GIPUZKOAKOHITZA

Atsedenik gabeko

zarata

Donostiako metroaren obrek batik bat gauez eragindako «zarata jasanezina» salatu dute herritarrek b 2-3

‘Nuarbe, 29 urteko soka’Nuarbe sokatira taldearen ibilia

biltzen duen liburua kaleratu dute

8Elkarrizketa Luciano Juaristi‘Atanillo’: «Final bat irabazi etasegituan ipini ninduten osabaren pare»

4Ostirala

2019ko apirilaren 26aX. urtea396. zenbakia

www.gipuzkoa.hitza.eusgipuzkoa@hitza.eus

IÑAKI A

GIRRE / IRUTXU

LOKO HITZA

2 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko apirilaren 26aAstekoa

Eider Goenaga LizasoDonostia

Apirilaren 8an,Eneko GoiaDonostiakoalkateak Tele-donostiren bi-dez erantzun

zien metroko obrek kaltetutakoAmara Zaharreko bizilagunen es-kaerei: aurrerantzean obrak ez zi-ren gehiago gauez egingo. Ez zuenzehaztu, ordea, gaua zeri deitzenzion; hurrengo egunetan, metro-aren igarobidea zulatzeko maki-nek 23:00k pasatxo arte jarraitzenzuten lanean, eta 07:00etan has-ten ziren berriro zarata egiten.Apirilaren 17an, berriz, Donostia-ko Udaleko alderdiek mozio batonartu zuten, non obren geldial-dia zehazten zuten 22:00etatik08:00ak arte. «Atzo [herenegun] berandua-

go ere ibili ziren lanean; baina, ti-ra, egia da jada ez direla gau osoanaritzen, eta hori nahikoa ez, bainaasko da guretzat», azaldu du Ele-na Herradorrek, Amaragaina ka-leko bizilagunak. «Gure kalean,ordea, gau osoan aritzen diraoraindik», erantzun du, bereha-la, Naiara Puertasek. Antiguan bi-zi da, Mikelete pasealekuan, etaapirilaren 3an entzun zuen lehen-dabizikoz makinen zarata. Puertasek beldurrez begiratzen

die ondoan dituen Amara Zaha-rreko bi bizilagunei. «Zuek kon-tatzen ari zareten horren hasierannago ni, eta beldur naiz ez ote du-dan prozesu osoa bizi beharko».

Gauerdia iristear zela, sekulakozarata entzun nuen bat-batean.Etxetik atera nintzen eskailereta-ra, izututa, ez nekien zer izan zite-keen halako soinua ateratzenzuena». Gau haren ostean, baina,etenik ez zuen izan zaratak. «Etaez da zarata soilik, etxeak dardaraegiten du etxepean zulatzen arizaizkizunean, eta belarrietan ta-

poiak jarrita ere ez da nahikoa»,azaldu du Urrak. Gainera, tapoiakerabiltzearen ondorioz, bertigoa-rekin hasi zen Urra, eta erabiltze-ari utzi behar izan zion. Herrado-rrek kontatu duenez, bere etxeanpitzadurak agertu dira lurpeanzulatzearen ondorioz. «Oraindikzain nago kalte horiek peritu ba-tek neurtzeko. Baina pentsa nola-

Amara Zaharreko bizilagunen protestei esker, auzo horretan gelditu egin dituzte, gauez, Donostiakometroaren obrak. Antiguan, ordea, gauez ere lurra zulatzen jarraitzen dute. Antsietatea, burukomina, bertigoa... 24 orduz obren burrunba entzun beharrak eragindako hainbat ondorio dira horiek.

Gauez lanean jarraitzen dute

Puertasi aste honetan egin diotezarataren neurketa etxean, bainaduela hiru aste eskatu zuen. «So-nometrorik ez zutela erantzun zi-daten udaltzainek. Hiru aste egondira sonometro gabe». Puertasberandu iristen da lanetik etxera,00:30 inguruan. «Eta lo hartzekoedozer egiteko prest nago; orain-goz, obran eta fabriketan erabil-

tzen dituzten belarrietako babe-sekin ari naiz lo egiten. Ez dira ba-tere erosoak, gora begira bakarrikegin daiteke lo, baina zaratatikbabesten dute».

Zarata eta dardaraMarisa Urra Osasun kaleko bizila-gunak oso gogoan du noiz hasizen dena. «Otsailaren 22a zen.

Naiara Puertas, Elena Herrador

eta Marisa Urra, metroko obrak

kaltetutako bizilagunak,

herenegun, Donostian. J. C. RUIZ / FOKU

koa den dardara, etxea bera ere

pitzatzen bada».

Zaratak metroaren obrekin lo-

tuta zeudela ikusita, Urra eta He-

rrador ate joka hasi ziren, nor bere

aldetik: 010 udaletxeko arreta te-

lefonora, Obra eta Proiektuen zu-

zendaritzara, Udaltzaingora, To-

pogunea bulegora, Eusko Jaurla-

ritzara... «Epaitegian ere aurkez-

tu nuen salaketa», dio Herrado-

rrek.

Auzoan soinu neurketa ugari

egin dituzte udaltzainek, baita

ETS Euskal Trenbide Sarea enpre-

sak berak ere. Martxoaren 6an

lortu zuen Urrak udaltzainek bere

etxean lehen neurketa egitea:

«00:30 inguru etorri ziren, eta

neurketak 52,62 eman zuen. Izu-

garrikeria da, ia baimendutakoa-

ren bikoitza». Udal ordenantza-

ren arabera, 27 dezibelekoa da

gehienezko soinua, eta Jaurlari-

tzaren arabera, 30ekoa. «Harria

txikitzeko makina buru barruan

edukitzea bezala da. Batzuetan,

gelditzen denean, lo hartuko du-

zula sinisten hasten zara, baina

berriro jartzen dira martxan, eta

hori okerragoa da», dio Urrak.

Osasun arazoakHiru gau eta hiru egun lo egin

gabe igaro zituen Herradorrek.

«Jasanezina zen», dio. Ordutik,

astean behin edo bitan gurasoe-

nera edo lagunen baten etxera

joan izan da lotara. «Okerrena

da, azkenean, zure etxea bortxatu

egin dutela. Etxe barruraino sartu

balira bezala sentitzen zara; loa,

atsedena eta bizimodua bera la-

purtu dizkizute, eta, gainera,

etxetik bota zaituztela sentitzen

duzu». Zefaleak eta antsietatea

izan zituen Herradorrek tunela

egiteko makinak bere etxepetik

igaro zirenean. «Eta oraindik ez

dut gainditu. Nahiz eta gauez ez

diren ari, edozein momentutan

hasiko direla sentitzen dut, eta

makinaren zarata entzuten has-

ten naizenean korapiloa egiten

zait tripan, larritasuna eta beldu-

rra sentitzen dut».

Bakarka jotako ate guztien

errepasoa egin dute Urrak eta He-

rradorrek, eta adi-adi begiratzen

die Puertasek, berak bide bera

urratu beharko duela sinetsita.

«Baina, bakarka, alferrik da»,

dio Herradorrek: «Neurketak

egiten dizkizute, udaltzainak

etortzen dira etxera, ETSko or-

dezkariarekin hitz egiten duzu,

epaitegietara jotzen duzu... Baina

gero eta babesgabeago sentitzen

zara; ETSko ordezkari Patxi Agi-

rrek jada ez dit telefonoa hartzen,

eta udaltzainek ere esan izan di-

date ez deitzeko gehiago, nire

kexa jasoa dutela dagoeneko...».

Auzotarrak elkartu zirenean

hasi ziren lorpen txikiak ikusten.

180 sinadura lortu eta

udalean aurkeztu zituz-

ten, kontzentrazioa egin

zuten Giza Eskubideen

Zinemaldian, Teledonos-

titik deitu zieten euren

kexa azaltzeko... Eta zu-

zenean ez bada ere, tele-

bista bidez erantzun egin

zien alkateak. Joan den

astean, berriz, Pilar Ara-

na Mugikortasun eta Ga-

rraio zinegotziarekin bil-

du ziren. Hark erantzun

zien ez zutela aurreikusi

metroko lanek halako

kaltea egingo zienik bizi-

lagunei. «Baina, nola ez

zuten, bada, aurreikusi-

ko, gure auzoan gertatu-

takoa aurrez gutxienez

beste bi tokitan gertatu

bada?», galdetu du, ha-

serre, Herradorrek. Mor-

lansen eta Zarautz hiribidean an-

tzeko prozesua egin behar izan

zuten bizilagunek, obrak gauez

egiteari utzi arte.

«Denbora irabazteko estrate-

gia argia» ikusten dute hirurek

jokabide horren atzean. «Auzota-

rrak antolatu eta protesta publi-

koak hasi arte ez dute ezer egiten,

nahiz eta ondo baino hobeto daki-

ten zer gertatzen den. Bitartean,

makinek zulatzen jarraitzen dute,

eta obrak gauez gelditzen dituzte-

nerako, zulatu beharreko ia guz-

tia zulatuta dago», salatu du He-

rradorrek. Urra ez da batere fio.

«Nik uste dut oraingoz gelditu di-

rela, baina ez dutela bukatu... Iku-

siko dugu zer gertatzen den udal

hauteskundeen ostean».

Joan den astean, legealdiko az-

ken udalbatzarrean, alderdiek

onartu zuten mozioa aipatu du

Puertasek. «Udalean mozio bat

onartu bazen, obrak gauez geldi-

tu behar zirela esanez, eta PPk ez

beste guztiek babestu bazuten,

zergatik ez dute aplikatzen Do-

nostia osoan? Antiguan ere bai...

Kontua da, nire ustez, mozio hori

hitz politak baino ez direla, non

alderdiek eskaera egiten dioten

udalari; baina erabakia udal go-

bernuarena da», azpimarratu du

Puertasek. «Udalarena eta Eusko

Jaurlaritzarena», gehitu du He-

rradorrek: «ETSk badaki zertan

ari den, badaki nolako kaltea era-

giten digun bizilagunei, baina,

hala ere, jarraitu egiten du gauez

zulatzen, eta Udalak baimena

ematen dio horretarako, lehen

momentutik jaso baitituzte Udal-

tzaingoan kexak eta neurketak.

Nik biak egiten ditut tortura ho-

nen erantzule».

Urraren esanetan, ia zaratare-

na baino okerragoa da «engaina-

tua sentitzea. Eta hori da egiten

ari direna, engainatu egiten gai-

tuzte, oso ondo dakitelako zer ari

den gertatzen. Baina ez dute neu-

rririk hartzen, bizilagunen kexa

ozenegia den arte. Sekulako ba-

bes falta sentitzen duzu, eta hori

da okerrena».

Prozesu honetan, Satorralaia

plataformaren laguntza jaso dute

Amara Zaharreko bizilagunek,

eta haiekin oso eskertuta agertu

da Herrador. «Lanketa bat egiten

ari gara orain, metroaren obrak

sufritzen dituzten bizilagunek

nola jardun jakin dezaten. Proto-

kolo bat da, gu bezala itsu-itsuan

ate joka ibili beharrean, jendeak

jakin dezan nora jo behar duen.

Izan ere, luze joko dute obra

hauek, eta, orain artekoa ikusita,

donostiar gehiago ere egongo dira

beharrean».

GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko apirilaren 26a 3Astekoa

Elkarretaratzea,gaur arratsaldean

RDonostialdeko metroa-

ren proiektuari hasiera

hasieratik egin dio aurre Sato-

rralaia bizilagunen mugimen-

duak, eta kontrakotasun hori

agertzera deitu du beste

behin ere, gaur arratsaldean.

