2 10 8

kpss

ÖABT

Öncebiz sorduk

50 Soruda

SORU32

GüncellenmişYeni

Baskı

YER BİLİMİASTRONOMİ

ÇEVRE BİLİMİALAN EĞİTİMİ

FENBİLİMLERİ

FEN ve TEKNOLOJİ

Komisyon

ÖABT Fen Bilimleri Fen ve Teknoloji Yer Bilimi-Astronomi- Çevre Bilimi-Alan Eğitimi

Konu Anlatımlı

ISBN 978-605-318-895-7

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayım ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

7. Baskı: 2018, AnkaraProje-Yayın: Çağla Bardakcıoğlu

Dizgi-Grafik Tasarım: Dilara ÇetinerKapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Vadi Grup Basım A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105

Yenimahalle/ANKARA(0312 394 55 91)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 26687

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: pegem@pegem.net

ÖN SÖZ

Sevgili Öğretmen Adayları,

ÖABT FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ konu anlatımlı setimiz dört kitap hâlinde düzenlenmiştir. "Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji 4. Kitap" adlı yayınımız Alan Bilgisi (Yer Bilimi, Astronomi, Çevre Bilimi) ve Alan Eğitimi bölümlerini kapsamaktadır ve Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Alan Bilgisi Testi kapsamındaki soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli öğretmen adaylarımıza kılavuz olarak hazırlanmıştır.

Kitabın hazırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış, bu kitabın gerek ÖABT ’de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması hedeflenmiştir.

Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, çıkmış sorular ve detaylı açıklamalarıyla desteklenmiş, her ünite içeriği ÖSYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir. Ayrıca konu anlatımlarında verilen bilgi ve çözüm tekniklerine ek olarak uyarı kutucuklarıyla da önemli konulara dikkat çekilmiştir.

Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde hazırlanmış olan bu kitapla ilgili görüş ve önerilerinizi pegem@pegem.net adresini kullanarak bizimle paylaşabilirsiniz.

Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle...

Başarılar...

FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ ÖABT İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER

ÖABT FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ, 50 sorudan oluşmakta ve Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Alan Bilgisi (Fizik, Kimya, Biyoloji, Yer Bilimi, Astronomi, Çevre Bilimi) ve Alan Eğitimi alanlarındaki bilgi ve becerilerini ölçmeyi hedeflemektedir.

Öğretmenlik Alan Bilgisi Testinde çıkan sorular, Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Lisans Programlarında verilen akademik disiplinlere paralel olarak hazırlanmaktadır. Sınavdaki Alan-Soru dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Genel Yüzde Yaklaşık Yüzde Soru Sayısı

Alan Bilgisi Testi % 80 1 - 40

a. Fizik

b. Kimya

c. Biyoloji

d. Yer Bilimi

e. Astronomi

f. Çevre Bilimi

% 24

% 22

% 22

% 4

% 4

% 4

1 - 12

13 - 23

24 - 34

35 - 36

37 - 38

39 - 40

Alan Eğitimi Testi % 20 41 - 50

Genel Kültür, Genel Yetenek ve Eğitim Bilimleri Sınavlarınıza ek olarak gireceğiniz Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ile ilgili verilen bu bilgiler 2013-2014-2015-2016-2017 Fen Bilimleri / Fen ve Teknoloji ÖABT sınavı çerçevesinde hazırlanmıştır. Sınav içeriğinde yapılabilecek olası değişiklikleri ÖSYM'nin web sitesinden takip edebilirsiniz.

v

I. KISIM ALAN BİLGİSİ

1. BÖLÜM: YER BİLİMİ JEOLOJİNİN TANIMI VE KONUSU ................................. 5

A. JEOLOJİNİN ANA BİLİM DALLARI....................... 5

B. YERKÜRE İLE İLGİLİ BİLGİLER .......................... 5

Yer Yuvarlağının Şekli ve Boyutları ..................... 5

Dünya'nın Şeklinin Sonuçları ............................... 6

Dünya'nın Hareketleri .......................................... 6

Yer'in Geosferleri ................................................ 8

Yer'in İç Isısı ........................................................ 9

Yer Çekimi ......................................................... 10

Levha Hareketleri ............................................. 10

İzostasi .............................................................. 11

Yer Yuvarının Yaşı ............................................. 12

Yer Kabuğunu Oluşturan Maddeler, Yer Ka-buğunun Malzemesi: Taşlar (Kayaçlar) ............. 12

