GLASNIK PKCG / januar 2012 - Privredna komora Crne Gore...dugoročnih izvora finansiranja. Ukoliko...

GLASNIK PKCG / januar 2012


[email protected]

3


www.pkcg.org

4 GLASNIK PKCG / januar 2012E

KO

NO

MIJ

A C

RN

E G

OR

E U

201

2. G

OD

INI

Neophodna nam je razvojna finansijska institucija jer se valorizacija domaćih resursa, green field investici-je, modernizacija proizvodnih procesa kroz kapitalna ulaganja i stimulacija izvoza ne mogu postići bez ade-kvatnih, dostupnih dugoročnih izvora finansiranja. Idemo u susret godini koja obećava, a razvojni resur-si kojima raspolaže naša država su valjana osnova za optimizam.

Velimir Mijušković, predsjednik Privredne komore Crne Gore

Investirati u razvojne resurse

Idemo u susret godini koja obeća-va, a razvojni resursi kojima

raspolaže naša država su valjana osnova za optimizam.

Crnogorska privreda se već če-tvrtu godinu suočava sa posljedica-ma globalne ekonomske krize.

Sa pojedinim uzročnicima krize smo se u minulom periodu uspje-li izboriti i stabilizovati, neki od uzročnika krize su donekle preva-ziđeni zahvaljujući spoljnim pozi-tivnim promjenama (porast cijena metala na berzama), ali i dalje osta-je neriješeno pitanje neravnomjer-nog strukturnog razvoja privrede koja je uglavnom profilisana na bazi tržišnih uslova iz prethodnog perioda.

Rast konkurentnosti i valorizacija prirodnih resursa

Crna Gora, kao mala ekono-mija, veoma je podložna spoljnim uticajima i u pozitivnom i u nega-tivnom smislu. Struktura naše pri-vrede je takva da se često i prirodni uslovi, kao npr. hidrološke prilike i klimatski uslovi odraze na neke za nas veoma važne privredne grane (industrijska proizvodnja i uslužne djelatnosti).

Mišljenja sam da zbog problema koji će pratiti ekonomiju Evrope u narednoj godini, možemo očekivati rast nezaposlenosti, u prvom redu zbog neadekvatne strukture radne snage, što će se negativno odraziti

na nivo standarda stanovništva i dodatno opteretiti socijalne fondo-ve.

Ipak, ukoliko se očekivanja za 2012. po pitanju rasta BDP-a ispune ostaje pitanje da li je ovaj rast ne-što sa čime možemo i trebamo da budemo zadovoljni i da li sa ovim tempom privredenog rasta nado-knađujemo priželjkivane stope ra-sta u cilju približavanja Evropskoj uniji.

U svakom slučaju u Privrednoj komori ostajemo pri stavu da bu-dućnost crnogorske privrede i nje-nog ubrzanog rasta treba da se za-sniva na dva segmenta. Prvi je rast konkurentnosti domaće privrede, kroz konstantno praćenje kvalite-ta domaćeg proizvoda i korišćenje prednosti koje Crna Gora ima u di-jelu prirodnih resursa. Drugi osnov je promjena strukture BDP-a kroz nove investicije u resurse sa koji-ma raspolažemo, a na bazi kojih se

mogu razvijati prerađivački sektori, čime bi se pomogao i ravnomjerniji regionalni razvoj.

Banke i privreda

Evidentno je da je privatizacijom bankarskog sektora u Crnoj Gori napravljen sistemski previd i da su strane banke, koje su došle na ovaj prostor, imale interes da se bave isključivo komercijalnim bankar-stvom uslovljenim strukturom nji-hove pasive koju, dominantno, čine kratkoročni depoziti. Na taj način je ostalo neriješeno pitanje izvora finansiranja dugoročnog razvoja i mogućnost projektnog finansiranja na srednji i duži rok od strane ban-karskog sektora u Crnoj Gori.

Podsjetiću da je u tom periodu problem uočen, napravljen pokušaj očuvanja ovog segmenta i formira-na Razvojna banka, koja je usled niza, tada postojećih, okolnosti ubrzo i ugašena.

Sada se to pokušava prevazići preko Razvojnog fonda i kroz kredi-tne linije i kreditiranjem pojedinih projekata od strane Međunarodnih finansijskih institucija zastupljenih kod nas, ali to ne daje najbolje re-zultate jer su raspoloživa sredstva malog obima.

Privredna komora Crne Gore već duže vrijeme zagovara stav o ne-ophodnosti postojanja neke razvoj-ne finansijske institucije u Crnoj Gori. Naše mišljenje je da se valori-zacija domaćih resursa, green field investicije, modernizacija proizvo-dnih procesa kroz kapitalna ulaga-nja i stimulacija izvoza ne mogu postići bez adekvatnih, dostupnih dugoročnih izvora finansiranja.

Ukoliko se naš bankarski sistem upotpuni postojanjem ovakve insti-tucije, to će svakako rezultirati sta-bilnijim i ravnomjernijim razvojem svih segmenata privrede.

Velimir Mijušković

GLASNIK PKCG / januar 2012 GLASNIK PKCG / januar 2012

[email protected]

5

EK

ON

OM

IJA

CR

NE

GO

RE

U 2

012.

GO

DIN

IPoslovni ambijent

Aktivnosti na unapređenju po-slovnog ambijenta kroz regulatornu reformu, predstavljaju permanentan proces koji iziskuje partnerstvo onih koji ga stvaraju i onih koji u njemu tre-ba da takoreći žive, tj. Vlade i privrede, sa ciljem kreiranja efikasnih mjera i in-strumenata za jačanje konkurentnosti ekonomije i pojednostavljenje admi-nistrativnih procedura.

To je jedan iz djelokruga zadataka i aktivnosti Privredne komore koji se u kontinuitetu realizuje. Prije svega se prostor za poboljšanje poslovnog ambijenta, kroz rad tijela Komore, definiše na sektorskom, a zatim, pre-ko organa Komore, objedini i upućuje Vladi kao jedinstven predlog privrede. Ova instituicija za to, logično posjedu-je najviše kapaciteta, budući da perso-nifikuje ukupnu privredu i da u njoj aktivno kroz pominjana tijela i organe radi i djeluje 650 predstavnika kompa-nija iz najviših upravljačkih struktura. Uostalom, svake godine na bazi toga se definišu i predlozi mjera Ekonom-ske politike za narednu godinu koje Vlada sa pažnjom razmatra i gotovo potpuno prihvata uključujući ih u svoj dokument.

Takođe, kontinuirane aktivnosti u okviru rada Savjeta za regulatornu reformu i unapređenje poslovnog ambijenta imale su vidne rezultate u prethodnom periodu, pri čemu je potrebno nastaviti sa aktivnostima na eliminisanju sporih i dugotrajnih pro-cedura, naročito na lokalnom nivou.

Mali i srednji biznis - temelj razvoja

Budući razvoj, potrebno je temelji-ti na razvoju malog i srednjeg biznisa, sa naglaskom na proizvodnju i to onih proizvoda kojima je moguće ostvari-ti komparativne prednosti i povećati izvoz. To su prehrambena industrija, primarna poljoprivreda, energetika, drvoprerađivačka industrija, građe-vinski materijali i sl.

Velike kompanije iz oblasti proi-zvodnje, treba da generišu razvoj malih i srednjih preduzeća, koje podižu nivo finalizacije sirovina i poluproizvoda i time povećavaju ponudu crnogorskih proizvoda na tržištu.

Zabrinjava dinamika rasta spolj-njeg duga, kao posljedica novog zadu-

živanja za pokriće budžetskih rasho-da i aktiviranja garancija za plaćanje dospjelih obaveza. Zabrinjavajući je pad neto stranih direktnih investici-ja, te konstantan rast nelikvidnih pri-vrednih subjekata i visina blokiranih sredstava.

Graditi veći energetski izvor

Mi u Crnoj Gori smatramo da je energetika oblast gdje je realno očekivati svjež inostrani kapital, uz određene preduslove. Ovdje prven-stveno mislim na jasno definisan pravni okvir oko dobijanja licenci, uslova gradnje, parametara razvo-ja na osnovu kojih je jednostavnije kalkulisati konačnu dobit. Činjenica da se radi na Strategiji razvoja ener-getike do 2030. godine, ne bi smjela da znači zamrzavanje svih aktivno-sti do donošenja tog dokumenta. Svi smo svjesni činjenice da će nam deficit električne energije predsta-vljati limitirajući faktor privrednog i ukupnog razvoja ukoliko odmah ne otpočnemo izgradnju, prije sve-ga, nekog većeg izvora energije.

Potrebno je stvoriti prijatniju klimu i za domaće investitore, spre-mne da ulažu u mala i srednja pre-duzeća koja se bave proizvodnjom. Na to moramo gledati kao jednu od mogućnosti ravnomjernog regio-

nalnog razvoja, sa posebnim nagla-skom na razvoj ruralnih područja. Postojanje investiciono-razvojnog fonda jeste dobar, ali ne i dovoljan, instrument za pružanje stimulacije za rast i razvoj naših kompanija.

U cilju oživljavanja privrednih aktivnosti, pokretanja privrednog

ciklusa, potrebno je naći pravu mje-ru između realnih potreba privrede i stavljanja u funkciju imobilisanih bankarskih finansijskih sredstava.

Turizam atraktivan za investitore

Oblast za koju bi mogli zaintere-sovati strane investitore je i turizam. Tu mislim na izgradnju ekskluzivnih hotela. Ukoliko računamo na strane investicije, kojima je naš razvoj ipak uslovljen, smatram da država i lokal-ne samouprave moraju pokazati veću spremnost za davanje mnogo boljih olakšica. Ohrabruje činjenica da mjere koje je usvojila Vlada, treba da podsta-knu izgradnju hotelskih kompleksa visoke kategorije, uz istovremenu pri-mjenu mjera koje će destimulisati gra-dnju privatnih apartmana i stanova.

Privatno - javno partnerstvo

Opcija privatno-javnog partner-stva, za pokretanje krupnih investi-cionih projekata u oblasti energeti-

Budućnost Željezare i Kombinata aluminijuma

Trenutna situacija, a i budućnost Željezare i Kombinata aluminiju-ma ne mogu se stavljati pod isti imenitelj. Poznato je da su problemi Željezare pokušavani biti rješavani u kontinuitetu, još od restrukturira-nja koje je podrazumijevalo podjelu nekadašnje kompanije na više no-vih preduzeća, preko brojnih pokušaja privatizacije tako nastalih pre-duzeća, do preuzimanja svih obaveza te kompanije od strane države. Te obaveze u vrijednosti od više stotina miliona država je preuzimala u više navrata. Iz tog razloga mislim da, ako se ne pojavi zainteresovani partner, koji bi, prepoznajući šansu u preuzimanju Željezare, izveo je na put profitabilnog poslovanja, stanje je neodrživo.

Sa druge strane, Kombinat aluminijuma je u našem spoljnotrgovin-skom bilansu izvozna kompanija broj jedan. Rad KAP-a podrazumi-jeva mogućnosti razvoja prerade, što bi trebalo da generiše stvaranje i jačanje malih i srednjih preduzeća metalo-prerađivačke djelatnosti. Takođe, Crna Gora ima kvalitetnu rudu kao jedan od osnova za po-stojanje i opstajanje ovakvog sistema. Uz to, KAP posjeduje dobru in-frastrukturu za transport sirovina i gotovih proizvoda. Cijenim da bi dobro bilo da KAP nastavi da radi, ne samo sa aspekta zaposlenosti, već zbog toga što takve proizvodnje imaju veliki multiplikativni efekat na druge sektore.


www.pkcg.org

6 GLASNIK PKCG / januar 2012E

KO

NO

MIJ

A C

RN

E G

OR

E U

201

2. G

OD

INI ke, komunalne infrastrukture, turiz-

ma, malog i srednjeg biznisa je jedna od mogućnosti.

Limiti u primjeni privatno-jav-nog partnerstva postoje i odnose se na:

nedostatak pravila u regulati-vi iz oblasti JPP koja regulišu prav-ni status pokretnih i nepokretnih stvari, odnosno dobara koja su pre-met partnerstva, odnosno ulaganja privatnog partnera tokom trajanja ugovora, kao i modele zajedničkog planiranja i upravljanja projektima. Potencijalni investitori ističu i nedo-statak normativnog uređenja osnova za poreska oslobađanja i olakšice u poslovanju, o kojima se pregovara u toku pripreme projekta, budući da se radi o složenim i skupim projektima, a u skladu sa praksom koja se kori-sti u drugim zemljama. Nedovoljan je i nivo znanja iz oblasti koncesija, kako koncesionara tako i koncide-nata (države i opština).

O Zakonu o radu

Usvojeni Zakon sadrži rješenja neodrživa sa stanovišta poslodavaca. Na određenim mjestima nije dovolj-no jasna činjenica da Zakon o radu, kao skup pravila koja regulišu radne odnose, svojom sadržinom i formom treba da generiše sinergiju rada i ka-pitala, u cilju ekonomskog razvoja i dobrobiti svih.

Poslodavci su razočarani činje-nicom, da je dogovor o izmjenama Zakona o radu, postignut prvo na političkom nivou, i da je ponovo na-pravljen kompromis na štetu poslo-davca. To najbolje potvrđuje činje-nica o neadekvatnoj zastupljenosti poslodavaca u socijalnom dijalogu.

Strani poslodavci u Crnoj Gori, kao veliku prepreku poslovanju, prepoznaju upravo loša rješenja iz radnog zakonodavstva. Danas smo u situaciji da Zakon sa puno dvo-smislenosti u njegovom tumačenju i nepostojanje kolektivnih ugovora, koje će biti teško usaglasiti sa ovim Zakonom i koje Evropska komisija, kao i strani poslodavci u Crnoj Gori prepoznaju, kao izuzetnu prepreku i loš element, koji sprečava flekibil-nost radne snage i selekciju po spo-sobnosti i našu zemlju čine manje privlačnom za investitore.

Privredni razvoj sve više zavisi od unapređenja znanja

Sistematično i kontinuirano una-pređenje znanje, vještina i kompe-tencija ljudskih resursa Crne Gore je od presudnog značaja za njenu kon-kurentnost u globalnoj ekonomskoj utakmici. Privredni razvoj svakim da-nom sve više zavisi od blagovremenog i sistemskog korišćenja informacija i znanja. Procesi globalizacije, eko-nomskih i političkih integracija, rast i razvoj multinacionalnih kompanija, nužno zahtijevaju promjene u načinu poslovanja, razvoj novih znanja, vje-ština i kompetencija, kao i prihvata-nje ideje cjeloživotnog učenja u Crnoj Gori, kao osnove za dalji razvoj privre-de i društva u cjelini. Kadrovi u Crnoj Gori koji koriste nove tehnologije i imaju savremena znanja, su nosioci promjena i značajan broj kompanija u Crnoj Gori, zapošljava uglavnom mla-de obrazovane ljude, nadograđujući njihova znanja sopstvenim organiza-cionim i poslovnim iskustvima. Tako, kadrovi naše zemlje uz rad, nastavlja-ju svoju obuku u kompanijama, koje su sve više osim profitnih i »organiza-cije koje uče«. Ovo potvrđuje i visok stepen interesovanja za obuke koje u Komori realizujemo. Samo u 2011.go-dini realizovali smo 45 seminara i ra-dionica sa više od hiljadu polaznika.

Planovi Privredne komore Crne Gore

Programski ciljevi djelovanja Komo-re u 2012. godini su: zastupanje interesa privrede i stvaranje povoljnijeg ambijenta za privređivanje, za što je potrebna tješnja saradnja sa Vladom, a ogleda se u konti-nuiranom praćenju primjene privrednog zakonodavstva i davanju predloga, mi-šljenja i preporuka za eventualne izmjene i dopune istih. Radićemo i na praćenju poslovanja privrede kako na domaćem, tako i na ino tržištu.

Zahvaljujući poznavanju poslovnih prilika i realizaciji nastupa naše privre-de na stranim tržištima, svoje kapacitete ćemo u značajnom usmjeriti na privlače-nje investitora i poslovnih partnera pru-žajući im stručnu pomoć.

Planiranje promocije naših potencija-la i privrede ino partnerima sprovodimo na bazi partnerskog odnosa sa brojnim komorama regiona i Evrope. U 2011. go-dini realizovali smo 24 poslovna susre-ta. Pored toga, učestvovali smo na više

međunarodnih sajmova opšteg ili speci-jalizovanog tipa. I u tekućoj godini na-stavili smo sa promocijom domaćih proi-zvoda kroz projekat Dobro iz Crne Gore, kojim pored ostalog nastojimo ublažiti i veliki spoljnotrgovinski deficit. Na teme-lju pozitivnih iskustava stečenih u ovom inicirano je pokretanje novog projekta pod nazivom ”Crnogorske tradicional-ne vrijednosti”. Smatramo da se kroz isti može dosta učiniti u sferi snaženja kako domaće proizvodnje, tako i jačanju iden-titeta turističke ponude.

Jačanje konkurentnosti članica Ko-more kroz stalne procese stručnog i poslovnog obrazovanja i profesionalne edukacije i u 2012. godini biće aktivno-sti koje ćemo u kontinuitetu realizovati. Edukaciju vidimo kao vrlo važnu polugu za stvaranje konkurentne privrede. Nai-me, obrazovanje i obuka u centru su mi-sije komora. U konačnom zbiru na godi-šnjem nivou u Komorama Evrope, pribli-žno 3,4 miliona ljudi se obučava u okviru komorskog sistema treninga, uključujući 2,1 miliona mladih koji prolaze početne obuke u okviru sisteme formalnog obra-zovanja i blizu 1,3 miliona zaposlenih koji stiču znanja i vještine prolazeći programe doživotnog učenja. I što je veoma važno, od 110.000 ljudi koji rade u evropskim komorama, 35% njih je raspoređeno na poslovima obrazovanja i obuke.

Nastavićemo i sa aktivnostima na promociji domaćih proizvoda, organizo-vati skupove na kojima ćemo raspravljati iz više uglova određene segmante domaće ekonomije i slično.

Za 2012. godinu smo planirali rad na usklađivanju nacionalnih i evropskih načela, jer iskustva drugih ukazuju da iz komora stižu najcjelishodniji predlozi za restrukturiranje i standardizaciju privre-de u skladu sa politikama EU.

Za aktivnosti koje ćemo u cjelosti nastojati da realizujemo u godini koja je pred nama imamo i snažnu podršku komorskih asocijacija regiona i Evrope u čijem radu aktivno učestvujemo. Pr-venstveno mislim na Eurochambres, koji okuplja sve komore u Evropi, stvara im veze sa donosiocima odluka u Evropskoj uniji i značajno pomaže snaženju komor-ske povezanosti.

Smatram da idemo u susret godini koja obećava, a razvojni resursi sa kojima raspolaže naša država su valjana osnova za optimizam. Uvjeren sam da će Komo-ra, kao i sve komore u svijetu, imati sve veću i snažniju ulogu u stvaranju najpo-voljnijeg ambijenta za poslovanje i razvoj ekonomije u cjelini.


[email protected]

7

Crnogorska ekonomija je jedna od najperspektivnijih u Evropi. Turizam, energetika i poljoprivreda su velike šan-se, ali još uvijek nedovoljno iskorišćene. Za 2012. godinu projektovali smo rast od 0.5 odsto, po pesimističkom, odnosno 2 odsto, po realno - optimističkom scenariju.

Dr Milorad Katnić, ministar finansija u Vladi Crne Gore

Naša ekonomija ima veliki potencijal

Kraj godine uvijek je vrijeme kada se podvlači crta, analizira učinjeno i

osmišljavaju naredni koraci. Tako, is-praćajući 2011. godinu, prilično tešku i neizvjesnu, imamo vremena za kratak predah, prije nego li se uhvatimo u ko-štac sa izazovima 2012. godine.

Mjere koje smo preduzeli u pred-kriznom periodu daju vidljive efekte, a uvjeren sam da će biti jači zamajac našoj ekonomiji u narednim godinama.

U Ministarstvu finansija smo posta-vili jasan cilj – stvaranje fiskalno snažne i odgovorne države koja promoviše rad, inovativnost i preduzetništvo.

U tom smjeru su i svi koraci koje preduzimamo – državnu administraciju činimo efikasnijom i jeftinijom iz dana u dan, smanjujemo broj i trajanje pro-cedura, stvaramo okvir za produktivnije poslovanje kompanija.

Duboko vjerujući u snagu preduze-tništva i inicijativu pojedinca, te, kroz to, i u snagu malog i srednjeg biznisa, stvaramo ambijent za razvoj i nova za-pošljavanja. Takođe, ojačavajući naše in-stitucije, uz zadržano konkurentno po-resko opterećenje, stvaramo tlo i za rast stranih investicija. Na taj način u našu ekonomiju dovodimo nove kompetenci-je, tehnologije, konkurenciju, što dopri-nosi rastu produktivnosti, zaposlenosti i napretku ekonomije.

Odgovornost u vođenju javnih finan-sija jedan je od postulata države kakvoj težimo. Po prvi put u novijoj istoriji, jav-na potrošnja u 2012. godini će biti ispod 40% BDP-a. Naredne godine očekuje-mo uravnotežen budžet, uz generisanje primarnog suficita. Javni dug će ostati u okvirima Mastrihtskih kriterijuma.

Prihodi budžeta i dalje će svoj oslo-nac imati u porezima i doprinosima. Naglašavam da ni u periodima najveće krize nijesmo posegli za povećanjem osnovnih poreza, jer smo svjesni da bi takve politike imale dalekosežne nega-tivne efekte, koji bi se ogledali u manjim investicijama, zaradama i zaposlenosti.

Konzistentnom fiskalnom politikom ja-čamo povjerenje i kredibilitet u investi-cionoj zajednici.

Za 2012. godinu smo, uzimajući u obzir ekonomska i finansijska kretanja u nama najbližem – evropskom okruže-nju, projektovali rast od 0.5%, po pesi-mističkom, odnosno 2%, po realno-op-timističkom scenariju.

Više puta sam naglašavao da vjeru-jem u crnogorsku ekonomiju. Smatram da je jedna od najperspektivnijih u re-gionu i Evropi. Turizam, koji na global-nom nivou raste prosječno 6% godišnje, u posljednjih 40 godina, zajedno sa sek-torom energetike su ozbiljne šanse Crne Gore, a koje su još uvijek nedovoljno iskorišćene. Poljoprivreda je često potci-jenjena privredna grana, međutim njena vrijednost se spoznaje kroz brojke o uve-zenoj hrani, za koju postoje potencijali proizvodnje na crnogorskim livadama, pašnjacima i katunima. Naša ekonomija ima veliki potencijal, pa je i odgovornost da se adekvatno valorizuju mnogo veća, zbog oportunitetnog troška izgubljene prilike.

U prethodnoj godini bilježili smo rast u turizmu od preko 10%; rast prometa u maloprodaji oko 20%; građevinarstva preko 20%, uz porast zaposlenosti od 5% i rekordan rast izvoza od 45% - ovi podaci najbolje govore o vitalnosti i mo-gućnostima crnogorske ekonomije.

Međutim, i dalje treba biti na oprezu. Prethodne godine je zabilježen značajan pad od 6% u industrijskoj proizvodnji, uzrokovan smanjenom proizvodnjom električne energije. Nelikvidnost pri-vrede ostaje pitanje koje zabrinjava, kao i pad kreditne aktivnosti banaka i pad investicija. Disbalansi na tržištu rada, oličeni u strukturnoj nezaposlenosti, izraženom trendu povećanja nezaposle-nosti kod mladih, a u isto vrijeme veli-kom broju nerezidenata koji nalaze za-poslenje u Crnoj Gori, čine se akutnim problemima crnogorskog društva koji traže odgovor.

Investicije su ključ razvoja i svi treba da doprinesemo stvaranju uslova za nji-hovu realizaciju. Naše procjene pokazuju da investicija od 100 miliona eura, koja je u međunarodnim standardima relativno mala, na crnogorsku ekonomiju utiče povećanjem BDP-a od 0,7% i donosi naj-manje 20 miliona dodatnih budžetskih prihoda. Ako se u narednim godinama realizuju ozbiljne investicije u turizmu, energetici, poljoprivredi i saobraćaju ubrzaće se ekonmski razvoj i ublažiti mnogi socijalni i ekonomski problemi. I kada govorim o investicijama, ne mi-slim samo i posebno na strane investi-cije. Domaća mala i srednja preduzeća su pokazala vitalnost i sposobnost da prežive najtežu krizu. Neka od njih se veoma uspješno razvijaju i konkurentna su na međunarodnom tržištu. Preduze-tništvo, porodične firme, domaća mala i srednja preduzeća moraju postati stub i okosnica crnogorske ekonomije.

Privredu, odnosno privrednike Crne Gore vidim kao partnere koji nam, uka-zivanjem na ključne prepreke razvoj preduzetništva i davanje preporuka za kreiranje povoljnijog poslovnog am-bijenta, pomažu da bolje planiramo i realizujemo ekonomsku politiku. Oče-kujem da ćemo i u 2012. godini nastaviti sa konstruktiovnom saradnjom, kroz koju ćemo, zajednički, usaglasiti pravce budućeg djelovanja u cilju ekonomskog razvoja i unapređenja standarda naših građana. U tom očekivanju želim Vam usješnu poslovnu 2012. godinu.

Dr Milorad Katnić

EK

ON

OM

IJA

CR

NE

GO

RE

U 2

012.

GO

DIN

I


www.pkcg.org

8 GLASNIK PKCG / januar 2012

Bankarski i realni sektor posluju po principu spojenih sudova, pa bi banke trebalo da nađu prostor za sniža-vanje kamatnih stopa, koje su visoke, ocijenio Nikola Fabris, glavni ekonomista Centralne banke.

Centralna banka Crne Gore

Banke da smanje kamatne stope

Banke u Crnoj Gori trebalo bi da imaju više sluha za privre-

du, jer bankarski sistem i realni sektor posluju po principu pove-zanih sudova, to jest teškoće u je-dnom se, prije ili kasnije, odraze na drugi, rekao je Nikola Fabris, glavni ekonomista Centralne banke, agenciji Mina-business.

On smatra da su kamate viso-ke i da bi banke trebalo da nađu prostor za njihovo snižavanje. Vi-soke kamate dodatno povećavaju rizik da kredit ne bude vraćen u roku.

Prema njegovim riječima, vi-soke kamatne stope su bile re-akcija banaka na veću tražnju za kreditima, kao i na visok rizik poslovanja koji se manifestovao u kašnjenju u izmirivanju ranije odobrenih kredita.

U Centralnoj banci očekuju da će ambijent u ovoj godini biti nepovoljniji u odnosu na prošlu, pa je zbog toga, kako objašnjava Fabris, projektovana nešto niža

Dr Milorad Katnić

stopa rasta bruto domaćeg proi-zvoda od očekivane za prošlu go-dinu.

Kriza javnih dugova će se ne-gativno odraziti na situaciju u Evropskoj uniji, a moguće je i da EU pogodi recesija. Imajući u vidu značaj evropskog tržišta, te-škoće na tom tržištu će se svaka-ko odraziti i na Crnu Goru, rekao je Fabris.

Negativni efekti su, kako je naveo, mogući u vidu smanjenih mogućnosti za izvoz, lošijeg prili-va stranih direktnih investicija kao i negativnog uticaja na doznake. Fabris smatra da je dobro što je u budžetu Crne Gore za ovu godinu uvažen čitav niz preporuka CBCG i što je državni račun u osno-vi postavljen na zdrave osnove. Pozitivno je što je nastavljeno sa tendencijom smanjivanja javne potrošnje koja je planirana na nivou za 26 miliona nižem u od-nosu na očekivano izvršenje za prošlu godinu, odnosno što se u

relativnim iznosima javna po-trošnja smanjuje sa 38,3 odsto na 36,8 odsto BDP-a“, kazao je Fa-bris.

Prema njegovim riječima, po-zitivno je i što je kao kratkoroč-ni cilj planirano smanjenje javne potrošnje na 35 odsto BDP-a, od-nosno tendencija njenog daljeg smanjivanja.

Pozitivno je što se mijenja od-nos kapitalnih i tekućih rashoda u korist kapitalnih. Rast javnog duga se može smatrati opravda-nim, jer će se porast u najvećoj mjeri odnositi na kreiranje fiskal-nih rezervi, što je i bila jedna od preporuka CBCG, kazao je Fabris dodajući da neizvijesno okruže-nje i potencijalni rizici sugerišu nužnost formiranja rezervi.

Fabris smatra da bi kod dr-žavnih garancija trebalo uraditi pažljivu procjenu njihove rizič-nosti.

Ukoliko su garancije nužne da bi se dobio kredit ili kredit pod povoljnijim uslovima one mogu biti opravdane, ali uz uslov da ne nose rizik da mogu pasti na teret budžeta, upozorio je Fabris.

Fabris se osvrnuo i na nelikvi-dnost kao glavni problem crno-gorske privrede, ocjenjujući da to nije karakteristično samo za Crnu Goru, već i za zemlje regiona, pa i za EU.

EK

ON

OM

IJA

CR

NE

GO

RE

U 2

012.

GO

DIN

I

Nikola Fabris


[email protected]

9

DN

EV

NIK

Predsjednik Privredne komore Velimir Mijušković i glavni pregovarač Crne Gore za članstvo u EU Ale-ksandar Pejović razgovarali su na sastanku, održa-nom 23. januara 2012. godine, o ulozi Komore u pro-cesu pregovora za članstvo u EU.

Aleksandar Pejović, glavni pregovarač Crne Gore za članstvo u EU

Uloga privrede u evropskim integracijama

U okviru konsultacija za sa-stav pregovaračkog tima

Crne Gore, Aleksandar Pejo-vić, glavni pregovarač Crne Gore, je u razgovoru sa Velimi-rom Mijuškovićem predsjedni-kom Privredne komore, ocije-nio da će Privredna komora i njene članice imati značajnu ulogu u procesu pregovora za članstvo u Evropskoj uniji.

Na sastanku je naglašeno da je za pregovore osim ekspert-skih znanja i posvećenosti, po-trebna i sinergija svih učesnika u procesu. Predmet pregovora, posebno važnih za privredu, su tranzicioni periodi.

Pejović očekuje da će pred-stavnici Privredne komore Crne Gore dati puni doprinos procesu pregovaranja i dopri-nijeti realizaciji ovog kom-pleksnog i zahtjevnog posla.

Dr Milorad Katnić

Dogovorena je stalna koumni-kacija kako bi pravovremeno svi neophodni predstavni-ci privrede bili informisani i adekvatno uključeni.

Velimir Mijušković je sa-opštio očekivanje da upravo predstavnici kompanija, koje participiraju u organima i ti-jelima Komore, koji posjeduju teorijska i praktična znanja i druge kompetencije, treba da budu zastupljeni u grupama za oblasti kojima se bave.

Takođe, iskustva i informa-cije koje komora ima na bazi članstva i angažmana u Aso-cijaciji komora Evrope (Eu-rochambers) preporučuju je dodatno za partnera u procesu pregovaranja.

Na temelju iskustava Go-spodarske zbornice Slovenije (GZS) i Hrvatske gospodarske

komore (HGK) o uključeno-sti privrede u pregovaračkim procesima saopštena je spre-mnost crnogorske komore za aktivno učešće u radu pregova-račkih struktura.

Iskustva Hrvatske i Slove-nije u ovim procesima govore da su predstavnici komora bili pregovarači zaduženi za poje-dina poglavlja koja se odnose na privredu. U Sloveniji se to od-nosilo na transport, energeti-ku, industrijsku politiku, mala i srednja preduzeća, telekomu-nikacije I informatičku tehno-logiju.

Među »privredno osetlji-va« poglavlja pregovora, pored pomenutih, predstavnici GZS bili su članovi pregovaračkih timova za oblasti konkurencije i državne pomoći, slobodnog protoka robe, ljudi, usluga i kapitala, socijalne politike i zapošljavanja, poljoprivrede, regionalne politike i koordi-nacije strukturnih fondova, ži-votne sredine, carinske unije i spoljno-političkih odnosa, za-štite potrošača i zdravlja, prava privrednih društava.

I u Hrvatskoj, HGK je bila uključena u proces pregovara-nja institucionalno, na najvi-šem nivou. Dva predstavnika komore bili su na odgovornim pozicijama, vođe sedam pogla-vlja.