Easo eta Arrasate kaleen

izkinan egingo dute elkarre-

taratzea, metroaren obretan,

18:30ean.

Satorralaiaren arabera,

hainbat eta hainbat arrazoi

daude metroaren kontra ego-

teko: metroak ez diela hiria-

ren mugikortasun beharrei

erantzuten, bizilagunak kalte-

tzen dituela, berriki egindako

zundaketa geoteknikoek fal-

ta diren obren ziurgabetasu-

na agerian utzi dutela, area-

tzen gainean eraikita dauden

eraikinen egonkortasunari

eragiteko arriskua dagoela,

hirigintza negozioak helburu

dituen hiri eredua eta hirigu-

nearen merkantilizazioa sus-

tatzen dituela...

Horrez gain, «Donostian pi-

latzen ari diren hirigintza jar-

duera polemiko eta erasoko-

rren biderkatzea errefusatze-

ko» Donostia Defendatuz

koordinakundeak manifesta-

ziora deitu du maitzaren

4rako, eta manifestazioan

parte hartzera deitu du Sato-

rralaia plataformak. «Gure iri-

tziz, Donostian metro bat erai-

kitzea hiria modu atzeraezine-

an eraldatzen ari diren

egitasmo larrienen artean na-

barmentzen da».

Bi mobilizazio horiez gain,

Amara Zaharreko bizilagunek

mahai inguru bat antolatu

dute maiatzaren 9an, Easo ka-

leko Karmeliten elizan. Orain

arte obrak egin dituzten auzo-

etako bizilagunek hitz egingo

dute bertan, eurek bizi izan-

dakoa azalduz.

Edozer egiteko prest nago;oraingoz, fabriketan erabiltzendituzten belarrietakobabesekin ari naiz lo egiten»Naiara PuertasAntiguako bizilaguna

«Ez da zarata soilik, etxeakdardara egiten du etxepeanzulatzen ari zaizkizunean, eta tapoiak ez dira nahikoa»Marisa UrraAmara Zaharreko bizilaguna

«Etxe barruraino sartu balirabezala sentitzen zara; loa, atsedena eta bizimoduabera lapurtu dizkizute»Elena HerradorAmara Zaharreko bizilaguna

‘‘

4 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko apirilaren 26aElkarrizketa

Aitziber Arzallus Azkoitia

Luciano Juaristi (Azkoitia, 1932)da bizirik dagoen buruz burukotxapeldunik zaharrena. Biziriketa sasoian dago, gainera. Ibilerabizkorra, buru argia eta hizketagarbia ditu, eta atzokoak balirabezala kontatzen ditu orain seihamarkadako kontuak. Askoren-tzat inoizko pilotaririk onena izanzenaren, Mariano Juaristi AtanoIII.a-ren iloba da Luciano, atano-tarretan hamargarrena, AtanoX.aeta Atanillogisa ezaguna. Nolako familia zenuen?

Aita, ama eta bost anai-arreba gi-nen etxean; bi anaia nituen zaha-rragoak, eta bi arreba gazteagoak.Herrian beste askoren moduan,justu antzean bizi ginen gu ere.Orduan, bost edo sei familia zirenhobeto jaten zutenak, eta horinahikoa zen aberats izateko.Eskolara joan zinen?

Joango nintzen, baina, egia esate-ko, ez naiz gogoratzen. 7 edo 8urte nituela orban bat azaldu zi-tzaidan biriketan, eta erabatekoatsedena eta hobeto jatea beharnituela esan zion medikuak ama-ri. Han gelditu ziren nire eskolak.Denbora asko egin zenuen etxe-

an gaixorik?

Ez dakit, neuk ez dut gogoan gai-xorik egon nintzenik ere, bainalaster hasi nintzen lanean. Amakarrandegira bidali ninduenbehin, eta arrandegikoak esan zi-dan arraina bezeroei banatzen la-guntzen banion etxerako doanemango zidala. Orduan gauzahandia zen etxera jana eramatea,eta hantxe hasi nintzen. Bi edohiru urte egingo nituen han. Etxeazpiko alpargata fabrikan hasinintzen lanean gero.Izan zenuen beste lanik?

15 urte nituela, Soraluzeko kanoifabrikan hasi ginen lanean adin

bertsuko zortzi azkoitiar. Ofizioaikastera gindoazelakoan joan gi-nen hara. Gaur egun unibertsita-teko ikasketak izatearen parekoazen orduan ofizioa izatea. Gustu-ra aritu nintzen han; aitak bainogehiago irabazten nuen. Han pa-satzen genuen astea, eta larunba-tetan oinez etortzen ginen Azkoi-tira. Urtebete pasatxo egin nuenhan. Orduan entzun nuen lehe-nengo aldiz eventualhitza. Lanikez zegoela eta, etxera bidali gin-tuzten. Hemen bazen Intxaustiizeneko fabrika bat, alpargateta-rako trentzak egiten zituena, etahan sartu ninduen aitak.Noiz aritzen zinen pilotan?

Tarteren bat nuen guz-tietan. Alpargata fabri-kan aritzen nintzenean,makinak bere partea bai-no azkarrago egitennuen nik neurea, etaKontzejupera joatennintzen pilotan jokatze-ra. Eta ez pentsa umeaketa gazteak bakarrik ibil-tzen ginenik; ezkondu-tako gizonak ere, eguer-dietan, jaten denbora askorik galdu gabe, Kon-tzejupera etortzen zirenpilotan jokatzera. Parti-da jokatzen ari baziren,batzuk ordu erdi beran-du ere joaten ziren lanera.Etxean babesten al zuten pilota-

rako afizio hori?

Beharko, familian besterik ezzen-eta aurretik ere. Onenak zi-ren osabak, eta ez bakarra, askobaizik: Mariano, Joxe Mari, Mar-tzelino, Luziano... Hala ere, errie-taren bat entzun behar izan nuennoiz edo noiz. Gogoan dut behinbazkaritarako azak erostera bida-li ninduela amak. Aita lanetiketxera etorri, eta artean ni falta.Hark bazekien non nengoen:

Kontzejupean pilotan, azak txa-papean lagata. Abiada ederra era-man nuen etxera aita ikusi nue-nean.Noiz hasi zinen pilota serioago

hartzen?

Ni baino zortzi urte zaharragoazen anaia, eta afizionatu mailakotxapelketako partida zuen Legaz-pin. Zumarragako bat zuen lagu-na, Sanz, baina gaixotu egin zenhura, eta ni eraman ninduen.Txapela atera genuen; ordura artesekula irabazi gabea zen anaia. 18bat urte izango nituen. Gero etorrizen Gipuzkoako bailara artekotxapelketa. Finalera iritsi ginen.Anaiak eskuak minduak zituela

eta, Etxabe zestoarrarekin joannintzen, eta irabazi egin genuen.Oihartzuna izan zuen prentsan.Zer zioten egunkariek?

Gipuzkoako egunkari denek se-gituan ipini ninduten neure osa-baren pare. Harrezkero, pentsatuizan dut haiek esan zituztenak si-nistu izan banitu izan nintzenpixka ere ez nintzela izango.Gorantz hasi zinen, gelditu gabe.

Finaleko partida bukatuta, gizo-nezko handi bat etorri zitzaidanea jokatzera Añorgara joango ote

nintzen galdezka, ondo portatu-ko zela eta. Baietz esan nion. Go-goan dut Karmengo eguna zela[uztailak 16]. Afizionatuetakoonentsuenak ginen Etxabe, DelVal, Ezkurra eta ni. Partida buka-tzean, berriz etorri zitzaigun gi-zon hura eta 300 pezeta [1,8 euro]eman zizkion gutako bati, beste300 bigarrenari... Niri ezkutuaneman zidan dirua, eta ezin nin-tzen egon zenbat eman zidan ja-kin gabe. Komunera joan nin-tzen, eta orduantxe bai erori nin-tzela atzerantz: 1.500 pezeta [9 euro] eman zizkidan! Ikaraga-rria zen. Sekula ikusi gabea nin-tzen horrenbeste diru batera. Hu-rrena, Beasainen, 2.000 pezetaeman zizkidaten [12 euro], eta,horrela, gero eta gehiago.Zergatik ematen zizuten zuri

besteei baino gehiago?

Txikia nintzelako, errukituta; se-guru nago horretaz.Gosea pasatuko zenuelakoan?

Horixe. Karmelo Baldak ere, na-zioarteko federazioko presiden-teak, Azkoitiko harakin bati agin-du zion astero txuletaren bat edobeste emateko niri. Ez nintzen ja-tun handia, eta ikaragarri txikianintzen pisuz.Etxean pozik hartuko zituzten

eskupeko haiek...

Pozez zoratzen zegoen ama. La-nean irabazitako jornalak etxeraeramateko joera izaten genuenguk. Amari ematen genion lanekosobrea, eta pilotakoa ere bai. Amaberehala hasi zen dirua aurrezten.Alokairuan bizi ginen ordura arte,eta laster erosi genuen etxea.Berandu egin zenuen profesio-

naletara jauzia, 28 bat urterekin.

Zergatik?

Atzetik nituen enpresak, baina eznintzen joaten haiekin. Oso gaizkiibiltzen nintzen eskuetatik, eta,gainera, ondo irabazten nuen

neure erara ibilita; gero eta gehia-go ordaintzen zidaten. Zirkuituhandia neukan: nahi adina joka-tzen nuen hemen, eta asko joatennintzen Frantzia aldera ere. Nirebeldurra zen enpresa batera sar-tzea, arrakastarik ez izatea, etaezer gabe gelditzea. Asko kezka-tzen ninduen gerokoak; artean,Intxaustin jarraitzen nuen lane-an.Bateragarriak al ziren fabrikako

lana eta pilota?

Moldatzen nintzen. Ez zidatenematen baimenik pilotan joka-tzeko. Partida neukanean egitennuen neuk egun erdia sartu, etabesteren bati ondo pagatu besteerdia sartzeagatik. Behin, pilota-ren eta fabrikaren artean aukera-tzeko esan zidaten nagusiek, etaorduantxe esan nien kontua pres-tatzeko. Baina ez nengoen lasai,eta Ibarmia enpresako nagusiariesan nion pilotarako baimenaematen bazidan egokitzaile ikas-teagatik doan joango nintzela be-re enpresara lanera. Segituan hasizitzaidan ordaintzen. Urtebetera-edo hondoa jo zuen enpresak, etalanik gabe geratu nintzen. Horren

«Pilotaz gehiena banekielauste dut, baina sekula eznuen jokatu semaiko bat»Luciano Juaristi ‘Atanillo’ b Pilotari ohia

Pilotarako afizioa etxetik jaso zuen azkoitiarrak. Pilotariak zituen aita eta sei osaba;tartean Atano III.a, askorentzat inoizko pilotaririk onena izandakoa. Anaiaren eskutikhasi zuen bidea, baina laster hartu zion aurrea. Bitan izan zen buruz buruko txapeldun.

Segituan ipini ninduten neureosabaren pare. Esan zituztenaksinistu izan banitu, izan nintzenpixka ere ez nintzen izango»

«Beldurtzekoa zen jendeakzenbat diru jokatzen zuen lehen;beste isiltasun eta seriotasunbat izaten zen frontoian»

«Zerbait egingo bada, larremotzekoa behar du izan, eta,ziurrenik, larre luzetxoagoanohitu ditugu ondorengoak»

‘‘

5GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2019ko apirilaren 26a Elkarrizketa

ondoren, berehala sinatu nuenkontratua pilota enpresarekin.Nola konbentzitu zintuzten?

