GRATIS ABONNEMENT - aunivers.no · 2020-03-04 · Fabel Elin rivaadt | AnneGrete Fosts | Kjartan...

For auka elevengasjement i norsk 8–10

GRAT IS ABONNEMENT

N

FabelElin Drivflaadt | Anne-Grete Fostås | Kjartan Hjulstad | Helge Horn

Ellen Birgitte Johnsrud | Maria Nitteberg | Åse Marie Ommundsen

Norsk for ungdomstrinnet | Lærebok 8

9 7 8 8 2 0 3 3 4 2 8 2 0

ISBN 978-82-03-34282-0

FabelNorsk

for

un

gd

om

str

inn

et 8

Bo

Km

ÅL

I Fabel får du det du trenger, i én og samme bok: teori, oppgaver, læringsstrategier og en fyldig tekstsamling – alt på ett sted!

BoKmÅL

Fabel har• kursilesingogmuntligeferdigheter

• gjennomgåendefokuspålese-ogskrivestrategier

• gjennomgåendefokuspåvurderingforlæring

• godeeksempeltekstermedfør-,underveis-ogetterlesingsoppgaver

• skrivekursisaktekst-ogfiksjonstekstsjangre

• grundigspråkopplæring

• sammenliknendegrammatikkibokmålognynorsk

• rikholdigogvarierttekstsamling

Alt dette og mye mer finner du i Fabel – alt på ett sted!

Fabel består også av• Digitalelevressursfordifferensiering,repetisjonogarbeidmed

digitale ferdigheter, www.lokus.no/direkte/fabel/basis

• Lærebokasomlydbok

• Lærerensdigitalbokforplanleggingogbrukpåprojektor

• Lærerveiledningpåpapir

FabelAnne-Grete Fostås | Helge Horn | Ellen Birgitte Johnsrud | Jannike Hegdal Nilssen

Maria Nitteberg | Åse Marie Ommundsen | Harald Ødegaard

ISBN 978-82-03-34284-4

Fabel


BOKMÅL

Fabel har• kurs i lesing og muntlige ferdigheter

• gjennomgående fokus på lese- og skrivestrategier

• gjennomgående fokus på vurdering for læring

• gode eksempeltekster med før-, underveis- og etterlesingsoppgaver

• skrivekurs i saktekst- og fiksjonstekstsjangre

• grundig språkopplæring

• sammenliknende grammatikk i bokmål og nynorsk

• rikholdig og variert tekstsamling


Fabel består også av• Digital elevressurs for differensiering, repetisjon og arbeid med


• Læreboka som lydbok

• Lærerens digitalbok for planlegging og bruk på projektor

• Lærerveiledning på papir

NORSK FOR UNGDOMSTRINNET | Lærebok 9NORSK

FOR

UN

GD

OM

STR

INN

ET 9

BO

KM

ÅL

Fabel Anne-Grete Fostås | Helge Horn | Ellen Birgitte Johnsrud | Jannike Hegdal Nilssen


ISBN 978-82-03-34286-8

Fabel
















BOKMÅL

NORSK FOR UNGDOMSTRINNET | Lærebok 10

NORSK

FOR

UN

GD

OM

STR

INN

ET 10

BO

KM

ÅL

N

lær ebok | lærar r e t t l e i i ng | lærar net ts tad | e levnet ts tad | l ydbok | d ig i ta lbok

FABEL– lærebok og tekstsamling i eitt


1 | 2019

N

Forteljarteater med «Karens jul» Formål: • lese mellom linjene i ei novelle• tolke ei novelle gjennom dramatisering

Tid: 90 minutt.

Utstyr og førebuingar: • Før klassen startar med undervisningsopplegget, bør elevene på førehand

ha lese novella «Karens jul» av Amalie Skram, som du finn i Fabel 9 på sidene 320–326.

• Ein kopi av kopiark 1.1 og kopiark 1.2 til kvar elev. • Ein kopi av kopiark 1.3 eller kopiark 1.4 til kvar elev.• Gule lappar, papir, skrivesaker.• Klassen blir delt inn i grupper på fire–fem til oppgåvene 2–4.• «Scene» framme i rommet med fire–fem stolar på ei rekkje med litt

avstand mellom stolane, som er vende vekk frå publikum/klassen.

Oppgåve 1: Introduksjon (15 minutt): Vi startar med å friske opp att kva novella handlar om. Samandraget i kopi-ark 1.1 kan de bruke dersom det har gått litt tid sidan klassen las novella.