Takođe, još 47 predstav-nika komore je učestvovalo u ovom procesu, i to 39 iz redova stručne službe i osam privre-dnika, predstavnika granskih odbora.

Aleksandar Pejović i Velimir Mijušković


www.pkcg.org


Crna Gora u Svjetskoj trgovinskoj organizaciji

Afirmacija crnogorske privrede na svjetskoj trgovinskoj mapiČlanstvo u STO možemo posmatrati kao katalizator za unutrašnje reforme i faktor mobilizacije svih domaćih resursa radi zajedničkog cilja – afirmacije crnogorske privrede na svjetskoj trgovinskoj mapi, gdje se Crna Gora vlastitim naporom učinila vidljivijom.

Piše: Ljiljana Filipović, potpredsjednica Komore

Na 8. Ministarskoj konferenciji Svjetske trgovinske organizacije

održanoj od 15 – 17. decembra 2011. go-dine odobreno je članstvo Crne Gore u toj Organizaciji. Protokol o pristu-panju su potpisali Predsjednik Vlade Crne Gore, dr Igor Lukšić i generalni direktor STO, Pascal Lamy. Zakon o potvrđivanju Protokola o pristupanju Crne Gore Svjetskoj trgovinskoj orga-nizaciji crnogorski Parlamet treba da ratifikuje do 31. marta 2012. godine, a država zvanično postaje članica 30 dana nakon dostavljanja instrumenta ratifikacije.

Crna Gora je uspjela da ispuni stroge kriterijume za članstvo u Svjet-skoj trgovinskoj organizaciji (STO), sistemu čije vrijednosti su otvorenost, nediskriminacija, transparentnost i vladavina prava.

Članstvo u STO možemo posma-trati kao katalizator za unutrašnje reforme i faktor mobilizacije svih domaćih resursa radi zajedničkog ci-lja – afirmacije crnogorske privrede na svjetskoj trgovinskoj mapi, gdje se Crna Gora vlastitim naporom učinila vidljivijom.

Proces pristupanja Svjetskoj tr-govinskoj organizaciji Crna Gora je otpočela decembra 2004. godine kada je i podnijela zahtjev za samostalno pristupanje ovoj organizaciji. Tokom ovog procesa održano je osam sjedni-ca Radne grupe (RG), više bilateral-nih pregovora o pristupu tržištu i je-dni plurilateralni pregovori o domaćoj podršci poljoprivredi i izvoznim sub-vencijama.

Multilateralni pregovori su vođeni na sastancima Radne grupe i završe-ni se izradom Završnog izvještaja koji sadrži ocjenu usklađenosti spoljno-trgovinskog režima zemlje u procesu pristupanja sa STO pravilima. Ova oblast je zahtijevala usvajanje zako-na i podzakonskih akata i potpunu usklađenost sa pravilima definisanim sporazumima STO.

Oblast pristupa tržištu je podra-zumijevala veoma zahtjevne prego-vore jer su članice STO imale supro-stavljene interese. Pregovori su pod-razumijevali revidiranje dokumenta po više puta, a svaka naredna ponuda ne smjela da bude manje liberalna u odnosu na prethodnu (princip “stan-dstill”). Završena je sačinjavanjem Li-ste koncesija u oblasti roba i u oblasti usluga. I pored toga što su pregovori vođeni samo sa zainteresovanim čla-nicama, u skladu sa Klauzulom naj-povlašćenije nacije (MFN-Most Favo-ured Nation), povlastice i privilegije date jednoj članici ili više njih, auto-matski se primjenjuju i na sve ostale članice, omogućavajući na taj način

INT

EG

RA

CIJ

E


[email protected]

11

jednak tretman svima. Lista koncesija u oblasti roba je obavezujući doku-

ment. Njom su definisane carinske dažbine iznad kojih zemlja u budućnosti neće povećavati svoju carinsku za-štitu. Prosječna stopa koju će primjenjivati Crna Gora neće prelaziti 5.1%. Bazirana je na sljedećim principi-ma:

Obuhvata sve tarifne stavove definisane Carinskom - tarifom Crne Gore, pri čemu je polazna osnova za definisanje obavezujućih stopa tekuće carinsko ope-terećenje; Dugoročno gledano predložene koncesije su u funk-- ciji ostvarenja crnogorskih nacionalnih razvojnih in-teresa sa ciljem stabilnog privrednog razvoja; Predložene obavezujuće stope za osjetljive i manje - osjetljive proizvode su na većem nivou u odnosu na aktuelne; Kako se pregovori oko članstva Crne Gore u STO - “poklapaju” sa primjenom SSP, jedan od kriterijuma u cilju definisanja obavezujućih stopa je i aktuelna carinska tarifa EU;Jedan od indikatora bila je i robna razmijena sa ino-- stranstvom. Imajući u vidu da najznačajniji obim robne razmjene Crna Gora ostvaruje sa zemljama Evropske unije i potpisnicama sporazuma CEFTA 2006, sa kojima je već sada postignut visok nivo libe-ralizacije tržišta roba, jedan broj obavezujućih stopa je smanjen u odnosu na trenutno primijenjene sto-pe;Definisano je fazno prilagođavanje za određeni broj - tarifnih stavova. Tranzicioni period je 4 godine. Lista specifičnih obaveza za usluge je sačinjena na te-

meljima važećeg crnogorskog zakonodavstva. Pregovori o specifičnim obavezama u trgovini uslugama su podra-zumijevali pregovore o ograničenjima pristupa tržištu za strane pružaoce usluga, kao i pregovore o ograničenjima nacionalnog tretmana. Ovi pregovori su bilateralni i od-vijaju se za 12 sektora i 154 podsektora usluga.

Od mogućih šest oblika ograničenja pristupa trži-štu definisanih članom XVI Opšteg sporazuma o trgo-vini uslugama (GATS), Crna Gora primjenjuje samo tri koja se odnose na: ograničenje broja pružalaca usluga, ograničenje u pogledu dozvoljenog tipa pravnog lica i ograničenje udjela stranog kapitala.

Nakon sticanja statusa punopravne članice STO, Crna Gora će otpočeti sa primjenom obaveza preuze-tih tokom pristupnih pregovora. U dijelu koji se od-nosi na pristup tržištu roba, shodno preuzetim oba-vezama, potrebno je uskladiti crnogorsku carinsku tarifu sa Listom koncesija. Kada je u pitanju pristup tržištu usluga, potrebno je sve zakone koji tretiraju ovu oblast usaglasiti sa Listom specifičnih obaveza u uslugama. Kao punopravna članica STO Crna Gora će imati I obavezu da izvještava ostale članice o svim pro-mjenama legislative koje tretiraju trgovinsku politiku, kao i obavezu dostavljanja godišnjih izvještaja o priva-tizaciji, kao i izvještaja o izvoznim subvencijama u in-dustriji i poljoprivredi. Takođe, članstvo u STO pruža šansu za aktivno učešće u radu svih tijela STO.

Povodom prijema naše države u STO

Uspjeh Crne GorePrenosimo izvode iz obraćanja Paskala Lamija, generalnog direktora STO i Igora Lukšića, premijera Crne Gore na 8. Mini-starskoj konferenciji, održanoj u Ženevi.

Multilateralni t r go v i n s k i

sistem sada se na-lazi na raskršću. U međusobno po-vezanoj svjetskoj ekonomiji koja je u stalnoj transfor-maciji, ovaj sistem ne može stajati u mjestu. Ili će na-predovati, u duhu zajedničkih vrije-dnosti, i pobolj-šane saradnje ili ćemo se suočiti sa povlačenjem iz multilateralizma, na sopstveni rizik. Čekanje boljih vremena jednostav-no nije dovoljno. Sve vas pozivam da se založite za vri-jednosti multilateralizma, rekao je Pascal Lamy.

On je naglasio da je prihvatanje Crne Gore u član-stvo STO na ministarskoj konferenciji uspjeh vrijedan pohvale. Dodao je da je Crna Gora kao dio multila-teralnog trgovinskog sistema pokazala svoju opredi-jeljenost za transparentnost, otvorenost i vladavinu prava. Članstvo u STO predstavlja osiguranje protiv protekcionizma i samim tim je neophodno u ovom danas neizvjesnom globalnom političkom i ekonom-skom okruženju koje je izloženo stalnim promjena-ma, zaključio je Lamy.

Formalno prihvatanje Crne Gore u članstvo Svjetske trgovinske organizacije predstavlja još jedan važan

uspjeh u procesu integracija u savremene međunaro-dne ekonomske tokove. To je potvrda kvaliteta pristu-pa i kredibiliteta uloženih napora i rezultata Vlade u prethodnih šest godina. Našim opredjeljenjem i pre-danim radom pokazali smo da smo otvoreni i spremni da poslujemo po principima razvijenog svijeta i da nam je mjesto u najeminentnijoj globalnoj porodici slobodne trgovine, rekao je premijer Igor Lukšić.

Članstvom u STO, Crna Gora prihvata obavezu poštovanja međunarodno prihvaćenih pravila poslo-vanja. Na taj način, obezbjeđujemo jednak tretman naših preduzeća u inostranstvu i šaljemo još jedan pozitivan signal stranim investitorima, istakao je Lu-kšić.

INT

EG

RA

CIJ

E


www.pkcg.org


Porto Montenegro - tri nova razojna projekta

Nove investicije 100 miliona euraKanadski biznismen Piter Mank najavio gradnju ho-tela sa pet zvjezdica, proširenje kapaciteta marine sa 185 na 370 vezova i centra za remont i održavanje jah-ti. Objekti vrijede 100 miliona eura, duplo više nego što je uloženo u tivatsku marinu.

U Tivtu je 23. januara 2012. go-dine ozvaničen početak ra-

dova na tri nova razvojna projek-ta u marini ,,Porto Montenegro,,.

Promociji novih projekata, na poziv Pitera Manka, prisustvo-vao je Velimir Mijušković, preds-jednik Privredne komore Crne Gore.

Marina Porto Montenegro po-većaće kapacitete sa 185 na 370 vezova do kraja 2013. godine, a time ima velike šanse da postane najveća i sadržajno najbogatija marina u ovom dijelu Evrope.

Porto Montenegro će dobiti luksuzni hotel sa pet zvezdica kojeg će graditi azijska grupacija ,,Regent Hotels and Resorts“.

Projektom je predviđena iz-gradnja centra za opravku i re-mont jahti u koji će kanadski biznismen uložiti sedam miliona

INV

ES

TIC

IJE

Ivan Saveljić i Zahid A. Khan

eura.Piter Mank je istakao da, i

pored ekonomske krize, projekat u Tivtu dobija nove dimenzije i da trenutno u svijetu nema ovako vrijednog ulaganja.

Samo će izgdadnjom hotela biti otvoreno 500 novih radnih mjesta.

Namjera nam je da u Boki napravimo marinu sa svim sadr-žajima koje imaju one u Mona-ku, Italiji, na Sardiniji, u Španiji, koje i u vremenima krize i velikih ekonomskih problema omoguća-vaju da mjesta, gradovi i regije u kojima se nalaze doživljavaju prosperitet i bogatstvo. To je re-zultat toga što su se, umjesto na proizvodnju, fokusirali na ljepo-tu pejzaža, geografski položaj i čime privlače pažnju ljudi iz či-tavog svijeta koji dolaze da vide i

uživaju u toj ljepoti. Naše fokusi-ranje na jahting turističku indu-striju je potvrdilo da to predsta-vlja budućnost i donosi prosperi-tet kompaniji, Tivtu, Boki i Crnoj Gori, rekao je Piter Mank.

Ovo je najznačajniji trenutak ,,Porto Montenegra,, jer su ova-kve investicije od izuzetnog zna-čaja za ekonomski rast ove godi-ne u Crnoj Gori, rekao je premijer Igor Lukšić.Tome treba dodati i otvaranje novih radnih mjesta, a veoma su važni i indirektni efekti investicije – uposlenost građevi-nara, mogućnost zapošljavanja na jahtama, povećanje potrebe za poljoprivrednim proizvodima. podsticanje drugih investicija poput gradnje golf terena.

Ambasador Kanade Roman Waschuk je kazao da je misija Pitera Manka postala svojevrsni magnet za kanadske biznismene koji žele da investiraju van Ka-nade. Istakavši da smo svjedoci novih jakih vjetrova u jedra ka-nadskog projekta broj jedan u Crnoj Gori, on je rekao da je sve to razlog više za čvršću vjeru u još bolju budućnost i ekonomski prosperitet Tivta i Crne Gore.

Predsjednik Borda direkto-ra ,,Jadransko brodogradilište“ Stanko Zloković izrazio je zado-voljstvo zbog saradnje sa Piterom Mankom i početka remonta jahti u Bijeloj. On je kazao da je re-mont jahti i megajahti djelatnost koja ima budućnost, a investicija od sedam miliona eura je najveća proizvodna investicija u Herceg Novom od zemljotresa do danas.

Dragan Kankaraš, predsje-dnik opštine Tivat je potencirao važnost gradnje luksuznog hotela koji odavno nedostaje ovom gra-du. Luksuzni hotel sa pet zvjez-dica gradiće azijska grupacija ,,Regent Hotels and Resorts“.

Porto Montenegro, Tivat


[email protected]

13

Ambasador SR Njemačke posjetio Privrednu komoru

Brojne mogućnosti privredne saradnjeAmbasador Njemačke, Pius Fischer razgovarao je sa Velimirom Mijuškovićem, predsjednikom Privredne komore Crne Gore, 18. januara 2012. godine, o mo-gućnostima unapređenja ekonomske saradnje Crne Gore i Njemačke.

Predsjednik Komore Velimir Mi-jušković je gosta upoznao sa ak-

tuelnim ekonomskim dešavanjima u Crnoj Gori i načinom rada Privredne komore Crne Gore. Crnogorska Ko-mora njeguje veoma dobre odnose sa Komorom Njemačke i na bilate-ralnom planu i kroz zajednički rad u komorskim organizacijama.

Predsjednik Mijušković i amba-sador Fischer su se saglasili da je rob-na razmjena između dvije zemlje na niskom nivou, kao i nivo investicija,

te da treba preduzeti što je moguće više aktivnosti da bi došlo do njenog unapređenja.

Zajedničko gledište sagovornika je bilo i da su se stekli uslovi za orga-nizovanje poslovnog foruma koji bi okupio zaineteresovane privredni-ke obije zemlje, kao i potencijalne investitore iz Njemačke. Naime, svi prošlogodišnji susreti na najvišem nivou između dvije zemlje, u kojima su učestvovali i predstavnici privre-dnih asocijacija obije zemlje, stvorili

su ambijent da se otpočne sa aktiv-nostima koje će pojačati privrednu saradnju. Iz tog razloga ovih dana otpočinju pripreme takvog skupa, koji će Komore i Istočni odbor nje-mačke privrede organizovati u sara-dnji sa Ministarstvom ekonomije i Ambasadom.

Govoreći o mogućim oblastima za ulaganje predsjednik Mijušković je pomenuo sektore energetike, or-ganske proizvodnje i turizma. Sago-vornici su se saglasili da se jedna od mogućnosti uspostavljanja kvalite-tne saradnje prepoznaje i u oblasti razvoja komunalne infrastrukture (tretiranje čvrstog otpada, otpadnih voda i sl.). Dobar model za to bio bi javno - privatno partnerstvo.

Ambasador Njemačke Pius Fi-scher je istakao da je veoma važno što Crna Gora ima potpisane spo-razume o slobodnoj trgovini sa Ru-skom Federacijom i Ukrajinom, koje su za Njemačku važna i značajna tr-žišta, te da je i to šansa za saradnju Crne Gore i Njemačke.

Ambasador je informisao da će se u novembru tekuće godine u Cr-noj Gori održati godišnji sastanak njemačkih turoperatora, koji se bavi temama svjetskog turizma, ali bi, samim opredjeljenjem da bude od-ržan baš u Crnoj Gori, mogao biti koristan i za unapređivanje naše tu-rističke ponude.

Robna razmjenaObim robne razmjene izmedju

Crne Gore i SR Njemačke u 2007. i 2008. godini bio je na izuzetno vi-sokom nivou, između 8 i 9 procenata ukupne crnogorske razmjene sa inos-transtvom. Međutim, pod uticajem svjetske ekonomske krize u 2009. go-dini, promet roba sa Njemačkom je opao za više od 50% . U 2010. godini evidentiran je blagi oproravak trgovine i rast od 5,5% u odnosu na prethodnu godinu, ali je to i dalje znatno niže u

poređenju sa periodom prije krize. U 2011. godini ostvaren je višestruki rast izvoza (561,3%), dok je uvoz manji za 10,8% u odnosu na prethodnu godinu.

Ove dvije države su u 2011. godini razmijenile roba u iznosu od 124,8 mil-ion eura, što je za 4% više u poređenju sa 2010. godinom. Izvoz je iznosio 20,5 miliona što predstavlja 4,8% ukupnog crnogorskog izvoza, dok je uvoz izno-sio 104,3 miliona eura ili 5,7% ukup-nog uvoza u posmatranom periodu.

Pokrivenost uvoza izvozom je 19,7%. Ostvareni deficit iznosi 83,8 miliona eura.

Njemačka se nalazi na desetoj poziciji na listi najvećih stranih in-vestitora u Crnu Goru, sa udjelom od 3,1%. U periodu od 2002. do avgusta 2011. godine iz Njemačke je investirano 162.7 miliona eura. Najviše je uloženo u 2007. godini, 40 miliona eura. Bankar-ski i sektor telekomunikacija su priv-ukli najznačajni dio ovih sredstava.

DN

EV

NIK

Ambasador Njemačke u Privrednoj komori Crne Gore


www.pkcg.org


Bankarska komisija Međunarodne trgovinske komore

Tržišne prognoze u pogledu finansiranja trgovineNovo istraživanje Međunarodne trgovinske komore (ICC) i Međunarodnog Monetarnog Fonda (IMF) otkri-va široko rasprostranjena pesimistička očekivanja u vezi sa kretanjem tražnje za finansijskim proizvodima u 2012. godini.

Zaključci donijeti na osnovu pola-znih premisa koje su rezultat od-

govora 337 finansijskih institucija na zajedničko sprovedeno istraživanje takođe jasno ukazuju na postojanje dvostrukog kolosjeka u kretanju fi-nansijskog sistema: za nadolazeću Aziju predviđanja su najstabilnija, dok najviše zabrinjavaju pukotine u evro-zoni.

,,Približno 60% ispitanika je uka-zalo da će tražnja u oblasti trgovine u Aziji zabilježiti rast u 2012., dok gotovo 50% učesnika ankete očekuje dalje opadanje relevantnih parame-tara kada je riječ o evro-zoni“, rekao je Thierry Senechal, viši menadžer za finansijsku politiku u Međunaro-dnoj trgovinskoj komori.

,,Najvoniji razvoji na evropskim finansijskim tržištima i njihov uti-caj na globalno finansiranje trgo-vine zahtijevali su sveobuhvatno istraživanje koje bi dalo generalni presjek stanja na tržištu“, rekao je Ranil Salgado, načelnik odjeljenja za analizu i pregled trgovine, in-stitucija i politike Međunarodnog Monerarnog Fonda. Udruživanje snaga sa Međunarodnom Privre-dnom komorom imalo je za rezultat

preliminarno istraživanje kretanja na tržištu koje će pomoći industriji i tijelima odgovornim za kreiranje strategije da isprate očekivane rizike i omoguće blagovremenu pripremu paketa mjera kojim će se na rizike adekvatno odgovoriti putem tekuće regulatorne reforme i kroz razgovo-re u okviru G20.

Faktori koji su ključno doprinijeli negativnim prognozama za 2012. go-dinu su najprije finansijska ograni-čenja koja su redukovala dostupnost novca za realizaciju većeg trgovin-skog obrta. To je akutan problem velikih banaka i onih koje posluju u tranzicionim zemljama. Nekih 90% ispitanika je istaklo da manjak likvi-dnosti na strani partnerskih banaka po automatizmu znači manje njiho-vih trgovinskih aktivnosti, razliku-jući se jedino u procjeni ozbiljnosti posljedica koje nedostatak likvidnih sredstava proizvodi i koje se kreću u dijapazonu od ,, uticaće u velikoj mjeri“ do ,, donekle će uticati“. Ovaj procenat je znatno viši nego za peri-od 2008.-2009., na početku finansi-jske krize, kada je oko 50% izrazilo bojazan da će se trgovina zauzeti tako nepovoljan kurs.

Ispostavilo se da na uvedena fi-nansijska ograničenja otpada veliki udio u finansiranju trgovine koje potiče iz banaka aktivnih u evro-zoni. Istraživanje je pokazalo da je posljednje usporavanje banaka vo-dilo daljem sužavanju kreditnih li-nija i smanjilo dostupnost pozajmi-ca i količinu likvidnih sredstava u opticaju. Dodatno, dolarsko finan-siranje neameričkih finansijskih in-stitucija može usložniti situaciju, budući da se globalna trgovina i da-lje dominantno odvija u dolarima, te da većina zemalja i dalje svoje pa-ritete fiksira prema dolaru.

Mnogi ispitanici su uočili da je jedan od izazova s kojim se suočava svjetska ekonomija znatno restrik-tivniji normativni ambijent, oličen u vidu Bazelskog kapitalnog okvi-ra koji može predstavljati ozbiljnu prepreku na putu oporavka trgo-vine. To se izdvaja kao posebno zabrinjavajuća okolnost, budući da potkopava izlaznu strategiju većine zemalja koje pokašavaju da prevaziđu krajnje nezavidne eko-nomske uslove. Procjenjuje se da su najnovije mjere preduzete od stra-ne multilateralnih razvojnih bana-ka (MDBs), kao i neke intervenci-je centralnih banaka dale izvjesne pozitivne rezultate. Na primjer, po pitanju reaktiviranja kreditiranja iz primarne emisije Centralne banke, oko 60% ispitanika je istaklo izvje-sno olakšanje koje su eskortni po-slovi donijeli, dok je jedna petina učesnika ankete ispoljila ozbiljne rezerve.

Pripreme za implementaci-ju Bazel III očigledno pojačavaju pritisak na troškove finansiranja i dostupnost likvidnih sredstava. Približno tri četvrtine ispitanika je odgovorilo da se, bilo značajno ili umjereno, osjećaju pogođenim da-tim mjerama. Naročito, izostavlja-njem klasifikacije finansiranja trgo-vine u klasu niskorizičnih sredstava najnovijom regulativom, Bazel ka-pitalni okvir može učiniti finansi-ranje trgovine manje pristupačnim

ME

ĐU

KO

MO

RS

KA

SA

RA

DN

JA


[email protected]

15

Londonska kompanija »URS Skot Vilson« izabrana je za konsultanta

za izradu tehničke studije za realizaci-ju gradnje autoputa Bar - Boljari, infor-mišu iz Ministarstva saobraćaja.

Na izbor Engleza, koji su se na ten-der prijavili zajedno sa grčkim kompa-nijama »Sitas« i »Omikron«, dobijena je saglasnost Evropske investicione banke - EIB, koja finansira izradu stu-dije.

Odabrana firma je radila tehničke studije za autoput Beograd - Pože-ga, kao i za Luku Beograd. Takođe, Međunaroda finansijska korporacija - IFC angažovala je kuću »Skot Vilson« kao tehničke konsultante na prvom tenderu za autoput Bar - Boljare. U septembru 2010. godine, američka fir-ma »URS« preuzela je ovu londonsku kompaniju, koja ima 80 kancelarija širom svijeta i trenutno zapošljava oko 6.000 ljudi.

U Informaciji o aktivnostima na realizaciji projekta izgradnje autoputa Bar- Boljari, koju je Vlada usvojila, do-nijet je zaključak o potpisivanju ugovo-ra o finansiranju konsultantse studije,

Kompanija „URS Skot Vilson“ izabrana je za konsul-tanta za izradu tehničke studije za realizaciju gradnje autoputa Bar – Boljare. Evropska investiciona banka finansiraće izradu studije.

Autoput Bar - Boljare

Engleska kompanija konsultant za tehničku studiju

i još manje priuštivim za izvoznike i uvoznike, posebno mala i srednja preduzeća.

U datim okolnostima, nameće se neodložna potreba za održivim, dugoročnim rješenjima koja mo-raju biti izrađena i ponuđena na međunarodnom nivou. Uravnote-ženje javnih finansija i iznalaženje izvora za suštinsko javno finansi-ranje i regulatorna reforma pred-stavljaće ključne zadatke u 2012. godini i dalje, rekao je Kah Chye Tan, predsjedavajući Bankarske komisije Međunarodne trgovin-ske komore. ,,Veoma smo oprezni spram pribjegavanja jednostranim, nekoordinisanim nacionalnim ini-cijativama i postavljanju zahtjeva za izmjenom zakonskih uslova koji skupa mogu usloviti pojačan priti-sak na trgovinske tokove i na kraju imati negativan učinak po stope ra-sta u svjetskoj ekonomiji. Ovo naj-novije istraživanje koje su zajednič-ki sproveli Međunarodna Privredna komora i Međunarodni Monetar-ni Fond svojim rezultatima jasno upućuje apel da se pažljivo prouče moguće nepredviđene posljedice predloženih izmjena Bazel III do-kumenta na finansiranje trgovine“, rekao je predsjedavajući Bankarske komisije.

U današnjim uslovima veli-ke povezanosti i međuzavisnosti finansijska tržišta su opterećena neizvjesnostima s dalekosežnim posljedicama. Finansijska kriza 2008.- 2009. i najsvježiji preokret u globalnoj ekonomiji je demon-strirao da događaji čiji je domet bio lokalizovan a posljedice izolovane, sada dobijaju globalni karakter za-hvatajući veći dio svjetskog tržišta. Bez sumnje, današnja globalna eko-nomska scena primorava poslovne zajednice i institucije koje donose odluke na korjenito preispitivanje i reviziju načina međusobne saradnje u iznalaženju odgovora na izazove, otklanjanju prepreka nesmetanom odvijanju trgovinskih tokova, otva-ranju novih radnih mjesta i bilje-ženju ekonomskog rasta, kako bi-smo se u konačnom uspinjali brže u godinama koje slijede, vlastitom voljom i umijećem, a izvan pesimi-stičnih projekcija.

odnosno o grantu između EIB i Vlade.To je ugovor kojim EIB obezbi-

jeđuje 500 hiljada EUR nepovratnih sredstava koja će biti namijenjena za izradu konsultantske studije vezano za realizaciju projekta izgradnje auto-puta.

Ministar saobraćaja i pomorstva Andrija Lompar kazao je da je nekoli-ko ključnih pitanja u čitavom projektu bilo ostavljeno konsultantima da odra-de.

U prvom redu da se razmotri još je-danput da li će se ići opcijom privatno-javnog partnerstva ili klasičnom kredi-tnom podrškom, kao i da se preispitaju različite varijante odnosno alternative ruta autoputa, objasnio je Lompar.

Najavljeno je da će ministri finansi-ja i saobraćaja, Milorad Katnić i Andri-ja Lompar, uskoro sa EIB - om potpisa-ti ugovor o finansiranju konsultantske studije.

Rok za izradu tehničke studije je pet mjeseci, nakon čega će Vlada raz-matrati ponuđene modele izgradnje i raspisati novi tender za izbor koncesi-onara za autoput.


www.pkcg.org


Ranko Nikolić, direktor Akreditacionog tijela Crne Gore

Akreditacija – garant kompetentnosti i povjerenjaAkreditacija zauzima sve važnije mjesto u ekonomijama svijeta, pa je značajna vijest da je u kraljevskoj palati u Varšavi, na Generalnoj skupštini Evropske kooperacije za akreditaciju, 23. i 24. novembra 2011. godine Crna Gora po-stala punopravno članica u međunarodnoj akreditacionoj mreži. Ovim povodom razgovarali smo sa prvim čovje-kom Akreditacionog tijela Crne Gore Rankom Nikolićem.

Glasnik: Gospodine Nikoliću, Crna Gora je postala punopravni član ugledne asocijacije evropskih akreditacionih tijela, pa predla-žemo da razgovor počnemo ovim izuzetno značajnim događajem koji predstavlja krunu četvoro-godišnjeg predanog rada Akredi-tacionog tijela Crne Gore?

R. Nikolić: Naravno, jer je to, bez lažne skromnosti, nesumnji-vo izvanredan uspjeh i pokaza-telj ispunjavanja brojnih i složenih zahtjeva i standarda, kome nema sličnog primjera u evropskoj praksi, kada je u pitanju dinamika odvija-nja procesa, odnosno dinamika pro-gresa.To je, zapravo, ostvarenje još jednog od naših strateških ciljeva na putu koji vodi do međunarodne verifikacije cjelukupnog sistema akreditacije u Crnoj Gori odnosno

naš doprinos procesu integracija kao efikasanom mehanizmu koji podstiče reforme i doprinosi da se kroz dinamičan, demokratski i eko-nomski razvoj unapređuje kvalitet života svih građana.

Glasnik: Šta to, ustvari, znači za sve zainteresovane strane - vaše klijente, privredu, građane, samu državu?

R. Nikolić: Postali smo, dakle punopravni član ugledne asocijaci-je evropskih akreditacionih tijela, čiji je cilj da, u evropskim okviri-ma, obezbjedi efektivnu i pouzda-nu infrastrukturu za proces akre-ditacije, uz razvijanje zajedničkih kriterijuma i smjernica kao podrške usklađivanju prakse akreditacionih tijela.

Ako se osvrnemo na činjenicu da

je akreditacija mjera za uspostavlja-nje povjerenja na tržištu proizvoda i usluga i element infrastrukture kvaliteta jedne zemlje, koja poveza-na sa evropskom i medunarodnom zajednicom, osigurava prepozna-tljivost, prihvaćenost i priznanje ocjene usaglašenosti zahtjeva za proizvode i usluge izvan granica zemlje, onda je potpuno implicitno da akreditovana tijela za ocjenjiva-nje usaglašenosti mogu obezbijedi-ti državi i resornim ministarstvima dodatne i često neophodne resurse i kao treća strana kompetentno i ne-pristrasno utvrditi da su proizvodi i usluge, sistemi i procesi provjereni, kvalitetni i bezbjedni.

Kako je, dakle, u postupku akre-ditacije, ocjenjivanje i potvrdivanje kompetentnosti obavljeno od treće strane, nezavisnog nacionalnog akreditacionog tijela, štedi se vrije-me i državni novac, a istovremeno povećava stepen povjerenja prili-kom ovlašćivanja.

Glasnik: Koje benefite od akredi-tacije imaju kako akreditovane organizacije, tako i sami građani?

R. Nikolić: Važnost bezbjedno-sti i sigurnosti proizvoda i usluga raste, a time postaje sve veći značaj povjerenja u rezultate ispitivanja i kontrolisanja nastalih u laborato-riji, kontrolnom ili sertifikacionom tijelu. To znači da će ispravnost vode ili hrane kontrolisati labora-torije koje su zato i tehnički i ka-drovski osposobljenje, da će se naša djeca igrati sa kontrolisanim igrač-kama koje za njih nijesu opasne, da će funkcionalnost i periodični pre-gledi liftova biti predmet kontrole akreditovanih kontrolnih tijela, da će organski proizvodi sa znakom akreditovanog sertifikacionog tije-la naći mjesto na našim trpezama.

Ranko Nikolić i Graham Talbot, predsjednik Evropske kooperacije za akreditaciju

INT

ER

VJU


[email protected]

17

Riječju, akreditacija ili sertifikat o akreditaciji biće dokaz da građani dobijaju kvalitetnu uslugu i provje-ren proizvod.

Glasnik: Da li je država prepozna-la značaj akreditacije?

R. Nikolić: Za sada, samo neki akti, kao recimo Zakon o vodama, Zakon o bezbjednosti hrane, Zakon o vazduhu , Zakon o zdravstvenoj zaštiti, Zakon o tehničkim zahtjevi-ma za proizvode, Zakon o akredita-ciji propisuju obavezu akreditacije kao uslova za ovlašćivanje od strane resornih ministarstava.

U posljednje vrijeme, takođe, sve je više tendera na kojima je je-dan od uslova sertifikat o akredita-ciji kao dokaz kompetentnosti.