Sei bat enpresa ziren orduan, bai-na Eibarkoak eta Bergarakoakagintzen zuten gehien. Deitu eginzidaten, eta bazkaltzeko geratuginen. Osabarekin joateko esanzidaten, baina nik banekien zerta-rako zen, eta, ezezkoa eman beharnienez, bakarrik joan nintzen.Gauzak eskaintzen hasi zitzaizki-dan, eta nik, ezetz. Baina ni bainoazkarragoak izan haiek, eta zen-bat irabazten nuen galdetu zida-ten. Arrastorik ez neukan, bainapentsatzen hasi, eta pentsatu bai-no dezente kopuru handiagoa bo-ta nien. Bi urteko dirua bankuanjarriko zidatela erantzun zidaten,eta diru hura niretzat izango zela,jokatu edo ez. Hantxe bertan sina-tu nuen. Haiei esker izan nintzenizan nintzen pixka hura, eta betieskertu izan diet ahalegindu iza-na, gainerakoan ni ez bainintzenjoango haiengana.Zer moduzko harremana izan

zenuen enpresekin?

Oso ona. Bizitza honetan beldu-rrik handiena izan diot dauzka-

dan balioak zanpatu eta bestere-nak egin beharrari. Baina zorteaizan nuen, enpresekin ondo mol-datu izan nintzelako beti. Gauzaxelebre asko gertatu zitzaizkidan,ordea, haiekin kontratua sinatuaurretik.Adibidez?

Hendaian jokatu behar nuen uz-tailaren 14 batez [ErrepublikaEguna Frantzian]. Hango alkate-ak deitu zidan lau egun lehenago,esanez federaziotik abisatu ziote-la han jokatzerik ez neukala, en-presekin kontratua nuelako. Ge-zurra zen dena, ez neukalakoezer. Joateko esan zidan alkateak,ez nuela jokatuko, baina ondoportatuko zela. 5.000 pezetaeman zizkidan [30 euro]. Pasa-porterik ere ezin nuen atera, ez zi-daten uzten, eta Pase de favor-arekin ibiltzen nintzen beti. Garaihartan gertatzen ziren horrelako-ak; bazenekien enpresak zeudelaatzean, kontra egiteagatik, bainahalaxe gelditzen ziren gauzak,ezer egiterik ez zegoela uste ge-nuelako.Pozik zaude profesionaletan

egin zenuen ibilbidearekin?

Bai. Bigarren Mailan segituan ira-bazi nuen txapela, Lehen Mailarapasatu nintzen jarraian, eta osoaurrera joan nintzen han ere;Garcia Ariñoren kontra galdunuen finalerdietako partida. Fi-nalera iritsi nintzen hurrengo ur-tean, eta bost final jokatu nituensegidan. Bitan izan nintzen txa-peldun, eta beste hirutan galduegin nuen; Azkarate eta GarciaAriñorekin jokatutako hirukotxapelketa bat ere irabazi nuentartean. Garrantzitsua da norbe-rak zenbat balio duen jakitea, etauste dut zerbait banekiela pilotan.Gutxiagotasunean jardun nuenfisikoki, askoz indartsuagoenkontra aritu nintzen. Boxeoanluma pisuko bat pisu astunekoenkontra aritzea bezala zen. Ezku-tuko zerbait izango nuen, beraz.Entrenatzen al zenuen?

Bai, baina pilota bigunekin. Fina-la jokatzeko ere sekula ez nintzenentrenatu hango pilotekin. Es-kuak ondo izatea nahiago nuenarriskuan ipintzea baino. Mendi-ra joaten nintzen asko, eta askozaintzen nuen neure burua.Maisurik izan al zenuen?

Osaba izaten nuen botilero, bainaneure botileroa eta bestearena,biak besteari emateko prest ego-ten nintzen ni tanto baten truke;ezetz esaten zidaten. Botileroakkendu egin dituzte orain, eta nikesaten nuenera etorri dira: baliobalute, ez zituzketen kenduko.42 urterekin utzi zenuen pilota.

Penaz erretiratu al zinen?

Ez nuen izan batere penarik. Askosufritu nuen eskuetatik, eta ohi-tuta nengoen denbora luzean gel-dirik egotera. Erretiroa hartzekoprestatuta nengoen.Ibili izan zara pilota irakasten?

Pilota utzi nuenean, eskatu zida-ten. Beste batzuei irakastea etahaiek aurrera egiten ikustea, ho-rixe izango zen nire desiorik han-diena, baina neure burua ez nuengai ikusten.Pilotaria jaio egiten da ala egin

egiten da?

Berezkoa behar du, eta ikasi ereegin daiteke. Berezkoa izanaga-tik, horretara jarri behar du per-tsonak. Gerta daiteke berezkoaizan ez, baina saiatua izatea, etaberezkoa duena harrapatzea. Ezda erraza biak izatea.

Mesede edo kalte egin dizu Ata-

no ezizenak?

Kalte ere bai. Markatu egiten zai-tu aurrekoek lagatako arrastoak,onerako eta txarrerako.Hamaika negoziotan ibili izan

zara pilota utzi eta gero.

Pilotaz gehiena banekiela ustedut, baina sekula ez nuen jokatusemaiko bat. Hor geratzen dirabarrutik bizi izandakoak: ondoaritu eta galdu, gaizki jardun etairabazi... Mila gauzatan sartu nin-tzen gero, ezer ez nekien gauze-tan, eta ez dakidala jakiteak sal-batu nau haietan. Hori baldin ba-dakizu, ikasten saiatuko zara, etazer edo zer egingo duzu. Adibidebat jarriko dizut: behin, final batjokatu behar nuen. Hemen ez zentelebistarik, eta Madrilgo telebis-tak eman behar zuen finala. Hiruegun lehenago esan zidaten tele-bistan hitz egin beharko nuela.Nik banekien erdaraz ez nekielabatere, baina ez nuen nahi barre-garri gelditzerik. Lorik egin gabeegon nintzen hiru egunean. Ba-nekien pilotan defendatuko nin-tzela, baina telebistan hitz egiteaksortzen zidan kezka. Gerora, zer-bait ikasi nuen erdaraz.Joaten al zara frontoira?

Dezente joaten naiz, ilobarekin.Asko aldatu al dira pilota bera

eta frontoiko giroa?

Zeharo aldatu dira. Zaharrenekasko antzematen dute hori, eta le-hengoa nahiago izaten dute. Bel-durtzekoa zen jendeak zenbatdiru jokatzen zuen; beste isiltasuneta seriotasun bat izaten zen fron-toian.Pilotarien sehaska deitu izan

diote Azkoitiari.

Beti pentsatu izan dut herriari ezdagoela ematerik hori baino izen-dapen handiagorik. Herriko pilo-tariren bati omenaldia egitenzaionean, herri guztiari egitenzaio omenaldia.Baina azken urteotan ez da irten

profesionalik, ez atanotarrene-

tik, ez Azkoititik...

Esaera bada, zerbait egingo bada,larre motzekoa behar duela izan,eta, ziurrenik, larre luzetxoagoanohitu ditugu gure ondorengoak.Beldurra ere ematen dit gaurumeak hazten ari garen moduak.Uste dut egundoko kaltea egitenari garela dena eman beharrare-kin, ez dute izango-eta ezbeharreiaurre egiteko indarrik.Omenaldiak, jaietan txupinazoa

botatzea, biografia liburua...

Gustura hartuko dituzu horrela-

ko aitortzak, ezta?

Bai, noski; halakoek poza ematendute beti. Oiartzunen bizi nintzelaegin zidaten lehenengoa, herrikoseme kuttun izendatuta. Izuga-rria da hori, sekulako ohorea.

AITZIBER ARZALLUS

RIRITZIALeire Narbaiza

Taladrina

zainetan

Taladrina usaina gusta-tzen zait. Edo agianesan beharko nuke taladrina usainak nire

ume-denboratara eroaten naue-la, eta aromek duten oroitarazteindarraren bidez txikitako sasoi-ra itzultzen nauela. Lerrook ira-kurri dituzuen asko zeuen bu-ruari galdetzen ibiliko zarete eazer demontre den taladrina hori,zein perfume gozo izango denhain atzera naroana. Bada, lagu-nok, ez lurrin, ez gozo, makinakolioztatzeko likido zuria da tala-drina, esne itxurakoa eta usainsarkorrekoa, hatsa edo kiratsa ezesateagatik. Memoriaren bideakadigaitzak dira, gero!

Zeuen kautan pentsatukoduzue haurtzaro bitxia izannuela, baina korriente bainokorrienteagoa izan zen nirea.Hori bai, hiper-industrializatuta-ko herri batekoa izanda, norma-la zen taladrinaren berri izatea,eta usaina hain ezagun bihur-tzea. Ez ahaztu, gainera, herria-ren orografiarengatik, tailerrakherrigunean zeudela askotan,eta gure familiaren kasuan beza-la, etxebizitza lantegiaren gaine-an zegoela. Dena zen bat: etxea,fabrika, familia... zarata eta usai-nak ere bai, jakina.

Baina denbora horiek joanziren. Krisi ekonomiko sakon bijasan ditugu (eta beste krisi txiki

batzuk ere bai; ados jarri ezindabaikabiltza data zehatzetan), etakrisi horiek zeharo aldatu dituz-te herriaren konfigurazioa, zara-tak, usainak, eta azken finean,bizimodua.

Aurreko desindustrializazioakgogor eragin zigun, Euskal Herriosoari, jakina. Nonahi zeudenlantegi hutsak eta orube kutsa-tuak, denak abandonatuak. Bil-boaldean urteak pasatuta, etadiru-goseak bultzatuta, terrenohorietan zentro komertzial,museo edota makro-proiektuurbanistikoak eraiki zituzten.Fabrika abandonatuak chic etacool bihurtu ziren. Ehun indus-triala komertzio eta turismoaren

truke. Orduan garbitu zituztenerrio-ertzak, eraikin zatarrakkendu, estetika hutsagatik deu-seztatu. Edo, beharbada, ondareindustrialaren hondar horiekdesastrea onartu edota bideratuzituztenendako galdutako guz-tiaren oroigarri iraunkorra zire-lako desegin zituzten.

Ezin dugu ahaztu bigarrenkrisi erraldoi bat ere sufritudugula, eta aurrekoan bezala,hondakinak edonon daudela.Beste leku batzuetan, baina gureinguruan. Nahikoa da pasioanibiltzea auzoetan, edo errepideertzei arretaz begiratzea, ikuste-ko nahi beste eraikin industrialabandonatu, asko bidoi etakupelak barruan dituztela orain-dik. Bertan behera lagata, behinatea itxita, ahaztuta geratu zirenproduktuak daude, eta sarriaskotan kimikoak dira gaihoriek. Horrek ingurugiro etaosasunerako dakartzan kalte

guztiekin. Gainera, eraikinhoriek oso arriskutsuak dirainguruan ibil litezkeen pertso-nendako jausteko arriskua dago-elako hainbatetan.

Baina nork arduratu beharkoluke pabiloi zaharrak zainduedota botatzeaz? Jabeek ez luke-te kontu izan beharko? Ala diruetekina atera dakiekeen bitarte-an bakarrik kontu izan behardute jabeek? Gero, betikomoduan, denon lepotik eginbehar garbitzeko eta deskonta-minatzeko lanak? Jabego priba-tuaren paradoxa ankerra!

Usina itxiek arriskuak dauz-kate, bai, baina tristezia ere era-giten dute, herri bat zelakoa zen,eta orain nola dagoen adieraztendutelako. Eurekin batera, iraganbat ere galtzen da, bizimodu bat,ogia nondik ateratzeko lekua,beharra. Agian taladrina daroa-gulako zainetan, taladrina usai-nak bizi gintuelako, beharbada.

