลว

ขอมลภมอากาศความละเอยดสงในอนาคต ถกสรางขนจาก

แบบจ�าลองภมอากาศโลก (รปท 1)

ดร.อศมน ลมสกล

ก�รจำ�ลองภมอ�ก�ศในอน�คตและขอมล

ค�ดก�รณภมอ�ก�ศคว�มละเอยดสงสำ�หรบ

ประเทศไทย

ขอมลคาดการณภมอากาศอนาคตความละเอยดสง ทถกสรางขนจากแบบจ�าลองภมอากาศโลกผานการยอสวน

เพมรายละเอยดการแสดงผลในระดบทองถน เปนจดเรมตนส�าคญตอการวเคราะหผลกระทบและประเมนแนวทาง

การปรบตวตอการเปลยนแปลงภมอากาศของประเทศไทย ภายใตสถานการณอนาคตทคาดวาการเปลยนแปลงภมอากาศ

จะมความไมแนนอนและสงผลกระทบตอหลายภาคสวนเพมมากขนตามการเพมขนของกาซเรอนกระจกในบรรยากาศและ

อณหภมโลก ขอมลดงกลาวทจ�าลองจากหลายๆ แบบจ�าลองภายใตภาพฉายตางๆ กน ยงมความจ�าเปนตองยกระดบ

การด�าเนนการใหเกดการบรณาการอยางจรงจง ผานการมส วนรวมของหลายภาคสวนซงรวมถงผ ก�าหนดนโยบาย

นกวจย นกวชาการ และเจาหนาทระดบปฏบตการ เพอใหการบรหารจดการและใชประโยชนขอมลคาดการณภมอากาศอนาคต

ความละเอยดสงเกดเปนรปธรรมและยงยน

รปท 1 แผนภาพการก�าหนดกรดแนวราบและแนวตงของแบบจ�าลอง ภมอากาศโลก พรอมทงกระบวนการทางกายภาพของบรรยากาศ มหาสมทร น�าแขงและผวดนในพนทขนาดเลกของแตละกรด

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


ผานการปรบขอมลใหเปนระดบภมภาค (regionalization)

ดวยการยอสวนหรอลดขนาดดวยวธทางพลวตร (dynamical

downscaling) หรอวธทางสถต (statistical downscaling)

เพอเพมความละเอยดการแสดงผลในพนทขนาดเลกใหเหมาะสม

กบการน�าไปใชศกษาในระดบทองถน[1] (รปท 2)

แบบจ�าลองภมอากาศโลก เปนแบบจ�าลองคณตศาสตร

สามมตทใชขอมลเชงปรมาณในการเลยนแบบกระบวนการ

ทางกายภาพของบรรยากาศ มหาสมทร น�าแขงและผวดน และ

จ�าลองการเปลยนแปลงของภมอากาศในอนาคตตอการเพมขน

ของกาซเรอนกระจก ในปจจบนการพฒนาไมไดรวมแค

การเพมความละเอยดเชงพนทเทานน องคความร พนฐาน

ทจ�าเปนตอการปรบปรงแบบจ�าลองและการตรวจวดขอมลตางๆ

กไดพฒนาอยางมากเชนกน ท�าใหความเขาใจในกระบวนการ

ทางบรรยากาศวทยาเพมมากขนและเพมความมนใจตอผล

การจ�าลองภาพภมอากาศในอนาคต[1] แบบจ�าลองการหมนเวยน

ทวไปของบรรยากาศและมหาสมทร (Atmosphere-Ocean

General Circulation Models; AOGCMs) ซงควบประสาน

แบบจ�าลองทางบรรยากาศเขากบแบบจ�าลองทางสมทรศาสตร

ไดกลายเปนแบบจ�าลองมาตรฐาน เนองจากสามารถจ�าลองอตรา

และขนาดของภมอากาศทเปลยนแปลง ตลอดจนกระบวนการ

ทางกายภาพในอดตได ใกล เ คยงความเป นจรงมากขน

ในชวงเรวๆ น แบบจ�าลองภมอากาศโลก ไดถกปรบปรงความ

ละเอยดเชงพนท และพฒนาใหสามารถจ�าลองเหตการณ

ภมอากาศในพนทขนาดเลกให ใกล เคยงเพมมากย งขน

ซ งแบบจ�าลองภมอากาศโลกหลายแบบจ�าลอง ได เพม

ความสามารถและขยายเปนแบบจ�าลองระบบโลก (Earth

System Model; ESM) ภายใตการจ�าลองดวยระบบคอมพวเตอร

ทมประสทธภาพสง โดยไดรวมวฏจกรชวะธรณเคม กระบวนการ

รงสทสองลงสโลกและผลกระทบจากการเพมขนกาซเรอนกระจก

และปฏสมพนธระหวางเมฆและละอองลอย เขาเปนองคประกอบ

ทส�าคญของแบบจ�าลอง[1]

ดวยขอเทจจรงทวาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เปนปรากฏการณทเกดขนอยางชาๆ และใชเวลานานกวา

ทจะสงเกตพบได ซงเทคโนโลยทมอยในปจจบนน ยงไมสามารถ

ท�าการพยากรณสภาพอากาศอนาคตระยะยาวไดอยางถกตอง

และแมนย�า อกทง พลวตขององคประกอบในสวนตางๆ

ของโลก โดยเฉพาะความแปรปรวนระยะสนตามธรรมชาต

ของระบบภมอากาศ ยงสงผลใหสญญาณการเปลยนแปลง

ในอนาคตมความไมแนนอนสง ดงนน สภาพภมอากาศ

ในอนาคต เปนการจ�าลองภายใตภาพฉาย (scenario) สมมต

ทม เงอนไขบางประการซงสามารถน�าไปใช เป นพนฐาน

ในการประเมนการเปลยนแปลงและผลสบเนองอนๆ ทอาจ

จะเกดขนในอนาคตภายใตสถานการณนนๆ ทงน ภาพฉายอนาคต

ไม ใช การว เคราะหเ พอพยากรณหรอท�านายเหตการณ

ในอนาคต แตเปนภาพทอธบายถงทางเลอกความเปนไปไดทอาจ

เกดขนในอนาคตตามการเปลยนแปลงของตวแปรส�าคญหลาย

ตวแปร โดยปรมาณกาซเรอนกระจกในบรรยากาศซงมกแปรผน

ตามรปแบบการพฒนาเศรษฐกจและสงคม การเตบโตของ

ประชากรและเทคโนโลย ตลอดจนการใชประโยชนทดน

และพลงงานในอนาคต เปนขอมลส�าคญของภาพฉายทใช

เปนแรงขบเคลอนในแบบจ�าลองภมอากาศโลก ในรายงาน

IPCC Special Report on Emission Scenario หรอ SRES

เผยแพรเมอป ค.ศ. 2000 คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวย

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Intergovernmental Panel on

Climate Change หรอ IPCC)[2] ไดก�าหนดภาพฉายการปลอยกาซ

เรอนกระจกในอนาคตบนพนฐานรปแบบการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคม การเตบโตของประชากรและเทคโนโลยทแตกตางกน

ออกเปน 2 รปแบบหลก คอ 1) การปลอยกาซเรอนกระจก

ปานกลาง-สง (ภาพฉายแบบ A) เมอการพฒนาใหความส�าคญ

กบการเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก และ 2) การปลอยกาซ

เรอนกระจกต�า-ปานกลาง (ภาพฉายแบบ B) ในกรณทการพฒนา

ใหความส�าคญกบสงแวดลอมมากกวาการพฒนา

รปท 2 หลกการปรบขอมลแบบจ�าลองภมอากาศโลกใหเปนขอมล ระดบภมภาคและระดบทองถน ดวยการยอสวนเพมรายละเอยด (downscaling) ดวยเทคนคการพลวตรหรอสถต

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


หลงจากรายงานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของ

IPCC ฉบบท 4 เปนตนมา ไดมการพฒนาภาพฉายการปลอย

กาซเรอนกระจกแบบใหมทเรยกรวมๆ วา Representative

Concentration Pathways (RCPs) โดยถอเอาความเขมขน

ของกาซเรอนกระจกเปนจดเรมตน แลวประเมนวาทความเขมขน

ของกาซเรอนกระจกระดบตางๆ กน จะสงผลกระทบตอ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและกระบวนการทเกยวของ

อยางไรบาง เสรจแลวคอยมาวเคราะหตอวา การพฒนา

ดานเศรษฐกจและสงคมในลกษณะใด ทจะสงผลท�าใหเกด

การเปลยนแปลงของกาซเรอนกระจกนนๆ ซงจะเชอมไปถง

นโยบายและมาตรการในการลดกาซเรอนกระจกไดโดยตรง

กวาภาพฉายแบบ SRES[3] ภาพฉายการปลอยกาซเรอนกระจก

แบบใหมน ใชชอวา RCP แลวตามดวยคาพลงงานความรอน

ระดบตางๆ ในบรรยากาศทสมพนธกบความเขมขนของกาซ

เรอนกระจก เชน RCP4.5 สอความหมายวา คาพลงงาน

ในบรรยากาศจะเพมเปน 4.5 วตตตอตารางเมตร จากยค

อตสาหกรรมและความเขมขนของกาซเรอนกระจกประมาณ

650 สวนในลานสวน หลงป ค.ศ. 2100 ตวเลขตอทายทบอกถง

คาพลงงานน ยงมความหมายในเชงนโยบายในการแกปญหา

โลกรอน เพราะตวเลขเหลานสะทอนถงสภาพโลกอนาคตวา

ถาตองการใหพลงงานถกกกอยในบรรยากาศคงทหรอไมเพม

ไปกวา RCP ทก�าหนด จะตองลดการปลอยกาซเรอนกระจก

ลงเทาใด[3] ภาพฉายแบบ RCP ถกน�ามาใชแทนภาพฉาย

แบบ SRES ในโครงการทดลองเปรยบเทยบแบบจ�าลอง

ภมอากาศโลก ระยะท 5 หรอรจกกนในค�ายอยวา CMIP5

ซงมแบบจ�าลองภมอากาศโลกมากกวา 50 แบบจ�าลอง เขารวม

ทดสอบความสามารถ ความนาเชอถอและความไมแนนอน

ของแบบจ�าลอง โดยข อมลภมอากาศจ�าลองในอนาคต

จาก CMIP5 เปนฐานขอมลใหมล าสดทใช ประเมนการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศในรายงานฉบบท 5 ของ IPCC

ประเทศไทย ไดเรมศกษาจ�าลองสภาพภมอากาศ

ในอนาคตดวยความละเอยดการแสดงผลในพนทขนาดเลก

มาตงแต ป ค.ศ. 1990 โดยการศกษาในชวงหลงจากป

ค.ศ. 2007 เปนการจ�าลองการเปลยนแปลงภมอากาศอนาคต

ของประเทศไทยดวยภาพฉาย SRES ในรปแบบขอมลรายวน

มความละเอยดการแสดงผลเชงพนทตงแต 15 ถง 50 กโลเมตร[4]

สวนการศกษาในระยะลาสด เปนการน�าขอมลภมอากาศอนาคต

ทจ�าลองภายใตภาพฉาย RCP จากโครงการ CMIP5 มายอสวน

ลดขนาดเ พอเ พมความละเอยดการแสดงผลเช งพนท

ในระดบทองถน อาทเช น มหาวทยาลยรามค�าแหงและ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย รวมกบอก 15 สถาบนจาก 11 ประเทศ

ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ก�าลงด�าเนนโครงการ

Southeast Asia Regional Climate Downscaling (SEACLID)

ซงเปนสวนหนงของ World Climate Research Program (WCRP)

Coordinated Regional Climate Downscaling EXperiment

(CORDEX) เพอจดท�าขอมลภมอากาศอนาคตความละเอยดสง

ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทจ�าเปนส�าหรบการประเมน

ผลกระทบ การปรบตวและความเสยงตอการเปลยนแปลง

ภมอากาศโลกในระดบภมภาคและทองถน โดยน�าขอมลทจ�าลอง

ภายใตภาพฉาย RCP4.5 และ RCP8.5 จากโครงการ CMIP5

จ�านวน 14 แบบจ�าลอง มายอสวนลดขนาดลงดวยแบบจ�าลอง

ภมอากาศระดบภมภาค (Regional Climate Model เวอรชน 4;

RegCM4)

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


จากความกาวหนาของการจ�าลองภมอากาศอนาคต

ของประเทศไทยทมพฒนาการและปรบปรงใหทนสมยและดขน

อยางตอเนองในชวงสบปทผานมา สงผลใหขอมลคาดการณ

ภมอากาศอนาคตถกน�าไปใชประโยชนเพมขนเพอวตถประสงค

และบรบทตางๆ ท เกยวข องกบการประเมนผลกระทบ

เชงปรมาณตอภาคสวนตางๆ การบรหารจดการความเสยง

ระดบพนทและการสนบสนนการตดสนใจดานการปรบตว

ต อการเปลยนแปลงภมอากาศ[4] ตวอย างเช น ข อมล

ภมอากาศอนาคตภายใตภาพฉาย SRES ซงไดท�ายอสวน

เพมรายละเอยดดวยแบบจ�าลองระดบภมภาค PRECIS ถกน�ามา

คาดการณผลกระทบของการเปลยนแปลงภมอากาศตอผลผลต

ของพชเศรษฐกจของประเทศไทย นอกจากน ขอมลคาดการณ

ภมอากาศอนาคตทจ�าลองดวย super-high-resolution

MRI-GCM ซ งได ปรบแก ความคลาดเคลอนของข อมล

ดวยเทคนคทางสถตแลว ถกน�ามาวเคราะหดชนความรนแรง

ของฝนเพอเปนขอมลน�าเขาแบบจ�าลองทางเศรษฐมต เพอวด

มลคาทางเศรษฐกจของน�าชลประทานทใชในภาคเกษตรกรรม

และประมาณคาผลประโยชนการปรบตวของเกษตรกร

ในลมแมน�าเจาพระยา เปนตน อยางไรกตาม การน�าขอมล

จ�าลองภมอากาศอนาคต ไปใชประโยชนในชวงทผ านมา

ยงมขอตดขดและปญหาอปสรรคอยพอสมควร โดยเฉพาะ

ความละเอยดเชงพนทของขอมลทมสเกลคอนขางหยาบตอ

การศกษาการเปลยนแปลงและผลกระทบในระดบทองถน

ความย งยากในการเขาถงแหลงขอมลและการจดการกบ

ฐานข อมลทมขนาดใหญ ตลอดจนการจดการกบความ

ไมแนนอนในขอมลคาดการณภมอากาศอนาคตซงสงผลอยางสง

ต อระดบความเชอมนของผลการศกษา รวมทงข อมล

ทมอย ป จจบนมการจ�าลองดวยแบบจ�าลองและภาพฉาย

เพยงไมกแบบจ�าลองและภาพฉายเทานน ท�าใหฐานขอมล

มความหลากหลายนอยทใชคาดการณโอกาสการเปลยนแปลง

ทอาจจะเกดขนอนาคตในชวงกวาง

ภายใตสถานการณอนาคตทคาดวาการเปลยนแปลง

ภมอากาศ จะมความไม แน นอนและส งผลกระทบต อ

หลายภาคสวนเพมมากขนตามการเพมขนของกาซเรอนกระจก

ในบรรยากาศและอณหภมโลก ขอมลคาดการณภมอากาศ

อนาคตความละเอยดสงทจ�าลองจากหลายๆ แบบจ�าลอง

ภายใตภาพฉายตางๆ กน ยงมความจ�าเปนตองยกระดบ

การด�าเนนการใหเกดการบรณาการอยางจรงจง ทงน ผก�าหนด

นโยบายควรใหความส�าคญประเดนดงกลาวเปนวาระเรงดวน

เพอน�าไปสการจดตงศนยขอมลภมอากาศกลางและวางระบบ

คอมพวเตอรทจ�าเปนตอการจ�าลองภมอากาศและวเคราะห

ขอมลคาดการณภมอากาศอนาคตความละเอยดสง โดยแนวทาง

การบรหารจดการขอมลภมอากาศอนาคตของประเทศไทย

ควรเนนการด�าเนนงานผานเครอขายและการมสวนรวม

ของผเชยวชาญและนกวจยจากหนวยงานตางๆ เพอเสรมสราง

ศกยภาพนกวชาการ เจาหนาทระดบปฏบตการและผทเกยวของ

ในการประยกตใชประโยชนขอมลคาดการณภมอากาศอนาคต

ในดานตาง ๆ รวมทงการแปลผลการศกษา การจดการกบความ

ไมแนนอนในขอมลคาดการณภมอากาศอนาคต และการแปลง

ขอมลอากาศอนาคตและผลการศกษาทเกยวของ เปนขอมล

ขาวสารทเหมาะสมตอการน�าไปสนบสนนการตดสนใจและ

ใชประโยชนในการวางแผน นอกจากน ความรวมมอกบหนวยงาน

ระหวางประเทศ ยงชวยหนนเสรมใหการสรางภาพภมอากาศ

อนาคตและการบรหารจดการฐานขอมลคาดการณภมอากาศ

อนาคตความละเอยดสงของประเทศไทย มความเขมแขง

และด�าเนนการไดตอเนองอยางยงยนซงสามารถตอบสนอง

ตอความตองการของผใชในภาคสวนตางๆ ไดอยางเปนรปธรรม

มากขน

บทความน เปนสวนหนงของโครงการ Improving Flood

Management Planning in Thailand’ funded by International

Development Research Centre (IDRC; IDRC Project Number

107094-001)

เอกสารอางอง[1] Flato, et al., 2013: Evaluation of climate models. In: Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Stocker, T.F., D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex and P.M. Midgley (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.

