GIÁO ÁN RÈN NHÂN CÁCH LỚP NGŨ GIỚI ĐỨC CHUNG THỦY · GIÁO ÁN RÈN NHÂN CÁCH -...

TRƯỞNG LÃO THÍCH THÔNG LẠC 1

GIÁO ÁN RÈN NHÂN CÁCH

LỚP NGŨ GIỚI - ĐỨC CHUNG THỦY TẬP I

GIÁO ÁN RÈN NHÂN CÁCH - ĐỨC CHUNG THỦY (TẬP 1)

2

Saùch naøy chæ kính bieáu, khoâng baùn!

Quùy baïn ñoïc coù theå thænh saùch taïi TU

VIEÄN CHÔN NHÖ. AÁn baûn ñieän töû ñöôïc ñaêng taïi

trang web:

http://www.thuvienthaythonglac.net


TRÖÔÛNG LAÕO THÍCH THOÂNG LAÏC

NHAØ XUAÁT BAÛN TOÂN GIAÙO PL: 2556 - DL: 2012


4


Lôøi noùi ñaàu

Baát cöù moät ngöôøi naøo môùi böôùc chaân

vaøo ñaïo Phaät ñeàu phaûi hoïc hoûi naêm giôùi,

töùc laø phaûi thoï Tam quy vaø Nguõ giôùi.

Tam quy xin quyù vò haõy ñoïc boä saùch Tam

Quy do tu vieän Chôn Nhö aán haønh. Coøn ôû

ñaây laø boä saùch Nguõ Giôùi.

Naêm giôùi cuûa ñaïo Phaät laø naêm giôùi

daïy veà ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû soáng


6

khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát

caû chuùng sinh.

Ñaïo ñöùc naøy noùi leân ñöôïc nhöõng haønh

ñoäng nhaân caùch con ngöôøi veà thaân, mieäng, yù.

Cho neân, nhöõng lôøi noùi vaø nhöõng haønh ñoäng

luùc naøo cuõng nheï nhaøng, oân toàn, nhaõ nhaën,

cung kính, toân troïng, leã ñoä, v.v..

Nhöõng haønh ñoäng ñaïo ñöùc aáy ñaày ñuû

vaên hoùa vaø ñaïo ñöùc raát cuï theå roõ raøng. Cho

neân, moïi ngöôøi caàn phaûi hoïc hieåu vaø aùp duïng

vaøo cuoäc soáng haèng ngaøy, thì môùi ñem laïi söï

bình an, yeân oån vaø haïnh phuùc cho mình, cho

ngöôøi, cho gia ñình vaø xaõ hoäi. Nhöng noùi

ñeán ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû thì ít ai

hieåu bieát vaø löu yù ñeán noù, vì chính noù töø xöa

ñeán nay chöa coù ngöôøi trieån khai thaønh ñaïo

ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû.


Ngöôøi ta bieát ñeán naêm giôùi caám naøy laø

nhôø caùc giaûng sö, thaày Nam toâng, Baéc

toâng hay Thieàn toâng giaûng daïy. Haàu nhö

naêm giôùi naøy ñöôïc giaûng daïy nghóa lyù moät

caùch chung chung, toång quaùt trong giôùi caám

chöù khoâng theå ñi saâu vaøo noäi dung ñaïo ñöùc

nhaân baûn - nhaân quaû. Vì theá, bieán naêm giôùi

chæ laø phaùp luaät (giôùi caám) baét buoäc moïi

ngöôøi phaûi tuaân thuû vaø giöõ gìn nhö theá naøy,

nhö theá khaùc ñeå khoâng vi phaïm.

Ñem naêm giôùi caám naøy baét buoäc ngöôøi

tu só cuõng nhö ngöôøi cö só taïi gia phaûi giöõ gìn

nghieâm tuùc, khoâng heà vi phaïm moät loãi nhoû

nhaët naøo, thì ñoù laø moät ñieàu laøm traùi ngöôïc

vôùi ñaïo Phaät. Ñaïo Phaät laø ñaïo töï giaùc,

töï nguyeän, cho neân khoâng caám ai, khoâng baét

buoäc ai vaø cuõng khoâng khuyeán duï ai caû.


8

Ñaïo Phaät chæ coù khuyeân moïi ngöôøi neân

giöõ giôùi luaät, vì giôùi luaät laø ñöùc haïnh nhaân

baûn - nhaân quaû, noù coù coâng naêng giuùp cho

thaân taâm moïi ngöôøi ñöôïc thanh thaûn, an laïc

vaø voâ söï. Vì theá, neáu ai soáng ñuùng giôùi luaät

“Ly Duïc Ly AÙc Phaùp” naøy thì coù giaûi

thoaùt ngay lieàn. Cho neân, ngöôøi soáng ñuùng

giôùi luaät - ñöùc haïnh nghieâm chænh laø ngöôøi

ñem laïi lôïi ích raát lôùn, khoâng nhöõng chæ cho

caù nhaân maø coøn cho moïi ngöôøi xung quanh

mình.

Boä giôùi caám maø caùc nhaø Ñaïi thöøa

ñang giaûng daïy trong caùc tröôøng Phaät hoïc

vaø trong caùc tröôøng haï, ñaây chæ laø moät vieäc

laøm voâ yù, chính vì khoâng hieåu roõ lôøi daïy cuûa

Phaät, neân caùc toå Ñaïi thöøa môùi bieân soaïn

thaønh giôùi caám maø thoâi.


Trong khi ñöùc Phaät muoán chaáp nhaän

moät ngöôøi naøo ñeå trôû thaønh ngöôøi ñeä töû cuûa

mình, thì ngöôøi aáy phaûi töï nguyeän taäp soáng

bieät truù trong 4 thaùng vôùi nhöõng giôùi luaät.

Sau khi soáng ñuùng 4 thaùng, thaáy mình thích

nghi ñöôïc vôùi giôùi luaät, vaø luùc baáy giôø ngöôøi

ñoù töï nguyeän töï giaùc soáng ñôøi khaát só thì ñöùc

Phaät môùi cho xuaát gia laøm tyø kheo.

Cho neân, caùc toå laøm moät vieäc laøm thieáu

tónh giaùc, bieán giôùi luaät ñöùc haïnh töï nguyeän,

töï giaùc cuûa Phaät giaùo thaønh moät giaùo ñieàu,

vì theá khoâng moät ngöôøi tu só naøo cuûa Phaät

giaùo phaùt trieån soáng ñuùng giôùi luaät ñöôïc, chæ

soáng coù hình thöùc giôùi luaät, thöôøng noùi ngoaøi

ñaàu moâi choùt löôõi, kheùo che ñaäy tín ñoà Phaät

giaùo, chöù khoâng theå gaït ai ñöôïc caû. Coù ñuùng

nhö vaäy khoâng quyù vò?