9 7 8 8 2 0 3 3 4 2 8 2 0

ISBN 978-82-03-34282-0

FabelNorsk

for

un

gd

om

str

inn

et 8

Bo

Km

ÅL


BoKmÅL

















ISBN 978-82-03-34284-4

Fabel


BOKMÅL
















FOR

UN

GD

OM

STR

INN

ET 9

BO

KM

ÅL



ISBN 978-82-03-34286-8

Fabel
















BOKMÅL


NORSK

FOR

UN

GD

OM

STR

INN

ET 10

BO

KM

ÅL

N




1 | 2019

N

Tema i samtalen kan vere:• I novella er det ein del personar/karakterar. Nokre av dei opptrer direkte

i handlinga, mens det berre blir snakka om andre. Kven er dei? • Når går handlinga føre seg – epoke og tidsrom? • Kva er synsvinkelen i novella? Kven ser, kven fortel? • Kan vi stole på alt som blir fortalt i novella eller den/dei som fortel? • Kva kan vi lese mellom linjene? Kor langt kan vi som lesarar gå i tolkinga

av teksten?

Læraren introduserer forteljarteater. Forteljarteater er å gi ein karakter ei «stemme», det vil seie at vi fortel historia hans eller hennar som om vi er personen. Vi fortel direkte til publikum, ikkje til medspelarar på scena. Forteljarteater er ei svært gammal teaterform og liknar på moderne sjangrar som til dømes stand up.

Oppgåve 2: «Biografi» (10 minutt): Elevane blir delte i grupper på fire–fem og fordeler karakterane i novella seg imellom. Dei kan velje både dei som opptrer direkte i novella, og dei som blir omtalte gjennom andre. Ein elev må vere Karen.

No skal «hola» i historia fyllast for at karakterane skal få liv og historiene bli interessante for publikum. Til kvar karakter utarbeider eleven ein «biografi» (kopiark 1.2) til den han eller ho skal spele. I biografien tek vi utgangspunkt i det som vi kan lese ut frå teksten, og så fyller vi ut med fleire opplysningar. Vi tek med det vi kan lese ut av novella, og så diktar vi noko til historia til den som vi skal spele eller «vere». Biografiane bør ta omsyn til tida novella er skriven i.




9 7 8 8 2 0 3 3 4 2 8 2 0

ISBN 978-82-03-34282-0

FabelNorsk

for

un

gd

om

str

inn

et 8

Bo

Km

ÅL


BoKmÅL

















ISBN 978-82-03-34284-4

Fabel


BOKMÅL
















FOR

UN

GD

OM

STR

INN

ET 9

BO

KM

ÅL



ISBN 978-82-03-34286-8

Fabel
















BOKMÅL


NORSK

FOR

UN

GD

OM

STR

INN

ET 10

BO

KM

ÅL

N




1 | 2019

N

Oppgåve 3: Forteljingane (20 minutt): Med utgangspunkt i novella og biografiane skriv kvar elev ned frå fem til sju hovudpunkt på gule lappar om karakteren sin og ordnar dei i den rekkjefølgja eleven vil fortelje historia. Dei kan vere ordna kronologisk eller på andre måtar.

Eleven utarbeider ein samanhengande tekst i fortid eller historisk presens for karakteren sin, ut frå at framføringa skal ta maks to minutt. Kopiark 1.3 og kopiark 1.4 er rettleiande for kva forteljinga minimum bør innehalde. Elevane øver på å fortelje forteljinga si til dei andre i gruppa og gir kvarandre kon-struktiv kritikk på stemmebruk og kroppsspråk. Historiene skal forteljast éi og éi, og elevane blir samde seg imellom om rekkjefølgja.

Poenget er at historia til kvar av dei verkar sannferdig. Det gjer ikkje noko om forteljingane motseier kvarandre fordi nokre til dømes har lagt til element som er motstridande til det andre fortel.

Oppgåve 4: Framføring (30 minutt): Gruppa set seg på stolrada på «scena» med ryggen til. Dei snur seg etter kvart som det blir deira tur til å fortelje si historie. Dei kan velje om dei vil fortelje sitjande vridd rundt på stolen når dei vender seg til publikum/klassen, eller reise seg og stå framfor stolane når det er deira tur.

Oppgåve 5: Oppsummering (15 minutt): Klassen drøftar om dei har fått ny innsikt når det gjeld karakterane og historia gjennom arbeidet med karakterane og eigne og andre sine framføringar. Synest dei at nokre gjekk for langt i å dikte til, kunne dei halde fram med å dikte vidare på historia, kva for karakterar vart meir interessante ved at dei gjekk inn i dei på denne måten?

© H. Aschehoug & CoFabel

NK O P I A R K K O P I ARK KOPIARK KOPI

ARK 1.1

Når: Handlinga i «Karens jul» går føre seg over om lag tre døgn, dagane før jul og julaftan.

Kvar: Vi er i Kristiania (Oslo) på slutten av 1800-talet. Handlinga går føre seg på damp-skipskaia, i og rundt eit gammalt hamneskur.