[2] IPCC, 2000: IPCC Special report on emissions scenarios. Prepared by Working Group III of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom, pp 570.

[3] Moss, R. H., et al., 2010: The next generation of scenarios for climate change research and assessment. Nature, 463, 747–756.[4] อ�านาจ ชดไธสง, 2553: การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของไทย เลมท 2 แบบจ�าลองสภาพภมอากาศและสภาพภมอากาศในอนาคต.-- กรงเทพฯ : ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย, 176 หนา

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


ก�รว�งแผนก�รรองรบ

ก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

ของทองถน

ปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทรนแรง รวมทง

การเกดภยภบตทางธรรมชาตท มแนวโน มเกดบ อยขน

จงตองมการวางเปาหมายเพอใหสงคมสามารถรบมอกบการ

เปลยนแปลงตางๆ ไดดขน (resilience) และเพอใหแผนงาน

ตางๆ ยงคงสามารถบรรลเปาหมายทวางไวภายใตการเปลยนแปลง

ทอาจจะเกดขน การวางแผนในลกษณะดงกลาวจะตองค�านงถง

ความไมแนนอนของอนาคตเขาไวดวย ซงความไมแนนอนนอาจ

เปนไดทงความไมแนนอนของการคาดการณภมอากาศอนาคต

และพลวตของสภาพเศรษฐกจสงคมซงอาจจะเปลยนบรบทของ

การปรบตวไปโดยสนเชง การวางแผนการปรบตวโดยค�านงถง

ความไมแนนอนของอนาคตนอาจท�าไดหลายทาง ไมวาจะเปน

เรองของการใชภาพฉายอนาคตหลายแนวทาง (scenario-base

planning) ตลอดจนเทคนคอนๆ แตอยางไรกด ภายใตกรอบ

การวางแผนทค นเคยกนในปจจบนน การวางแผนภายใต

สถานการณทอนาคตมความไมแนนอนสงกยงมประเดน

เรองของความถกตองเหมาะสมในยทธศาสตรและแผน

การปรบตวทท�าใหหลายชาตตองวางแผนภายใตสถานการณท

อนาคตมความไมแนนอนทหลากหลาย ซงในหลายกรณกเปน

เรองความคมคาในการลงทนแนวคดหนงทอาจน�ามาประยกต

ใชกบการวางแผนการปรบตวตอการเปลยนแปลงภมอากาศ

เพอจดการกบประเดนความไมแนนอนของอนาคตน คอ การน�า

แนวคดของ Adaptive management มาประยกตใชรวมกบการ

ใชภาพฉายอนาคตหลายแนวทาง (scenario-base planning)

กลาวคอ การวางแผนจะตองคดถงยทธศาสตรการพฒนา

หรอแผนการระยะยาวทสามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมและ

สอดคลองกบสถานการณตางๆ ในอนาคต โดยมการก�าหนด

การจดการหรอการด�าเนนการในรปแบบตางๆ ไวลวงหนา

ตามรปแบบของภมอากาศอนาคตรปแบบตางๆ ตลอดจนสภาพ

เศรษฐกจและสงคมทอาจเปลยนแปลงไป ทงน เมอกลาวถง

ทองถน อาจวางแผนการปรบตวตอการเปลยนแปลงภมอากาศ

นโดยสรางเปนผงการตดสนใจไว และเมอการเปลยนแปลง

ในอนาคตเกดขนแลวจรงๆ จงจะด�าเนนการตามแผนทวางไว

นนเปนขนๆ เชน การวางแผนดานการจดการน�าในลมน�าหนง

โดยใชการคาดการณการเปลยนแปลงปรมาณและรปแบบฝน

ในอนาคต อาจจะวางแผนไวเปนเพยงก�าหนดผงการตดสนใจ

ไวโดยใชการเปลยนแปลงปรมาณฝนในอนาคตเปนเงอนไข

ในการตดสนใจด�าเนนการตามแผนการท ได ก�าหนดไว

แตแผนงานระยะสนทจะตองเรมด�าเนนการกอนนนจะตอง

สามารถรองรบการปรบเปลยนในอนาคตดงทไดวางแผนไวได

การวางแผนในลกษณะนอาจจะมความยงยากกวาการวางแผน

โดยทวไป แตกเปนการเพมขดความสามารถของแผนงาน

ในการรองรบความไมแนนอนของอนาคตโดยไมต องใช

การลงทนเตมรปแบบได

รฐ เรองโชตวทย

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


ในแง มมหน งแนวคดด านการปรบตว Adapt ive

management น อาจน�ามาประยกตใชในแงของการออกแบบ

เชงโครงสรางตางๆ โดยออกแบบโครงสรางนนๆ ใหสามารถ

ปรบเปลยนไดเพอใหรองรบสถานการณในการปรบตวอนาคต

(Adaptive design) อนเปนการเพมความยดหยนในการรบมอ

กบสถานการณในอนาคต (Flexible design) ซงอาจจะมตนทน

ทสงขน เพราะโครงสรางหรอการออกแบบนนจะตองเผอ

ใหรองรบการปรบปรงหรอเพมเตมไดในอนาคต แตกอาจ

จะเปนการลงทนทนอยกวาการค�านงถงเงอนไขในเชงทการ

เปลยนแปลงในอนาคตอาจจะรนแรงอยางทสด (worst case

scenario) ทงน แนวคดดาน Adaptive design น อาจจะใชกบการ

ออกแบบโครงสรางขนาดใหญหรอใชกบการออกแบบโครงสราง

ขนาดเลกระดบบานเรอนกได

แนวคดตอทศทางของทองถนในการวางแผนการปรบตว

เพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทเกดขนในปจจบน

จงมขอเสนอใหทองถนเปนเจาภาพทเชอมตอนโยบายระดบชาต

ลงสภาคประชาชน

1. การจดท�าฐานขอมลทองถน เปนตวตงส�าคญททองถน

ควรจดท�าใหเปนระบบและทนตอสถานการณการเปลยนแปลง

ในปจจบนโดยเกยวกบการด�าเนนชวตของประชาชนในทองถน

เชน การประกอบอาชพ การเพาะปลก การกดเซาะชายฝง

เปนตน

2. การวางแผนรวมกนกบภาคสวนตางๆ ในทองถน

ภาคประชาชน ธรกจ ภาครฐ ในการวางแผนรวมกนก�าหนด

เปนยทธศาสตรในการปฏบต

3. การสรางภาพรวมกนเพอมองอนาคต จากแผนทท�า

ร วมกนในระยะยาว ทงน เ พอความยงยนความตอเนอง

การจดการทมงประสทธภาพในระยะยาว

4. การตดตามตรวจสอบการด�าเนนการทผานมา และ

การวางแผนในปจจบนททนตอการปรบแผนใหสอดคลอง

กบปญหาทเกดขน

การวางแผนการปรบตวตอการเปลยนแปลงภมอากาศ

โดยการควบรวมเขากบแผนพฒนาตางๆ ทมอยในปจจบน

ซ ง เป นแนวทางท ได รบการยอมรบกนมากขนนแนวคด

ดาน Adaptive management นาจะเปนแนวทางทผวางแผน

น�ามาพจารณาประยกตใชในการวางแผนตางๆ เพอเพม

ความยดหย นของแผนงานตอการเปลยนแปลงในอนาคต

ระยะยาว และท�าใหการปรบตวตอการเปลยนแปลงภมอากาศ

สามารถเดนหนาไปไดโดยไมตองยดตดกบความไมแนนอน

ของอนาคตมากนก

สดทายความรวมมอระหวางหนวยงาน ประชาชน

ภาคธรกจ องคกรพฒนาเอกชน ทตองหาหนทางในการรองรบ

การเปลยนแปลงทเกดขนทงในปจจบนและอนาคต เพอ

การด�าเนนการทมประสทธภาพ สามารถเดนหนาตอไป

อยางยงยน

เอกสารอางอง ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต รายงานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ฉบบท 2 กรงเทพฯ 2556รฐ เรองโชตวทย เอกสารประกอบบรรยาย การปรบตวเมองคารบอนต�า วชาการจดการสงแวดลอม ปรญญาโท สถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร 2558

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015

9ตดต�มเฝ�ระวง

ทมา: กรมควบคมมลพษ เอกสารประกอบการสมนาวชาการ เรอง กวกฤตการจดการขยะของประเทศไทย ในการสมนาวชาการเรอง งานวจยดาน สงแวดลอมกบการสงเสรมคณภาพสงแวดลอม ในวนท 26 สงหาคม 2557 ณ โรงแรมมราเคล แกรนด คอนเวนชน กรงเทพมหานคร

เครองใชไฟฟ�และอเลกทรอนกส

ของประเทศไทย

สถานการณและสภาพปญหาการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสในป 2556 กรมควบคมมลพษ ไดประมาณการปรมาณของเสยอนตรายทเกดขนทวประเทศมจ�านวน 3.30 ลานตน

โดยมของเสยอนตรายจากชมชน (รวมซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส) 0.56 ลานตน หรอรอยละ 17 โดยของ

เสยอนตรายจากชมชนสวนใหญเปนซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส (Waste from Electrical and Electronic

Equipment : WEEE) ประมาณ 368,314 ตน หรอรอยละ 65.4 และของเสยอนตรายประเภทอนๆ จากชมชน เชน แบตเตอร

หลอดไฟ ภาชนะบรรจสารเคม เปนตน เกดขนประมาณ 194,520 ตน หรอรอยละ 34.6

ประเภทของผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ทกรมควบคมมลพษไดประเมนปรมาณการเกดซาก ผลตภณฑฯ ในป 2556 มดงตอไปน

การจดการซากผลตภณฑ

จนดารตน เรองโชตวทย

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


ซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส จดเปนวตถ

อนตรายประเภทท 3 ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม

เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546 หากพจารณาตาม

ประเภทผลตภณฑ จะเหนไดวาผลตภณฑเครองใชไฟฟาและ

อเลกทรอนกสมชนสวนหรอองคประกอบบางอยางทคลายกน

เชน จอ LCD ทมใชในหลายประเภทผลตภณฑ ไมวาจะเปน

จอโทรทศน จอคอมพวเตอรทงแบบตงโตะ โนตบค จอ LCD

ในกลองดจตอล กลองวดโอ เครองฉายภาพ (LCD projector)

หรอแผงวงจร (PCB) ทเปนสวนประกอบส�าคญของผลตภณฑ

อเลกทรอนกส รวมทงชนสวนพนฐานอนๆ เชน โลหะ พลาสตก

(มประเภทและชนดยอยลงไปอก) และแกว วสดองคประกอบ

เหลานสามารถน�ากลบมาใชใหมไดโดยวธการและเทคโนโลย

การรไซเคลรปแบบตางๆ สวนวสดทมสารอนตรายจะถกแยก

ออกมาจดการเฉพาะ เชน ตะกวในจอภาพโทรทศน สารโบรมน

ในพลาสตกและสายไฟ แคดเมยมในสายไฟและแบตเตอร

สวนทเกยวของกบหมกพมพทงหมด เชน สารเคมทเปนหมก

ตลบหมก (Toner Cartridge) ฟวเซอร (fuser) Fax roll สารท�าความ

เยนทใชคลอโรฟลออโรคารบอน (CFC) ซงเปนสารประกอบทเกด

จากคลอรน (Cl) ฟลออรน (F) และคารบอน (C) ในขณะเดยวกนหาก

พจารณาในแงสงแวดลอม พบวา ซากผลตภณฑฯ เหลานลวนแลวแต

มชนสวนหรอองคประกอบทเปนอนตราย ซงตองอาศยกระบวนการ

จดการเฉพาะและอยางระมดระวงเพอปองกนมใหสารอนตราย

ทอยในซากผลตภณฑฯ แพรกระจายสสงแวดลอมซงอาจกอใหเกด

ผลกระทบตอสขภาพของมนษยและสงแวดลอมได

การจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสของตางประเทศ

ปจจบนประเทศตางๆ ทงประเทศพฒนาแลว และ

ประเทศก�าลงพฒนาไดใหความส�าคญและตระหนกถงผลกระทบ

จากซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ดงจะเหน

ไดจากสหภาพยโรปไดมการประกาศใชระเบยบวาดวยเศษซาก

ผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส (WEEE Directive)

โดยก�าหนดใหประเทศสมาชกตองออกกฎหมายตามแนวทาง

ของระเบยบ WEEE โดยจะตองด�าเนนการจดใหมระบบ

เกบรวบรวมซากผลตภณฑฯ และน�าไปจดการโดยใชเทคโนโลย

สงสดเทาทมอย รวมทงการออกแบบผลตภณฑฯ ทอ�านวย

ความสะดวกในการถอดแยกชนสวนเพอน�ากลบมาใชประโยชน

ใหม โดยทภาระคาใชจายทงหมดอยในความรบผดชอบของ

ผ ผลตและผ น�าเขา และระเบยบวาดวยการหามการใชสาร

ทเปนอนตราย (RoHS Directive) จ�านวน 6 ประเภท ไดแก ตะกว

(Pb) ปรอท (Hg) แคดเมยม (Cd) โครเมยม เฮกซาวาเลนท (Cr6+)