10

Giôùi caám thì coù ñoù, nhöng tu só Phaät

giaùo töø tu só giaø cho chí tu só treû, khoâng moät

ngöôøi naøo khoâng vi phaïm giôùi luaät. Khi vi

phaïm giôùi aên phi thôøi, hoï coøn tìm moïi caùch

ñeå lyù luaän khoaùc laùc, che ñaäy vaø beû vuïn giôùi

(chö Thieân aên buoåi saùng, Phaät aên giôø ngoï,

chuùng sinh aên sau giôø ngoï vaø ngaï quæ aên

ñeâm). Chö taêng soáng thieáu ñöùc haïnh giaûi

thoaùt, thöôøng chaïy theo duïc laïc theá gian,

khieán cho haøng tín ñoà khoâng thaáy vieäc vi

phaïm giôùi luaät toäi loãi cuûa hoï.

Cho neân, ñem giôùi luaät caám ngöôøi tu só

Phaät giaùo khoâng ñöôïc vi phaïm laø moät ñieàu

“khoâng töôûng”. Nhö ñaõ noùi ôû treân, giôùi caám

laø moät ñieàu ñi ngöôïc laïi ñaïo Phaät. Bôûi ñaïo

Phaät laø moät toân giaùo töï nguyeän, töï giaùc,

chöù khoâng ai coù quyeàn baét buoäc ai phaûi giöõ

gìn giôùi luaät. Cho neân, ñaïo Phaät khoâng coù


giaùo ñieàu, maø chæ coù lôøi khuyeân, vaø giaûng

daïy ñeå truyeàn ñaït nhöõng söï lôïi ích cuûa giôùi

luaät vaøo ñôøi soáng cuûa moïi ngöôøi.

Giôùi luaät cuûa ngöôøi cö só taïi gia thì coù

Naêm Giôùi, nhöng naêm giôùi chæ coù nghi thöùc

leã thoï naêm giôùi, chöù khoâng coù baøi hoïc ñöùc

haïnh naêm giôùi. Sau khi thoï naêm giôùi xong,

ngöôøi cö só ra ngöôøi cö só, coøn naêm giôùi ra

naêm giôùi, chaúng coù lôïi ích gì caû, cuõng gioáng

nhö ngöôøi laøm baùnh, baùnh khoâng thaønh, cho

neân, boät ra boät, ñöôøng ra ñöôøng.

Ngöôøi cö só taïi gia thoï naêm giôùi cho coù

hình thöùc, chöù khoâng ai giöõ gìn naêm giôùi troïn

veïn. Chính hoï cuõng khoâng hieåu naêm giôùi laø

ñöùc haïnh thaâm saâu cuûa moät ñôøi soáng con

ngöôøi, vaø chính naêm giôùi seõ maõi maõi ñem laïi

söï bình an vaø haïnh phuùc.


12

Ñaïo ñöùc cuûa naêm giôùi luaät laø ñöùc haïnh

nhaân baûn - nhaân quaû cuûa moïi ngöôøi treân theá

gian naøy. Vì theá noù khoâng phaân bieät ngöôøi

coù toân giaùo hay khoâng coù toân giaùo, ngöôøi

phaøm phu hay ngöôøi cao sang, ngöôøi bình

daân hay ngöôøi trí thöùc, ngöôøi coù hoïc hay

ngöôøi voâ hoïc ñeàu caàn phaûi hoïc hieåu nhieàu hôn

nöõa, vì noù laø moät neàn ñaïo ñöùc laøm lôïi ích

chung cho moïi ngöôøi, cho moïi gia ñình vaø cho

taát caû xaõ hoäi cuûa loaøi ngöôøi.

Mang danh laø phaät töû nhöng khoâng

hieåu nghóa lyù ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû

Naêm Giôùi naøy laø gì. Khi khoâng hieåu, hoï

laøm sao bieát ñaïo ñöùc ñaâu maø aùp duïng vaøo

ñôøi soáng. Vì theá, nhöõng ngöôøi theo Phaät

giaùo maø vaãn khoå ñau nhö ngöôøi bình thöôøng.

Ñôøi soáng khoâng thoaùt khoå, taâm khoâng heát


taâm tham, saân, si, maïn, nghi... Phieàn naõo,

tai naïn, beänh taät khoå ñau... vaãn nguùt ngaøn.

Theo Phaät giaùo maø chæ bieát cuùng teá

caàu sieâu, caàu an, caàu phöôùc baùu, tuïng kinh

nieäm Phaät caàu tha löïc, ñoù laø moät vieäc laøm

ñaày meâ tín, muø quaùng, voâ tình bieán mình trôû

thaønh nhöõng ngöôøi daân laïc haäu cuûa thôøi boä

laïc xa xöa.

Nhö quyù tu sinh taïi tu vieän Chôn Nhö

vöøa ñaõ hoïc vaø aùp duïng hai giôùi luaät ñaàu

tieân xong. Ñoù laø Giôùi ñöùc “Hieáu Sinh” vaø

giôùi ñöùc “Ly Tham”, moät keát quaû ñaïo ñöùc

ñaõ trôû thaønh nhöõng haønh ñoäng soáng haèng

ngaøy, noù ñem ñeán söï an vui thanh thaûn cho

taâm hoàn moïi ngöôøi moät caùch tuyeät vôøi. Coù

ñuùng nhö vaäy khoâng quyù tu sinh?

Baây giôø quyù tu sinh hoïc ñeán giôùi luaät

ñöùc “Chung Thuûy”. Ñaây laø giôùi thöù ba daïy


14

veà ñaïo ñöùc gia ñình. Moät ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû daïy veà nhaân caùch soáng cuûa

moïi ngöôøi trong gia ñình ñeå ñem laïi moät tình

thöông yeâu chan hoøa vaø chaân thaät, moät tình

thöông ñem laïi söï an vui haïnh phuùc cuûa moïi

ngöôøi trong gia ñình; moät ñaïo ñöùc mang ñeán

loøng chung thuûy giöõa vôï choàng ñoái xöû vôùi

nhau nhö nöôùc vôùi söõa; moät ñaïo ñöùc mang

ñeán thaân thöông chia seû nhau nhöõng luùc naëng

nhoïc, khoù khaên; nhöõng luùc ngoït buøi, cay

ñaéng nhö tay maët vaø tay traùi. Ñuùng thaät laø

moät ñaïo ñöùc gia ñình naøy raát tuyeät vôøi.

Muoán coù moät cuoäc soáng gia ñình haïnh

phuùc trong aám ngoaøi eâm, thì baát cöù moät

ngöôøi naøo coù toân giaùo hay khoâng toân giaùo

cuõng ñeàu phaûi hoïc giôùi luaät ñöùc haïnh naøy.

Vì noù laø moät ñaïo ñöùc duy nhaát cuûa moãi gia

ñình treân theá gian naøy; noù laø moät vò thaàn hoä


meänh vaø baûo veä cho moãi gia ñình ñeàu ñöôïc

yeân vui, ngöôøi ngöôøi trong gia ñình ñeàu bieát

thöông nhau; ñeàu bieát chia seû ngoït buøi cay

ñaéng vôùi nhau nhö treân ñaõ noùi. Tình nghóa

vôï choàng soáng vôùi nhau raát chung thuûy,

khoâng bao giôø ngoaïi tình vôùi ngöôøi naøy,

ngöôøi khaùc.