Kven: Vi møter tre personar: Karen, Karens baby og ein politimann. I tillegg får vi høyre om fleire personar: faren og stemora til Karen, barnefaren og Madam Olsen – ei jordmor som Karen har vore tenestejente hos.

Kva hender: Ein politimann patruljerer kaiområdet ei vinternatt rett før jul. I firetida om natta høyrer han eit barn som gret. Inne i eit lite skur er det noko som rører seg. Det viser seg å vere ei ung jente som sit og ammar eit spedbarn. Jenta er tynn og fattigsleg kledd. Mellom anna har ho eit par soldatstøvlar utan lisser på dei nakne føtene. Ho ristar av kulde.

Politimannen er først hissig og spør kven som har gitt henne lov til å vere der. Etter kvart får han medkjensle med Karen. Ho fortel at ho går ute og tigg om dagane og ikkje har nokon annan stad å vere om nettene. Etter at faren døydde, kasta stemora henne ut heimanfrå. Etter det hadde ho arbeid hos den snille Madam Olsen, men så kom Karen «i uløkka», det vil seie at ho vart gravid. Ho skal ha vorte lova å få komme attende til tenesta hos Madam Olsen etter fødselen. Det er berre det at Madam Olsen har vorte sjuk ute på landet, men ho skulle komme attende til jul, fortel Karen.

Politimannen vil at ho blir med på politistasjonen. Karen høyrer heime hos fattigvesenet, meiner han, og «Mangelsgården» – fattighuset – er staden for henne og barnet. Dess-utan burde ho ha meldt barnefaren, som er forplikta til å betale for barnet. Men ingenting av dette vil Karen. Namnet på barnefaren kjenner ho ikkje, og ho veit ikkje kvar han er. Omtrent det einaste ho kan seie om han, er at han lukta hest. Til fattighuset vil ho abso-lutt ikkje. Alt vil ordne seg berre Madam Olsen kjem attende.

Politimannen går med på at Karen får bli i skuret, men berre om nettene og berre fram til jul, og ingen må vite om det. Neste natt patruljerer politimannen igjen og ser Karen sitje i skuret med barnet ved brystet, men han går ikkje inn. Neste morgon set kulda inn. Ein kan ikkje sjå inn i det vesle skuret på grunn av rim på rutene, så kaldt er det.

Politimannen blir sjuk og er ikkje attende på kaia før utpå julaftan. Han ser Karen sitje i den same stillinga som han såg henne i sist. Han anar uråd og bryt seg inn. Der finn han begge døde. Barnet har også i døden brystvorta til mora i munnen. Han anar eit stille smil over andletet til Karen og tenkjer at Vårherre kanskje har ei meining med det heile.

Etter julehelga blir det vesle skuret rive. Novella sluttar med setninga: «Det skulle ikke stå der og være tilholdssted for alskens løsgjengere.»

Samandrag av novella «Karens jul» av Amalie Skram



ARK 1.2 Biografien til ein karakter i «Karens jul»

Namnet på karakterens

Alder

Bustad (stad)

Sivilstatus (gift/skilt/enslig/ enke/enkemann)

Familie (barn, foreldre, anna)

Yrke/stilling

Interesser(kva eg liker/ikkje liker å gjere)

Dei beste og dei verste eigen-skapane mine

Dei viktigaste hendingane i livet mitt



ARK 1.3 Forteljinga til ein karakter i «Karens jul» (IKKJE Karen)

Namnet på karakterens

Bustad og yrke/stilling

Korleis vart du kjend med Karen?

Kva slags forhold hadde de?

Når såg du henne sist?

Kva inntrykk fekk du av henne? Korleis vil du skildre henne?

Visste du at ho hadde fått barn? Kva synest du om det?

Veit du korleis ho levde den siste tida?

Kva synest du om at ho og barnet fraus i hel?Var det nokon som gjorde noko feil her?

Er det noko meir du har lyst til å seie om saka?



ARK 1.4 Forteljinga til ein karakter i «Karens jul»: Karen

Namnet på karakterens Karen

Bustad og yrke/stilling

Kva betyr mest for deg?

Kan du fortelje litt om forhol-det ditt til andre menneske som har betydd noko for deg – på godt og vondt?

Kva er situasjonen din no?

Kva alternativ har du?

Kva for eit alternativ føre-trekkjer du? Kvifor?

Er det noko du slett ikkje vil – kvifor?

Kva tenkjer du om framtida til deg og barnet ditt?

Er det noko meir du gjerne vil leggje til?

GRATIS ABONNEMENT - aunivers.no · 2020-03-04 · Fabel Elin rivaadt | AnneGrete Fosts | Kjartan...

Documents

Transcript of GRATIS ABONNEMENT - aunivers.no · 2020-03-04 · Fabel Elin rivaadt | AnneGrete Fosts | Kjartan...