GJETJET E VROJTIMITMBI

DISA ASPEKTE TË KLIMËS SË INVESTIMEVE

MBLEDHJE E KËSHILLIT TË INVESTIMEVE

29 JANAR 2019

1

PËRMBAJTJA

I. Hyrje

II. Profili i Bizneseve të Përgjigjura

III. Gjetje & Rekomandimeve

IV. Konkluzione

2

I. HYRJE

Objektivi i Anketës:Evidentimi i ecurisë së shqetësimeve kryesore të biznesit të raportuara gjatë anketimeve të Sekretariatit2015-2018, me fokus:

• Inspektimin Tatimor dhe Marrëdhëniet me Administratën Tatimore• Informaliteti• Rimbursimin e TVSH-së

Metodologjia:• Anketim bazuar në pyetësor standart: Kampioni 346 (2018), 146 (2017) 110 (2015)• Anketa e plotësuar në mënyrë anonime online/Pyetësor i strukturuar• Publikuar në Shqip dhe Anglisht në faqen e internetit të KI (Korrik-Shtator 2017, Korrik-Shtator

2018).• Dërguar me e-mail në rreth 1.000 adresa biznesi, të zgjedhura në mënyrë rastësore nga databaza

me 10.357 kompani, e krijuar nga burime zyrtare - QKB, DPT dhe databaza e konsultimeve të KI2015-2018

• Kampioni u përgatit që të jetë përfaqësues në nivel kombëtar, në përputhje me shpërndarjen ebizneseve sipas sektorëve dhe rajoneve

• Kontaktuar me telefon rreth 1.000 biznese. 350 kompani iu përgjigjen anketës me një “responserate” prej 70%.

• Bashkëpunim me EPOKA për sensibilizim e bizneseve, sqarimin e pyetësorit dhe pyetjeve,• Përpunim i të dhënave është realizuar nga Sekretariati i KI, duke përdorur SPSS

3

II. PROFILI I BIZNESEVE TË PËRGJIGJURA

12/20/18 4

5% 5%12%

72%

18%11%

39%47%

Industri/prodhim Ndërtim Tregti Shërbime

Shpërndarja e Bizneseve Sipas Sektorëve

2018 2017

40%

19%

41%

17%

5%

78%

Deri në 5 milionëALL

5 – 8 milionë ALL Mbi 8 MilionëALL

Bizneset sipas Xhiros

2018 2017

27%

62%

10%7%

74%

18%

Pa përgjigje Vendas Huaj

Klasifikimi sipas Pronësisë

2018 2017

II. GJETJE

5

III. SHPËRNDARJA E KONTROLLEVE TATIMORE(2013-2018)

6

Vihet re një shpërndarje e balancuar e tipologjisë së kontrolleve tatimore në 2018 krahasuar me 2015.

2017/2018 është rritur numri i kontrolleve tatimore dhe është ulur numri i inspektimeve tatimore.

Numri i inspektimeve në terren është reduktuar ndjeshëm për bizneset e mëdha në krahasim me 2015-2016, ndërkohë që kemi rritje të kontrolleve të plota.

28% 21% 19% 19%33% 33%

36%37% 34% 35%

31% 33%

36% 42% 47% 46%35% 34%

2013 2014 2015 2016 2017 2018

Kontroll Tatimor Vizite Fiskale Inspektim

24% 16% 14% 16%36% 34%

37%38% 34% 34%

29% 30%

39% 46% 52% 50%35% 37%

2013 2014 2015 2016 2017 2018

Shpërndarja e Kontrolleve Tatimore për Bizneset me Xhiro Vjetore mbi 8 Mil Lek (2013-2018)

Kontroll Tatimor Vizite Fiskale Inspektim

III. Kontrolli Tatimor – sipas Sektorëve

Mënyrat e kontrollit të përputhshmërisë medetyrimet fiskale janë diversifikuar sipassektorëve

Tregti dhe indistri dominojnë vizitat fiskale

Shërbimet kanë shpërndarje të balancuar mesvizitave fiskale, kontrolleve dhe inspektimeve

7

23%13% 13% 18% 22% 27%

34%36% 32% 30%

47%51%

43% 51% 55% 52%31%

22%

2013 2014 2015 2016 2017 2018

Tregtia

Kontroll Tatimor Vizite Fiskale Inspektim

38% 32% 27% 22%36% 35%

44%45%

45% 49% 30% 31%

19% 23% 27% 29% 35% 33%

2013 2014 2015 2016 2017 2018

Shërbimet

Kontroll Tatimor Vizite Fiskale Inspektim

21% 24% 23% 19%38% 32%

43% 37% 32% 30%

29% 40%

35% 39% 45% 51%34% 28%

2013 2014 2015 2016 2017 2018

Industri/Prodhim

Kontroll Tatimor Vizite Fiskale Inspektim

III. Profesionalizmi i Inspektorit Tatimor & Qartësia e Raportit të Kontrollit 2015 – 2018

12/20/18 8

Bizneset raportojnë përmirësim të profesionalizmit dhe qartësisë së dokumentacionit përgatitur nga inspektorët tatimorë në shkallë të mesatarizuar.