Neáu moïi ngöôøi khoâng hoïc ñaïo ñöùc gia

ñình thì baïo löïc gia ñình khoâng theå naøo

traùnh khoûi. Nhöõng tröôøng hôïp baïo löïc gia

ñình ñaõ xaûy ra khieán nhieàu gia ñình li dò, vôï

choàng chia reõ, con caùi li taùn, theo meï maát

cha, theo cha maát meï, thaät laø ñau thöông xoùt

xa voâ cuøng. Phaûi khoâng quyù vò?

Baïo löïc gia ñình thöôøng xaûy ra trong

gia ñình khoâng ít thì nhieàu, gia ñình naøo

cuõng coù côm chaúng laønh canh chaúng ngon,

nhöng roài moïi ngöôøi chòu ñöïng boû qua vì coøn


16

thaáy boån phaän traùch nhieäm vôùi con caùi, cha

meï ñoâi beân...

Baïo löïc gia ñình nhieàu khi gaây ra aùn

maïng maø baùo chí thöôøng ñaêng tin töùc xaûy ra

khaép nôi trong nöôùc, khoâng tænh thaønh naøo

maø khoâng coù naïn baïo löïc gia ñình.

Ngöôøi coù hoïc ñaïo ñöùc chung thuûy gia

ñình thì cuoäc soáng luoân luoân traøn ñaày nieàm

yeâu thöông chaân thaät, vôï choàng soáng coù tình,

coù nghóa, bieát nhöôøng nhòn laãn nhau, bieát

nhaãn nhuïc, tuøy thuaän vaø baèng loøng tröôùc moïi

hoaøn caûnh nghòch yù traùi loøng, bieát tha thöù

moïi loãi laàm cuûa nhau khi lôøi qua tieáng laïi;

bieát chia seû ngoït buøi, cay ñaéng khi gaëp phaûi

nhöõng caûnh gian nan thöû thaùch, v.v..

Reøn luyeän soáng ñaïo ñöùc gia ñình laø

moät vieäc laøm raát khoù, noù ñoøi hoûi phaûi beàn

chí, vaø moãi ngöôøi coøn bieát caùch hoïc taäp nhaân


caùch Hieáu Sinh, Ly Tham cho baûn thaân

rieâng cuûa mình ñeå trôû thaønh moät thoùi quen

ñaïo ñöùc. Trong khi reøn luyeän ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû, noù ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù

yù chí cöông quyeát, maïnh meõ döùt khoaùt noùi

moät laø moät, noùi hai laø hai, khoâng ñöôïc noùi

ba, noùi boán, töùc laø khoâng ñöôïc noùi qua, noùi

laïi.

Ñaây, quyù vò nghe moät ngöôøi meï, ngöôøi

Taây phöông daïy con: “Moät hoâm, coù ngöôøi

meï ngoaïi quoác nhaän lôøi môøi duøng côm trong

moät gia ñình cuûa ngöôøi Trung Quoác ôû Sôn

Ñoâng. Baø mang theo moät ñöùa con gaùi taùm

tuoåi. Nöõ chuû nhaân Trung Quoác naáu aên raát

gioûi, baø noùi: “Hoâm nay toâi seõ laøm moùn aên

Taây môøi caùc baïn. Caùc baïn aên ñeå xem ngöôøi

Trung Quoác naáu moùn aên Taây coù ngon

khoâng nheù!”. Beù gaùi 8 tuoåi nghó ngöôøi


18

Trung Quoác laøm moùn aên Taây khoâng ngon,

beøn noùi khoâng aên. Sau khi laøm xong caùc

moùn aên, nöõ chuû nhaân böng kem leân. Coâ beù

ngoaïi quoác maét saùng leân. OÂi troâng ñeïp quaù!

Nhìn ñeïp nhö vaäy chaéc chaén aên raát ngon,

beù noùi: “Meï ôi con muoán aên kem”. Nöõ chuû

nhaân laøm kem theo soá ngöôøi, vì beù noùi khoâng

aên, neân khoâng laøm phaàn cuûa beù. Khoâng ngôø

meï coâ beù noùi: “Khoâng. Con gaùi toâi ñaõ noùi

khoâng aên laø khoâng aên kem thì hoâm nay

khoâng ñöôïc aên”. Beù gaùi roái leân voäi noùi:

“Meï ôi, hoâm nay con raát thích aên kem, hoâm

nay nhaát ñònh con phaûi aên kem”. Ngöôøi meï

vaãn khoâng ñoàng yù. Beù gaùi oøa khoùc, nöôùc

maét giaøn giuïa, nhöng ngöôøi meï vaãn khoâng

cho aên. Nöõ chuû nhaân Trung Quoác beøn noùi:

“Cho beù aên ñi, treû con maø, tính gì ñeán lôøi

noùi cuûa chuùng”. Nhöng ngöôøi meï ngoaïi quoác

vaãn cöông quyeát khoâng cho con aên”. (Giaùo


duïc nhaân caùch cho tuoåi treû, taäp 1, Phan

Haø Sôn bieân soaïn)

Chuùng ta haõy nghó xem, neáu nhö gaëp

tröôøng hôïp nhö vaäy baïn seõ laøm gì? Laøm nhö

ngöôøi meï Trung Quoác hay laøm nhö ngöôøi meï

ngoaïi quoác?

Neáu ñaõ quyeát taâm giaùo duïc con mình

giöõ gìn ñöùc tín thì neân giaùo duïc theo ngöôøi

meï ngoaïi quoác. Haàu heát caùc ngöôøi meï khoâng

quan taâm löu yù vaán ñeà giaùo duïc ñöùc tín cho

con em mình, thöôøng xem thöôøng chöõ tín neân

laøm theo ngöôøi meï Trung Quoác.

Moät maåu chuyeän tuy nhoû trong gia

ñình, nhöng vaán ñeà giaùo duïc ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû cho con em khoâng ñöôïc xem

nhoû, xem thöôøng, noù aûnh höôûng xaáu ñeán xaõ

hoäi khoâng ít ôû ngaøy mai.


20

Cho neân, söï giaùo duïc gia ñình raát caàn

thieát cho moãi ngöôøi, vì theá moïi nhaø vaø moïi

ngöôøi ñeàu phaûi ñi hoïc vaø reøn luyeän ñaïo ñöùc

nhaân caùch gia ñình, ñöøng neân xem thöôøng

ñaïo ñöùc gia ñình laø moät ñieàu nhoû moïn. Nhö

vaäy raát sai. Baïo löïc gia ñình thöôøng xaûy ra

laø do nhöõng ngöôøi trong gia ñình thieáu hoïc

taäp reøn luyeän ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû

veà gia ñình.

Ñaïo ñöùc gia ñình laø söï soáng cuûa moãi

caù nhaân trong gia ñình, noù laø moät ñaïo ñöùc

cao caû vaø ñeïp ñeõ, thöôøng mang laïi haïnh

phuùc cho moãi gia ñình vaø ñem laïi moät traät töï

an toaøn cho xaõ hoäi.