Irudiab Ordizia

Ondarea denen artean babesteko deiaUrteroko ohiturari eutsita, 2.000 ardi inguru Ordiziako kaleetan barrena igaro ziren herenegun, Artzain Egune-

an, garai bateko transhumantzia irudikatuz. Aizpea Oihaneder sukaldariak dastatu zuen Idiazabal gazta berria,

eta «usain zoragarria» daukala ziurtatu zuen. Ordiziako Joseba Insausti artzainak eta Idiazabalgo Goiburu gaz-

tandegiak jaso zituzten, berriz, erregulartasun sariak. Jakitea elkartea ere omendu zuten, hamargarren urteu-

rrenean; euskal sukaldaritza tradizionala defendatzen duten Gipuzkoako sukaldarien elkartea da Jakitea. Ar-

tzain eta ekoizleen ondare preziatua babesteko eskatu zuten Ordizian. GORKA RUBIO / FOKU

«Gazteen arteko harremanak hobetzeko»,Egiluz eraikina okupatu dute Hondarribian

HONDARRIBIA bHondarribiko Gazte Asanbladak Egiluz eraikinaokupatu zuen joan den ostiralean, «gazteen arteko harremanak ho-betzeko eta auzo giroa sortzeko helburuarekin». Biltegi lana eginduen eraikin historikoa da Egiluz. «Herriaren eraikina» dela azpima-rratuta, gazteek bertaratzeko deia egin diete hala nahi duten guztiei.

«Albiste ezin hobea daZubietako planta asteon bertanmartxan jartzea. Hondakinenkudeaketa autonomoaberreskuratuko dugu»

Jose Ignacio AsensioGipuzkoako Ingurumen diputatua

31INGEMARREN USURBILGO PLANTATIK KALERATU DITUZTEN

LANGILEAK

Usurbilgo planta ixtea eta 31 langileak kaleratzea erabaki du Ingemar en-

presaren zuzendaritzak. ELAk salatu duenez, Ingemarren Galiziako egoi-

tzan hartu dute erabakia, «UGT eta CIG sindikatuak konplize direla».

GIPUZKOAKO HITZAk irakurleen eskutitzak argitaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 ka-

raktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta GIPUZKOAKO HITZAk mozteko

eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita:

Gipuzkoako Hitza, Martin Ugalde kultur parkea z/g, 20140 Andoain. Eskutitzak Inter-

net bidez bidaltzeko:gipuzkoa@hitza.eus.

%

6 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko apirilaren 26aIritzia

Papelera del Oria enpresak legez kanpokoisuria egin zuela berretsi du Ura agentziak

ZIZURKIL bEguzki talde ekologistak martxoaren 29an salatu zuen isu-ri handia egin zuela Zizurkilgo Papelera del Oria enpresak, eta Uraagentziak baieztatu du legez kanpokoa izan zela isuri hura. Araztegiahanditzeko lanak egiten ari da enpresa hori, eta, Ura agentziaren esa-netan, hori izan daiteke isuriaren arrazoia. Aurrerantzean ikusten di-tuzten isuri guztiak salatzeko eskatu die Eguzkik herritarrei.

Unai Zubeldia Azpeitia

Astakeria han-

diak eginda-

koak gara

gu». Barrez

k o n t a t z e n

dute orain,

baina Nuarbe sokatira taldeari

«egoskorkeriak eta diziplinak»

eman zion sona 1978tik 2006ra.

«Horiexek izan ziren Nuarberen

bereizgarri nagusiak», azaldu du

Jose Mari Aranburuk, 1978an ki-

rol ibilbide oparoari ekin zion ti-

ralarietako batek.

«Atzoko kontuak balira bezala

gogoratzen dut hasiera hura»,

azaldu du Aranburuk berak.

«Iñaki Altuna, garai batean en-

trenatzaile ibili zena, eta biok el-

karrekin aritzen ginen lanean.

Garai hartan asko ibiltzen ginen

herri kiroletan; harri-jasotzen,

aizkoran...». Urte haietan, Mutri-

ku zebilen punta-puntan sokati-

ran. «Eta Nuarben ere talde bat

osatuko genuela pentsatu genuen

biok». 70 biztanle inguru dauzka

Azpeitiko auzoak. 1978a zen, eta

pare-parean egokitu zen Bai Eus-

karari jaialdia Azpeitiko zezen

plazan. «Zortziko taldea osatu,

eta entrenatzen hasi ginen, arbola

bati soka lotuta». Barrez eten du

lehen entrenamendu haren azal-

pena. «Oraindik gogoan daukat

soka eten eta zenbateko kolpea

hartu genuen! Soka ere hala mo-

duzkoa izango zen eta...».

1978ko lehen talde hartan zen

Migel Gurrutxaga ere —1987ra arte

Azpeitiko Nuarbe sokatira taldeak 29 urteko ibilbide oparoaosatu zuen 1978tik 2006ra. ‘Nuarbe, 29 urteko soka’ liburuaargitaratu dute garai hartako kontuak eta datuak bilduta.

Oroitzapenen sokaeten ez dadin

8GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2019ko apirilaren 26aGaiak

Migel Gurrutxaga, Jose Luis Garate

eta Jose Mari Aranburu, Nuarbeko

tiralari izandakoak, sokatira taldearen

museoan, Nuarben. UNAI ZUBELDIA

aritu zen—. Nuarbetarrak gogoandauka «mutil handiak» zirela or-duan. «Ehun kilotik gorakoakbatzuk. Pisu librean aritzen ginenhasieran; ez zen izaten mugarik».Aranburu bera 107 kilorekin hasizen sokatiran. «Eta 79,5 kilorekinere aritu nintzen gerora, pentsa».Atzerrira joaten hasi zirenean ja-betu ziren pisuaren garrantziaz.«Jende argala ikusten genuenkanpoan». Jose Luis Garatek eginditu kalkuluak —azkoitiarra1992tik 2002ra izan zen Nuarbekotiralaria—: «Zortzi lagun 560 kilo-koan sartzeko, 70 kilokoa da batezbesteko pisua; ez da broma». Tal-dean 80 kiloko bat edukiz gero, 60kiloko beste bat behar zela esannahi du horrek. «Eta hobea zendenak antzeko pisuan ibiltzea,gainera», zehaztu du Aranburuk.

Esperientzia lagunPrestaketa zorrotza eskatzenzuen pisua zaindu behar horrek.«Eta denetik egiten genuenguk», azaldu dute hirurek, irri-barre txikiarekin, buruarekinbaiezko keinua eginez. «Mendi-ra, korrika egitera, gimnasiora...Egoskorrak ginen, gainera, etainork ez zuen gelditu nahi izatenatzean», gaineratu du Aranbu-ruk. «Hobetzeko nahi hori zengure sekretua; gaur egun, oso zai-la da ezer ez dagoen tokian per-tsona hainbeste saiatzea. Guri tal-deak, giro on horrek ematen zi-gun berotasuna».«Denborak» zaildu zituen

nuarbetarrak. «Suitzarren aur-kako tiraldietan ikasi genuen,adibidez, hasieran eutsiz gero ti-raldi luzeetan behera egiten zute-la», gogoratu du Garatek. «Izterhandikoak ziren, tiraldi motze-koak». Ingelesak eta herbehere-tarrak, berriz, «lerde-nak» zirela azpima-rratu du azkoitiarrak.«Iraupena bilatzenzuten haiek. Eta lu-rrak ere eragin handiaizaten zuen tiraldie-tan».Garatek gogoan

dauka lehen urte haie-tan sokak izaten zuelagarrantzi handia en-trenamenduetan.«Baina, gerora, sokariheldu aurretik, fisikoalantzen hasi ginen bihilabetez. Prestatzailefisikoak ere bageneuz-kan, mendira joatenginen pisua jaiste-ko...». Gimnasiokogaraia iritsi zen gero.«Makina onak ekarrigenituen, eta ia denaegin zitekeen han».

Hori bai, inoiz ez dute ahaztu tek-nikatik asko daukala sokatirak.«Hamar bat orduz lan egin on-

doren joaten ginen gu entrenatze-ra», azpimarratu du Gurrutxa-gak. «Malguki edo pilota batzukeramaten genituen eskuetan, es-kuak egiteko eta horri esker soka-ri hobeto heltzeko». Eguna bateraeta bestera igarota, hirurek onar-tu dute tarteka ez zela samurraizaten etxerako buelta. «Errietadezente entzundakoak gara, bai.‘Hau al da garaia afaltzera etortze-ko?’, eta antzekoak entzuten ge-nituen». Une oro pisuari begira-begira, afaldu gabe ohera joanda-ko egunak ere dezente gogoratzenditu Garatek.Diziplina handia eskatzen due-

lako talde kirolak. «Begiratu ede-rrak izaten ziren entrenamendu-ra baten bat kilotan goitik joatenbazen; broma gutxi izaten zen

han». Denboraldihasieran entrena-tzaileak zehaztenzion bakoitzari zeinpisutan ibili beharrazeukan lehiaketan.Lana eta entrena-

menduak uztartzekoeginbehar horretanoso lagungarri izanzuten Garmendipenegokitu zuten gunea.«Polea bat jarri, kon-trapisu batekin atze-lariaren lana egin,eta bakarkako serie-ak egiten genituen.Horrekin, jada, ez ze-goen atzelaria faltazen aitzakiarik».Baina, merezi al

zuen gorputza hain-beste egurtzea? «Za-lantzarik gabe, bai.Euskadiko Txapel-

keta, Europakoa, Mundukoa...Gero ikaragarrizko poza ematenzuten emaitza onek», azaldu duGurrutxagak. Eta onik asko izanzuen Nuarbek, mila garaipen bai-no gehiago pilatu zituelako 29 ur-teko ibilbide oparoan. Hori bai,1980an joan ziren lehenengoz na-

zioartera, Basileara (Suitza), etaastindu handi samarra hartutaitzuli ziren etxera. «Lehia amaitueta hurrengo egunean, batzuek,txikituta, atzeraka jaitsi beharizan genituen hoteleko eskaile-rak!», azaldu du Gurrutxagak.«Bete-betekoak ziren tiraldi guz-

tiak». Hamalau talde aritu zirenlehian, eta hamabigarren amaituzuen Nuarbek.

Gazteei gonbidapenaHurrengo 25 urteetarako ikasketaprozesu trinkoa izan zen hura.Horren erakusgarri, Nuarbek, ge-rora, domina mordoa kolkoratuzuen lur gainean eta goma gaine-an: Slagharenen, Hagan (Herbe-hereak), Mosneyn (Irlanda), Ro-chesterren (Minnesota, AEB),Pretorian (Hegoafrika)... Abuz-tuan lanean aritzen ziren gehie-nak, ondoren, txapelketa garaian,bidaiak egin ahal izateko. Itzul-tzaile bat izaten zuten beti alboan.«Gozamena» izan zen Nuar-

beren urrezko aroan bizi izatea,baina taldea jendez husten arizela ikusita, plazara ez ateratzeaerabaki zuten, 2007an. «Lanakgeneuzkan talde itxurosoa osa-tzeko, eta ezinezkoa zen orduraarteko mailari eustea». Hirurek«oso zail» ikusten dute Nuarbe-ren piztualdi bat bizi izatea, bainaGarate prest dago balizko proiek-tu horri tiraka hasteko. «Nuar-bek badauka formula; 16-20 la-guneko kuadrilla bat falta da».