Ka ende hapësira për përmirësim, 64% e bizneseve mendojnë se inspektorët janë profesionalë.

11%

27%

32%

18%

8%

17%

45%

24%

10%

4%

17%

47%

23%

7%

7%

0% 13% 25% 38% 50%

Shume profesional

Profesional

Disi profesional

Jo Profesional

Shume jo profesional

Mesatare e Vlerësimit mbi Profesionalizmin e Inspektorit Tatimor

2018 2017 2015

13%

31%

28%

11%

11%

18%

43%

22%

10%

8%

20%

53%

18%

5%

4%

0% 15% 30% 45% 60%

Shumë i qartë

I qartë

Disi i qartë

I paqartë

Shumë i paqartë

Mesatare e Vlerësimit për Qartësinë e Raportit të Kontrollit

2018 2017 2015

III. Proçedura dhe Afatet për Rimbursimin e TVSH-së

9

Gjatë 2018 përmirësimet e vëna re në rimbursimin e TVSH-së në 2017, nuk kanë qënë të qëndrueshme, rimbursimet vetëm mbas kontrolleve tatimore dhe ato që zgjatin më shumë se 30 ditë janë rritur në krahasim me vitin 2017.

5%

87%

3%

5%

34%

55%

7%

3%

22%

74%

4%

0%

Automatikishtnga sistemi

Pas kontrollittatimor perkatës

Pas ankimit tuaj

Tjetër

2018 2017 2016

11%

34%

23%

31%31%

21%

31%

17%13%

35%

22%

30%

Brenda 30diteve

30 - 60 ditë 60 - 90 ditë Mbi 90 ditë

2016 2017 2018

III. A ka ndikuar rimbursimi i TVSH-së në vendimin e eksportuesve për të investuar?

10

Vetëm 16% e kompanive eksportuese kanë deklaruar se vonesat në rimbursimin e TVSH-së kanë ndikuar vendimin e tyre për investime.

Kompanitë varen gjithnjë e më pak nga rimbursimi i TVSH-së në vendimmarrjen e tyre për investime.

65%

40%

16%

0%

18%

35%

53%

70%

2016 2017 2018

PO Linear (PO)

III. Qartësia e Informacionit të ofruar për Tatimpaguesit

11

Qartësia dhe saktësia e informimit i bizneseve nga autoritet tatimore ka ardhur në përmirësim të vazhdueshëm gjatë periudhës 2015-2018.

2%

22%

44%

25%

7%9%

35% 36%

11%

3%

13%

52%

22%

9%

4%

0%

15%

30%

45%

60%

Shume i qartë I qartë Disi i qartë I paqartë Shumë i paqartë

2015 2017 2018

III. Dijeni e biznesit mbi sistemin e riskut dhe trajnime të ofruara nga AT

12/20/18 12

Shkalla e informimit të bizneseve mbi sistemin e riskut është ulur gjatë 2018.

Shkalla e njohjes dhe trajnimit të biznesit në lidhje me sistemin e riskut në identifikimin e mos-përputhshmërisë ligjore ka ardhur në rënie.

39%

67%

47%

PO

A jeni në dijeni të sistemit të riskut?

2015 2017 2018

15%

20%

15%

PO

A jeni trajnuar nga AT?

2015 2017 2018

III. Vlerësim mbi kënaqësinë nga

shërbimet elektronike të tatimeve

13

Bizneset raportojnë nivel kënaqësie në rritje në lidhje me shërbimet elektronike tëtatimeve për vitin 2018, krahasimisht me 2015 dhe 2017.

26%

55%

15%

2%

2%

26%

51%

18%

4%

2%

25%

49%

21%

3%

3%

Shumë ikënaqur

I kënaqur

Disi ikënaqur

I pakënaqur

Shumë ipakënaqur

2018

Saktësia e përpunimit të të dhënave Besueshmëria e të dhënave Aksesi në e-sistem

19%

56%

23%

2%

1%

14%

59%

21%

4%

2%

8%

55%

28%

6%

3%

2017

11%

45%

29%

12%

4%

12%

37%

30%

13%

8%

10%

33%

35%

15%

7%

2015

III. A ndesheni me konkurrencë informalenë sektorin ku operoni dhe si shfaqet?

14

Shkalla e informalitetit e perceptuar nga bizneset dhe e raportuar si konkurencë nga aktiviteti informal në sektor karakterizohet nga një trend negativ

Informaliteti është ulur me 14% në periudhën 2015-2018

Rënia e informalitetit karakterizohet nga ulje e evazionit fiskal

Praktikat korruptive mbeten një problem mjaft i ndjeshëm për biznesin

78%68% 64%

2015 2017 2018

Shkalla e informalitetit

17%20% 23%

39%

17%

30%

22% 21%

Mosrregjistrim Korrupsion PunësimInformal

Shmangietaksash

Natyra e Informalitetit

2017 2018

III. A ka vetë biznesi një strategji për të ulur informalitetin?

12/20/18 15

Vetëm 12.1% e bizneseve deklaruan në 2018 se kanë një strategji për të ulur aktivitetin ekonomik të pa formalizuar.