Theo chuùng toâi thieát nghó, ñaïo ñöùc xaõ

hoäi xuoáng caáp, teä naïn xaõ hoäi caøng ngaøy caøng

gia taêng laø nguyeân do gia ñình vaø hoïc ñöôøng

xem thöôøng söï giaùo duïc ñaïo ñöùc nhaân baûn -


nhaân quaû. Cho neân, ngay töø khi ñöùa beù môùi

chaøo ñôøi, maø khoâng ñöôïc daïy veà ñaïo ñöùc

nhaân baûn - nhaân quaû thì con caùi trong nhaø

khoù trôû thaønh ngöôøi toát; khoù trôû thaønh ngöôøi

coù ñöùc, coù taøi toaøn dieän.

Vaán ñeà giaùo duïc ñaïo ñöùc treû con trong

gia ñình raát quan troïng, neân phaûi ñöôïc giaùo

duïc töø thuôû ban ñaàu khi chuùng coù maët trong

gia ñình, vaø cuõng nhö ngay töø buoåi caép saùch

ñeán tröôøng ñaàu tieân maø ñöôïc nhaø tröôøng

giaùo duïc ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû, thì

xaõ hoäi ñaâu coù nhöõng teä naïn nhö ngaøy nay.

Neáu gia ñình vaø hoïc ñöôøng thaáy traùch

nhieäm vaø boån phaän giaùo duïc ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû ñem laïi lôïi ích to lôùn cho gia

ñình, cho xaõ hoäi vaø ñaát nöôùc nhö vaäy, thì

ñöøng xem thöôøng nhöõng haønh vi thieáu ñaïo

ñöùc nhoû nhaët ban ñaàu cuûa caùc chaùu. Ngay


22

töø luùc caùc chaùu coøn beù thô, haèng ngaøy phaûi

ñöôïc uoán naén, reøn luyeän nhaân caùch ñaïo ñöùc

Nguõ Giôùi, thì xaõ hoäi ñaâu coøn laø moät gaùnh

naëng. Phaûi khoâng quyù vò?

Vì lôïi ích raát lôùn cuûa moãi gia ñình neân

chuùng toâi khuyeân moïi ngöôøi trong gia ñình

haõy coá gaéng hoïc taäp vaø reøn luyeän ñöùc haïnh

naøy, ñeå gia ñình maõi maõi laø nôi toå aám cuûa

moïi ngöôøi.

Kính ghi,

Tröôûng laõo Thích Thoâng Laïc


(Ñoâi vôï choàng 25 tuoåi ñaày haïnh phuùc döôùi chaân nuùi Ñoâi -

aûnh Khaùnh Hoan)

Trong ñôøi soáng chæ coù vôï choàng laø nhöõng ngöôøi gaàn guõi nhau nhaát, thöôøng beân nhau chia seû nhöõng cay ñaéng ngoït buøi, khi ñoùi khaùt cuõng ñoàng cam coäng khoå chia nhau; luùc ñau oám thì ñoàng nuoâi nhau. Cuoäc ñôøi naøy khoâng coù ai baèng vôï vaø choàng, vaäy côù sao laïi nôõ loøng ñaùnh vôï, chöûi choàng, v.v..!?


24


Baøi hoïc thöù nhaát:

Rèn Nhân Cách:

ĐẠO ĐỨC GIA ĐÌNH:

KHÔNG NÊN TÀ DÂM

Khoâng neân taø daâm, ñoù laø moät lôøi khuyeân

cuûa ñöùc Phaät töø ngaøy xöa ñoái vôùi moïi ngöôøi ñaõ

coù gia ñình hay chöa coù gia ñình. Lôøi khuyeân

naøy coù moät giaù trò raát lôùn ñoái vôùi loaøi ngöôøi

treân haønh tinh naøy. Vì gia ñình laø moät ñôn vò

taäp theå nhoû cuûa xaõ hoäi, nhöõng ngöôøi sinh hoaït

soáng trong ñôn vò taäp theå xaõ hoäi nhoû ñoù ñeàu laø

nhöõng ngöôøi thaân thöông cuøng maùu muû ruoät

thòt, cuøng laø choàng, laø vôï, laø con caùi vôùi nhau.


26

Ñoù laø moät chuøm nhaân quaû do nhaân vaø duyeân

thuaän nghòch taïo thaønh gia ñình, nhieàu gia

ñình lieân heä cuøng doøng hoï maùu muû ruoät thòt

thaønh gia toäc, nhieàu gia toäc lieân heä keát hôïp

thaønh moät löïc löôïng söùc maïnh ñeå baûo veä moät

truyeàn thoáng tö töôûng, moät daõy ñaát ñaù soâng nuùi

ñeå laøm nôi saûn xuaát kinh teá, mang laïi söï soáng

cho moïi ngöôøi, nôi ñoù goïi laø ñaát nöôùc.

Vì theá moïi ngöôøi soáng chung nhau trong

ñôn vò taäp theå gia ñình nhoû beù ñoù neân theå hieän

loøng yeâu thöông chaân thaät vôùi nhau. Neáu trong

gia ñình coù moät ngöôøi naøo soáng röôïu cheø say

xæn, baøi baïc, thieáu thaønh thaät, giaû doái, gian

xaûo, löøa ñaûo thì coù theå baïo löïc gia ñình seõ xaûy

ra, vaø nhö vaäy ñôn vò gia ñình xaõ hoäi nhoû beù ñoù

seõ chia lìa vaø ly taùn. Moãi caù nhaân trong ñôn vò

xaõ hoäi ñoù ñeàu phaûi gaùnh chòu taát caû moïi haäu

quaû khoå ñau, phieàn luïy, lo raàu, thöông nhôù,

v.v.. hoï soáng nhö trong ñòa nguïc.

Baïo löïc gia ñình coù theå taïo thaønh moät daáu

aán trong taâm moïi ngöôøi. Moät daáu aán khoù queân

vaø coù theå mang theo söï aân haän suoát caû ñôøi

ngöôøi.

Ñaây moät caâu chuyeän xaûy ra thöïc söï trong

ñôøi soáng hieän nay ñaõ baùo ñoäng ñaïo ñöùc ñang

xuoáng caáp traàm troïng, khoâng rieâng cho nhöõng

giôùi ngöôøi keùm hoïc thöùc, maø ngay caû nhöõng


giôùi ngöôøi trí thöùc treân ñaïi hoïc: “Phan A, hoïc

sinh cuûa toâi hoïc lôùp luyeän thi ñaïi hoïc vaøi naêm

tröôùc. Em truùng tuyeån ñaïi hoïc kinh teá. Thaät baát

ngôø, em khoâng coù maët trong buoåi tieäc khao do

boá em toå chöùc möøng em vaøo ñaïi hoïc. Theo lôøi

meï em, loøng tin cuûa em bò ñoå vôõ hoaøn toaøn töø

sau laàn boá ñöa em ñi xeùt nghieäm ADN. OÂng

nghi ngôø thôøi gian tu nghieäp nöôùc ngoaøi, Phan

A khoâng phaûi con oâng. Keát quaû xeùt nghieäm

chöùng thöïc veà maët huyeát hoïc, Phan A laø con

ruoät cuûa oâng. Veà maët tình caûm, oâng ñaõ thöïc söï

ñaùnh maát ñöùa con trai duy nhaát cuûa mình.