Tek, kada budemo u potpunosti implementirali evropsku praksu da akreditacija bude uslov za ovlašćiva-nje moći ćemo u punom smislu da govorimo o kvalitetu. Tek tada biće-mo sigurni da pijemo čistu vodu, da vozimo sigurne automobile, da se naša djeca igraju igračkama koje ne mogu ugorziti njihovo zdravlje, da su sekjuriti službe, instruktori vo-žnje, varioci, organska proizvodnja sertifikovani od strane akreditova-nog sertifikacionog tijela.

Glasnik: S obzirom na prepozna-vanje našeg nacionalnog sistema akreditacije u Evropi, može se za-ključiti da su pred vama godine velikih izazova, zakonskih pro-mjena, potpune harmonizacije pravila i propisa sa evropskim re-gulativama i kriterijumima, pa se prosto nameće pitanje da li vi, sa vašim resursima, možete odgovo-riti ovom zahtjevnom zadatku?

R. Nikolić: Shodno praksi zemalja EU, da bi se ispoštovali osnovni principi na kojima počiva rad nacionalnog AT: nezavisnost, nepristrasnost i objektivnost, od samog početka rada, uz svesrdnu podršku UO na čijem je čelu izuze-tni stručnjak prof. dr Zdravko Kri-vokapić, ATCG je značajnu pažnju poklanjalo ljudskim resursima. Pa-žljivom selekcijom i intenzivnim obučavanjima u zemljama EU od-

njegovali smo sopstveni kadrovski potencijal što je dugoročna strate-gija ATCG.

Ne mogu reći da je to bilo lako u smislu finansiranja takvih vrsta obuka koje nijesu u potpunosti bile obuhvaćene godišnjim budžetom ATCG, a koje su prilično skupe. U tu svrhu smo koristili predpristu-pne fondove preko kojih su se reali-zovale pomenute aktivnosti.

Ponosni smo na kvalitet kadro-va koje smo uspjeli da formiramo za samo četiri godine. Od kandidata za ocjenjivača do lidera ocjenjiva-ča put je mukotrpan. U Akredita-cionom tijelu su iz redova stalno zaposlenih do sada imenovana dva vodeća ocjenjivača Tanja Radović i Ana Radović, iza kojih je već ocje-njivačko iskustvo »teško« preko pe-deset različitih vrsta ocjenjivanja. U postupku imenovanja je Nataša Mićunović.

Naravno, Crna Gora je relativ-no mala država i mala ekonomija i nemoguće je pokriti sve oblasti u smislu tehničke ekspertize. Iz tog razloga, kao što sam već naglasio, kada se ukaže potreba, angažujemo najbolje tehničke eksperte iz drža-va regiona i zemalja EU. Najvažnije nam je da pružimo kvalitet.

Mala osmočlana ekipa ljudi, stalno zaposlenih u ATCG, entuzi-jasti sa multidisciplinarnim znanji-ma, je usmjerena na usklađivanje sistema akreditacije u Crnoj Gori sa evropskom praksom i donošenje novih izdanja dokumenata sistema menadžmenta, preispitivanje efi-kasnih i brzih procedura, koje ola-kšavaju kako rad ATCG tako i akre-ditovanim organizacijama kako bi infrastruktura kvaliteta Crne Gore u dašnjem trenutku potpune inte-gracije ATCG u EA i veoma bliske aplikacije za potpisivanje multi-lateralnih sporazuma u različitim oblastima akreditacije, bila kon-kurentna i spremna na partnerski odnos sa infrastrukturom kvaliteta EA.

Glasnik: Kakvi su planovi institu-cije na čijem ste čelu?

R. Nikolić: ATCG će nastaviti da, kao i do sada, aktivno učestvuje

u radu međunarodnih i evropskih udruženja za akreditaciju i stalno unapređuje saradnju sa akreditaci-onim tijelima u regionu.

Prioritetni cilj ATCG -a je potpi-sivanje MLA sporazuma i međuna-rodno prepoznavanje i prihvatanje našeg nacionalnog sistema akredi-tacije i ocjenjivanja usaglašenosti. Potpisivanjem sporazuma između ATCG -a i EA crnogorskoj ekono-miji će postati dostupno ne samo milionsko evropsko tržište nego i svjetsko za proizvode ispitane i sertifikovane od strane naših akre-ditovanih tijela. Sa druge strane, ATCG će ispuniti jedan od svojih zacrtanih ciljeva na putu ka evrop-skim integracijama, sa željom da i naredne izazove na uspješan način privede kraju.

Nastavljajući započeto, naša že-lja je da sve aktivnosti Akreditacio-nog tijela Crne Gore u ovoj godini budu ka pripremi dokumentacije za potpisivanje sporazuma o ek-vivalentnosti sistema akreditacije u našoj zemlji sa evropskim siste-mom.

Naravno, uslov za nastavak uspješnog razvoja nacionalnog akreditacionog tijela je dalja po-drška osnivača Vlade Crne Gore. U tom smislu, jako je važno da se u uslovima krize i neophodne ra-cionalizacije ne dovode u pitanje međunarodno preuzete obaveze, što bi moglo usporiti integracije. Imperativ je, zapravo da akredita-ciono tijelo Crne Gore i dalje, kao i ostala nacionalna akreditaciona tijela zemalja EU, bude samostalno, nezavisno i neprofitno pravno lice.

Akreditaciono tijelo CG će, kao i do sada, maksimalno angažovati sve svoje resurse, a sve u cilju op-šteg interesa, prije svega bezbje-dnosti potrošača, i pomoći privredi da nađe svoje mjesto na svjetskom tržištu.

Na kraju, ali ne i manje bitno, pozivam vas da zajedno budemo stub ostvarenja naše misije, jer sis-tem akreditacije nije samo predmet rada i interesovanja nas u Akredi-tacionom tijelu CG, već je, kao što sam rekao, to zajednički sistem či-jim sprovođenjem zajedno gradimo sigurniji i kvalitetniji život.

INT

ER

VJU


www.pkcg.org


IPA program Crna Gora - Hrvatska

Za kvalitetniji život u prekograničnoj oblastiPočetkom decembra 2011. godine je raspisan Drugi po-ziv za dostavljanje predloga projekata u okviru IPA Pre-kograničnog programa Hrvatska – Crna Gora 2007-2013. godine čiji je cilj poboljšanje kvaliteta života u prekogra-ničnoj oblasti. Poziv je otvoren do 05. marta 2012. godine, ukupna sredstva za projekte iznose 2.430.000 eura, od čega Crnoj Gori pripada 1.350.000 eura.

Programske oblasti po ovom pozivu su:

U Hrvatskoj – Dubrovačko-ne-- retvanska županija (kao prihva-tljivo područje) i Splitsko-dal-matinska županija (kao pridru-ženo područje).U Crnoj Gori su to primorske - opštine: Herceg Novi, Kotor, Tivat, Budva, Bar, Ulcinj i op-ština Cetinje (kao prihvatljivo područje) i teritorije opština Podgorica, Danilovgrad i Ni-kšić (kao pridruženo područje). Strateški cilj Drugog poziva je poboljšanje kvaliteta života u prekograničnoj oblasti između Hrvatske i Crne Gore. Program se realizuje kroz dva prioriteta:

Prioritet 1: Stvaranje pogodnih prirodnih i socio-ekonomskih uslova u programskom području poboljšava-njem saradnje u zajednički odabranim sektorima i međususjedskih odnosa u prihvatljivim područjima.

Prioritet 2: Tehnička podrška (od-nosi se prije svega na aktivnosti veza-ne za uspostavljanje i rad Zajedničkog tehničkog sekretarijata).

Predlozi projekata u okviru Priori-teta 1 se dostavljaju kroz sljedeće prio-ritetne mjere:

Mjera 1.1: Zajednički projekti za za-štitu životne sredine, prirodnog i kul-turnog nasleđa

Mjera 1.2: Zajednički turistički i kulturni prostor

Mjera 1.3: Mali prekogranični ra-zvojni projekti zajednice Ukupan nov-čani iznos koji je na raspolaganju po

ovom pozivu za dostavljanje predloga projekata iznosi 2.430.000€, od čega Crnoj Gori pripada 1.350.000€.

Ovaj iznos je raspodijeljen po prio-ritetnim mjerama, tako da na mjere 1.1 i 1.2 otpada po 581.175€, dok na mjeru 1.3 otpada 187.650€.

Takođe, ova sredstva su raspodije-ljena tako da samo 20% njihove vrije-dnosti (u slučaju Crne Gore 270.000€) može biti usmjereno na finansiranje projekata u pridruženom području.

Pozivom su predviđeni minimalni i maksimalni iznosi grantova. U Crnoj Gori minimalna i maksimalna visina granta za prve dvije mjere je ista i iznosi minimalnih 50.000€ odnosno maksi-malnih 300.000€, dok je za treću mjeru taj opseg od 20.000€ do 75.000€.

Na strani Hrvatske minimalni iz-nosi granta su isti kao i za Crnu Goru, dok su maksimalni iznosi nešto niži i kreću se do 270.000€ za mjere 1.1 i 1.2, i 60.000€ za mjeru 1.3.

Dakle, ukupna vrijednost kandi-dovanog projekta (kao zbir grantova iz Crne Gore i Hrvatske) se može kretati od 100.000€ do 570.000€ kod mjera 1.1 i 1.2, odnosno od 40.000€ do 135.000€ za mjeru 1.3.

U okviru Poziva su jasno definisa-na pravila kofinansiranja, po kojima je minimalno učešće aplikanata 15% od vrijednosti granta. Maksimalno, apli-kant može kofinansirati 50% vrijedno-sti granta.

Projekti mogu trajati minimalno 6, a maksimalno 24 mjeseca.

Da bi podnosilac projektnog pre-dloga bio prihvatljiv mora ispunjavati

sljedeće uslove:Mora biti hrvatske ili crnogorske - nacionalnosti; nacionalnosti neke od zemalja članica EU, ostalih ze-malja korisnica IPA instrumenta, Evropskog instrumenta za susjed-ske i programe partnerstva ili ze-mlja članica Evropske ekonomske oblasti;Mora biti registrovan ili akredito-- van u Hrvatskoj ili Crnoj Gori mi-nimum godinu dana prije objave Poziva;Mora biti neprofitna organizaci-- ja;Mora biti direktno odgovoran za - pripremu i sprovođenje aktivno-sti (ne posrednik).

Dalje, podnosioci projektnog pre-dloga (aplikanti), vezano za sve tri mje-re Prioriteta 1, moraju pripadati jednoj od sljedećih kategorija:

Javna preduzeća zadužena za ko-- munalnu infrastrukturu i upra-vljanje otpadom (komunalna pre-duzeća);Službe zaštite;- Lokalne i regionalne jedinice sa-- mouprave i njihove institucije;Agencije i drugi državni organi - zaduženi za zaštitu prirode i živo-tne sredine;NVO i Fondacije, uključujući i - organizacije Crvenog krsta i Cr-venog polumjeseca;Agencije za regionalni/lokalni ra-- zvoj;Lokalna i regionalna turistička - udruženja i organizacije, uključu-jući turističke biroe;Institucije za podršku biznisu, - kao što su privredna, zanatska i trgovačka komora i socijalni par-tneri;Državni i privatni obrazovni cen-- tri i istraživački instituti;Institucije i udruženja u kulturi;- Javni pružaoci socijalnih uslu-- ga (Centri za socijalno staranje, Zdravstveni centri, Zavodi za za-pošljavanje/Biroi rada itd.);Vladini organi/institucije ili dr-- žavne agencije;Međunarodne (među-vladine) - organizacije.

Važno je napomenuti da organi-zacija, bilo da je aplikant ili partner u projektu, može aplicirati sa neograni-čenim brojem projekata. Međutim kao aplikantu jednoj organizaciji se mogu odobriti maksimalno dva granta i to

IPA


[email protected]

19

IPA program

Reforma tržišta rada i razvoj radne snagePrimjena projekta ,,Reforma tržišta rada i razvoj radne snage” doprinosi kvalitetnoj pripremi Crne Gore za član-stvo u Evropskoj uniji. Vrijednost projekta je 1,8 miliona eura, a finansijer je EU.

Implementacija projekta pod nazivom ,,Reforma tržišta rada

i razvoj radne snage” doprinijeće stvaranju čvrste osnove za pro-ces pretpristupnih pregovora i kvalitetne pripreme za članstvo u Evropskoj uniji, ocijenio je mi-nistar rada i socijalnog staranja Suad Numanović

Takvi projekti su pokazatelj kontinuirane podrške EU, da se kroz instrumente pretpristupne pomoći (IPA) u okviru prve kom-ponente, doprinose što uspješni-joj reformi tržišta rada u Crnoj Gori, kazao je Numanović povo-dom završetka projekta.

Projekat vrijedan 1,8 miliona eura finansirala je EU, a reali-zovala su ga ministarstva rada i socijalnog staranja i prosvjete i sporta u saradnji sa Euromedom i Zavodom za zapošljavanje, piše

jedan po prioritetnoj mjeri. Ukoliko organizacija aplicira kao partner u pro-jektu, ne postoje ograničenja u pogle-du odobrenih grantova.

Projekti za zaštitu životne sredine, prirodnog i kulturnog nasleđa

Aktivnosti zajedničkog planiranja i izgradnje kapaciteta za sisteme upra-vljanja čvrstim otpadom kao i upravlja-nja otpadnim vodama;

Planiranje i uspostavljanje mreža - za zajedničke intervencije u živo-tnoj sredini na kopnu i moru (za-jednički protivpožarni planovi, zajedničke intervencije u slučaju zagađenja mora, kupovanje opre-me od zajedničkog interesa / za zajedničku upotrebu...);Prekogranične studije i direktni - projekti vezani za primjenu ob-novljivih izvora energije;Obrazovanje i prenos znanja o za-- štiti životne sredine itd

Zajednički turistički i kulturni prostor

Obrazovni planovi za mala i sre-- dnja preduzeća i radnu snagu u turizmu, naročito obuke za jezike, obuke o gostoprimstvu, istraživanja;Uspostavljanje prekograničnih - klastera u turizmu;Podrška razvoju novih turistič-- kih proizvoda (razvoj tematskih tura, zajednička promotivna de-šavanja i materijali, iskorištava-nje lokaliteta...);Otkrivanje i dokumentacija op-- šte kulturne baštine, naučno is-traživanje pećina itd.

Mali prekogranični razvojni projekti zajednice

Opšti prekogranični obrazovni - programi između obrazovnih institucija;Saradnja među nacionalnim - manjinama;Pomoć ugroženim grupama;- Razvoj programa za kulturnu - razmjenu itd.

Zajedničke karakteristike svih pro-jektnih aktivnosti su da one moraju imati prekogranični karakter i da ne smiju generisati profit.

IPA

Mina business.Numanović je naveo da je nje-

govom implementacijom kroz protekle dvije godine ostvaren kontinuitet sa prethodno rea-lizovanim projektom CARDS 2006, koji se takođe odnosio na Reformu tržišta rada i razvoj ra-dne snage.

On je dodao da je u oba pro-jekta EU uložila preko četiri mi-liona EUR.

Tokom projekta urađeno je šest strategija, po jedna za zapo-šljavanje i razvoj ljudskih resursa, kao i cijeloživotnu karijernu ori-jentaciju na nacionalnom nivou, i četiri lokalne strategije za zapo-šljavanje i razvoj ljudskih resursa – za opštine Berane, Bijelo Polje, Mojkovac i Pljevlja, rekao je Nu-manović.


www.pkcg.org


Kroz razvoj naše grupacije StarBev, razvija se i ,,Tre-bjesa,, što rezultira novim brendovima, većim kvalite-tom postojećih, stručnijim kadrom i politikama koje su više društveno odgovorne. Pivara će profitabilno poslovati u 2011. godini, a nije smanjivala broj zapo-slenih ni zarade. Nastavili smo investicije, kako u pro-izvodnju i zaposlene, tako i u zajednicu u kojoj poslu-jemo.

Sanja Ćalasan, direktorica Pivare ,,Trebjesa,,

Pivara je dobar ambasador Crne Gore u svijetu

Pivara ,,Trebjesa,, prošle go-dine je obilježila 115 godi-

na postojanja. To je kompanija uzornih poslovnih referenci koja je odavno poznata na svjetskom tržištu. Prvo je privatizovano privredno društvo u Crnoj Gori, od 1997. godine u vlasništvu je belgijske kompanije InterBru, a 12 godina kasnije postala je dio StarBev grupe u čijem sastavu je 11 pivara centralne i istočne Evrope. Vlasnik Pivare je Fond CVC kapital partners.

Glasnik: G-đo Ćalasan, kako vidite 15-togodišnji poslovni put ,,Trebjese,, u velikom sv-jetskom sistemu? S. Ćalasan: Ako privatiza-

ciju posmatramo kao jednu od prekretnica u razvoju Trebjese, onda svakako polazimo od toga da je kompanija u veliki svjet-ski sistem ušla kao već izgrađen snažan lokalni brend. To je bila važna polazna osnova, koja je, donekle, olakšala poslovni put na širem nivou. Pozicioniranost kompanije na domaćem tržištu uvijek nam je bila prioritet. Zna-nje i iskustvo koje smo dobili u prethodnoj i sadašnjoj vlasničk-oj strukturi značajno su učvrstili poziciju preduzeća. Kroz razvoj

naše grupacije StarBev, razvija-mo se i mi, što rezultira novim brendovima, većim kvalitetom postojećih, stručnijim kadrom i politikama koje su više društve-no odgovorne. Ovo su odlike koje nas, vjerujem, čine dobrim ambasadorom Crne Gore u regi-onu, ali i šire.

Glasnik:Na čelu Pivare ste od 2010. godine. Kako je predu-zeće poslovalo u ovom perio-du i da li ste zadovoljni ostva-renim rezultatima? S. Ćalasan: U 2010. godini

zabilježili smo profit vrijedan oko pet miliona eura. Rezultati za 2011. godinu još nijesu objedi-njeni, ali projekcije govore da će biti na sličnom nivou kao u 2010. godini. Ovo su vrlo ohrabrujuće brojke, iako treba biti oprezan u kalkulacijama, imajući u vidu na-jave nastavka krize i u narednom periodu. Podsjetiću da je Pivara među rijetkim crnogorskim pre-duzećima koja na krizu i recesi-ju nije reagovala smanjivanjem broja zaposlenih, smanjenjem zarada ili bilježenjem poslovnih gubitaka. Nasuprot tome, nasta-vili smo sa investicijama, kako u proizvodnju i zaposlene, tako i u zajednicu u kojoj poslujemo.

Glasnik: Kažete da su protekle dvije godine bile u znaku zna-čajnih investicija u proizvodne pogone i radnu snagu. Obja-snite.

S. Ćalasan: U 2010. godini investirali smo preko četiri mi-liona eura u instaliranje novog filtera u varionici, u adaptaci-ju linija i u komercijalne svrhe. Adaptacije dijelova proizvodnih pogona smo nastavili i u prošloj godini.

Glasnik: Najavljujete strategiju povećanja kvaliteta Pivarinih brendova. O čemu se radi?

S. Ćalasan: Uvodjenjem dva nova proizvoda, u godini u kojoj smo obilježili 115 godina rada, još jednom smo dokazali da smo posvećeni tradiciji, ali i da pra-timo savremenije trendove, kako tržišne, tako i proizvodne.

,,Staropramen,, najprodava-nije praško pivo u svijetu, na na-šem tržištu može se naći od maja protekle godine i veoma smo za-

KO

MP

AN

IJE

Sanja Ćalasan


[email protected]

21

dovoljni što smo vjernim ljubi-teljima piva u Crnoj Gori upravo mi pružili mogunost da uživaju u jednom od najboljih evropskih piva.

Posebno nas raduje činjenica da je porodica Nikšičko pivo u septembru prošle godine dobila novog člana - ,,Nikšićko limun,,. Ovo pivo je nastalo kao rezul-tat pažljivog osluškivanja tržišta i potreba konzumenata, koji su očekivali takav proizvod u na-šem asortimanu. Piva sa voćnim ukusima koji zamjenjuju tradici-onalnu gorčinu piva sve su popu-larnija i na regionalnim tržišti-ma, i ovdje takođe vidimo šansu za naš najnoviji proizvod.

Glasnik: Koliko proizvodnje iz-vozite i gdje, i koja su to nova tržišta na kojima će svoje mje-sto naći Pivarini proizvodi?

S. Ćalasan: Jedan od naših prioriteta je veće prisustvo pro-izvoda iz našeg asortimana na regionalnim tržištima. Šansa za povecanje proizvodnje, je prije svega u izvozu usmjerenom na zemlje u okruzenju, ali i nešto udaljenije destinacije.

Postojećim rezultatima u iz-vozu piva možemo biti zadovolj-ni, ali vjerujemo da uvijek može bolje i više. U tom smislu, mno-go nam znači što smo dio regio-nalne StarBev grupacije, uz čiju podršku nalazimo bolji put do potrošača na eksportnim tržišti-ma.

Zemlje u kojima smo tokom 2011. godine izvozili naše proi-zvode su Kosovo, Albanija, Hr-vatska, Makedonija, BiH, Fran-cuska, Njemacka, Švedska, Au-stralija, SAD i Kanada.

Glasnik: Izjavili ste da je naj-kompleksniji dio menadžerske funkcije upravljanje ljudskim resursima. Zato, kažete, cje-lokupnu poslovnu politiku bazirate na povjerenju i uza-jamnom poštovanju, jer su to principi dobrog upravljanja koje uvećava profitabilnost

kompanije i njen razvoj. Reci-te kao se u ,,Trebjesi,, radi na unapređenju ljudskih resursa?

S. Ćalasan: Od privatizacije do danas, velika sredstva su iz-dvojena za obuke zaposlenih, u zemlji i u inostranstvu. Vjerujem da su kvalitet proizvoda i kvalitet radne snage naša najveća kom-parativna prednost. Konstantno radimo na unapređivanju zna-nja i vjesština zaposlenih, kao i jačanju uzajamnog povjerenja, socijalnog dijaloga. motivaci-je. Rezultati godišnje anketa o zadovoljstvu zaposlenih govore nam da idemo pravim putem

U Pivari Trebjesa je na neo-dređeno vrijeme zaposleno 240 radnika, različitih profila. Prote-kle dvije godine smo imali izuze-tno uspješnu saradnju sa Biroom rada Nikšić, te smo i ove godine otvorili prostor za zapošljava-nje pripravnika. Pored saradnje sa Biroom, istakla bih i StarBev pripravnički program koji se rea-lizuje u svim zemljama u kojima StarBev posluje, i koji odabrane pojedince priprema za mena-džerske funkcije, nakon jedno-godišnjeg intenzivnog programa za pripravnike.

Glasnik: Da li profitabilno po-slovanje kompanije znači i otvaranje novih radnih mje-sta?

S. Ćalasan: Znači, ukoliko se nova radna mjesta otvaraju kao rezultat realnih potreba i razvoj-nih planova kompanije. Naravno da nijesam pristalica otvaranja radnih mjesta po svaku cijenu, jer to dugoročno mora imati negati-van uticaj na poslovanje.

Glasnik: Ističete i da je Pivara društveno odgovorna firma. S tim u vezi, možete li podsjetiti na neke projekte koje ste, radi unapređenja društvene zaje-dnice, realizovali?

S. Ćalasan: Drago nam je što vremenom postajemo prepozna-tljivi i po ulaganjima u društvo. Ulažemo u različite oblasti, po-put zaštite životne sredine, zdra-vstva, boljih uslova za socijalno ranjive kategorije stanovništva, bezbjednosti u saobraćaju. Pods-jetiću samo na neke iz prethodne godine: finansiranje najboljeg ekološkog projekta, donacije Domu zdravlja Nikšić i Centru za socijalni rad, kampanja “Kad pi-jem ne vozim”...

Glasnik: Sudeći po dosadašnjim poslovnim referencama i viziji razvoja kompanije, može li se reći da će Pivara ,,Trebjesa,, imati respektabilnu sjutrašnji-cu?

S. Ćalasan: To je cilj kojem težimo, usljed čega i vodimo opre-znu i realnu poslovnu politiku.

KO

MP

AN

IJE

Proizvodna linija Pivare “Trebjesa”, Nikšić


www.pkcg.org


Festival vina u Americi

Medalje vinu Vranac Na prestižnom festivalu vina u San Antoniju, država Teksas, nagrađeno je vino Vranac podgoričke kompa-nije ,, 13. jul - Plantaže“.

Na prestižnom festivalu vina u San Antoniju, u američkoj

državi Teksas, koji je održan 28. januara 2012. godine nagrađeno je vino Vranac podgoričke kompani-je ,, 13. jul - Plantaže“.

Vina Vranac Pro Corde iz 2007. i Vranac Barrique iz 2007. godine, dobitnici su medalja na nedavno održanom festivalu vina u San Antoniju, saopšteno je iz kompa-nije „13. jul – Plantaže“.

Šangaj

Brodu „Kotor” mirno moreIzgradnjom prvog crnogorskog broda, koji se zove ,,Kotor,, započeto obnavljanje crnogorske trgovačke flote što ima veliki značaj za našu privredu.

Izgradnja prvog crnogorskog broda, koji se zove ,,Kotor,, završena je 18.

novembra 2011. godine, informiše Mina business.

U Šangaju se gradi i drugi crnogorski brod, a on bi, prema ranijim najavama, trebalo da bude isporučen u martu.

U pitanju su dva identična prekoo-keanska broda namijenjena za prevoz rasutih tereta. Ukupan iznos kredita za

dva prekookeanska broda je 47,4 milio-na USD sa rokom otplate od 15 godina, grejs periodom od pet godina i fiksnom kamatom od tri odsto.

Svečanoj ceremoniji primopredaje prvog crnogorskog broada, u Šangaju, kojim je zvanično započeto obnavlja-nje crnogorske trgovačke flote, prisu-stvovali su predsjednik Skupštine Crne Gore, Ranko Krivokapić i ministar

saobraćaja i pomorstva Andrija Lom-par.

Predsjednik Skupštine Crne Gore, Ranko Krivokapić, kumovao je u Šan-gaju brodu „Kotor“, prvom plovilu kompanije Crnogorska plovidba.

Krivokapić je, u govoru na svečanoj ceremoniji, ocijenio da je ovo veliki dan za Crnu Goru. Da gradi brodove koji će ploviti pod crnogorskom zastavom i da uzdigne crnogorsku zastavu na nivo ugleda i pomorske sigurnosti, pod kojom će mjesto tražiti i drugi vrijedni trgovački brodovi, kazao je on.

To je, kako je kazao, izazov i za cr-nogorske studente - da izbore mjesto kao najbolji da budu kadeti i asistenti na Crnogorskoj plovidbi.

Krivokapić se tokom posjete Šanga-ju susreo sa zvaničnicima Ministarstva trgovine Kine i Eksim /Exim/ banke.

U razgovoru sa specijalnim iza-slanikom Ministarstva trgovine, Ču Ši Đaom, on je naglasio spremnost Crne Gore da sarađuje sa kineskim partneri-ma na realizaciji razvojnih projeka.

U razgovoru sa guvernerom Eksim banke u Šangaju, Ren Šen Đunom, Kri-vokapić je zahvalio na realizaciji kredita za dva broda koji su, kako je ocijenio, zaključeni pod veoma povoljnim uslo-vima.

Nakon susreta, upriličeno je potpi-sivanje novog ugovora o izgradnji dva nova broda između kompanija Crno-gorska plovidba i Poli grupa.

Na Festivalu za nagrade su konkurisala brojna vina iz svih krajeva svijeta i to u 40 katego-rija. Festival je okupio iskusan i talentovan tim poznavalaca vina, koji su svojim ocjenama dodijelili odgovarajuća priznanja i medalje vinima.

Na ocjenjivanju su učestvovala i dva vina komapnije „Plantaže“, i oba su dobila medalje. Vranac Pro Corde 2007 nagrađen je sre-

brnom, a Vranac Barrique 2007 bronzanom medaljom – saopšte-no je iz renomirane podgoričke kompanije.

SR

EĆ

NO


[email protected]

23

Privredna komora – edukacija o državnoj pomoći

Sistem državne pomoći usaglašen sa pravilima EUCrna Gora na adekvatan način implementira sistem kontrole državne pomoći, koji je saglasan sa među-narodnim pravilima u ovoj oblasti. Dostignuća naše države na ovom polju važna su za proces evropskih integracija Crne Gore u ovoj oblasti.

Privredna komora Crne Gore 20. januara 2012. godine organizovala

je seminar na temu: Koncept, pravila i procedure državne pomoći.

Cilj ovog programskog segmenta je da upozna privrednike sa osnov-nim konceptom i pravilima državne pomoći, postupkom prijavljivanja, pravilima i procedurama u postupku, odlučivanjem nadležnog tijela za kon-trolu državne pomoći, načinom ostva-rivanja prava i njihovom zaštitom.

Seminar je namijenjen privredni-cima koji, u obavljanju svojih redov-nih aktivnosti, postupaju po Zakonu o kontroli državne pomoći, bilo da su to njihovi službenici koji vode stručne tehničke i administrativne poslove za prijavljivanje pomoći kod nadležnog organa za kontrolu državne pomoći, službenici koji neposredno primje-njuju zakonom propisane procedure i pravila ili službenici koji do sada nijesu radili na ovim poslovima, niti procesuirali predmete u postupku,

a pripremaju se za te poslove i zadat-ke, odnosno potrebno im je ažurirati i unaprijediti znanje, kako bi se pripre-mili za samostalno vodjenje postupka. Obraćajući se učesnicima seminara, potpredsjednica Privredne komore Ljiljana Filipović, kazala je da Komora veliku pažnju posvećuje edukaciji ka-drova i proširenju njhovih znanja kako bi se uspješnije suočavali sa izazovima koji nam slijede na evropskom putu.

Sonja Bećović, predstavnica Mini-starstva finansija, istakla je da je Crna Gora, potpisivanjem Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, preuzela obavezu uspostavljanja sistema držav-ne pomoći usaglašenog sa sistemom državne pomoći Evropske unije. U tom smislu, Crna Gora se obavezala na poštovanje principa koji proističu iz primjene relevantnih pravila u oblasti državne pomoći koja su sadržana u od-redbama Ugovora o osnivanju Evrop-skih zajednica i njenih država članica, odnosno Lisabonskog sporazuma i sekundarnog izvora prava EU, kao i

prakse odlučivanja Evropske komisije i Evropskog suda pravde. Ona je, dalje, rekla da Crna Gora na adekvatan način implementira sistem kontrole državne pomoći, koji je saglasan sa međunaro-dnim pravilima u ovoj oblasti i na taj način realizuje obaveze iz Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju i to pri-mjenom Zakona o kontroli državne pomoći kojim se uređuju opšti uslovi i pravila za dodjelu, kontrolu dodjele i korišćenja državne pomoći. U cilju daljeg usaglašavanja sa novim pro-mjenama u pravu Evropske unije iz oblasti državne pomoći Crna Gora je u obavezi da ih usvaja i poštuje. Do-stignuća naše države na ovom polju imaju važan pozitivan uticaj na proces evropskih integracija Crne Gore u ovoj oblasti. Sonja Bećović je kazala da Mi-nistarstva resorno razrađuju politike i programe državne pomoći i to je prilika da sarađuju sa Privrednom komorom, institucijom koja treba da zna potrebe privrede u smislu ekonomskog razvoja države, rješavanja problema u ekono-miji, investicijama i infrastrukturi.

Lea Lekočević- Jagodič, AIM expert iz Slovenije, naglasila je da je Evropska komisija razradila pravila kojima ogra-ničava iznose i elemente državne po-moći i stavlja ih u okvir opravdanosti. Državna pomoć je opravdana kad ot-klanja tržišne nepovoljnosti koje eko-nomija ne može sama da riješi, rekla je ona.

Državna pomoć je prihvatljiva u podsticanju regionalnog razvoja, jača-nju politika Evropske zajednice i rješa-vanju krupnih ekonomskih problema sa kojima se suočavaju kompanije. Dr-žavna pomoć se dodjeljuje i za razvoj, istraživanje, inovacije, zaštitu životne sredine, energetsku efikasnost, upra-vljanje otpadom, zapošljavanje, sre-dnja i mala preduzeća, edukacije. Ova pomoć se može dati i firmama koje imaju probleme u poslovanju, dakle finansira se restrukturiranje ili sanaci-ja. U tom slučaju pomoć se dodjeljuje jednokratno i pod uslovom da firma garantuje da će uspješno poslovati na tržištu.