โพลโบรมเนตเตด ไบฟนล (PBB) และโพลโบรมเนตเตด

ไดฟนลอเทอร (PBDE) ในผลตภณฑฯ ทวางจ�าหนายหลง

วนท 1 กรกฎาคม 2549 เชนเดยวกบหลายมลรฐในประเทศ

สหรฐอเมรกา และประเทศแคนาดา และหลายประเทศใน

เอเชย อาทเชน ประเทศญปน ประเทศเกาหลใต และไตหวน

รวมทงประเทศจนเองกไดมการออกมาตรการเกยวกบ RoHS

และกฎหมายเรอง WEEE เชนเดยวกน

การจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสของประเทศไทย

ส�าหรบประเทศไทยยงไมมระบบการรไซเคลซากผลตภณฑฯ

ทมมลคาทางเศรษฐกจอยางครบวงจร โดยปญหาส�าคญอย

ทการจดการทเหมาะสม โดยซากผลตภณฑฯ จากบานเรอน

สวนใหญ ผบรโภคจะขายใหแกซาเลงหรอรานรบซอของเกา

นอกจากนซากผลตภณฑฯ ขนาดเลกยงไมมกระบวนการรไซเคล

ในเชงพาณชย เชน หลอดฟลออเรสเซนต และถานไฟฉาย

กถกทงรวมไปกบขยะทวไป ดงนน วงจรผลตภณฑเครองใชไฟฟา

และอเลกทรอนกสทมปญหา คอการแยกชนสวนซากอยางไม

ถกตองโดยซาเลงและรานรบซอของเกา และการจดการซาก

ทเหลอจากการแยกชนสวนอยางไมถกตอง ซงกอใหเกดปญหา

ผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนและสงแวดลอม

นนเอง นอกเหนอจากนนในปจจบนพบวามกล มพอคา

คนกลาง หรอนายทนนอกระบบทเขามารบซอซากผลตภณฑฯ

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


จากผรบซอของเกาทไดรบอนญาต และ/หรอไมไดรบอนญาต

หรออาจมบางสวนทเกยวของกบการน�าเขาซากผลตภณฑฯ

จากตางประเทศ โดยน�าซากผลตภณฑทจดหามาไปใหชมชน

ด�าเนนการคดแยก เพอหลกเลยงกฎหมายตาม พรบ.โรงงาน

ซงจะเขาขายเปนผประกอบการรายยอยทไมไดจดทะเบยน

เปนโรงงาน ซงจะพบการจดการซากผลตภณฑฯ อยางไม

เหมาะสม ผประกอบการรไซเคลดงกลาวสามารถสรางรายได

และมตนทนต�า แตกมประสทธภาพในการน�าวสดมคากลบมาใชนอย

กระบวนการรไซเคลซากผลตภณฑแบบนท�าใหเกดการปนเปอน

ของสารพษในระบบนเวศ โดยผรบผลกระทบมากทสดกคอ

คนงาน และชมชนใกลเคยงแหลงรไซเคลซากผลตภณฑฯ กอให

เกดความเสยงตอสขภาพอนามยและสงแวดลอมได

ทผานมาประเทศไทย ไดตระหนกถงปญหาสงแวดลอม

จากซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ทนบวน

จะยงทวความรนแรงขน จงไดด�าเนนการในสวนทเกยวของ

กบการบรหารจดการซากผลตภณฑฯ ดงน

ป พ.ศ. 2550 หนวยงานทเกยวของ รวมกนยกราง

ยทธศาสตรการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและ

อเลกทรอนกสเชงบรณาการขน เพอใชเปนกรอบและแนวทาง

ในการแกไขปญหาการจดการซากผลตภณฑฯ ตงแตตนทางจนถง

ปลายทางตามหลกการผกอมลพษเปนผจาย โดยใหความส�าคญ

กบการพฒนาระบบกฎหมายและกลไกทางการเงนเพอการจดการ

ซากผลตภณฑฯ ในอนาคต โดยใหมการจดเกบคาธรรมเนยม

ผลตภณฑจากผผลตและผน�าเขาผลตภณฑเครองใชไฟฟาและ

อเลกทรอนกสบางประเภท และน�าเขาเปนรายไดของกองทน

ของรฐเพอเปนแหลงงบประมาณในการพฒนาและสนบสนน

กลไกการรบซอคนซากผลตภณฑฯและกลไกการจดการซาก

ผลตภณฑ อยางถกตองตามหลกวชาการและเปนมตรตอ

สงแวดลอม แตทงนตองมการผลกดนกฎหมายมารองรบการ

ด�าเนนการดงกลาว

ตอมา กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ไดมการศกษาและยกรางกฎหมาย เพอขบเคลอนการด�าเนน

งานตามยทธศาสตรการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟา

และอเลกทรอนกสเชงบรณาการหลายฉบบดงน

1. ป 2554 ยกรางพระราชบญญตสงเสรมการจดการ

ของเสยอนตรายจากผลตภณฑทใชแลว พ.ศ.........แตพระราช

บญญตดงกลาวไปซ�าซอนกบพระราชบญญตมาตราการการคลง

เพอสงแวดลอมทเสนอโดยกระทรวงการคลง ดงนนจงมการ

ยกรางพระราชกฤษฎกาก�าหนดหลกเกณฑ วธการ เงอนไข

และการจดการเงนรายได จากค าธรรมเนยมผลตภณฑ

ภายใตรางพระราชบญญตของกระทรวงการคลง แตในขณะนน

กระทรวงการคลงไมเหนดวยกบการรวมรางอนบญญตเกยวกบ

คาธรรมเนยมผลตภณฑไวในรางพระราชบญญตมาตราการการ

คลงเพอสงแวดลอม

2. ป 2557 ยกรางพระราชบญญตการจดการซากผลตภณฑ

เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสและของเสยอนตรายตอ

ชมชน พ.ศ.... เพอก�าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไข

การจดระบบรบคน รวบรวม เกบรกษา การขนสง การรไซเคล

และการก�าจดซากผลตภณฑฯ ใหมความปลอดภย โดยใช

หลกการการมส วนรวมของทกภาคสวนควบค ไปกบหลก

การความรบผดชอบของผ ผลต (Extended Producer

Responsibility:EPR) โดยมสาระส�าคญ ดงน

(1) ก�าหนดใหมคณะกรรมการก�าหนดประเภทผลตภณฑ

หรอกลมผลตภณฑทจะควบคม ชวงแรกเสนอใหเปนกล ม

ผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส

(2) ก�าหนดใหใชหลกการความรบผดชอบของผผลต

(Extended Producer Responsibility:EPR) ชวงแรกเนนการสงเสรม

ใหผ ผลตเสนอแผนความรบผดชอบ และรวมตวกนสราง

ระบบการจดการตดตาม และรายงานขอมล สวนการจดเกบ

คาธรรมเนยมผลตภณฑตองเตรยมความพรอมของกองทน

สงแวดลอม เพอน�าไปใชในการสนบสนนการจดการของเสย

อนตรายตามกฎหมายน

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


(3) ก�าหนดหนาทความรบผดชอบของทกภาคสวน ตงแต

ผบรโภค ผผลตและผน�าเขา ผจดจ�าหนาย องคกรปกครอง

สวนทองถน รวมทงผประกอบการรไซเคล

(4) ก�าหนดใหมศนยรบคนซากผลตภณฑฯ หรอเครอ

ขายศนยรบคน โดยไมกดกนรานคาของเกา พอคา มลนธตางๆ

แตตองปฏบตตามเงอนไขทก�าหนด

3. ป 2558 ยกรางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะ

แหงชาต พ.ศ..... เพอเปนกฎหมายวาดวยวธการบรหารจดการขยะ

ของหนวยงานของรฐ ซงมอ�านาจหนาทจดการขยะแตละ

ประเภทใหสามารถวางแผนรวมกนและด�าเนนการรวมกน

ในการจดการขยะในภาพรวม เพอแกไขปญหาทเกดจากขยะได

อยางครบวงจร รวมทงก�าหนดหนาทของบคคลตางๆ ทมสวน

ท�าใหเกดขยะขนในชมชนวาตองมบทบาทเกยวของอยางไรบาง

สวนวธการในการจดการขยะแตละประเภทซงเปนรายละเอยด

ทางเทคนควชาการเกยวกบการจ�ากดขยะนนยงคงใหเปนไป

ตามกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบ และประกาศทเกยวของ

เพยงแตรางพระราชบญญตนจะก�าหนดวธการบรหารกฎหมาย

ใหเกดการบรณาการ เพอความสอดคลองกนของมาตรฐาน

ในการด�าเนนการก�าจดขยะ และเพอใหประชาชนสามารถ

เขาถงขอมลและแนวทางในการจดการกบขยะแตละประเภท

ไดอยางถกตอง ซงจะมสวนเสรมสรางความรวมมอในการปฏบต

ตามกฎหมายโดยรางพระราชบญญตดงกลาว มสาระส�าคญ

ทเกยวของกบการบรหารจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟา

และอเลกทรอนกส ดงตอไปน

(1) ก�าหนดใหมคณะกรรมการบรหารจดการขยะเพอ

ใหมผบรหารกฎหมายในระดบนโยบายเปนผก�าหนดแนวทาง

ปฏบตและก�ากบการปฏบต โดยแบงเปน 2 ระดบ คอ ระดบชาต

มนายกรฐมนตรเปนประธาน และระดบพนท มผวาราชการ

จงหวดเปนประธานกรรมการ

(2) ก�าหนดใหมการบรหารกฎหมายทเกยวกบขยะ ถาม

กฎหมายก�าหนดรายละเอยดการด�าเนนการไวอยางไร ใหม

การปฏบตตามกฎหมายเหลานนตอไป เวนแตถาการจดการ

ขยะในเรองใดไมมกฎหมายบญญตไวโดยเฉพาะ ใหรฐมนตร

โดยความเหนชอบของคณะกรรมการบรหารจดการขยะแหงชาต

มอ�านาจออกกฎกระทรวงก�าหนดหลกเกณฑและวธการในการ

จดการขยะนนได

(3) ก�าหนดหนาทผผลตผลตภณฑควบคม โดยรฐมนตรม

อ�านาจประกาศก�าหนดใหผลตภณฑบางประเภทเปนผลตภณฑ

ควบคมได และเมอมประกาศผลตภณฑควบคมแลว ผผลตมหนาท

แจงขอมลเกยวกบการผลตผลตภณฑนนใหกรมควบคมมลพษ

ทราบ และตองเสนอแผนการจดการผลตภณฑควบคมของตน

(4) ก�าหนดใหมศนยรบคนขยะ เพอด�าเนนการรวบรวม

รบคน หรอรบชอจากผใชสนคาทจะทงเปนขยะ เพอด�าเนนการ

จดการขยะเหลานน

(5) ก�าหนดมาตรการสงเสรม ใหมกองทนการบรหาร

จดการขยะขนมาเฉพาะแยกตางหากจากกองทนสงแวดลอม

เพอเปนเงนทจะน�ามาใชจายในการสงเสรมการจดการขยะ

ใหเกดประสทธภาพและมความตอเนอง

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


เอกสารอางองกรมควบคมมลพษ. (2551). ยทธศาสตรการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสเชงบรณาการ. กรงเทพฯ : กรมควบคมมลพษ.กรมควบคมมลพษ. (2553). รายงานหลกโครงการศกษาหลกเกณฑ วธการ เงอนไข และอตราการจดเกบคาธรรมเนยมการจดการซากผลตภณฑ เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส. กรงเทพฯ : กรมควบคมมลพษ.กรมควบคมมลพษ. (2556). รายงานสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2556. กรงเทพฯ : กรมควบคมมลพษ.กรมควบคมมลพษ และ สถาบนวจยสภาวะแวดลอม จฬาลงกรณมหาวทยาลย. (2557). เอกสารประกอบการสมมนาเผยแพรผลการด�าเนนงาน “โครงการรางกฎหมายการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสและของเสยอนตรายตอชมชน”. กรงเทพฯ : กรมควบคมมลพษกรมควบคมมลพษ. (2558). เอกสารประกอบการประชมสมมนาเพอรบฟงความคดเหนตอรางกฎหมายวาดวยการบรหารจดการขยะของประเทศไทย. กรงเทพฯ : กรมควบคมมลพษ

ในอนาคตอนใกล ปญหาการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสจะเปนปญหาวกฤตสงแวดลอม

ของประเทศไทย สวนหนงเพราะเทคโนโลยทมการพฒนาอยางตอเนอง หรออาจเปนกลยทธในการสงเสรมการขายของผผลตเอง

ท�าใหผบรโภคตองทงผลตภณฑฯ เกาและซอของใหม รวมทงระบบการเกบหรอเรยกคนผลตภณฑเดมทเปนความรบผดชอบของผ

ผลตและผขายสนคาเหลานยงไมม จงเปนภาระขององคกรปกครองสวนทองถนซงไมมสถานทก�าจดอยางถกตอง ซากผลตภณฑ

เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสในประเทศไทยนบวนจะมปรมาณมาก และมแนวโนมเพมขนทกป ประกอบกบซาเลงและรานรบ

ซอของเกา ซงเปนแหลงรวบรวมและแยกชนสวนซากผลตภณฑฯ ทไดจากผบรโภค มการด�าเนนการอยางไมถกตองตามหลกวชาการ

รวมทงมการจดการซากทเหลอจากการแยกชนสวนอยางไมถกตอง ซงกอใหเกดปญหาผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชน

และสงแวดลอม องคกรปกครองสวนทองถน ซงเปนหนวยงานทด�าเนนการรบคนขยะ และการจดการซากทเหลอจากการแยกชนสวน

หรอของเสยอนตรายจากชมชน กมขดความสามารถไมเพยงพอทจะจดการซากผลตภณฑฯ ไดอยางมประสทธภาพ รวมทง

ประชาชนเองกยงไมมความรความเขาใจเกยวกบอนตรายของซากผลตภณฑฯ และผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพอนามย

รวมทงขาดแรงจงใจในการคดแยกขยะท�าใหไมไดรบความรวมมอในการคดแยกซากผลตภณฑฯ ออกจากขยะมลฝอยทวไป

ดงนน ถงเวลาแลวทการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสของประเทศไทย จ�าเปนตองมกฎหมายทเกยวของ

กบการจดการซากผลตภณฑฯ (WEEE Directive) เพอก�าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการจดระบบรบคน รวบรวม เกบรกษา

การขนสง การรไซเคล และการก�าจดซากผลตภณฑฯ ใหมความปลอดภย โดยใชหลกการการมสวนรวมของทกภาคสวนควบค

ไปกบหลกการความรบผดชอบของผผลต (Extended Producer Responsibility:EPR) เพอแกไขปญหาทเกดจากซากผลตภณฑฯ

ไดอยางครบวงจร รวมทงก�าหนดหนาทของบคคลตางๆ ทมสวนท�าใหเกดซากผลตภณฑฯ วาตองมบทบาทเกยวของอยางไรบาง

และเพอใหประชาชนสามารถเขาถงขอมลและแนวทางในการจดการกบซากผลตภณฑฯ แตละประเภทไดอยางถกตอง ซงจะม

สวนเสรมสรางความรวมมอในการปฏบตตามกฎหมาย ทงนประเทศไทยเองกเรมมการผลกดนกฎหมายทเกยวของมามากกวา

10 ปแลว แตคงยงไมสายเกนไป ถาเรวๆ นภายใตยคของการปฎรปประเทศไทยจะไดเหนการประกาศใชกฎหมายทเกยวของ

กบการจดการซากผลตภณฑฯ เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสขนในประเทศไทย

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


ขยะอเลกทรอนกส (E-waste) หรอ Waste Electrical and

Electronic Equipment (WEEE) เปนของเสยในกลมสารอนตราย

(Hazardous Waste) ทประกอบดวย เครองใชไฟฟาหรออปกรณ

ชนสวนอเลกทรอนกสทเสอมสภาพ ในปจจบนปญหาเกยวกบ

ขยะเหลานก�าลงเปนทวตกกงวลอยางมาก เนองจากชนสวน

ในอปกรณอเลกทรอนกสเหลาน มความเปนพษสงและไม

สามารถยอยสลายไดตามธรรมชาต

ความกาวล�าทางเทคโนโลยทกวนน ท�าให สนค า

อเลกทรอนกสอย ในสภาพตกร นอยางรวดเรวโดยเฉพาะ

เครองคอมพวเตอรตงโตะ หรอ PC รวมถงโทรศพทมอถอ

ซงมอตราการเปลยนใหมของผบรโภคสงทสด โดยอายการใชงาน

ของเครองคอมพวเตอรปจจบน อยระหวาง 3-5 ป ในขณะท

โทรศพทมอถอมอายใช งานเฉลย 2 ป โดยจ�านวนผ ใช

เครองคอมพวเตอร และโทรศพทมอถอปจจบนมมากกวา

1 พนลานคนทวโลก ซงจะเปนการเพมปญหาจ�านวนขยะ

อเลกทรอนกสในอนาคตได

จากขอมลรายงานของกรมโรงงานอตสาหกรรม [1] พบวา

ในปพ.ศ 2556 จ�านวนขยะอเลกทรอนกสภายในประเทศ

มปรมาณสงกวา 20 ลานเครอง และมแนวโนมเพมขน

รอยละ 10 ตอป โดยเฉพาะโทรศพทมอถอมปรมาณสงถง

9.2 ลานเครอง ซงถอวามากเปนอนดบ 1 รองลงมา คอ

อปกรณเลนภาพ/เสยง 3.3 ลานเครอง โทรทศน 2.5 ลาน

เครอง คอมพวเตอร 2 ลานเครอง เครองพมพ/โทรสาร

1.5 ล านเครอง กล องถ ายภาพ/วด โอ 7 แสนเครอง

เครองปรบอากาศ 7 แสนเครอง และตเยน 8 แสนเครอง

นอกจากน ยงพบวาในแตละปมขยะอเลกทรอนกสกวา

40 ลานตนทวโลก [2] ปจจบนโรงงานทงในและตางประเทศ

ทมกระบวนการคดแยกและบดยอยชนสวนอปกรณไฟฟา

สถานการณขยะอเลกทรอนกส และมลพษกอมะเรง

ชวนพศ บญยอย เมธวจน รงศรวรพงศ ณพวฒ ประวต ฐตมา สจนพรหม สทธศกด ณรงคศกด และรจยา บณยทมานนท

..ไดออกซน..