Phan A khoâng coøn xem oâng laø moät ngöôøi cha

trí thöùc bao dung em töøng kính troïng tröôùc

ñaây. OÂng ñaõ hieän nguyeân hình moät gaõ ñaøn oâng

nhoû nhen, heïp hoøi, ích kyû”.

(Baùo Ngöôøi Lao Ñoäng, ngaøy 30/6/2007

Nguyeãn Ngoïc Haø)

Ñoïc qua caâu chuyeän treân ñaây chuùng ta raát

ñau loøng. Con ngöôøi duø coù hoïc thöùc bao nhieâu

maø ñöùc hieáu sinh bao dung khoâng coù thì cuõng

khoâng ra gì. Moät daáu aán ngöôøi cha ích kyû laøm

sao chaùu Phan A queân ñöôïc. Neáu treân ñôøi naøy

nhöõng ñöùa treû con rieâng cuûa cha hay cuûa meï thì

boån phaän laøm ngöôøi coù ñaïo ñöùc laïi coøn thöông

nhöõng ñöùa treû ñoù hôn nöõa, bôûi vì chuùng raát baát

haïnh. Vì moät lyù do gì maø cha meï li dò nhau neân

chuùng ñaõ maát ñi tình thöông cuûa meï hay cuûa


28

cha, vì theá chuùng ta coù duyeân laøm cha hay laøm

meï cuûa chuùng thì laïi phaûi thöông yeâu chuùng

nhieàu hôn nöõa. Côù sao laïi phaûi ñi xeùt nghieäm

ADN ñeå laøm gì?

Haàu heát moïi gia ñình ñeàu coù xaûy ra nhöõng

chuyeän caõi vaõ laët vaët vôùi nhau, nhöng noù khoâng

phaûi laø baïo löïc gia ñình. Baïo löïc gia ñình laø do

töø loøng ghen tuoâng, töø röôïu cheø, baøi baïc, huùt

xaùch, v.v.. Baïo löïc gia ñình thöôøng xaûy ra laø

ngöôøi phuï nöõ bò ñaùnh ñaäp moät caùch daõ man, coù

khi gaây aùn maïng, ñem ñeán nhöõng söï ñau khoå

taän cuøng cho nhöõng ngöôøi thaân. Nguyeân nhaân

chính cuûa baïo löïc gia ñình laø do tính gian doái,

leùn luùt taø daâm.

Bôûi vaäy taø daâm laø moät haønh ñoäng voâ ñaïo

ñöùc, noù mang ñeán xaáu xa aùc haïi, noù laøm cho caù

nhaân maát uy tín vôùi moïi ngöôøi, noù laøm cho caù

nhaân khoù nhìn thaúng maët ai. Taø daâm laøm haïi

uy danh caù nhaân mình, laøm tan naùt gia ñình

mình vaø gia ñình cuûa ngöôøi khaùc. Taø daâm

thöôøng taïo ra caûnh ghen tuoâng, töø ghen tuoâng

taïo ra baïo löïc gia ñình nhö treân ñaõ noùi. Baïo löïc

gia ñình thöôøng gaây ra caûnh taït axit, caûnh

ñaùnh ñaäp daõ man gaây thöông tích traàm troïng

vaø gaây ra aùn maïng khieán xaõ hoäi baát an. Cho

neân, taø daâm laø moät haønh ñoäng xaáu xa, taùc haïi

ñaùng leân aùn, ñaùng keát toäi, ñaùng dieät tröø, v.v..


Noùi ñeán taø daâm laø phaûi noùi ñeán tính daâm

duïc. Daâm duïc laø moät ñaëc tính töï nhieân trong söï

sinh toàn, töùc laø söï soáng sinh dieät cuûa muoân

loaøi, vì theá moïi vaät ñöôïc sinh ra ñeàu do duyeân

hôïp ñaëc tính naøy. Cho neân, daâm duïc laø moät baûn

tính raát töï nhieân, nhöng khi noù maát töï nhieân,

trôû thaønh tính daâm duïc quaù trôùn thì noù thaønh

taø daâm. Taø daâm laø moät tính daâm duïc beänh

hoaïn gaây aûnh höôûng xaáu xa ñeán danh döï caù

nhaân, gia ñình vaø xaõ hoäi, vaø coøn mang laïi beänh

taät nan y ñeán cô theå. Nhö hieän nay do taø daâm

môùi sinh ra nhieàu beänh taät cuûa thôøi ñaïi nhö

AIDS (Sida). Töø tính taø daâm môùi sinh ra

nghieän ngaäp röôïu cheø, thuoác laù, xì ke, ma tuùy,

v.v.. Töø nhöõng söï nghieän ngaäp naøy môùi naûy

sinh ra troäm caép, cöôùp cuûa, gieát ngöôøi, xaõ hoäi

môùi coù nhieàu teä naïn khieán cho cuoäc soáng cuûa

con ngöôøi trong xaõ hoäi baát an.

Hôõi caùc chaùu thanh nieân vaø thanh thieáu

nieân nam nöõ! Caùc chaùu laø maàm non cuûa Toå

quoác, phaûi laøm sao xöùng ñaùng vôùi truyeàn thoáng

anh huøng baát khuaát cuûa cha oâng nôi ñaát nöôùc

queâ höông naøy. Caùc chaùu ñöøng chaïy theo duïc

voïng thaáp heøn, röôïu cheø, baøi baïc, saéc duïc. Vì

chaïy theo nhöõng duïc voïng thaáp heøn caùc chaùu seõ

trôû thaønh nhöõng con ngöôøi hung aùc, xaáu xa,

troäm caép, cöôùp giaät, maõi daâm, v.v.. taâm hoàn

truïy laïc ñaày toäi loãi moät caùch ñen toái, töông lai


30

caùc chaùu môø mòt, danh döï caùc chaùu choân vuøi nôi

buøn nhô hoâi thoái. Caùc chaùu coù bieát khoâng?

Noùi ñeán taø daâm chuùng ta phaûi hieåu nghóa

cuûa noù cho roõ raøng: Khi taâm daâm duïc quaù trôùn,

noù trôû thaønh maát töï nhieân thöôøng coù söï baét

buoäc ngöôøi khaùc, ñoøi hoûi ôû ngöôøi khaùc. Khi

ngöôøi khaùc khoâng ñoàng yù trong cuoäc truy hoan

saéc duïc thì cuoäc truy hoan saéc duïc ñoù ñöôïc xem

laø taø daâm, cho duø laø vôùi vôï hoaëc choàng.

Taø daâm coù nhieàu hình thöùc khaùc nhau,

nhöng noùi ñeán taø daâm laø noùi ñeán daâm duïc baát

chính, vì theá chuùng ta caàn phaûi hieåu nghóa baát

chính cho roõ raøng ñeå coá traùnh nhöõng vieäc laøm

sai traùi maø sau naøy phaïm vaøo phaùp luaät Nhaø

nöôùc thì khoâng theå naøo traùnh khoûi tuø toäi vaø

baûn aùn. Vaø nhaát laø ngöôøi coù ñaïo ñöùc khoâng theå

chaáp nhaän, tha thöù haønh vi toäi loãi naøy, tuy

khoâng phaûi toäi gieát ngöôøi, nhöng noù laø moät

ñieàu laøm oâ nhuïc ñeán danh döï baûn thaân vaø tinh

thaàn cuûa mình vaø cuûa ngöôøi khaùc. Nhaát laø gaùi

maõi daâm laøm oâ nhuïc khoâng rieâng baûn thaân maø

coøn aûnh höôûng ñeán queâ höông, ñaát nöôùc.