Ulja e informalitetit është reflektuar edhe në uljen e numrit të bizneseve që kanë strategji për formalizimin në 2018 krahasuar me 2015.

28%

17%

12%

2015 2017 2018

Po, kam strategji për uljen e aktivitetit informal në biznesin tim

III. Apelimi Tatimor, Shtator 2017- Qershor 2018

Vetëm 16% e kompanive kanë apeluar vendimin e inspektimit tatimor; nga ata që kanë apeluar vendimin, 89% e kanë dërguar vendimin për ndjekje administrative tek Drejtoria e Apelimit (93% të rasteve) ose KSHAT (7% të rasteve).

Vendimet e Apelimit në 71% të rasteve kanë qenë në favor të administratës tatimore; 61% e kompanive nuk janë dakord me vendimin; nga ato që nuk janë dakord vetëm 35% i drejtohen gjykatës.

84%

16%

A ka apeluar kompania juaj rezultatet e inspetimit tatimor?

Jo

Po

11%

89%

A keni apeluar vendimin e inspektimit përmes një

ankimimi administrativ?

Jo

Po

93%

7%

Cili ishte autoriteti administrativ ku ju keni apeluar vendimin e

inspektimit tatimor?

DAT (Drejtoria eApelimitTatimor)

KSHAT(Komisioni iShqyrtimit tëApelimeveTatimore)

71%

29%

Vendimi mbi apelimin ishte në favor të kujt?

Në favorin eadministratëstatimore

Në favorin ebiznesit tuaj

35%

28%

14%

5%

19%

Si do ta vlerësonit nivelin e marrëveshjes me vendimin e apelimit?

Aspak Dakord

Nuk jam dakord

Disi dakord

Dakord

Shumë dakord

65%

35%

E keni çuar vendimin e ankimimit në gjykatën

administrative?

Jo

Po

16

III. Faktorët që nxisin Informalitet – Anketimi 2018

17

Faktorët që nxisin informalitet: Konkurrenca e padrejtë, praktikat korruptive tëbiznesit, barra fiskale e shkaktuar edhe nga rritja e taksave dhe tarifave lokale.

3%

3%

1%

1%

2%

1%

1%

0%

0%

6%

4%

1%

15%

18%

17%

7%

1%

1%

18%

14%

9%

2%

2%

4%

1%

20%

7%

48%

51%

50%

45%

49%

52%

40%

50%

39%

25%

28%

39%

38%

29%

26%

52%

28%

53%

0% 30% 60% 90% 120%

Kompleksiteti i legjislacionit tatimor

Zbatimi në praktikë i legjislacionit tatimor

Barra fiskale – TAP/Tatim Fitimi/TVSH

Barra Fiskale - Taksa dhe Tarifa Lokale

Kontrollet Tatimor

Marrëdhëniet me Administratën Tatimore

Konkurrenca e padrejte

Përputhshmëria me kërkesat ligjore

Niveli i Korrupsionit

Aspak i rëndësishëm I parëndësishëm Disi i rëndësishëm I rëndësishëm Shumë i rëndësishëm

IV. KONKLUZIONE

18

Gjatë 2018, krahasuar me 2015, mekanizmat e sigurimit të përputhshmërisë më detyrimet e administrimit fiskal janë balancuar dhe përshtatur me specifikat e sektorëve dhe nivelin e riskut

Përmirësimet e vëna re gjatë 2015 në sistemin e fiskut duhet t’u sigurohet qëndrueshmëria nëpërmjet përmirësimit të qëndrueshëm në trend te profesionalizmit të inspektorëve dhe komunikimit me biznesin

Informaliteti pas shumë përpjekjesh dhe politikave qeveritare ka hyrë në një trend rënës, ky është një momentum pozitiv për forcimin e mekanizmave të formalizimit të ekonomisë

Praktikat korruptive dhe barra fiskale, sidomos rritja e barrës fiskale në nivel lokal ngelen shqetësime për biznesin në përpjekje për formalizim

Komunikimi me biznesin dhe informimi i tij në KOHË mbi ndryshimet proceduriale DHE ligjore SHUME DINAMIKE se fundmi mbetet faktor përcaktues në përmirësimin e klimës së investimeve dhe të të bërit biznes

Ndërkohë që sipas MF është rritur niveli i rimbursimit të TVSH-së në vlerë, ritmi i rimbursimit të kompanive të vogla perceptohet në ulje në 2018? Ndoshta është një moment për të reflektuar mbi balancën midis rimbursimit të projekteve të mëdha, raportit me kërkesat dhe nivelin e rimbursimit të ndërmarrjeve të vogla?

FALEMINDERIT !

www.investment.com.al

19