Başlıca Kayaçlar ................................................ 12

Tortul Taşlar ....................................................... 13

Metamorfik (Başkalaşım) Kayaçlar ve Özellikleri........................................................................... 14

Taşların Çözülmesi ve Çözülme Şekilleri........... 15

Toprak Oluşumu ................................................ 16

Toprak Oluşumunda Etkili Olan Faktörler .......... 16

Toprak Horizonları ............................................. 17

Toprakların Sınıflandırılması .............................. 18

Dünya'yı Şekillendiren Kuvvetler ....................... 20

Jeolojik Zamanlar ............................................. 25

ÇÖZÜMLÜ TEST ........................................................... 28

ÇÖZÜMLER .................................................................. 31

2. BÖLÜM: ASTRONOMİASTRONOMİ, ASTRONOMİ TARİHİ, TEMEL KAVRAM-LAR VE BİLİM DALLARI ............................................... 35

EVREN VE YAPISI ........................................................ 37

GÜNEŞ SİSTEMİ VE GEZEGENLER .......................... 43

ASTRONOMİ İLE İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR . 49

ÇÖZÜMLÜ TEST ........................................................... 52

ÇÖZÜMLER .................................................................. 55

3. BÖLÜM: ÇEVRE BİLİMİÇEVRE BİLİMİ VE TARİHİ ............................................ 59

A. Çevre ve Ögeleri ................................................. 59

B. Çevrenin Boyutları............................................... 59

C. Çevre Biliminin Tarihsel Gelişimi ......................... 59

ÇEVRE EĞİTİMİ ............................................................ 61

A. Çevre Eğitimi Stratejilerinin Belirlendiği Toplantılar................................................................................. 61

B. Çevre Eğitimine Yönelik Yaklaşımlar .................. 62

C. Çevre Okuryazarı Bireylerin Özellikleri ............... 62

D. Türkiye’de Çevre Eğitimi ..................................... 63

E. Türkiye’de Kalkınma Planları ve Çevre Eğitimi ... 63

EKOLOJİ ....................................................................... 65

A. Ekosistemlerin Canlı Unsurları ............................ 65

B. Ekosistemler........................................................ 67

İNSAN VE ÇEVRE ........................................................ 73

A. Nüfus ve Çevre ......................................................... 73

B. Tarım ve Çevre .................................................... 74

C. Sanayileşme ve Çevre ........................................ 75

D. Enerji ve Çevre ................................................... 75

E. Çevre Kirliliği ....................................................... 76

ÇEVRE İLE İLGİLİ MEVZUAT VE KURULUŞLAR ........ 82

A. Ulusal Kuruluşlar ve Faaliyetleri .......................... 82

B. Uluslararası Kuruluşlar ve Faaliyetleri................. 84

C. Çevreyle İlgili Ulusal ve Uluslararası Başlıca Söz-leşmeler ve Kanunlar ............................................... 85

ÇÖZÜMLÜ TEST ........................................................... 86

ÇÖZÜMLER .................................................................. 88

II. KISIM

ALAN EĞİTİMİA. 2017 YILINDA YAYIMLANAN FEN BİLİMLERİ DERSİ

ÖĞRETİM PROGRAMI ............................................. 93

ÖĞRETİM PROGRAMININ TEMEL FELSEFESİ .......... 93

Öğretim Programı’nın Genel Amaçları ................... 94

Öğretim Programı'nda Temel Beceriler ................... 94

Öğretim Programı’nda Değerler Eğitimi .................. 95

Öğretim Programı’nda Ölçme Ve Değerlendirme Yaklaşımı ................................................................. 96

Öğretim Programı’nda Rehberlik ............................. 97

İÇİNDEKİLER

vi

Öğretim Programı’nda Fen Ve Mühendislik Uygu-lamaları .................................................................... 98