Nuarbeko tiralariak, 1997an, Lahtingo Munduko Jokoetan, Finlandian; urrea lortu zuten 640 kilokoan. NUARBE

9GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko apirilaren 26a Gaiak

IAGAIAA

G

GK

P

AOGIP ZKGIPUNGRESUONGR

arriK

arriG

PilaPilar

AAAAUTTAUTTAO HAURAK

dodii

G

FITXA

Izenburua.Nuarbe,

29 urteko soka. Tes-

tua.Laxaro Azkune.

Edizio koordinatzai-

lea.Manuel Arregi.

Azala eta liburuaren

diseinua.Eregi, Eus-

kara eta Komunika-

zioa (Iñaki Martinez).

Azaleko argazkiak.

Arnaitz Rubio eta Juan

Joxe Agirre. Argazki

kudeatzailea. Juan

Joxe Agirre. Orrialde

kopurua.305.

Suitzara joan ginen lehenurtean, 1980an, txikituta,atzeraka jaitsi behar izan genituen hoteleko eskailerak!»Migel GurrutxagaNuarbeko tiralaria (1978-1987)

‘‘Begiratu ederrak izatenziren entrenamendurabaten bat kilotan goitikjoaten bazen; bromagutxi izaten zen han»Jose Luis GarateNuarbeko tiralaria (1992-2002)

‘‘Hobetzeko nahi hori zengure sekretua; gauregun, oso zaila da ezer ezdagoen tokian pertsonahainbeste saiatzea»Jose Mari AranburuNuarbeko tiralaria (1978-1990)

‘‘

Eneritz Maiz Etxarri

Villabona-Amasa

Artisau garagardoaren azoka da

Beertoki. Bihar, laugarren urtez,

Euskal Herriko hamazazpi arti-

sau garagardoren aterpe izango

da Villabona-Amasako pilotale-

kua. Azoka soila baino gehiago

da, ordea, Beertoki garagardo

azoka. Igor Fernandez, Jon Ander

Artola eta Eneko Calvo billabona-

tarrak eta Aitor Otegi alkizarra

daude egitasmoaren atzean. Kul-

tura eta gastronomia gustuko di-

tuztela onartu dute laurek, eta ar-

tisau garagardoaren zaletzat dute

euren burua.

2014ko azokan zeudela, artiku-

lu baten harira atera zuten mahai

gainera artisau garagardoaren

gaia. Euskal Herrian zeuden arti-

sau garagardoak zerrendatzen

hasi ziren lau lagunak, eta ia

oharkabean hasi zen gorpuzten

gaur egungo azoka. «Artisau ga-

ragardoaren azoka dezente daude

gaur egun, baina 2014an ez zego-

en bakar bat ere», ekarri du gogo-

ra Artolak.

Euskal Herriko dozena bat ga-

ragardo zenbatzera iritsi ziren

duela bost urte, eta sektoreak

«bilakaera izugarria» izan duela

nabarmendu dute, «laurogei

bat» direlako gaur egun. Hama-

zazpi garagardogile elkartuko di-

tuzte Beertokin, eta bi, hiru edo

lau garagardo mota eskainiko

ditu bakoitzak: «Hamazazpi etxe

dira, baina 60-70 bat garagardo

mota izaten dira azokan», azaldu

du Calvok. Lau urteko ibilbideak

erakutsi die eurentzat ezinezkoa

dela azokara hamazazpi egile bai-

no gehiago gonbidatzea: «Saltze-

ra etortzen dira garagardogileak,

noski, eta gehiago gonbidatuz

gero, handiegia litzateke euren

arteko lehia».

Atzera begira jarrita, lehen urte

hartako azoka «sinplea» izan

zela aitortu dute laurek: «Hama-

zazpi postu eta pintxoak zeuden

orduan, besterik ez», laburbildu

du Artolak. Lehen ekitaldiaren

arrakasta ikusita, hainbat gauza

gehituz joan dira urtez urte.

«Gero eta babesle gehiago ditu-

gu, eta, beraz, gero eta gauza

gehiago egiteko aukera dauka-

gu». Argi utzi dute babeslerik

gabe ezingo luketela aurrera egin.

Garagardo azokak 11:00etan

zabalduko ditu ateak, eta jan-eda-

nerako nahikoa aukera izango da

23:00ak bitartean. Tolosako Ama

taberna arduratuko da pintxoak

eskaintzeaz, eta antolatzaile, la-

guntzaile eta garagardogile guz-

tiei bazkaria emateaz. 12:30ean,

berriz, herriarteko harri-jasotze

desafioa izango da azokan bertan,

eta Villabona-Amasako artisten

azoka ere jarriko dute, bost postu-

rekin.

Edalontzia erosi beharko du

azokara agertzen denak, eta pos-

tuz postu nahi adina garagardoz

gozatzeko aukera izango da ja-

rraian: «Garagardogile

bakoitzak bere prezioak

ditu. Oso garagardo ez-

berdinak dira; arruntak

dira batzuk, eta oso bere-

ziak beste batzuk. Horre-

gatik dauzkate hain pre-

zio desberdinak», azal-

du du Calvok.

Baina garagardoa ba-

karrik ez, euskal kultura

ere maite dute gazteek.

«Euskal Herriko artisau

garagardoaren azoka da

gurea, baina euskal kul-

turaren maitale ere ba-

gara, eta ondare hori

mantendu egin behar dela uste

dugu», azaldu du Artolak. Horre-

gatik antolatu dute herriarteko

harri-jasotze txapelketa. Alkiza-

ko bikote bat, Villabona-Amasa-

ko bikote bat, Andoaingo bikote

bat eta Ibarra-Tolosako beste bi-

kote bat arituko dira lehian, 60

eta 80 kiloko harri bolarekin, pi-

lotalekuan bertan. Ane Maiza eta

Goretti Amonarriz kirolariak ari-

ko dira epaile lanetan, eta Iñigo

Otaegi esatari gisa. Gazteek Iñaki

Otaegi Gibitegi-ren laguntza izan

dute desafioa gauzatzeko, eta Iña-

ki Gorostidik utzi dizkie harriak.

Herriko artisten bost postuArtisau garagardoari eta herri ki-

rolei bakarrik ez, artisau mun-

duari ere keinu egingo diete anto-

latzaileek; herriko artisten bost

postu jarriko dituzte pilotalekua-

ren kanpoaldean. Zatzaizkit Ate-

lier postua jarriko du Beñat Irao-

lak, eta momentuan bertan egin-

go ditu kamisetak eta biserak.

Postu bana jarriko dute Amets

Zalakainek eta Selene Martinek

ere. Arte ederren munduan mur-

gilduta dabiltza aspaldian, eta eu-

ren produktuak ezagutaraziko

dituzte. Hiru artista horiez gain,

Kaori dendak ere kalera aterako

ditu bere produktuak, eta egurrez

eginiko jostailuen postua jarriko

du Sualmak. Haurrek jolasteko

txokoa ere prestatuko du hezike-

tarako jostailuen dendak.

Antolatzaileek, urtero, garran-

tzi berezia ematen diote musikari,

euskal musika egongo da, baina

pub estiloko giroa sortzea izaten

da erronka, blues edo soul musika

eskainita.

Urteotan garagardo azoka alda-

tu den modu berean, eurek ere,

antolatzaile gisa, bilakaera izan

dutela aitortu dute gazteek: «Ga-

ragardo azoka soil bat baino

gehiago da gurea. Orain, hainbat

gauza antolatzen ditugu hilero:

katak, bisitak, kontzertuak...».

Eragile aktibo bihurtu dira; he-

rriari «bizia» eman nahi diotela

azpimarratu du Artolak. Iazko

irailean hasi ziren aurtengo azoka

antolatzen, eta ostegunero biltzen

dira. Lauren artean egiten dute

antolakuntza lana, baina «lagun-

tzaile sare zabal bat» dute ondoan.

Laukoteak garagardogileekin

harremana egin du urteotan, eta

Zappa artisau garagardoa egitera

iritsi dira, besteak beste. Aho ba-

tez onartu dute «oso esperientzia

ona» izan dela artisau garagardoa

egitearena. «Eta oso gustura gel-

ditu ginen emaitzarekin». Mila li-

tro egin zituzten: «Irungo gara-

gardogile batek sailkapen bat egi-

ten du urtero, eta lehen postua

eman zigun».

Euskal Herrian garagardoa

ahaztutako edaritzat dute askok,

baina antolatzaileek argi utzi nahi

izan dute «askotariko garagardo-

ak» daudela Euskal Herrian ere,

«eta oso kalitate onekoak».

Artisau garagardoaren biltokiEuskal Herriko hamazazpi artisau garagardo egileren garagardoak dastatzeko aukeraizango da bihar, Villabona-Amasako pilotalekuan b 11:00etan hasiko da Beertoki azoka

Artisau garagardoaz gain, herriarteko harri-jasotze desafioa izango da eguerdian; herriko artisten bost postu ere jarriko dituzte. I. GARCIA LANDA / TOLOSALDEKO ATARIA

Oso sinplea izan zen lehenurteko azoka; hamazazpi postu eta pintxoak zeudenorduan, besterik ez»Jon Ander ArtolaBeertoki garagardo azokaren antolatzailea

«Oso garagardo ezberdinakegoten dira gure azokan;arruntak izaten dira batzuk, eta oso bereziak beste batzuk»Eneko CalvoBeertoki garagardo azokaren antolatzailea

‘‘

10 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko apirilaren 26aGaiak

Kerman Garralda Zubimendi

Ezkio-Itsaso

Zeramikak bultzadabehar zuela ikusigenuen mundu horre-tan gabiltzanok.

Horregatik sortu genuen EuskalKeramikagile Garaikidea elkar-tea, gure jarduna zabaltzeko»,azaldu du Jone Urain zeramika-riak. Duela hamahiru urte hasiziren artistak elkarlanean, etahamaika lan eta erakusketa egindituzte bidean. Nortasuna daazkena: «2016ko Europako kul-tur hiriburutzaren harira, norta-sunaren inguruko lan bat egitekoeskatu ziguten Donostiatik. Eus-kara da gure nortasunaren erdi-gunea, eta hortik abiatuta sortudugu erakusketa», adierazi duMaite Salutregi zeramikariak. Euskal Keramikagile Garaiki-

dea elkarteko kide gehienak gas-teiztarrak dira, eta, hain zuzenere, hainbat udalerritatik igaroondoren, Gasteizko Araba areto-an dago ikusgai erakusketa, dato-rren ostiralera arte. Salutregi etaUrain dira elkarteko artistagipuzkoar bakarrak. Itsason dutetailerra, nahiz eta mendaroarraden Urain, eta eibartarra Salutre-gi. «Aurretik banuen lotura Itsa-sorekin, eta, unea iritsi zenean,heldu egin genion lokal honetanlan egiteko aukerari», azaldu duSalutregik. Bi pisuko lokala da,baina txikiagoa dirudi zerami-

kazko hainbeste piezarekin. Sor-kuntzan espezializatutako liburueta aldizkariak dauzkate tartean,lanerako bi mahai sendo ere bai,eta baita tornu elektrikoa etalabea ere. Ikasleen proiektuak aridira lantzen orain, eta hilabetebarru zabalduko dute erakuske-ta, Beasainen. «Hainbat arlo lan-tzen ditugu gure jardunean: sor-kuntza, klaseak, enkarguak...».«Nortasuna erakusketarako,

bertso bat, poesia bat eta bestehautatu ditu artista bakoitzak,eta hori izan dute inspirazio itu-rri», hasi du azalpena Salutregik.«Oinarria bera izan arren, emai-tzak zeharo desberdinak dira.Bakoitzaren nortasuna ikustenda lanean», biribildu du. «Sortzeprozesua pertsonala da, bakoi-tzak bere bidea jorratu baitu,baina emaitza taldearena da. Osoohituta gaude taldean lan egitera,eroso sentitzen gara; sinergiaberriak sortzen dira horrela»,gaineratu du Urainek.Salutregik Jose Luis Otamendi

