Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ...

26
GIORDANO BRUNO OG DET UENDELIGE UNIVERS

Transcript of Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ...

Page 1: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

������

GIORDANO BRUNO OG DET UENDELIGE UNIVERS ������

������

��������������������� ������������������������������� ��

����� �������������������������

������������������������������������

��

��� ���������� ���������

Page 2: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

����������������� ����� !"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" # $"��%&'�&%(%)""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" * $"$�+,-.'� /-, �'�,(%)""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" * $"���0-&��-)�1('&�2,3��%040(-%"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" � $"#��/),3%�%(%)""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �

"���0�)�-5�%0,(�1��6�,&�%�.(''�&��7�8-,&�%�(� (&0�%"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 9 "$��,(�0-0�'��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 9 "�+0-'- 4(-�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" : "#���%�1,(�0%��-2/400�'���4/�&�0�)�-5�%0,(�1���%(6�,�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" :

#"���0�;�'(-5�%0,(�1���%(6�,��7��-'�%�(� (&0�%"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" < *"���0���%&�'()���%(6�,�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" $ *"$��,1�%&�'���(%0�,����""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" $ *"���%&�'();�&�%""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" $$ *""$��,1�%&�'���0�-,�0(�1��4,)� �%0�,�/-,���%&�'();�&�%""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" $$ *""���'()(-%�/('-�-/(�1��4,)� �%0�,�/-,���%&�'();�&�%""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" $

*"#��0���%&�'()0�4%04'�6�,&�%�,"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" $* *"*��'� �%0�,%�""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" $� *"����63)�'��""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" $9 *"�"$��-, �-)��0-/ """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" $: *"�""��/,�%&(%)"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" $<

*"9���'1-%1'��(-%""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �"��(�1���(-%"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" $ 9"��-%1'��(-%""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" # :"�+�,�2�10(6�,(%)""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" * :"$��6-,/-,�.��13/0()���()� �&��&6(1'(%)�%�(�6�,&�%�.(''�&�0=""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" * :"��6-,/-,�.��13/0()���()� �&��,�%-�(�&4)=""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" *

>"� (00�,40�,'(�0�"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" � >"$� (00�,40�,� �&�&(,�10��;�%6(�%(%)�,""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" � >""��%&�%�'(00�,40�,"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" �

Page 3: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

Resumé �+,-8�10�0�&311�,�&�%�/('-�-/(�1��&( �%�(-%�-)�- ;4%&'�,��(-,&4%-��,�%-��4,)� �%040(-%�/-,�

&�0���%&�'()���%(6�,��(�&�0� $9"� ?,;�%&,�&�"� �4��,�%-��,�(%�2(,�,�0�4/� 04%1�,%��.4)�.?&��&�0�

)�-5�%0,(�1��-)�&�0�;�'(-5�%0,(�1���%(6�,���)(6���&�,�(%&'�&%(%)�6(�0��%�1-,0�2,3��%040(-%�4/�&(���"�

��0�)�-5�%0,(�1��6�,&�%�.(''�&��2,3��%0�,���6(4��,(�0-0�'����+0-'- 4(-��-)�1,(�0�%&- �%�-)�

&�0� ;�'(-5�%0,(�1�� 6�,&�%�.(''�&�� 2,3��%0�,��� �&� �%� 1-,0� )�%%� )4%)� 4/� �-2�,%(1��@�

�&'3)%(%)"��(����2,3��%040(-%�,�'�&�,�-6�,�(��%��%&�,�A)�'���4/��(-,&4%-��,�%-��4,)� �%040(-%�

/-,� &�0� ��%&�'()�� �%(6�,��� &�,� (%&'�&��� �&� �%� (%0,-&�10(-%� 0('� �,�%-�� (%�2(,40(-%� -)�

�,1�%&�'���(%0�,����,"���'6��4,)� �%040(-%�%��%&�,�A)���(%&�%�/-,�.�),�.�,%����%&�'();�&�%���0�

��%&�'()0� 4%04'� 6�,&�%�,�� �'� �%0�,%�� -)� .�63)�'���� ;�,�%&�,� &�� /('-�-/(�1��.�),�.�,��0-/� -)�

/-, "�

Page 4: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

1. Indledning �

�� 0��(%&�,� 4/� ?,� ;4,� /('-�-//�,�� 6(&�%�14.� 3%&� -)� )�8�0'()�� /-,�A)0� 40� -2%?� �,1�%&�'��� - �

�%(6�,��0"� �A,� &�%� -&�,%�� %40�,6(&�%�14.�� )�%%� .,�&�� /-,�)(1� �,1�%&�'��%� 4/� �%(6�,��0�

)�%%� � &�%� � (&&�'.4,�� �4%���,/4,(%)� -)� 4,)� �%040(-%� -)� 64,� -/0�� 13&�0� �4 �%� �&�

-2/400�'��%�4/� �%%��1�0��%40�,�%�-)�)�&"�

�,4� 4%0(11�%� -)� /,� � 0('� &�0� -&�,%�� )�%%� .,�&� (� &�0� $>"� ?,;�%&,�&��� 64,� &�0� 2,( 3,0�

�,(�0-0�'��@� B#>*C#� /"60"D� 0�-,(�,� - � /E�(11�%� -)� &�0� )�-5�%0,(�1�� �%(6�,��� &�,� 2,3)�&�� &�%�

6��0'()��6�,&�%��-2/400�'���4/��%(6�,��0��&-)� �&�6(����8��0�,(%)�,��%&�,6�8�"��'4%&0�4%&�0�/-,�0-)�

�'4�&(���+0-'- 4(-��B54"$�7�$9���"60D�%-)'�� 40� 40(�1��-)�)�- �0,(�1��.�,�)%(%)�,�-6�,�&�0�

4,(�0-0�'(�1���%(6�,���-)�(� (&&�'4'&�,�%�.'�6�&�%�4,(�0-0�'(�1F20-'- 3(�1��1-� -'-)(�0('24���0�-)�

( 2'� �%0�,�0�&�%�1,(�0%��-2/400�'���4/��%(6�,��0"��

�(&�'A.�%&��;4,�&�,��1�(�0�,�0� 4%)��.�&�2?�;6-,&4%��%(6�,��0��,�(%&,�00�0�� �%�(%)�%�;4,�/-,�

4'6-,�1�%%�0�1-%1�,,�,�� �&��,(�0-0�'��@��+0-'- 4(-�@�-)�1,(�0�%&- �%��)�-5�%0,(�1���%(6�,��

/A,�&�0�$>"?,;�%&,�&���;6-,�&�,��1�0���%�,�6-'�0(-%�(%&�%�/-,�%40�,6(&�%�14.�%"��4%)��/410-,�,�

;4,��2(''�0�(%&�2?��40�&�0�'()��%�0-2�64,�(�&�00��?,;�%&,�&��� 4%�3%&,�&��-2/400�'��%�4/��%(6�,��0"�

�'4%&0�4%&�0��E%�0�2?�%40�,�%���&6(1'(%)�%�4/� �,��464%5�,�&��;83'2� (&'�,��?�- �1(11�,0�%��

�4 0� �%� ;A8�,�� ),4&� 4/� 6(&�%�14.�'()� /,(;�&�� /(1� 6(&�%�14.� 3%&� -)� /('-�-//�,� 0('� 40� ,�6(&�,��

0(&'()�,��-2/400�'��,��-)�.�63)���()�;�%�( -&�&�0�6�,&�%�.(''�&��6(�1�%&�,�(�&4)"��- �,�)�'��,�&�0�

�4'('�-��4'('�(�B$�9*C$9*D���-;4%%�����2'�,�B$�:$C$9#$D���E5;-��,4;��B$�*9C$9$D�-)��(5-'4���

�-2�,%(1���B$*:#C$�*#D�&�,�.'(6�,�%36%0��- �/-,�)4%)� 3%&�/-,�&�%%���&6(1'(%)"�

��

�%� 4/� &�� /-,03''(%)�,� - � �%(6�,��0�� &�,� .'�6� 2,3��%0�,�0� �- � 4'0�,%40(6� 0('� &�0� )�-5�%0,(�1��

6�,&�%�.(''�&��� �%��- �(��4 0(&�%�4'&,()�64%&0�(%&24���1- �/,4�&�%�(04'(�%�1��/('-�-/��(-,&4%-�

�,�%-�B$�*>C$9D"���$�>*�2�.'(5�,�&��;4%��%�,311��63,1�,��;6-,(�;4%�4)(0�,�&��/-,��0���%&�'()0�

�%(6�,�"� �,�%-� �%&0�� �(%�� &4)�� 2?� 1300�,.?'�0� .'4%&0� 4%&�0� /-,� &(���� .�0,4)0%(%)�,�� -)� ;4%��

63,1�,�;46%�&��2?�&�%�140-'�1��1(,1���(%&�G�-6�,�/-,.�&0��.A)�,��;6-,�&��/-,.'�6�/,� �0('�$<9���

;6-,�(%&�G�0�.'�6�-2;36�0$"��,�%-�;4,��?'�&���(11��;4/0��%��&04'0�.�0E&%(%)�/-,��&6(1'(%)�%�4/�

&�0�6�,&�%�.(''�&���6(�1�%&�,�(�&4)�0('�0,-&��/-,��40�;4%��.��1,(6�'���4/��%(6�,��0�(11���,�/�'&�03%&()�

�'()�%�0(&�%��6�,&�%�-2/400�'��"�

1.1 Problemformulering �6('1�� .�),�%&�'��,� .'�6� .,�)0� /-,� �&6(&�'��%� 4/� �%(6�,��0� (� &�0� $9"� ?,;�%&,�&�� -)� ;6-,&4%�

4,)� �%0�,�,��,�%-�/-,�&�0���%&�'()���%(6�,�"�

�������������������������������������������������$��44%(%)�$<<>��##�

Page 5: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

1.2 Metode og kildepræsentation �-,�40��14.���%�/-,%� �'���4/�;6-,�1-%0,-6�,�(�'0��,�%-���%(6�,��64,�/-,�;4%���4 0(&��;4,�8�)�

64')0�40�.�)E%&�� �&��%�.��1,(6�'���4/�&�0�)�-5�%0,(�1��6�,&�%�.(''�&���&�,�64,�&- (%�,�%&��2?�

;4%��0(&"�����&�%�;4,�8�)� �&04)�0��%�1-,0�.��1,(6�'���4/��-2�,%(1��@�;�'(-5�%0,(�1���%(6�,���&�'��

/-,&(�&�00��14%������- �&�0�/A,�0��/-,�A)�2?��%�3%&,(%)�(�6�,&�%�.(''�&�0�(�&�0�$9"�?,;�%&,�&���

&�'��/-,&(�&�%%��-2/400�'���;4,�;4/0��0-,�.�0E&%(%)�.?&��/-,��,�%-�-)�/-,�&�%���%�,���&6(1'(%)�4/�

&�0� �14%(�1��6�,&�%�.(''�&�"��('�.��1,(6�'��%�4/�&(����0-�6�,&�%�.(''�&�,�;4,�8�)�2,( 3,0�.�%E00�0�

()�4/���1�%&3,��1('&�,"���)�;4,�.,�)0��4,�0�%��,((���-;4%��%��-)��4,'���%,(1��-5;��.(&,4)�(�

��,(�%�������������� ���� ����������4 0��4,4'&��A//&(%)��B$>*#C$<#$D����������� ���� ���������-)�

'(00�,40�,�%� - � �,(�0-0�'��� -)� �;- 4�� �H�(%4�� (� ��,(�%� ��� ������ ������"� �- � -6�,.'(1� -6�,�

�&6(1'(%)�%�(�1-� -'-)(�%�/,4�-'&0(&�%�0('�(�&4)�;4,�8�)�.,�)0�2,-/���-,�(�6(&�%�14.�;(�0-,(���'4/�

+�&�,��%�-)�2,-/���-,�(�6(&�%�14.�C�-)�0�1%-'-)(;(�0-,(����')���,4);��.-)���������� ���������"�

�%&�'()�;4,�8�)�.�%E00�0� ()�4/�&�%�%-,�1��2,-/���-,�(�(&!;(�0-,(���,-%&���,)��,(1��%������������

���������"�

��

�('�142(0'�0�- ��,�%-����%&�'()���%(6�,��;4,�8�)�.,�)0�-6�,�40�2,( 3,�'(00�,40�,"���,��&�-6�,�;4,�

8�)�.�%E00�0���1�%&3,��1('&�,�0('�/-,�0?�'��%�4/��,�%-��0('�0(&�,�64%�1�'()0�/-,�0?�'()��04%1�)4%)"�

��)�;4,�.,�)0� 4)"�4,0�(� (&&�'4'&�,/('-'-)(��1��'��44%(%)����������� �����4 0��4,4'&��A//&(%)��

-6�%%36%0��63,1���- ��,��0�4/�&�� /A,�0��.(&,4)�- ��,�%-�2?�&4%�1"�����&�%�;4,�8�)�.,�)0�

��������������������� ��������������4/��-,-0;�4�I4'�E��(%)�,���- �-)�?�;4,��0?�0�/-,�&�%��%)�'�1��

-6�,�300�'��� 4/� ��� ���� �������� ������� ��� ���������"� ��,�&-6�,� -2�'4)'(00�,40�,� -)� 4%&,��

(%0,-&�10(-%�,�B���'(00�,40�,'(�0�%D"�

�,�%-��4,)� �%040(-%�/-,�&�0���%&�'()���%(6�,��/(%&���2,( 3,0�(�&��(04'(�%�1��&(4'-)�,���� ������!�

���"���������������!�#������������������-)����������������!�������������������������4''���1,�6�0�(�$�>*"�

��)�;4,�64')0�2,( 3,0�40����2?�&�%�4,)� �%040(-%���,�%-�/A,�,�(��(&�0%36%0��63,1��&4�&�0��,�;�,�

;4%�1-%5�%0,�,�,�-)��4 '�,�;�'��4,)� �%040(-%�%�/-,�&�0���%&�'()���%(6�,�"��

�-,�40��E�0� 40(��,��4,)� �%040(-%�%��&�,�14%�/-,�1- ��'4%)�-)�- �03%&()��;4,�8�)�-2&�'0�&�%�

(� /(,�� ;-6�&-6�,�1,(/0�,�� &�0� ��%&�'()�� �%(6�,��� &�0� ��%&�'()�� 4%04'� 6�,&�%�,�� �'� �%0�,%�� -)�

.�63)�'��"��-,�E&�,'()�,��/-,�0?�'���-)�-6�,.'(1�;4,�8�)� �&03%10��4,4'&��A//&(%)��-2&�'(%)�4/�

4,)� �%040(-%�%�(��%��,1�%&�'���0�-,�0(�1�-)��%�,�'()(-%�/('-�-/(�1�.�),�%&�'��"��

1.3 Afgrænsning �?,� 4%� .��13/0()�,� �()� �&� �&6(1'(%)�%� 4/� �0� �E%�2�%10� -2� )�%%� � 0(&�%�� (� &�00�� 0('/3'&��

�&6(1'(%)�%�4/��E%�0�2?��%(6�,��0�-)�&�0��.��14//�%;�&��14%�&�0�63,��,�'�64%0�(11��.'-0�40�/A')��

�&6(1'(%)�%�(�&��1-%1,�0��04%1�,�� �%�'()�'�&����%&�,�A)��&�%��4 /�%&� 3��()���'(00�,3,��-)�

6(&�%�14.�'()��1-%0�1�0��;6-,(�&��.'(6�,��&6(1'�0"���)�;4,�&-)�64')0�40�4/),3%��� ()�/,4��%��?&4%�

;(�0-,(�1�-)�6(&�%�14.�0�-,�0(�1�4%4'E����&4� (0� /-1���2,( 3,0�'())�,�(�40� /-,�04)���%� /('-�-/(�1�

4%4'E���4/�&��.�),�.�,�&�,��,�5�%0,4'��/-,�-2/400�'��%�4/��%(6�,��0"��

Page 6: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

2. Det geocentriske verdensbillede – jorden i midten �

�-,� 40� 4%�1��'())A,�� &�%� �&6(&�'��� 4/� �%(6�,��0�� �- � /4%&0� �0�&� (� $�� 04''�0�� /('-�-/(� -)�

6(&�%�14.���,�&�0�,�'�64%0� �&��%�(%0,-&�10(-%�0('�&�%�-2/400�'���4/��%(6�,��0��&�,�2,3)�&��&�%%��

2�,(-&��-)��- �.�),�.�,%��(��,�%-����%&�'()���%(6�,���&�2,(%)�,�4/"���%%��-2/400�'���.'�6���- �

%36%0�(%&'�&%(%)�6(�0���&6(1'�0�)�%%� �4%0(11�%� �&��,(�0-0�'��@�'3,��- �&�%�/E�(�1��6�,&�%�B/,4�

54�#��?,�/"6"0"D�-)�+0-'- 4(-�@�4�0,-%- (�1��.�0,4)0%(%)�,�-)�.�,�)%(%)�,�B/,4�54�$���"6"0"D"���

(&&�'4'&�,�%� .'�6� &�%%�� -2/400�'��� 4&-20�,�0� -)� 0('24���0� 1,(�0�%&- �%�� ,�'()(A���

-6�,.�6(�%(%)�,"

2.1 Aristoteles �,(�0-0�'��@�;-6�&(%0�,������,�40��%&�,�A)��&�%�%3,�� /E�(�1��6�,&�%� C�&��� (&&�'.4,0��4%�.4,��

/3%- �%�,"���%��83'&�%0�0E�,�;4%�0('�,�'()(A���-6�,.�6(�%(%)�,��- �/-,1'4,(%)� -&�'#"���,/-,��,�

&�0�-)�?�%40�,'()0�/-,�;4 �40�1-%1'�&�,��40��%(6�,��0��-)��E%�0��),3%����,�-6�,�%��0� �%&�"�

�,(�0-0�'��@��%(6�,���,��0�5(,1�',�%&0�4/),3%��0�'�)� ����- �,-0�,�,�(��6()��.�63)�'��,� �&�8-,&�%�

�- �&�0��0(''��0?�%&��5�%0,� "��%(6�,��0��&)A,���4/�0-��/3,�,�4/�6(&0�/-,�1�''()�.��14//�%;�&"�

��%� ��.'�%4,�� �/3,��� ;6-,� 8-,&�%� .�/(%&�,� �()�� '())�,� (� 5�%0,� � 4/� �%(6�,��0"� ��,� �,� 4'0�

/-,4%&�,'()0�-)�/-,)3%)�'()0�(�1,4/0�4/�&��/(,���'� �%0�,�'�/0��8-,&��('&�-)�64%&��&�,�'())�,�0('�),�%&�

/-,�4'�63,�%�(�&�%%���/3,�"��6�,0��'� �%0�;4,��0�2,3&��0(%�,�0�.��0� �'����0�&���- �&�0�4'0(&�

.�63)�,��()�;�%�(� -&"��?,��'� �%0�,%��%?,�&�,���%40�,'()���0�&��-2;A,�,�.�63)�'��%�-)�&4�4''��

'�)� �,�.��0?,�4/�&(�����'� �%0�,��.�63)�,�&���()��?'�&���(11���&�/,4��)�%�/,(�6('8��� �%��&�/,4�&�%�

�4 �%�30%(%)�4/��'� �%0�,��&��.��(&&�,*"���%%��0E%)&�0�-,(��,�-)�?�;-6�&4,)� �%0�0�/-,��40�

�,(�0-0�'���2'45�,�,�8-,&�%�(� (&0�%�4/��%(6�,��0��&4�8-,&��- �&�0�0�%)��0���'� �%0�.�63)�,��()�

(%&4&�-)�%�&4&� -&��%(6�,��0��5�%0,� �"��

��� /(,�� �'� �%0�,� �,� 4''�� ��.'�%4,�� '�)� �,�� ��� � �''�,� 40�,(�"� ��%� ��'6- � �'� �%0�,%�� �,�

),�%&'3))�%&��/-,�4''��'�)� �,��;4,�&���%�'46�,���040����%&�&�� ������&��14%�4%04)�"���0��1E'&����

40�&�0��,� /-, �,%��&�,�6(,1�'())A,��0-//�0���- �(��()���'6�(11��;4,��%��14.�%&��1,4/0� �%�1�%�

�1�(�0�,�,��- � �'();�&"���%��0-/�-)�,�%�/-, ��,�/('-�-/(�1��.�),�.�,�-)��,��- ��?&4%��6()�"���0�

�,��%;�&�%�4/�&��0-�&�,��,�/-,4%&�,'()�-)�/-,)3%)�'()9"�

�� &�%� ��2,4'�%4,�� �/3,��� �/3,�%� -6�,� ?%�%�� ,-0�,�,� ;( �''�)� �,%�� 2?� )�%%� �()0()��

1,E�04'�/3,�,� �&� 8-,&�%��- �5�%0,� :"� �(1��08�,%�;( '�%��,�&�%�E&�,�0���/3,��-)��%(6�,��0��

/E�(�1��),3%����;6-,2?��08�,%�,%���,�%4)'�0�/4�0"��('�;6�,�4/�&(�����/3,�,��,�&�,�0('1%E00�0��%�E&,��

�.�63)�0�.�63)�,��&�,��A,)�,�/-,��/3,�,%����6()��.�63)�'��>"��(1��08�,%�;( '�%�.'(6�,�.�63)�0�4/�

���������������������������������������������������A//&(%)�$<$��9<���-5;�$<<9��**C*��#��A//&(%)�$<$��9<C:�*��4,0%451�-)��'A1�,�&"�$<<>��9>���A//&(%)�$<$��:��+�&�,��%�-)��,4)�$<<9��#<����A//&(%)�$<$��$$��9� J.1��,�&"�$<<9��<C#*�:��,((���-;4%��%�$<<>��*$�>��,((���-;4%��%�$<<>��*$�

Page 7: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

)�&&- �%� C� &�%� /A,�0�� �.�63)�&�� .�63)�,�� 4%&,�� -)� '46�,�� 2,(%5(22�,� .�63)�,� &�� A6,()��

;( �''�)� �,"��/A')���,(�0-0�'����,�4'0�(��%(6�,��0�0('�/-,�&�%%��E&�,�0��-)� ��0�/�'&1- %���/3,�"�

�-,&�%� �,� &�0� �0�&� (� �%(6�,��0� �&� &�0� '46��0�� �0-/� -)� �?'�&��� &�0� (%&�0� /�'&1- %�� �0�&� (�

�%(6�,��0<"

��%���2,4'�%4,���/3,��;4,��%�)4%�1��4%&�%�.��14//�%;�&��%&�&�%���.'�%4,���/3,��.?&�� �&�

;�%�E%�0('� 40�,(��-)�/E�(�1��'-6���&4�&�%��,��6()�-)��/-,4%&�,'()"���%�.��0?,�4/�30�,���- ��,��0�

�'� �%0�&�,� $% � $�&���� ����$� ��� ���� ��'$()"� K0�,�%�;4,�(11���0�2,3&��0(%�,�0� ?'��;6-,/-,�&�%�

.�63)�,��()�(�5(,1�'.�63)�'��,���- ��,�&�%��%��0���6()��.�63)�'��� �'();�&"��4�&�,�(11��14%�-)�

(/A')�� �,(�0-0�'��� 4'&,()� ;4,� 63,�0� 3%&,(%)�,� (� &�%%�� �/3,��� ?� &�%� %A&6�%&()6(�� 63,��

/�'&1- �%$$"�

2.2 Ptolomaios �(,14� �� ?,� �/0�,� �,(�0-0�'���� 04)�,� 4�0,-%- �%�� 40� 40(1�,�%� -)� )�-),4/�%� �'4�&(���

+0-'- 4(-�� &�0� )�-5�%0,(�1�� �%(6�,��� -2� 0('� ,�6(�(-%� -)� �&�300�,� &�0� /-,� 40� 40(�1�� -)�

)�- �0,(�1��.�,�)%(%)�,"� �,�4)�%��,��40�4�0,-%- �,�;4,�(4)004)�0��40�2'4%�0�,%��0('�E%�'4&�%&��

(11�� .�63)�,� �()� (� /�'&�03%&()�� 5(,1�',�%&�� .4%�,� - � 8-,&�%"� �- � 1-%��16�%�� 4/� ;4%��

.�,�)%(%)�,� /,� �300�,� ;4%� �0� 1- 2'(5�,�0� �E�0� �� �&� �0� �%-, 0� 4%04'� 5(,1�'.4%�,� ;6-,(�

2'4%�0�,%��1,E&��,�;(%4%&�%$"� ��00���E�0� �.'(6�,�.,�&0�455�20�,�0�-2�)�%%� � (&&�'4'&�,�%�

;�'0�/,� �0('���2'�,$#"��

2.3 Den kristne opfattelse af det geocentriske univers �6�,1�%��,(�0-0�'����''�,�+0-'- 4(-��;4,��A)0�40��/0�,'�6���''�,�0('24����&�,���0�-,(�,��%��2�5(/(1�

,�'()(A�� -6�,.�6(�%(%)�� �%� (� 'A.�0� 4/� (&&�'4'&�,�%� .'(6�,� &�0� )�-5�%0,(�1�� �%(6�,�� 0('24���0�

1,(�0�%&- �%�2?��%� ?&����?�&�0��,��63,0�40��%&�()���()�&�%%��1-� -'-)(��&�%�-)�?�40��%&�()��

�()�)�&$*"���0�)�-5�%0,(�1���%(6�,��)A,�&�0�.'4%&0�4%&�0� �'()0�40� /,� �0(''��;( '�%��- �)�&��

0(';-'&��0�&��2?��4 �� ?&����- �&�0�.'(6�,� /,� '4)0�(�.(.�'�%"��)�?�2'45�,(%)�%�4/�8-,&�%�(�

5�%0,� �4/� �%(6�,��0�24���,�)-&0�(%&�(�&�%�1,(�0%��-2/400�'���4/� 8-,&�%��- �&�0�2,(6('�)�,�&��

2�%10�(��%(6�,��0�-)�/-,�)�&��-2 3,1�- ;�&$�"�

�('� )�%)3'&� 24���,� &�%� 4,(�0-0�'(�1�� 0���� - �� 40� 4'0� �,� 0('� /-,� &�%� E&�,�0�� ;A8��0�� �/3,��� (11��

(&&�'4'&�,�%��)�8�0'()�"���,/-,�.'(6�,�;(�,4,1(�0�6�%&0��?'�&����40�&�0��,�410(6(0�0�,%��2?�8-,&�%��

�- �4'0�(��%(6�,��0�&,�8�,��()�- "���''�,�(11���,(�0-0�'��@�0�-,(�- �&�� 4%)���.�63)�&��.�63)�,��

24���,�(%&�(�&��;�''()���1,(/0�,�- �&�%�4' 3)0()��)�&���- �&�%�4'0�.�63)�,��()�(�/-,;-'&�0('"���,/-,�

�������������������������������������������������<��A//&(%)�$<$��9<C:�$��4,0%451�-)��'A1�,�&"�$<<>��:�$$��4,0%451�-)��'A1�,�&"$<<>��9<�$���%%��0�-,(�14,4 .-'�,�&�� �&��,(�0-0�'��@�/E�(�1��1,E�04'�/3,�,��;6('1�0�(� (&&�'4'&�,�%��14.0���%�&�'�&�.40��&4��,(�0-0�'���%A&��0-,�,��2�10�� �%��40�&�0��4 0(&()�64,�(%&'E��%&��40�;4%���/3,��0�-,(�(11��1�%%���0� ��-6�,�%�� �&�4�0,-%- �,%���-.��,640(-%�,�-)�.�,�)%(%)�,�4/�2'4%�0�,%���.�63)�'����E�0� B+�&�,��%�-)��,4);�$<<9��:>C:<D"���$#��,((���-;4%��%�$<<>���C�#�$*��,(1��%�$<<*���>�$���,(1��%�$<<*��:$C:�

Page 8: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

63')�,� 4%�1�%�40�;46��!%��.�63)�0�.�63)�,���- ��,�-6�,�%��0� �%&�� �&��,(�0-0�'��@�/A,�0��

�.�63)�&��.�63)�,��- �(� (&&�'4'&�,�%� �,���1�2'(5(0�.'(6�,�'()�)�&"$9"�

�������������������������������������������������$9��,(1��%�$<<*��:$���AE,�2���$<:C$<>�

Page 9: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

3. Det heliocentriske univers – solen i midten �

�('� -)� �&� &�0� $:"� ?,;�%&,�&�� ;4,� &�0� )�-5�%0,(�1�� 6�,&�%�.(''�&�� ;�)� -%(�1� �040���� (11��

(%&�0�/-,&(�&�0�(� (&&�'4'&�,�%��,�.'�6�0�(%0�),�,�0�(�1(,1�%��/-,��0(''(%)�,�-)�&�, �&��,�.'�6�0�

�E%-%E � �&� 1,(�0�%&- �%"� ��%� 4''�,�&�� (� $�$*� �1,(6�,� &�%� 2-'�1�� 4�0,-%- � �(5-'4���

�-2�,%(1���B$*:#�C�$�*#D�&�0�'(''���1,(/0���������������������"�������������"��������"��������������

�''�,�.4,��14'&�0�"������������(*��;6-,(�;4%�2,3��%0�,�,��(%��4,)� �%0�,�/-,��0��%(6�,���;6-,��-'�%�

�,�(�5�%0,� $>"��

�-2�,%(1���4%),(.�,�&�0�)�-5�%0,(�1��6�,&�%�.(''�&���&�/,4�0-�2,( 3,��/-,�&�30%(%)�,"��-,�&�0�

/A,�0��;�,�1�,�&�,�2?�;4%��0(&��%�6(&�%�14.�%��A1-%- (��;6-,��%1'��/-,1'4,(%)�,�;4,��040���-6�,�

&��1- 2'(5�,�&�$<"���&�&�00��6(&�%�14.�(&�4'�(%� �%0��1- �,��-2�,%(1��� /,� �0('��40�&�0��,�

8-,&�%��&�,�.�63)�,��()�-)�(11��&�0�A6,()���%(6�,���&�,�.�63)�,��()�,�%&0�- ��%�/-,�6(%&�%&��'(''��

1'-&���- �8-,&�%"� ��,6�&� /?,��-2�,%(1���-)�?�,�&�5�,�0� +0-'- 4(-�@�4%04'�4/� 2'4%�0.4%�,�(�

�%(6�,��0"�

�-,� &�0� 4%&�0� -2�0(''�,� �-2�,%(1��� �0� ,�'40(6(0�0�2,(%5(2�� ;6-,(� ;4%� .�06(6'�,� �4%��,%���

� (&&�'.4,���6%��0('�40�.��0� ��'�)� �,��.�63)�'��"��4%� �%�,�(11���40�&�0� �&�� (&&�'.4,��

�4%���,/4,(%)�,��,� �'()0�40�4/)A,���;6-,6(&0�&�0��,�8-,&�%��,��0�%�4/��%(6�,��0��''�,�.�))��&�'��&�,�

�,�(�.�63)�'��$"���0��,��?'�&���(11���0�A%�1��- �40�0('24�����()��%�.��0� 0�,�'()(A��-6�,.�6(�%(%)��

&�,� -0(6�,�,��-2�,%(1���0('�40��&6(1'���(%�0����- �&�0�;�'(-5�%0,(�1���%(6�,��� �%��%4,�,��A%�1�0�

- �40�/A')���0�.��0� 0�6(&�%�14.�(&�4'"�

��%��0A,�0��3%&,(%)��-2�,%(1���/-,�04)�,��()�(��&/-, %(%)�%�4/��%(6�,��0���,�40�2'45�,���-'�%�-)�

(11��8-,&�%�(�5�%0,� "���&�00���%(6�,��,-0�,�,�8-,&�%�&�'��- ��(%��)�%�41����&�'��,�%&0�- ��-'�%"�

���/'��0��2'4%�0�,�.�63)�,��()��04&()�,�%&0�- ��%(6�,��0��5�%0,� ���- �%���,��-'�%�� �%��8-,&�%�

/-,.'(6�,�5�%0,� �/-,� ?%�%��,-040(-%�-)�/-,�0E%)&�%�(��/3,�%��%&�,� ?%�%"� �)� �,��.�63)�'���

�,��?'�&���(11��.�0(%)�0�4/��%�/3''����%(6�,��'�0E%)&�� �%��,�.�0(%)�0�4/�&�0��0�&�(��%(6�,��0��&��

1- �,�/,4"��1�� 2�'6(���,�8-,&�%��'�)� �,��%�&�'�4/�8-,&�%�-)�.�63)�,��()�&�,/-,�(�0410� �&�

8-,&�%��,-040(-%#"��

�-2�,%(1��@�/-,;-'&�,��()��- ��?&4%�(11��0('��- ��%(6�,��0��,�4/),3%��0��''�,��8� �%�1-%�040�,�,��

40�(�/4'&�&�,��,��%�),3%����6('�&�%��/-,�40�/?�&�0�0('�40�24���� �&�.�,�)%(%)�,%��-)�4/�04%&�%��(�;4%��

�E�0� ��'())����%&�'()0�'4%)0�/,4�8-,&�%*"��

�������������������������������������������������$:��%�/-,'A.�,�0('�;4%��;-6�&63,1�����������������������"����������&�,�/A,�0�.'�6��&)(6�0�(�$�*#"�$>��-5;�$<<9��*#���AE,�2���#:9�$<��%�),�%&4%04)�'���;-���-2�,%(1���-)�/-,)3%)�,����- �&��(11��;46&���3,'()0�.�'3)�/-,�� �%�.'-0�4%0-)���- �%-)�0���'6/A')�'()0�B�A//&(%)�$<$��<�D"���A//&(%)�$<$��<$C�<9�$��A//&(%)�$<$��<����A//&(%)�$<$��<$C�<9�#�+�&�,��%�-)��,4);�$��<C<$�*��A//&(%)�$<$��<9C<:�

Page 10: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

4. Det uendelige univers �

�%�2(,�,�0�4/��-2�,%(1��@�,���'040�,��1,(6�,�&�%�(04'(�%�1��/('-�-/��(-,&4%-��,�%-�(�$�>*�.'4%&0�

4%&�0�63,1�,%��#������������������-)�������� ��������!���������� �������������9"��11��/-,&(��,�%-�

-2/400�,�6�,&�%�2?��4 �� ?&���- ��-2�,%(1���� �%�;4%���,��-2�,%(1��@��,1�%&�'��,��- ��%�

(%&)4%)�0('�40��&6(&���%(6�,��0�E&�,'()�,�:"��,�%-� �%�,�A8�%�E%'()0��40�/('-�-/(�%�-)�6(&�%�14.�%�

;4,��46%�0�%E03%1%(%)�-)��1,(6�,�(�&�%��4 �%;3%)��- ��-2�,%(1���40�;4%�64,��

�LM�&��0(%�&�.E�0;��)-&��0-�.��0;��&4N%�N;(5;�N4��0-�2,�5�&��0;��,(�(%)�-/�0;����%�-/�0;��4%5(�%0�4%&�0,���2;('-�-2;E��.�,(�&� /-,��-� 4%E�5�%0�,(���(%�0;��&4,1�546�,%��-/�.'(%&�� 4'(5(����4,,-)4%0�4%&��%6(-���()%-,4%5�MLB�,�%-�$�>*4���>D"�

�,-&�� &�%%�� .�)�8�0,(%)� -)� ,��2�10�� �%�,� �,�%-� �4 0(&()�� 40� �-2�,%(1��� ;4,� 63,�0� 4'0� /-,�

/-,.'3%&�0�4/� 40� 40(11�%��2?�.�1-�0%(%)�4/�%40�,�%���)�%0'()��.��14//�%;�&��0('�40�1�%%��(%&���

- /4%)�0� 4/� -)� 2-0�%0(4'�0� (� �(%�� �,1�%&�'��,>"� ����&�%� �,� �,�%-� (11�� 0(';3%)�,� 4/� &��

)�- �0,(�1��-)�-20(�1�� �0-&�,��-2�,%(1���.,�)0��0('�40��&6(&���%(6�,��0<�-)��1,(6�,��

�LO�-2�,%(1��PM.�(%)� -,��(%0�%0�-%�0;���0�&E�-/� 40;� 40(5��0;4%�-/�%40�,���;��N4��%-0�4.'��0-�)-�&��2��%-�);�4%&�2�%�0,40��.�E-%&�0;��2-(%0�-/�,� -6(%)�0;���0� 2��-/�(%5-%6�%(�%0�4%&�64(%�2,(%5(2'�����-�4��0-�,��-'6��5- 2'�0�'E�0;��&(//(5�'0�-.8�50(-%���4%&�0-� /,���.-0;�;( ��'/�4%&�-0;�,�� /,- ��-� 4%E�64(%�(%6��0()40(-%���4%&�0-���0�400�%0(-%�/(, 'E�-%�0;(%)��5-%�04%0�4%&�5�,04(%"L�B�,�%-�$�>*4���:D�

�,�%-�;4,�4'0�?��0�4 .(64'�%0�/-,;-'&�0('��-2�,%(1��"�+?�&�%��%���(&���,�;4%�.�)�8�0,�0�/-,�&��

1-%1'��(-%�,� �-2�,%(1��� 1- � /,� � 0('�� -)� 2?� &�%� 4%&�%� �(&�� �%�,� ;4%�� 40� �-2�,%(1��@�

-2�'�)0;�&�4/� �0-&�,%��;(%&,�&��;4 �(�40����&�0�/�'&��- /4%)�4/�-)�2-0�%0(4'��(�,���'040�,%�"�

�-2�,%(1���;4,� �&��(%��.�,�)%(%)�,��&6(&�0��%(6�,��0�.�0,4)0�'()0�� �%��,�%-��/A,�,��&6(&�'��%�

�&� (� E&�,�0�� 1-%��16�%�� -)� /,� '3))�,� �0� ��%&�'()0� �%(6�,�"� +?� &�%� ?&�� �,� �-2�,%(1��� �%�

��%&63,'()�(%�2(,40(-%�/-,��,�%-����%&�'();�&�04%1�"�

4.1 Erkendelsesinteresse �,�%-��&'�&�,�(11��&�0���%&�'()���%(6�,��2?�.4)),�%&�4/�&�0��6(�1�%&�,��- �%40�,6(&�%�14.�'()��

�%&�,�A)�'��,���- ��1�� 2�'6(���-2�,%(1���)8-,&��&�0"��4%� �%�,�)4%�1���%1�'0�(11��40�&�%�

%40�,6(&�%�14.�'()�� �0-&���,�2'4��(.�'�0('�&�00��/-, ?'� �%��%4,�,��,�&�10(-%(�0(�1�(�/-,;-'&�0('�

%40�,�%�� �)�%0'()�� .��14//�%;�&#"� �,�%-� .�%E00�,� ;�''�,�� �,1�%&�'���0�-,�0(�1� -)�

,�'()(-%�/('-�-/(�1� 4,)� �%040(-%�� �%� &,4)�,� )�,%�� 1-%1'��(-%�,� /-,�04)�0� 2?� .4)),�%&� 4/�

%40�,6(&�%�14.�%�(%&"� �- ��%�4/� &�� /A,�0��2?��(%�0(&�.,�)�,��,�%-�.�6(&�0�3'&,�� /('-�-/(�1���

,�'()(A���-)�6(&�%�14.�'()��1('&�,�0('�40�.E))��6(&�,��2?�-)�&�,6�&�/-, ���(%��)�%�/('-�-/(�/,� �/-,�

40�,�2,-&�5�,��L&�%�)4 '��6(&�%L#$"��

��������������������������������������������������� 4�5�%4�&��'����%�,(�9����'@�%/(%(0-���%(6�,�-��0��-%&(�:��A//&(%)�$<$��$$��>��,�%-�$�>*4���:���A//&(%)�$<$��$$��<��,�%-�$�>*4��<<C$�#��44%(%)�$<<>��$*��##C##>�#$��,�%-�$�>*5��#*>���A//&(%)�$<$��$$C$$#�

Page 11: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

�,�%-��,�;4,��0�4%�0,�%)0� /-,;-'&�0('�&�%�4,(�0-0�'(�1�F1,(�0%�� /('-�-/(��&�,�2,3)�,�;4%���4 0(&"�

��%�.'4%&0�4%&�0�2?�),�%&�4/��(%�.4)),�%&��- �&- (%(14%�, �%1��,�&�%%��03%1� ?&��4.�-'�0�

(11��/,� �&�/-,�;4 ��-)�;4%�.,�)�,�&�%�0('��04&();�&�(��(%��63,1�,"��'4%&0�4%&�0�.,�)�,��,�%-�

�,(�0-0�'��@�.�),�.�,�/,4�/E�(11�%���- �;4%�&-)�- &�/(%�,�,�0('�40�&311��;�'��1-� -�"���,�&-6�,�

14%� &�0� 63,�� �63,0� 40� ���� 40� �,�%-� �1�''�� ;46�� %-)�%� �- � ;�'�0� /-, � /-,� ,��2�10� /-,�

4,(�0-0�'(1�,%��#� )�-5�%0,(�1�� 6�,&�%�.(''�&��� �- � ;4 � .?&�� %�)�,�,� -)� 0('� 0(&�,� &(,�10��

'400�,'())A,"���0��,�(11��/-,&(��,�%-�(11���,�0,-�%&���40�;4%�04'�,�( -&�&��1,(�0%��4,(�0-0�'(1�,���

�%�/-,&(�;4%� �%�,��40�&�,���/('-�-/(��,�/-,��%36�,�-)�%40�,/8�%&�1"��4%�� (��(-%��,��%4,�,��40�

�&6(&��&�%�1,(�0%��0,-�-)�.,(%)��%40�,�%�(%&�(�,�'()(-%�%##"��

4.2 Uendeligheden �,�%-���%(6�,���,���%&�'()0��/-,&(�4%04)�'��%�4/��0�4/),3%��0��%(6�,�� �&/A,�,��%�&�'�2,-.'� �,�

-)� -&�()�'��,�.?&��(�/-,;-'&�0('�'-)(�1��-)��4%�� 3��()���,1�%&�'��,�-)�(�/-,;-'&�0('�-2/400�'��%�

4/� )�&"� �4%� .�),�%&�,� �?'�&��� ��%&�'();�&�%� )�%%� � �,1�%&�'���0�-,�0(�1�� -)�

,�'()(-%�/('-�-/(�1��4,)� �%0�,"��

4.2.1 Erkendelsesteoretiske argumenter for uendeligheden ��%� �,1�%&�'���0�-,�0(�1�� &�'� 4/� �,�%-�� 4,)� �%040(-%� )?,� 2?� 40� ,�'40(6�,�� &�� 4.�-'�00�,� (�

�%(6�,��0���- � )A,� �()� )3'&�%&��(� .?&��&�0� )�-5�%0,(�1��-)� &�0� ;�'(-5�%0,(�1���%(6�,���?�- �

5�%0,� �-)�2�,(/�,(��.�63)�'���-)�0E%)&�#*"��

�/A')���,�%-��14'��4%&;�&�%�- �%40�,�%�-)��%(6�,��0�2,( 3,0��,1�%&���6(4�(%0�''�10�0�-)�(11��6(4�

�4%��,%�"���,�1-2(�,��;4%��-2�,%(1��@�,�'40(6(0�0�2,(%5(2�-)��()�,��40�.�63)�'���(11��14%�63,��

4.�-'�0"� ����&�%� �&6(&�,� �,�%-� &�00�� 2,(%5(2� 0('� 40� 2?6(���� 40� ;6(�� 4.�-'�0� .�63)�'��� 14%�

,�'40(6�,�����?�14%��0A,,�'��,��- �5�%0,� �-)�2�,(/�,(�&�0�-)�?"��,�%-��()�,��?'�&����40�4'0�14%�

/-,�1- ���- �),3%���-)�2�,(/�,(�4/;3%)()0��4/�;6-,� 4%�.�/(%&�,��()"��

�L��,04(%'E�N�� 4E�8�)&�� -,��5-%/(&�%0'E�.E�4%4'-)E�N(0;�N;40�N������4%&�1%-N�0;4%�(%�-22-�(0(-%�0-�N;40�N������4%&�1%-N"��(%5��0;�%��-%��6(&�%5��-/�-�,��();0�4%&��G2�,(�%5���0;���%(6�,���;40;�%-��%&�%-,�(��0�, (%40�&�(%��-(&�4%&�� 20(%���ML�B�,�%-�$�>*5����D"�

�4%�4/6(��,��?'�&����40�5�%0,� ��),3%���-)�.�63)�'����,�4.�-'�00���0A,,�'��,#�"��/��4 ��?,�4)��,�

&�%� �4%�� 3��()�� �,1�%&�'��� 4/� �%(6�,��0� (11�� %3,� �?� (%0�,���4%0� /-,� �,�%-� �- � &�%�

(%0�''�10��''���&4��4%&;�&�%�- �%40�,�%� ?��0,311���()�'3%)�,���%&�&�%�� (&&�'.4,���4%�%(%)"�

��,/-,� ��,� �,�%-� ;�''�,� (%)�%� ),�%&� 0('� 40� .�%3)0�� �1�(�0�%��%� 4/� /3%- �%�,�� &�,� (11�� 14%�

�,1�%&���6(4��4%��,%����?�- ��0���%&�'()0��%(6�,�#9"��

�LM;��N;-�N-�'&�&�%E�0;���G(�0�%5��-/�4�0;(%)� �,�'E�.�54����(0�54%%-0�.��422,�;�%&�&�.E�0;����%�����%-,�(��6(�(.'���N-�'&�2,���%0'E�.��'�&�0-�0;��&�%(4'�-/�;(��-N%���.�04%5��4%&�.�(%)"L�B�,�%-�$�>*5���$D�

�������������������������������������������������#���, �%�.,�)���;�,�- �0(';3%)�,%��4/�&�%�/('-�-/(��&�,��,��&�2,�%)�0�4/�1(,1�%��/-,0-'1%(%)�4/��,(�0-0�'��"�##��44%(%)�$<<>��$*�#*��A//&(%)�$<$��$$#C$$>�#���A//&(%)�$<$��$$*C$$:�#9��,�%-�$�>*5���C�$�

Page 12: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

�LM(%6(�(.('(0E� 4E�.��54���&�.E�&�/�50�-/�-�,�2�,5�20(6��2-N�,�4%&�%-0�.E�4.��%5��-/�0;��2�,5�20(.'��-.8�50��4%&�(0�N4,,4%0�0;�%-0�0;���'();0��0����2(5(-%�0;40�0;��.-&(���&-�%-0��G(�0"L�B�,�%-�$�>*5��<<D�

��4%��,%���14'��&�'�11�%&���0( �'�,��-)�(%�2(,�,��(%0�''�10�0�0('�40�03%1��6(&�,���-)�&�,/-,��14'�

�%&�,�A)�'��,�4/�%40�,�%� /�%&�,���2?��0�0�-,�0(�1�-)�(11���0�� 2(,(�1�),�%&'4)"���,��,��?'�&���

;�''�,�(%)�%�),�%&�0('�40�4%04)���40��%(6�,��0�(11���0,311�,��()�'3%)�,���%&�0('��E%�0��),3%��"��

�LQ�0�.��(0�4��(0� 4E��(0�(��4���,0�&�4)4(%�0�4''�,�4�-%��0;40�0;���%(6�,��� ��0�0�, (%40���G40'E�40�0;��'( (0�-/�-�,�2�,5�20(6��2-N�,��.�54����2�,5�204.('(0E�(��0;��54����-/�-�,�(%/�,,(%)�0;���G(�0�%5��-/�.-&(��"L�B�,�%-�$�>*5��<<D�

�?,��4%��,%��.'(6�,��'( (%�,�0��- �2?'(&�'()�1('&�� /-,��,1�%&�'���� ?� /-,%�/0�%��''�,�(%0�''�10�0�

04)��-6�,"���&�%�/-,.(%&�'��� �%�,��,�%-��40�&�0��,��63,0�/-,�/-,%�/0�%�40�/-,�0?�-)��,1�%&��&�0�

4/),3%��&���%(6�,���/-,�;6(���%(6�,��0��,�4/),3%��0��;64&��,�&�,��?�2?�&�%�4%&�%��(&���-)�;6-,�

.�/(%&�,��%(6�,��0��()"��,�%-��2?�04%&��,��40�;6(��&�,�(%0�0��,��&�-6�,��%(6�,��0�� ?�&�0�.�0E&���40�

&�0�.�/(%&�,��()�(��0�0- ,� "���%��0�/�'&�03%&()0�0- ,� �14%�(��4)�%��%40�,�(11��(%&�;-'&���0�

�%(6�,���&4�&�0�(��?�/4'&�(11��'3%)�,���,��0�0- ,� "��

�L�-,�(/�N��(%�(�0�-%�4�/(%(0���%(6�,���N��54%%-0���542��0;��6-(&M�N;�,��0;�,��(��%-0;(%)��0;�,��54%�.��%-�&(//�,�%0(40(-%M�;�,�/-,�����4E�0;40�4��0;���-(&�-,�� 20(%�����N;(5;�455-,&(%)�0-�0;��+�,(240�0(5�6(�N�(��%�5���4,E��;40;�%-�420%����0-�,�5(�6��O("�"��%-�2-N�,�-/�400,450(%)�0;��N-,'&PML�B�,�%-�$�>*5���*D�

��&�40� /-,/3)0��&�0���%&�'()���%(6�,���%&)?,��,�%-�&�� /-,1'4,(%)�2,-.'� �,��&�,� /A')�,� �&�

4%04)�'��%�4/�&�0�4/),3%��&���%(6�,�"��� -&�30%(%)�0('�&�%�(%0�0;�&���- �&�0�4,(�0-0�'(�1�F1,(�0%��

�%(6�,��.�/(%&�,��()�(���,���%&�'();�&�%�(11��.'-0��0�0- ,� � �%��0�,� ��&�,�.��0?,�4/� 40�,(��

�- ��,�),�%&'4)�0�/-,�40��14.��-)�0('0,311��/-, �,�-)�&�, �&�-)�?�'�)� �,��- �2'4%�0�,���-'��-)�

�08�,%�,"��

�L+-�(0(-%���245��4%&�0;���-(&��(/�%-0�(&�%0(54'�N(0;� 400�,��;46��4�,��� .'4%5��0;�,�0-M�-N�(/� 400�,�;40;�4%�422�0(0��N;(5;��;-�'&�%-0��G(�0�(�64(%���(%5����5;�422�0(0��(��455-,&(%)�0-�%40�,��4%&�2,-5�&�0;�/,- �0;��-,&�,�-/�2,( 4'�%40�,���(0�/-''-N�0;�0;40�+-�(0(-%���245��4%&�0;���-(&�;46��4'�-���5;�4%�422�0(0�L�B�,�%-�$�>*5��:$D"�

�- �1-%��16�%��4/�,�'40(6(0�0�2,(%5(22�0��1�..�,��,�%-��?'�&����%(6�,��0��),3%���(�&�0���%&�'()�"�

����&�%�0('.4)�6(��,�;4%�.�),�%&�'��%�- ��40��%(6�,��0�.�/(%&�,��()�(�(%0�0;�&�%�-)�(%0,-&�5�,�,�

&�0���%&�'()���%(6�,���- ��0�2'�%� �.��0?�%&��4/� 40�,(���&�,�;4,��%�(%&�;-'&�%&��-)��14.�%&��

�6%�"�

4.2.2 Religionsfilosofiske argumenter for uendeligheden ���%��0-,�&�'�4/�4,)� �%040(-%�%� /-,���%&�'();�&�%�0,311�,��,�%-�2?�-2/400�'��%�4/�)�&"��%�

-2/400�'���&�,�(11���,�/�'&1- �%��'()�4,(�0-0�'(1�,%��"��-,�1�''�%�'())�,�2,( 3,0�(�0-'1%(%)�%�4/�

( 2'(140(-%�,%��4/�)�&���)�%�14.�,��;6('1���,�%-� �%�,��4,(�0-0�'(1�,%��;4,�)4'0�/40�(#:"��-,��,�%-�

�������������������������������������������������#:��,�%-�$�>*5��9*�

Page 13: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

?�&�,�%A&6�%&()6(��63,���%��4 �%;3%)� �''� �;64&�)�&����-)�;64&�;4%��&�+,"��,�%-� �%�,��

40�)�&��,�/�'&1- �%���%&�'()"���%%��4%04)�'���4&�1(''�,��()�(�-)�/-,��()�(11��/,4�&�%�-2/400�'���

4/� )�&�� &�,� 2,3)�,� �,�%-�� �4 0(&"� �-,�1�''�%� '())�,� (�� 40� �&� �,�%-� ;4,� �1�(�0�%��%� 4/� �%�

��%&�'()�)�&��;4,�%-)'��'4%)0� �,��- /400�%&��1-%��16�%��,��%&�4%04)�0�4/�4,(�0-0�'(1�,%�#<"��

�,(�0-0�'(1�,%�� �%�,��40�)�&��,�4'0(%)�� /A,�0��6(,1�%&��?,�4)�-)�;4,���%&�'()� 4)0�-)��6%�,"�

�,�%-�&�'�,�&�%%��-2/400�'���-)�/(%&�,��40�1-%��16�%��%� ?�63,���0���%&�'()0��%(6�,�"��-,�&�%�

6(,1%(%)��&�,�1- �,�/,4��%�?,�4)���,��%��'4)��4/0,E1�4/�?,�4)�%�-)� ?��?'�&���(%&�;-'&��&�%%���

164'(0�0�,"� �6(��)�&��?'�&���;4,���%&�'()�164'(0�0�-)��,��%(6�,��0��?,�4)���?� ?�&�%%��164'(0�0�

%A&6�%&()6(�� �%&���&�(��%�6(,1%(%)��- ��,���%&�'()�-)�&�, �&��0���%&�'()0��%(6�,�"�

�L�//(5(�%0�54������(%5��/,- �;( �0;�,��54%�/-''-N�4%�(%/(%(0��,���'0�� ��0�.��,�5-)%(R�&�4��0;��54����4%&�-,()(%�-/�0;��(%/(%(0���%(6�,��M/-,�0;��H�4'(0E�-/�0;��450(-%�/-''-N�0;�0;40�-/�.-0;�N(''�4%&�2-N�,L�B�,�%-�$�>*5��9#D�

�?,�)�&�0(''()��;4,��6%�,�(�1,4/0�4/�40�63,��/�'&1- �%���%&�'()���,�&�0��03%1�'()0��40�;4%�6(''��

A%�1��40�.�),3%���&(�����6%�,�(� /-,;-'&�0('�63,�%"���00��;3%)�,��4 �%� �&��40�63,�%�.'(6�,�

-2/400�0��- ��0�)-&���-)�&4�)�&��,���%&�'()�)-&��14%�;4%�(11��;46���6('8�� -&���%&�'()�63,�%�(�

�&�0,31%(%)*"�

�LI;E��;-�'&�N��-,�5-�'&�N��( 4)(%��0;40�&(6(%��2-N�,�N�,��-0(-��=��(6(%��)--&%����54%�(%&��&�.��5- �%(540�&�0-�(%/(%(0��0;(%)��4%&�54%�.��(%/(%(0�'E�&(//���&�S�N;E�0;�%��;-�'&�N��N;(�;�0-�4���,0�0;40�(0�N-�'&�5;--���0-�.���54,5��4%&�0-�,�&�5��(0��'/�0-�%4�);0�7� /-,��6�,E�0;(%)�(��%4�);0�(%�,�'40(-%�0-�0;��(%/(%(0�"�I;E�&-�E-��&��(,��0;40�5�%0,��-/�&(6(%(0E�N;(5;�54%�B(/�-%�� 4E��-��G2,����(0D��G0�%&�(%/(%(0�'E�0-�4%�(%/(%(0���2;�,���N;E�&-�E-��&��(,��0;40�(0��;-�'&�,� 4(%�),�&)(%)'E��0�,('��,40;�,�0;4%��G0�%&�(0��'/��4��4�/40;�,��/�5�%&��-,%40��4%&�.�4�0(/�'=L�B�,�%-�$�>*5��9D�

�6(�� 63,�%� �,� )-&�� -)� )�&� �,� ��%&�'()� )-&� -)� ;4,� ��%&�'()�� �6%�,�� �,� �0� 4/),3%��0� �%(6�,��

��4%&�E%'()0��/0�,�- �)�&�A%�1�,�&�0�)-&��(���%&�'()��&�0,31%(%)"���&�14%�(11��;46��;4%&'�0�(�

-&��(%��A%�1�,��&4�&�00��6(''��63,��40�.�),3%���.?&���6%�,�-)�)-&;�&�(��&�0,31%(%)"��

��&��,���%&�'()�(�4''��;�%���%&�,��-)�;6(���%(6�,��0��14'�,�2,3��%0�,��&�%%���)�%�14.���?� ?�&�0�

'()�'�&��� 63,�� ��%&�'()0"� ��0� 14%� &-)� (11�� 2?� �4 �� ?&�� �- � )�&� 63,�� ��%&�'()0� (� 4''��

;�%���%&�,��&4�;6�,�&�'�4/��%(6�,��0��,��%&�'()0�

���L""0;���%(6�,���(��%-0�4''C5- 2,�;�%�(6��(%/(%(0E�.�54�����45;�-/�0;��24,0��0;�,�-/�0;40�N��54%��G4 (%��(��/(%(0�"���&�5'4,���-&�0-�.��5- 2'�0�'E�(%/(%(0��.�54����;��54%�.��4��-5(40�&�N(0;�%-�.-�%&4,E�4%&�;(���6�,E�400,(.�0��(��-%��4%&�(%/(%(0�L�B�,�%-�$�>*5��9$D�

��%(6�,��0� �,� &�,( -&� ��%&�'()0� (� /-, � 4/� ��%&�'()� �1�(�0�%�� 4/� �%&�'()�� &�'��� 4'0�?� 6�&� 40�

(%&�;-'&���0���%&�'()0�4%04'�/E�(�1��'�)� �,�

�������������������������������������������������#>��,�%-�$�>*5��9�#<��A//&(%)�$<$��$$>C$$<�*��,�%-�$�>*5���9C9�

Page 14: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

4.3 Et uendeligt antal verdener ���,�%-����%&�'()���%(6�,���,�&�,��?'�&���(11��.'-0�!%�8-,&� �%��0���%&�'()0�4%04'�1'-&�,��''�,�

6�,&�%�,���- ��,�%-�14'&�,�&� ��'()�6-,���8-,&"���,��,�(11�� /-,�1�'�2?��08�,%�,��6�,&�%�,�-)�

2'4%�0�,"�����,�4''��1'-&�,��- �6-,���-)�-)�?�.�.-�&��2?��4 �� ?&���- �6-,��"��-'�%��,�-)�?�

�%�.�.-�0�2'4%�0�-)�.��0?,��?'�&���(11���&�'�11�%&��4/�('&� �%��,��'()��- �&��4%&,��6�,&�%�,��

�4 �%�40�4/�4''��/(,���'� �%0�,�7�'�/0��8-,&��('&�-)�64%&"��-,�1�''�%�2?��-'�%�-)�6�,&�%�,%���,��40�

�-'�%�;4,��0��0A,,��(%&;-'&�4/�('&�-)�&�,/-,��,�'E��%&�"��/0�,�- ��-'�%�)(6�,�'E���-)�'E���,�1('&��0('�

'(6�7��;�� /40;�,�-/� (/����- ��,�%�,�14'&�,�&�%*$� C� ��?�1,�&��,�4''��4%&,��6�,&�%�,��2?��4 ��

?&���- �(�&�0�;�'(-5�%0,(�1���%(6�,���,�%&0�- ��-'�%���- ���'6��,��0(''��0?�%&�"��%��%1�'0��-'�

14%���'6�4)0�(11��)(6��'E��0('��0���%&�'()0�4%04'�6�,&�%�,��-)��0���%&�'()0�4%04'�6�,&�%�,�14%�(11��

�&�%�2,-.'� �,�1,�&����?�030�2?��-'�%��40�&��4''��14%�/?�'E��&�,/,4"���,/-,� ?�&�,�-)�?�63,���0�

��%&�'()0�4%04'��-'�F�-'�E�0� �,�(�&�0���%&�'()���%(6�,�"���'6- �;6�,0��-'�E�0� �;4,��%��-'��- �

5�%0,� �� �?� �,� &�,� (11�� %-)�0�� &�,� /E�(�1� 4/),3%��,� &�� �%1�'0�� �-'�E�0� �,� 4%&�0� �%&� 'E��0��

,311�6(&&�*"��

�� 4,)� �%040(-%�%� /-,� �1�(�0�%��%� 4/� �0� ��%&�'()0� 4%04'� 6�,&�%�,� '3))�,� �,�%-� �&� �&� �%�

),�%&4%04)�'���- ��40�&�0��,�)-&0��40�8-,&�%��1�(�0�,�,�-)��40�&�0��?'�&���-)�?� ?�63,��)-&0��40�&�,�

/(%&����0���%&�'()0�4%04'�6�,&�%�,"��

�L�-,�8��0�4��(0�N-�'&�.��(''�N�,��0;(��-�,��245��%-0�/(''�&��0;40�(���N�,��-�,�N-,'&�%-0�0-��G(�0��0;�%���(%5��0;���245���4,��(%&(�0(%)�(�;4.'���(0�N-�'&�.��%-�'����(''�(/�0;��N;-'��-/��245��N�,��%-0�/(''�&"��;���N������0;40�0;���%(6�,���(��-/�(%/(%(0���(R��4%&�0;��N-,'&��0;�,�(%�N(0;-�0�%� .�,L�B�,�%-�$�>*5���9D�

��0��,�&�0��4 ��4,)� �%0��- �(�-6�%�0?�%&��- ��40�63,�%��,�)-&��-)��/0�,�- �)�&��,�?,�4)�0('�

63,�%�-)�;4,���%&�'()���6%�,�-)���%&�'()�)-&;�&���?��1�(�0�,�,�63,�%�(���%&�'()��&�0,31%(%)��-)�

�?'�&���-)�?�(� /-, �4/��0���%&�'()0�4%04'�6�,&�%�,"���00��4,)� �%0�14%��?'�&����()���40�63,��4/�

,�'()(-%�/('-�-/(�1�14,410�,"����A6,()��4,)� �%0�,�/-,��40�&�,�/(%&����0���%&�'()0�4%04'�6�,&�%�,���,�

4/��4 ��14,410�,�-)��,�(�/-,��()�(&�%0(�1�� �&�4,)� �%0�,%��/-,���%&�'();�&�%"��?'�&����1,(6�,�

�,�%-�- �)�&��- �6(,1�%&��?,�4)��

�L���4E�0;40�(/�(%�0;�� /(,�0��/(5(�%0��4����0;�,��.��(%/(%(0��2-N�,��0;�,��(��4'�-�450(-%� /,- �N;(5;�0;�,��,���'0�0;�4��%(6�,���-/�(%/(%(0���(R��4%&�N-,'&��(%/(%(0��(%�%� .�,L�B�,�%-�$�>*5��9�D�

�0�0,-�40�)�&�.�),3%��,��()�0('�1�%�40��14.��!%�6�,&�%��,��03%1�'()0�-)�%3, ��0�.'4�/� (�1�/-,�

�,�%-"��-,�%?,�)�&��,���%&�'()�)-&��;6-,/-,��1�''��;4%��?�(11��6(���&�%%��)-&;�&�6�&�40��&.,�&��

63,�%�(�&�0���%&�'()�"���0,?&� �&�&�00��4,)� �%0��1,(6�,��,�%-�'()�'�&����40�6-,���6�,&�%���4%��0�

;6-,�2�,/�10�&�%� ?00��63,���(11��14%�,�2,3��%0�,��)�&����%&�'()��2�,/�10(-%��/0�,�- �$% � ����

��� �"������ �������������������������������������������������������-�"������������������� ���$�*#"��0�

��%&�'()0�4%04'�6�,&�%�,��,�/-,��,�%-�&�,/-,��%�%A&6�%&();�&��

�������������������������������������������������*$��,�%-�$�>*5��##�*��,�%-�$�>*5��##C#:�*#��,�%-�$�>*5���:�

Page 15: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

LM.�54����0;(��-,�4%-0;�,�N-,'&�(��2�,/�50��0;�,�/-,��%-�/�0;�,�N-,'&��4,��,�H�(,�&"���,�2'E�0;40�0;����4,��5�,04(%'E�%-0�,�H�(,�&�/-,�0;��2�,/�50(-%�4%&���.�(�0�%5��-/�-�,�-N%�N-,'&��.�0�0;40�/-,�0;����.�(�0�%5��4%&�2�,/�50(-%�-/�0;���%(6�,���(0��'/�4%�(%/(%(0E�-/�N-,'&��(��(%&��&�%�5���4,E"L�B�,�%-�$�>*5��#:9D�

�- �%36%0�(�4/�%(00�0�- ��,�%-���,1�%&�'���0�-,�0(�1��.�),�%&�'��,� /-,���%&�'();�&�%��,�&�0�

��%&�'()�� 6�,&�%�,� � (11�� �0� 0- ,� � �%� �0� ,� � .��0?�%&�� 4/� 40�,(�� -)� �?'�&��� /�'&� 4/�

2-0�%0(4'(0�0�/-,�63,�%"���,0('��1,(6�,��,�%-��40���1,4/0�4/�40� 40�,(�%��2-0�%0(4'(0�0��(/A')��%40�,�%��

-,&�%��(11���1�(�0�,�,� /-,)36���� ?�6�,&�%�,� �0�%A&6�%&()6(��(%&�;-'&���0���%&�'()0�4%04'�

6�,&�%�,�2?�&�%��4 ��,�'40(6�� 3%)&��2'4&����- �8-,&�%��&/E'&�,**"�

�%04''�0�4/�6�,&�%�,��,��?'�&�����%&�'()0��- �1-%��16�%��4/�)�&����%&�'()���0-,;�&�-)�)-&;�&��

-)�/-,&(�)�&��,�4'0(%)����%&�'()��?,�4)�2?��4 �� ?&����- ���'6���%(6�,��0��,���%&�'()0"���%�

�1�(�0�%��%� 4/� �0� �03''�'()0� 4%04'�6�,&�%�,�;4,� '()�'�&����(%� /-,1'4,(%)�(� %40�,�%���/0�,�- �&�%�

40�,(��� &�0� ��%&�'()�� �%(6�,�� �&)A,��� 4/�� (11�� 1�%� �1�(�0�,�,� 2-0�%0(�'0� �%� 4'0(&� 6('� 4%04)��

/-, �,"���%&�'();�&�04%1�%��,�(11��.'-0�1-%0,-6�,�(�'�(� /-,;-'&�0('��%(6�,��0���&/-, %(%)��&�%�

;4,�'()�'�&���.�0E&%(%)�/-,��;6-,&4%��,�%-�/-,1'4,�,��'� �%0�,%���4&/3,&�(��%(6�,��0"�

4.4 Elementerne ���,�%-����%&�'()���%(6�,��.��0?,�4''��/E�(�1��'�)� �,�4/�&��/(,���'� �%0�,�� �%�&�,���4&/3,&� ?�

%A&6�%&()6(�� 63,�� 4%&�,'�&��� �%&� /-,� &�0� )�-5�%0,(�1�� �%(6�,��� &4� 4%� (11�� 14%� 04'�� - �

.�63)�'���-24&�-)�%�&4&�(��0���%&�'()0��%(6�,�*�"� �)� �,%��.�63)�,��()��?'�&���(11��(�/-,;-'&�0('�

&�,���,�'40(6��(%&;-'&�4/�;�%;-'&�6(��'�/0��8-,&��('&�-)�64%&��&4�&�,�;�''�,�(11���1�(�0�,�,�%40�,'()��

�0�&�,��''�,��%&�2�%10�,� /-,��'� �%0�,%�$% ������ �.������ �� ��������� ���"�� ������������� ����� ��-����

-�"�� ������ ��/�"��� ����� ��� ��� �� "�����!� ���� ���� -�"�� ����� ������ ��������� ����������� ��� ������� ��

"�"�� ����"�$*9"� �,�%-�4/6(��,�'()�'�&����40�&�,�14%�63,��04'��- ��40�%-)'���'� �%0�,��,�4.�-'�0�

0�%)���''�,�'�00��(�/-,;-'&�0('��%(6�,��0��- �;�';�&�� �%�1�%�LM�� �����"�� �������-����������������

����� -�"�� "��������� ��� ���������� ��'$0*� �6�,� 4/� &�� /(,�� �'� �%0�,� 63,�� .?&�� '�00�� -)� 0�%)�"�

�1�� 2�'6(��14%�64%&��0()��-2�/,4�8-,&�%��- �&4 2�-)�/4'&��0('�8-,&�%��- �,�)%��-)�;6(��8-,&�

(11���,�.'4%&�0� �&�64%&��14%�&�0�.'(6��.'3�0�631�4/�6(%&�%��;6-, �&� 4%�14%�;36&���40�8-,&��,�

'�00�,���%&�'�/0"���&�0�;�'��04)�0�;4,�8-,&�(%)�%��4 �%;3%)�1,4/0�(��()���'6��&�0�14%�1�%�4%04)��

/4�0� /-, �6�&�;83'2�4/�64%&"� +?�&�%� ?&��4,)� �%0�,���,�%-� /-,��40�8-,&1'-&�%�2,( 3,0� ?�

.��0?�4/�64%&*>"���0�/� 0���'� �%0�/-,�6(%&�,�;�'0�/,4���%-���%(6�,���&4�;4%�(11��.�;A6�,�&�0�0('�

40� /-,1'4,�� ;( �''�)� �,�� .�63)�'���� &4� &�� H�4� �4 �� .��14//�%;�&� �- � 6-,�� 1'-&�� ;4,�

.�63)�'���2,(%5(22�,��&�,��,�)4%�1��'()�&� �2?�6-,����)�%�8-,&"��,�%-�'3))�,��?'�&���4%�0('�40�

(%0,-&�5�,�� ;�'0� 4%&,�� .�63)�'���2,(%5(22�,� /-,� /E�(�1�� '�)� �,�� �%&� &� � 6(� 1�%&�,� /,4� &�0�

)�-5�%0,(�1���%(6�,�"������

�������������������������������������������������**��,�%-�$�>*5��:$�*���,�%-�$�>*5��#$*�*9��,�%-�$�>*5��#9��*:��,�%-�$�>*5��#99�*>��,�%-�$�>*5��#$*C##�

Page 16: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

4.5 Bevægelse �/A')���,�%-��,���'6��&�0���%&�'()���%(6�,���.�63)�'()0���/0�,�- ���%&�'();�&�%�(11��;4,�%-)�0�

�0�&�40�.�63)���()�;�%"���,/-,��,�;4%�;�''�,�(11��%A&0�0('�40�/-,1'4,���;64&�&�,�.�63)�,��%(6�,��0�

�%&�()��'�&���/0�,��%(6�,��0��E&,��.�63)�,��$% ��"����������������� ��������������!�����������������

��������������������-��������� '$*<�

��'6- �&�0���%&�'()���%(6�,��(��()���'6�(11�� ���(�.�63)�'�����?� �������&�0���%&�'()�.�63)�'���(�

/-, �4/��(0���%&�'()��4%04'��%&�'()��-)�.�63)�'()��'�)� �,��&�0�63,���()�6�,&�%�,�� �%%��1�,�-)�

&E,"� �/A')�� �,�%-� .'(6�,� �%&�'()�� '�)� �,� (11�� .�63)�0� �&�/,4�� �%� (%&�/,4� (/A')�� 0-�

),�%&'3))�%&��410(6��2,(%5(22�,"���0�/A,�0��2,(%5(2�.��1,(6�,��,�%-�(����������������!�������������

������������?'�&����

�L���&�5'4,��0;40�0;�,��4,��0-�.��-.��,6�&�B(/�E-��N(''D�N(0;(%�0;(%)��0N-�450(6��2,(%5(2'���-/� -0(-%��0;��-%��/(%(0��455-,&(%)�0-�0;��%40�,��-/�0;��/(%(0����.8�50��4%&�0;(�� -6�0;�N(0;(%�0( �ML�B�,�%-�$�>*5��9:D"�

��00��2,(%5(2�)?,�2?��40�'�)� �,�.�63)�,��()�(�0(&"��6�,0��%1�'0�'�)� ��;4,��(0��)�0�(%&(6(&��''��

2,(%5(2� /-,�.�63)�'����&�,� /A')�,�&�0���)�%� �����%40�,�-)���'6-2,�0;-'&�'���&,(/0"� ��00��(%&,��

.�63)�'���2,(%5(2�1- �,�(/A')���,�%-�/,4�)�&�� �%�&�0�.�0E&�,�(11���40�)�&��0E,�,�&�0��%1�'0��

'�)� ���.�63)�'����&�/,4"���0�.�0E&�,��%4,�,���40�)�&�)(6�,�&���%1�'0��'�)� �,��6%�%�B4%( 4D�0('�

40�.�63)���()��&�/,4��)%��/,(�6('8���2?��%� ?&��&�,�24���,�.�&�0�0('�&�0��%1�'0���%40�,��$�������������

��-��������� ��������������-�"��������$�"��0��%1�'0�'�)� ���%3, ��0��5�%0,� �/-,�.�63)�'���.'(6�,�

2?�&�%� ?&��&�0���)�0�5�%0,� ��''�,�(%&,��%40�,"��

�0�'�)� ��;4,�-)�?�&�'���&�,��&�'�11�%&��24���,�0('�&�00��'�)� ��-)�.�63)�,��()�(�/-,;-'&�0('�&�00��

'�)� �"� ��0�14%��1�� 2�'6(��63,��6-,���8-,&1'-&�"� ����'� �%0�,�-)�'�)� �,���- � /(%&���2?�

&�%%��1'-&����,�&�'��;�,4/�-)�.�63)�,��()�(11��;�%�( -&��''�,�.'(6�,�0('0,�11�0�4/�4%&,��1'-&�,��&4�

&�0�%3, ��0��5�%0,� �/-,�&�,���.�63)�'����,�8-,&�%"��0�'�)� ��.�63)�,��()�'()�'�&���(�/-,;-'&�0('�

&�0��0�&��;6-,�&�0�.�&�0� �'()0�14%�-2,�0;-'&���(%��1�(�0�%���&4$% ����"�� ����"����� �������������

�����������������������1���-�������������"�������������!������������������������������� % $�$"� �)� �,��,�

�?'�&���4/;3%)()��4/� 4%&,��'�)� �,�� /-,�40�1�%%��-2,�0;-'&���(%��1�(�0�%�"� ��'��4/� �0�'�)� ��

.�63)�,��()��?'�&���1�%�6�&�064%)�/,4�&�0�'�)� ���&�0�0(';A,�,���

�LM24,0(5'���-/�-�,�/(,��0�%&�0-N4,&�-�,� 4(%�/(,���4%&�0;��/(�,E�24,0(5'���-/�-0;�,�N-,'&��0�%&�0-N4,&�0;�� 4(%�/(,��0;�,�-/��4%&�4��0;��O�'� �%04'P�24,0(5'���-/�-�,��4,0;�0�%&�0-N4,&�-�,�N;-'���4,0;���-�&-�0;��24,0(5'���4/�4%-0;�,��4,0;�0�%&��( ('4,'E�0-N4,&�;�,"��-�4'�-�-%'E�.E�5-%�0,4(%0�4%&�4)4(%�0�0;�(,�%40�,��5-�'&�24,0(5'���-/�0;40��4,0;�N;(5;�N��54''�0;�� --%��N(0;�0;��N40�,��0;�,�-/��.��.,-�);0�0-� -6��0-�0;(���4,0;��-,�0;��24,0(5'���-/�0;(���4,0;� -6��0-N4,&�0;�� --%"��-,�0;�� --%�%40�,4''E�,�6-'6�0;�(%�;�,�-N%�2-�(0(-%�(%��245��4%&�4004(%�0;�;�,�-N%�,�)(-%�N;(5;�(��0;�,���4��-�,��4,0;�422�,04(%�0;�0-�;�,�-N%�,�)(-%�;�,�ML�B�,�%-�$�>*5��##$C##D�

� �

��0�4%&�0�2,(%5(2�/-,�.�63)�'�����- ��,�%-�.��1,(6�,���,�%-)�0� �,��4.�0,410�-)�- /400�%&�"�

� �&�00���1,(6�,�;4%���

�������������������������������������������������*<��,�%-�$�>*5��99����,�%-�$�>*5��9<��$��,�%-�$�>*5��##:�

Page 17: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

LM0;��-0;�,�O2,(%5(2'��-/� -6� �%0�(�P�(%/(%(0��455-,&(%)�0-�0;��%40�,��4/�0;���-�'�-/�0;��N-,'&�-,�(%&��&��(6(%(0E�N;(5;�(��4��0;���-�'�-/�0;���-�'�N;(5;�(��4''�(%�4''��4%&�(0�5,�40�0;�0;���-�'��4''�(%�4''��4%&�0;(��&-0;� -6��(%�04%04%�-��'E"��;���4,0;�0;�%�;40;�0N-� -0(-%��8��0�4��4''�.-&(���N;(5;� -6��0;� ��'6���;46��0N-�2,(%5(2'���-/� -0(-%"L�B�,�%-�$�>*5��9:D�

��00��.�63)�'���2,(%5(2��,�(/A')���,�%-�,�00�0� -&���%&�'();�&�%��;6('1�0�(%&(1�,�,��40�'�)� �,�

(11��.'-0�.�63)�,��()�(�/-,;-'&�0('��)�0�5�%0,� �-)��)�%�(%&,��%40�,� �%�-)��?�;4,�)�&����%&�'()��

2-0�%0(4'�� (� �()� 2?� �%� �''�,� 4%&�%� ?&�"� ��0� .'(6�,� %3, �,�� 2,35(��,�0��40� .�63)�'��%��1�,�(�

/-,;-'&�0('�&�%�)�&&- �'()��6�,&�%��83'"��

��,&�%��83'�%��,�&�0��&�,��4 '�,�-)��0,�10�,�,�,��%(6�,��0�� 4%)/-'&();�&"��11��(�1,4/0�4/�40��0E,��

4%)/-'&();�&�%��&�/,4� �%�(�1,4/0�4/�40�)�%%� 'A.��4''��'�)� �,��- �&�%��4 '�%&���6()���83'�

$2�������/���� ��� ���� ������ ���� ���"�!� ���� �������� ��� ������� ���� � �������% $�"� T�4� �(%�

�4 �%1%E0%(%)� �&��%(6�,��0��- �;�';�&�-)�)�&���,�&�00��2,(%5(2�-6�,-,&%�0�&�0�/A,%36%0��

�%&�'()��.�63)�'���2,(%5(2����

�L�M5-%5�,%(%)�0;���-�'�-/�0;��N-,'&�4%&�5-%5�,%(%)�0;��&(6(%������%5��N;(5;�(��4''�(%�4''��/(''�0;�4''��4%&�(�� -,��(%0,(%�(54''E�2�,64�(6��-/�0;(%)��0;4%�(��0;�(,�6�,E�-N%�����%5���.�54����(0�(��0;������%5��-/�����%5����'(/��-/�'(6����0;���-�'�-/��-�'�ML�B�,�%-�$�>*5��9:D"�

��%%������%��,%�������%���,��6()����%&�'()�-)��/-,4%&�,'()�(�1,4/0�4/��40�&�%��&�0,A �,�/,4�&�%�

�6()��� ��%&�'()�� -)� �/-,4%&�,'()�� )�&"� ��,&�%��83'�%� �,� �?'�&��� (11�� ���)�&� �%� �,� &�0�� &�,�

�����&�����/,4�)�&�-)�$% ���!������&�������� ��������������� �������'$�#�

�?,��0�'�)� ���?'�&���.�63)�,��()�(/A')��6�,&�%��83'�%��.�0E&�,�&�0�(11���40�&�0�.�63)�,��()�;�%�(�

-&� 6�,&�%��83'�%� �%� �%4,�,��� 40� &�0� ;4,� 6�,&�%��83'�%� (� �()� �- � &�%� /-, �%&�� -)�

�0,�10�,�,�%&���83'��&�,�-,&%�,�.�63)�'��%�(�/-,;-'&�0('��%(6�,��0��;�';�&��&�%�$% ��������������������

��� ��������� ���������!� ������� ��������$30� "��(&�,��- �&�00��.�63)�'���2,(%5(2��1,(6�,��,�%-$% ����

� ���� ���"���� �� �����-�"�� �����������������������������������!�-����� ��""������ ��� ����� ��������!� ����

������ ����� �� ��� ����� �������� ������� ����� �������������'$��� +,(%5(22�0� /-,4%�04'0�,�4'0�?��40�'�)� �0��,�

/�'&�03%&()��04.('0��4 0(&()� �&��40�&�0��,�/�'&�03%&()�.�63)�'()0"���63)�'���-)��04.('(0�0�� �'0�,�

4'0�?�2?��%��''�,�4%&�%� ?&���4 �%�(�&�%%��.�63)�'��"���%�;64&��,�&�0��)�%0'()��,�%-� �%�,�

�&�&�00�"��-,�40� /-,1'4,��;64&�&�0�6('��()���40�%-)�0��,�(�.�63)�'���-)��4 0(&()��04.('0���,��%�

/-,�0?�'���4/��,�%-��-2/400�'���4/�/-, �-)��0-/�%A&6�%&()"��

4.5.1 Form og stof ��������� ��������!���������� ���������������)A,��,�%-�(11�� �)�0��&�4/�40�.��1,(6��&(����.�),�.�,��

;6-,/-,�63,1�0���� ������!����"���������������34�.'(6�,�&,4)�0�(%&"���,(��1,(6�,��,�%-�������

����������������������������������������������������A//&(%)�$<$��$��#��A//&(%)�$<$��$$��*��,�%-�$�>*.��$:�����,�%-�$�>*5��9:C9>��9����'4�54��4��2,(%5(2(-����%-�

Page 18: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

L��%��/0�,� -&%�,��.�0,4)0%(%)�-)�;�%�E%04)�%�0('�/'�,��/-,;-'&�/(%&�,�6(�&�0�%A&6�%&()0�40��,1�%&��0-��'4)����.�04%��,�(�%40�,�%��;6-,4/�&�%��%���,�/-, �-)�&�%�4%&�%��0-/"���0��,�%� '()�%A&6�%&()0��40�&�,��,�!%�;�'0���'6�03%&()���.�04%0(�'�6(,1�'();�&��;6-,(�4'0(%)��6(,1�- ��/-, ?�%��,S�-)�&���&�%��%�1,4/0�-)��0�),�%&'4)��;6-,(��,�4'0(%)��(11��,(%)�,���6(,1�- ��1,4/0��(�;(%��,�4%'3)�0('�40�)A,���(�&�%%��4%'3)�0('�40�.'(6��)8-,0"L�B�,�%-�$�>*.��$<:D�

�6�%�0?�%&��6(��,�&�%�&(�0(%10(-%��,�%-�'46�,�4/� 63,�%���- ��?'�&���-)�?�;4,�.�0E&%(%)� /-,�

&�%%��63,�%��.�63)�'��"���,�14%�'46����%�4%4'-)(� �''� �-6�%�0?�%&��&�/(%(0(-%�-)�&�/(%(0(-%�%�

2?�&�0���%&�'()��.�63)�'���2,(%5(2��?'�&����40�&�0��&�,�;�,��()�������&��!�14%�836%/A,���0('�&�0�&�,�(�

.�63)�'���2,(%5(22�0�������"���0�6('�4'0�?��()���40�&�0��&�,�(�&�0���%&�'()��.�63)�'���2,(%5(2��������

�,�'()�6�,&�%��83'�%�-)�4'0�?�-)�?�'()�/-, ���- �&�0�%36%���(�-6�%�0?�%&��5(040"�+?��4 �� ?&��

14%� &�,� �300��� '();�&�0�)%� �''� � &�%� ��.�04%��� &�,� ������ �/����� -)� &�0� &�,� (� &�0� ��%&�'()��

.�63)�'���2,(%5(2�����������"���0�.'(6�,��?'�&���)8-,0�1'4,0��40�&�0�&�,�(�.�63)�'���2,(%5(22�0������

��������,�&�0��- ��,�%-�(�-6�%�0?�%&��14'&�,��0-/"��

�-, �%�� &�,� �,� '()� 6�,&�%��83'�%�� �,� �?'�&��� &�0�� &�,� .�63)�,"� ��00�� .'(6�,�� �- � 6(�0� (�

-6�%�0?�%&���.��1,�6�0�(����������������!�����������������������"���0��&�,�6�&�'3�%(%)�4/�&�00��63,1�

14%�63,��06(6'�- ��,��;64&�&�0��,�&�,�.�63)���7�����������'��/A')��5(040�0�/,4���� ������!����"�����

�����������/,� )?,�&�0��40�&�,�;�,��,�04'��- ��0-//�0��-)��?'�&���&�0��- ��,�%-�(�/A,�0%36%0��63,1�

2,( 3,0�04'�,�- ��- � 40�,(�%��&�,��,�&�0���%(6�,��0��&)A,���4/���''�,� �&�4%&,��-,&�&�0��&�,�

'())�,�0('�),�%&�/-,�&�0���%&�'()���%(6�,��-)�&�0���%&�'()��4%04'�'�)� �,���/0�,�- $% ���"��������

"���������"��������% $3*�

�/A')�� �,�%-� �,� &�00�� �0-/�� &�%%�� 40�,(�� �%� �6()� -)� �04.('� ��.�04%��� &�,� (� 1,4/0� 4/� 40� 63,��

2-0�%0(4'�0�/-,�/-, �,%��;4,��%�410(6�,-''��(��14.�'���-)�.�63)�'���4/�'�)� �,%�����'6�- �&�%�2?�

�(%�6(���,�24��(6�(�/-,;-'&�0('�/-, �%��&�,�;4,�&�%�.�63)�%&���)�%�14.$% ���"��������"������������

������5� �������������������6�����!� ��������6�����!����-�������������"���-����������"���7$�3,�

�1�''�0� �''� �/-, �-)��0-/�/-,�04)�,��,�%-�1�%� �&�/-,%�/0�%�4/�;�%�E%�0('�/-,1'4,(%)�%�� �%�(�

%40�,�%��,�&��0-��(&�,�4/��4 ���4)��&4�&��.�))���,�4/)A,�%&��/-,�63,�%�-)�.�63)�'����/-,��- �

�,�%-��1,(6�,��$����������!�����������/����&/�!�����������������!��������������������!�������8 ���9����������

������� ���!� ����� ��� ���� ����� ��� ������ 8��� 9� ����� � ���� ���� �������$3:"� ��� 0-� ��.�04%��,� �,� �?'�&���

)�%�(&()0�4/;3%)()��4/�;(%4%&�%"�� � 40�,(�%��()�,��,�%-�&���&�%��$;��������<����-�������-�-��

"��� ���� ����� ������ �� ��������� ����-����� ����������-��� �������������� �.��� �� ����= "����;���������"����

��-��!�"����6����������������"���!����������������"���'$4)��40�,(�%��,��?'�&����%�6(,1%(%)�4/�&�%�6(,1�%&��

?,�4)�7�)�&"���00��(%&(1�,�,��40��,�%-�0(''3))�,� 40�,(�%�)�&&- �'();�&�2?��4 �� ?&����- �

;4%�)A,�6�,&�%��83'�%��-)�&�0��,�&(�����&�,��,�&�%��6()���83'�-)���.�04%��(�'�)� �,%���-)��- �(�!0�

2,(%5(2� /-,?,�4)�,� �14.�'��� -)� �?'�&��� -)�?� .�63)�'��"� �- � %36%0� �%�,� �,�%-� (11��� 40�

6�,&�%��83'�-)� 40�,(��14%�&�'���(�%40�,�%��-)� 4%�14%��?'�&���(11��04'��- �;6('1�%�4/�&��0-��&�,�

�,�410(6��-)�;6('1�%�&�,��,�24��(6�(�.�63)�'���2,-5����%��

��������������������������������������������������:��,�%-�$�>*5��:��>��,�%-�$�>*5��:��<��,�%-$�>*.��$<:�9��,�%-�$�>*5��:$�

Page 19: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

LMN��4,��%-0��455-,&(%)�0-�-�,�2,(%5(2'����-.'()�&�0-�&� -%�0,40���(0;�,�450(6��-,�24��(6�� -0(-%�4,(�(%)�/,- �(%/(%(0��(%0�%�(6��/-,5���/-,�0;�� -6(%)�.-&E��4��4'�-�0;�� -0-,�2-N�,��(��(%/(%(0�S� -6(%)��-�'�4%&� -6�&�.-&E� ��0�(%�4�/(%(0����.8�50ML�B�,�%-�$�>*5��9�D�

��,� �()�,� �,�%-� �%&6(&�,��� 40� &�%� .�63)�%&�� �83'� B6�,&�%��83'�%D� -)� &�0� .�63)�&�� '�)� ��

B 40�,(�%D��,��6()���0A,,�'��,��&�,�.'(6�,�/-,�%�0�(�&�0��%&�'()����.8�10��''�,�/E�(�1��'�)� �"��

�?,��,�%-��?'�&���04'�,�- ��40��0�'�)� ��(�/-,;-'&�0('�&�0���%&�'()��.�63)�'����2,(%5(2�2?�!%�-)�

�4 ��0(&��,�/�'&1- �%�.�63)�'()0�-)�/�'&1- �%��04.('0���,�&�0�/-,&(��&�,�1-%�04%0��1�,��%�

/-,�%(%)�4/�/-, �-)��0-/��4 0(&()� �&��40�&��.�))��(�1,4/0�4/�40�1- ��/,4�)�&��,��6()�"���00��

�&&E.�,�;4%���

�LM0;��2,( 4'���.8�50�5424.'��-/�/-, � -6�0;�(%/(%(0�'E�0;,-�);��245��4%&�0;,-�);�4%�(%/(%(0E�-/�/-, ��N;('��0;��24,0��-/�0;��O5- 2-�(%)P� 400�,��%0�,�4%&�)-�/-,0;�4)4(%���6�,�5;4%)(%)�0;�(,�2-�(0(-%��0;�(,�-N%�24,0��4%&�0;�(,�5-%04(%(%)�N;-'�"L�B�,�%-�$�>*5��>9D�

��,�.��1,(6�,��,�%-��40� 40�,(�%�.�63)�,��()�(%&�-)��&�4/�/-, �,�-)�1-%�04%0�.'(6�,� 40�,(��/-,�

4%&,��/-, �,"�

�LM0;���%(6�,���.�(%)�(%/(%(0���4%&�0;��.-&(���0;�,�-/�0,4%� �04.'���4''�4,��0;�,/-,��5-%�04%0'E�&(�2�,��&�4%&� 5-%�04%0'E� ,���� .'�&S� 0;�E� ��%&� /-,0;� 0;�(,� ��.�04%5��� 4%&� ,�5(�6�� N(0;(%� 0;� ��'6��� N4%&�,(%)���.�04%5�"LB�,�%-�$�>*5��>*D�

�%(6�,��0����%&�'();�&�4/�'�)� �,��,�4'0�?�(�1-%�04%0� /-,4%&,(%)�-)�.�63)�'����&4�&��(�!%���%&�'();�&� -&04)�,�-)���%&�,���.�04%��6(&�,�"���.�04%��%��''�,� 40�,(�%�(�'�)� �0�3%&,����?�40��()��(� '�)� �0�;�'��0(&�%��;6-,��83'�%��''�,� /-, �%� /-,.'(6�,�&�%��4 �� $M����� ������������"�� ������� -���� ���� ����� �� ����� "������� ���� ����-��� ����� ��� ����'$4(� ��00�� (''��0,�,���E&�,'()�,����

LI;-�6�,�5-%�(&�,�0;�N�''��N(''�,�5-)%(R��0;40�N��;46��%-0�(%�E-�0;�0;���4 ��/'��;�4��(%�5;('&;--&��%-,�(%�-'&�4)��0;���4 ��4��(%�E-�0;S�/-,�N����//�,�2�,2�0�4'�0,4%� �040(-%��N;�,�.E�N��,�5(�6��4�2�,2�0�4'�/'-N�-/�/,��;�40- ���4%&�0;-���N��;46��,�5(�6�&�2,�6(-��'E�4,���6�,�'�46(%)���L�B�,�%-�$�>*5��>�D"�

�?,� &�%%�� .�63)�'��� (11�� �1�,� (� 0(&� �%� �,� �������������� ;3%)�,� &�0� �4 �%� �&� &�%%��

1-%�04%0��.�63)�'��� �''� �/-, �-)� 40�,(�"��?'�&����,��1�� 2�'6(���%�4, �2?��0� �%%��1��4'0(&�

�%�4, �� �%�&�%�3%&,����''�,�.�63)���;�'��0(&�%�)�%%� ��&�1(/0%(%)�%�4/� 40�,(�"�

4.5.2. Afrunding ��63)�'���/-,��,�%-��,��?'�&���&�'0�(�0-�),�%&'3))�%&��2,(%5(22�,S��0��%&�'()0���- �/-,�)?,�(�0(&�

-)� �0� ��%&�'()0�� �- � �1�,� A8�.'(11�'()0"� �?,� �0� '�)� �� .�63)�,� �()� (� 0(&� (/A')�� &�0� �%&�'()��

.�63)�'���2,(%5(2���1�,�&�0��&�/,4�'�)� �0���)�%�/,(��6('8�"���%%��6('8��1- �,�/,4�)�&�(�/-, �4/�

4%( 4� �%��,�;�,�&-6�,�(11��.��0� 0�4/�)�&� �%�4/�'�)� �0���'6"� �)� �0�.�63)�,��()�2?�&�%�

?&���&�,��,� ��0�;�%�()0� 3��()�(�/-,;-'&�0('���'6-2,�0;-'&�'��"��-,�'�)� �,��,�&�0�6()0()�,��40�

-2,�0;-'&���(%��)�%��1�(�0�%���%&�40��14.���(0��)�0�,� "��6(��&�0��?'�&���24���,�.�&�0�/-,�'�)� �0�

��'6-2,�0;-'&�'���40�.�63)���()�(�/-,;-'&�0('��0�4%&�0�'�)� ����?�)A,�&�0�&�0"��1�� 2�'6(���(1,���

�������������������������������������������������9$��,�%-�$�>*5��>��

Page 20: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

�%%��1�0����'6-2,�0;-'&�'���.�&,���;6(��&�0�.�63)�,��()�(�/-,;-'&�0('�8-,&�%���%&�;6(��&�0��A)�,�

�&�(�,� �0"���%�A8�.'(11�'()��.�63)�'����4'0�?�&�%�&�,��1�,�(�/-,;-'&�0('�6�,&�%��83'�%���,�,�00�0�

-&�'�)� �,��.�63)�'���(�'�)� �0���'6"� ��%%��.�63)�'���;�%6(��,�0('��40�'�)� �0�3%&,�,��()"�

��00��)A,�&�0�(�1,4/0�4/�&��0-���.�04%��,�/-, �-)��0-/���- �-)�?�14'&���6�,&�%��83'�%�-)� 40�,(�%"�

��,&�%��83'�%��,�&�%���.�04%�� /,4�)�&��&�,��(1,�,�'�)� �0��04.('(0�0�(� /-, �4/��%��6()��83'��-)�

40�,(�%��,�&�%��&�,�/-,4%�04'0�,�&�%�E&,��/-,4%&,(%)�(�/-, �4/�&�%�1-%�04%0���&�1(/0%(%)"���00��

14%��1�� 2�'6(������6�&�40� �%%��1�0��E&,��3%&,�,��()�� �%���83'�%��,�&�%��4 ��)�%%� �;�'��

'(6�0"�

4.6 Delkonklusion �,�%-�04)�,�0,?&�%�-2�/,4��-2�,%(1��@�1-� -'-)(�-)�.�%E00�,��()�4/�&�%%���,�'40(6(0�0�2,(%5(2�-)�

0����- ��40��-'�%��,�2'45�,�0�(� (&0�%�4/��%(6�,��0"��(�����'� �%0�,� /A,�,��,�%-��&�(�E&�,�0��

1-%��16�%��-)�0('/A,�,��(%�-2/400�'���4/�)�&�-)�&�%�.��83'�&��%40�,�0('�40��&6(1'���(%�/('-�-/(�- �

&�0���%&�'()���%(6�,��-)�&�00���.��14//�%;�&"�

Page 21: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

5. Diskussion �

��)�%%� )4%)�%�4/�&��0,���%(6�,��,��&�0�)�-5�%0,(�1���&�0�;�'(-5�%0,(�1��-)�&�0���%&�'()�������&�0��

40� &�,� (� 0(&�%� �''� � &�� �,� .'�6�0� 0('�� �,� �1�0� 3%&,(%)�,� (� 04%1�)4%)�%�"� ��00�� ���� -)�?� 6�&�

'3�%(%)�%�4/��,�%-��63,1�,��;6-,��,�%-��1�2'(5(0�,�,��&6(1'(%)�%�-)�/-,�1�''�%� �''� �;4%��-)�

.?&���,(�0-0�'��@�-)�4,(�0-0�'(1�,%���04%1�)4%)"��

�,(�0-0�'���64,�/E�(1�,��-)�;4%��2,( 3,�� ?'�64,�40�$% ������������������� ���������������% $�-)�(11��

�&� /,4� E0(�1��� ,�'()(A��� �''�,� 40� 40(�1�� /-,1'4,(%)�,"� �/A')�� �,((�� �-;4%��%� 64,� �,(�0-0�'���

.�6(&�0�- ��(%�� /-,�&�30%(%)�,�-)��,1�%&�'���(%0�,�����-)�&�, �&�-)�?��(%��.�),3%�%(%)�,�(�

/-,;-'&� 0('� 4�0,-%- (�� ;6-,� ;4%� �,1�%&0�� 40� 63,�� '3) 4%&"� �/� �4 �� ?,�4)� �1�''�� ;4%��

1-� -'-)(�(11��.�0,4)0����- ��%�6(&�%�14.�'()��4%&;�&�� �%��- ��%�,40(-%�'�1-%�0,�10(-%9"�

�11��&��0-� (%&,��0-)�1,(�0�%&- �%�.?&��;4%��/('-�-/(�-)�1-� -'-)(�0('��()�-)�-2;A8�&��;4 �0('�

L/('-�-//��L"��

�,�%-��,��14,2�(��(%�1,(0(1�4/��,(�0-0�'���� �%�&�0�6(,1�,��%4,�,���- �- �1,(0(11�%��,�,�00�0� -&�

&�%� ?&��;6-,2?�;4%��/('-�-/(��,�.'�6�0��%�&�'�4/�&�0�)3'&�%&��6�,&�%�.(''�&�"��,�%-��,��?'�&���

(11�� (� -22-�(0(-%� 0('� �,(�0-0�'���� �%� 03%1�,� �&� ;4 "� �4%� .,�)�,� �,(�0-0�'��@� .�),�.�,� -)�

6(&�,�03%1�,�&� �/,4�40�63,��.�),�.�,�- ��%1�'00(%)�0('�40�- /400���%�/('-�-/(�- �;�'��1-� -�"�

+?� �4 �� ?&�� �- � ;4%� /A,�,� �-2�,%(1��@� 04%1�,� - 1,(%)� &�0� ;�'(-5�%0,(�1�� �%(6�,�� �&� (�

E&�,�0��1-%��16�%����&6(&�,�;4%��?�40��()��-)�?��,(�0-0�'���.�),�.�,�- �&��%3,��/3%- �%�,�0('�40�

&311��;�'���%(6�,��0"�

�4%�14%��()���40��,�%-���,1�%&�'���0�-,�0(�1��.�),�%&�'��,�/-,��%(6�,��0�14%������- ��%�1,(0(1�4/�

�,(�0-0�'��@� 1-� -'-)(�� �- � &�%� �?� �&� (� 4%0(11�%�� &4� �,(�0-0�'��� .,�)0�� �4 �� �0-&�� 0('�

�,1�%&�'���4/�/8�,%��)�%�04%&��-)��%(6�,��0���- �;4%�.,�)0��0('��(%���%&�,�A)�'��,�4/�&��%3,��0(%)"�

�%� �0-&���,�%-�(11��/4%&0�;�%�()0� 3��()�(�1,4/0�4/��4%�%(%)�%��,�'40(6(0�0"��

��0�64,��?'�&����&� /,4��%�(%0�,�����(�&�� /E�(�1��0(%)�-)� /�'&�03%&()� /,(�4/� E0(�1��-)�,�'()(A���

04%1�,��40��,(�0-0�'����14.0��.�),�.�,%�� /-, �-)��0-/"� ��0��,�&�,/-,�%40�,'()0��40�;4%�0(''4)&��

/-, �%��%�;A8�,���040����%&��0-//�0"� ()�'�&���.4��,�&��;4%��(%�0�-,(�- ��40�8-,&�%��,�2'45�,�0�(�

(&0�%�4/��%(6�,��0�2?�&�%��4%�� 3��()���,1�%&�'����&4��,(�0-0�'���(11��/-,;-'&0��()�0('��40�&�%%��

�,1�%&�'���/-, �1�%%��,�'40(6�,��"�

�?&���,�%-�-)��,(�0-0�'���;46&���%�(%0�,�����(�40�/-,1'4,��%40�,�%��&�/,4�%40�,�%���'6� �%�;46&��

;6�,�&�,��� (��(-%"��,�%-�6(''��(11��.'-0�.��1,(6��-)�&�/(%�,��/E�(�1��'�)� �,� �%�6(''��'46���%�

�E%0���� �''� � 1,(�0�%&- �%� -)� &�%� .��83'�&�� %40�,"� �?'�&��� 14%� 4%� �()��� 40� &��

,�'()(-%�/('-�-/(�1��.�),�%&�'��,��,�%-�/,� �0(''�&��(11���,��%�1,(0(1�4/��,(�0-0�'���� �%��%4,�,��4/�

&�%� ?&��&�%�1,(�0%��1(,1��/-,0-'1�&��&�%%�"��

�������������������������������������������������9��,((���-;4%��%�$<<>��*<�

Page 22: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

�4%� 14%� �?'�&��� ;36&��� 40� �,�%-�� 1,(0(�1�� ;-'&%(%)� 0('� �,(�0-0�'��� (11�� 2,( 3,0� )3'&�,� &�%�

6(&�%�14.��;4%�.�&,(6�,"��,(0(11�%�,�00�,��()��%4,�,�� -&���,(�0-0�'��@�(%&6(1'(%)�(�&�%�1,(�0%��0,-�

-)�&�%�,-''���,(�0-0�'����0(1�( -&��)%��(%0�%0(-%�,��;4,�/?�0��- �&�%�1,(�0%��0,-��/('-�-/"�

Page 23: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

6. Konklusion �

��%��&6(&�'���&�,��1�,�4/��%(6�,��0�(�&�0�$9"�?,;�%&,�&���,�/-,��%��0-,�&�'�.�),�%&�0�(��%�3%&,(%)�

4/��,1�%&�'���(%0�,����,%�"��-2�,%(1��@��&6(&�'���14%������- �1-%��16�%��4/�0-�),�%&4%04)�'��,"�

�-,�&�0�/A,�0��)A,��-2�,%(1���-2� �&�4.�-'�0�.�63)�'���;6('1�0�/-,4%�04'0�,��%��%&�,),46�'���4/�

�4%��,%��� 6(&%��.E,&� (� /-,;-'&� 0('� .�63)�'��"� �-,� &�0� 4%&�0� 4,.�8&�&�� �-2�,%(1��� �&� /,4� �0�

6(&�%�14.�(&�4'��&�,�)46��( 2'��/-,1'4,(%)�,�- �%40�,�%�/-,,4%)�/,� �/-,�&��1- 2'(5�,�&��/-,&(���

�L�40�,�%���'A)0�B%40�,3��4)45(04�D�-2%44,��''�,���(0��44'�4&�&���( 2'��0����8����&�%�� �6A.�-)� �&�;4, -%(�1��4 �%;3%)� �''� �&��6(,1�%&���'� �%0�,"���%��A)�,�;�''�,��40�1%E00�� 4%)���(,1%(%)�,�0('�!%��4,�4)��%&�40� 4%)/-'&())A,���4�4)�,%����%04'"L�B�A//&(%)�$<$��<�D�

+?� &�%� .4)),�%&�� 64,� &�0� (11�� %A&6�%&()0� /-,� �-2�,%(1��� 40� 2'45�,�� 8-,&�%� (� 5�%0,� � 4/�

�%(6�,��0��;6(���0�4%&�0�5�%0,� �1�%%���( 2'(/(5�,��;( �''�)� �,%���.�63)�'��,"�

�,�%-�� .�),�%&�'��,� /-,� �&6(&�'��%� 4/� �%(6�,��0� 64,� .4��,�0� 2?� �,1�%&�'���0�-,�0(�1�� -)�

,�'()(-%�/('-�-/(�1��4%04)�'��,"��,�%-�4&-20�,�&���-2�,%(1��@�,�'40(6(0�0�2,(%5(2�-)�/A,0��&�0��&�(�

E&�,�0�� 1-%��16�%�"� +?� &�%� ?&�� ,�'40(6�,�&�� ;4%� (11�� .'-0� .�63)�'��� �%� -)�?� ),3%��� -)�

5�%0,� �(��%(6�,��0"��,�%-�.�),�%&�&��'()�'�&����&6(&�'��%�4/��%(6�,��0� �&��%��(/A')��;4 ���'6��

.,�&�,��-2/400�'���4/�)�&��%&�&�%��&�%�1,(�0%��1(,1���0-&�/-,"��4%�64,��%()� �&�1(,1�%��4%04)�'���

- �)�&��- �4'0(%)��?,�4)�� �%�;46&���%�4%&�%�-2/400�'���4/�1-%��16�%��,%��4/�&�%%��4%04)�'��"�

�-,�&�0�/A,�0�� �%0��;4%��40�&�,�4/�&�%���%&�'()��?,�4)� ?00��1- ���%���%&�'()��6(,1%(%)�-)�

�?'�&���-)�?��0���%&�'()0��%(6�,�� �&��0���%&�'()0�4%04'�6�,&�%�,"��-,�&�0�4%&�0� �%0��;4%��40�

%40�,�%��,��0�4/0,E1�4/�)�&�-)��- ��?&4%� ?00��4/�2�8'��)�&���6%�,��.'4%&0�4%&�0�(�1,4/0�4/���'6�40�

;46���%��14.�%&��1,4/0�-)�/,(�6('8��0('�.�63)�'��"��

�,�%-�,�2,3��%0�,�&���?'�&����%�-2/400�'����&�,�0(''4)&��%40�,�%�)�&&- �'()���)�%�14.�,�-)�

�83'"���00��%40�,�E%�64,�)�%%� )?�%&��(�;�'��;4%��/-,/400�,�14.�-)��1�''��6(����()�40�63,��/404'0��

&4�&�0�(�&�%�),4&�14,4 .-'�,�&�� �&�&�%�1,(�0%��1(,1�"��%�1(,1���&�,�(��0��03&()0�/-,�A)�2?�40�

-2,�0;-'&���)%��%-, �,�-)�0,-�&E���&��4'0�%�&��&�,�1�%%���300���2A,)� ?'�0�)%�6�&�&�%%���

�4%&;�&�-)�4�0-,(0�0"�

Page 24: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

7. Perspektivering �

7.1 Hvorfor beskæftige sig med udviklingen i verdensbilledet? �0�&(�0�4/��&6(1'(%)�%�4/�6�,&�%�.(''�&�0�/A,�&�0� -&�,%��)�%%� .,�&��,�(%0�,���4%0��&4�&�0�(11��

.'-0��,��0��0�&(��4/�%40�,6(&�%�14.�'()�/-,�1%(%)�� �%�(�'()���?�;A8�),4&��0��0�&(��4/��&6(1'(%)�%�(�

�,1�%&�'���(%0�,����,�-)�4/�/('-�-/(�1��.�),�.�,��?�- �/-, �-)� 40�,(�"��%&�'()��,�&�0��0��0�&(��(�

-2/400�'��%�4/�)�&�-)�%40�,�%�)�%%� �0(&�%"�����&�%��,��&6(1'(%)�%�4/�6�,&�%�.(''�&�0��0�)-&0�

�1�� 2�'�2?�;6-,'�&����4%&;�&�,�14%������- �1-%�0,�10(-%�,��&�,��14.���2?�.4)),�%&�4/�6(&�%��

4)0�-)�,�'()(-%"�+?�&�%� ?&��14%�&�,�14%�0,311���'(%8�,�/,4��&6(1'(%)�%�(�6�,&�%�.(''�&�0�0('�4''��

/4)- ,?&�,��(�/-, �4/�&(�1���(-%�4/�6(&�%�14.�'()��24,4&() �,�-)� �0-&�,"�

7.2 Hvorfor beskæftige sig med Bruno i dag? �-,�/('-�-/((%0�,����,�&���,��,�%-��0�(%0�,���4%0��0�&(���&�'��/-,&(�;4%��,�/-,;-'&�6(��%E-2&4)�0�(�

/('-�-/('(00�,40�,�%�� &�'�� /-,&(� ;4%� 2,3��%0�,�,� �%� ,�0%(%)� (%&�%� /-,� /('-�-/(�%�� &�,� �,� .'�6�0�

%�&0-%�0�0('�/-,&�'�/-,��0�&(�0�4/��&6(1'(%)�%�(�&�%� �14%(�1��%40�,-2/400�'����&�,�;4,�2,3)�0�&�%�

6��0'()��6�,&�%�� /('-�-/("��0�&(�0�4/��,�%-�)(6�,�4%'�&%(%)�0('��/0�,04%1�"��?� /('-�-//�,�;4,��- �

�,�%-�(�&�%�),4&�63,�0�/-,�&�/-,��(%�0(&"��

�4%� /-,�&� /-,��(%�0(&����0�(�'E��0�4/�40�;4%��(��%�0(&�;6-,� /('-�-/(�%�(�;A8�),4&�;4%&'�&��- �40�

,�2,-&�5�,��&�%�6(&�%��&�,��0-&�(�&��4%0(11��1('&�,���&6(1'�&���%���'6�03%&()�/('-�-/(�;6-,�;4%�

?.�%'E�0�.,�)0��-)�/-,;-'&0��()�0('�&��0(&'()�,��1('&�,"��4%�.�%E00�&�� �&�4%&,��-,&��%� �0-&���

4%�(�&4)�,�/�,�,�,�0('��- �)-&�6(&�%�14.�'()�2,41�(�"�

�&�/,4�&�%%�� �0-&���,1�%&0��;4%�/-,�&�0�/A,�0���0��%(6�,���&�,�(��(%��&/-, %(%)�(11��&(6�,)�,�,�

�)�0�/,4�&�%�6(&�%�6(�(�&4)�;4,�- ��%(6�,��0"��-,�&�0�4%&�0��&6(1'�&��;4%��%�0�-,(�- �0E%)&��

&�,��(��(0��&0,E1��;4,� 4%)�� /3''��0,31� �&���N0-%�"� ��,�&-6�,��,�%-)'��4/� &�%� �%(%)��40�

�,�%-� �&��(%�40- '3,��/-,�),�.�164%0�/E�(11�%"��

�0�&(�0� 4/� �,�%-� 14%� �?'�&��� ���� �- � �0� 6()0()0� (%2�0� (� �%� .,�&�,�� &�.40� - � /-,�1%(%)�C� -)�

�0-&�/,(;�&"� �,�%-� ��'6� �,� �0� �1�� 2�'� 2?�� 40� ��'6- � 6(���� /('-�-/(�1�� -)� 6(&�%�14.�'()��

�0-&�,�(11��6(,1�,�422�''�,�%&����?�14%�,���'040�,%��63,��)4%�1��(%�2(,�,�%&�"�

Page 25: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

8. Litteraturliste �

8.1 Litteratur med direkte henvisninger �B�,�%-� $�>*4D��,�%-���(-,&4%-���� ��� ��������� ����� B�6�,�300�'���-)�(%&'�&%(%)�4/��04%'�E� "��41(D��-�0-%�&���,�E0�,���44)�$<:���B�,�%-�$�>*.D��,�%-���(-,&4%-��� ������� �������� �� ������� �"�"���(0R�'���-,'4)���A.�%;46%��B�6�,�40�4/��'���-,%� �&�(%&'�&%(%)�4/��1��'��44%(%)D��B�,�%-�$�>*5D��,�%-���(-,&4%-��� �� ������� ������� ��� ����� B�6�,�40�4/��-,-0;�4�I4'�E��(%)�,�(���(-,&4%-��,�%-��(��'(/��4%&�0;-�);0D��,��%N--&�+,�������N�Q-,1�$<���B�,(1��%�$<<*D��,-%&���,)��,(1��%���������� ���������%(6�,�(0�,�/-,'4)�0����'-��B�,((���-;4%��%�$<<>D��4,�0�%��,((���-;4%��%���� ��������� ��������� ������ !��������E0��-,&(�1��-,'4)��,%-'&����51���A.�%;46%��B�44%(%)� $<<>D� �1��'� �44%(%)�"����� ��� #����� ����������� � �$%���������� �� ��������� &'()*&+()��"�"���(0R�'���-,'4)���A.�%;46% B�4,0%451� -)� �'A1� ,�&"� $<<>D� ���0��� �4,0%451� -)� �-;4%%��� �'A1� ,�&"� �� ��� ����� !�������� B�6�,�300�'���� (%&'�&%(%)� -)� %-0�,� 6�&� �%/(%%� �0()�%D� ��%1�)44,&� �-�(%4%0����A.�%;46% ���B�A//&(%)� $<$D� �4,4'&� �A//&(%)� ��� ���� ,�������� -����� * .��� & �E'&�%&4'���A.�%;46%��B�AE,�2�D���%���AE,�2�,�� -����� � /������� ��� -�������� � 0����� !� ��������� � �� ����� �� ��������� �������-�1('&���%(6�,�(0�0�/-,'4)���-�1('&�� B�-5;� $<<9D��4,'���%,(1��-5;���� ��������� ��������� ������ ,� ���������� �� ����������������E0��-,&(�1��-,'4)��,%-'&����51���A.�%;46%��B J.1��,�&"�$<<9D�+-�'� J.1��,�&"�1�������� �������� �������� +-'(0(1�%���-,'4)���A.�%;46%��B+�&�,��%� -)� �,4)� $<<9D� �'4/� +�&�,��%� -)� ��')�� �,4);� ,� ���� �� ������ �������������� ������ ������ 2))) ���E'&�%&4'���A.�%;46%��

8.2. Anden litteratur �,4()���&N4,&��&"�3������� ����������� �� ���������� -%&-%�U���N�Q-,1�$<<>���400(���(''4,E�4������ .��� ��� ���������� ���������-,%�''��%(6�,�(0E�+,�������N�Q-,1�$<<<���4,0%451�����0���-)��'A1����;4%%���,�&"��� ��� ����� ������ !5������B�6�,�300�'����(%&'�&%(%)�-)�%-0�,�6�&��"��--�D��-�(%4%0����A.�%;46%����-,%���'��(�3��/ &67��4������ .��� ��� ������ �������8 9� ����$�����- 4%�1��%�0(0�0���A.�%;46%���%(6�,�(0�0���A.�%;46%��

Page 26: Giordano Bruno og det uendelige univers - CORE · giordano bruno og det uendelige univers ˘ ˇ ˆ ...

��(%)�,���-,-0;�4�I4'�E�4������ .��� -�� ���� ��� �������,��%N--&�+,�������N�Q-,1�$<����5; (00���;4,'����"�-)��1(%%�,��T�(%0(%���&"�:������� -���� �� ���������� �����������$<>>��Q40���� �,4%5��"� �� ;��������� ������ �������%��< 4������ .��� �� ���� �� -���� ����������+4G��-,'4)����'-�$����