Öğretim Programı’nın Uygulanmasında Dikkat Edi-lecek Hususlar ......................................................... 98

Öğretim Programı’nın Yapısı ................................... 99

B. 2013 YILINDA YAYIMLANAN FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI'NIN TEMEL ANLAYIŞI VE VİZYONU ................................................................ 101

Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı'nın Amaçları .............................................................................. 101

Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı'nın Temel Yak-laşımı .................................................................... 102

C. 2013 YILINDA YAYIMLANAN FEN BİLİMLERİ DERSİNİN YAPISI VE ÖĞRENME ALANLARI ....... 104

2013 YILINDA YAYIMLANAN FEN BİLİMLERİ PROGRA-MINDAKİ BECERİLER ................................................ 108

Bilimsel Süreç Becerileri ........................................ 108

Yaşam Becerileri .................................................... 109

Fen Bilimleri Programında Duyuşsal Alan ..............111

Fen Bilimleri Programında Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre Alanı ............................................................ 112

2013 YILINDA YAYIMLANAN FEN BİLİMLERİ ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ ÖĞRENME YAKLAŞIMI .............. 116

Yapılandırmacı Yaklaşım ....................................... 116

Fen Bilimleri Dersinde Kullanılan Strateji Ve Yöntem-ler........................................................................... 117

Araştırmaya – Sorgulamaya Dayalı Öğrenme ....... 117

Proje Tabanlı Öğrenme (Ptö) ................................. 118

İş Birliğine Dayalı Öğrenme ................................... 119

Argümantasyon Odaklı Öğrenme .......................... 120

Probleme Dayalı Öğrenme .................................... 121

LABORATUAR (DENEY) YÖNTEMİ ........................... 123

FEN LABORATUVARLARI GÜVENLİK SEMBOLLERİ 125

TEHLİKE SEMBOLLERİ ............................................ 128

Laboratuvarda Sık Kullanılan Araç ve Gereçler ........ 130

ÇOKLU ZEKA KURAMI ............................................. 135

ÇOKLU ZEKA ALANLARI ......................................... 136

FEN EĞİTİMİNDE KULLANILAN MODELLER .......... 138

FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI'NDA ..... 140

Ölçme ve Değerlendirme ........................................... 140

Kavram Öğretimi ........................................................ 140

Kavram Haritaları ................................................. 143

Kavram Ağları ...................................................... 145

Kavram Karikatürleri ............................................ 145

Kelime İlişkilendirme Testleri ............................... 146

Kavramsal Değişim Metinleri ............................... 146

Kavram Kargaşası Yöntemi ................................. 148

Anlam Çözümleme Tabloları ................................ 149

Zihin Haritaları ..................................................... 149

Bilgi Haritaları ...................................................... 149

Tahmin - Gözlem - Açıklama(TGA) ...................... 150

Vee Diyagramları ................................................. 150

Alternatif Ölçme Değerlendirme .......................... 151

Performans Değerlendirme ................................. 152

Öğrenci Ürün Dosyası(Portfolyo) ......................... 152

Öz Değerlendirme ............................................... 152

Akran Değerlendirme ........................................... 153

Dereceli Puanlama Anahtarı(Rubrik) ................... 153

Yapılandırılmış Grid ................................................... 154

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç ......................................... 156

ÇÖZÜMLÜ TEST - 1 ................................................... 157

ÇÖZÜMLER ................................................................ 160

ÇÖZÜMLÜ TEST - 2 ................................................... 163

ÇÖZÜMLER ................................................................ 167

ÇÖZÜMLÜ TEST - 3 ................................................... 170

ÇÖZÜMLER ................................................................ 173

KAYNAKLAR ............................................................... 177

I. KISIMALAN BİLGİSİ

1. BÖLÜMYER BİLİMİ

5

Yer Bilimi; genel anlamda gezegen olarak Dünya'nın Güneş Sistemi içindeki konumunu, kimyasal ve fiziksel özelliklerini, diğer gök cisimlerinden ayıran niteliklerini, iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle geçirdiği değişimleri, ortaya çıkışından bugüne kadar üzerinde ve etrafında meyda-na gelen temel gelişim ve değişimleri ele alan ve “yer” ile ilgilenen bilimler topluluğudur. Ayrıca dünya üzerinde canlıların ortaya çıkışından bugüne kadar süregelen de-ğişimlerini incelemektedir. Bu açıdan bakıldığında jeoloji, coğrafya, jeofizik, jeodezi, oşinografi (oseanografi), jeo-kimya ve meteoroloji alt disiplinlerine ayrılır.