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


สถานการณขยะอเลกทรอนกส และมลพษกอมะเรง

อเลกทรอนกสยงมจ�านวนนอย ไมเพยงพอกบปรมาณ

ซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทเพมขนอยาง

รวดเรว และหากกระบวนก�าจด โดยการแปรรปน�ากลบมาใชใหม

(Recycle) ไมมมาตรการและการควบคมทดเพยงพอ ยอมกอให

เกดสารพษทมผลกระทบตอระบบนเวศและสงแวดลอมได

สารในกลม Dioxin, Furan และ Dioxin-related ถอเปน

กลมของสารเคมทมความเปนพษสงตอสงมชวต [3] โดยสวนมาก

กระบวนการรไซเคลขยะอเลกทรอนกส จะใชวธทไมถกตอง

อาท การเผาไหมในระบบเปด (Open Incineration) ซงเปนการ

ใหเกดสารพษ ทง Polychlorinated Dibenzo-p-dioxins and

Diobenzo-furans (PCDD/Fs) รวมถง Polybrominated Diphenyl

Ethers (PBDEs) และ Polychlorinated Biphenyls (PCBs) โดย

สามารถถกตรวจพบไดในดน พช และตวอยางทางชวภาพ

(bio-sample) ในบรเวณแหลงคดแยกขยะ [4] และบรเวณใกลเคยง

สารพษเหลานสามารถเขาสรางกายและสะสมยาวนาน ผาน

ทางระบบทางเดนหายใจซงจะลอยปนอยในฝนละออง และ

ระบบทางเดนอาหารผานการบรโภคอาหารทมการปนเปอน

อยในวตถดบ นอกจากนมงานวจยทางวทยาศาสตรทไดรบการ

ตพมพในวารสารระดบนานาชาตไดท�าการศกษา และตรวจพบ

การสะสมของ PCDD/Fs และ Polybrominated Dibenzo-p-

dioxins and Dibenzo-furans (PBDD/Fs) ในน�านมมารดาทอาศย

อยบรเวณรไซเคลไซตตางๆ เปรยบเทยบกน [5]

นอกจากนการสะสมของสารกลม Dioxin, Furan และ

Dioxin-related สามารถเกดขนและสรางผลกระทบไดใน

สงมชวตชนดอนๆ ดวย เชน ปลา นก และไขนก รวมถงตนไม

ในบรเวณทมการรไซเคลขยะอเลกทรอนกส โดยมการวเคราะห

และตรวจสอบปรมาณการดดซมและสะสมของสารเหลานผาน

ทางเปลอกของตนไมได [6]

รปท 1 และ 2 พนทเทกองและเผาขยะอเลกทรอนกส ต.โคกสะอาด อ.ฆองชย จ.กาฬสนธ

รปท 3 พนทเทกองและเผาขยะอเลกทรอนกส รปท 4 การเผาไหมในระบบเปด เพอน�าทองแดงในสายไฟ ต.โคกสะอาด อ.ฆองชย จ.กาฬสนธ กลบมาใชใหม

(ทมา: http://ewasteguide.info)

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


สถาบนไดออกซนแหงชาต กรมสงเสรมคณภาพ

สงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ได เลงเหนถงความส�าคญของปญหาทอาจสงผลกระทบ

ตอสงมชวตและระบบนเวศ อนเนองมาจากการรไซเคลขยะ

อเลกทรอนกสอยางผดวธ จงไดท�าการศกษาวจยและวเคราะห

ปรมาณสารในกลม Dioxin และ Furan ในอากาศบรเวณพนท

ทมการรไซเคลขยะเหลาน ทอ�าเภอฆองชย จงหวดกาฬสนธ

โดยท� าการ เก บ ต วอย า งอากาศในพ นท รอบบ อขยะ

(อ.ฆองชย จ.กาฬสนธ) รวมทงสน 3 จด ไดแก บรเวณรมถนน

ขอนแกน-โพนทอง โรงเรยนบวสะอาดสงเสรม และโรงเรยนโคก

ประสทธวทยา ตามมาตรฐานของกระทรวงสงแวดลอมญปน

โดยใชเครอง High volume air sampler รน HV1000R ท�าการ

ดดอากาศผานกระดาษกรองและพอลยรเทนโฟม (PUF)

ดวยอตราเรว 700-1000 ลกบาศกเมตรตอนาท เปนเวลา

18-24 ชวโมงตอเนอง ตวอยางทเกบไดน�าไปสกดดวยโทลอน

แลวก�าจดสงสกปรกโดยใช Multilayer Silica Column และ Active

Carbon Chromatography จากนนน�าไปวเคราะหดวยเครอง

Gas Chromatograph/High Resolution Mass Spectrometer

รน JEOL JMS-800D และวเคราะหผลดวยโปรแกรม DIOK

ซงจากผลการวเคราะหตวอยางพบวา อากาศบรเวณ

ชมชนใน อ.ฆองชย จ.กาฬสนธ ทง 3 จด ไดแก รมถนน

ขอนแกน-โพนทอง (หางจากพนทเผา 1 กโลเมตร) โรงเรยน

บวสะอาดสงเสรม (หางจากพนทเผา 2 กโลเมตร) และโรงเรยน

โคกประสทธวทยา (หางจากพนทเผา 6 กโลเมตร) พบวา

มปรมาณรวมของไดออกซน/ฟวแรน เทากบ 0.0946, 0.0167

และ 0.0680 พโคกรม TEQ ตอลกบาศกเมตร ตามล�าดบ

เมอเทยบกบคามาตรฐานของสารไดออกซนในบรรยากาศทวไป

ทประเทศแคนาดาและประเทศญป นก�าหนด ปรมาณทพบ

ไมควรเกน 0.1 พโคกรม TEQ ตอลกบาศกเมตร และ 0.6

พโคกรม TEQ ตอลกบาศกเมตร โดยมคาต�ากวาคามาตรฐานของ

ญปน ซง ก�าหนดไวไมเกน 0.6 พโคกรม TEQ ตอลกบาศกเมตร [7]

และในประเทศแคนาดาก�าหนดไวไมเกน 0.1 พโคกรม TEQ [8]

ส�าหรบประเทศไทยยงไมมการก�าหนดคามาตรฐานของ

ไดออกซนในอากาศถงแมวาปรมาณสารไดออกซนทตรวจพบ

ใน 3 พนทนน จะไมเกนมาตรฐานทตางประเทศก�าหนด แตยงม

ความจ�าเปนตองเฝาระวงเนองจากมการน�าขยะจากพนทอน

มาคดแยกในพนท ต.โคกสะอาดและเผามากขนตามจ�านวนขยะ

อเลกทรอนกสทเพมขนทกป

การตรวจวดสารไดออกซนในบรรยากาศของพนท

ส�ารวจยงอยในเกณฑมาตรฐานทไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม

คามาตรฐานทก�าหนดของสารไดออกซนและฟวแรนทยอมรบ

ได คอไมเกน 0.6 pg-TEQ/m3 นอกจากจะตรวจพบสารพษ

ชนดไดออกซน/ฟวแรนบรเวณสถานทคดแยกขยะอเลกทรอนกส

แลว ยงมรายงานจากวารสารพษวทยาไทย [9] มการตรวจ

พบสารพษชนดอนทอาจสงผลกระทบตอสขภาพของผ คน

โดยรอบ เชน สารจ�าพวกโลหะหนก ไดแก ตะกว (Lead)

ปรอท (Mercury) แคดเมยม (Cadmium) โครเมยม (Chromium)

และสารอนๆ ทสามารถพบได เชน กลมโบรมน (Brominated

Flame Retardants) โพลไวนลคลอไรด (Polyvinyl Chloride

PVC) โพลคลอรเนตไบฟนล (Polychlorinated Biphenyls,

PCBs) ไตรฟนลฟอสเฟต (Triphenyl phosphate, TPP)

โนนลฟนอล (Nonylphenol, NP) และโพลคลอรเนทเตดแนฟทาลน

(Polychlorinated Naphthalene, PCNs)

ดงนนการจดการพนทบรเวณบอก�าจดขยะอเลกทรอนกส

จงเปนสงททางภาครฐและเอกชนควรใหความส�าคญ แมวา

ในทางปฏบตจะกระท�าไดคอนขางยากกตาม โดยในปจจบนน

ในหลายประเทศก�าลงมการรณรงคใหลดและจ�ากดพนทการ

จดการขยะ รวมถงการสงขยะเหลานไปรไซเคลทบรษทรบก�าจด

ซงไดรบมาตรฐานการรบรอง และมกระบวนการทเปนมตรตอ

สงแวดลอม นอกจากน ยงมนวตกรรมใหมๆ อาท เตาเผาขยะ

ไรมลพษ ทมการควบคมอณหภม และการเผาไหม ซงสามารถ

เปนอกทางเลอกหนงในการจดการปญหาน

ภาพเครอง High volume air sampler รน HV1000R

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


สารประกอบปรมาณไดออกซน/ฟวแรน (pg-TEQ/m3)

ถ.ขอนแกน-โพนทอง รร.บวสะอาดสงเสรม รร.โคกประสทธวทยา

2,3,7,8-TCDD - - -

1,2,3,7,8-PeCDD - - -

1,2,3,4,7,8-HxCDD 0.0009 0.0003 0.0004

1,2,3,6,7,8-HxCDD 0.0023 0.0006 0.0011

1,2,3,7,8,9-HxCDD 0.0027 0.0007 0.0005

1,2,3,4,6,7,8-HpCDD 0.0009 0.0003 0.0003

OCDD 0.00004 0.00003 0.00001

2,3,7,8-TCDF 0.0048 0.0009 0.0047

1,2,3,7,8-PeCDF 0.0018 0.0003 0.0012

2,3,4,7,8-PeCDF 0.0310 0.0050 0.0230

1,2,3,4,7,8-HxCDF 0.0107 0.0019 0.0093

1,2,3,6,7,8-HxCDF 0.0113 0.0018 0.0083

2,3,4,6,7,8-HxCDF 0.0140 0.0025 0.0079

1,2,3,7,8,9-HxCDF 0.0086 0.0012 0.0078

1,2,3,4,6,7,8-HpCDF 0.0043 0.0009 0.0029

1,2,3,4,7,8,9-HpCDF 0.0010 0.0002 0.0006

OCDF 0.0001 0.0000 0.0001

ไดออกซนและฟวแรน ทงหมด

0.0946 0.0167 0.0680

ตารางแสดงคาปรมาณสารประกอบในกลม ไดออกซน/ฟวเรน แบงตามพนทททำาการทดลอง

รปท 5 จดเกบตวอยาง ถ.ขอนแกน-โพนทอง รปท 6 จดเกบตวอยาง โรงเรยนบวสะอาดสงเสรมและทมงาน ทสจ.กาฬสนธ

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


แผนทเกบตวอยางอากาศบรเวณ ต.โคกสะอาด อ.ฆองชย จ.กาฬสนธ A: บรเวณพนทเผาขยะ E-waste B: ถ.ขอนแกน-โพนทอง, (หางจากพนทเผา 1 กโลเมตร) C: รร.บวสะอาดสงเสรม, (หางจากพนทเผา 2 กโลเมตร) D: รร.โคกประสทธวทยา, (หางจากพนทเผา 6 กโลเมตร)

[1] รายงานภาวะสงคมไทยไตรมาส 3 ป 2557, ส�านกงาน สศช, กรมโรงงานอตสาหกรรม, กระทรวงอตสาหกรรม. [2] Zeng, X., Song, Q., Li, J., Yuan, W., Duan, H., Liu, L., 2015. J. Clean. Prod. 90, 55-59.[3] Sorg, O., 2014. AhR signaling and dioxin toxicity. Toxicol. Lett. 230, 225-233. [4] Liu, H., Zhou, Q., Wang, Y., Zhang, Q., Cai, Z., Jiang, G., 2008. Environ. Int. 34, 67-72.[5] Tue, N.M., Katsura K., Suzuki, G., Tuyen, L.H., Takasuga, T., Takahashi, S., Viet, P.H., Tanabe, S., 2014. Ecotox. Environ. Safe. 106,

220-225. [6] Wen, S., Yang, F., Li, J.G., Gong, Y., Zhang, X.L., Hui, Y., Wu, Y.N., Zhao, Y.F., Xu, Ying., 2009. Chemosphere. 74, 981-987.[7] Ministry of the Environment, Government of Japan. <http:// www.env.go.jp/en/chemi>.[8] Canadian Council of Ministers of the Environment. < http://www.ccme.ca/en>.[9] อรวรรณ พพสทธ และศลพร แสงกระจาง, 2533. พษวทยาไทย 25(1), 67-76.