U radu seminara su učestovali ne samo brojni privrednici, već i pred-stavnici nevladinog sektora i javnih institucija.

Detalj sa seminara u Komori, 20.01.2012. godine

ED

UK

AC

IJA


www.pkcg.org


Glasnik: Koliko će sredstava Investiciono razvojni fond u 2012. godini opredijeliti za kre-ditnu podršku investitorima?

D. Lajović: IRF kao institucija čiji je primarni cilj razvoj sektora MSP, nastojaće da se i u 2012. godini još ak-tivnije angažuje u radu na otklanjanju poslovnih barijera, stvaranju biznis ambijenta i pružanju raznih vidova finansijske i nefinansijske podrške na-mijenjenih stimulisanju razvoja MSP i preduzetništva, smatrajući ih važnim subjektom crnogorske ekonomije.

U toku je razmatranje i dizajniranje instrumenata finansijske podrške koju će IRF pružati u 2012. godinu svojim klijentima, među kojima dominiraju mala i srednja preduzeća. Kreditna podrška IRF-a će i ove godine podrazu-mijevati dvije osnovne kreditne linije - posredstvom i uz garancije banaka i direktne kreditne aranžmane, dife-rencirane zavisno od oblika organiza-cije korisnika sredstava (preduzetnik, poljoprivredni proizvođač ili MSP), kao i dvije posebne kreditne linije im-plementirane u prethodnoj godini - za žene nosioce biznisa i preduzeća koja su članovi inkubatora.

Na ime kreditne podrške investito-rima, u ovoj godini IRF će opredijeliti najmanje 20 mil. eura. Uz podršku in-vesticionih institucija iz inostranstva, kreditno garantne šeme i faktoringa ovaj iznos može biti značajno veći uko-liko bude realne tražnje za proizvodi-ma IRF-a.

INV

ES

TIC

IJE

Preko kreditne podrške investitorima, u ovoj godini, IRF će opredijeliti najmanje 20 miliona eura. Novina u kreditnoj ponudi Fonda je program ”Konkurs za fi-nansiranje projekata mladih u biznisu”, a biće intenzi-virane aktivnosti na razvoju još jedne nove finansijske usluge, a to je osiguranje izvoza.

Dr Dragan Lajović, direktor Investiciono razvojnog fonda

Prioriteti – poljoprivreda, turizam, proizvodnja i usluge

Glasnik: Koje djelatnosti će finansirati IRF?

D. Lajović: Kao i u prethodnim godinama, kada je u pitanju kreditna podrška IRF-a, naglasak će i dalje biti na poljoprivredi, turizmu, proizvodnji i uslugama, a shodne tome biće konci-pirani i uslovi kreditne podrške (nivo kamatne stope, trajanje grace perioda i perioda otplate kredita).

Istovremeno, IRF će i dalje odobra-vati stimulativne instrumente za pro-jekte koji se realizuju na sjeveru, kao i za projekte čijom će se realizacijom zaposliti pet ili više lica.

Ono što je važno u ovom dijelu is-taći jeste da su kreditna sredstva IRF-a namjenskog karaktera i da se njihova upotreba kontroliše. Poslovnom poli-tikom IRF-a je definisano da se mini-mum 80% kreditnih sredstava IRF-a mora investirati u osnovna sredstva, dok se ostatak može upotrijebiti za finansiranje obrtnih sredstava. U cilju što bolje kontrole namjenske upotrebe sredstava, u IRF-u je formirano poseb-no odjeljenje čiji je osnovni zadatak da prati i nadzire namjensko korišćenje sredstava Fonda i izvršenje ugovorenih prava i obaveza. Svako odstupanje od navedenog povlači za sobom i sankcije u vidu povećanja kamatne stope ili, u krajnjem, zahtjeva za prijevremeni po-vraćaj kredita.

Glasnik: Predstavite nove kre-ditne linije

Novina u kreditnoj ponudi IRF-a, je

Dr Dragan Lajović

program ”Konkurs za finansiranje pro-jekata mladih u biznisu” koji ima za cilj da podrži obrazovane i nezaposlene mlade ljude koji žele da pokrenu sop-stveni biznis. Projekat će biti realizo-van kroz direktnu kreditnu liniju IRF-a i kreditnu liniju koju IRF realizuje po-sredstvom komercijalnih banaka.

Izvjestan je i nastavak realizacije posebne kreditne linije namijenjene ženama u biznisu sve u cilju davanja podrške razvoju ženskog preduze-tništva. Kreditna linija omogućiće da se u njoj pronađu žene - investitori iz djelatnosti koje finansira Fond i koje svoj biznis organizuju bilo kao malo i srednje preduzeće, preduzetnik ili po-ljoprivrednik. Opšti uslovi kredita koji će važiti za ovu ciljnu grupu, biće po-voljniji u odnosu na standardne uslove direktnih kredita koje IRF propisuje za 2012.godinu.

Takođe, predviđena je modifika-cija proizvoda koje je IRF uveo u svoju ponudu u prethodnoj godini, a to su faktoring finansiranje i izdavanje kre-ditnih garancija. Razvoju pomenutih proizvoda u ovoj godini posvetiće se posebna pažnja, naročito imajući u vidu potrebu crnogorskih preduzeća za ovim modelima finansiranja. Za svrhe finansiranja faktoringa, IRF je za 2012. godinu opredijelio iznos od 10 mil.eura, dok je za kreditne garancije opredijelje-no, takođe, 10 mil.eura.

Pored navedenog, IRF će u ovoj go-dini intenzivirati aktivnosti na razvoju još jedne nove finansijske usluge, a to je osiguranje izvoza.

Glasnik: U ponudu ste odne-davno uključili faktoring uslu-


[email protected]

25

INV

ES

TIC

IJEgu, koja ima brojne prednosti.

Objasnite.

D. Lajović: Prednosti korišćenja faktoring usluga su višestruke, jer on kao model finansiranja preduzeću omogućava bolju likvidnost, lakše upravljanje novčanim tokovima, lakše finansiranje poslovanja, uštedu vreme-na i novca, smanjenje rizika, povećanje rentabilnosti poslovanja, povećanje kreditne sposobnosti i samim tim bo-niteta preduzeća. U prethodnoj godini, Fond se opredijelio za davanje priorite-ta proizvodnim djelatnostima.

S obzirom da je Fond odnedavno primljen u Međunarodnu faktoring asocijaciju (Factors Chain Interna-tional) koja ima preko 250 članova iz 67 zemalja svijeta, aktivno uključenih u više od 80 % svjetskih prekograničnih faktoring poslova, stvorene su pretpo-stavke da IRF pruža i usluge međuna-rodnog faktoringa. Navedeno će omo-gućiti domaćim preduzećima učešće na međunarodnom finansijskom tržištu.

Glasnik: Planirali ste inten-zivnu investicionu aktivnost na međunarodnom tržištu? O čemu se radi?

D. Lajović: Za 2012. godinu godinu, menadžment IRF-a planira intenzivni-ju investicionu aktivnost na međuna-rodnoj sceni koja će podrazumijevati saradnju sa svim relevantnim među-narodnim institucijama. Tu se, prije svega, misli na nastavak saradnje sa in-stitucijama i asocijacijama sa kojima je u prethodnom periodu uspostavljena saradnja, kao i na iniciranje saradnje sa međunarodnim finansijskim instituci-jama relevantnim za poslovanje IRF-a. Takođe, pokušaćemo da obezbijedimo i kreditnu liniju kojom bi pojačali našu ulogu u finansijskom sistemu Crne Gore.

Svakako da će učlanjenje u dvije prestižne institucije, pomenuta Među-narodna faktoring asocijaciju (Factors Chain International) i Evropske asocijacije garantnih institucija (AECM) doprinijeti uspješnom djelo-vanju IRF-a na međunarodnom finan-sijskom tržištu. AECM je Udruženje koje doprinosi bržem i lakšem procesu dobijanja kredita za investicije i radni kapital i čija se misija sastoji u obez-bjeđenju garancija za kredite za mala i

srednja preduzeća koja imaju ekonom-ski opravdane projekte, ali ne mogu da obezbijede dovoljno kolaterala za kre-ditna sredstva. Pomenuta Asocijacija broji 34 člana, a to su institucije koje posluju u 17 zemalja EU i Turskoj.

Glasnik: Da li ste u 2011. godini realizovali planirane aktivno-sti?

D. Lajović: Od januara do 31.12.2011. godine finansirano je 200 projekata malih i srednjih preduzeća, preduze-tnika i poljoprivrednika. Ukupan iz-nos sredstva IRF-a u realizaciji ovih projekata iznosi 14,23 miliona eura, dok su banke za finansiranje istih iz-dvojile dodatnih 1,72 miliona eura.

Kada je u pitanju direktna kredi-tna linija IRF-a za poljoprivredne pro-izvođače po osnovu MIDAS projekta,

do sada je finansirano 50 projekata u ukupnom iznosu od 942.827 eura i ona se realizuje ubrzanom dinamikom.

Pomenuo bih u ovom dijelu da je značajan broj projekata uslovno odbi-jen od strane Fonda. Razlozi su mnogo-brojni: neposjedovanje građevinske do-zvole za gradnju objekata, neisplativost biznisa, velika kreditna zaduženost, neobezbijeđeno tržište plasmana pro-izvoda, nedostatak neophodne doku-mentacije, nedovoljna informisanost o samom projektu.

U finansiranju faktoringa tokom prethodne godine, Fond se opredije-lio za davanje prioriteta proizvodnim djelatnostima. Po osnovu faktoring aranžmana, IRF je u prethodnoj godini uložio 3,5 mil eura.

Glasnik: Obajsnite projekat “Tvoja ideja - tvoj biznis”.

D. Lajović: U cilju stimulisanja kreativnosti mladih, afirmacije pre-duzetništva i otvaranja novih radnih mjesta, IRF je zajedno sa Direkcijom za razvoj malih i srednjih preduzeća i Zavodom za zapošljavanje Crne Gore otpočeo sa realizacijom projekta “Tvoja ideja - tvoj biznis”.

U svakom segmentu, odnosno fazi realizacije projekta, predviđeno je uče-šće IRF-a, s naglaskom na poslednjoj, koja podrazumijeva davanje kreditne podrške za realizaciju do pet najbolje plasiranih biznis ideja i kontinuirano praćenje njihove realizacije.

Pravo učešća imaju rezidenti Crne Gore, odnosno fizička lica do 35 godi-na starosti, a obezbijeđena je posebna kreditna podrška u ukupnom iznosu od 100.000 eura, priprema za vođe-nje samostalnog biznisa kroz obuku u virtuelnim ili trening preduzećima

i profesionalna podrška konsultanata tokom izrade biznis plana.

Neophodno je i da kažem da su Na-čela DOP-a (društveno odgovornog po-slovanja) prihvaćena u Fondu od svog konstituisanja, pa podržavamo niz ak-tivnosti kojima potvrđujemo svoju dru-štvenu odgovornost.

Istovremeno, u cilju ravnomjernijeg razvoja regija i davanja pune podrške razvoju sjevera, ekološki projekti, kao i investicije koje se realizuju na sjeveru u IRF-u su prepoznati kao projekti od naj-većeg značaja i shodno tome i tretirani u vidu odobrenja posebnih uslova i sti-mulansa.

Kao sastavni dio politike DOP-a Fon-da, možemo ovom prilikom istaći i do-prinose u vidu sponzorstava i donacija institucija, udruženja i pojedinaca, kao i podrške mnogim naučnim, kulturnim i sportskim događajima i manifestacija-ma, čime direktno dajemo podršku ra-zvoju cjelokupnog društva.

Detalj iz mljekare


www.pkcg.org


O nekim aktivnostima koje realizuju lokalne uprave radi stvaranja povoljnijeg poslovnog ambijenta.

Opštine – poslovni ambijent

Investicioni podsticaji - doprinos razvoju

Budva smanjuje komunalije za izgradnju visokokvalitetnih hotela

Opština Budva će prva od lo-kalnih primorskih uprava

znatno smanjiti iznose komuna-lija investitorima koji budu gra-dili hotele sa četiri i pet zvjezdi-ca. Komunalije će biti umanjene čak pet puta. Za visokvalitetni hotel u ekskluzivnoj zoni, umje-sto dosadašnjih 128,15 eura po kvadratu, investitor će plaćati 32 eura, dok će cijena komunalija u prvoj zoni biti još niža i izno-siće 25,63 eura. Ovakva odluka proistekla je iz sagledavanja is-kustava zemalja koje od turizma ostvaruju najveće prihode /Tur-ska, Grčka, Portugalija i Hrvat-ska/ i oslanja se na preporuku Vlade Crne Gore na otklanjanju biznis barijera.

Ministarstvo održivog razvoja i turizma podržalo je aktivnosti opštine Budva i izrazilo očekiva-nja da će i ostale opštine krenuti ovim putem.

OP

ŠT

INE

Opština Berane najavljuje veće poreze za prazne hotele

Opština Berane riješila je da primora vlasnike ugostitelj-

skih objekata nekadašnjeg HTP da ih vrate namjeni. Ona je upo-zorila vlasnike objekata koji su

kon završene privatizacije hotela ,,Berane,, i ,,Lokve,, ovi objekti su i dalje van funkcije. Nezainte-resovanost i nebriga onih koji su ih kupili primorala je nadležne da se ukluče u rješavanje ovog problema, kažu u Opštini.

Moguća proizvodnja solarnih panela u Baru

Ambasador Slovenije u Crnoj Gori Vladimir Gasparič

tokom prve zvanične posjete opštini Bar najavio je da, postoji mogućnost da, jedna renomira-na slovenačka kompanija otvori pogon za proizvodnju solarnih panela u Baru. Naši privrednici žele da sarađuju sa kolegama iz Crne Gore, rekao je ambasador. On je istakao da u Sloveniji, uprkos ekonomskoj krizi, ima dosta kompanija koje jako puno rade. Vladimir Gasparič je, ta-kođe, kazao da će krajem febru-ara 2012. godine u Ljubljani biti održan sastanak Međudržavne komisije za ekonomsku sara-dnju. To je prilika da i Opština Bar predstavi projekte koji bi mogli zainteresovati slovenačke investitore.

Na sastanku, kojem je prisu-stvovao i počasni konzul Slove-nije u Crnoj Gori Jusuf Kalam-perović, slovenački diplomata je sa predsjednikom Opšine Bar Žarkom Pavićevićem razgova-rao o brojnim mogućnostima unapređenja privredne sara-dnje. Pavićević je ambasadora upoznao sa povoljnostima koje barska lokalna uprava nudi in-vestitorima.

Budva Berane

Bar

pripadali Hotelsko turističkom preduzeću da će im maksimalno povećati stope poreza ili povesti postupak za uvođenje stečaja, kako bi ovi objekti bili stavljeni u funkciju razvoja opštine. Na-


[email protected]

27

MontePass CV omogućava fizičkim licima da kreiraju napredne forme biografije, u kojima opisuju svoje vje-štine i znanja, a sa druge strane, poslodavci pretražu-ju MontePass bazu i na taj način dolaze do odgovara-jućeg kadra.

Novi sistem zapošljavanja

MontePass – prvi crnogorski CV generator

Danas je sve teže pronaći do-bar kadar. Potrebno je raspi-

sati konkurs u dnevnoj štampi, nakon toga vršiti testove i razli-čita ispitivanja za sve prijavljena lica kako bi se broj prijavljenih koji je u početku ogroman sma-njio na onaj odgovarajući po-moću kojeg preciznije možemo izbabrati najboljeg. Sve to traje veoma dugo i košta puno novca. Šta ako bi postojao neki drugačiji, jednostovniji sistem koji može da skrati vrijeme pronalaska novog radnika, uštedi novac i omogući vam najbolje kandidate?

Taj sistem postoji. Prije dva mjeseca u Crnoj Gori je osnovan prvi crnogorski CV Generator. Sajt koji omogućava svim fizič-kim licima da besplatno kreiraju drugačiju i inovativniju formu CV-a koja se razlikuje od američ-kog i evropskog formata CV-a i obuhvata sve potrebne elemente koji opisuju jednog kandidata.

MontePass je najnoviji me-tod sortiranja i prikupljanja, kako ličnih podataka, tako i podataka iz profesionalne sfere. Ono što MontePass čini posebnim jeste njegova sveobuhvatnost. Iz tog razloga MontePass je zamišljen na takav način da pruži podršku,

jaku potporu i sigurnost svim njegovim klijentima. MontePass je savremeni oblik CV-a koji ola-kšava poslovanje i ličnu evidenci-ju svih dostignuća.

Za korišćenje servisa je ne-ophodna registracija, nakon čega, fizičko lice, može da počne sa kreiranjem biografije. Tokom kreiranja dokumenta popunjava-ju se različita polja, kako ona sa opštim ličnim podacima (ime, prezime, datum i mjesto rođenja, obrazovanje...), tako i dodatna, gdje je biografiji moguće dodati podatke o završenim kursevi-ma, treninzima, tribinama, se-minarima, volonterskom radu, angažmanu u nevladinom sek-toru. Biografiji je moguće dodati i brojna dokumenta (sertifikati, diplome...). Sastavni dio biografi-je je i video (Video CV) kroz koji se kandidat može ukratko pred-staviti potencijalnom poslodav-cu. To znači da svaki poslodavac može u video formatu da pogleda kandidate koji imaju video CV i da mu to bude jedna od metoda za odabir pravog radnika

MontePass CV omogućava fi-zičkim licima da kreiraju napre-dne forme biografije, u kojima

opisuju svoje vještine i znanja, a sa druge strane, poslodavci pre-tražuju MontePass bazu i na taj način dolaze do odgovarajućeg kadra

Ako je poslodavcu potreban ekonomista, sa znanjem engle-skog jezika IV stepen, radno isku-stvo od dvije godine i da posjeduje znanja Office paketa, poslodavac će kroz jednostavnu pretragu do-biti rezultate svih ljudi koji za-dovoljavaju sve te uslove. Samim tim će uštedjeti vrijeme, novac a ovim putem može dobiti kvalite-tan kadar.

Od zvaničnog početka, no-vembra mjeseca 2011. godine, MontePass je u svojoj bazi sa-kupio preko 600 CV-a što je im-pozantna cifra za tako kratak period. Ono što nam predstavlja zadovoljstvo da saopštimo ovim putem jeste da ovaj projekat ima podršku Privredne komore i Montenegro Biznis Alijanse pa će polovinom februara biti sklopljen memorandum o saradnji u kojem će se definisati da zainteresova-ne firme u Crnoj Gori, bespla-tno koriste MontePass bazu i preko nje zapošljavlju ljude.

Sve firme koje žele da sarađuju na ovaj način će dobiti svoj logo na web sajtu www.montepass.com i socijalnim mrežama kao što su Facebook, Twitter, Linke-din, Google+ gdje je MontePass sa svojom viralnom kampanjom iz-uzetno aktivan. Proteklih mjesec dana MontePass je uključujući socijalne mreže imao oko 36 000 posjeta što znači da će logo svih zainteresovani firmi biti zapažen od strane posjetilaca sajta i dru-štvenih mreža

ZA

PO

ŠLJ

AV

AN

JE


www.pkcg.org


Zakon o radu (“Sl. list Crne Gore”, br. 49/08 od 15.08.2008,

26/09 od 10.04.2009, 88/09 od 31.12.2009, 26/10 od 07.05.2010, 59/11 od 14.12.2011)

Zakonom o izmjeni i dopuni zakona o radu, kroz 66 člana izvr-šene su značajne izmjene osnov-nog teksta Zakona o radu, koji kao temeljni akt reguliše radno-pravne odnose u Crnoj Gori. Najznačajnije izmjene Zakona o radu se odno-se na odredbe o zlostavljanju na radnom mjestu, posebnoj zaštita zaposlenih, radu na određeno vri-jeme, preuzimanje zaposlenih, pri-vremenom radu, godišnjem odmo-ru i otkazu ugovora o radu.

Vezano za mobing, izmjenama je u članu 2 utvrdjeno da je „Zabra-njen je svaki oblik zlostavljanja na radnom mjestu (mobing), odnosno svako ponašanje prema zaposlenom ili grupi zaposlenih kod poslodav-ca koje se ponavlja, a ima za cilj ili predstavlja povredu dostojanstva, ugleda, ličnog i profesionalnog integriteta, položaja zaposlenog koje izaziva strah ili stvara neprija-teljsko, ponižavajuće ili uvredljivo okruženje, pogoršava uslove rada ili dovodi do toga da se zaposleni izoluje ili navede da na sopstvenu inicijativu otkaže ugovor o radu.“ U stavu 2 istog člana predviđena je izrada posebnog zakona, kojim će se precizirati zabrana, mjere za sprečavanje i postupak zaštite od mobinga.

Posebna zaštita zaposlenih re-gulisana je članom 4 izmjena i do-puna, na slijedeći način: „ Zaposle-na žena ima pravo na posebnu za-štitu za vrijeme trudnoće i porođa-

PR

AV

O

Izmjene regulative koje se odnose na Zakon o radu, Zakon o akcizama i Zakon o inspekcijskom nadzoru.

Piše: Aleksandar Mitrović, rukovodilac Sektora za pravne, opšte i finansijske poslove Privredne komore Crne Gore

Zakonodavstvo

Promjene u pravnoj regulativi

ja. Zaposleni za vrijeme korišćenja roditeljskog odsustva ima pravo na posebnu zaštitu. Zaposleni ima pravo na posebnu zaštitu radi njege djeteta u skladu sa ovim zakonom. Zaposleni mlađi od 18 godina živo-ta i zaposleno lice sa invaliditetom imaju pravo na posebnu zaštitu u skladu sa ovim zakonom.“

Rad na određeno vrijeme

Rad na određeno vrijeme je ovim izmjenama (izmijenjeni su čl. 25 i 26) regulisan kao izuzetak od pravila sa trajanjem do 24 mje-seca , uz određene izuzetke, na slijedeći način tako da član 25 Za-kona o radu glasi: „Ugovor o radu može se zaključiti na određeno vrijeme, radi obavljanja poslo-va čije je trajanje iz objektivnih razloga unaprijed određeno ili je uslovljeno nastupanjem okolnosti ili događaja koji se nijesu mogli predvidjeti. Poslodavac, sa istim zaposlenim, ne može zaključiti je-dan ili više ugovora o radu iz stava 1 ovog člana, ukoliko je njihovo tra-janje, neprekidno ili sa prekidima, duže od 24 mjeseca. Prekid kraći od 60 dana ne smatra se prekidom u smislu stava 2 ovog člana. Izuze-tno od stava 2 ovog člana, ugovor o radu na određeno vrijeme može trajati i duže od 24 mjeseca, samo ako je to potrebno zbog zamjene privremeno odsutnog zaposlenog, obavljanja sezonskih poslova ili rada na određenom projektu do okončanja tog projekta, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovo-rom. Zaposleni koji je zaključio ugovor o radu na određeno vrije-

me ima ista prava, obaveze i odgo-vornosti iz rada i po osnovu rada dok ugovor traje, kao i zaposleni koji je zaključio ugovor o radu na neodređeno vrijeme.“

Transformacija ugovora o radu na određeno vrijeme, u ugo-vor o radu na neodređeno vrijeme, je propisana izmjenom člana 26 Zakona o radu koji glasi:

„Ako je ugovor o radu na od-ređeno vrijeme zaključen supro-tno članu 25 ovog zakona ili ako zaposleni nastavi da radi kod po-slodavca nakon isteka roka na koji je zaključio ugovor o radu, smatra se da je ugovor o radu zaključen na neodređeno vrijeme ako zaposleni pristane na takvo zaposlenje.“

Preuzimanje zaposlenih je, utvrđeno izmjenom člana 43:

„Zaposleni može, uz njegovu saglasnost, na osnovu sporazuma poslodavaca, biti preuzet na rad kod drugog poslodavca. Zaposle-ni iz stava 1 ovog člana zaključuje ugovor o radu sa drugim poslodav-cem prije stupanja na rad kod tog poslodavca.“

Po ugledu na međunarodnu po-slovnu praksu i način organizovanja vršenja poslova, koji nisu osnovna djelatnost i čije je organizovanje

Aleksandar Mitrović


[email protected]

29

PR

AV

Okod poslodavca nerentabilno, uve-den je institut privremenog rada (Outsourcing), dopunom Zakona sa sedam novih članova.

Član 43a, glasi:„Ustupanje zaposlenih za oba-

vljanje poslova kod drugog poslo-davca može da vrši Agencija za privremeno ustupanje zaposle-nih. Agencija stiče svojstvo prav-nog lica upisom u registar koji vodi organ državne uprave nadle-žan za poslove rada (Ministarstvo rada i socijalnog staranja). Agen-cija može obavljati poslove ustu-panja zaposlenih korisniku samo pod uslovom da te poslove obavlja kao jedinu djelatnost i da ima do-zvolu za rad izdatu od Ministar-stva. Ministarstvo izdaje dozvolu za rad u roku od sedam dana od dana podnošenja zahtjeva. Bliže uslove, način i postupak izdava-nja i oduzimanja dozvole za rad i vođenja evidencije izdatih i odu-zetih dozvola propisuje Ministar-stvo.”

Osnova za utvrđivanje trajanja godišnjeg odmora je uvećana sa 18 na 20 dana, članom 22 izmjena i dopuna Zakona o radu.

Otkaz ugovora o radu

Postupak otkaza ugovora o radu, od strane poslodavca je iz-mjenom člana 143 i dodavanjem 4 nova člana. Član 143 nakon iz-mjene, glasi:

„Poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom ako za to postoji opravdani razlog, i to:

1) zbog neostvarivanja rezul-tata rada koji su utvrđeni ko-lektivnim ugovorom, aktom po-slodavca ili ugovorom o radu, u periodu koji ne može biti kraći od 30 dana;

2) zbog nepoštovanja obave-za koje su predviđene zakonom, kolektivnim ugovorom i ugovo-rom o radu, koji mora biti usa-glašen sa zakonom i kolektivnim ugovorom;

3) ako je njegovo ponašanje takvo da ne može nastaviti rad

kod poslodavca u slučajevima propisanim zakonom i kolektiv-nim ugovorom ili aktom poslo-davca, koji mora biti usaglašen sa zakonom i kolektivnim ugo-vorom;

4) ako odbije da zaključi aneks ugovora o radu iz člana 40 stav 1 tač. 1 i 2 ovog zakona;

5) ako odbije da zaključi aneks ugovora o radu iz člana 40 stav 1 tačka 3 ovog zakona;

6) ako zloupotrijebi pravo na odsustvo zbog privremene spri-ječenosti za rad;

7) zbog ekonomskih proble-ma u poslovanju;

8) u slučaju tehničko-tehno-loških ili restrukturalnih pro-mjena usljed kojih je prestala potreba za njegovim radom.

9) Poslodavac može otkazati ugovor o radu u smislu stava 1 tačka 1 ovog člana ukoliko je zaposlenom prethodno dao in-strukcije za rad.

10) Poslodavac može otkazati ugovor o radu bez obaveze pošto-vanja otkaznog roka iz člana 144 ovog zakona, u slučaju iz člana 143 stav 1 tač. 2 i 3 ovog člana.

(11) Zaposleni iz stava 1 tač. 5, 7 i 8 ovog člana ima pravo na is-platu otpremnine...”

Službeni list RCG”, br. 65/01 od 31.12.2001, 12/02 od 15.03.2002, 76/05 od 16.12.2005, „Sl. list Crne Gore”, br. 76/08 od 12.12.2008, 50/09 od 31.07.2009, 78/10 od 29.12.2010, 73/10 od 10.12.2010, 40/11 od 08.08.2011, 61/11 od 23.12.2011)

Zakonom o izmjeni i dopuni zakona o akcizama kao akcizni

proizvodi kvalifikovani su i kafa i gazirana voda.

Povećane su akcize na srednja i čista alkoholna pića sa 70 na 100 eura i sa 550 na 650 eura.

Za cigarete specifična akciza umjesto 10 iznosi 15 eura za 1000 komada.

Za iznos minimalne akcize na cigarete, osnovica je povećana sa 100 na 110%.

Akciza na kafu će se plaćati u iznosu od 20 % vrijednosti osno-vice.

Gazirana voda na koju će se plaćati akciza je gazirana voda sa dodatkom šećera ili drugih sred-stava za zaslađivanje ili aromatiza-ciju, a akciza će se plaćati u iznosu od 10 eura po hektolitru.

Akcize na kafu i gaziranu vodu će se plaćati počev od 01. aprila 2012.godine.

Zakon o inspekcijskom nad-zoru („Sl. list RCG”, br. 39/03 od 30.06.2003, „Sl. list Crne Gore”, br. 76/09 od 18.11.2009, 57/11 od 30.11.2011)

U cilju povećanja stepena efi-kasnosti u radu i racionalizacije troškova sprovođenja inspekcij-skog nadzora, izvršena je izmjena Zakona o inspekcijskom nadzoru kojom je predviđena centralizacija inspekcijskih službi, formiranjem jedinstvene Uprave za inspekcij-ski nadzor.

Ovim zakonom (član 2, stav 1) je utvrđeno da Inspekcijski nadzor, u skladu sa zakonom i drugim pro-pisom, vrši organ uprave nadležan za poslove inspekcijskog nadzora.

Zakon je stupio na snagu 01.01.2012.godine.


www.pkcg.org


Biznis fleš

Ekonomska hronika

Poskupljenje struje

Povećanje cijena struje za domaćinstva, koja je stupila na

snagu početkom godine, posljedi-ca je veće cijene električne energi-je iz uvoza i obimnije potrošnje uglja u termoelektrani „Pljevlja“, saopšteno je iz Regulatorne agen-cije za energetiku.

Tokom 2011. godine kod EPCG je došlo do većih troškova u izno-su od 15,8 miliona eura ili 7,9 odsto što znači da su se, shodno propisima, stekli uslovi za kore-kciju cijena struje. Cijena stru-je za domaćinstva je povećana za 6,8 odsto, dok je prosječno poskupljenje cijene struje za sve kategorije potrošača 6,13 odsto, objašnjeno je iz RAE.

Hidrološki gledano, prošla go-dina je bila godina sa veoma malo padavina što je dovelo da nivo akumulacija crnogorskih elek-trana bude na istorijskom mini-mumu. Zbog toga je EPCG bila prinuđena da uvozi električnu en-ergiju. S druge strane, TE Pljevlja je ostvarila rekordnu proizvodnju, ali je potrošila i rekordnu količinu uglja. To je uticalo da EPCG ima veće troškove.

Kod formiranja nove cijene električne energije regulator je uvažio sve korekcije, hidrološki ekstremno dobre 2010.godine, potrošačima po osnovu uvećanog izvoza EPCG, naveli su iz RAE.

Promjena cijena struje u toku regulatornog perioda nastaje zbog troškova na koje EPCG ne može uticati. Ako dođe do uvećanja troškova većih od pet odsto u odnosu na ukupni godišnji prihod odobren od Regulatorne agencije za energetiku, onda snadbjevač ima pravo da zatraži veće cijene struje.

Prema energetskom bilansu, Crna Gora uvozi više od 30 odsto nedostajuće količine električne energije, a novo poskupljenje je prvo od 2009.godine kada su važile rekordne cijene električne energije kada je kilovatsat za domaćinstva koštao 8,46 centi. Od januara ove godine, cijena kilovatsata za domaćinstva sa dvotarifnim brojilom iznosi 7,69 centi.

Australijanci otvaraju rudnik Brskovo?

Australijska kompanija Sultan korporejšn (Sultan Corpora-

tion) počela je intenzivna geološka istraživanja i bušenja ležišta ruda olova, cinka i bakra na istražno-

eksploatacionom prostoru bivšeg rudnika „Brskovo“ kod Mojkovca.

Firma Sultan je, prema pre-dloženom projektu, planirala da u petnaestogodišnji rad rudnika uloži između 35 i 50 miliona ame-ričkih dolara. Ukoliko rezultati dvogodišnjih istraživanja budu pozitivni, eksploatacija rude bi mogla da počne početkom 2014. godine. Prema ranijim istraživa-njima, obavljenim sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vi-jeka, na eksploatacionom basenu Brskova dokazano je postojanje rude zlata, ali tadašnja tehnolo-gija nije omogućavala isplativost eksploatacije.