JEOLOJİNİN TANIMI VE KONUSUJeoloji: Yeryuvarının Güneş sistemi içindeki durumunu, onun yapısı, fiziksel özellikleri, kimyasal bileşimi, oluşu-mu, gelişimi ve kendisini şekillendiren hareketleri incele-yen bilim dalıdır.

Jeoloji, yer kabuğunun bileşimi, yapısı, organik ve inor-ganik gelişimi, iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle uğradığı değişimler ve içinde bulunan bütün mineraller, maden-ler ve yer altı kaynaklarını incelemektedir. Bu bakımdan jeoloji; insan ve insan topluluklarının yeryüzüne dağılışı ile bu dağılışın nedenleri ve yeryüzü arasındaki ilişkileri ve etkileşimleri inceleyen coğrafya ile yerküreyi fiziksel yöntemlerle analiz eden ve araştıran diğer bir yer bilimi alt disiplini olan jeofizikten ayrılmaktadır.

Jeolojiden hangi alanlarda yararlanılmaktadır?

1. Kömür, petrol gibi önemli yer altı zenginliklerinin araştırılmasında, işletilmesinde

2. Yer altı sularının tespitinde 3. Yol, tünel, baraj gibi yapılarda4. Çevre ile ilgili alanlarda5. Yerküreyi çepeçevre saran atmosfer ve diğer gök ci-

simlerini barındıran uzayı incelemede6. Canlıların yaratılışından bugüne geçirdiği evrimleri

araştırmada

A. JEOLOJİNİN ANABİLİM DALLARI

1. Genel Jeoloji2. Mineraloji3. Petrografi4. Uygulamalı Jeoloji5. Maden Yatakları

6. Yapısal Jeoloji

1. Genel Jeoloji: Yer kabuğunun oluşumunda rol oyna-yan iç ve dış kuvvetlerin yaptıkları etkiler ve bunlar sonu-cunda ortaya çıkan değişiklikleri inceler.

Örnek

Dinamik jeoloji, Fiziksel jeoloji

2. Mineraloji: Minerallerin kimyasal, fiziksel ve optik özelliklerinden yararlanarak onları tanımlama ve sınıf-landırmayı konu alır.

3. Petrografi: Doğada varolan kayaçların minerallerini, kimyasal bileşimlerini, yapı ve dokularını ve doğada bu-lunuş şekillerini ortaya koyarak, kayaçları tanımayı, sınıf-lamayı hedefleyen bir bilim dalıdır.

4. Uygulamalı Jeoloji: Çevre ve kent jeolojisi, yer altı suları, mühendislik yapıları, yapı malzemeleri, zemin özellikleri, kömür ve petrol gibi konularla ilgilenir.

5. Maden Yatakları: Ekonomik değere sahip, mineralle- rin bulunması ve çalışılmasını ele alır.

6. Yapısal Jeoloji: Diğer adıyla “tektonik”, yer kabuğu-nun yapısıyla, bu yapıyı oluşturan hareketlerle ve defor-masyonlarla ilgilenir.

B. YERKÜRE İLE İLGİLİ BİLGİLER

Yer Yuvarlağının Şekli ve Boyutları

Dünya, kutuplardan basık, ekvatordan şişkin olan küreye yakın bir şekle sahiptir, küreye çok yakın bir şekildedir.

Güneş sisteminde gezegenlerden biri olan Dünya; Güneş'e uzaklık bakımından 3. sırada yer alır.

Kendine has şekline geoid denir.

Yer'in geoid olduğunu nasıl anlarız?

