GLOSAS EMILIANENSES

Glosalar nedir?

SUSO MANASTIRI . Kökeni 574 yılında La Rioja topraklarında ölen keşiş Emiliano'nun kabri etrafında kurulmuş vizigot manastırına dayanır. Glosalar burada yazıldı ve ayrıca mozarabe ve romalıların duvarları himayesinde, Gonzalo de Berceo 13. yüzyılın başlarında İspanyol dilinin ilk şairi oldu.

GLOSAS EMILIANENSES

burada yazıldılar.

İspanyol Dili Sözlüğü'nün gösterdiği tüm anlamlar arasında bizi ilk ilgilendiren şudur:

1. f. (dişi bir kelime) Anlaması çok zor olan bir metnin açıklaması veya yorumudur.

(Latince kökenli glossa kelimesinden gelir, açıklanması gereken belirsiz kelime, ve Yunanca'dan dil anlamına

gelen γλ σσαῶ kelimesinden gelir).

İSPANYOL DİLİ SÖZLÜĞÜYirmi ikinci basım

g l o s a a

Niçin GLOSAS EMILIANENSES olarak adlandırılıyorlar?

• Glosas Emilianensesler bu latince metindeki söz dizimsel, morfolojik ve kelime dağarcığına dair zorlukları çözümlemek amacıyla 11. yüzyılda "Aemlianensis 60" adlı el yazması kitabında yazılmış cümle arası ve sayfa kenarına yazılan notlardır.

• Şu anda Madrid'deki (Real Academia de la Historia) Kraliyet Tarih Akademisi'nde muhafaza edilen bahsi geçen el yazması kitap San Millán (veya San Emiliano) Manastırı'nın kütüphanesinde bulunmuş ve böylece glosalara ve el yazmasına bu ad verilmiştir.

Şimdi Emilianense el yazmasındaki bazı glosaları görelim.

• Bazılarına göre glosaların yazarı el yazması orjinal metni eğitim amaçlı bir materyal olarak kullanan ve kendi dilinde bilmediği en zor kelimeleri sözlüğe danışmak amacıyla not etmiş veya aklına gelen yorumları ya da en uzun cümlelerin çevirisini yazmış bir öğrencidir .

• Diğerlerine göre ise vaaz veren bir rahibin vaazlarını hazırlamak için metni okurken kilise cemaatinin anlamasını sağlamak amacıyla metinde yazanları günlük dildeki kelimeleri kullanarak yaptığı açıklamalardan meydana gelmektedir.

Bu glosaları kim yazdı?YAZAR:

Glosalar hangi dilde yazılmışlardır?

Latince

Baskça

Roman Dili

Binden fazla glosa!Toplamda binden fazla olan Aemilianensis 60'ın glosaları üç dilde yazılmıştır: - Latince,- Roman Dili,- Baskça.

• Latince yazılanlar tam olarak Latince değil doğal olarak bu dili açıklayan, günlük dil diye adlandırabileceğimiz bir Latince'yle yazılmışlardır.

• Bu glosaların ikisi Baskça yazılmıştır, aynı zamanda kitaptaki İspanyolca fonetiğinin evriminde görülen baskça nitelikler bize bu kitabı yazan kişinin bir Baskça-Roman Dili bilingue (iki dilli) olduğunu gösterir. Bu durum bizi şaşırtmamalı, zira o dönemde La Rioja bölgesinde, şüphesiz San Millán'da, Baskça konuşuluyordu.

• Kuşku götürmez bir şekilde Roman Dili'nde yazılmış olan glosaların sayısı yüzden fazladır. (Roman Dili demek "Latince'den türemiş bir dil" demektir.) Bazı durumlarda basit kelimelerden ibarettir (trastorné; uerterán; seignale ... ), diğerlerinde ise söz dizimsel olarak bitişik cümleler kurulmuştur (nos non kaigamus; qui dat a los misquinos ... ) ve zaman zaman da alışık olunmayan bir şekilde cümleler uzamıştır.