Istražna bušenja i geološka is-traživanja nalazišta koštaće oko četiri miliona dolara (tri miliona eura) a prvi rezultati ispitivanja biće poznati u decembru ove go-dine. Australijanci žele da, nakon dvadeset godina, ožive rudnik Br-skovo.

Motiv kompanije iz Perta da stavi zapušteni rudnik u funkciju krije se u činjenici što je poslje-dnjih nekoliko godina došlo do snažnog rasta cijena olova i cinka na berzama metala. Od ranije je poznato da se na planini Bjelasi-ci nalaze velike geološke rezer-ve rude olova i cinka. Drugi, ne manje značajan razlog, je što su uz rudu olova i cinka, geološki, uvijek prisutne i rude bakra ali i manje količine srebra i zlata. Samo od početka ove godine, ci-jene zlata na svjetskim berzama su porasle skoro za 40 odsto pa i u tome valja treba tražiti motive Australijanaca za aktiviranje na-puštenog rudnika.

Crnogorska Vlada i australijski Sultan su krajem prošle godine potpisali Ugovor o koncesiji. Sho-dno Ugovoru o koncesiji, Kom-panija iz Perta se obavezala da će detaljna geološka istraživanja iz-vršiti na četiri nalazišta.

U skladu sa odredbama Ugo-vora australijski koncesionar se obavezao da će detaljna geološka istraživanja na ležištima „Žuta Prla“, „Višnjica“, „Igrišta“ i „Brsko-

U rubrici Ekonomnska hronika, donosimo pregled ne-kih aktuelnosti koje su obilježile januar 2012. godine.

BIZ

NIS


[email protected]

31

vo“, odnosno, na istraženim leži-štima, izvesti u roku od jedne go-dine, prenosi Portal Analitika.

Ministarstvo turizma pomaže opštinama

Vlada Crne Gore pomoći će lo-kalnim upravama da izrade

projekte komunalne infrastruk-ture, koji su izuzetno zahtjevni i skupi, kazao Predrag Sekulić, ministar održivog razvoja i tu-rizma. Novac za projekte obez-bijeđen je uz pomoć Evropske investicione banke – 30 miliona eura i 60 miliona od banke KfW. Podsjetimo, u nadležnosti opšti-na su vodosnabdijevanje, otpadne vode i komunalni otpad. Sekulo-vić ističe da će se na ovaj način rješavati problem otpadnih voda na primorju, kada je riječ o vodo-vodu, završiće se krak prema Ul-cinju. Ministar je najavio pomoć za rješavanje vodosnabdijevanja na Cetinju, a trebalo bi da bude završena deponija otpada za Bar i Ulcinj, kao i četiri opštine na sje-veru.

Explore Montenegro - turope-rator za odmor u Crnoj Gori

U Velikoj Britaniji osnovan je novi turoperator specijalizo-

van za odmor u Crnoj Gori. Kompanija ,,Eksplore Monte-

negro,, prva je koja je isključivo fokusirana na Crnu Goru, prenosi Trevel dejli. Turoperator će nudi-ti usluge smještaja i avioprevoza avionima Montenegro erlajnsa koji će uspostaviti direktnu liniju od Londona do Tivta 25. marta.

Sada postoji više od 40 odsto opcija smještaja, a turoperator je već počeo da prima rezervacije.

Kongresni turizam Crne Gore predstavljen u Ljubljani

Crnogorski kongresni biro (Montenegro Convention Bu-

reau) i predstavništvo Nacionalne turističke organizacije u Sloveniji predstavili su ponudu kongre-

snog turizma naše zemlje na ber-zi „Conventa 2012“ koja je održana u Ljubljani, prenosi Portal Anali-tika.

Berza je okupila predstavnike kongresne djelatnosti Jugoistočne Evrope i organizatore kongresa, seminara, konferencija i drugih događaja, sa značajnih evropskih emitivnih tržišta. Predstavilo više od 140 izlagača iz deset zemalja i iz različitih turističkih djelatnosti – od ponuđača smještaja do orga-nizatora putovanja.

„Conventa“ ima za cilj povezi-vanje zemalja Jugoistočne Evrope, kao destinacija u usponu za ovu vrstu turizma, a koje sve više pri-vlače organizatore međunarodnih događaja.

Smanjenje uvoza prehrambe-nih proizvoda

Stimulisanje proizvodnje mesa, milijeka, žitarica i stočne hra-

ne je ambicija Ministarstva poljo-privrede i ruralnog razvoja u ovoj godini, kazao je ministar Tarzan Milošević.

Crna Gora ima najviše šanse na evropskom tržištu kada su u pita-nju proizvodi vina, mesa, mesnih prerađevina, pršute, raznih vrsta sireva, ribe, povrća i voća, rekao je on.

Milošević smatra da su proi-zvođačima potrebne hladnjače, a da se pitanje skladišta za proizvo-de, na šta se proizvođači najviše žale, može riješiti aktiviranjem skladišta nekadašnjih predu-zeća koja više nijesu u funkciji.

Prema njegovim riječima, pro-izvodnjom i preradom uskoro će moći da se bave samo regi-strovani poljoprivrednici, iako je svjestan činjence da se jedan dio proizvoda prodaje na pija-cama, u ugostiteljskim objek-tima, ili od vrata do vrata. On smatra da postoje uslovi za snižavanje cijene hljeba u ovoj godini, ali da to zavisi od odnosa proizvođača i trgovaca.

Niže kamatne stope za stam-bene kredite

NLB Montenegro banka sa građevinskim firmama: Ci-

jevna komerc, Lipa, Vitbet, Mi-kulić kompani, MCC inženjering, Bon Ami inženjering, i In de go, pokrenula je projekat davanja

stambenih kredita sa kamatnom stopom od 4,99 odsto plus šesto-mjesečni Euribor. U okviru pro-jekta ,,NLB jedinstvena stam-bena ponuda,, ponuđeno je 120 stanova u Podgorici, Kolašinu, Budvi i Tivtu. Cijene kvadratnog metra su od 950 do 2500 eura. Pomenute građevinske kompa-nije su snizile cijene kvadratnog metra stambenog i poslovnog prostora do 20 odsto, dok je Ban-ka ponudila manju kamatnu sto-pu. Projekat je otvoren do 15. jula 2012. godine. Po riječima Anto-na Ribnikara kamatna stopa od 4,99 odsto i šestomjesečni Euri-bor iznosi 6,5 procentnih poena što predstavlja najbolju ponudu na tržištu.. Rok otplate kredita je 20 godina.

BIZ

NIS


www.pkcg.org


U savremenom društvu nacionalna privreda i njen dugoročni strateški razvoj zavise od kvaliteta i obrazo-vanosti njenih ljudskih resursa. Iz tog razloga se kao pri-marni faktor razvoja identifikuje ulaganje u razvoj ljudskih resursa i sposobnost adekvatnog korištenja tih resursa nacionalne ekonomije. Imajući u vidu da je usavršavanje kadrova jedan od ključnih prioriteta Crne Gore na putu pune integracije u evropske strukture neophodno je prob-lematiku unapređenja i razvoja kapaciteta ljudskih resursa postaviti u centar ekonomskih i socijalnih politika.

Piše: dr Mladen Perazić, rukovodilac Sektora za obrazo-vanje i ljudske resurse Privredne komore Crne Gore

Obrazovanje i razvoj ljudskih resursa

Ljudski resursi – primarni faktor ekonomskog razvoja

Sveobuhvatni koncept i filozofija koncipiranja obrazovnog sistema

jedne zemlje, kultura društva koje uči, napori za kreiranjem ekonomije znanja su osnovna infrastrukturna pretpostavka rasta i razvoja.

Procesi globalizacije, ekonom-skih i političkih integracija, rast i razvoj multinacionalnih kompanija, nužno zahtijevaju promjene u nači-nu poslovanja, razvoj novih znanja i vještina, kao i prihvatanje ideje cjeloživotnog učenja kao osnove za dalji razvoj privrede i društva u cjelini. Ovi procesi imaju određene prednosti, kao što su korištenje nove tehnologije, otvorena konkurencija ali i ograničenja koja se ogledaju u demografskoj i starosnoj strukturi stanovništva evropskih zemalja gdje spada i Crna Gora kao i u nasljeđu negativne selekcije kadrova, tran-zicije, neprilagođenosti institucija i zakonodavstva, neadekvatne vla-sničke transformacije, sociopolitič-kih uticaja na razvoj ekonomije.

Obrazovani i obučeni ljudski re-sursi su inicijator promjena i razvoja svakog društva. U tom smislu fak-tori o kojima bi društvo trebalo da ima na umu su da brzina promjena u potrebama za raznim vještinama i

znanjima zahtijeva stalno usavršava-nje znanja koja se stiču u formalnom sistemu obrazovanja i da se tokom obrazovanja moraju razvijati ključne kompetencije posebno znanje stra-nih jezika, naročito engleskog, kao i informatička pismenost.

U razvijenim zemljama tržišne ekonomije nacionalne politike ra-zvoja ljudskih resursa se bazira na konceptima koji su proteklih deceni-ja razvijeni od strane međunarodnih organizacija koje se bave razvojem ljudskih resursa, smanjenjem siro-maštva i razvojem obrazovnih poli-tika i koje ih preporučuju zemljama prilikom sprovođenja nacionalnih obrazovnih reformi. Ovaj koncept se zasniva na filozofiji cjeloživotnog učenja, odnosno koncepciji društva koje uči.

Koncept cjeloživotnog učenja i razvoja ljudskih resursa jednog sistema obuhvata i usklađuje razli-čite oblike učenja u svim životnim razdobljima od djetinjstva pa do penzije. To su: organizovano učenje (obrazovanje i obuka) koje može biti formalno (školovanje) i neformalno kao i neorganizovano ili informalno učenje. Imajući u vidu da se cio život mora ažurirati znanje i učiti, ali da se

ne može čitavog života pratiti orga-nizovano školsko obrazovanje, uče-nje se u odraslom dobu, uglavnom ne odvija u školskim institucijama, već mnogo više u privatnim neškol-skim organizacijama, odnosno tamo gdje odrastao čovjek radi i živi. Zato društvo, i to tim više što je razvijeni-je, postaje društvom koje uči.

Kvalitetna i temeljna reforma cjelokupnog obrazovnog sistema je preduslov unapređenja i razvoja ljudskih resursa Crne Gore. Savre-meni obrazovni sistem čini mreža školskih i neškolskih organizacija povezanih partnerskim odnosima. U današnjem društvu škola više nije jedina obrazovna institucija pa se stoga razvoj ljudskih resursa unutar države ne može redukovati na refor-mu formalnog školskoga sistema. U zemljama razvijene tržišne ekono-mije koncept razvoja ljudskih resur-sa podrazumijeva obrazovanje mla-dih i odraslih kao i neformalno obra-zovanje odraslih, a sve se više obzira poklanja i samoobrazovanju kao i informalnom učenju. Ovo je put koji bi trebale da prate i tranzicijske ze-mlje koje žele ući u Evropsku uniju. Intenziviranje obrazovanja odraslih naročito je važno u postkomunistič-kim zemljama u kojima privrednu i svaku drugu tranziciju treba sprove-sti sada radno aktivno odraslo sta-novništvo.

Dr Mladen Perazić

LJU

DS

KI R

ES

UR

SI


[email protected]

33

Kvalitetno obrazovanje imperativ vremena

Imajući u vidu da je usavršava-nje kadrova jedan od ključnih pri-oriteta Crne Gore na putu pune integracije u evropske strukture, potrebno je mobilizovati sve za-interesovane strane, socijalne partnere, institucije ka većem ulaganju doprinosa promjenama obrazovnog sistema Crne Gore i daljem razvoju ljudskih resur-sa. Neophodno je, problematiku unapređenja i razvoja kapaciteta ljudskih resursa postaviti u centar ekonomskih i socijalnih politika, i da se uspješnost tih politika cije-ni, prije svega, kroz njihov dopri-nos podizanju standarda građana Crne Gore.

Ubrzan razvoj sveukupnog znanja, posebno nauke i tehno-logije, u vremenu globalizacije, nameće neophodnost promjene obrazovnog sistema na nacional-nom nivou da bi se brzo ušlo u porodicu savremenog prosperi-tetnog društva. Kvalitetno obra-zovanje predstavlja imperativ vre-mena u kojem živimo, a pažnja se preusmjerava sa stečenih znanja na vještine i sposobnosti da se ta znanja primijene u svakodnev-nom životu.

Crna Gora je devedesetih godi-na 20. vijeka prepoznala potrebe za promjenama u oblasti obrazovanja i zato definisala niz strateških odluka. Sistem obrazovanja u periodu prije reforme je bio opterećen nizom sla-bosti. Akcenat je stavljan na teorij-skom znanju, a ne na funkcionalnom znanju učenika. Nastavni planovi i programi su bili preopterećeni i nefleksibilni; u dovoljnoj mjeri nije bio zastupljen metodički pluralizam u procesu nastave i učenja. Nije bila zastupljena sveobuhvatna, sistema-tična procjena vaspitno-obrazovnih institucija i učenika (interna i eks-terna evaluacija), a nedovoljno pa-žnje se posvećivalo razvoju stručne osposobljenosti nastavnika.

Suočavanje sa postojećim sta-njem bilo je praćeno i analizom is-kustava obrazovnih sistema u razvi-jenim zemljama Evrope. Bivši preds-

jednik Evropske komisije Žak Delor za glavni uzrok nezaposlenosti u EU proglasio odsustvo konkurentnosti u odnosu na SAD i Japan, a kao reše-nje predložio program investicija u visoke tehnologije i obrazovanja.

U svijetlu svih ovih nastojanja, promjene obrazovnog sistema u Cr-noj Gori se temelje na pozitivnim tradicionalnim vrijednostima dota-dašnje pedagoške prakse i usvajanja bazičnih evropskih obrazovnih prin-cipa: demokratičnosti, autonomno-sti, jednakih mogućnosti, decentra-lizacije, deregulacije, fleksibilnosti, depolitizacije i transparetnosti kva-liteta obrazovanja.

Shodno tome, reforma obra-zovanja imala je za zadatak da, iz-među ostalog, omogući sticanje znanja, vještina i kompetencija koje bi bile upotrebljive u svakodnev-nom ličnom i profesionalnom ži-votu. Takođe važan aspekt reforme je i stimulisanje mogućnosti izbora usklađenih sa potrebama, intereso-vanjima i mogućnostima pojedinca, povećanje transparetnosti kao i mo-gućnost uporedivnosti cijelog proce-sa sa procesima u evropi, prije svega kroz određivanje jasnih i mjerljivih standarda i podsticaj i promociju ra-zvoja koncepta cjeloživotnog učenja, u cilju stvaranja ekonomije znanja.

Ekonomija znanja paradigma ra-zvoja

Strategije ekonomskog razvoja su danas više nego ikada vezane za razvoj obrazovanja, nauke i tehno-logije u društvu. Savremena ekono-mija predstavlja koegzistenciju ma-sovne i ekonomije znanja, a razvoj ekonomije znanja je najdemokra-tičniji, univerzalni proces sa kojim se danas suočavaju tržišne privrede, a koji mobiliše cjelokupnu kreativ-nost, inovativnost jedne zemlje.

Industrijska ekonomija još uvijek egzistira zbog masovne potrošnje materijalnih dobara, dok danas eko-nomija znanja, postaje dominirajuća paradigma sveukupnog razvoja dru-štva.

Ekonomija znanja koristi znanje kao sredstvo konkurentske predno-sti. Primjenom razvojne strategije zasnovane na primjeni novih znanja (inovativnosti), otvorenosti za nove

organizacione oblike (internet, zaje-dnice prakse, itd.), većina nacional-nih ekonomija, a i kompanija, danas u svijetu obezbjeđuje sebi proboj na svjetskom tržištu. Znanje je putem interneta svima dostupno, ali sad je potrebno imati znanje znanja, odno-sno biti u stanju pronaći i iskoristiti relevantnu informaciju. Tako da je unapređenje znanja ljudskih resursa jedne države je od primarnog zna-čaja i za razvoj preduzetništva kao jezgra mehanizma oživljavanja eko-nomskog impulsa u društvu.

Osim društva i države, kompa-nije takođe uvode obuku kao stalnu aktivnost za svoje zaposlene i stvara-ju uslove da kroz praktične trening programe, njihovi radnici konti-nuirano unapređuju svoja znanja i da stalno prate naučno tehnološka dostignuća.

U današnjem vremenu znanje i intelektualni kapital je uslov stra-teškog razvoja savremenih kompa-nija. Razvijeni intelektuani kapital omogućava da kompanije obezbije-de veću veću dodatu vrednost proi-zvodima i uslugama i da na taj način budu konkurentne na tržištu. Filo-zofija razvoja na energentima i siro-vinama je prevaziđena u današnjem. Primjer Tajvana, Singapura, Japana plastično pokazuju kako je moguće razvijati se i biti konkurentan na svjetskom tržištu gradeći ekonomi-ju znanja, ulažući u intelektualni kapital, čak i kad se uvozi energija, sirovine itd.

Razvoj ekonomije znanja i ulaga-nje u ljudski kapital omogućavanju kako kompanijama tako i nacio-nalnim privredama da stalno una-pređuju svoje proizvode i i usluge i da budu konkurentni na svjetskom tržištu.

LJU

DS

KI R

ES

UR

SI


www.pkcg.org

34 GLASNIK PKCG / januar 2012N

OV

I ZA

KO

NI

Rješenja predviđena novim Zakonom o javnim nabav-kama obezbijediće potpunu primjenu pravila i zahtje-va EU u pogledu obezbjeđenja slobode protoka roba, ljudi i kapitala. U ovom i narednom broju »Glasnika« novine u Zakonu objašnjava direktor Uprave za javne nabavke Crne Gore.

Piše: Mersad Mujević, direktor Uprave za javne nabavke Crne Gore.

Zakon o javnim nabavkama

Javne nabavke su razvojno pitanje

Sfera javnih nabavki je je-dna od najvažnijih oblasti u

ukupnom procesu evropskih in-tegracija. Javne nabavke nijesu samo jedan od temelja na kojima počiva unutrašnje tržište EU, već i temelj sistema integriteta i od-govornosti, koji je neophodan za konsolidaciju vladavine prava i funkcionisanje demokratije. Ovo je jedna od najizazovnijih oblasti u procesu pregovaranja o član-stvu.

U tom svijetlu, rješenja pred-viđena novim Zakonom o javnim nabavkama obezbijediće potpu-nu primjenu pravila i zahtjeva EU u pogledu obezbjeđenja slo-bode protoka roba, ljudi i kapi-tala, čime je nastavljen kontinui-tet u ostvarivanju načela slobode otvorenog tržišta, a što je u skla-du sa članom 76. Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju.

Donošenje novog Zakona pro-izilazi prije svega iz programa Ministarstva finansija tj. Progra-ma rada Vlade CG za 2011. godi-nu, kao i po osnovu preuzetih obaveza predviđenih nacional-nim programom za integracije CG u EU.

Ratio legis novog Zakona jeste otkalanjanje nedostataka uoče-nih u dosadašnjoj praksi, jasnije definisanje odgovornosti onih koji sprovode postupke javnih nabavki, uspostavljanje efikasni-jih mehanizma prevencije zlo-

upotreba u javnim nabavkama, putem jačanja kroz sistem upra-vljanja naručiocima, ponuđači-ma kategorijama i ugovorima, ja-čanje kontrole putem značajnog povećanja javnosti u sprovođe-nju javnih nabavki – inspekcijski nadzor, dat je naglasak na koor-diniraniju obavezu saradnje rada nadležnih tijela, sistematičnije unaprijeđivanje kapaciteta i rada svih aktera javnih nabavki.

Zakon pored rečenog uključu-je novine koje u značajnoj mjeri unapređuju primjenu osnovnih principa javnih nabavki, tran-sparentnosti, konkurentnosti, jednakosti ponuđača, ekono-mičnosti i efektivnosti. Ugovori zaključeni u postupcima javnih nabavki biće dostupni na portalu

Direkcije, a utvrđena je obaveza naručioca da u roku od 3 dana od dana zaključivanja dostavi ugo-vor o javnoj nabavci Direkciji radi objavljivanja na Portalu. Uslovi za sprovođenje pregovaračkog postupka bez predhodnog obja-vljivanja postupka javnih nabav-ki su restriktivniji, a procenat za dodatne, viškove i nepredviđene radove koje se mogu nabavlja-ti po osnovu izvornog ugovora smanjen je sa 25 % na 15 %. Po-stupak šoping metode može da se sprovede jednom godišnje za isti predmet javne nabavke. Ugovo-rena vrijednost nabavke u odlu-ci o izboru najpovoljnije ponude ne može da prelazi procijenjenu vrijednost nabavke određene po-zivom za javno nadmetanje i ten-derskom dokumentacijom a time i ugovorene. Jasnije su definisana pravila izuzeća, donošenje Plana će biti obrazloženo, uvodi se je-dinstvena nomenklatura za svaki predmet javne nabavke, uvedena obaveznost korišćenja ekoloških kriterijuma…

Direkcija, ili po novom zako-nu Uprava za javne nabavke biće glavni akter u postupcima javnih nabavki sa jasnom odgovornošću da upravlja i nadgleda postup-ke javnih nabavki u Crnoj Gori. Direkcija je Vladina institucija i predstavlja rukovodeću snagu u javnim nabavkama koja je pored rečenog i nadležna za sprovođe-nje inspekcijskog nadzora nad sprovođenjem propisa, a time i nadležna da preduzima mjere utvrđene propisima o inspekcij-skom nadzoru za učenjene ne-pravilnosti. Novina je to što će Direkcija - Uprava organizovati i sprovoditi stručno osposobljava-nje kadrova i organizaciju pola-ganja stručnog ispita za vršenje poslova u oblasti javnih nabavki.

Mersad Mujević


[email protected]

35

NO

VI Z

AK

ON

IOsnova za pravilno sprovođenje postupaka javnih nabavki je bla-govremeno planiranje i pokretanje postupka javne nabavke, kojom prilikom su naručioci dužni da imaju u vidu vremenske rokove za sprovođenje postupaka i eventualno pokretanje zaštite prava.

Naručilac je dužan da do 31. januara tekuće fiskalne, odnosno fi-nansijske godine sačini plan javnih nabavki i dostavi nadležnom or-ganu radi objavljivanja na portalu javnih nabavki.

Sve dok se usvoji Budžet CG ovi podaci se ne mogu dati sa pot-punom sigurnošću, uzimajući u obzir i novinu da saglasnost na plan javnih nabavki korisnika budžeta Crne Gore, osim za Skupštinu Crne Gore i organe sudske vlasti, daje Ministarstvo, a saglasnost na plan javnih nabavki organa jedinice loka-lne samouprave nadležni organ jed-inice lokalne samouprave.

Što se tiče prošlih godina mogu reći sledeće da su javne nabavke u crnogorskoj ekonomiji učestvovale sa oko 15 % BDP-a, otuda su javne nabavke, po, svojoj suštini, razvojno pitanje i kao takvo ga treba tretirati.

Monitoring postupaka javnih na-bavki predstavlja jednu od značajnih komponenti u nadležnostima Direkcije. Programom o radu Direkcije obuhvaćen je i monitor-ing postupka javnih nabavki kojim su definisani predmet i obim moni-toringa koji sprovodi Direkcija i koji se u dosadašnjem periodu pokazao kao efikasan. U najvećem broju slučajeva naručioci su postupali u skladu sa mišljenjima Direkcije. Međutim, osnovni cilj monitoringa javnih nabavki je otklanjanje svih nepravilnosti koje se uoče kod ob-veznika primjene Zakona. Poseban aspekt monitoringa treba da bude praćenje javnih nabavki velike

vrijednosti. Kako je jedna od osnovnih ak-

tivnosti Direkcije objavljivanje poziva za javno nadmetanje za sprovođenje postupaka javnih na-bavki i odluka o dodjeli ugovora na internet stranici, aktivnost ob-javljivanja poziva i odluka, je sva-

kodnevni posao i ogleda se u stal-nom praćenju i usmjeravanju toka postupka javnih nabavki. U nared-nom periodu planirano je, u zavis-nosti od obezbijeđenih sredstava, uspostavljanje novog softverskog rješenja, kao osnove za uvođenje elektronskog sistema javnih na-bavki.

Službenici Direkcije u fazi ob-javljivanja poziva prate i staraju se o ispravnosti poziva za javno nad-metanje u smislu njegove formalne, ali i sadržinske ispravnosti. Inter-vencije, u stalnoj elektronskoj i tele-fonskoj komunikaciji, svakodnevne su aktivnosti službenika Direkcije u pravcu otklanjanja naznačenih ne-pravilnosti.

U cilju uspostavljanja što efikas-nijeg sistema monitoringa, veoma bitan instrument su odluke Komisi-je, objavljene na web stranici. U cilju realizacije nalaza monitoringa ostvaruje se koordonirana saradnja Direkcije i Komisije.

Još jedna komponenta bitna za monitoring postupaka javnih na-bavki je elektronsko objavljivanje obavještenja i elektronski sistem za dostavljanje izvještaja od strane naručioca.

Rješenje za ovu situaciju je elek-tronsko objavljivanje obavještenja sa naprednim pretragama za zaposlene u Direkciji, kao i kreiranje izvještaja po zadatim parametrima, tako da će se primjenom savremenih teh-nologija doći do kvalitetnijih anali-za, a sve u cilju jednostavnijeg mon-itoringa sistema javnih nabavki, za šta je obezbijeđeno novo softversko rješenje kroz Projekat IPA 2007.

Što se tiče izazova koji slijede mogu reći da su javne nabavke po svojoj suštini razvojno pitanje i kao takvo ga treba shvatiti, ekonomično i efektivno trošenje sredstava koja se generišu od poreskih obveznika omogućava zadovoljenje većeg broja potreba građana i preduzeća. Obezbjeđivanje slobode konkuren-cije među ponuđačima daje šansu većem broju preduzeća da dobiju posao i da se razvijaju.

Pored domaćeg, važan je i međunarodni aspekt javnih na-

bavki. Preduslov za korišćenje ev-ropskih predpristupnih fondova, kao i drugih oblika međunarodne pomoći jeste postojanje uređenog sistema javnih nabavki koje podra-zumijevaju efikasno praćenje i kon-trolu ispravnosti postupaka javnih nabavki. Otuda je izgradnja i funk-cionisanje sistema javnih nabavki koje se oslanja na institucije primje-renih kapaciteta od prvorazrednog značaja.

Hitnost ne može i ne smije biti prepreka za zakonitost. Osnova za pravilno sprovođenje postupa-ka javnih nabavki je blagovremeno planiranje i pokretanje postupka javne nabavke, kojom prilikom su naručioci dužni da imaju u vidu vremenske rokove za sprovođenje postupaka i eventualno pokretanje zaštite prava.

Novim zakonom o javnim na-bavkama su u članu 3. stav 1. tačka 4. Zakona predviđena su izuzeća tj. mogućnosti za hitnu realizaciju ako se radi o nabavci koja se sprovodi za zaštitu i spašavanje od katastro-fa i većih nesreća-vanredna stanja, a članom 25. stav 1. tačka 1 alineja 3 kada se radi o dokazivim razlozima izuzetne hitnosti u cilju otklanjanja i sprječavanja opasnosti od nepred-viđenih događaja, otklanjanja po-sljedica tih nepredviđenih događaja, kao i drugih nepredvidljivih okolno-sti na koje naručilac nije mogao ili ne može da utiče, naručilac nije u mogućnosti da postupi u rokovima određenim ovim zakonom.

Što se tiče prošlih godina mogu reći sledeće da su javne na-bavke u crnogorskoj ekonomiji učestvovale sa oko 15 % BDP-a, otuda su javne nabavke, po, svo-joj suštini, razvojno pitanje i kao takvo ga treba tretirati.

Ovom prilikom želim da se zahvalim Ministru Katniću i njegovim saradnicima na svim usvojenim preporukama kada se imala u vidu nova organizaciona šema Direkcije i njen Budžet.

Vjerujem da će nova sistema-tizacija postavljene ciljeve oprav-dati.


www.pkcg.org


U švajcarskom ski centru Davos održano je redovno godi-šnje zasjedanje Svetskog ekonomskog foruma pod nazi-vom „Velika transformacija – iznalaženje novih modela“.

Davos

Svjetski ekonomski forum

Na Forumu je učestvovalo više od 2600 predstavnika političko - fi-

nansijske svjetske elite. Među učesni-cima su 19 od 20 ministara Grupe 20, svi ministri finansija Grupe 8, 18 še-fova najvažnijih svjetskih centralnih banaka kao i vodeći evropski „dvojac“ Merkel – Sarkozi.

Rekordan broj učesnika ovogo-dišnjeg Foruma ukazuje da su teme o kojima se u Davosu diskutovalo –

presudne za dalji opstanak globalne ekonomije.

U medijima se nedavno diskuto-valo samo o jednom aspektu global-nih ekonomsko - socijalnih problema, a to je da li je izlaz iz krize povećanje štednje ili povećanje potrošnje.

Osnivač Svetskog ekonomskog foruma Klus Švab upozorio je da su problemi daleko dublji.

U protekle tri godine svijet je za-

hvatila politička, ekonomska i kriza finansijskog menadžmenta. Propu-stili smo da reagujemo na prve znake fundamentalnih, globalnih promje-na. Konvencionalni modeli odluči-vanja su de fakto zastarjeli i ne mogu da ponude rješenja za kompleksnost problema sa kojima se suočavamo, rekao je Švab.

On je istakao da hitno treba for-mulisati najmanje četiri modela kako bi globalno uspjeli da odgovorimo na novonastale promene.

Ovogodišnji Svjetski ekonomski forum otvorila je nemačka kancelarka Angela Merkel, ističući orijentaciju Evropske unije prema rešavanju fi-nansijske krize preko pojačanih mera štednje i ulaganja u inovacije.

Uporedo sa tim primjetan je iz-ostanak predstavnika američkih in-titucija. Izuzev ministra finansija, Amerikanci su na ovogodišnjem Fo-rumu predstavljeni na nižem nivou.

Kinezi i Azija su prisutni, ali i da-lje sa primjetno naglašenim budistič-kim stavom. Tu su, aktivno učestvuju u radu, ali manje ističu svoje koncep-cije i rešenja, kao da čekaju šta će se dogoditi na liniji Vašington – Brisel.

Kako izaći iz aktuelne političke, ekonomske i finansijske krize? Glo-balna transformacija je uveliko poče-la, a pitanje je hoće li se „moćnici svi-jeta“ konačno i dogovoriti o načinima prevazilaženja problema?

Vrijednost kompanije Coca Cola, procjenjuje se na 71,9 mil-ijardi dolara, što je ovom brendu donijelo vodeću poziciju na top listi 100 svjetskih brendova.

Zanimljivosti iz svijeta biznisa

Coca Cola svjetski brend broj jedan

Na top listi 100 svjetskih brendova s najvećom vrijednošću, Koka Kola

(Coca-Cola) je u prošloj godini zadržala vodeću poziciju.

Vrijednost kompanije procjenjuje se na 71,9 milijardi USD. Slijede je IBM s 69,9 milijardi i Majkrosoft (Microsoft) s 59,1 milijardu USD, prenosi Bankama-gazin.

Među prvih deset na listi koju ob-javljuje Interbrend (Interbrand) našli su se još Gugl (Google), Dženeral ele-

ktrik (General electric), Mekdonalds (McDonald's), Intel, Epl (Apple).

Jedina kompanija koja je ispala iz prvih deset je Nokia, koja sada zauzima 14. mjesto, zatim Dizni (Disney) i HP.

Najveći skok napravio je Amazon.com, popevši se za deset mjesta sa 36. na 26. Najviše su pali, takođe za deset mje-sta, Nintendo i Jahu (Yahoo), koji sada zauzimaju 48. odnosno 76. mjesto.

Novouvršteni na listi je, između ostalih, i japanski Nissan.

Redosljed na listi svjetskih brendo-va se utvrđuje prema pet kriterijuma, a popis ne uključuje kompanije kojima se ne trguje na berzi.