1. Ekvator'un tam bir meridyen çizgisinden uzun olması2. Ekvator yarıçapının, kutuplar yarıçapından fazla olması3. Yer çekiminin Ekvator'dan kutuplara doğru artması

Dünya'nın Boyutları

Ekvator Çevresi 40.076 kmKutuplar Çevresi 40.009 kmEkvator Yarıçapı 6378 km

Kutuplar Yarıçapı 6357 kmBasıklık Oranı 1/297 kmYüz Ölçümü 510.100.000 km2

Hacmi 1.083.320.000 km3

6

Dünya'nın Şeklinin Sonuçları

1. Paralel dairelerinin uzunluğu Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe kısalır.

2. Dünya'nın yarısı karanlık iken diğer yarısı aydınlıkta kalır. Bu yüzden gece-gündüz oluşur.

3. Meridyenlerin boyları eşittir. Bu durum bütün merid-yenlerin bir kutuptan diğerine uzanmasının sonucudur.

4. Ardışık meridyenler arasındaki mesafe Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe azalır.

19 km

85 km

111 km

KKN

GKN

80°

40°

0° Ekvator

5. Yerin ekseni çevresindeki çizgisel dönüş hızı Ekvator'dan kutuplara doğru azalır.

NOTEkvator'da 1670 km/saat olan çizgisel hız ku-tup noktalarına doğru düzenli azalır ve kutup noktalarında sıfır olur.

6. Harita çizimlerinde şekil ve alan bozulması meydana gelir.

7. Ekvator'dan Kuzey Kutbu'na doğru gidildikçe Ku-tup Yıldızının görünüm açısı büyür. Güney Yarım Küre'de Kutup Yıldızı görülmez.

8. Bir noktadan aynı yöne gidilirse tekrar aynı noktaya ulaşılır.

9. Güneş ışınlarının düşme açısı Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe azalır.

10. Güneş ışınlarının Ekvator çevresine büyük, kutuplar çevresine küçük açılarla gelmesi nedeniyle Ekvator çevresi sürekli termik alçak basınç, kutuplar çevresi ise sürekli termik yüksek basınç alanları durumundadır.

Dünya'nın Hareketleri

Yer'in 2 türlü hareketi vardır. Bunlardan birincisi, kendi ekseni çevresindeki hareketi; ikincisi, Güneş çevresinde-ki yıllık hareketidir.

1. Dünya'nın Günlük Hareketi

Dünya, kendi ekseni çevresinde batıdan doğuya doğru bir turunu 24 saatte tamamlamasına günlük hareket de-nir. Bunun sonucunda bir Güneş günü meydana gelir.

Dünya'nın Günlük Hareketinin Sonuçları (Kendi Ekseni Etrafında Dönmesi)

1. Gece ve gündüz birbirini takip eder.

2. Gün içinde güneş ışınlarının yere düşme açısı değişir.

NOTGüneş'in sabah doğuşundan akşam batışına kadar ufuk düzleminde yer değiştirmesi ışınla-rın yeryüzüne farklı açılarla düşmesine neden olur.

Doğu

Sabah

Öğle 12.00

Akşam

Batı A Merkezi

Güneş ışınlarının düşme açısının değişimine bağlı ola-rak gün içinde sıcaklık değerleri değişir.

KRİTİK NOKTA: Güneş ışınlarının geliş açısına bağlı olarak sıcaklık ortalamaları değişiyor olsa da günün en sıcak anı güneş ışınlarının en büyük açı ile geldiği öğle saatlerinde yaşanır. (13.00−14.00)

Günün en soğuk vakitleri, gece boyunca atmosferin ve yer-yüzünün ısı kaybetmesinden dolayı sabahın ilk saatleridir.

3. Gündüz havanın ısınma, gece ise soğumasına bağlı olarak günlük sıcaklık farkları oluşur.

Örnek

Gündüz en yüksek sıcaklık 20°C, gece ise en düşük 4°C olduğunda 16°C günlük sıcaklık farkı oluşur.