poetaren Lur Arola poesiarenlehen lerroa erabili du Ama Eus-kara obra sortzeko. «‘Isilak eznau azpian harrapatuko’, dioOtamendik. Pertsona eta artistanaizen aldetik, adierazteko beha-rra sumatzen dut, eta bat egitendut Otamendirekin», azaldu duzeramikariak. «Amodioaren,bizitzaren, lurraldetasunaren etaidentitatearen olerkia da. Eskul-turaren ikuspuntutik, neure

buruari jarritako erronka bat da,identitatearen garapenean amahizkuntzak duen garrantzia azpi-marratzeari jarri diodan erronkabat».Hainbat atal ditu Ama Euskara

obrak: «Ama izena eman diodandisko handi bat, eta hainbat zatizosaturiko eskultura multzo bat:Oskolak», deskribatu du Salu-tregik. «Niretzat gure nortasuna-ren barruko hain konnotaziogarrantzitsuak ditu euskarak,non gure hizkuntza geure amare-kin erkatzera ausartzen naizen.Umeari amak helarazten diomunduaren ikuspuntua».Urainek, berriz, Bitoriano Gan-

diagaren Denbora Galdu Aldeolerkia izan du oinarri Harilka-tzen lana sortzeko. «Zirrara era-giten dit olerki honen soiltasunaketa mezuaren esplizitutasunak.Uste dut olerki horrek gure hiz-kuntza gordetzeko giltzarriaematen digula: euskara erabiltze-ak gure izatea adierazten du, etahorretaz zenbat eta jakitunagoakizan, orduan eta indar handiagoa

emango diogu geure identitatea-ri», aipatu du Urainek.Zeramikazko hainbat elemen-

tu harilkatu ditu mendaroarrak:euskara da haria, eta euskarazbizi den pertsona bat iruditzen duzeramikazko pieza bakoitzak.Hala, «mapa bat» sortu duela dioartistak. «Euskararen haria daneure harila sortzeko erabiltzendudan bidea, eta horrela komuni-ka naiteke, neure burua gizataldebaten partaide ikusita». Hutsu-neak ere utzi ditu, hausnartzeko:«Zein da zure mapa?».

Irakasle lanetan ere baiSorkuntza dute gustuko biek,baina «bestelako bideak» ere jo-rratu behar izaten dituzte egune-roko gastuei aurre egiteko. «Ga-rai batean, ikasle izan ginen guere, eta guk ere izan genituen ira-kasleak», azaldu du Salutregik;biek tailerrak eskaintzen dituztetartean-tartean. Urain eta Salu-tregi Debako arte eskolan hasi zi-ren prestakuntza jasotzen, eta ze-ramika artistikoko ikasketak eginzituzten gero, Manisesen (He-rrialde Katalanak). «Mediterra-neo inguruko herriek ohiturahandiagoa izan dute zeramikalantzeko. Euskal Herrian, nahia-go izan ditugu harria, egurra etametala, nahiz eta artista handi as-kok landu duten zeramika»,adierazi du Salutregik.Zeramikak Euskal Herrian tra-

dizio sendorik izan ez duenez, osozeramikari gutxi dago Gipuzko-an. «Guztiok ez dugu ezagutzenelkar, baina eskuekin kontatuahalko genituzke», azaldu duUrainek. Pozik daude, halere,gazteak badatozela ikusita.

Zeramikak, tradizioz, gainerako arteek bainopisu gutxiago izan du Euskal Herrian, baina geroeta artista gehiago ari dira agertzen. Jone Uraineta Maite Salutregi dira haietako bi.

Zeramikariak,talde lanean

Maite Salutregiren Ama Euskara obrako Ama pieza. EUSKAL KERAMIKAGILE GARAIKIDEAK

«Hain konnotaziogarrantzitsuak ditueuskarak, non hizkuntzageure amarekinerkatzen dudan»Maite SalutregiZeramikaria

«Oso ohituta gaudetaldean lan egitera, etaeroso sentitzen gara;sinergia berriak sortzen dira horrela»Jone UrainZeramikaria

12 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko apirilaren 26aGaiak

Karmele Uribesalgo Alzola

Eskoriatza

Arreta jarriz gero,

hegazti ugarirekin

egin ohi da topo kale-

ra ateratzean, eta are

gehiago mendi buelta bat emate-

an. Hala ere, oro har, zaila izaten

da espezieak identifikatzea. Aur-

ten laugarren urtez antolatu dute

Puntaik Punta Debagoieneko

Bidezidorren Jaialdia, eta hegaz-

tiak identifikatzen ikasteko ibi-

laldia egingo dute tartean, maia-

tzaren 1ean, Eskoriatzatik

abiatuta. Besteak beste, mendi

irteerak, tailerrak eta kontzer-

tuak izango dira maiatzaren 5era

arte, eta Eskoriatza izango da

gune nagusia.

Hegaztiak identifikatzen ikas-

teko bost kilometro inguruko

ibilbidea egiteko aukera izango

da asteazkenean. 10:00etan

Eskoriatzatik abiatu, eta Bolibar

elizate aldera joango dira parte

hartzaileak. Maite Laso Aranzadi

zientzia elkarteko kideak gidatu-

ko du ibilaldia, eta hark azaldu du

«ingurumena ezagutzea» dela

helburua. Hegaztien behaketak

naturaren kontserbaziorako

duen garrantzia eta erabilgarrita-

suna ere azalduko du Lasok.

Nabarmendu duenez, hegaztiei

behar bezala behatzeko ezinbes-

tekoa da «animaliak errespeta-

tzea eta isiltasuna mantentzea».

Bi modu daude hegazti espezie-

ak identifikatzeko: ikusita edo

entzunda. Lasok dioenez, hasie-

ran errazagoa da hegaztia ikusita

jakitea zer espezietakoa den. Ho-

rretarako «trikimailuak» daude-

la azaldu du. Tamainak eta habi-

tatak garrantzi handia dute, esa-

terako. Horrez gain,

arreta jarri behar da lu-

majean, kolorean, mo-

koan eta hegaztiaren jo-

kaeran.

Arrasto ugari ematen

du hegaztien kantuak

ere. Hala ere, Lasok adie-

razi du «hainbat erregis-

tro» izaten duela espezie

bakoitzak, eta horrek

zaildu egiten duela identifikatze-

ko lana: «Esperientzia behar da;

pixkanaka ikasten da».

Maiatza izaki, kumeak izateko

garaian egongo dira hegaztiak.

Aranzadiko kideak azaldu due-

nez, enarak, kukuak eta sorbel-

tzak ikusteko aukera izango da ir-

teeran. Gipuzkoan berrehun es-

pezie inguru ikus daitezke, eta

30-40 ikusi ahal izango dituzte

asteazkenean. Negua Afrikan iga-

rotzetik iritsi berriak diren hegaz-

tiez gain, urte osoan Gipuzkoan

egoten direnak ere ikustea espero

du Lasok, hala nola txantxango-

rriak, kaskabeltzak, amilotxak,

miru gorriak eta zapelatzak.

Izena eman beharra dagoEdonork egin dezake ibilaldia.

Familientzat dago pentsatuta, ba-

tez ere, eta aurretik ez da behar

ezagutzarik. «Uste dugun baino

espezie gehiago identifikatzeko

gai gara», adierazi du Lasok. He-

gazti gidak banatuko dituzte an-

tolatzaileek, eta panel informati-

boak ere izango dituzte. Prismati-

koak eramatea gomendatu du

gidariak, eta Aranzadiko kideek

teleskopioa ere eramango dute

hegaztiak gertuagotik ikusteko.

Oinarrizko kontzeptuak ikasiko

dituzte parte hartzaileek: «Ho-

rrelako ibilbideetan, jendeak

erraz ikasten du hamar bat espe-

zie identifikatzen».

Aldez aurretik izena eman be-

harra dago ibilaldian parte har-

tzeko. Bi bide daude: 943-79 64 63

edo 943-71 89 11 telefono zenba-

kiak eta puntaikpunta@deba-

goiena.eushelbidea.

Hegaztiak identifikatzen ikasteko ibilaldia egingo dute, maiatzaren 1ean,IV. Puntaik Punta Debagoieneko Bidezidorren Jaialdian. Hamaika ekintzaizango dira hilaren 5era arte, eta Eskoriatza izango da gune nagusia.

Kantuz erdietsitakoa

Amilotx urdina. SHUTTERSTOCK-ARANZADI ZIENTZIA ELKARTEA

PUNTAIK PUNTA

Maiatzaren 1a, asteazkena

08:00.Mendi ibilaldia: Arrasate-

Atxorrotx-Eskoriatza.

10:00.Hegaztiak identifikatzen

ikasteko ibilaldia.

12:00.Bisita gidatua: Arantzazu,

euskal arte garaikidearen gunea.

17:00.Bisita gidatua: Oñati, muino

ugariko tokia.

Maiatzaren 2a, osteguna

09:00.Mendi ibilaldia:

Eskoriatza-Degurixa.

Maiatzaren 3a, ostirala

09:00.Mendi ibilaldia: Landareak

ezagutzen.

10:00.Mendi ibilaldia:

Arrasate. Karraskain-Lizueta-Le-

zetxiki.

16:00.Sendabelarrak ezagutzen.

Ibilaldia eta tailerra.

17:30.Haurrentzako emanaldia:

Honolulu ikuskizun musikala.

18:30.Rock Kalean.

20:30.The Potes.

22:30.Roba Estesa.

Maiatzaren 4a, larunbata

08:00.Mendi ibilaldia: trenbidea.

08:30.Mendi ibilaldia: Eskoriatza-

Aranguren-Leizargarate-Eskoria-

tza.

08:30.Mendi ibilaldia: Arrasate-

Eskoriatza-GR 12-Latabide.

09:30.Nordic walking ikastaroa.

10:00.Mendi ibilaldia: Mandobi-

ke PR-Gi 99.

10:00.Mendi ibilaldia: Aitzulo, De-

bagoieneko leihoa.

10:00.Orientazio tailerra.

11:00.Bisita gidatua eta hegazti

behaketa.

11:00.Bisita gidatua: Ezagutu

Atxalde gaztandegia.

11:00.Tailerra: Ortu belarrak.

11:30.Tailerra: Serigrafia begetala.

13:00.Olatz Salvador.

16:00.Orientazio proba.

16:00.Sendabelarrak ezagutzen.

Ibilbidea eta tailerra.

17:00.Haurrentzako emanaldia:

Txantxariak taldea.

17:00.Bizikletak konpontzeko tai-

lerra.

17:00.Tailerrak: heraldika, mala-

bareak, Erdi Aroko jolasak...

18:00.Foisis Jaunak.

20:00. Jasan.

22:30.MConak.

00:00.Dj Moto.

Maiatzaren 5a, igandea

08:00.Mendi ibilaldia:

Arrasate-Atxorrotx, Vasco-Nava-

rro bidetik.

08:30.Mendi ibilaldia: Eskoriatza-

Leintz Gatzaga-Atxorrotx.

09:00.Kalejira txistulariekin.

09:30.Espeleoabentura Arrikrutz-

Oñatiko kobetan.

10:00.Mendi ibilaldia: Elgeta

1936-1937. Intxortako ibilbide gida-

tua.

10:30.Atxorrotxera igoera.

11:00.Eskalada eta arku tiroa.

12:00.Maider Zabalegi.

16:00.Tailerra: plastilina ekologi-

koa.