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


ดวยความตระหนกและเขาใจในความเสอมโทรมของทรพยากรชวภาพ การถดถอยของความหลากหลายชวภาพ

ประเทศไทยตดสนใจเขาเปนภาคอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ ลำาดบท 188 โดยมหนาทจะตองดำาเนน

การตามขอตดสนใจและพนธกรณในมาตราตางๆ ของอนสญญาฯ โปรแกรมงานของอนสญญาฯ และขอตดสนใจการ

ประชมทเกดขนจากการประชมทเกดขนจากการประชมสมชชาภาค

อนสญญาฯ สมยตางๆ โดยส�านกงานนโยบายและ

แผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในฐานะหนวยงาน

ประสานงานกลางระดบชาตของอนสญญาฯ มหนาทในการ

ประสานและด�าเนนการเพอใหการอนมตการตามอนสญญาฯ

บรรลวตถประสงค อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ

ภายใตโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต (UNEP) ไดเปดให

มการลงนามเมอวนท 5 มถนายน ค.ศ. 1992 และมผลบงคบใช

ตงแตวนท 29 ธนวาคม ค.ศ. 1993 ปจจบนมภาคอนสญญาฯ

193 ประเทศ อนสญญาฯ มเปาหมายเพอสงเสรมการอนรกษความ

หลากหลายทางชวภาพ การใชประโยชนองคประกอบของความ

หลากหลายทางชวภาพอยางยงยน และการแบงปนผลประโยชน

ทไดจากการใชทรพยากรพนธกรรมอยางยตธรรมและเทาเทยม โดยม

สมชชาภาคอนสญญาฯ (COP) เปนหนวยงานบรหารจดการของ

อนสญญาฯ หลกการของ Convention of Biodiversity มดงน

1. รฐมสทธอธปไตยเหนอทรพยากรธรรมชาตของตน 2. การแบง

ปนผลประโยชนจากการใชทรพยากรพนธกรรม และภมปญญา

ทองถนอยางเทาเทยมและยตธรรม ทงผลการวจยและพฒนา

และผลประโยชนขอการพาณชย 3. น�าไปสการอนรกษและใช

ประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน 4. เอออ�านวย

การถ ายทอดเทคโนโลยให แก ประเทศก�าลงพฒนาและ

5. การมสวนรวมในการวจยและพฒนาทเกยวกบทรพยากร

พนธกรรมของภาคผให วตถประสงคของอนสญญา 1.เพออนรกษ

ความหลากหลายทางชวภาพ 2. ใชประโยชนจากองคประกอบของ

ความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน 3. แบงปนผลประโยชนทได

จากการใชทรพยากรพนธกรรมอยางยตธรรมและเทาเทยม โดยการ

เขาถงทรพยากรพนธกรรมและการถายทอดเทคโนโลยทเกยวของ

อยางเหมาะสม (www.onep.go.th,ค.ศ.2015) รายละเอยดความ

ส�าคญในการประชม COP ตางๆ ดงน

คว�มหล�กหล�ยท�งชวภ�พของประเทศ

เพอใหเกดผลสมฤทธ

ภ�ยใตก�รประชมสมชช�ภ�คอนสญญ�ว�ดวย

คว�มหล�กหล�ยท�งชวภ�พ สมยท 1-12

ดร. จฑาธป อยเยน

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


การประชมสมชชาภาคอนสญญาฯ สมยท 1 (COP1):

การประชมสมยแรกของสมชชาภาคอนสญญาฯ มขนในเดอน

พฤศจกายน-ธนวาคม ค.ศ. 1994 ณ กรงนสซอ ประเทศบาฮามาส

สมชชาภาคอนสญญาฯ ไดก�าหนดกรอบการด�าเนนงาน

ตามอนสญญาฯ โดยจดตงกลไกการเผยแพรขอมลขางสาร

(CHM) คณะทปรกษาทางวทยาศาสตร (SBSTTA) และมอบหมาย

ให กองทนสงแวดลอมโลก (GEF) เป นกลไกการเงนขอ

อนสญญาฯ


มขนในเดอนพฤศจกายน ค.ศ. 1995 ณ กรงจาการ ตา

ประเทศอนโดนเซย สมชชาภาคอนสญญาฯ ไดรบรองขอมต

เกยวกบความหลากหลายทางชวภาพทางทะเลและชายฝ ง

(Jakarta Mandate) และไดจดตงคณะท�างานเฉพาะกจวาดวย

ความปลอดภยทางชวภาพขน เพอเตรยมการจดท�าพธสาร

วาดวยความปลอดภยทางชวภาพ


มขนในเดอนพฤศจกายน ค.ศ. 1996 ณ กรงบวโนสไอเรส

ประเทศอารเจนตนา ตามล�าดบสมชชาภาคอนสญญาฯ

ไดรบรองบนทกความเขาใจกบกองทนสงแวดลอม (GEF)


มขนในเดอนพฤษภาคม ค.ศ. 1998 ณ กรงบราทสลาวา

สาธารณรฐสโลวก สมชชาภาคอนสญญาฯ ไดจดตงคณะท�างาน

วาดวยมาตรา 8 (j) (ความรทสบทอดตามธรรมเนยมประเพณ)

และคณะผเชยวชาญเรองการเขาถงและการแบงปนผลประโยชน

และรบรองโปรแกรมงานวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ

ในปาไม และการรเรมทวโลกทางอนกรมวธาน (GTI)

การประชมสมชชาภาคอนสญญาฯ สมยพเศษ

(ExCOP): หลงจากการประชมคณะท�างานวาดวยความปลอดภย

ทางชวภาพหกครง ในชวงระหวางป 1996 ถง 1999 สมชชา

ภาคอนสญญาฯ ไดมการประชมสมยพเศษ (ExCOP) ครงแรก

ในเดอนกมภาพนธ ค.ศ.1999 ณ เมองคารตาเฮนา ประเทศ

โคลอมเบย ซงยงไมไดขอสรปทเปนฉนทามตในการยกราง

พธสารความปลอดภยทางชวภาพ จงมการประชมอกครง

(resumed ExCOP) ในเดอนมกราคม ค.ศ. 2000 ณ นครมอนทรออล

ประเทศแคนาดา ซงไดรบรองพธสารคารตาเฮนาวาดวย

ความปลอดภยทางชวภาพ และจดตงคณะกรรมการระหวาง

รฐบาลส�าหรบพธสารคารตาเฮนาวาดวยความปลอดภย

ทางชวภาพ (ICCP) เพอเตรยมการประชมสมชชาภาคพธ

สารฯ (COP/MOP) สมยท 1 พธสารฯ มงเนนทประเดนการ

ขนยาย การดแล และการใชประโยชนสงมชวตทไดรบการ

ดดแปลงพนธกรรม (LMOs) อยางปลอดภย ซงสงมชวตดงกลาว

อาจมผลเสยหายตอความหลากหลายทางชวภาพ โดยค�านงถง

สขอนามยของมนษย และมงเนนเปนพเศษเรองการเคลอนยาย

สงมชวตดงกลาวขามพรมแดน


มขนในเดอนพฤษภาคม ค.ศ. 2000 ณ กรงไนโรบ ประเทศเคนยา

สมชชาภาคอนสญญาฯ ไดรบรองโปรแกรมงานวาดวยความ

หลากหลายทางชวภาพในพนทแหงแล งและพนทก งชน

โปรแกรมงานว าด วยความหลากหลายทางชวภาพทาง

การเกษตร มาตรการสร างแรงจงใจ มาตรา 8 ( j ) และ

ค�าแนะแนวทางเชงปฏบตเรองแนวทางเชงระบบนเวศ การใช

ประโยชนอยางยงยน ความหลากหลายทางชวภาพกบการ

ท องเ ทยว ชนดพนธ ต างถน ทรกราน การร เรมท วโลก

ทางอนกรมวธาน และจดตงคณะท�างานเรองการเขาถงและ

การแบงปนผลประโยชน


มขนในเดอนเมษายน ค.ศ. 2002 ณ กรงเฮก ประเทศ

เนเธอรแลนด สมชชาภาคอนสญญาฯ ไดรบรองแผนกลยทธ

ส�าหรบอนสญญาฯ รวมถงเปาหมายลดอตราการสญเสยความ

หลากหลายทางชวภาพอยางมนยส�าคญ ภายในป 2010 และ

ไดรบรองโปรแกรมงานวาดวยความหลากหลายทางชวภาพใน

ปาไมฉบบทปรบปรงแกไขแลว หลกแนวทางวาดวยชนดพนธ

ตางถนทรกราน แนวทางบอนนวาดวยการเขาถงและการแบงปน

ผลประโยชน รวมถงขอมตวาดวยกลยทธทวโลกส�าหรบการ

อนรกษพช (GSPC) มาตรการสรางแรงจงใจ มาตรา 8 (j)

และโปรแกรมงานส�าหรบการรเรมทวโลกทางอนกรมวธาน


มขนในเดอนกมภาพนธ ค.ศ. 2004 ณ กรงกวลาลมเปอร

ประเทศมาเลเซย สมชชาภาคอนสญญาฯ ไดรบรองโปรแกรม

งานวาดวยความหลากหลายทางชวภาพแหงภเขา โปรแกรมงาน

วาดวยพนทคมครอง และ โปรแกรมงานวาดวยการถายทอด

เทคโนโลยและความรวมมอทางเทคโนโลย และมอบหมาย

ใหคณะท�างานวาดวยการเขาถงและการแบงปนผลประโยชน

เรมท�าการเจรจาตอรองเรองระบอบระหวางประเทศวาดวยการ

เขาถงและการแบงปนผลประโยชน สมชชาภาคอนสญญาฯ

ยงได รบรอง ข อมตในการทบทวนการด�าเนนงานตาม

อนสญญาฯ, แผนกลยทธ และความก าวหน าในการ

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


บรรลเปาหมายป 2010 แนวทางอคเวย ค ส�าหรบการวเคราะห

ประเมนผลกระทบทางวฒนธรรม สงแวดลอม และสงคม

หลกการและแนวทางแอดดส อาบาบา ส�าหรบการใชประโยชน

อยางยงยน และแนวทางวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ

กบการพฒนาการทองเทยว


มขนในเดอนมนาคม ค.ศ. 2006 ณ เมองครตบา สหพนธ

สาธารณรฐบราซล สมชชาภาคอนสญญาฯ ไดรบรองโปรแกรม

งานวาดวยความหลากหลายทางชวภาพแหงเกาะ และขอมตใน

ประเดนตางๆ รวมถง: มาตรา 8 (j) การตดตอสอสาร การใหการ

ศกษา และการเสรมสรางความตระหนกแกสาธารณชน (CEPA)

ความรวมมอกบอนสญญาอนๆ และการมสวนเกยวของของ

ภาคเอกชน พนทคมครอง รวมถงพนทคมครองในเขตทะเลหลวง

มาตรการสรางแรงจงใจ ความหลากหลายทางชวภาพกบการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ความหลากหลายทางชวภาพ

ในปาไม ความหลากหลายทางชวภาพทางทะเลและชายฝง

และความหลากหลายทางชวภาพทางการเกษตร สมชชาภาค

อนสญญาฯ ไดยนยนขอมตสมชชาภาคอนสญญาฯ ในการ

ประชมสมยท 5 (COP5) ทใหหามการทดสอบภาคสนาม

กบเทคโนโลยทจ�ากดการใชพนธกรรม (GURTs) และขอให

คณะท�างานวาดวยการเขาถงและการแบงปนผลประโยชน

ด�าเนนงานเรองระบอบระหวางประเทศวาดวยการเขาถงและ

การแบงปนผลประโยชนใหเสรจโดยเรวทสด กอนการประชม

สมชชาภาคอนสญญาฯ สมยท 10 (COP10) ใน ค.ศ. 2010


มขนในเดอนพฤษภาคม ค.ศ. 2008 ณ นครบอนน สหพนธ

สาธารณรฐเยอรมน สมชชาภาคอนสญญาฯ ไดรบรอง: แผนท

เสนทาง (roadmap) ส�าหรบการเจรจาตอรองเรองระบอบ

ระหวางประเทศวาดวยการเขาถงและการแบงปนผลประโยชน

ใหเสรจภายในก�าหนดเวลาป 2010 กลยทธส�าหรบการขบเคลอน

ทรพยากร และเกณททางวทยาศาสตรและวชาการส�าหรบพนท

ทางทะเลทจ�าเปนตองไดรบการคมครอง และไดจดตงคณะ

ผเชยวชาญเฉพาะกจวาดวยความหลากหลายทางชวภาพกบการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศขน และรบรองขอมตในประเดน

ตางๆ เชน เชอเพลงชวภาพ ตนไมตดตอพนธกรรม พนท

คมครอง และสภาวะการเพมธาตอาหารในมหาสมทร (ocean

fertilization)

การประชมสมชชาภาคอนสญญาฯ สมยท 10

(COP10): มขนในเดอนตลาคม 2010 ณ นครนาโงยา ประเทศ

ญป น สมชชาภาคอนสญญาฯ ไดรบรอง: พธสารนาโงยา

วาดวยการเขาถงและการแบงปนผลประโยชนจาก ทรพยากร

พนธกรรม ซงก�าหนดกฎระเบยบและขนตอนส�าหรบการด�าเนน

งานตามวตถประสงคขอทสามของอนสญญาฯ แผนกลยทธ

ของอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ ส�าหรบ

ป 2011 - 2020 และเปาหมายไอจ ขอมตเกยวกบกจกรรม

และดชนชวดส�าหรบการด�าเนนงานตามกลยทธการขบเคลอน

ทรพยากร และขอมตในประเดนตางๆ กวา 40 ขอ รวมถง

ความหลากหลายทางชวภาพในแหลงน�าในแผนดน การใช

ประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศกบความหลากหลายทางชวภาพ

การรเรมทวโลกทางอนกรมวธาน ชนดพนธตางถนทรกราน

และแนวทางและวธการปรบปรงประสทธภาพของคณะทปรกษา

ทางวทยาศาสตรฯ (SBSTTA)


มขนระหวางวนท 8-19 ตลาคม 2012 ณ เมองไฮเดอราบาด

สาธารณรฐอนเดย ในการประชมครงน สมชชาภาคอนสญญาฯ

ไดรบรองขอมต 33 ขอ ทงในประเดนเชงกลยทธประเดน

สารตถะ ประเดนการบรหารจดการ และประเดนทาง

การเงนและงบประมาณ ทส�าคญก�าหนดเปาหมายเฉพาะกาล

(interim target) ในการเพมการสนบสนนทรพยากรการเงน

ในการด�าเนนงานดานความหลากหลายทางชวภาพ ใหแก

ประเทศก�าลงพฒนามากขนเปนสองเทา ภายในป 2015 และ

ใหคงการสนบสนนดงกลาวจนถงป 2020 เรงเตอนภาคและ

กระต นรฐบาลอน และองคกรทเกยวของเพอด�าเนนงาน

สอดประสานเพอบรรลเปาหมายไอจท 14 (Aichi Target 14)

(ระบบนเวศและบรการทส�าคญยงไดรบการเฝาระวง) และ15

(ระบบนเวศไดรบการฟนฟและฟนฟความหยดหย นคงทน)

และเพอเกอกลตอการบรรลความส�าเรจของเปาหมายอน และ

รบทราบถงแนวทางโดยสมครใจส�าหรบพจารณาความหลาก

หลายทางชวภาพในการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA)

และการวเคราะหสงแวดลอมเชงกลยทธ (SEAs) พเศษเฉพาะ

ความหลากหลายทางชวภาพในพนททะเลและชายฝงรวมทง

พนทนอกเขตอ�านาจรฐ (ABNJ)

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015



มขนระหวางวนท 6-17 ตลาคม 2014 ณ เมองพยองซาง

สาธารณรฐเกาหล ประมวลมตทประชมเปนชดนโยบายทเรยกวา

Pyeongchang Roadmap for the enhanced implementation

of the Strange Plan for Biodiversity 2011-2020 and the

achievement of the Aichi Biodiversity Target (Pyeongchang

Roadmap) โดยมตทจะน�ามารวมในชดนโยบาย มดงตอไปน

1. การทบทวนความกาวหนาในการบรรลเปาหมายของ

แผนกลยทธความหลากหลายทางชวภาพ 2011-2020 และ

เปาหมายไอจและกจกรรมในการพฒนาความกาวหนาในเรอง

ดงกลาว ความรวมมอระหวางอนสญญาฯ อนๆ

2. การระดมทรพยากร

3. ความหลากหลายทางชวภาพ และการพฒนาอยาง

ยงยน

เอกสารอางองฝายความหลากหลายทางชวภาพ (2558) เอกสารประกอบการประชมเพอเผยแพรขอตดสนใจการประชมสมชชาภาคอนสญญาวาดวยความหลากหลาย ทางชวภาพ สมยท 12. ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2558. ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (2558) (ราง) แผนแมบทบรณาการจดการความหลากหลายทางชวภาพ พ.ศ. 2556-2564 กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