Taø daâm laø moät haønh ñoäng khoâng nhöõng

laøm oâ nhieãm, oâ nhuïc mình vaø coøn laøm oâ nhieãm,

oâ nhuïc ngöôøi khaùc. Nhöõng haønh ñoäng taø daâm

môùi xem thì raát bình thöôøng nhö nhöõng haønh

ñoäng giao hôïp cuûa loaøi thuù vaät khaùc. Nhöng ôû


con ngöôøi thì khaùc, khoâng nhö con vaät, neân noù

khoâng bình thöôøng quyù vò aï! Vì sôø tôùi noù quyù vò

coi chöøng moät haäu quaû ñau khoå khoâng löôøng,

moät toäi loãi maø phaùp luaät khoâng tha thöù cho quyù

vò; moät danh döï cuûa con ngöôøi quyù vò cuõng

khoâng coøn. Nhöng saéc duïc deã caùm doã vaø loâi

cuoán quyù vò, neáu quyù vò xem thöôøng laø quyù vò seõ

rôi xuoáng vöïc thaúm cuûa noù. Cho neân, quyù vò caàn

caûnh giaùc ñeà phoøng nhöõng caïm baãy cuûa ngöôøi

khaùc phaùi thöôøng töï nhieân giaêng raäp, thì môùi

coù theå vöôït qua nhöõng chaëng ñöôøng ñôøi ñaày

cam go vaø thöû thaùch veà vaán ñeà saéc duïc.

Thöù nhaát: Taø daâm laø nhöõng haønh ñoäng

daâm duïc baèng caùch baùn daâm (maõi daâm). Nhö

nhöõng gaùi laàu xanh, nhöõng phuï nöõ maõi daâm

trong nhöõng quaùn bia oâm hoaëc vuõ tröôøng ñeàu

laáy troân nuoâi mieäng, ñoù laø nhöõng ngöôøi phuï nöõ

taø daâm. Baùn daâm khoâng phaûi laø moät caùi ngheà

chaân chaùnh laønh maïnh, maø laø moät haønh ñoäng

laøm oâ nhuïc baûn thaân; laøm oâ nhuïc gia ñình vaø

laøm oâ nhuïc xaõ hoäi nhö treân ñaõ noùi. Nhöõng

haønh ñoäng taø daâm ñoù laøm aûnh höôûng xaáu ñeán

daân toäc, Toå quoác, neân caùc chaùu gaùi phaûi hieåu

bieát roõ raøng: Noù laø moät haønh ñoäng ñem nhaân

phaåm cuûa mình laøm ñoà chôi baån thæu cho ngöôøi

khaùc phaùi, hoï seõ xem thöôøng nhaân phaåm cuûa

caùc chaùu, cuûa phaùi nöõ. Cho neân, haønh ñoäng maõi

daâm laøm maát nhaân caùch caù nhaân con ngöôøi,


32

laøm maát giaù trò cuûa ngöôøi phuï nöõ. Caùc chaùu coù

bieát khoâng?

Thöù hai: Taø daâm laø moät haønh ñoäng daâm

duïc baèng caùch duøng tieàn mua daâm vôùi gaùi maõi

daâm, baèng caùch duøng tieàn baïc, nhaø cöûa, xe coä

mua daâm ñeå duï doã nhöõng chaùu gaùi non loøng

nheï daï tham tieàn, tham giaøu sang, v.v.. Ñoù laø

moät haønh ñoäng ñaùng khinh cheâ, ñaùng phæ baùng,

laáy tieàn baïc ñeå phaù huûy nhaân phaåm ñôøi ngöôøi

con gaùi. Thaät laø voâ ñaïo ñöùc nhaân baûn.

Thöù ba: Taø daâm laø moät haønh ñoäng daâm

duïc duøng söùc maïnh hieáp daâm ngöôøi yeáu ñuoái

theá coâ, duøng vuõ khí dao, suùng haêm doïa ñeå hieáp

daâm... Ñoù laø moät haønh ñoäng thuù vaät, voâ ñaïo ñöùc

maø taát caû phaùp luaät baát cöù moät nöôùc naøo treân

theá gian naøy cuõng ñeàu keát toäi. Moät toäi loãi raát

naëng. Vì ñoù laø baûn chaát cuûa loaøi thuù vaät chöù

khoâng phaûi con ngöôøi. Cho neân, nhöõng ngöôøi taø

daâm laø nhöõng ngöôøi coøn mang baûn chaát cuûa

loaøi thuù vaät, chöù con ngöôøi khoâng ai laøm moät

vieäc laøm cöôõng böùc, nhô nhuoác, ñeâ tieän, heøn

haï... nhö vaäy.

Thöù tö: Taø daâm laø moät haønh ñoäng daâm

duïc baát chính nhö hieáp daâm treû em. Ñoù laø moät

haønh ñoäng phi phaùp maø phaùp luaät baát cöù moät

nöôùc naøo treân theá gian naøy cuõng khoâng bao giôø

chaáp nhaän nhö töø xöa cho ñeán nay. Cho neân,


nöôùc naøo cuõng ñeàu keát aùn tuø toäi vaø coøn boài

thöôøng danh döï, nhöng laøm sao boài thöôøng

ñöôïc, khi tinh thaàn bò moät aán töôïng khoù queân,

nhaát laø veà taâm saéc duïc.

Thöù naêm: Taø daâm laø moät haønh ñoäng daâm

duïc vôùi ngöôøi khaùc khoâng phaûi laø choàng hay vôï

cuûa mình. Ñoù laø moät haønh ñoäng khoâng chung

thuûy, khoâng tình nghóa gioáng nhö loaøi choù,

traâu, thuù vaät vaäy. Ñoù laø moät haønh ñoäng phaù

hoaïi gia ñình mình vaø gia ñình ngöôøi khaùc,

moät haønh ñoäng toäi aùc raát lôùn, khieán cho cuoäc

soáng moïi ngöôøi trong gia ñình baát an. Phaùp

luaät caàn phaûi xöû phaït nhöõng ngöôøi phaù hoaïi gia

ñình toäi raát naëng vaø buoäc hoï phaûi hoïc taäp ñaïo

ñöùc chung thuûy, khi naøo hoï thaám nhuaàn ñaïo

ñöùc naøy thì môùi traû laïi quyeàn töï do, hoøa nhaäp

trong cuoäc soáng coäng ñoàng.

Thöù saùu: Taø daâm laø moät haønh ñoäng daâm

duïc loaïn luaân cha meï laáy con caùi cuûa mình, anh

em chò em laáy nhau trong tình thaân quyeán

thuoäc chuù baùc, coâ dì, caäu môï. Ñoù laø moät haønh

ñoäng loaïn luaân khoâng coøn bieát doøng hoï, voïng

toäc, maùu muû ruoät thòt. Ñoù laø moät loaïi daâm duïc

loaïn luaân maø truyeàn thoáng ñaïo ñöùc daân toäc Vieät

Nam khoâng theå chaáp nhaän.