16:30.Haurrentzako jolasak hare-

arekin.

18:00.Erromeria: Joselu Anaiak.

Trikimailuak daude hegaztiakidentifikatzeko; uste dugunbaino espezie gehiagoidentifikatzeko gai gara»Maite LasoAranzadi zientzia elkarteko kidea eta gidaria

‘‘

13GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko apirilaren 26a Proposamena

MUSIKA

ANDOAINTocan2 La Polla.bAsteartean, 20:00etan, txosnetan.

ANDOAINOlagain txistulari taldea,Alberto Agirre abesbatza, Soinuak

musika eskola eta Urki.

bAsteartean, 20:00etan,

Santa Krutz ermitan.

ANDOAINKilimak.bAsteartean, 23:00etan, txosnetan.

ANDOAINPintxada feminista.bAsteartean, 01:30ean, txosnetan.

ANDOAINTxukuna taldea eta Fino’s Band.

bOstegunean, 18:30ean, Zumean.

ANOETAReggae Gaua: Goflow,Tacumah Roots Reggae, Little

Martin Selektah, Selektah Stepi

eta BassAgain Soinu Sistema.

bGaur, 19:00etan, gaztetxean.

ARRASATEApalatxe.b Igandean, 20:00etan, gaztetxean.

AZKOITIAKanuto DJ.bGaur, 22:00etan, Floreagan.

AZKOITIANegro eta Isasa.bGaur, 22:30ean, Matadeixen.

AZKOITIA Izer eta Alabier.bBihar, 22:30ean, Floreagan.

AZKOITIAParalux & Wilkinson,Kkopu, IbonRG eta Katza.

bAsteartean, 22:30ean, Matadeixen.

AZPEITIAPassepartout eta Natali.bGaur, 22:30ean, Sanagustinen.

AZPEITIALemy River eta Anai.bBihar, 19:00etan, Sanagustinen.

BERGARABergara, Segorbe eta Mislatako musika eskoletako

bandak eta orkestrak.

bBihar, 19:00etan, Santa Marina

parrokian.

DEBADama Beltzak.bGaur, 23:00etan, Itziarko

Burugorri ostatuan.

DONOSTIA Javier Urquijo: Los Secretos Remember.

bGaur, 20:00etan,

Convent Gardenen.

DONOSTIAFilm Symphony Orchestra.

bGaur, 20:30ean, Kursaalean.

DONOSTIAMabu.bGaur, 21:00etan, Dokan.

DONOSTIADuo Jade.bGaur, 21:00etan, Dabadaban.

DONOSTIAAxel Casas DJ.bGaur eta bihar, 23:30ean,

Convent Gardenen.

DONOSTIAFonk eta Brava.bGaur, 00:00etan, Dabadaban.

DONOSTIA Jon Urdapilleta & Iñigo Pastoriza.

bBihar, 12:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIAGiardini di Miro, Jean Jean, Lukiek eta JaunDone.

bBihar, 19:00etan, Dabadaban.

DONOSTIAXabi Bandini eta Ekiza.bBihar, 20:00etan, Dokan.

DONOSTIABlaze The Trail, No Regret eta Blood Brothers.

bBihar, 21:30ean, Mogambon.

DONOSTIATxorroskilo, Simulakro,Undervalued eta Turbofuckers.

bBihar, 22:00etan, Añorgako

gaztetxean.

DONOSTIABeesmunt Sound System.

bBihar, 00:00etan, Dabadaban.

DONOSTIABelen Natali, Natty Road, Mountain Sounds

eta Rude Kanaka.

b Igandean, 16:00etan, Dabadaban.

DONOSTIABarshasketh eta Vacivus.

bAstelehenean, 20:30ean,

Mogambon.

DONOSTIARalph Towner.bAsteartean, 20:00etan,

Viktoria Eugenia antzokian.

DONOSTIASega Sound Killers.bAsteartean, 21:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIAMusikeneko jazz ikasleen emanaldia.

bAsteartean, 21:30ean, Altxerrin.

DONOSTIAReunion Big Band eta Lindy Hop Donosti.

bAsteartean, 21:30ean, Dabadaban.

DONOSTIAHeavy Feather.bAsteazkenean, 20:30ean,

Dabadaban.

DONOSTIAEmusik: DonostiakoUdal Musika eta Dantza Eskola.

bOstegunean, 19:00etan,

Antzoki Zaharrean.

DONOSTIAThe Molochs.bOstegunean, 21:00etan,

Dabadaban.

EIBAREzpalak.bBihar, 23:30ean, Ez Dok Rock-en.

ELGETAChristian Pacher.b Igandean, 19:00etan, Espoloian.

GETARIAUdal Musika Banda.b Igandean, 13:00etan,

San Prudentzioko ermitan.

GETARIAXabi Solano eta DZ Zigor.b Igandean, 17:00etan,

San Prudentzion.

HONDARRIBIAOffshore Spirit.bGaur, 19:15ean, CBA liburutegian.

HONDARRIBIAHondarribia Hiriamusika banda.

bBihar, 18:00etan, Betharramen.

HONDARRIBIAQuarteto de guitarra Concordis.

bBihar, 20:00etan, kultur etxean.

HONDARRIBIACiccaresse & Ivana Oliva.

b Igandean, 12:00etan, Oiasso

museoan.

HONDARRIBIA Jose Luis Ruiz delPuerto: Sonidos de guitarra y mujer.

b Igandean, 20:00etan, kultur etxean.

HONDARRIBIAWilliam Jenks eta Yoko Takaki & Takeshi Tezuka

duo.

bAsteartean, 20:00etan,

kultur etxean.

HONDARRIBIA Javier Garcia Moreno.

bAsteazkenean, 20:00etan,

Paradorean.

IRUNTime to Roots, Frontline Stepas, Siart Sound eta Double

Lion Sound System.

bGaur, 22:00etan, Tunk aretoan.

IRUNThe Quireboys eta Pinball Wizard.

bBihar, 20:00etan, Tunk aretoan.

IRUNExpogrow: Emir Kusturikaand The No Smoking Orchestra,

Danakil & The Baco All Stars,

Kulto Kultivo eta Don Cornelius.

bBihar, 20:00etan, Ficoban.

LAZKAODrindots.bGaur, 23:00etan, plazan.

LAZKAO I Love 80’s.bBihar, 23:00etan, plazan.

LAZKAOGozategi.b Igandean, 20:00etan, plazan.

LAZKAODJ Oihan Vega.bAstelehenean, 22:00etan, plazan.

LAZKAODJ Xaibor.bAsteartean, 20:00etan, plazan.

LAZKAOModus Operandi eta Hesian.

bAsteartean, 23:00etan, plazan.

LAZKAODemode Quartet.bAsteazkenean, 19:30ean, plazan.

LEGAZPILos Tenampas y el Mariatxi.

bAsteartean, 23:00etan,

Euskal Herria plazan.

LEGAZPIBentazaharreko MutikoAlaiak, kantujiran.

bAsteazkenean, 19:30ean, kalean.

LEGAZPIKontuz Erromeriya.bAsteazkenean, 23:00etan,

Euskal Herria plazan.

LEGAZPIZo-Zongo: Rockalean.bOstegunean, 00:45ean, kalean.

OÑATIHoly Txala, Anai eta Dama.bGaur, 22:00etan, gaztetxean.

OÑATIPerlata.bBihar, 19:00etan, Pako tabernan.

OÑATIFacta, Bisonte 1312, Azken Sustraiak eta Against You.

bBihar, 22:00etan, Gaztelekuan.

OÑATILenao.b Igandean, 12:00etan, gaztetxean.

TOLOSAEl Consorcio... Eres tu.bGaur, 20:30ean, Leidor zineman.

TOLOSA13 Year Cicada.bAstelehenean, 20:00etan,

Bonberenean.

TOLOSASudestada.bAsteazkenean, 20:00etan,

Bonberenean.

URRETXUPre Hezurre Fest: Bones of Minerva, Bullets of Misery,

Issuna eta The Eleventh Plague.

bBihar, 20:00etan, gaztetxean.

USURBILJoseba Irazoki & Lagunak.bGaur, 22:30ean, Sutegin.

ZUMAIADJ Txankleta eta DJ Pi.bGaur, 22:30ean, txosnetan.

ZUMAIAMaddi, Fly Shit eta Leihotikan.

bBihar, 22:30ean, txosnetan.

ZUMAIADrindots.bBihar, 22:30ean, Kofradian.

Donostia b Dantzaren Nazioarteko Eguneko Gala

Hilabeteko dantzaldiaren azken saioakUrtero, dantzaren hilabetea izaten da apirila, eta etzi egingo dute gala nagusia, Donostiako Viktoria Eugenia

antzokian, 19:30ean. Jon Vallejok —irudian— eta Susana Santorok, Aitor Arrietak eta Rina Kaneharak, Sharon

Lavyk, ARTDancek, Dantzaz konpainiak, Aukeran taldeak, Madrilgo Ganbera Balletak eta Valentziako Dantza

Kontserbatorioko konpainiak parte hartuko dute. Astelehenean, berriz, Gure Ametsa ikuskizuna eskainiko

dute Iker Murillok, Lucia Lakarrak eta Vitali Safronkinek, 19:00etan, Kursaalean. IAN WHALEN / SEMPEROPER DRESDEN

14 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko apirilaren 26aAgenda

ZUMAIA Joselu Anaiak.b Igandean, 22:30ean, Kofradian.

ZUMAIADJ Bull.b Igandean, 22:30ean, txosnetan.

ZUMAIAOrots.bAstelehenean, 19:00etan

eta 22:30ean, Kofradian.

ANTZERKIA

ASTIGARRAGATxotxongilo emanaldia: Bihotzaren taupadak.

b Igandean, 17:00etan, kultur etxean.

AZKOITIACompañia La Que TuMe Haces: Exit: la de emergencia.

b Igandean, 19:00etan,

Matadeixen.

DONOSTIANancho Novo: El cavernícola.

bGaur eta bihar, 20:00etan,

eta igandean, 19:00etan,

Antzoki Zaharrean.

DONOSTIANode: Conchita Tou.bGaur eta bihar, 19:00etan

eta 21:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIAVaca 35: Josefina lagallina puso un huevo en la cocina.

bGaur eta bihar, 20:00etan,

Gazteszenan.

DONOSTIABorobil Teatroa: Gu... Ez gaude bakarrik.

bBihar, 18:00etan, Lugaritzen.

DONOSTIAGoyo Jimenez: Aiguantulivinamerica II.

bDatorren asteazkenetik

larunbatera 20:00etan,

Viktoria Eugenia antzokian.

EIBAREibarko BHI: Beldurra.bOstegunean, 11:00etan, 12:30ean

eta 20:00etan, Koliseo antzokian.

IBARRARosa Martinez: Nahia eta Neo.

bGaur, 17:00etan, kultur etxean.

LEGAZPIPotx eta Lotx: Kantu eta dantza.

bOstegunean, 16:00etan, Azokan.

PASAIAAnita Maravillas: Jon Braun.

b Igandean, 18:00etan,

San Pedroko kultur etxean.

VILLABONA-AMASA 7 Bubbles:Burbuja.

b Igandean, 17:00etan, Gurean.

ZARAUTZVaiven: Argiaren hautsa.bGaur, 22:00etan, Modelon.

ZUMAIAEidabe: Garbijolas.bBihar, 17:00etan, Eusebio

Gurrutxaga plazan.

DANTZA

DONOSTIADantzaz konpainia:Atalak 2.0: Vals de un Funeral.

bGaur, 21:00etan, Viktoria Eugenian.