ตงแตเรมมการประชม COP1 ถง COP12 เปนเวลา

กวา 20 ป ทนานาชาตสมาชกใหความพยายามในการลดการ

ท�าลายความหลากหลายทางชวภาพ และอนรกษใหเกดการ

ใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน ในขณะ

ทสถานการณการลดลงของความหลากหลายทางชวภาพยง

เกดขนทวโลก จากทประชมคขนานกบการประชม COP ประเทศ

สมาชกสากลไดรวมกน 167 สมาชก ไดอทศแรงกายและแรงใจ

ร วมกนในการท�างานใหสงคมตระหนกในการอย ร วมกบ

ธรรมชาต โดยจดตง “ The International Partnership for the

Satoyama Initiative (IPSI) เพอรวมกนในการหาวธการ และ

การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตอยางยงยนตอปจจบน

และอนาคต เพอใหการแกปญหาวกฤตของโลกใหส�าเรจลลวง

กระทรวงสงแวดลอมของญปน (the Ministry of the Environment

of Japan (MOEI) และ the United Nations University Institute

for the Advanced Study of Sustainability (UNU-IAS: formerly

the United Nations University Institute of Advanced Studies)

รวมกนรเรมโครงการ Satoyama Initiative เปนกลยทธในการ

จดการทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน ส�าหรบประเทศไทย

ไดมการจดท�าแผนแมบทบรณาการจดการความหลากหลาย

ทางชวภาพ พ.ศ. 2556-2564 เพอใหบรรลวตถประสงค

ในการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพของประเทศ

โดยความร วมมอระหว าง ส�านกงานนโยบายและแผน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ส�านกงานคณะกรรมการ

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และส�านกงานพฒนา

เศรษฐกจจากฐานชวภาพ (องคการมหาชน) โดยไดรบความ

เหนชอบจากคณะอนกรรมการอนสญญาวาดวยความหลาก

หลายทางชวภาพ ครงท 1/2556 วนท 2 ตลาคม 2556 ส�าหรบ

เปนกรอบแนวทางในการด�าเนนงานในระดบชาต ประกอบ

ดวยเปาหมายระดบชาตดานความหลากหลายทางชวภาพ

และแผนปฏบตการการจดการความหลากหลายทางชวภาพ

พ.ศ. 2558-2559 รวมทงรายงานผลการด�าเนนงานทสอดคลอง

กบ (ร าง) แผนปฏบตการฯ พ.ศ. 2558-2559 ซงขณะน

อยระหวางการด�าเนนการเพอน�าแผนงานดงกลาวสการปฏบต

ใหเกดผลสมฤทธตอไป

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015

23ก�วหน�พฒน�

พลาสตกทเราใชในปจจบนไมวาจะเปน ถงพลาสตกจากรานสะดวกซอ แกวนำาพลาสตกจากรานกาแฟ แมกระทงผลตภณฑพลาสตกทใชในชวตประจำาวน ลวนเกดจากเมดพลาสตกและเรซนทผานกระบวนการปโตรเคม ซงพลาสตกเหลานมนำาหนกเบา ราคาถก สะดวก และทนความชน จงมการใชอยางแพรหลาย และเมอพลาสตกเหลานกลายเปนขยะ ตองใชระยะเวลานานกวาจะยอยสลายไดหมดในธรรมชาต ตกคางในสงแวดลอม แมวาพลาสตกทผานการใชงานบางสวนจะถกนำามาจดการโดยใชหลก 3R นนคอ Reduce Reuse และ Recycle แตกไมสามารถดำาเนนการไดอยางเตมท เพราะคาใชจายในการจดการขยะเพอนำามาใชใหมทคอนขางสง ทำาใหไมประสบผลสำาเรจและสงผลใหปรมาณขยะพลาสตกยงคงเพมขนอยางตอเนอง

จากปญหาดงกลาวประเทศไทยจงผลกดนใหเกด

อตสาหกรรมพลาสตกชวภาพ ดวยความพรอมดานวตถดบ

ทมความอดมสมบรณดานวตถดบชวมวลหรอวตถดบทางการ

เกษตร เชน มนส�าปะหลง ขาวโพด และออย ซงสามารถแปรรปเปน

ผลตภณฑใหมและสรางมลคาเพม ซงพชดงกลาวมสวนประกอบ

ของแปง น�าตาล และเสนใยทใช เป นองคประกอบหลก

ในการน�ามาผลตเปนเมดพลาสตกชวภาพมคณสมบตเหมอน

พลาสตกทวไป สามารถสลายตวไดทางชวภาพ (Compostable)

มกลไกการยอยสลาย ดวยเอนไซม และแบคทเรยในธรรมชาต

ซงเมอยอยสลายหมดแลวจะไดผลตภณฑเปน น�า มวลชวภาพ

กาซมเทน และกาซคารบอนไดออกไซด ซงสงเหลานเปนสงจ�าเปน

ในการเจรญเตบโตและด�ารงชวตของพช กลายเปนปยกลบคนสดน

ชวยลดปญหามลพษในสงแวดลอม

ส�าหรบการผลตพลาสตกชวภาพจากวตถดบชวมวลนน ม

กระบวนการผลตทส�าคญ คอ การน�ามนส�าปะหลง ขาวโพด และ

ออย มาแปรรปใหเปนแปง แลวน�าไปผานกระบวนเปลยนแปง

ใหเปนน�าตาล เรยกวา แซคคารฟเคชน ดวยเอมไซมท�าให

ไดกลโคสเหลว แลวน�ากลโคสเหลวไปหมกโดยเชอแบคทเรย

หรอเชอราจะไดเปนมอนอเมอร เชน กรดแลคตก จากนน

เขาสกระบวนการเชอมตอโมเลกล ท�าใหได Polylactic acid

(PLA) หรอ Polybutylene succinate (PBS) ซงเปนพอลเมอร

ยอยสลายไดทางชวภาพ ยกเวน Polyhydroxyalkanoates (PHAs)

จะเกดเปนพอลเมอรยอยสลายไดทางชวภาพภายในเซลล

ของแบคทเรยหลงจากการหมกกลโคสไดทนท พอลเมอรเหลา

นจะถกน�าไปผานกระบวนการคอมพาวดง (compounding)

หรอน�าไปผานกระบวนการผสมพอลเมอรหรอวสดผสมโดย

การเตมแตงเพอปรบปรงสมบตของเมดพลาสตกใหดขน และ

น�าไปผานกระบวนการสดทายคอการขนรปเปนผลตภณฑตางๆ

ดงรป

ผลตภณฑเพอสงแวดลอม

แฟรดาซ มาเหลม พรพงษ สทรเดชะ ประภาภรณ พรมมา

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


ผลตภณฑพลาสตกชวภาพ

พลาสตกชวภาพ เชน PLA PBS

กลโคส

การแซคคารฟคชน โดยเอนไซม

การหมกโดยใชเชอแบคทเรย

การคอมพาวดงการขนรป

การพอลเมอรไรเซชน

Lacticacid

Succinicacid

PHAs

รปแสดงกระบวนการผลตผลตภณฑพลาสตกชวภาพ

จากกระบวนผลตพลาสตกชวภาพ แบงตามลกษณะของสารแตงเตมเพอปรบปรงสมบตของการนำาไปใชงาน 3 ชนด ดงน

ชนด คณสมบต ตวอยางผลตภณฑ

Polyhydroxyalkanoates (PHAs)

- สามารถยอยแปงใหเปนนำาตาลดวยเชอ Escherichia coli และเปลยนโครงสรางทางเคมของนำาตาลใหเปน PHAs

- ทนอณหภมไดสงถง 55-60 °C- มคณสมบตในการขนรปเปนฟลม

การฉดและเปาใหไดเปนผลตภณฑ

Polylactic acid (PLA)

- ผลตจากกระบวนการหมกนำาตาล ใหเปนกรดแลคตก (Lactic acid)

- ทนอณหภมไดสงถง 55-60 °C- มสมบตใส แขง เปราะ การดงยดตำา

Polybutylene succinate (PBS)

- ผลตจากการปฏกรยาการควบแนนของ กรดซคซนก และ 1,4-บวเทนไดออล

- ทนอณหภมไดสงถง 90-100°C- สามารถขนรปเปนฟลมไดงาย มสมบต

การดงยดสง ทบแสง

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


พลาสตกชวภาพทผานการใชงานสามารถยอยสลายไดโดยน�ามาฝงกลบในสภาวะทเหมาะสม สามารถแตกตวเปนปย

และสลายตวไดเปนคารบอนไดออกไซดและน�า ภายในระยะเวลา 180 วน ดงรป

Compostable 180 วน

รปแบบกระบวนการการยอยสลายของพลาสตกชวภาพ

ตวอยางผลตภณฑ

จากความพรอมดานวตถดบของประเทศไทยตออตสาหกรรมพลาสตกชวภาพ ท�าใหบรษท มลตแบกซ จ�ากด (มหาชน)

สามารถผลตเมดพลาสตกชวภาพ ตนแบบ M-BIO ไดจากมนส�าปะหลง ซงการคนควาวจยและพฒนาเทคโนโลยการผลตพลาสตก

ชวภาพ จนสามารถน�าไปใชประโยชนไดดเทยบเทากบพลาสตกทใชงานกนอยในปจจบน นบเปนความส�าเรจรายแรกของบรษทของ

คนไทย โดยมจดเดนตรงทเปนพลาสตกทสามารถยอยสลายได 100% มสวนผสมจากวตถดบชวมวลและเปนมตรตอสงแวดลอม

ผานการทดสอบจากสถาบน OWS (Organic Waste Systems) ประเทศเบลเยยม

จากการผลกดนใหเกดอตสาหกรรมพลาสตกชวภาพของประเทศไทย ซงถอวาประสบผลส�าเรจ และหวงวาจะมการพฒนา

คณภาพพลาสตกชวภาพใหดยงขนสามารถเพมก�าลงการผลตใหเพยงพอตอความตองการ ทงน พลาสตกชวภาพจะสามารถ

ทดแทนพลาสตกจากปโตรเคมไดหรอไมนน ขนอยกบจตส�านกตอสงแวดลอมของเราทจะชวยกนคนละไมคนมอและเปลยน

มาใชพลาสตกชวภาพเพอสงแวดลอมทดและโลกทสดใสในอนาคต

ทมา: http://supachailor.com ทมา: http://news.siamphone.com/news-02369.html ทมา: http://update66.com/page.php?id=101894

เอกสารอางองhttp://th.materialconnexion.com/programs_th.asphttps://www.gotoknow.org/posts/459214www.nia.or.th/bioplastics/download/bioplast_roadmap.pdfhttp://green-bioplastic.blogspot.com/2010/03/bioplastic.htmlhttp://www.dobmeierjanitorialsupplies.com/Catalog-By-Product-Manufacturer/Solo-Cup-Company/Solo-Bare-PLA-Hot-Cups- SKU-SCC370PLA-BB/http://www.ecoshop.in.thgshttp://www.thailandindustry.com/guru/view.php?id=15876&section=9https://www.bigstart.in.th/innovation/181/http://nstda.or.th/rural/public/100%20articles-stkc/39.pdf

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


ในปจจบนทวโลกไดใหความส�าคญกบสงแวดลอมอยางมากในกระบวนการผลตหรอการใชวตถดบตาง ๆ ทเปนมตร ตอสงแวดลอม เชน การเลอกใชวตถดบทเปนมตรตอสงแวดลอม

จากกระแสความตนตวในด านส งแวดล อมและ

มลภาวะโลกนน กอใหเกดการพฒนาผลตภณฑทเปนมตร

ตอสงแวดลอม ท�าใหอตสาหกรรมตางๆ ตองปรบแนวทาง

และเปาหมายการผลต โดยเนนการใชวสดทท�าจากพชและ

วสดเหลอทง อตสาหกรรมกระดาษกไดใหความส�าคญกบ

ดานสงแวดลอม เพราะวาในแตละปเราจะพบเจอกบจ�านวนนบ

ลานๆ ของใบปลวโฆษณาทางไปรษณย คปอง ใบขอบรจาค

แคตตาลอกต างๆ และโฆษณาในหน าหน งสอพมพ

จะมเพยงประมาณนบพนแผนเทานนท ได ผ านการอาน

และทเหลอนอกจากนนได กลายเป นขยะในถงขยะโดย

ไมผ านการอานเลย จงเปนการใชทรพยากรทสนเปลอง

ทสด กระดาษเป นป จจยหลกอย างหนง ททกคนใช เพอ

ปอนขอมลตางๆ เพอการสอสารความจรงของวนนภายใต

กระบวนการผลตเยอกระดาษไมเพยงสงผลกระทบตอพนท

ปา หากยงสงผลกระทบตอระบบนเวศทงในสวนของอากาศ

และทรพยากรน�า

นวตกรรมเสนใย กาวสสงทอ

ระพพร ธงยศ แฟรดาซ มาเหลม พรพงษ สทรเดชะ

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


หนงในความพยายามทจะชวยลดปญหาขยะเหลาน คอ นวตกรรม Eco-Fiber

Eco-fiber คอ เยอกระดาษทเปนมตรตอสงแวดลอม

ท�าจากเศษวสดหรอวสดทผานการใชงานแลว เชน ชานออย

ฟางขาว น�ามาคดสรรจดการและควบคมการผลตอยางม

ประสทธภาพ เพอใหไดเยอกระดาษทมคณภาพ ไดมการน�า

เอาเยอกระดาษทเหลอใชจากทางการเกษตรมาผสมกบ

เยอของตนไม

ชนดของ Eco-fiber ม 2 แบบ1. Eco-fiber 60% คอ กระดาษทผลตจากวสดเหลอใช

ทางการเกษตร 60% อก 40% คอ เยอจากตนไม

2. Eco-fiber 100% คอ ไมมการตดตนไมแมแตตนเดยว

ในการผลตเยอกระดาษนน

การผลตเยอกระดาษใหมจากวสดเหลอทง หรอใชแลว

นน เปนการรกษาสงแวดลอมทมประสทธภาพทางหนง และให

ประโยชนตอโลกในหลายๆ ดาน ถานบใหดเราจะเหนประโยชน

ถง 3 อยางเลยทเดยว คอ

ประโยชนอยางแรก กคอ เปนการลดปรมาณมลภาวะ

ขยะ เราสามารถน�าเอากระดาษทใชแลวมารไซเคล กลบมาใช

ใหมไดอกครง

ประโยชนอยางทสอง กคอ เปนการน�าทรพยากรทเรา

มกลบมาใชอยางคมคา คอ น�าของทเหลอใชจากการเกษตรมา

เพมมลคาทางการเกษตรอกทางหนงดวย

ประโยชนอยางทสาม ซงเปนขอทส�าคญทสด กคอ

การรกษาสงแวดลอม ลดการตดตนไมท�าลายปา เพราะเยอกระดาษ

ทเราใชนนลวนผลตมาจากเยอของตนไม

การพฒนาและตอยอดของ Eco-fiberจากจดเรมตนของ Eco-fiber ทนาสนใจ เมอปทผานมา

อตสาหกรรมสงทอ กไดขานรบกระแสเปนมตรตอสงแวดลอม

ทน�า Polylacticacid (PLA) เสนใยจากพช มาสรางสรรค

สสงทอทเปนมตรตอสงแวดลอม สถาบนพฒนาอตสาหกรรม

สงทอ ไดเรงขบเคลอนอตสาหกรรมสงทอไทย โดยการน�าเอา

ใบสบปะรด ตนกญชง และเศษรมไหม วสดเหลอใชจากภาค

เกษตรและอตสาหกรรม ส การวจยพฒนา 3 เสนใยทเปน

มตรตอสงแวดลอม ถกทอเปนผาผนตนแบบโครงสรางใหม

ในชวตประจ�าวน

ในการวจยและพฒนาในระยะท 1 ใชเสนใยจากวตถดบ

เหลอใชจากภาคการเกษตร 3 ชนด คอ เสนใยสบปะรด เสนใยกญชง

เสนดายจากไหมรไซเคล สการตอยอดเปนผลตภณฑตางๆ

เชน หมวก กระเปา และกางเกงยนส เปนตน

โดยเมอเรวๆ น สถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ

กระทรวงอตสาหกรรม ไดตอยอด Eco-fiber ในระยะท 2

(ตนแบบเสนใยยาว) ศกษาวจยเสนใยธรรมชาตทไดวจยแลว

รวมทงเสนใยใหมใหมศกยภาพและมปรมาณสงขน ไมวา

จะเปนใบสบปะรด กาบกลวย ผลตาล เปลอกหมาก ผกตบชวา

ใบตะไคร เปนตน

ตวอยางผลตภณฑจากเสนใยกญชงซงเปนการวจยและพฒนาในระยะท 1

ตวอยางการพฒนาเสนใยธรรมชาตสอตสาหกรรมสงทอในระยะท 2

(ตนแบบเสนใยยาว)