SV

IJE

T


[email protected]

37

PR

O E

T C

ON

TR

A

Podsticanje privrednog rasta u 17 zemalja eurozone, zaustavljanje dužničke krite, te stroga fiskalna disciplina, glavni su pravci djelovanja.

Eurozona

Stroga fiskalna disciplina

Lideri Francuske i Njemačke, Nikola Sarkozi i Angela Merkel,

ocijenili su sredinom januara da je podsticanje privrednog rasta u 17 ze-malja eurozone glavni prioritet, dok pokušavaju da zaustave dužničku krizu koja pokazuje znake širenja.

Merkel je apelovala na Grčku i njenje privatne kreditore da se hitno dogovore o restrukturiranju državnog duga te zemlje, prenosi Biznis.ba. U suprotnom, upozo-rila je, Grčka neće moći da primi sljedeću tranšu novčane pomoći. Eurozona je u oktobru dogovo-rila drugi paket pomoći za Grčku, u okviru kog su privatni zajmo-davci pristali na otpis 50 odsto

zemlje da ubrzaju proces uplate novca u fond za spas eurozone, Ev-ropski stabilizacioni mehanizam (ESM), da bi se podstaklo tržišno povjerenje. Lideri su naveli i da je važno brzo privesti kraju pregov-ore o novom ugovoru koji bi uveo fiskalnu disciplinu u zoni eura.

Njemačka je insistirala na mjer-ama štednje, za koje smatra da su neophodne da bi se smanjili državni deficiti i povratilo povjerenje inves-titora. Evropa se bori da kreira novi ugovor koji bi uveo stroža fiskalna pravila, a oko kog su se evropski lideri složili na samitu održanom početkom decembra.

Merkel je dodala da će do ras-pleta krize doći “korak po korak, a ne putem jednokratnog rješenja”.

Lideri Njemačke i Francuske rekli su i da bi Evropa trebalo da uporedi prakse na tržištima rada u pojedinačnim zemljama, kao i da uči od najboljih, a da bi evrop-ski fondovi trebalo da budu upot-rijebljeni na način koji bi doveo do stvaranja novih radnih mjesta.

grčkog duga. Merkel je naglasi-la da ona i predsjednik Fran-cuske žele da Grčka primi novac. Želimo da Grčka ostane u eurozoni, saopštila je Merkel.

Njih dvoje su takođe pozvali

Mjere štednje, kao rješenje, su jednostavno pogrešne, ka-zao je Džozef Štiglic, američki nobelovac i vodeći zagov-ornik kejnzijanske ekonomske politike.

Džozef Štiglic, američki ekonomista i nobelovac

Budžetski rezovi ne podstiču ekonomiju

Veliki protivnik politike rezova koju sprovodi Evropska unija

ponovio je ovaj svoj stav u intervjuu za Blumberg. On je dodao i da se evropska dužnička kriza ne može riješiti “stezanjem kaiša”, već - suprotno.

Štiglic, Pol Krigman i drugi istaknuti kejnzijanci tvrde da ekonomsku ekspanziju može podstaći samo povećanje državne potrošnje. Deficite, smatra Štiglic, treba staviti u drugi plan, sve dok BDP ne počne osjetnije da raste, odnosno dok nezaposlenost ne

dođe barem do pretkriznog nivoa.Na ovaj način se ne može vratiti

povjerenje tržišta, efekt će biti suprotan od onoga što Evropa želi da postigne. Smjer u kojem eurozona ide je, nažalost, pogrešan - kaže ovaj profesor ekonomije na prestižnom Univerzitetu Kolumbija.

Evropske vlade su, uvođenjem fiskalne discipline, potpisale pakt o zajedničkom samoubistvu, koji će izazvati kolaps privrede njihovih država - kazao je on.

Štiglic je ovom fatalističkom izjavom referirao na najave evropskih lidera o uvođenju novih pravila o fiskalnoj disciplini. Upravo je takvo ponašanje, smatra Štiglic, dovelo Grčku, Irsku i Portugal na rub bankrota i prisililo ih da zatraže pomoć od MMF-a i bogatijih članica EU. Štiglic je uvjeren da na tome neće stati i da Evropi prijete novi potresi.

Pred evropskim zemljama je vrlo teška godina. Zbivanja u eurozoni imaće uticaj i na ostatak svijeta, po-sebno na SAD. Evropske zemlje mo-raju da podstaknu privredni rast. Ukoliko to ne učine, posljedice će biti vrlo ozbiljne.

Angela Merkel

Džozef Štiglic


www.pkcg.org

38 GLASNIK PKCG / januar 2012O

SIG

UR

AN

JA

Formiranjem Grupacije osiguravajućih organizacija za životno osiguranje, Privredna komora Crne Gore otvorila nam je vrata ka zajedničkom djelovanju, a udruživanjem možemo da ostvarimo boljitak za čitavu djelatnost i društvo u cjelini, kaže za ,,Glasnik,, dr Zoran Mihailović, predsjednik Grupacije osiguravajućih or-ganizacija za životno osiguranje Privredne komore.

Privredna komora formirala Grupaciju osiguravajućih organizacija za životno osiguranje

Udruživanjem do benefita

Privredni subjekti koji se bave istim poslom, u bilo kojoj dje-

latnosti, čine konkurenciju jedni drugima. Identična situacija je sa društvima za životno osiguranje. Svi mi težimo da, zadovoljavajući potrebe naših osiguranika, obez-bijedimo adekvatne rezultate koji su prihvatljivi našim osnivačima i vlasnicima. U toj težnji, ulažemo napore da osiguranici dođu baš u naše osiguravajuće društvo, a ne u neko drugo. Naravno, pri tome vo-deći računa o etičkim i principima korporativnog poslovanja, koji su uglavnom već definisani određe-nim uputstvima i procedurama naših osnivača. Mislim da do sada niste čuli da je jedan osiguravač iznio neku negativnu informaciju na račun drugog osiguravača. Vje-rovatno će tako biti i u budućno-sti. Takođe, u onim segmentima gdje možemo zajedno da ostvari-mo neki boljitak, za čitavu djela-tnost i/ili društvo u cjelini, zašto se ne udružiti, uprkos činjenici da smo konkurencija.

Sredinom septembra 2011. go-dine životni osiguravači su zapo-čeli razgovore u vezi moguće sara-dnje. Jedno od mogućih rješenja je bila organizacija životnih osigura-vača u okviru Komore. Nakon raz-govora sa g. Ivanom Saveljićem,

potpredsjednikom Komore, doda-tno smo bili ohrabreni da ubzamo aktivnosti i formiramo Grupaciju osiguravajućih društava za živo-tno osiguranje, u okviru Odbora Udruženja organizacija bankar-stva i drugih finansijskih organi-zacija i osiguranja. Na konstitutiv-noj sjednici, održanoj 22.12.2011. formalno je formirana Grupacija i izabran je Predsjednik.

Na narednoj sjednici ćemo usvojiti Poslovnik o radu Grupa-cije i Program rada za 2012. godinu i stvorićemo sve potrebne pretpo-stavke za za zajedničko djelova-nje.

Smatramo da nam je Privre-

dna komora Crne Gore otvorila vrata ka zajedničkom djelovanju, no da budemo iskreni, od Komo-re očekujemo pomoć i u redovnim aktivnostima Grupacije. Posebno smatramo važnim da nas Komora poveže sa sličnim i povezanim ti-jelima privrednih komora regiona i Evrope. Određena pomoć kod organizacije seminara bi nam bila od značaja, posebno u prvim godi-nama rada. Upravo će se na tim se-minarima (radni stolovi, paneli...) razmjenjivati iskustva i stvarati potreban impetus za konstruktiv-nu priču o unapređenju i razvoju životnih osiguranja.

Štednja je sigurna isvesticija

Podsticanje štednje, kao pre-tpostavke za investicije, uz zadr-žavanje razumnog nivoa potro-šnje, sigurno su prioriteti svake razvijene ekonomije. Dakle, ne može se samo trošiti ili samo šted-jeti. Od tog balansa, u dugom roku i u značajnoj mjeri, zavisi i razvoj jednog društva. Mišljenja sam da naša država u dijelu pod-sticanja štednje ima određene ak-tivnosti, no da li su dovoljne i da li se, kad se kaže štednja, misli samo na banke, to je već drugo pitanje? Životni osiguravači imaju ambi-cije da utiču na promjenu svijesti građana, ovo, tim prije, jer u skoro svim razvijenim zemljama osigu-ranje života čini značajan dio šte-dnje pojedinca.

Euro zona i Crna Gora

Prema analizi mr sc. Jakša Krišto sa Ekonomskog fakulte-ta Sveučilišta u Zagrebu, 2009. u Evropskoj uniiji (euro zona), sredstva osiguranja života i pen-zijskih fondova čine 30% finan-sijske imovine stanovništva, a na gotovinu i kratkoročne depozite se odnosi 34%. U Hrvatskoj, u istoj godini, oko 4.8 % se odno-si na sredstva osiguranja života i dobrovoljnih penzijskih fon-dova, a oko 66% na gotovinu i kratkoročne depozite. Nažalost nisam uspio pronaći strukturu

Dr Zoran Mihailović


[email protected]

39

štednje stanovništva/strukturu finansijske imovine stanovništva u Crnoj Gori, ali ako imamo u vidu da je štednja stanovniištva u bankama u Crnoj Gori krajem 2011. bila oko 190 mil €, da je to oko 308 € perc capita (620.000 stanovnika), a da je pri tome premija životnog osiguranja 15 € per capita, onda je prilično ja-sno da osiguranje života u Crnoj Gori učestvuje sa nešto manje od 4.7% u strukturi ukupne štednje, što je slično Hrvatskoj u 2009. Zbog čega je tolika razlika? Da li stanovnici Euro zone donose nepromišljenje odluke u vezi sa svojom imovinom?

Promijeniti odnos prema osi-guranju života

Kritičkim stavovima nećemo postići previše, ali ćemo sigurno pomoći u definisanju problema. Tada smo već riješili 50% proble-ma. Preostalih 50% se odnosi na rad, rad i opet rad. Upravo je to i suštinski razlog formiranja i bu-dućeg djelovanja Grupacije. Mi vrlo jasno uočavamo gdje su pro-blemi, kako oni na koje možemo uticati pojedinačno, tako i oni gdje je potreban širi konsenzus. Da bi smo obezbijedili podršku „većine“, potrebno je da svi pre-poznaju svoje interese. Država bi morala da shvati zašto mora pod-sticati štednju u životna osigura-nja; pojedinac mora da razumije da bez dugoročne štednje nema ugodnije starosti i jeftine kupovi-ne kapitalnih dobara; preduzeća moraju da shvate da nezadovoljan i nedovoljno motivisan radnik (apstrhujući strah za očuvanjem radnog mjesta) ne može biti pro-duktivan na dugi rok. Značajan broj analiza međunarodne javno-sti afirmativno govori o napretku bankarskog sektora, tržišta kapi-tala i sl. a životno osiguranje se pomene, tu i tamo, s vremena na vrijeme, uglavnom, radi statisti-ke. Takav odnos prema osiguranju života mora da se promijeni, što prije, a Grupacija je tu da ubrza nepohodne procese!

Naše kolege iz industrije pri-vatnih penzija, pokušavale su ne-koliko godina da ubijede državne strukture da je potrebno obezbije-diti fiskalnu stimulaciju privatnih penzija. Koliko je meni poznato, mislim da nisu u tome nisu uspje-li, niti je država prepoznala prili-ku da kroz privremene izdatke u budžetu, obezbijedi i ekonomske i političke benefite i to na dugi rok!? U okruženju je situacija drugači-ja. Hrvatska i Srbija su omogući-le stimulaciju privatnih penzija, pravnih i/ili fizičkih lica, kroz po-reska oslobođenja ili poreske sti-mulanse i postignuti su određeni rezultati. Međutim, niti jedna od zemalja u okruženju izgleda nije imala vremena da pogleda primjer Njemačke koja je, prije 10 godina, omogućila fiskalnu stimulaciju osiguranja života kao instrumenta dobrovoljne penzije. Da li znate da vam osiguranje života garan-tuje određenu stopu prinosa? Da li znate da putem odloženog ži-votnog anuiteta (odložena renta) imate pandam privatnim penzija-ma i to sve u okviru istog društva i bez mnogo komplikacija?

Iskustva drugih

Prethodno navedena pitanja treba otvoriti na seminarima, okruglim stolovima, panel dis-kusijama i drugim interaktivnim oblicima komunikacije. Možda je autor ovog teksta iznio određene stavove bez pokrića, a možda je u pravu? Da li državne struktu-re imaju opravdanje za određenu inertnost kada su u pitanju životni osiguravači i njihova uloga u dru-štvu? Na koji način unaprijediti izvještavanje prema ANO i ubr-zati razmjenu podataka između regulatora i supervizora finansi-jske industrije.... Na ova i druga pitanja treba potražiti realne i na Crnu Goru primjenjive odgovore. Treba iskoristiti iskustva Sloveni-je, Hrvatske, Srbije da bi naučili gdje su griješili i na čemu rade, ali i zemalja EU, da bi naučili gdje trebamo da stignemo i koje faze moramo proći.

Medijska pažnja i životni osigu-ravači

Životni osiguravači, zatim ovla-šćeni posrednici i zastupnici kroz svoje prodajne i ostale redovne ak-tivnosti, vrše određen stepen edu-kacije potencijalnih osiguranika. S vremena na vrijeme i poneki no-vinar ekonomskih rubrika skrene pažnju javnosti na životno osigura-nje. Međutim i uglavnom, tu se pri-ča završava. Ukoliko bi se životnim osiguranjima posvetilo, barem onoliko medijske pažnje, koliko se posvetilo premjeravanju Crne Gore iz aviona, vjerovatno bi djelatnost imala godišnji rast od 20%. No, da ne bude da je uvijek i sve na državi, postavimo pitanje koliko se štednja promoviše u okviru same porodice. Tu se radi o svima nama, kao poje-dincima, a ne o državi kao složenoj i moćnoj organizaciji.

Kao student na ekonomskom fa-kultetu, iako smo izučavali štednju, niko mi nije rekao da trebam da, odmah po zapošljavanju, otvorim štedni račun u banci ili zaključim polisu mješovitog osiguranja života, jer ću sjutra postati otac i da će tro-škovi i „porodične investicije“ doći i prije nego mislimo. Kako ugraditi ideju o štednji svakom pojedincu i kada, a da to ne bude kasno? Znate, „kasice prasice“ imaju pozitivan efe-kat na izgradnju svijesti o štednji, ali se ipak ta štednja (kolika tolika) drži van finansijskih tokova.

Razmišljajući o mogućim scena-rijima razvoja životnog osiguranja u Crnoj Gori, suštinski vidim dvije va-rijante, ali sa identičnim ishodom. Jedna je da se osiguravajuća društva za životno osiguranje sama organi-zuju i rade na promociji osiguranja života, što se već dešava. Druga je da se uključe i drugi subjekti (prije sve-ga država) koji mogu imati realan interes za proaktivnim ponašanjem. U oba slučaja životno osiguranje će se razvijati i unapređivati, samo je pitanje da li ćemo ostvarivati veće ili manje stope rasta, odnosno na koje životne aspekte ćemo primijeniti proizvode osiguranja života, a sam razvoj životnog osiguranja u Crnoj Gori je vrlo izvjestan.

OS

IGU

RA

NJA


www.pkcg.org


STANDARDIZACIJA •METROLOGIJA •AKREDITACIJA

INFRASTRUKTURA KVALITETA U CRNOJ GORIK

VA

LIT

ET

Pripremio: Prof. dr Milan J. Perović

KVALITET •ŽIVOTNA SREDINA •BEZBJEDNOST NA RADU...

STANDARDI SISTEMA MENADŽMENTA

KV

ALI

TE

T

Novosti iz standardizacije:

FORMIRAN TEHNIČKI KOMI-TET UPRAVLJANJE LJUDSKIM RESURSIMA

U Privrednoj komori Crne Gore, januara 2011. godi-

ne, u organizaciji Instituta za standardizaciju održan je vrlo posjećeni sastanak na temu da li postoji nacionalni interes za podršku predloga izrade međunarodnog (ISO) stan-darda za upravljanje ljud-skim resursima. Na sastanku je zaključeno da postoji takav interes i da Crna Gora treba da prati međunarodne tokove standardizacije u oblasti upra-vljanja ljudskim resursima.

Sledstveno takvom zaključ-ku, Institut za standardizaciju je uputio javni poziv zaintere-sovanim stranama da imenuju svoje predstavnike za učešće u radu stručnog tijela - tehnič-kog komiteta ISME/TK 005 - Upravljanje ljudskim resur-sima. Ovaj tehnički komitet će se baviti razvojem i donoše-njem crnogorskih standarda iz oblasti upravljanja ljudskim

resursim. Komitet će pratiti rad korespodentnog tehničk-og komiteta Međunarodne or-ganizacije za standardizaciju ISO - ISO/TC 260, i zastupaće interese Crne Gore u ovom međunarodnom stručnom ti-jelu. Područje rada tehničkog komiteta za upravljanje ljud-skim resursima je: standar-dizacija u oblasti upravljanja ljudskim resursima; metode i tehnike upravljanja; ocjenji-vanje vještina i kompetenci-ja; informacini sistemi koji se koriste u upravljanju ljudskim resursima; pronalaženje, an-gažovanje i selekcija talenata; spremnost i održivost radne snage; nomenklatura i defini-cija i dr.

Osnivačka sjednica ISME/TK 005 je održana 23.12.2011. U trenutku osnivanja komi-tet broji 9 (devet) članova. Za predsjednika komiteta je izabran, tada magistar, a sada doktor Mladen Perazić, dipl.ecc, predstavnik Privredne komore Crne Gore. Sastav ko-miteta čine predstavnici raz-ličitih zainteresovanih strana, i to: mala/srednja preduzeća (Hotels Group Montenegro Stars), javna preduzeća (JP Aerodromi Crne Gore), poslo-davačke organizacije (Unija poslodavaca Crne Gore), pro-izvođača (Pivara Trebjesa AD, Kombinat aluminijuma AD), nevladine organizacije (Cen-tar za razvoj nevladinih or-ganizacija), Centralne banke Crne Gore i Privredne komore Crne Gore.

Ovo je prilika da se na početku 2012. godine poželi srećan početak i uspješan rad komiteta.


NA MAŠINSKOM FAKULTETU U PODGORICI ODBRANJEN JE MAGISTARSKI RAD NA TEMU: ISTRAŽIVANJA UTICAJNIH FAKTORA NA PRIMJENU STANDARDA U CRNOJ GORI

Autor magistarske teze pod naslovom Istraživanja uticajnih faktora na pri-mjenu standarda u Crnoj Gori Mr Rada Janjić je dvije godine istraživala faktore od uticaja na procese standardi-zacije u Crnoj Gori. Rezultati istraživanja ukazuju na značaj standarda, posebno za male i nerazvijene zemlje, gdje se znanje koje nose standardi najbolje i najbrže može pre-tvoriti u razvojni uspjeh, tj. u nove proizvode i nove proce-se. Ovo je posebno bitno za mikro i mala preduzeća i za organizacije javnih djelatno-sti.

Autor je u radu ukazao na značaj uključivanja zain-teresovanih strana posebno privrede u procese standar-dizacije. Takođe je ukazano na uticaj primjene standarda na povećanje konkurentnosti privrede. Navodi se veliki i sve-opšti značaj primjene organi-zacionih standarda kao što su standardi kvaliteta, standardi upravljanja zaštitom životne

qsredine, standarda bezbjedno-sti hrane... i drugih standarda.

Ovaj magistarski rad ima izuzetan naučni, stručni i praktični značaj. On otvara značajno područje istraživa-nja, ali se može vrlo stručno primijeniti u praksi. Može se pretočiti u strateške pravce razvoja standardizacije u Cr-noj Gori i korisno iskoristiti u radu asocijacija privrednika i u pojedinačnim preduzećima.

Izvršena istraživanja su po-kazala da su trendovi razvoja standardizacije u Crnoj Gori pozitivni i da su stvoreni uslovi da dalji razvoj bude još bolji.

Ovo bogato i vrlo značajno istraživanje, autor magistar Rada Janjić je sistemtizovala u sedam poglavlja i štampla na 110 strana. Teza je odbranjena 29.12.2011. godine na Mašin-skom fakultetu u Podgorici.

OBAVEZE CRNOGORSKE STANDARDIZACIJE UČLANJE-NJEM U SVJETSKU TRGOVIN-SKU ORGANIZACIJU STO/WTO

Krajem prošle 2011. godine Crna Gora je imala dva vrlo važna događaja koji su simbol uspješnih dosadašnjih inte-gracionih politika. To su član-stvo u Svjetskoj trgovinskoj organizaciji [STO] i dobijanje datuma pregovaranja za član-stvo Crne Gore u Evropskoj Uniji. Očekuje se da u martu Crna Gora i formalno postane članica STO.

Šta Crna Gora dobija članstvom u STO?

Osnovno, Crna Gora do-bija mogućnost da bude dio svjetskog tržišta, tržišta bez barijera. To u suštini znači, da crnogorska preduzeća imaju priliku da izvoze bez smetnji. Može se reći da se time ništa ne rešava, ali se daje šansa. Može se dobro iskoristiti, ali ne mora, ko ne iskoristi pruže-nu šansu, ne treba da očekuje tržišni uspjeh.

Treba u ovom trenutku uka-zati i na obaveze koje proističu iz članstva u STO.

Ovdje se ukazuje na oba-veze Instituta za standardi-zaciju Crne Gore (ISME) koje su uslov da Crna Gora bude članica STO. Te obaveze su usaglašene sa obavezama koje proističe iz članstva u EU ili su im predhodnica.

To se prije svega odnosi na uslove koje je Crna Gora već is-punila, ali se dalje moraju odr-žavati. Osnovne obaveze su:

Crna Gora mora imati 1. instituciju za standardi-zaciju, koja će biti neza-visna i neprofitna, što je definisano Odlukom o osnivanju Instituta. Crnogorska institucija za 2. standardizaciju formira-na kao Institut za stan-dardizaciju Crne Gore [ISME] mora biti član Međunarodne organiza-cije za standardizaciju ISO.Standardi su dobrovolj-3. ni, što je obaveza za spre-čavanje barijera (WTO/

TBT)Institut za standardi-4. zaciju treba da djeluje kao informacioni centar u skladu sa zahtjevima predviđenim odgovara-jućim međunarodnim sporazumima i obaveza-ma koje proističu iz član-stva u odgovarajućim međunarodnim i evrop-skim organizacijama za standardizaciju (iz Za-kona o standardizaciji).Institut za standardiza-5. ciju djeluje kao kontak tačka (contact point) u postupcima notifikacije i kao informacioni cen-tar (Enquiry point) za WTO/TBT (sporazum o tehničkim preprekama u trgovini STO) u obla-sti standarda i sa njima povezanih postupaka ocjene usaglašenosti (iz Odluke o formiranju ISME).Na notifikaciju standar-6. da ISME primjenjuje i Kodeks dobre prakse za usvajanje i primjenu standarda (Code of Good Practice for the Prepa-ration, Adaption and Application standards) iz Aneksa 3 sporazuma STO/TBT.

Ove i druge obaveze Insti-tut za standardizaciju Crne Gore mora izvršavati i institu-cionalno unapređivati kako bi se na državnom nivou odgovo-rilo obavezama koje proističu iz članstva u STO.

q


[email protected]

41

STANDARDIZACIJA •METROLOGIJA •AKREDITACIJA

INFRASTRUKTURA KVALITETA U CRNOJ GORI

KV

ALI

TE

T

Pripremio: Prof. dr Milan J. Perović

KVALITET •ŽIVOTNA SREDINA •BEZBJEDNOST NA RADU...

STANDARDI SISTEMA MENADŽMENTA

KV

ALI

TE

T


FORMIRAN TEHNIČKI KOMI-TET UPRAVLJANJE LJUDSKIM RESURSIMA

U Privrednoj komori Crne Gore, januara 2011. godi-

ne, u organizaciji Instituta za standardizaciju održan je vrlo posjećeni sastanak na temu da li postoji nacionalni interes za podršku predloga izrade međunarodnog (ISO) stan-darda za upravljanje ljud-skim resursima. Na sastanku je zaključeno da postoji takav interes i da Crna Gora treba da prati međunarodne tokove standardizacije u oblasti upra-vljanja ljudskim resursima.

Sledstveno takvom zaključ-ku, Institut za standardizaciju je uputio javni poziv zaintere-sovanim stranama da imenuju svoje predstavnike za učešće u radu stručnog tijela - tehnič-kog komiteta ISME/TK 005 - Upravljanje ljudskim resur-sima. Ovaj tehnički komitet će se baviti razvojem i donoše-njem crnogorskih standarda iz oblasti upravljanja ljudskim

resursim. Komitet će pratiti rad korespodentnog tehničk-og komiteta Međunarodne or-ganizacije za standardizaciju ISO - ISO/TC 260, i zastupaće interese Crne Gore u ovom međunarodnom stručnom ti-jelu. Područje rada tehničkog komiteta za upravljanje ljud-skim resursima je: standar-dizacija u oblasti upravljanja ljudskim resursima; metode i tehnike upravljanja; ocjenji-vanje vještina i kompetenci-ja; informacini sistemi koji se koriste u upravljanju ljudskim resursima; pronalaženje, an-gažovanje i selekcija talenata; spremnost i održivost radne snage; nomenklatura i defini-cija i dr.

Osnivačka sjednica ISME/TK 005 je održana 23.12.2011. U trenutku osnivanja komi-tet broji 9 (devet) članova. Za predsjednika komiteta je izabran, tada magistar, a sada doktor Mladen Perazić, dipl.ecc, predstavnik Privredne komore Crne Gore. Sastav ko-miteta čine predstavnici raz-ličitih zainteresovanih strana, i to: mala/srednja preduzeća (Hotels Group Montenegro Stars), javna preduzeća (JP Aerodromi Crne Gore), poslo-davačke organizacije (Unija poslodavaca Crne Gore), pro-izvođača (Pivara Trebjesa AD, Kombinat aluminijuma AD), nevladine organizacije (Cen-tar za razvoj nevladinih or-ganizacija), Centralne banke Crne Gore i Privredne komore Crne Gore.

Ovo je prilika da se na početku 2012. godine poželi srećan početak i uspješan rad komiteta.


NA MAŠINSKOM FAKULTETU U PODGORICI ODBRANJEN JE MAGISTARSKI RAD NA TEMU: ISTRAŽIVANJA UTICAJNIH FAKTORA NA PRIMJENU STANDARDA U CRNOJ GORI

Autor magistarske teze pod naslovom Istraživanja uticajnih faktora na pri-mjenu standarda u Crnoj Gori Mr Rada Janjić je dvije godine istraživala faktore od uticaja na procese standardi-zacije u Crnoj Gori. Rezultati istraživanja ukazuju na značaj standarda, posebno za male i nerazvijene zemlje, gdje se znanje koje nose standardi najbolje i najbrže može pre-tvoriti u razvojni uspjeh, tj. u nove proizvode i nove proce-se. Ovo je posebno bitno za mikro i mala preduzeća i za organizacije javnih djelatno-sti.

Autor je u radu ukazao na značaj uključivanja zain-teresovanih strana posebno privrede u procese standar-dizacije. Takođe je ukazano na uticaj primjene standarda na povećanje konkurentnosti privrede. Navodi se veliki i sve-opšti značaj primjene organi-zacionih standarda kao što su standardi kvaliteta, standardi upravljanja zaštitom životne

qsredine, standarda bezbjedno-sti hrane... i drugih standarda.

Ovaj magistarski rad ima izuzetan naučni, stručni i praktični značaj. On otvara značajno područje istraživa-nja, ali se može vrlo stručno primijeniti u praksi. Može se pretočiti u strateške pravce razvoja standardizacije u Cr-noj Gori i korisno iskoristiti u radu asocijacija privrednika i u pojedinačnim preduzećima.

Izvršena istraživanja su po-kazala da su trendovi razvoja standardizacije u Crnoj Gori pozitivni i da su stvoreni uslovi da dalji razvoj bude još bolji.

Ovo bogato i vrlo značajno istraživanje, autor magistar Rada Janjić je sistemtizovala u sedam poglavlja i štampla na 110 strana. Teza je odbranjena 29.12.2011. godine na Mašin-skom fakultetu u Podgorici.

OBAVEZE CRNOGORSKE STANDARDIZACIJE UČLANJE-NJEM U SVJETSKU TRGOVIN-SKU ORGANIZACIJU STO/WTO

Krajem prošle 2011. godine Crna Gora je imala dva vrlo važna događaja koji su simbol uspješnih dosadašnjih inte-gracionih politika. To su član-stvo u Svjetskoj trgovinskoj organizaciji [STO] i dobijanje datuma pregovaranja za član-stvo Crne Gore u Evropskoj Uniji. Očekuje se da u martu Crna Gora i formalno postane članica STO.

Šta Crna Gora dobija članstvom u STO?

Osnovno, Crna Gora do-bija mogućnost da bude dio svjetskog tržišta, tržišta bez barijera. To u suštini znači, da crnogorska preduzeća imaju priliku da izvoze bez smetnji. Može se reći da se time ništa ne rešava, ali se daje šansa. Može se dobro iskoristiti, ali ne mora, ko ne iskoristi pruže-nu šansu, ne treba da očekuje tržišni uspjeh.

Treba u ovom trenutku uka-zati i na obaveze koje proističu iz članstva u STO.

Ovdje se ukazuje na oba-veze Instituta za standardi-zaciju Crne Gore (ISME) koje su uslov da Crna Gora bude članica STO. Te obaveze su usaglašene sa obavezama koje proističe iz članstva u EU ili su im predhodnica.

To se prije svega odnosi na uslove koje je Crna Gora već is-punila, ali se dalje moraju odr-žavati. Osnovne obaveze su:

Crna Gora mora imati 1. instituciju za standardi-zaciju, koja će biti neza-visna i neprofitna, što je definisano Odlukom o osnivanju Instituta. Crnogorska institucija za 2. standardizaciju formira-na kao Institut za stan-dardizaciju Crne Gore [ISME] mora biti član Međunarodne organiza-cije za standardizaciju ISO.Standardi su dobrovolj-3. ni, što je obaveza za spre-čavanje barijera (WTO/

TBT)Institut za standardi-4. zaciju treba da djeluje kao informacioni centar u skladu sa zahtjevima predviđenim odgovara-jućim međunarodnim sporazumima i obaveza-ma koje proističu iz član-stva u odgovarajućim međunarodnim i evrop-skim organizacijama za standardizaciju (iz Za-kona o standardizaciji).Institut za standardiza-5. ciju djeluje kao kontak tačka (contact point) u postupcima notifikacije i kao informacioni cen-tar (Enquiry point) za WTO/TBT (sporazum o tehničkim preprekama u trgovini STO) u obla-sti standarda i sa njima povezanih postupaka ocjene usaglašenosti (iz Odluke o formiranju ISME).Na notifikaciju standar-6. da ISME primjenjuje i Kodeks dobre prakse za usvajanje i primjenu standarda (Code of Good Practice for the Prepa-ration, Adaption and Application standards) iz Aneksa 3 sporazuma STO/TBT.

Ove i druge obaveze Insti-tut za standardizaciju Crne Gore mora izvršavati i institu-cionalno unapređivati kako bi se na državnom nivou odgovo-rilo obavezama koje proističu iz članstva u STO.

q


www.pkcg.org


Olgica Nikčević je osnivač, vlasnica i izvršna direktorica firme Šarm®, prvog Beauty center u Crnoj Gori, osnovanog 1982. godine i Prvog pri-vatnog Instituta za etetiku i kozmetiku, osnovanog 2000. godine, koji je licenciran od Ministarstva prosvjete i nauke Crne Gore. Član je Među-narodne konfederacije škola za estetsko i kozmetičko obrazovanje - C.I.E.F.E.C. od 2001. godine.

Idejni je tvorac i član komisije za izradu Standarda i Programa za zani-manje Kozmetičar za njegu lica i tijela, član komisije za izradu Standarda za zanimanje Medicinski kozmetičar za potrebe Medicinske škole, koji su odobreni od Ministarstva prosvjete.

Međunarodni ispitivač, organizovala četiri Međunarodna ispita kod nas, autor brojnih napisa objavljenih u novinama, na televiziji i radiju. Uče-snik stručnih kongresa kod nas i u svijetu i dobitnik više međunarodnih pri-znanja.