DONOSTIADonosti Dance Festi-val, Urban eta Dance Garaikideko

Espainiako Txapelketa.

bBihar, 10:00etatik 14:00etara, eta

16:00etatik 20:00etara, Kursaalean.

DONOSTIADantzaren Nazioarte-ko Eguneko Gala: Juan Vallejo &

Susana Santore, Karin Fouz, Rina

Kanehara, Aitor Arrieta eta beste.

b Igandean, 19:30ean,

Viktoria Eugenia antzokian.

DONOSTIALucia Lakarra, Iker Murillo eta Vitali Safronkin:

Gure Ametsaballet gala.

bAstelehenean, 19:00etan,

Kursaalean.

ERRENTERIAEkialdeko DantzenNazioarteko Jaialdia.

bBihar, 19:00etan, Niessenen.

GETARIAGure Txeru taldea.b Igandean, 12:30ean,

San Prudentzion.

HONDARRIBIAFreestyle lehia eta La Lokomotora, Acto Messie,

Danel eta Blunstarr.

bBihar, 20:00etan, Psilocybenean.

LAZKAOAlurr, Amets Bide, Axarieta Oin Arin taldeen emanaldia.

b Igandean, 17:30ean, plazan.

LAZKAOXXXVIII. Dantza SueltokoTxapelketa.

bAsteazkenean, 18:00etan, plazan.

OIARTZUNKizz Sessions.bBihar, 18:00etan, Pagoan.

ZARAUTZOrganic: Sareak.bAsteazkenean, 20:00etan,

Modelon.

ZUMAIAMusika Eskolako taldea.bBihar, 13:00etan, Ondartxon.

BERTSOLARITZA

AZKOITIABertso afaria: SebastianLizaso eta Aitor Mendiluze.

bAsteartean, 21:00etan, Floreagan.

DEBAPlazatik Gaztetxera. Finala.bBihar, egun osoan, gaztetxean.

GABIRIAOsinalde Saria.bBihar, 20:30ean, Osinalde

elkartean.

GETARIABertso bazkaria: Unai Agirre eta Maialen Lujanbio.

b Igandean, 14:30ean,

San Prudentzion.

IRUNBertso afaria: Andoni Egaña, Sebastian Lizaso

eta Anjel Mari Peñagarikano.

bBihar, 21:00etan,

Ola sagardotegian.

IRUNHaritz Casabal, Urko Casado,Iñigo Ugarte, Iñaki Zelaia eta Julen

Zelaieta.

bOstegunean, 19:30ean,

Kabigorri Ateneoan.

LEGAZPISoinu onak... oinak doinuBertso Olarien bertso musikatuak.

bAsteartean, 23:00etan, txosnetan.

ZARAUTZGanbara Berotzen:Asier Azpiroz, Iñigo Izagirre,

Beñat Jauregi, Aitor Salegi,

Ane Zuazubizkar eta Julen Zulaika.

bGaur, 22:00etan, Putzuzulo

gaztetxean.

ZUMAIAUnai Agirre, AndoniEgaña, Onintza Enbeita, Maialen

Lujanbio, Jon Maia eta Julio Soto.

bGaur, 22:30ean, Aita Marin.

HITZALDIAK

ARETXABALETAMikel Reparaz:Trumpen Amerika.

bAsteartean, 19:00etan, Zaraian.

AZKOITIAXabier Euzkitze: Egun-go euskal kultura eta etorkizuna.

bOstegunean, 18:30ean,

Elkargunean.

DONOSTIADavid Calvo Celopan:Meet & Greet saioa.

bBihar, 18:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIA J. I. Perez Iglesias: Cultura y evolución humana.

bAstelehenean, 18:30ean,

Tabakaleran.

OÑATIGabriela Zendoia: Argi festibala eta Liburuaren Eguna.

bAsteartean, 19:00etan, liburutegian.

OÑATISare: Oñatiko preso etaiheslari politikoen egoera.

bOstegunean, 19:00etan,

kultur etxean.

TOLOSAAiala Oronoz Mitxelena:A pico y pala: destacamento penal

de Irun (1942-1944).

bAstelehenean, 20:00etan,

kultur etxean.

BESTELAKOAK

AIALandare Berezien 17. Azoka.bBihar eta etzi, Iturraranen.

DONOSTIAAna Elorza, FrancescaRomana di Nicola eta Juan Kruz

Igerabide: Herio eta beste ñabar-

dura batzuk.

bBihar, 19:30ean, San Telmon.

Anoeta b Reggae Gaua

Ospakizun festa beteanAnoetako gaztetxea 20. urteurrena ospatzen ari da aurten, eta Reggae

Gaua izango da ospakizunetako hurrengo ekitaldi nagusia, gaur bertan,

19:00etan hasita. Guztira, bost talde ariko dira Anoetako gaztetxean:

Goflow, Tacumah Roots Reggae, Little Martin Selektah, Selektah Stepi

—irudian— eta BassAgain Soinu Sistema. SELEKTAH STEPI

15GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2019ko apirilaren 26a Agenda

IRUNExpogrow azoka kanabikoa.bGaurtik igandera, Ficoban.

ZARAUTZBernardo Atxaga etaJose Cruz Gurrutxaga: Martuteneko

kartzelan irakurraldi dramatizatua.

bAsteartean, 20:00etan, Modelo

aretoan.

ZUMAIASun magoa: Bat, 2, hiru...bAstelehenean, 17:00etan,

Aita Mari antzokian.

Eider Goenaga Lizaso

Lesbianen Ikusgaitasunaren Egu-na beharrezko jotzen du TeresaCastrok (Donostia, 1968), kolekti-bo horretan oraindik erreferen-tziak falta direla iritzita. Hain zu-zen ere, komikietan «emakumelesbiana errealak» falta zirela iri-tzita sortu zuen 2013an L.S.B. Anapertsonaia. Bost urteotan argita-ratutako istorio guztien bildumaargitaratu berri du Castrok, etaapirilaren hasieratik salgai dagoliburutegietan. Castrok lau urteegin ditu Gehituko lehendakarigisa, eta martxoaren 1ean utzizuen kargua. Lesbianen Ikusgaitasunaren

Eguna da gaur; zer ekarpen egin

dio Anak ikusgaitasun horri?

Gure herriko emakume lesbianenirudi erreala ematen du komi-kiak. Eta ikusgaitasunaz ari gare-nean, hori da xedea, gure erreali-tatea ikusaraztea. Neska normalbat da Ana; bere eguneroko bizi-pen, arazo eta kezkak azaltzen di-tu komikiak, betiere umore han-diz zipriztinduta. Nola sortu zenuen pertsonaia?

Hasieran, nire behar pertsonalbati erantzuteko sortu nuen Ana,

nik bizi izandakoa kontatzeko be-harretik: armairutik irtetearena,lesbiana nintzela konturatu nin-tzenekoa... Ondoren, Gehituk au-kera eman zidan komikia GehituMagazine-n argitaratzeko. Auke-ra paregabea zen, lesbianen pre-sentzia, kulturan oro har, oso es-kasa eta estereotipatua baita. Etaestereotipo horiek apurtu nahinituen nik, gure eguneroko ara-zoak azaldu. Izan ere, izugarriada, lesbianak beti dira edo hiltzai-leak, edo eroak... Eta nik ez dutarazorik emakume lesbiana hil-tzaile gisa agertzearekin, bainabeti izan behar dugu hiltzaileak?Beharrezko deritzozu, beraz,

Lesbianen Ikusgaitasunaren

egun bat izateari?

2008an izendatu zuen EstatukoLGTBI federazioak egun hau; hainzuzen ere, emakume hauen guz-tien errealitatea kalera ateratze-ko. Eta honen atzean dagoena daemakumeak —bai lesbianak etabai heterosexualak— heziak izangarela etxe barrurantz bizi izate-ko: familia zaindu, zarata gutxiatera, ez kexatu, sexuarekin zeri-kusia duen oro ezkutatu... Hala,aspaldian ezagutzen ditugu erre-ferentziazko gizon homosexua-

len izenak; zineman, literaturan,telebistan, politikagintzan...Emakume izenak, aldiz, askozgutxiago dira, nahiz eta egia denhori aldatzen ari dela. Garrantzi-tsua da belaunaldi berriek errefe-rentziazko emakumeak eduki-tzea, eta emakume horiek arloguztietan daudela ikustea. Horre-gatik da beharrezkoa egun hau.Zuk erronka gisa hartu duzu

ikusgai egitearena?

Armairutik atera garenok bideaerakutsi behar diegu oraindikatera ez direnei edo ateratzekozailtasunak dituztenei; tamalez,asko baitira oraindik. Nik lehenpertsonan hitz egiten dut honiburuz, eta Anarekin ekarpen bategin nahi dut norabide berean.Esan duzunez, Anak asko du zu-

retik, ezta?

Bai, hala da, nire bizipenekin osa-tu ditut istorio gehienak. Aregehiago, Anak lagundu dit gaurnaizen emakumea izaten, askoirakatsi dit. Niri gertatutako hain-bat gauza desdramatizatzen la-gundu dit bizitzari umorez begi-ratzeko gaitasun horrek. Bestal-de, bost urteotan Ana nigandikaldentzen joan da, bere bidea egi-ten ari da jada.

Nola eskuratu daiteke komikia?

Gehitu Magazine-n argitaratzenda 2013tik. 2017tik, berriz, ikaste-txeetan banatzen dugu komikia,sexu eta genero aniztasun taile-rren barruan. Beti pentsatu izandut gazteengana hurbiltzekomodu paregabea dela komikia,eta oso arraroa litzateke komikiaesku artean hartu eta begiratu bateman gabe uztea. Bestalde, duelahamabost egunetik komikiarenbilduma salgai dago Bilboko etaDonostiako liburutegietan: argi-taratutako guztia jasotzen du,baita argitaratu gabeko istorioaketa sorpresaren bat ere. Istorio bakoitzak mezu bat du?

Ikasbide bat dago eguneroko bizi-pen bakoitzaren atzean, bai. Ba-tzuk kolektiboarekin lotuagoak,

eta beste batzuk, ez. Gehitu Ma-gazine-n zenbaki bakoitza mono-grafikoa denez, aurrez zehaztuaizaten nuen gaia: transexualita-tea, bisexualitatea, GIB birusa, ne-rabezaroa, eskola jazarpena, kiro-la... Mezu bat bidaltzeko baliatzendut gai bakoitza.Martxoan utzi zenion Gehituko

lehendakari izateari, batzorde

eragilean jarraitu arren. Zein da

egindako lanaren balantzea?

Sekulako irakaspena izan da, bai-na sekulako lana ere bai. Jarduerapila bat antolatzen du Gehituk, le-ku askotatik deitzen gaituzte, etaezin diogu muzin egin horietanegoteari. Lan itzela izan da. Egin-dakoaz harro, baina atseden be-harrean nago; Gehitun lanean se-gituko dut, baina beste era batean.

«Lesbianen presentziakulturan oso eskasa eta estereotipatua da»

Teresa Castro b Komikigilea eta Gehituko kidea

Lesbianen Ikusgaitasunaren Eguna da gaur, eta beharrezko ikusten duTeresa Castrok, martxora arte Gehituko lehendakari izandakoak. Berak L.S.B. Ana pertsonaiaren bidez lantzen du ikusgaitasun hori.

HITZA

sELKARRIZKETA

GIPUZKOAKO HITZAOSTIRALA, 2019ko apirilaren 26a

Zuzendaria: Unai Zubeldia. Argitaratzailea: Euskal Editorea

Lege gordailua: SS-1514-2010

www.gipuzkoa.hitza.eus bgipuzkoa@hitza.eus