Ñaïo ñöùc daân toäc Vieät Nam laø ÑAÏO THÔØ

OÂNG BAØ. Ñaïo thôø oâng baø laø moät ñaïo ñöùc THUÛY


34

CHUNG, HIEÁU, TRUNG, LEÃ NGHÓA, moät ñaïo ñöùc

bieát toân kính ngöôøi treân keû döôùi, coù toân ti traät

töï, cho neân nhöõng danh töø xöng hoâ cuûa daân toäc

Vieät Nam raát giaøu coù. Trong moãi gia ñình Vieät

Nam con chaùu ñeàu baét buoäc phaûi hoïc ñaïo ñöùc

THUÛY CHUNG, HIEÁU, TRUNG, LEÃ NGHÓA. Coù nhö

vaäy, naïn loaïn luaân trong gia ñình seõ chaám döùt.

Chuùng ta ai cuõng bieát, con ngöôøi laø moät

loaøi ñoäng vaät cao caáp coù tri kieán hieåu bieát hôn

caùc loaøi thuù vaät; coù nhaän ñònh phaân bieät ñöôïc

roõ raøng ñaâu laø ñaïo ñöùc vaø ñaâu laø voâ ñaïo ñöùc,

coøn con thuù vaät thì khoâng theå saùnh vôùi con

ngöôøi ñöôïc. Cho neân, con ngöôøi chöù khoâng phaûi

laø con thuù vaät, vì vaäy chuùng ta laø con ngöôøi

phaûi soáng ñuùng ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû,

soáng traùnh xa nhöõng haønh ñoäng taø daâm, vì

haønh ñoäng taø daâm laø haønh ñoäng thuù vaät voâ ñaïo

ñöùc nhaân baûn.

Thöù baûy: Taø daâm laø moät haønh ñoäng daâm

duïc voâ lieâm sæ nhö cha gheû hieáp daâm con rieâng

cuûa vôï. Ñoù laø moät haønh ñoäng daâm duïc maø ñaïo

ñöùc con ngöôøi khoâng theå chaáp nhaän, vì con

rieâng cuûa vôï cuõng nhö con cuûa mình. Taïi sao

bieát laáy meï laøm vôï maø coøn laáy con nöõa. Coù phaûi

laø con thuù vaät khoâng? Nhöõng haønh ñoäng taø

daâm naøy thöôøng xaûy ra: “Cha gheû hieáp daâm con

rieâng cuûa vôï”. Thaät laø moät haønh ñoäng voâ ñaïo

ñöùc, voâ lieâm sæ maø xaõ hoäi caàn phaûi leân aùn


nhöõng keû taø daâm baát chính naøy. Taø daâm laø moät

söï daâm duïc baát chính, laø moät haønh ñoäng thuù

vaät maø con ngöôøi caàn phaûi xa lìa, töø boû môùi

ñöôïc goïi laø con ngöôøi. Taø daâm treân cuoäc ñôøi naøy

ñaõ gaây thöông ñau cho bieát bao nhieâu ngöôøi,

bieát bao nhieâu gia ñình keå sao cho sieát.

Laøm ngöôøi ai cuõng coù daâm duïc, nhöng giöõ

gìn khoâng taø daâm laø theå hieän moät ñöùc haïnh

ñaùng ca ngôïi, ñaùng khaâm phuïc.

Cho neân, giôùi thöù ba daïy “Khoâng neân taø

daâm” laø daïy moïi ngöôøi soáng vôùi ÑÖÙC CHUNG

THUÛY, chæ coù ñöùc chung thuûy môùi mang laïi

haïnh phuùc gia ñình, ñem laïi söï bình an cho

moïi ngöôøi trong gia ñình. Moät gia ñình toát thì

moïi ngöôøi trong gia ñình ñeàu phaûi hoïc taäp reøn

luyeän nhaân caùch soáng ñuùng boán ñöùc:

1- Ñöùc thaønh thaät.

2- Ñöùc hieáu sinh.

3- Ñöùc cung kính vaø toân troïng.

4- Ñöùc chung thuûy.

Thöù nhaát: Muoán haïnh phuùc gia ñình thì

moïi ngöôøi phaûi thaønh thaät ñoái xöû vôùi nhau, ñoù

laø uy tín taïo nieàm tin vôùi moïi ngöôøi, neáu thieáu

ñöùc thaønh thaät thì seõ coù söï nghi kî laãn nhau vaø

loøng nghi kî seõ daãn ñeán bieát bao nhieâu ñieàu

khoå ñau, phieàn luïy. Cho neân, muoán xaây döïng


36

haïnh phuùc gia ñình thì ñöùc thaønh thaät laø haøng

ñaàu trong taát caû ñöùc haïnh maø chuùng ta seõ hoïc

taäp vaø reøn luyeän nhaân caùch tôùi ñaây.

Thöù hai: Muoán xaây döïng haïnh phuùc gia

ñình thì moïi ngöôøi trong gia ñình ñeàu phaûi bieát

thöông yeâu nhau chaân thaønh, trong tình thöông

yeâu phaûi luoân luoân keøm theo ñöùc tha thöù. Coù

thöông yeâu tha thöù thì môùi thöïc hieän ñöôïc ñöùc

chung thuûy. Coù thöïc hieän ñöôïc ñöùc chung thuûy

nhö vaäy thì gia ñình môùi trong aám ngoaøi eâm;

môùi thuaän vôï thuaän choàng; môùi coù cuoäc soáng

thieân ñaøng taïi theá gian.

Thöù ba: Muoán gia ñình ñöôïc haïnh phuùc thì

vôï choàng phaûi bieát toân troïng vaø cung kính

nhau, khi cung kính vaø toân troïng nhau thì

khoâng neân duøng lôøi noùi hung döõ, lôøi noùi thoâ loã,

lôøi noùi khoâng eâm dòu, lôøi noùi thaùch ñoá, lôøi noùi

chöûi theà, tuïc tóu, v.v..

Khi cung kính vaø toân troïng nhau thì

khoâng duøng nhöõng haønh ñoäng vuõ phu xæa xoùi

ñöa tay, ñöa chaân ra ñieäu boä nhö muoán ñaùnh,

ñaù ngöôøi khaùc, v.v..

Bôûi ñöùc leã laø cung kính toân troïng söï soáng

cuûa nhöõng ngöôøi trong gia ñình thì gia ñình seõ

haïnh phuùc bieát bao. Chính vì vôï choàng khoâng

bieát toân troïng vaø cung kính laãn nhau neân môùi

coù caûnh côm khoâng laønh, canh khoâng ngoït; môùi


coù caûnh baïo löïc gia ñình choàng ñaùnh ñaäp vôï

con, con caõi laïi cha meï hoaëc vôï chöûi maéng

choàng.