Bunlar yarımadadaki Roman dilinin ve Baskça'nın ilk yazılı tanıklarıdır: ilk Baskça kelime ve cümleler, özellikle, yüzyıllar içerisinde şekillenen İspanya'daki Latince tüm diyalektlerin ilk cümleleri ve kelimeleridir.

Dámaso Alonso'nun dediğine göre: Latince yavaş ve sürekli bir evrim sonucu İspanyolca'ya dönüşmüştür ve hiçbir zaman bu dönemin bir noktasından kesip de: "Burada ispanyolca doğmuştur“ diyemeyiz.

¿Bu glosalar İspanyolca'nın doğuşunu mu oluşturuyor?

Sakın bunu kaçırmayın!!Albendense veya Vigilano olarak adlandırılan Rioja el yazması kitaba göre dünya haritası bu şekilde tasavvur ediliyordu…

ASYA

AF

RIK

A

AVRUPA

¡¡ HAYIR !!

Parşomen kağıtlarındaki yazıların burada gördüğünüz gibi bir kuş tüyüyle yazıldığını biliyor muydunuz?

Şimdi bu glosalardan iki örnek görelim.

İlki Roman dilinde yazılmış ve daha uzun.

İkincisi ise Baskça kısa bir cümle.

Ortaçağdaki el yazması kitaplarının parşomen kağıtları tabaklanmış

deriden yapılırdı, yani, derideki tüyler

temizlendikten sonra düzleştirilir ve gerdirilirdi.

.

Cono aiutorio de nuestrodueno Christo duenosalbatore qual duenoget ena honore e qualduenno tienet elamandatione conoPatre cono Spiritu Sanctoenos sieculos delo siecu-los.Facanos Deus Omnipotenstal serbitio fere kedenante ela sua facegaudioso segamus. Amen.

Glosa 89.- Bazılarına göre bu glosa Aziz Agustin'in vaazının içinde, diğerlerine göreyse S.Cesáreo de Arlés'in vaazında yer alır. Glosayı yazan kişi latince metnin zor olduğunu düşünerek

buradaki kavramları daha bilindik bir ifadeye, Roman diline aktarır.

Con la ayuda de nuestro señor,Señor Cristo, señor salvador.Cual señor está en el honory cual señor tiene el mandatocon el Padre, con el Espiritu Santoen los siglos de los siglos.Concédanos Dios Omnipotenterealizar tal servicio (o trabajo) que seamos felicesen su presencia.

RO

MA

N D

İLİN

DE

Kİ

GLO

SA

Metnin 72r. sayfasının transkripsiyonu

guec ajutuezdugu

mus, frates,quia ideo christianinosfacti sumus

ut semper dede kefuturo seculonos cogitemus,

et plusnos de ke pro anima quam pro corpore

laboremus. Quia caro qui nostra paucis

Glosa 42, Baskça Glosa -Guec ajutu ez dugu-yeterince yardım almıyoruz.Metindeki vaaz aynı zamanda cehenneme mahkum olmuş bir ruhun kurtuluşundan bahsetmektedir. Bu sayfada bahsettiğimiz Baskça ve ”nos non kaigamus”adlı Roman dilindeki glosa beraber bulunur.

BA

SK

ÇA

GL

OS

A

Metnin 68v. sayfasının

transkripsiyonu.

Manastır kompleksinin uzandığı çok değerli filolojik araştırmanın meydana geldiği bu muhteşem vadi "İSPANYOLCA'NIN BEŞİĞİ"olarak adlandırılır.

Kaynakça:

Glosas Emilianenses, C.Garcia Turza / M.A.Muro El nacimiento del castellano, J. Mangado Martínez Glosas Emilianenses, J.A. Nieto Viguera

Fotoğraflar: R. Nieto y P.Benito

Müzik: Serenade, Isaac Stern

Daha fazla bilgi için: GLOSAS EMILIANENSES

Türkçe'ye çeviren: Nilüfer Yazıcıoğlu.

Tasarım, gerçekleştirme ve montaj

GONZALO DE BERCEO KÜTÜPHANESİ

Fin de la presentación