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


และพชอกชนดหนงทก�าลงเปนทนาจบตามองตอนนคอ

“เสนใยจากตนไผ” เมอน�ามาถกทอเปนผาจะไดเนอผาทออนนม

นาสมผส แถมตานเชอแบคทเรย ซมซบน�าไดดเยยม ทส�าคญ

ยงรบกวนธรรมชาตนอยมาก ในภาคอตสาหกรรมกไดมการน�า

เอาเสนใยจากตนไผมาพฒนาน�ามาถกทอเปนเสอผา ผาขนหน

ผาคลมไหล ผาหม ปลอกหมอน ฯลฯ ผาจากใยไผไมเพยง

จะมประโยชนในดานลดสงแวดลอม แตผาจากใยไผมคณสมบต

หลายอยางทเราอาจคาดไมถง

การศกษาวจยพฒนาเกยวกบวตถดบทเปนมตรตอ

สงแวดลอมยงไมสนสดเพยงเทานยงไดมการตอยอดไปไดอก

มากมาย และมการพฒนาคณภาพ ประสทธภาพของเสนใย

ไปเรอยๆ แนวทางการแกปญหามหลากหลายวธ แมแตปญหา

ดานสงแวดลอม จะตองไมขาดความรบผดชอบ เพราะตนทนท

มคาลวนเรมตนจากทกคน นบตงแตคด ผลต และการน�ามาใช

หากเรามจตส�านกตระหนกร มความรบผดชอบอยางจรงจง

อยางนอยปญหาดานสงแวดลอมอาจจะลดลงไดไมมากกนอย

เพอพนแผนปาเพออนาคตทสดใส

ตวอยางผลตภณฑจากพชลมลกทน�ามาทดแทนกระดาษจากตนไม

เอกสารอางอง

http://www.manager.co.th/iBizchannel/viewNews.aspx?NewsID=9580000001630

http://www.thaitextile.org/main/content.php?content_id=NEWS140617103725&content_type=news

http://www.vcharkarn.com/varticle/41760

http://www.nstda.or.th/index.php/nstda-knowledge/1146-ecofiber

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015

29พงพ�ธรรมช�ต

การอนรกษสงแวดลอม หมายถง การเกบรกษา สงวน ซอมแซม ปรบปรง และใชประโยชนตามความตองการอยางม

เหตผลตอสงแวดลอม เพอเอออ�านวยใหเกดคณภาพสงสดในการสนองความเปนอยของมนษยอยางถาวรตอไป

การอนรกษสงแวดลอม

พนมพร วงษปาน

การทจะใหบรรลเปาหมาย คอ การทจะท�าใหมทรพยากร

ธรรมชาตไวใชและอยคกบโลกตลอดไปไดนน มหลกการอนรกษ

3 ประการ คอ

1. ใชอยางฉลาด การจะใชตองพจารณาใหรอบคอบ

ถงผลด ผลเสย ความขาดแคลนหรอความหายากในอนาคต

อกทงพจารณาหลกเศรษฐศาสตรถงตนทนและผลตอบแทน

อยางถถวน

2. ประหยด (เกบรกษาสงวน) ของทหายาก หมายถง

ทรพยากรใดทมนอยหรอหายาก ควรเกบรกษาไวมใหสญไป

บางครงถามของบางชนดทพอจะใชไดตองใชอยางประหยด

3. ฟนฟสงแวดลอมทไมดหรอเสอมโทรมใหดขน

(ซอมแซม ปรบปรง) กลาวคอ ทรพยากรใดกตามมสภาพ

ลอแหลมตอการสญเปลา หรอจะหมดไปถาด�าเนนการไมถกตอง

ตามหลกวชาควรหาทางปรบปรงใหอยในลกษณะทดขน

มนษยเปนผใชทรพยากรโดยตรง ซงยอมจะตองไดรบ

ผลกระทบ อนเนองมาจากการเปลยนแปลงของสงแวดลอม

ถาหากพจารณาถงปญหาสงแวดลอมแลว จะเหนไดว า

ลวนเปนเหตมาจากการเพมจ�านวนประชากร และการเพม

ปรมาณการบรโภคทรพยากรของมนษยเอง โดยมงยกระดบ

มาตรฐาน การด�ารงชวต และมการผลตเครองอปโภคมากขน

มการน�าทรพยากรธรรมชาตมาใชมากขน กอใหเกดสารพษ อยาง

มากมาย สงแวดลอมหรอธรรมชาต ไมสามารถจะปรบตวไดทน

และท�าใหธรรมชาตไมสามารถรกษาสมดลไวได อนจะสงผลตอ

มนษยและโลกในทสด

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


ปญหาสงแวดลอมทเกดขนนจะเหนไดวา เกดจากการ

ขาดความร ความเขาใจในความเปนจรงของสงแวดลอมและ

ธรรมชาต ขาดความรความเขาใจ ในความเปนจรงของชวต และ

องคประกอบอนของความเปนมนษย โดยทมนษยเองกเปน

สวนหนงของสงแวดลอมและธรรมชาต ดงนน การน�าความร

ความเข าใจมาปรบปรงพฒนาการด�ารงชวตของมนษย

ใหกลมกลนกบสงแวดลอม จงนาจะเปนมาตราการทดทสด

ในการทจะท�าใหมนษยสามารถทจะด�ารงชวตอยไดอยางมนคง

มความสอดคลอง และสามารถกลมกลนกบสงแวดลอมไดทง

ในปจจบนและอนาคต

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตโดยพทธจรยธรรมเพอสงแวดลอม

พทธศาสนามหลกค�าสอนเกยวกบการพฒนาสงแวดลอม

อยหลายขอ ตามทปรากฏในคมภรพระไตรปฎกหลกจรยธรรม

ทส�าคญบางประการทสามารถน�ามาประยกตใชในการอนรกษ

และการพฒนาสงแวดลอมใหคงอยอยางยงยน เชน การแสดง

ความกตญญกตเวทตอสงแวดลอมทมอปการคณตอมนษย

เราเปนอยางมาก กลาวคอ แผนดนใหทอยอาศยและทท�ากน

แมน�าล�าคลองใหน�าดมน�าใช และเปนแหลงอาหารของเรา ปาไม

ใหยาสมนไพรชวยรกษาโรค ใหความรมรน การท�าลายปา

กเทากบการท�าลายสงมชวตตางๆ ทอาศยอยในปา เพราะฉะนน

คนดทงหลายจงควรกตญญตอแผนดนทเราอาศย ตอปา

ตอแมน�าล�าคลอง และแสดงกตเวท คอ ชวยกนดแลรกษาสภาพ

ของสงแวดลอม ความเมตตา ความกรณา เปนการแสดงความรก

ความปรารถนาด และเสยสละตอบคคลอน บคคลทมความรก

ความเมตตาจะไมท�าลายสตวปา ไมท�าลายแหลงทอยอาศย

ของสตวโลกตางๆ ความเมตตากรณาจะท�าใหสภาพแวดลอม

ไมถกท�าลาย ไมวาจะเปนสงแวดลอมตามธรรมชาตหรอ

สงแวดลอมทางสงคมกตาม

แนวทางการพฒนาทรพยากรมนษยเพอสงแวดลอม มดงน

1. การใหการศกษาเกยวกบสงแวดลอม โดยเนนให

ผ เรยนไดร จกธรรมชาตทอย รอบตวมนษยอยางแทจรง

โดยใหมการศกษาถงนเวศวทยา และความสมพนธระหวาง

มนษยและสงแวดลอม เพอใหมความรจรงในการด�ารงชวต

ให ผสมกลมกลนกบธรรมชาต ทอย โดยรอบ ได ม งสอน

ใหยดหลกศาสนา สอนใหคนมชวต ความเปนอยอยางเรยบงาย

ไมท�าลายชวตอนๆ ทอย ในธรรมชาตดวยกน พจารณาถง

ความเปนไปตามธรรมชาตทเปนอย ยอมรบความเปนจรง

ของธรรมชาต และยอมรบความจรงนนโดยไมฝนธรรมชาต

ใชประโยชนจากธรรมชาตอยางสนเปลองนอยทสด ท�าให

เกดทรพยากรมนษยทมคณภาพเปนทตองการของสงคมและ

ประเทศชาตในการพฒนา

2. การสรางจตสำานกแหงการอนรกษสงแวดลอม

เปนการท�าใหบคคลเหนคณคาและตระหนกในสงแวดลอม

และธรรมชาต รวมทงผลกระทบจากการท�ากจกรรมทสงผล

ตอสงแวดลอม สรางความรสกรบผดชอบตอปญหาทเกดขน

ระหว างสงแวดล อมและการพฒนา การสร างจตส�านก

โดยการใหการศกษาเกยวกบสงแวดลอม จะเปนพนฐานในการ

พฒนาจตใจของบคคล และยงมผลตอพฤตกรรมของบคคล

ให มการเปลยนแปลงการด�าเนนชวตได อย างเหมาะสม

สอดคลองกลมกลนกบธรรมชาต

3. การสงเสรมใหมการปรบเปลยนพฤตกรรม โดย

ใหเออตอสงแวดลอม ด�ารงชวตใหสอดคลองกบธรรมชาต ซง

การปรบเปลยนพฤตกรรมทเออตอสงแวดลอมน จะเปนสงทเกด

ตามมาจากการใหการศกษาและการสรางจตส�านก ท�าใหมการ

ด�ารงชวตโดยไมเบยดเบยนธรรมชาต

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


หลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตในการอนรกษและการจดการทรพยากรธรรมชาตให

เหมาะสมและไดรบประโยชนสงสด ควรค�านงถงหลกตอไปน

1. การอนรกษและการจดการทรพยากรธรรมชาต

ต องค�านงถงทรพยากรธรรมชาตอนควบค กนไป เพราะ

ทรพยากรธรรมชาตตางกมความเกยวของสมพนธและสงผลตอ

กนอยางแยกไมได

2. การวางแผนการจดการทรพยากรธรรมชาตอยาง

ชาญฉลาด ตองเชอมโยงกบการพฒนา เศรษฐกจ การเมอง

สงคมและคณภาพชวตอยางกลมกลน ตลอดจนรกษาไวซงความ

สมดลของระบบนเวศควบคกนไป

3. การอนรกษทรพยากรธรรมชาต ตองรวมมอกนทกฝาย

ทงประชาชนในเมอง ในชนบท และผบรหาร ทกคนควรตระหนก

ถงความส�าคญของทรพยากรและสงแวดลอมตลอดเวลา

โดยเรมตนทตนเองและทองถนของตน รวมมอกนทงภายใน

ประเทศและตางประเทศ

4. ความส�าเรจของการพฒนาประเทศขนอยกบความ

อดมสมบรณและความปลอดภยของทรพยากรธรรมชาต

ดงนนการท�าลายทรพยากรธรรมชาตจงเปนการท�าลายมรดก

และอนาคตของชาตดวย

5. ประเทศมหาอ�านาจทเจรญทางดานอตสาหกรรม

มความตองการทรพยากรธรรมชาตเปนจ�านวนมาก เพอใชปอน

โรงงานอตสาหกรรมในประเทศของตน ดงนนประเทศทก�าลง

พฒนาทงหลายจงตองชวยกนปองกนการแสวงหาผลประโยชน

ของประเทศมหาอ�านาจทงหลาย

6. มนษยสามารถน�าเทคโนโลยตางๆ มาชวยในการ

จดการทรพยากรธรรมชาตได แตการจดการนนไมควรมงเพยง

เพอการอยดกนดเทานน ตองค�านงถงผลดทางดานจตใจดวย

7. การใชทรพยากรธรรมชาตในสงแวดลอมแตละแหง

นน จ�าเปนตองมความรในการรกษาทรพยากรธรรมชาตทจะให

ประโยชนแกมนษยทกแงทกมม ทงขอดและขอเสย โดยค�านงถง

การสญเปลาอนเกดจากการใชทรพยากรธรรมชาตดวย

8. รกษาทรพยากรธรรมชาตทจ�าเปนและหายากดวย

ความระมดระวง พรอมใชประโยชนและท�าใหทรพยากรธรรมชาต

อยในสภาพทเพมทงทางดานกายภาพและเศรษฐกจเทาทท�าได

รวมทงจะตองตระหนกเสมอวา การใชทรพยากรธรรมชาต

ทมากเกนไปจะไมปลอดภยตอสงแวดลอม

9. ตองรกษาทรพยากรททดแทนได โดยใหมอตราการ

ผลตเทากบอตราการใชหรออตราการเกดเทากบอตราการตาย

เปนอยางนอย

10. หาทางปรบปรงวธการใหมๆ ในการผลตและการใช

ทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพ อกทงพยายามคนควา

สงใหมๆ มาใชทดแทน

11. ใหการศกษาเพอทประชาชนจะไดเขาใจถงความส�าคญ

ในการรกษาทรพยากรธรรมชาต

สงแวดลอมมความสำาคญตอมนษยชาตมากมายมหาศาลจนนบไมได เนองจากมนษยลวนเปนสวนหนงของ

สงแวดลอม ทตองพงพาอาศยสงแวดลอมเพอการดำารงอยของชาตพนธตางๆ มนษยใชประโยชนจากสงแวดลอมใน

ทกดานและใชมากกวาสงมชวตอนๆ นอกจากจะใชประโยชนสำาหรบปจจยสแลวนน (อาหาร เครองนงหม ยารกษาโรค

และทอยอาศย) ยงใชประโยชนในดานความสะดวกสบาย ความบนเทง และอนๆ อยางหาขอบเขตมได ซงมนษยเอง

กเปนผทำาลายสงแวดลอมในอตราทเรวกวาปกตนบพนเทา เราจงควรชวยกนอนรกษสงแวดลอมใหคงอยกบเราใหนานทสด

เทาทเราจะทำาได

เอกสารอางองhttp://www.schoolnet.th www.tigertemplecharity.orgwww.et-online.orgwww.maceducation.com

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


การพฒนาส... การบนทเปนมตรตอสงแวดลอม

การบนทเปนมตรตอสงแวดลอม หมายถง การบนทคำานงถงระบบการบนทลดผลกระทบสงแวดลอม และคำานงถง

การพฒนาการใชทรพยากรทเหมาะสมไมเกดมลพษ การบรการทคำานงถงสงแวดลอม การลดมลพษ การใชพลงงานสะอาด

การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ เปนตน และปจจบน ICAO ไดกำาหนดคาปลอยกาซเรอนกระจกจากการบน (Emisstion

factor) คอนขางจะเขมงวด ตงแตการใชเชอเพลง การบรการของสายการบน ระบบการบน ซงการบนไทยสายการบนของ