Predsjednica Udruženja estetičara Crne Gore, član Evropske mreže mentora za žene u biznisu, ostvarila saradnju sa Zavodom za zapošljava-nje Crne Gore prekvalifikujući nezaposlene polaznike za zanimanje Kozme-tičar, zastupnik vodećih svjetskih kompanija preko 20 godina.

PR

ED

UZ

ET

NIŠ

TV

O

Nastojala sam da budem u trendu, da pratim sva de-šavanja i novitete u ovoj branši i u to investirala. Uvi-jek su mi na prvom mjestu bili znanje i kvalitet. Moja poslovna ideologija je prepoznata od svjetskih firmi broj jedan, koje su mi ukazale povjerenje i odabrali me kao partnera u biznisu za region.

Olgica Nikčević, vlasnica i osnivač firme Charme Unikum i prvog privatnog Instituta za estetiku i kozmetiku

Partnerstvo sa vodećim svjetskim firmama

Centar za preduzetništvo i eko-nomski razvoj (CEED) i Privredna

komora Crne Gore, uz finansijsku podršku Evropske unije, pokrenuli su projekat “Mreža mentora za žene preduzetnice u Crnoj Gori”, s ciljem da doprinesu smanjenju nezaposlenosti, pogotovo u uslovima krize i pruže po-dršku razvoju preduzetništva u Crnoj Gori.

Glasnik: Vi ste g-đo Nikčević, kao uspješna menadžerka i preduzetni-ca, izrazili spremnost da u okviru ovog projekta svoja znanja i iskustva podijelite sa početnicama u biznisu kako bi one ostvarile lični i profesi-onalni razvoj i stekle nove poslovne kontakte. Koliko će, po Vašem mi-šljenju, realizacijom ovog projekta biti ostvareni postavljeni ciljevi?

O. Nikčević: Uvijek sam biznis dozivljavala kao izazov. Saradnja, edukacija, i razmjena ideja su mi bila vodilja na putu ka uspjehu. Vjerujem u realizaciju ovog projekta i zato sam izrazila spremnost da dam doprinos svojim znanjem i iskustom početni-cima u biznisu.

Glasnik: Vlasnica ste i osnivač firme “Šarm” od 1982. godine, a prvi pri-vatni Institut za estetiku, kozmeti-ku , Spa & Wellness – osnovali ste 2000. godine. Eksluzivni ste uvo-znik i distributer proizvoda vodećih svjetskih kompanija za teritoriju

Crne Gore i Balkana. Otkud ideja da se bavite baš ovim poslom?

O. Nikčević: Najbitnija odluka u odabiru profesije je da prepozna-te sebe u tome, da to volite i spojite sa afinitetima koje posjedujete. Ako imate ideju i odredjen cilj, onda ćete ga i realizovati. Upravo ljubav prema ovom poslu za mene je bila glavni motiv i pokretač koji me svih ovih go-dina tjerao da, pored svih prepreka i poteškoća sa kojima sam se suočava-la, istrajem i idem dalje.

Glasnik: Kako iz sadašnje perspek-tive vidite Vaš trodecenijski poslov-ni put?

O. Nikčević: Teško je trodecenij-ski rad sažeti u par rečenica. Trnovit, ali uspjesan put. Trideset godina rada mogu smjestiti u knjigu sa više tomo-va i svaki tom može predstavljati je-dan dio poslovnog puta. Od trenutka kada sam morala istovremeno da se reklamiram, da približim ovu profe-siju klijenteli i istaknem njen značaj, budem spremna da permanentno učim i ta znanja prenosim drugima. Uvijek sam vjerovala u sebe, imala ja-sno definisan cilj kao i plan kako da ga ostvarim. Trudila sam se da donosim dobra rješenja, bez obzira na okolno-sti koje su me sputavale. Po prirodi

Olgica Nikčević


[email protected]

43

PR

ED

UZ

ET

NIŠ

TV

Osam veliki borac, ne podnosim ne-pravdu i poraze. Volju da istrajem su mi davala mnoga stručna priznanja kao i moja porodica.

Glasnik: Vaša vizija je da budete sinonim za kompaniju koja stalno postavlja više standarde, nove na-vike i trendove, izdižući ih na naj-veći nivo. Objasnite.

O. Nikčević: Trudila sam se da budem u trendu, da pratim sva de-šavanja i novitete u ovoj branši i u to investirala. Uvijek sam na prvom mjestu stavljala doprinos na izgra-dnji kulta znanja i kvaliteta. Moja poslovna ideologija je prepoznata od svjetskih firmi broj jedan, koje su mi ukazale povjerenje i odabrali me kao partnera u biznisu za region. Moja mala firma zadovoljila je svjetske standarde poslovanja, od mogućno-sti da pružimo uslugu, edukujemo kadar, opremimo poslovni prostor,

stavimo u funkciju neophodnu opre-mu, obučimo kadar u radu na istoj, obezbijedimo neophodni repromate-rial i obuku za njegovu upotrebu, da u svakom trenutku nesebično damo savjet ili stručnu preporuku. i Srećna sam što svjetske novitete u ovoj obla-sti koje kontinuirano pratim mogu da implementiram u mojoj školi, a takođe prenesem i klijenteli.

Glasnik: Kakvi su uslovi za bavljenje ovim poslom u Crnoj Gori? Može li se reći da je biznis kojim se bavite tipično ženski pa Vas pitamo koliko je žena kod nas u ovom poslu? O. Nikčević: Turizam kao stra-

teška grana privrede u Crnoj Gori, stvorio je potrebu za velikim brojem novih radnih mjesta u oblasti Beauty, Spa & Wellness-a. Sve više ženske po-pulacije želi da se bavi ovim poslom, kako mladih tako i osobe srednjih go-dina. Prekvalifikujući se, one ostva-

ruju san koji nijesu mogle u vrijeme kada su se školovale, jer nije bilo škole kod nas, kako u formalnom tako ni u neformalnom obrazovanju. Znajući za ovaj problem, odlukom da otvorim školu, prevazišli smo ovu prazninu. Osvrćući se na godine koje su prošle sa zadovoljstvom mogu konstatovati da je sve veće intersovanje za ovom profesijom, a isto tako i klijenata koji žele kvalitetnu profesionalnu uslugu.

Glasnik: Zašto se po Vašem mišlje-nju relativno mali broj žena odluču-je se da pokrene sopstveni biznis?

O. Nikčević: Ima više razloga, ne-mogućnost obezbjedjivanja sredstava da samostalan biznis, firme u osniva-nju slabo dobijaju kredite, početnice uglavnom nemaju nekretnine na svo-je ime, imaju slabu podršku porodice kao i usklađivanje porodičnih i profe-sionalnih obaveza.

Broj žena koje se edukuju u oblasti tehnologije, nauke i in-dustrije jako brzo raste, ipak, na američkom tržištu žene imaju svega 35% malih - “start-up business” firmi.

Američka istraživanja

Žene u biznisu

Svakom je potrebna podrška na početku poslovanja. Naročito

ženama. Tako je širom svijeta. Iako broj žena koje se edukuju u oblasti tehnologije, nauke i indu-strije jako brzo raste, na američk-om tržištu žene imaju svega 35% malih firmi - »start-up business« firmi. Od ovog broja 50 odsto pri-pada studentkinjama. Zbog toga je bilo pokušaja da se pomogne u započinjanju poslovanja kroz štampana uputstva.

Brojna istraživanja u Americi pokazuju da su žene zaintereso-vane i kvalifikovane za sve vrste djelatnosti podjednako: za nauku i tehnologiju, industriju... Među-tim, mnoge od ovih žena su naišle na tzv. nevidljive prepreke (sta-klene zidove).

Problem je u tome što vodeće kompanije svijeta u svojim prvim redovima nemaju žene. Teška su vremena zbog globalne ekonom-ske krize, pa se nekako vjeruje da

će taj teret na svojim leđima bo-lje i lakše iznijeti muškarci. Svi se slažu u tome da treba podržati mali biznis, ali skoro niko u tom biznisu ne vidi ženu već muškarca kao rukovodioca.

Statistički gledano žene u većem procentu od muškaraca dobijaju diplome visokog obra-zovanja, ali je njihovo učešće u upravljanju vrlo malo - 6,5%.

Žene obavljaju istraživanja koja su po kvalitetu ista, ako ne i bolja od onih koja sprovode mu-škarci. Pa ipak, one ne dobijaju projekte u istoj mjeri kao muškar-ci. To američki istraživači obka-šnjavaju time što muškarci imaju bolje izgrađenu mrežu kojom ko-mercijalizuju svoja istraživanja. Ako analiziramo brojke, vidjeće-mo da žene nemaju taj problem kada su u pitanju pozicije kao što su univerziteti, direktori korpora-cija, ali kada je u pitanju predu-zetništvo, to je situacija drastično drugačija.


www.pkcg.org

44 GLASNIK PKCG / januar 2012W

ELC

OM

E

Planirano je da Kotor bude centar Kluba najljepših zaliva svijeta za oblast Mediterana, jer ima ljepotu i potencijal da se nađe u društvu velikih, ocijenio je di-rektor te međunarodne asocijacije, Bruno Bodar (Bo-dard).

Bokokotorski zaliv

Dragulj mediterana

Bokokotorski zaliv je u Klubu 25 najljepših zaliva svijeta od

2000. godine, a u cilju pripreme sastanka njegovih članova, koji će se u martu održati u Kotoru, Bodar sa predstavnicima Opštine Kotor i lokalne Turističke organizacije ovih dana obilazi fjord.

U Kotoru će biti predstavljena i tri nova kandidata za članstvo u Klubu najljepših zaliva svijeta, Dugi otok sa Zadra, Vlora u Alba-niji i zaliv u Libanu, kazao je Bodar agenciji Mina - business.

On je naveo da odgovornom politikom treba zaštiti zalive od negativnog uticaja koji dovo-de do njihovih promjena, prije svega urbanizacije i zagađenja, kako bi se omogućilo generaci-jama koje dolaze da vide sliku tih najljepših djelova planete. Priča je veoma komplikovana, a vi

konkretno imate nešto fantastično i nemojte to izgubiti, rekao je Bo-dar.

On je dodao da su veliki ulozi u pitanju i zato treba gledati unapri-jed od pet do 50 godina.

Ako se sada na pravi način uspi-je sačuvati i valorizovati okruženje, onda je to snaga za budućnost. Ne treba se povoditi novcem, već ima-ti viziju danas kako bi dobili sju-tra, ocijenio je Bodar.

On je podsjetio da je Klub naj-ljepših zaliva svijeta nastao u Fran-cuskoj i da mu je cilj razmjena in-formacija na dobrim i praktičnim primjerima, posebno na upravlja-nju obalom.

Moramo da pomognemo u na-stojanju zaštite okoline, čega su ljudi iz turizma jako svjesni, kazao je Bodar i dodao da Klub sarađuje sa Uneskom, da lobira u korist za-

štite zaliva, ali i da ne daje lekcije.On je podsjetio na nedavnu

akciju Kluba koji je u Kanadi spri-ječio izgradnju postrojenja za ce-ment.

Za sada za Bokokotorski zaliv nijesmo zabrinuti i zbog toga što smatram da imate odgovorne lju-de, kojim ćemo pomoći i kroz našu snažnu podršku i prisustvo u mar-tu u Kotoru, kazao je Bodar.

Prema njegovim riječi-ma, Bokotorski zaliv je jedan od deset najljepših na svijetu i zbog rijetko viđenog odnosa iz-među planina u zaleđu i mora. Ovo je jako simboličan predio za svijet i zbog brojnih dešavanja u prošlosti, ne pripada samo vama već cijelom svijetu. To je jedan od razloga zašto se ne smije

prodati ni jedan dio zaliva, za-ključio je Bodar.


[email protected]

45


www.pkcg.org

46

Program rada Privredne komore Crne Gore za 2012. godinu

Službeni dodatakJanuar 2012. godine

LIST PRIVREDNE KOMORE CRNE GORE

BROJ 1 JANUAR 2012 GODINA XLVI ISSN 0350-5340

Glasnik

.PRIVREDNI RAZVOJ I UNAPREĐENJE 1. POSLOVNOG AMBIJENTA

Privredno zakonodavstvo1.1.

Privredna komora Crne Gore će u 2012. godini dio aktivnosti realizovati u funkciji kreiranja povoljnog poslovnog ambijenta. Analiza privrednog zakonod-avstva i iniciranje donošenja novih i izmjene i dopune postojećih zakona i drugih propisa iz oblasti privrede će biti predmet kontinuiranih aktivnosti. Ove ak-tivnosti će realizovati davanjem mišljenja o nacrtima i predlozima zakona i drugih propisa, komunikacijom sa predlagačima propisa, kao i učešćem u komisijama i tijelima Vlade Crne Gore i odborima Skupštine.

Propisi koji će, između ostalih, biti razmatrani sa aspekta izrade i primjene su sledeći:

Zakon o zaštiti konkurencije,• Zakon o bezbjednosti hrane,• Zakon o finansijskom lizingu,• Zakon o potrošačkim kreditima,• Zakon o notarima,• Zakon o javnim nabavkama,• Zakon o radu,• Zakon o izgradnji objekata,• Zakon o prevozu u drumskom saobraćaju,• Zakon o državnoj pomoći,• Zakon o investicionim fondovima,• Zakon o zaštiti potrošača.•

Strategije, istraživanja i analize1.2.

U cilju unapređenja privrednog razvoja i podi-zanja konkurentnosti, predmet aktivnosti u 2012. go-dini će biti praćenje privrednih kretanja i sistemskih promjena i u skladu sa tim izrada analiza i izvještaja,

kao i učešće u izradi i implementaciji strategija koje usvajaju Vlada Crne Gore i druge institucije.

To su aktivnosti koja se, pored ostalog, odnose na:

Praćenje sprovođenja mjera iz oblasti • ekonomske politike i privrednog sistema (kontinuirana aktivnost);Analiziranje i predlaganje mjera za • unapređenje poslovnog ambijenta (kontinu-irana aktivnost);Izrada informacija Makroekonomska kre-• tanja u privredi u 2012.godini (kvartalno);Strategija za podsticanje izvoza (kontinuira-• na aktivnost);Strategija građevinarstva;• Strategija razvoja drvne industrije;• Nacionalna strategija zapošlčjavanja;• Nacionalni program zaštite potrošača (kon-• tinuirana aktivnost);Strategija održivog razvoja (kontinuirana ak-• tivnost);Strategija za energetsku efikasnost (kontinu-• irana aktivnost);Strategija za energetiku (kontinuirana ak-• tivnost);Strategija razvoja malih i srednjih preduzeća • za period 2011.-2015.godine (kontinuirana ak-tivnost);Strategija informacionog društva 2009. – • 2013.godine;Nacionalni program proizvodnje hrane i ru-• ralnog razvoja 2009. – 2013.godine (kontinu-irana aktivnost)...

Biznis barijere1.3.

GLASNIK PKCG / Novembar - Decembar 2011

www.pkcg.org

2P

RO

GR

AM

RA

DA

PR

IVR

ED

NE

KO

MO

RE

CR

NE

GO

RE

ZA

201

2. G

OD

INU

SLUŽBENI DODATAK

Aktivnosti usmjerene na regulatornu reformu i unapređenje poslovnog ambijenta su permanen-tan proces koji se realizuje u partnerskom odnosu državne administracije i privrede, sa ciljem kreiranja efikasnih mjera i instrumenata za pojednostavljenje administrativnih procedura i jačanje konkurentnosti ekonomije.

Stabilan i stimulativan poslovni ambijent od pre-sudne je važnosti za razvoj ekonomije.

Privredna komora Crne Gore u neposrednoj ko-

munikaciji sa organima državne uprave, kao i učešćem u radu Savjeta za regulatornu reformu i unapređenje poslovnog ambijenta, intenzivno radi na realizaciji aktivnosti definisanih Akcionim planom za reformu lakoće poslovanja i Strategijom regulatorne reforme.

U cilju daljeg unapređenja i održavanja stabilnog poslovnog ambijenta Komora će u narednom peri-odu sprovoditi aktivnosti:

usmjerene na donošenje propisa stimula-• tivnih za poslovanje;vezane za implementaciju programa za • uklanjanja administrativnih barijera;usmjerene na rješavanje problema u • spoljnotrgovinskom poslovanju, posebno u CEFTA regionu.

PODSTICANJE KONKURENTNOSTI2.

2.1. Obrazovanje i ljudski resursi

Kontinuirano obrazovanje zaposlenih uprivredi, neophodno je u cilju obezbjeđivanja veće efikasnosti i produktivnosti i u krajnjem jačanja konkurentnosti privrede.

Savjetovanja, okrugli stolovi, radionice, seminari će, pored ostalih, biti organizovani na sljedeće teme:

Državna pomoć,• Zaštitne mjere,• Zaštita prava intelektualne svojine,• Carinsko vrednovanje,• Pravila o porijeklu robe,• Pojednostavljeni carinski postupci,• Kvalitet proizvoda u funkciji unapređenja • prodaje,Unapređenje znanja i vještina funkcionisanja • u timu i timskog rada,Poslovne komunikacije,• Trendovi razvoja ljudskih resursa Crne Gore,• Obrazovanje i tržište rada,• Poslovni protokol, •

Međunarodni marketing,• Javni nastup,• Timski rad,• Uticaj cijena na plasman proizvoda i usluga,• Sanitarne i fitosanitarne mjere ufunkciji • obezbjeđivanja ispravnost hrane.

Komora kao socijalni partner uključena je u pro-ces reforme obrazovanja i u tom smislu je intenzivna saradnja sa socijalnim partnerima.Među aktivnos-tima su i:

učešće u izradi standarda zanimanja • (priprema, kreiranje, ocjena i usvajanje stan-darda zanimanja),učešće u izradi nastavnih planova i programa • za stručno obrazovanje,izrada i usvajanju programa obuke,• izbor predstavnika u školskim odborima,• učešće na Festivalu obrazovanja odraslih za • 2012. godinu,učešće u radu Nacionalnog savjeta za obrazo-• vanje,učešće u radu Savjeta za visoko obrazovanje,• učešće u radu Savjeta za kvalifikacije i• učešće u radu Odbora za obrazovanje odras-• lih.

2.2. Sistem kvaliteta

Privredna komora Crne Gore realizuje aktivnosti sa ciljem jačanja kapaciteta crnogorskih kompanija za primjenu međunarodnih standarda. Primjenom i sertifikacijom standarda ISO 9001:2001, a zatim i re-sertifikacijom prema ISO 9001:2008, postavljeni su modeli kvalitetnog planiranja i praćenja svih bitnih procesa u radu Privredne komore Crne Gore.

Priprema, analiza, revizija i preispitivanje sistema menadžmenta kvaliteta (SMK) obavljaće se kroz sljedeće aktivnosti:

preispitivanje politike kvaliteta i određivanje • ciljeva kvaliteta;obuke za interne provjerivače;• interna provjera SMK;• sprovođenje korektivnih/preventivnih • mjera;nadzorna provjera SMK i • obuka za kvalitet.•

Na osnovu Sporazuma o saradnji sa Centrom za kvalitet Mašinskog fakulteta, Institutom za standard-izaciju Crne Gore, Zavodom za metrologiju Crne Gore i Akreditacionim tijelom Crne Gore, Privredna komora Crne Gore će učestvovati u organizaciji i izvođenju obuka iz oblasti kvaliteta, akreditacije, metrologije i stan-

GLASNIK PKCG / Novembar - Decembar 2011 SLUŽBENI DODATAK

[email protected]

3

PR

OG

RA

M R

AD

A P

RIV

RE

DN

E K

OM

OR

E C

RN

E G

OR

E Z

A 2

012.

GO

DIN

Udardizacije. Teme obuka koje će biti realizovane tokom 2012. go-

dine:međunarodni standardi za kvalitet, zaštitu • životne sredine i bezbjednost na radu,standardi za bezbjednost hrane i HACCP • sistem,standardizacija i javni sektor,• metrologija i javni sektor i• akreditacija i javni sektor.•

Kao i u dosadašnjoj praksi, teme obuka biće prilagođene potrebama i iskazanom interesovanju privrednih subjekata, odnosno polaznika.

Pored pomenutih, u planu je realizacija sjedećih aktivnosti:

Obuke za interne provjerivače za ISO 9001 • i ISO 19011 - cilj obuke je da se polaznici os-posobe za sprovođenje internih provjera u svojim ili organizacijama svojih isporučilaca, uz zadovoljavajuću samostalnu efikasnost u realizaciji provjere.HACCP sistem - cilj obuke je upoznavan-• je polaznika sa zahtjevima ovog sistema, mogućnostima za implementaciju, potreb-nim resursima i dr.Pomoć crnogorskim preduzetnicima u • pripremi za uvođenje međunarodnih stan-darda i eliminaciju tehničkih prepreka za trgovinu. Realizacija ove aktivnosti je zamišljena kroz informisanje, popunavanje i evaluaciju kontrolinih listi.

2.3. Dobro iz Crne Gore

U 2012.godini aktivnosti na realizaciji Projekta ,,Dobro iz Crne Gore’’ će se realizovati kroz inovacije, edukacije, informisanje i promociju.

U narednoj godini planirano je uobličavanje konačne ideje o valorizaciji tradicionalnih crnogor-skih vrijednosti, materijalnih i duhovnih, kroz proces njihovog brendiranja u okvirima novog projekta, ili kao podprojekta “Dobra iz Crne Gore”. U cilju iden-tifikovanja, označavanja i pravne zaštite tradicional-nih crnogorskih vrijednosti - proizvoda, proizvodnih postupaka i jedinstvenih prirodnih resursa - osnovni pravac aktivnosti biće usmjeren u kreiranju sadržaja i definisanju institucionalno-pravnog okvira kao osnove za dalji praktičan rad. U cilju definisanja i izgradnje podsticajnih mehanizama koji će stimuli-sati tržišnu aktivnost subjekata u ovoj oblasti, kao unapređivanje njihove realne konkurentske sposob-

nosti, integralni dio tog procesa činiće objedinjavanje i angažovanje načno-stručnih kapaciteta, kao i diza-jniranje oblika partnerstva i saradnje sa nadležnim državnim organima i institucijama.

U segmentu redovnih aktivnosti, odgovarajuća pažnja biće posvećena promociji Projekta kreiranjem i korišćenjem svih promotivnih formi - štampanih materijala, radijskih i TV spotova.

Nastaviće se sa edukacijom menadžmenta i za-poslenih u crnogorskim kompanijama u okviru obra-zovnog ciklusa “Dobro iz Crne Gore – Kvalitet za Evro-pu”, u formi jednodnevnih seminara. Cilj seminara je inoviranja postojećih i sticanje novih znanja i vještina iz naučno stručnih oblasti čiji značaj i aktuelnost po-tenciraju potrebe uspješne realizacije planiranih ak-tivnosti u okviru projekta “Dobro iz Crne Gore“.

Konačno, i u 2012. godini sprovešće se istraživanje javnog mišljenja o projektu “Dobro iz Crne Gore”, čiji rezultati služe kao pokazatelj uspješnosti realizacije programa rada za tekuću i osnova za programiranje i planiranje rada u narednoj godini.

2.4. Sajmovi

Programom sajamskih aktivnosti u 2012.godini, Privredna komora Crne Gore planira učešće crnogor-ske privrede kroz organizaciju nastupa na zakupljen-im štandu u vidu informacionog biroa sa posterima, reklamnim materijalima i uzrocima proizvoda, kao i predstavljanje privrednih društava i njihovo inform-isanje o sajmovima.

Pregled sajmova u 2012.godini sastavni je dio ovog Programa.

Predstavnici Komore učestvovaće i na sajamskim manifestacijama u Crnoj Gori, u okviru programskih aktivnosti Jadranskog sajma Budva.

2.5. Crnogorski parlament preduzeća

Po ugledu na Eurochambres, koji je jos 2008 godine formirao Evropski parlament preduzeca, iniciraćemo organizovanje Crnogorskog parlamenta preduzeca, sa ciljem da na jednom mjestu, u crnogor-skom parlamentu, okupimo privrednike, izvršnu i zakonodavnu vlast Crne Gore i razgovaramo na temu ekonomija Crne Gore.


www.pkcg.org

4P

RO

GR

AM

RA

DA

PR

IVR

ED

NE

KO

MO

RE

CR

NE

GO

RE

ZA

201

2. G

OD

INU

SLUŽBENI DODATAK

2.6. Glasnik i odnosi sa javnošću

Glasnik će nastaviti aktivnost u 46-toj godini re-dovnog izlaženja kao glasilo Privredne komore Crne Gore.

Aktuelni tekstovi i intervjui biće prevođeni na engleski jezik i štampani uporedo sa prilozima na našem jeziku.

Saradnja sa medijima i posebno novinarima koji se bave privrednim temama biće intezivirana.

U 2012.godini je predviđeno unapređenje saradnje sa glasilima privrednih komora uključenih u ABC i Eurochambers, a sve u cilju bolje promocije crnogor-ske ekonomije i informisanosti privrednika.

2.7. Nagrade Privredne komore Crne Gore

Na dan Komore 21.aprila biće uručene nagrade Privredne komore Crne Gore za uspješno poslovanje, društvenu odgovornost, inovativnost i unapređenje menadžmenta.3. GRANSKA UDRUŽENJA

Udruženje je osnovni oblik organizovanja i rada u Komori.

Odbor udruženja je tijelo koje razmatra i rješava pitanja iz djelokruga udruženja, daje mišljenja i predloge organima Komore po pitanjima koje su od zajedničkog interesa za članove udruženja.

Odbori udruženja će poslove i zadatke realizovati sprovođenjem sopstvenih programa rada koji će se po ukazanoj potrebi dopunjavati.

U okviru odbora udruženja planirana je realizaci-ja aktivnosti u sljedećim oblastima:

Priprema informacija i praćenje privrednih kre-A) tanja:

Pripremanje materijala za sjednice Odbora i - drugih tijela i staranje da usvojeni zaključci i predlozi Odbora budu upućeni nadležnim organima u cilju nji-hovog razrešavanja i primjene

Praćenje i analiziranje privrednih kretanja i - predlaganje mjera u ciju unapređivanja uslova poslo-vanja;

Praćenje ostvarivanja mjera Ekonomske poli-- tike u toku 2012.godine. Analizom će se sagledati kvan-titativni i kvalitativni efekti realizacije mjera Ekonom-ske politike za 2012. godinu, ukazati na eventualna za-

ostajanja u dinamici i planiranim aktivnostima i, na toj osnovi, predložiti preduzimanje odgovarajućih mjera;

Praćenje efekata sprovođenja Sporazuma o slo-- bodnoj trgovini koje je Crna Gora potpisala sa Ruskom Federacijom, Turskom, zemljama CEFTA regiona i EU;

Praćenje i upoznavanje članica sa obavezama - iz NPI (Nacionalnog programa za evropske integracije), kao i pridruživanja EU i STO;

Priprema informacija u cilju uspostavljanja - kontakata sa potencijalnim stranim investitorima radi zajedničkih ulaganja, formiranja novih preduzeća, zajedničkih nastupa na trećem tržištu, transfera teh-nologija.

Aktivnosti na praćenju i unapređenju zakonske reg-B) ulative:

Učešće u javnim raspravama na donošenju - novih sisitemskih zakona Praćenje primjene i predlaganje izmjena pojed-- inih zakonskih rešenja u cilju otklanjanja biznis barijeraAnaliziranje efekata primjene novih zakon-- skih rešenja u smislu njihove sprovodljivosti i efikasnosti

Saradnja sa nadležnim ministarstvima, inspekcijs-C) kim organima i upravama

Sa inspekcijskim, pravosudnim, policijskim organima, carinom i poreskom upravom, uspostaviti saradnju na suzbijanju prodaje robe van legalnih tokova, plagi-jata-falsifkovanim robnim markama, nepotpunim ili netačnim dekleracijama, izbegavanja plaćanja poreza i doprinosa i neprijavljivanja radnika koji rade na poslo-vima prometa robe i usluga.

Tekući posloviD)

Stalni kontakti sa privrednicima, formiranje baze poda-taka privrednih subjekata po pojedinim sektorima, ob-jedinjavanje njihovih interesa i pružanje doprinosa na prevazilaženju nastalih izazova.

4. EKONOMSKI ODNOSI SA INOSTRAN-STVOM

4.1. Sistem ekonomskih odnosa sa inostran-stvom

Članstvo u STO znači integraciju u globalni trgo-vinski sistem kao preduslov širih ekonomskih inte-gracija, rast tržišnih mogućnosti i predvidivost trgo-vinskih odnosa. Osim što predstavlja neophodan korak u procesu pristupanja Evropskoj uniji, članstvo


[email protected]

5

PR

OG

RA

M R

AD

A P

RIV

RE

DN

E K

OM

OR

E C

RN

E G

OR

E Z

A 2

012.

GO

DIN

Uu STO je poruka stranim investitorima o sigurnosti uslova poslovanja u zemlji i zaštiti vlasničkih prava. Za poslovanje privrede pristupanje STO značiée još jedan korak u otvaranju tržišta, uz istovremenu primjenu sistema pravila predviđenih da promovišu otvorenu, korektnu i neizopačenu konkurenciju.

Dosljedna primjena STO sporazuma (zaštitne mjere, subvencije, intelektualna svojina...) podra-zumijeva poznavanje legitimnih sredstava kojima se privreda može štititi u međunarodnoj trgovini i ra-zumijevanje pravila u smislu šta je dozvoljeno uvoditi u regulativu i poslovnu praksu.

U cilju obezbjeđivanja spremnosti privrede za uključivanje u multilateralni trgovinski sistem u po-dručjima carine i trgovine robama, uslugama i tr-govinskih aspekata intelektualne svojine, kao što je sistem Svjetske trgovinske organizacije, Privredna komora Crne Gore će u 2012.godini organizovati niz seminara. Ukoliko se ukaže potreba biće pozvani strani eksperti (Taiex, GIZ, USAID...) koji će govoriti na uskostručne teme.

Privredna saradnja sa zemljama regiona odvija se u okviru sporazuma CEFTA 2006, koji predstavlja šansu za unapređenje regionalne trgovine i povećanje ukupne spoljnotrgovinske razmjene. U cilju potpuni-jeg korišćenja prednosti koje omogućava ovaj Spora-zum u 2012.godini posebna pažnja biće usmjerena na mogućnosti dijagonalne komunikacije, učestvovanje na tenderima za javne nabavke u regionu CEFTA i rješavanje problema koji se odnose na netarifne bari-jere u trgovini.

Sporazuma o slobodnoj trgovini između Crne Gore i članica EFTA1 zaključen je 14.novembra 2011.godine. Potpisivanje ovog Sporazuma predstavlja značajan institucionalni osnov koji će omogućiti dalji razvoj i unaprijeđenje trgovinske i ekonomske saradnje sa svim zemljama EFTA, kao i pristup do-natorskim fondovima. Ovim sporazumom od strane EFTA odobrene su asimetrične koncesije u korist Crne Gore, dok je u dijelu pristupa tržištu riba i os-talih morskih proizvoda Crna Gora dobila potpuno slobodan pristup tržištu EFTA, što nije slučaj sa cr-

1 Sporazum o slobodnoj trgovini sa EFTA članicama će omogućiti i povoljniji pristup tržištima evropskih zemalja sa stanovišta porijekla proizvoda. Time će se stvoriti neophodni preduslovi za primjenu tzv. SAP+ kumulacije, posebno ako se zna da su zemlje EFTA-e, a naro-čito Švajcarska, jedan od najvećih trgovinskih partnera EU. Sporazum će omogućiti Crnoj Gori da kumulira porijeklo sa zemljama EFTA, pri čemu će tu robu moći da stavi u slobodan promet u EU bez naplate carine. To će omogućit primjenu Pan Euro-Mediteranske konvencije o preferencijal-nim pravilama o porijekla.

nogorskim tržištem. U 2012. godini predstoje aktivnosti na praćenju

realizacije svih zaključenih sporazuma (SSP, CEFTA, EFTA, sporazumi o slobodnoj trgovini sa Rusijom i Turskom), jačanje privrede za suočavanje sa većom otvorenošću i primjenom principa i pravila poslo-vanja međunarodne trgovine, kao i jačanje kapaci-teta zaposlenih u Komori za učešće u pregovaračkom procesu EU integracija.