7

Günlük Sıcaklık Farklarının Sonuçları

a) Deniz−kara ile dağ−vadi arasında hafif şiddetli meltem rüzgârları oluşur.

b) Kayalarda mekanik (fiziksel) çözülme hızı artar.

4. Yerin geoid şekli meydana gelir.

5. Çizgisel ve açısal hızlar ile savrulma kuvveti meyda-na gelir.

6. Cisimlerin gün içerisindeki gölge boyu (uzunlukları) değişir. (Güneş ışınlarının yere düşme açısına bağlı olarak)

7. Yerel saat farkları oluşur. (Doğuda bulunan yerlerde yerel saat ileri, batıda ise daha geridir.)

Örnek

İstanbul 11.32

Osmaniye 12.00

Iğdır 12.32

NOTDünya batıdan doğuya doğru döner. Doğuda-kiler güneşi batıdakilerden daha önce görür.

8. Sürekli rüzgârlar ve okyanus akıntıları sapmaya uğ-rar. Bu durum yerin ekseni çevresinde dönmesi sıra-sında oluşan, "Koriyolis Kuvveti" ile ilgilidir.

Bu sapma doğrultusu Kuzey Yarım Küre'de esiş yönü-nün sağına doğru, Güney Yarım Küre'de esiş yönünün soluna doğru gerçekleşir.

9. Hava kütlelerinin yükselici hareket yaptığı 60° para-lelleri civarında Dinamik Alçak Basınç, alçalıcı hare-ket yaptığı 30° paralelleri civarında ise Dinamik Yük-sek Basınç alanları oluşur.

2. Dünya'nın Yıllık Hareketi

Dünya Güneş çevresindeki yıllık hareketini elips şeklinde bir yörünge üzerinde yapar. Bu hareketini yaklaşık olarak 365 gün 6 saatte tamamlar. Buna 1 yıl denir. Dünya 939 milyon km'lik yörüngesi üzerinde saatte 108 bin km hızla hareket eder.

Dünya'nın Yıllık Hareketinin Sonuçları (Güneş Etrafında Dönmesi)

(Gündüz-gece eşitliği)

(Gündüz-gece eşitliği)

Güz (Sonbahar)

4 Temmuz Günöte

3 Ocak Günberi

152 milyon km147 milyon km

21 Mart

21 Aralık

23 Eylül

21 Haziran İlkbahar Kış

G

Yaz

(Gün dönümü)

(Gün dönümü)

Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi sırasında izledi-ği yola yörünge denir. Dünya’nın yörüngesinden geçen düzleme yörünge düzlemi veya ekliptik düzlem adı verilir.

Dünya'nın Yörüngesinin Elips Biçiminde Olmasının Sonuçları

1. Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı sabit değildir. Gün-beri (3 Ocak) ve günöte (4 Temmuz) dönemlerinin yaşanmasına neden olur.

2. Güneş’in Dünya’ya uyguladığı çekim kuvveti değişir.

3. Güneş’in uyguladığı çekim kuvvetinin farklı olması Dünya’nın Güneş çevresindeki hızının da değişme-sine neden olur.

4. Dünya Güneş’e yaklaştığı zaman (günberi dönemin-de) Güneş’in çekim etkisinden kurtulmak için daha hızlı döner. (3 Ocak)

Bunun sonucunda:

a) Şubat ayı diğer aylardan farklı olarak 28 gün sürer.

b) KYK’de kış mevsimi GYK’den 2 gün kısa sürer.

5. Dünya, Güneş’ten uzaklaştığı zaman (günöte) Güneş’in çekim etkisi azaldığı için yörünge etrafında daha yavaş döner. (4 Temmuz)

Bunun sonucunda:

a) Sonbahar ekinoksu 21 Eylül’de meydana gelme-si gerekirken 2 gün gecikme ile 23 Eylül’e sarkar.

b) KYK’de yaz mevsimi GYK’den 2 gün uzun sürer.

NOTŞubat ayının 4 yılda bir 29 gün çekmesi, Dünya'nın yıllık hareketi sonucunda orta-ya çıkan artık zamanın (Gura) toplanıp bir güne eşit olmasıyla alakalıdır.