ประทศไทยเปนสายการบนทเรมตนแสดงตนเปนสายการบนสเขยวกบ “Carbon Footprint Benchmark and Share”

การน�าฉลาก “Cabon Footprint” มาประทบไวบนเมนอาหาร

ของการบนไทย โดยวตถประสงคกเพอตองการใหผโดยสาร

ไดทราบวาอาหารทเราทานเขาไปนนกอใหเกดกาซเรอนกระจก

มากนอยเพยงใด การบนไทยตองการใหผโดยสารทกคนไดม

สวนรวมและตระหนกในการใชทรพยากรทกอยางใหค มคา

ซงตอมามการใชเชอเพลงเครองบนทประหยดพลงงาน และมการ

พจารณาทงวงจรการเดนทางทเรยกวา การเดนทางแบบรกษ

สงแวดลอม หรอ Travel Green เปนการด�าเนนงานสอดคลอง

กบแนวคดดานความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม

หรอ CSR การบนไทยในฐานะสายการบนแหงชาต จงไดรวมมอ

กบหนวยงานตางๆ ทงภายในประเทศและตางประเทศ ด�าเนน

“โครงการพฒนาเชอเพลงอากาศยานชวภาพในการบนอยาง

ยงยน” โดยไดน�าแนวคดตามโครงการพระราชด�าร ของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทเกยวกบการใชพลงงานทดแทน

น�ามาเปนแนวทางปฏบต เพอตองการใหทกภาคสวนไดรบร

และตระหนกถงการรกษาสงแวลดลอม โดยการลดการปลอย

กาซคารบอนไดออกไซดสบรรยากาศส�าหรบการเดนทางแบบ

รกษสงแวดลอม หรอ Travel Green นน เปนการบนโดยใช

เชอเพลงอากาศยานชวภาพ มการก�าหนดใหทกขนตอน

ในการด�าเนนการ เนนการมสวนรวมในการรกษาสงแวดลอม

ดวยบรการผานระบบอนเทอรเนต ตงแตการส�ารองทนง

การออกบตรโดยสาร ตลอดจนการเชกอนโดยผานทางโทรศพท

มอถอสมารทโฟนทกรน นอกจากน ผลตภณฑทเปนมตรตอ

สงแวดลอมในเทยวบนนยงใชวสดทยอยสลายได เชน แกว

กระดาษไบโอพลาสตก กลองบรรจอาหารทผลตจากกระดาษ

รไซเคล และของทระลกทมอบใหผ รวมเดนทาง เพอสราง

ความประทบใจใหแกผ โดยสาร คอ จานรองแกวทผลตจาก

ไบโอพลาสตก สวนวธการลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด

จากอตสาหกรรมการบนนน สามารถท�าไดหลายวธ ทงการ

พฒนาเทคโนโลยเครองบนและเครองยนต รวมทงการพฒนา

และลงทนดานบรหารจดการจราจรทางอากาศดวยเครอง

มอและเทคโนโลยใหมๆ เพอใหเครองบนใชน�ามนนอยลง

รฐ เรองโชตวทย

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015


และปลอยกาซคารบอนไดออกไซดนอยลงตามไปดวย ทงการให

เครองบนจอดรอทประต (Gate) การใหเครองบนไตระดบอยาง

ตอเนอง แทนการเปลยนชนความสง การบนลดเปนเสนตรงใหม

ระยะทางบนใกลทสด รวมทง การรอนลงจอดโดยลดระดบอยาง

ตอเนอง ระหวางทบนเขาสนามบน แตวธดงกลาว เพยงชะลอ

การเพมขนของกาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศเทานน

แตการลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด จงตองหาน�ามน

เชอเพลงชนดใหมทเปน Low Carbon Fuel เชอเพลงอากาศยาน

ชวภาพ หรอ Biofuel ถอเปนเชอเพลงหลกในการเดนทางแบบ

รกษสงแวดลอม หรอ Travel Green ซงเดมนนในอตสาหกรรม

การบน ใชแหลงพลงงานจากน�ามนฟอสซล ซงเปนสาเหตส�าคญ

ทกอใหเกดภาวะโลกรอน ตงแตกระบวนการในการขดเจาะ

การขนส ง ซ งปล อยก าซเรอนกระจกเป นจ�านวนมาก

การใชเชอเพลงอากาศยานชวภาพ จะชวยลดผลกระทบตอ

สงแวดลอม การบนไทยมแนวคดพฒนาเชอเพลงชวภาพ

(Biofuel) เพอน�ามาใชเปนทางเลอก จากปจจบนทใชเฉพาะน�ามน

Jet A-1 ทมาจากน�ามนดบ เพราะวาการใชงานเชอเพลงชวภาพ

ซงผลตมาจากพชนน ท�าใหการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด

ในอากาศลดลงอยางยงยน เนองจากในกระบวนการเพาะปลก

พชเหลานจะเกดการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด ซงมผลให

กาซคารบอนไดออกไซด ในบรรยากาศมปรมาณลดลง ในขณะท

การใชเชอเพลงจากน�ามนดบจะไมมกระบวนการน ท�าใหโดย

ภาพรวมแลวน�ามนเชอเพลงชวภาพทมการควบคมการเพาะปลก

การขนสง และการกลนอย างมประสทธภาพ จะท�าให

มการปลอย กาซคารบอนไดออกไซดและกาซเรอนกระจกส

ชนบรรยากาศนอยกวาเชอเพลงทมาจากน�ามนดบ นอกจากน

ยงมการคาดการณวาในป ค.ศ. 2020 หากการขนสงทางอากาศ

ใชเชอเพลงชวภาพ ในปรมาณรอยละ 6 ของน�ามนเชอเพลง

เครองบน จะท�าใหปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด

ส ชนบรรยากาศลดลง ถงรอยละ 5 อกทงเชอเพลงชวภาพ

สามารถผลตไดจากพช สาหราย หรอ สารชวมวลตางๆ

ซงเปนการผลตขนใหมไดตลอดเวลา เชอเพลงชวภาพจงเปน

พลงงานทางเลอกในภาวะทมปญหาการขาดแคลนพลงงาน หรอ

การทน�ามนเชอเพลงจากฟอสซลมแนวโนมวาจะปรบตวสงขน

อยางตอเนอง ซงการพฒนาเชอเพลงชวภาพจะสามารถท�าให

ชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจกแลว ยงสงผลใหเกดการพฒนา

ทางดานเศรษฐกจ รวมทงเกดการกระจายรายไดไปยงเกษตรกร

และยงชวยเสรมสรางเสถยรภาพและความมนคงดานพลงงาน

ของประเทศ นอกจากน ในอนาคตการบนไทยมแผนจะใชเชอ

เพลงชวภาพ ในเทยวบนเชงพาณชย ในอตสาหกรรมการบน

ของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต นอกเหนอจากเชอเพลง

ชวภาพแลว บรรจภณฑทใชบรการบนเครองบนนนกเปนสวนหนง

ในการสรางมลพษใหกบสงแวดลอม ดงนนถวยกระดาษเคลอบดวย

PBS (Polybutylene Succinate) พลาสตกยอยสลายได จงเปน

ทางเลอกหนงซงทางกลมบรษท ปตท. พฒนาขนเพอใชเปนตน

แบบ และน�ามาใชในภาคธรกจเปนครงแรกในโอกาสการปฏบต

การบนพเศษ ดวยเชอเพลงอากาศยานชวภาพของการบนไทย

โดยใชทดแทนบรรจภณฑกระดาษบรรจอาหารทเคลอบดวย

พลาสตก LDPE ทใชกนอยในปจจบน ซงไมสามารถยอยสลาย

ได ซงกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม สวนพลาสตกยอยสลายได

เมอถกทงเปนขยะและน�าไปฝงกลบจะถกยอยสลายดวย

จลนทรยในดน โดยปลอยกาซคารบอนไดออกไซดและน�าออกมา

ซงพชสามารถน�าไปใชในการสงเคราะหแสงเพอเจรญเตบโตได

ดงนน พลาสตกชวภาพ PBS ของกลม ปตท. จะสามารถ

ชวยลดปญหาขยะและกาซเรอนกระจกไดอยางยงยน จะเหน

ไดวา Thai Travel Green : Thai First Flight with Biofuels

จะเปนแคสวนหนงในการชวยรกษาโลก แตกถอวาเปนจดเรม

ตนทดถาหากอตสาหกรรมการบนเรมหนมาใสใจสงแวดลอม

ของโลกกนอยางจรงจง โดยใชเชอเพลงอากาศยานชวภาพ

แทนพลงงานทผลตจากฟอสซลได ท�าใหลดการปลอยกาซ

คารบอนไดออกไซดลงไดถงรอยละ 5 เลยทเดยว

การบนไทยจงเปนตวอยางการบนสเขยวทนาสนใจ

หากมองในอนาคตจะตองมการพฒนาอยางมากในการค�านงถง

สงแวดลอมและผลกระทบทเกดขน ทงนอาจจะเปนกาวส�าคญ

ของการบนทจะเกดเทคโนโลยหรอนวตกรรมทางการบนทเปน

มตรตอสงแวดลอมมากขนในปจจบนสอนาคตทค�านงถงความ

รบผดชอบตอสงแวดลอมและสงคม.

เอกสารอางองขอมล Thai Travel Green: Thai First Flight with BiofuelsTwitter : AthoiBoytai ,Bangkok 2014

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015

34ERTC Update

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม โดยศนยวจยและ

ฝกอบรมดานสงแวดลอม ไดตะหนกถงปญหามลพษจากการเผา

ในทโลง จงไดจดตงโครงการเตาเผาขยะชวมวลไรควน ลดหมอกควน

เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาส

ทรงเจรญพระชนมพรรษา 87 พรรษา โดยมวตถประสงคเพอ

ลดปญหามลพษและหมอกควนจากการเผาในทโลง และเผยแพร

ความร ดานเทคนค วธสราง การฝกปฏบตการใชงานและ

บ�ารงรกษาเตาเผาขยะชวมวลไรควน และเตาเผาถานมลพษต�า

ใหแก วดและชมชน ในพนทวกฤตภาคเหนอ (เชยงใหม ล�าพน

ล�าปาง เชยงราย พะเยา แมฮองสอน แพร ตาก นาน และ

อตรดตถ) และหนวยงานตางๆ โดยไดจดการฝกอบรมเชง

ปฏบตการในพนท จ�านวน 4 ครง ไดแก ครงท 1 ในระหวางวนท

20-21 มกราคม 2558 ณ จ.เชยงใหม ครงท 2 ในระหวางวนท

2-3 มนาคม 2558 ณ จ.เชยงใหม ครงท 3 ในระหวางวนท 5-6 มนาคม

2558 ณ จ.เชยงราย และ ครงท 4 ในระหวางวนท 9-10 มนาคม

2558 ณ จ.แพร มผเขารวมการฝกอบรมจ�านวนทงสน 525 คน

และแจกเตาเผาขยะชวมวลไรควน (ชดปลองควน) ใหแกวด

และชมชน จ�านวนทงสน 236 ชด

โดยผเขารวมการฝกอบรมเชงปฏบตการมความสนใจศกษา

วธการ และชมการสาธตจากวทยากร พรอมทงไดทดลองท�าการ

ตดตงเตาเผาขยะชวมวลไรควนดวยตนเอง ซงผ เข าร วม

การฝกอบรมไดน�าความรจากการเขารวมอบรมไปใชประโยชนและ

ตอยอดนวตกรรม ในวดและชมชนของตนเอง

โครงการเตาเผาขยะชวมวลไรควน ลดหมอกควน เฉลมพระเกยรตพระบาท

สมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาส ทรงเจรญพระชนมพรรษา 87 พรรษา

กลมการเปลยนแปลงภมอากาศ

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015

35ERTC Update

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม โดยศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม ไดจดการสมมนาวชาการ เรอง งานวจย

และนวตกรรมดานสงแวดลอม ในวนท 30 มนาคม 2558 ณ โรงแรมรามาการเดน กรงเทพมหานคร โดยมนายเสรมยศ สมมน

รองอธบดกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม เปนประธานกลาวเปดการสมมนาวชาการดงกลาว ภายในงานมกจกรรม

การเสวนางานวจย การบรรยาย การน�าเสนอผลงานวจย การแสดงนทรรศการเกยวกบผลงานวจย ของศนยวจยและฝกอบรม

ดานสงแวดลอม สถาบนไดออกซนแหงชาต และสถาบนพฒนาและถายทอดเทคโนโลยสงแวดลอม ยงมเอกสารเผยแพร

ไดแก โปสเตอร แผนพบ โครงการตางๆ ภายในงานมการสาธต-เทคนคและเครองมออปกรณการตรวจวดคณภาพสงแวดลอม

โดยกจกรรมในชวงเช าเปนการเสวนา หวข อ งานวจยการจดการพนทปนเป อน VOCs ในน� าและน�าใต ดน

โดยม ผศ. ดร. จรฏฐ แสนทน จากมหาวทยาลยเชยงใหม นายอดศรพนธ กาญจนเรขา จากส�านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต

สงแวดลอม นายรงสรรค ปนทอง จากกรมควบคมมลพษ และนายพรพงษ สนทรเดชะ จากกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

โดยม ดร. มณทพย ศรรตนา ทาบกานอน ผทรงคณวฒดานสงแวดลอม เปนผด�าเนนการ และกจกรรมในชวงบายเปนการน�าเสนอ

ผลงานวจยของศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม โดยแบงเปน 2 หองยอย ไดแก หองยอยท 1 บรรยายสรปผลการศกษาวจย

เรอง การจดการมลพษทางเสยงจากสนามบนสวรรณภม และหองยอยท 2 การเสวนาวชาการ หวขอ การจดการซากบรรจภณฑ

เคม เพอความปลอดภยของชวตและสงแวดลอม ซงกจกรรมตางๆ ทไดจดขนนมวตถประสงค เพอเผยแพรองคความร นวตกรรม

และเทคโนโลยการด�าเนนงานวจยดานสงแวดลอม ของกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมตอสาธารณะ และเปดโอกาสใหนกวจย

ไดแลกเปลยนเรยนรดานการศกษาวจยรวมกบนกวจยจากหนวยงานอนๆ

งานวจยและนวตกรรมดานสงแวดลอมการสมนาวชาการ เรอง

กลมประสานความรวมมอนกวจยดานสงแวดลอม

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015

36ERTC Update

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม โดยศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม ไดจดการประชมโครงการศกษาภมปญญา

ทองถนดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมขน เมอวนศกรท 27 มนาคม 2558 ณ อทยานสงแวดลอมนานาชาต

สรนธร อ�าเภอชะอ�า จงหวดเพชรบร โดยมวตถประสงค เพอแลกเปลยนขอมล ประสบการณส�าหรบการศกษาภมปญญาทองถน

ดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยน�าเสนองานวจยภมปญญาทองถนการท�านาเกลอ การอนรกษ

ปาชายเลน การตอยอดภมปญญาทองถน การจดท�าธนาคารปมา และการผลตเตาชวมวล เปนตน พรอมทงระดมความคดเหน

ทเกยวของกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในพนทจงหวดเพชรบร โดยมกลมเปาหมายจากหนวยงานทงภาครฐ

ภาคเอกชน และภาคประชาชน เขารวมประชม จ�านวน 50 คน

การศกษาภมปญญาทองถน

ดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม

กลมประสานความรวมมอนกวจยดานสงแวดลอม

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015Research

ISSN

:1686-1612

ปท 12 ฉบบท 30 พฤษภาคม 2558

ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เทคโนธาน ตำาบลคลองหา อำาเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน 12120โทรศพท 02-577-4182-9 โทรสาร 02-577-1138www.deqp.go.th

Green vol 30

Documents

Transcript of Green vol 30