4.2. Bilateralna saradnja i poslovni forumi

Jedan od zadataka Privredne komore Crne Gore je promocija mogućnosti, privrednih resursa i raz-vojnih projekata Crne Gore u zemlji i inostranstvu. Poslovni forumi privrednika koje Komora organizuje su prilike za uspostavljanje direktnih kontakata sa potencijalnim partnerima iz inostranstva.

Saradnja između privrednih komora je jedan od značajnih preduslova razvoja privredne saradnje među državama i njihovim preduzećima članicama.

U cilju poboljšanja privredne saradnje te poveća-nja spoljnotrgovinske razmjene i stranih direktnih investicija održaće se poslovni forumi sa privredni-cima i sastanci delegacija Privredne komore Crne Gore sa delegacijama privrednih komora: Njemačke, Turske, Mađarske, Slovačke, Italije, Kipra, Ukrajine, Ruske federacije, Albanije, Češke, Srbije, Hrvatske, BiH, Makedonije i drugima.

4.3. Multilateralna saradnja

Sa ciljem da članicama otvore nove mogućnosti i pruže odgovarajuću institucionalizovanu podršku, privredne komore se udružuje u multilateralne ko-morske institucije.

4.3.1 Međunarodna trgovinska komora – ICC

Privredna komora Crne Gore je član Međunarodne trgovinske komore kroz direktno članstvo, što podra-zumijeva saradnju u oblasti međukomorskog pov-ezivanja na globalnom nivou.

Tokom 2012.godine Komora će učestvovati u radu u organa i tijela ICC.

4.3.2 Asocijacija evropskih privrednih i in-dustrijskih komora - Eurochambers

Asocijacija evropskih privrednih i industrijskih


www.pkcg.org

6P

RO

GR

AM

RA

DA

PR

IVR

ED

NE

KO

MO

RE

CR

NE

GO

RE

ZA

201

2. G

OD

INU

SLUŽBENI DODATAK

komora je asocijacija privrednih komora Evrope sa sjedištem u Briselu, osnovana 1958. godine. Euro-chambres predstavlja mrežu privrednih komora Evrope koje zastupaju interese preko 18 miliona preduzeća članica.

Cilj ove asocijacije je jačanje uticaja i pozicije privrednih komora kao jednog od najznačajnijih fak-tora u privredi EU, inteziviranje učešća evropskih ko-mora u biznis projektima i stvaranje mreže privred-nih komora u cilju zajedničkog učešća u programima i pružanju boljih usluga članicama.

Predsjednik Privredne komore Crne Gore je član Upravnog odbora Eurochambres -a.

U 2012.godini predviđeno je:

učešće u radu Predsjedništva Eurocham-• bers-aučešće u radu Skupštine Eurochambers-a• učešće u radu sastanka predsjednika komora • zemalja koje ne pripadaju EU učešće u radu Evropskog parlamenta • preduzeća učešće u radu budžetskog komiteta.•

4.3.3 Asocijacija balkanskih komora – ABC

ABC je osnovan 1994. u Managaliji, Rumunija. Članice asocijacije su nacionalne komore ili unije komora Albanije, Bugarske, BiH, Crne Gore, Grčke, Kipra, Makedonije, Rumunije, Srbije i Turske.

Cilj Asocijacije je integracija i razvoj privredne saradnje u okviru Regiona, kao i zajednički nastup na tržištu EU i na trećim tržištima preduzeća zemalja članica.

U 2012.godini planirano je održavanje dvije Gen-eralne skupštine ABC (mart i novembar) i aktivnosti predviđene projektom Implementacija CEFTA-e sa ciljem unapređenja internacionalizacije privrede u Jugoistočnoj Evropi, u kojem učestvuju članice Asoci-jacije.

4.3.4 Asocijacija mediteranskih komora – ASCAME

Asocijacija privrednih komora Mediterana je os-novana u Barseloni. Njen cilj je inteziviranje razvoja privredne saradnje među zemaljama Mediterana. ASCAME posebno dobija na značaju od 1995. kada je potpisana inicijativa o stvaranju Euro – mediteran-

ske asocijacije zemalja između EU i vlada MAGREB-a (MAGHREB) – “Barselonski proces”. Članice Asoci-jacije su oko 200 privrednih komora iz 22 zemlje mediterana. Privredna komora Crne Gore je član od 2008. godine.

Tokom 2012.godine Privredna komora Crne Gore će učestvovati u radu Izvršnog odbora i Generalne skupštine ASCAME. Pored toga, Komora će biti uključena u realizaciju planiranih projekata u okviru ASCAME.

4.3.5 Učešće u radu Foruma privrednih komora Jadransko – jonske regije

Forum privrednih komora Jadransko-jonske regi-je je osnovan 2001.godine.

Rad Foruma sa sjedištem u Ankoni se odvija kroz saradnju u okviru šest oblasti (okruglih stolova) i to: transport, turizam, zaštita mora, ribarstvo, žensko preduzetništvo, poljoprivreda; rad Arbitražnog suda i upravnih organa Foruma.

Aktivnosti:

XII Forum privrednih komora Jadransko jonske regije održaće se u Brindiziju na proljeće 2012.go-dine.

VII Kongres ženskog preduzetništva održaće se u trećem kvartalu 2012.godine.

5. PROJEKTI

5.1. Projekti koji se realizuju

5.1.1. Regionalna trgovinska logistika

Projekat regionalne trgovinske logistike biće re-alizovan pod vođstvom IFC (Međunarodna finansi-jska korporacija-dio Svjetske banke) sa ciljem da se stimuliše ekonomski razvoj zemalja zapadnog Balka-na daljim smanjenjem ograničenja trgovinske logis-tike i harmonizovanjem carinjenja na granici putem regionalne saradnje. Projekat će pomoći zemljama oko liberalizacije robne trgovine i daljeg usklađivanja sa pravilima EU, smanjenja troškova trgovine i regu-latorng i administrativna opterećenja vezang za re-gionalnu trgovinu koje ometa investicije.

Projekat finansira Evropska komisija. Učesnici u projek-tu su Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Hrvats-ka, Kosovo, Makedonija i Srbija.


[email protected]

7

PR

OG

RA

M R

AD

A P

RIV

RE

DN

E K

OM

OR

E C

RN

E G

OR

E Z

A 2

012.

GO

DIN

UPrivredna komora Crne Gore je koordinator za sve zem-lje učesnice za privatno-javno partnerstvo.

5.1.2. Nacionalni program za čistiju proiz-vodnju u Crnoj Gori

U organizaciji UNIDO-a, a pod finansijskim po-kroviteljstvom Vlade Republike Slovenije, realizuje se dvogodišnji projekat „Nacionalni program za čistiju pro-izvodnju u Crnoj Gori“, koji je fokusiran na aktivnosti izgradnje kapaciteta nacionalnih ekperata za uvođenje čistije proizvodnje i ekološki prihvatljivih tehnologija u odabranim privrednim sektorima. Projekat je počeo u 2010. godini. i sprovodi se u dvije faze. Prvom fazom projekta, obuhvaćene su kompanije iz sektora proizvod-nje hrane i pića, dok će u drugoj fazi učestvovati kompa-nije iz sektora turizma i ugostiteljstva.

Planirano je da se kroz projekat obuči 20 nacionalnih eksperata, dok bi 20 privrednih društava prošlo procedu-ru i dobilo preporuke za poboljšanje poslovanja.

Do kraja prve faze projekta preostalo je održavanje završne trening radionice, nakon koje slijedi izrada zav-ršnog izvještaja i brošure. Završetak prve faze se očekuje u toku prvog kvartala 2012. godine.

5.1.3. Evropski centar za informacije i ino-vacije Crna Gora – Enterprise Europe Net-work (EEN)

Evropska mreža preduzeća je najveća mreža na svijetu osnovana sa misijom da pomogne malim i srednjim preduzećima da iskoriste što je više moguće poslovnih šansi u Evropskoj uniji. Projekat je počeo 2008. godine. Trenutno je u toku druga faza projekta, koja traje do kraja 2012. godine.

Sa strane Crne Gore u projekat je uključen kon-zorcijum na čijem je čelu Direkcija za mala i srednja preduzeća, uz Mašinski fakultet iz Podgorice, Privrednu komoru Crne Gore i Business Start Up Centar iz Bara.

Cilj projekta je pružanje praktičnih informacija i pomoći malim i srednjim preduzećima u Crnoj Gori, sa ciljem lakšeg pronalaženja poslovnih partnera, uspostav-ljanje poslovne saradnje i joint ventura, učestvovanje na tenderima, pristup informacijama o pravnim aspektima i poslovnim regulativama u EU, informacije o programi-ma podrške, zakonodavstvu i rezultatima istraživanja koji se odnose na inovacije, posredničke usluge u trans-feru tehnologije i znanja, stimulisanje crnogorskih ma-lih i srednjih preduzeća da inoviraju, kao i informacije i pomoć o Okvirnim programima EU za istraživanje i tehnološki razvoj.

5.1.4. Implementacija CEFTA-e sa ciljem unapređenja internacionalizacije privrede u Jugoistočnoj Evropi

Cilj projekta je podrška implementaciji CEFTA u regionu i podrška komorama regiona da uzmu aktivnu ulogu u implementaciji ovog sporazuma. Projekat se realizuje u okviru Asocijacije balkanskih komora, uz podršku njemačke privredne komore DIHK, njemačkog Ministarstva za ekonomsku saradnju i razvoj, CEFTA sekretarijata i SEQVA njemačke agencije za pomoć privredi. U projektu učestvuju Privredne komore Albani-je, Bosne i Hercegovine, Bugarske, Crne Gore, Grčke, Hrvatske, Makedonije, Moldavije, Rumunije, Srbije i Turske.

Projekat je počeo u junu 2010. i trajaće tri godine.

U 2012. godini planirano je zajedničko učešće ko-mora potpisnica sporazuma CEFTA na Sajmu hrane u Budvi, regionalna konferencija o investicijama u CEFTA regionu, seminar o mjerama zaštite i rješavanju sporova, seminar o pozivima za predloge projekata.

5.1.5. TEMPUS projekat–Usavršavanje kadrova u Crnoj Gori-DEBUT -M

Glavni cilj ovog projekta jeste uspostavljanje partnerstva između visokoobrazovnih instituci-ja i preduzeća kroz poslovnu obuku za eksperte i menadžere kompanija u Crnoj Gori uz pomoć četiri univerziteta iz EU i dva univerziteta iz Crne Gore.

Projekat je počeo u januaru 2010. godine. Završetak je planiran za januar 2012. godine.

Za 2012. godinu se planiraju sljedeće aktivnosti: evaluacija kurseva održanih u 2012. godini (Market-ing i trgovina, Menadžment u turizmu i Upravljanje EU projektima), usavršavanje kadrova za nastavu iz ovih oblasti iz Crne Gore, rad na održivosti projekta i obuka za kontrolu kvaliteta.

5.1.6. TEMPUS projekat - Razvoj cjeloživotnog obrazovanja na Univerzitetu Crne Gore – Dellco

Cilj projekta je uvodjenje strateške podloge na Univerzitetu Crne Gore za cjeloživotno učenje, koja bi mogla, biti podloga i na nacionalnom nivou. Ideja je da se stvori povoljni okvir za pružanje kreiranja fleksibilnih puteva za nadogradnju obrazovanja kroz kurseve, module itd.

Projekat je počeo u 2011. i traje do kraja 2012. go-dine.


www.pkcg.org

8P

RO

GR

AM

RA

DA

PR

IVR

ED

NE

KO

MO

RE

CR

NE

GO

RE

ZA

201

2. G

OD

INU

SLUŽBENI DODATAK

Planirane aktivnosti u 2012. godini su: izrada baze podataka ponude i tražnje cjeloživotnog obrazo-vanja, izrada ICT sistema praćena završenih stude-nata, interna evaluacija, izrada i održavanje web site-a, studijska posjeta institucijama EU, okrugli sto o ulozi cjeloživotnog obrazovanja u društvu, krei-ranje procedura za uključivanje modula u sistem, radionica za metodologije, institucionalna podrška cjeloživotnom obrazovanju i priznavanju neformal-nog i informalnog učenja, dizajniranje pilot modula i okrugli sto o usvajanju smjernica.

5.1.7. GREEN projekat

Projekat se odnosi na širenje znanja o zaštiti životne sredine u sektoru proizvodnje hrane i proiz-vodnje građevinskog materijala.

Nosilac projekta je Unija komora Veneta. Pored Privredne komore Crne Gore, partneri u projektu su: Privredna komora Arada iz Ruminje, Privredna komora Herakliona iz Grčke, Privredna komora Bu-garske, Privredna komora Slovenije, Privredna ko-mora Plovdiva iz Bugarske, Tera Tehnopolis Ltd iz Hrvatske, Fondacija M.I.R. iz Makedonije, Institut Mihailo Pupin iz Srbije, Privredna komora Mersina iz Turske.

Projekat je počeo u martu 2010. godine i trajaće do juna 2012. godine.

5.1.8. WE - EEN projekat

Projekat WE - EEN je proširenje projekta GREEN. Projekat se odnosi na sektor elektronske industrije i na upravljanje otpadom. Odobren je 2011. godine i aktivnosti na njegovoj realizaciji počinju u januaru 2012. godine.

Kao i u GREEN projektu nosilac je Unija komora Veneta, a u projektu pored Privredne komore Crne Gore, učestvuju i Privredna komora Arada, Privred-na komora Herakliona, Privredna komora Bugarske, Privredna komora Slovenije, Privredna komora Plo-vdiva, Tera Tehnopolis Ltd iz Hrvatske, Fondacija M.I.R. iz Makedonije, Institut Mihailo Pupin iz Sr-bije i Bavarian Research Alliance iz Njemačke.

5.1.9. PACE – Partneri za Acquis usklađivanje i energetsku efikasnost

Cilj projekta PACE je olakšavanje procesa inte-gracije poslovne zajednice zapadnog Balkana, kao pripadnika civilnog društva, u Evropsku uniju, kroz: povećanje nivoa svijesti među kompanijama, u zeml-jama korisnicama, pri implementaciji odgovarajućeg

acquis communautaire; povećanje svijesti o pred-nostima efikasnog korišćenja energije među kom-panijama; povećan kapacitet komora zapadnog Balkana u cilju veće podrške preduzećima kada su ove dvije oblasti u pitanju; povećanje učešća komora u odlučivanju, sprovođenju politike i monitoringu; povećanu saradnju između komora zapadnog Bal-kana, kao i sa drugim relevantnim zainteresovanim partnerima.

Projekat je počeo u januaru 2011. godine, sa planiranim završetkom u maju 2012. godine.

Aktivnosti koje su planirane u 2012. godini:

Januar: Obuka za eksperte za energetiku, • Januar – februar: EUROCHAMBRES Trgov-• inska akademija,Januar – mart: Sprovođenje kontrole iz • oblasti energetske efikasnosti u kompani-jama,Mart: organizovanje događaja iz oblasti • primjene Acquis tj. prezentacija rezultata,April: izveštaji o kontroli u sektoru energe-• tike,Maj: organizovanje događaja u vezi ener-• getske efikasnosti tj. prezentacija rezultata o kontroli u oblasti energetike,Maj: završna konferencija - prezentacija oba • izveštaja.

5.1.10. Zaštita životne sredine i tehnologija obnovljivih izvora energije na Balkanu (LEG-GE 84)

Cilj ovog projekta je doprinos ekonomskoj raz-voju Balkana uz zaštitu životne sredine, kao jednom od prioriteta EU. Posebna pažnja će biti posvećena transferu znanja o legislativi EU iz ove oblasti.

Projekat je trebao početi u septembru 2011. go-dine, ali je odložen do početka 2012. godine. Planira-no je da Privredna komora Crne Gore bude domaćin sastanka kojim će zvanično otpočeti projekat.

5.1.11. Program podrške za žene u biznisu

Projekat ima za cilj da uspostavi prvu nacionalnu mrežu mentora za žene preduzetnice u Crnoj Gori. Ovu mrežu osnovaće Centar za preduzetništvo i privredni razvoj i Privredna komora Crne Gore, uz aktivnosti fokusirane na pružanje podrške preduzetništvu i razvoju privatnog sektora. Na-cionalna mreža mentora za žene preduzetnice će ohrabriti i podstaći žene u Crnoj Gori da unaprijede


[email protected]

9

PR

OG

RA

M R

AD

A P

RIV

RE

DN

E K

OM

OR

E C

RN

E G

OR

E Z

A 2

012.

GO

DIN

Uposlovanje kroz lični i priofesionalni razvoj.

Prijekat će imati trostruki pristup: mentorski rad, obučavanje i umrežavanje i biće realizovan kroz sljedeće aktivnosti:

Identifikovanje i biranje mentora za žene • preduzetnice;Identifikovanje i biranje žena preduzetnica • koje će pokazati interesovanje za ovaj pro-gram;Uspostavljanje programa mentorstva • između mentora i žena preduzetnica (odno-sa “mentor / preduzetnica”);

Prema planu projektnih aktivnosti program men-torstva počinje u januaru 2012. godine, a od februara će se organizovati praktični treninzi na sledeće teme: komunikacione vještine, upravljanje vremenom, zapošljavanje i motivacija ključnih ljudi u preduzeću, prepoznavanje mogućnosti za biznis, razvoj bi-znis plana, istraživanje tržišta i razvoj marketing plana, upravljanje porodičnim biznisom, strateško planiranje, pristup izvorima finansiranja, poreske obaveze i osnove računovodstva.

Predviđeno trajanje projekta je 15 mjeseci. Real-izacija je počela septembra 2011. godine i trajaće do decembra 2012. godine.

5.2. Kandidovani projekti tokom 2011. go-dine

5.2.1. Poziv: IPA program prekogranične sarad-nje Bosna i Hercegovina i Crna Gora – drugi poziv za dostavljanje predloga projekata:Razvoj zajedničkog turističkog proizvoda - Bosne i Hercegovine i Crne GoreCilj projekta je povećanje kapaciteta

turističkog sektora u prekograničnom području Crna Gora Bosna i Hercegovina kroz razvoj jedinst-venog turistickog proizvoda. Aplikanti u projektu su Privredna komora Crne Gore i Vanjskotrgovinska komora Bosne i Hercegovine, a partner je Centar za preduzetništvo i ekonomski razvoj. Planirano trajan-je projekta je 24 mjeseci

Razvoj institucionalnih veza i prostorne in-- frastruktureProjekat „Go Tourism Service“ treba da pod-- stakne organizacije koje posreduju u biznisu da prenose znanja u oblasti konsaltinga i obuka na zaposlene, nezaposlene, mala i srednja preduzeća i početnike u biznisu u sektoru usluga sa posebnim fokusom na

održivi zeleni turizam. Za ovaj projekat su aplicirali Ženski centar Trebinje i Društvo prijatelja rijeke Tare, a partneri su Privred-na komora Crne Gore, Austrijska federalna privredna komora, Privredna komora kan-tona Sarajevo, Regionalna komora Pančevo i Österreich Institut GmbH. Projekat čija je ukupna vrijednost 262.068,73 eura, trajaće 20 mjeseci.

5.2.2 Poziv: Evropska komisija – tender Europe Aid:Podrška implementaciji nacionalne strate-- gije za obuku lokalnih samouprava u Crnoj Gori.

5.2.3 Poziv: Trans-national cooperation projects on European Cultural Routes:Balkan Travel Culture-

5.2.4. Poziv: IPA Adriatic program prekogranične saradnje – drugi poziv za dostavljanje pred-loga projekata:NEXT – Zajednička platforma za podršku - istraživanju i tehnološkom razvojuBRAND – Poslovne veze jadranske regije kao - nove turističke destinacije

- ADRITECH – Inovacije vezane za e-vladu u makro jadranskoj regiji

CENTAR Blue Flag – Centri za nautički tur-- izam u jadranskoj regijiWELLFOOD – Promovisanje inovacija u - zdravoj hrani u jadranskoj regijiNETWORK FOR SUCESS – Mreža za pomoć - centrima za pokretanje biznisa u jadranskoj regiji

5.2.5. Poziv: IPA program prekogranične saradnje Srbija i Crna Gora – drugi poziv za dostavl-janje predloga projekata:

Promocija organske proizvodnje u Crnoj Gori i Srbiji. Projekat ima za cilj poboljšanje mikroekonomske klime kroz izgradnju ka-paciteta i podršku razvoju organske poljo-privrede kao održivog i brzorastućeg sektora u EU. Aplikanti u projektu su Privredna ko-mora Crne Gore i Regionalna komora Užice, dok su partneri Centar za preduzetništvo i ekonomski razvoj, Biotehnički fakultet Podgorica i Poljoprivredno savjetodavna služba Užice. Predviđeno je da realizacija projekta traje 18 mjeseci.


www.pkcg.org

10P

RO

GR

AM

RA

DA

PR

IVR

ED

NE

KO

MO

RE

CR

NE

GO

RE

ZA

201

2. G

OD

INU

SLUŽBENI DODATAK

5.2.6 Poziv: IPA program Jugo-istočna Evropa – četvrti poziv za dostavljanje predloga pro-jekata:CAST – Saradnja između malih i srednjih - preduzeća u regionu

6. SUDOVI – ARBITRAŽE PRI PRIVREDNOJ KOMORI CRNE GORE

Pri Komori djeluju Sud časti, Stalni izbrani sud i Spoljnotrgovinska arbitraža kao nezavisni organi, koji su samostalni u odlučivanju.

Kao vansudski oblik rješavanja sporova potrošača, shod-no posebnim nacionalnim propisima, pri Komori djeluje Arbitražni odbor za rješavanje sporova potrošača.

Promocija arbitražnog rješavanja sporova u privredi, kao značajna komoponeta unapređenja poslovnog am-bijenta, usmjerena u pravcu efikasnijeg izvršavanja ugo-vora i razvoja arbitražnih centara predstavlja značajnu aktivnost kojoj se treba posvetiti u narednom periodu.

U cilju promocije i unapređenja arbitraže, predviđena je saradnja sa regionalnim sudovima i centrima za arbitražu i medijaciju kroz saradnju sa Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ). Naime, dogovoreno je da Privredna komora Crne Gore u cilju unapređenja međunarodne trgov-inske arbitraže potpiše Sporazum o saradnji sa Insti-tutom za arbitražu Njemačke i centrima za arbitražu i medijaciju iz regiona. Izrada publikacija i drugog propagandnog materijala u cilju približavanja arbitraže privrednicima, je takođe značajna aktivnost koju treba preduzeti u cilju promo-cije ugovaranja arbitraže prilikom sklapanja ugovora u poslovnim odnosima.

Arbitražni odbor za rješavanje sporova potrošača će u 2012.godini nastaviti sa radom u novom sastavu. U cilju promocije Arbitražnog odbora za rješavanje sporova potrošača radiće se na izradi publikacija i organizovanju seminara.

7. ADMINISTRATIVNI POSLOVI I USLUGE

Komora će pružati i razvijati usluge za članice i druge zainteresovane strane po osnovu javnih ovlašćenja utvrđenih odgovarajućim zakonima ili drugim propisima.

Komora će u narednom periodu pružati sljedeće

usluge:savjetodavne (konsultantske) usluge;• informativne usluge u vezi sa radom organa • i udruženja Komore;informativne usluge u vezi sa ekonomskim • temama;obrazovne usluge u vezi sa neformalnim • obrazovanjem kadrova u privredi istandardne usluge po osnovu javnih • ovlašćenja.

7.1. Usklađivanje redova vožnje u međumjesnom i međunarodnom saobraćaju

U skladu sa Zakonom o drumskom saobraćaju (,,Službeni list RCG’’,broj 45/05 i ,,Službeni list CG,broj 75/10) i ,,Pravilima o načinu,postupku i kriterijumima za usklađivanje redova vožnje u međumjesnom prevozu i prevozu u međunarodnom drumskom saobraćaju’’ (,,Službeni list RCG’’, br.42/07 i 15/10), izvršićemo usklađivanje međumjesnih i međunarodnih redova vožnje.

Usklađivanje međunarodnih redova vožnje za se-zonu 2011/2012 – januar, februar i mart.

Usklađivanje međumjesnih redova vožnje za se-zonu 2012/2013 – mart, april i maj.

Usklađivanje međunarodnih redova vožnje za szonu 2012/2013 – novembar,decembar.

7.2. TIR karneti

TIR sistem je međunarodni tranzitni sistem za prevoz robe u drumskom saobraćaju, zastupljen u cijelom svijetu.

Međunarodno udruženje drumskih prevoznika - IRU (International Road Transport Union) je orga-nizacija iz Ženeve ovlašćena od strane UN da spro-vodi TIR Konvenciju.

TIR odjeljenje će biti angažovano na sledećim ak-tivnostima:

izdavanje TIR karneta, vraćanje i razduživanje • prema IRU ( kontinuirana aktivnost);prijem novih “držalaca” TIR karneta u TIR • sistem (TIR procedure) - kontinuirana ak-tivnost;učešće TIR odjeljenja Komore u radu komisi-• ja, radnih grupa i konferencije IRU;rad na ASK TIR sistemu ( prevod neophodne • dokumentacije, instalacija/ izmjena pro-grama u saradnji sa IRU ) – kontinuirana aktivnost ;


[email protected]

11

PR

OG

RA

M R

AD

A P

RIV

RE

DN

E K

OM

OR

E C

RN

E G

OR

E Z

A 2

012.

GO

DIN

U

Predstavnici Privredne komore Crne Gore će učestvovati u radu komisija, radnih grupa i na kon-ferencijama Međunarodnog udruženja drumskih prevoznika – IRU.

7.3. ATA karneti

ATA karnet je međunarodni carinski dokument koji se koristi za pojednostavljivanje privremenog uvoza roba u stranu zemlju s rokom važenja do godinu dana. ATA karnet izdaju i za njega garantuju nacionalne organizacije zemalja članica potpisnica ATA i Istanbulske konvencije.

Privredna komora Crne Gore je dio ovog garant-nog lanca od 1.decembra 2008.godine.

Predviđene su sljedeće aktivnosti u 2012.godini:izdavanje ATA karneta;• regulisanje aktiviranih carinskih potraživanja • nastalih po osnovu nerazduženih ATA kar-neta koje je izdala Privredna komora Crne Gore, kao i ATA karneta izdatih od strane inostranih garantnih udruženja;promovisanje ATA karneta i prednosti koje • oni donose.

7.4. Sertifikati i potvrde

U 2012.godini je predviđeno izdavanje:

Sertifikata o preferencijalnom porijeklu robe • (Certificate of Origin Form A),Sertifikata o porijeklu (Certificate of Ori-• gin),Sertifikata da je roba porijeklom iz treće • zemlje,Potvrda da se roba ne proizvodi u zemlji radi • oslobođenja od plaćanja carine,Potvrda o krajnjem korisniku (,,End User’’ • Certifikat).

PREGLED SAJMOVA U 2012.GODINI

Januar

Međunarodni sajam prehrambenih •proizvoda, hortikulture, agri kulture » Zelena nedjelja« Berlin, Njemačka, 20 – 29. januar

Međunarodni sajam namještaja, •unutrašnjeg enterijera CASA - 2012 Salcburg, Austrija, 25 – 28. januar

Februar

Međunarodni sajam hrane i pića •PRODEKSPO - 2012 Moskva, Rusija 13 – 17. februar

Međunarodni specijalizovani sajam •građevinarstva, stanovanja i uštede en-ergije BAUEN + WOHNEN SALCBURG Salcburg, Austrija 09– 12. februar

Medjunarodni sajam hrane Foodapest, •Budimpesta, Madjarska 05 – 08. februar

Međunarodni stručni sajam informatike •ITNT Beč, Austrija

Mart

Međunarodni sajam IT, telekomunikaci-•ja, softvera i usluga CEBIT - 2012 Hanorver, Njemačka 06 – 10. mart

Međunarodni sajam turizma •Berlin, Njemačka 07 – 11. mart

Međunarodni sajam prehrane pića i •ugostiteljske opreme GAST – 2012. Split, Hrvatska 07 – 11. mart

Međunarodni sajam namještaja KIEV •EXPO FURNITURE Kijev, Ukrajina 14 – 17. mart

Međunarodni sajam zanatstva i male •privrede I-H-M Minhen, Njemačka 14 – 20. mart

Međunarodna izložba putovanja i tur-•izma MITT 2012 Moskva, Rusija , 21 – 24. mart

Međunarodni sajam zdrave prehrane i •ljekovitog bilja Dubrovnik 29. mart – 02. april

Međunarodni Sajam turizma, ugos-•


www.pkcg.org

12P

RO

GR

AM

RA

DA

PR

IVR

ED

NE

KO

MO

RE

CR

NE

GO

RE

ZA

201

2. G

OD

INU titeljstva i trgovine „Trebinje 2011” mart

Međunarodni sajam hrane, pica i ugos-•titeljske opreme Salzburg, Austrija - mart

Međunarodni privredni sajam MO-•STAR 2012. Mostar, BiH 27 – 31. mart

Međunarodni sajam Gradnja i obnova , •Sarajevo; BIH 28 mart - 31. mart

April

Međunarodni sajam tehnologije, au-• tomatizacije i inovacija HANNOVER MESSE 2012. Hanover, Njemačka 23 – 27. april

Sajam građevinarstva, Beograd , Repub-• lika Srbija 24 – 28. april

Maj

Međunarodni Sajam hrane •„TUTTO FOOD”Milano 08 -11. maj

Međunarodni poljoprivredni sa-•jam Novi Sad, Republika Srbija 12 -18. maj

Jun

Međunarodni sajam tehnike pakovanja •ROSUPAK Moskva, Rusija 18 – 22. jun

Avgust

Međunarodni sajam poljoprivrede i pol-•joprivrednih mašina AGROKOMPLEX Nitra, Slovačka 23– 26. avgust

Septembar

Međunarodni sajam mašinogradnje •IMT/MSV Brno, Češka Republika 10 – 14. septem-bar

Međunarodni sajam automobila, •opreme i sistema za teretni i putnički saobraćaj IAUTOMEHANIKA, Frank-furt, Njemačka 11 – 16. septembar

Međunarodni Sajam Poljoprivrede i •Prehrambene industrije - Banja luka 12-16. septembar

MOS –Međunarodni obrtnički •sajam Celje, Slovenija 12 – 19. septembar

Levantski sajam Bari, Italija, septembar •2012

Međunarodni jesenji Zagrebački velesa-•jam Zagreb, Hrvatska 19 – 23. septembar

Međunarodni sajam tehnike 2012 Plov-•div, Bugarska 26 – 01. oktobar

Međunarodni jesenji sajam HERBST-•MESSE 2012 Grac, Austrija; 26. septembar – 01. oktobar

Oktobar

Generalni sajam BiH ZEPS •2012 Zenica, BiH 02 – 06. oktobar

Međunarodni sajam tehnike TEHNO-•MA - 2012 Skoplje, Makedonija, 16 – 20. oktobar

Međunarodni sajam građevinarstva, •Split, Hrvatska SASO 2012 24 - 28. oktobar

Međunarodni Sajam građevine •SAIE 2012, Bolonja, Italija 18 – 21. oktobar

Međunarodni sajam informacionih teh-•nologija, medija i komunikacija SYSTEMS – 2012 Minhen, Njemačka

Novembar

Međunarodni sajam namještaja •/UFI/ -Beograd, Srbija 12 – 18. novembar

Međunarodni sajam •trgovine KLIK - EXPO, Tirana 25– 30. novembar

Međunarodna izložba komercijalne •turističke industrije EIBTM – 2012 Barselona, Španija, 27– 29. novembar

U realizaciji navedenog plana moguće su izmjene koje ce zavisiti od interesa privrede Crne Gore.

Predstavnici PKCG učestvovaće i na sajamskim manifestacijama u Crnoj Gori, a posebno u Budvi u okviru programskih aktivnosti Jadranskog sajma Budva (informacioni štand ili susreti privrednika).

GLASNIK PKCG / januar 2012 - Privredna komora Crne Gore...dugoročnih izvora finansiranja. Ukoliko...

Documents

Transcript of GLASNIK PKCG / januar 2012 - Privredna komora Crne Gore...dugoročnih izvora finansiranja. Ukoliko...