Thöù tö: Muoán xaây döïng haïnh phuùc gia

ñình thì moïi ngöôøi phaûi bieát giöõ gìn ñöùc chung

thuûy, ñöøng vì taâm saéc duïc thaáp heøn ñeâ tieän maø

loãi ñaïo ñoàng tòch ñoàng saøng. Khi taø daâm vôùi

ngöôøi khaùc thì coøn maët muõi naøo maø nhìn maët

vôï con hay nhìn maët choàng con. Phaûi khoâng

quyù vò?

Cho neân, ngöôøi giöõ gìn ñöùc chung thuûy laø

ngöôøi xöùng ñaùng laøm choàng, laøm vôï, laøm cha,

laøm meï vaø laøm oâng baø cuûa caùc con chaùu. Coøn

ngöôïc laïi, khoâng chung thuûy laø ngöôøi khoâng

xöùng ñaùng laøm oâng baø, cha meï; laøm göông maãu

möïc cho con chaùu soi.

Vôï choàng khoâng chung thuûy vôùi nhau laø

moät noãi khoå ñau phieàn luïy cho con caùi, gia ñình

thöôøng côm khoâng laønh, canh khoâng ngon, vôï

choàng hay caõi coï ñaùnh chöûi nhau. Con caùi raát

ñau khoå vaø döôøng nhö tình thöông cuûa cha meï

ñoái vôùi con caùi khoâng troïn ñaày neân tính tình

chuùng trôû neân laàm lyø khoù daïy, thöôøng beâ tha

theo nhöõng baïn beø xaáu aùc, chuùng trôû thaønh

nhöõng ñöùa treû buïi ñôøi. Neáu khoâng coù oâng baø

yeâu thöông ñuøm boïc thì nhöõng ñöùa treû baát

haïnh naøy laø gaùnh naëng cho xaõ hoäi. Trong gia


38

ñình maø moïi ngöôøi soáng voâ ñaïo ñöùc nhaân baûn -

nhaân quaû thì cuoäc soáng chæ coøn laø moät caûnh giôùi

ñòa nguïc taïi theá gian maø thoâi.

OÂng baø, cha meï maãu möïc thì con chaùu

thaûo hieàn, ngöôïc laïi oâng baø cha meï khoâng maãu

möïc con chaùu khoâng thaûo hieàn. Vì theá gia ñình

tan naùt thì con chaùu beâ tha du hí du thöïc, soáng

lang thang buïi ñôøi taïo theâm gaùnh naëng cho xaõ

hoäi nhö treân ñaõ noùi.

Nhöõng thanh nieân, thieáu nieân nam nöõ

khoâng ñöôïc daïy doã uoán naén ñaïo ñöùc trong gia

ñình neân ngoaøi xaõ hoäi bieát bao nhieâu teä naïn

xaûy ra khieán cho caùc caáp laõnh ñaïo Nhaø nöôùc

ngaøy ñeâm lo toan, ngaønh Coâng an phaûi giöõ gìn

traät töï an ninh, dieät tröø baêng nhoùm troäm caép

cöôùp cuûa gieát ngöôøi, v.v.. thì môùi mong ñem laïi

söï bình an cho nhaân daân.

Laø oâng baø, cha meï trong gia ñình cuõng laø

moät coâng daân trong moät nöôùc, chuùng ta coù

nhieäm vuï vaø boån phaän phaûi giaùo duïc con chaùu

mình soáng coù ñaïo ñöùc khoâng ñöôïc laøm khoå

mình, khoå ngöôøi. Nhaát laø phaûi daïy con chaùu thi

haønh phaùp luaät Nhaø nöôùc, luaät leä giao thoâng

nghieâm chænh ñeå traùnh nhöõng tai naïn xaûy ra

thöông taät, maát maïng, ñem laïi nhöõng noãi

thöông ñau cho mình, cho ngöôøi; traùnh xa

nhöõng nôi côø baïc, huùt chích, röôïu cheø, ñeå ñem


laïi söï traät töï bình an cho xaõ hoäi. Khoâng ñöôïc

taïo nhöõng teä naïn troäm cöôùp, maõi daâm gaây raéc

roái theâm phieàn phöùc cho xaõ hoäi, v.v..

Chuùng ta laø con ngöôøi chöù khoâng phaûi laø

con thuù vaät, vì theá chuùng ta phaûi bieát giöõ gìn

danh döï caù nhaân cuûa mình, cuûa gia ñình vaø cuûa

xaõ hoäi queâ höông ñaát nöôùc cuûa chuùng ta. Chuùng

ta khoâng coù quyeàn ñeå cho ngöôøi ngoaïi quoác

khinh cheâ ñaát nöôùc naøy, daân toäc naøy. Neáu caùc

chaùu thanh nieân vaø thanh thieáu nieân nam nöõ

laøm xaáu xa, beâ tha röôïu cheø, côø gian baïc laän,

moùc tuùi, troäm caép, cöôùp giaät, laøm gaùi maõi daâm

ñeå cho ngöôøi ngoaïi quoác maï nhuïc xem thöôøng

queâ höông Toå quoác chuùng ta laø caùc chaùu seõ coù

toäi vôùi Toå quoác.

Hôõi caùc chaùu thanh nieân, thieáu nieân nam

nöõ Vieät Nam! Chuùng ta laø nhöõng coâng daân Vieät

Nam, moät coâng daân cuûa moät ñaát nöôùc coù moät

truyeàn thoáng anh huøng baát khuaát tröôùc moïi theá

löïc cuûa ngoaïi xaâm. Toå tieân, oâng cha chuùng ta

luùc naøo cuõng khoâng ñaàu haøng giaëc, duø giaëc

ngoaïi xaâm coù moät theá löïc maïnh, coù vuõ khí toái

taân khoa hoïc nhöng cuõng khoâng laøm toå tieân

chuùng ta quy haøng, duø baát cöù cho moät ngöôøi

nöôùc naøo: Taây, Taøu, Nhaät, Myõ, v.v.. Phaûi khoâng

caùc chaùu?


40

Vì theá thaø cheát chöù khoâng laøm gaùi maõi

daâm. Bôûi vì laøm gaùi maõi daâm laø laøm nhuïc nhaõ

oâ ueá cho baûn thaân, cho gia ñình cha meï, anh

em, cho doøng hoï thaân baèng quyeán thuoäc. Khi

trong gia ñình coù con chaùu nhö vaäy thì hoï

khoâng coøn daùm nhìn maët ai, vì laøm gaùi maõi

daâm laø laøm nhuïc nhaõ danh döï cho queâ höông

xöù sôû Vieät Nam, mang tieáng gaùi Vieät Nam baùn

daâm ñeå nuoâi mieäng. Heøn haï laém caùc chaùu aï!

Ñaâu phaûi caùc chaùu khoâng coù ngheà nghieäp thieän

laønh laøm ñeå soáng sao? Thaø cheát coøn hôn ñi laøm

ngheà maõi daâm nhuïc nhaõ nhö theá naøy, xaáu xa

laém caùc chaùu aï!


nöõ Vieät Nam! Chuùng ta laø daân toäc Vieät Nam coù

moät truyeàn thoáng anh huøng baát khuaát tröôùc

moïi theá löïc cuûa ngoaïi xaâm. Toå tieân, oâng cha

chuùng ta luùc naøo cuõng khoâng ñaàu haøng giaëc, duø

giaëc ngoaïi xaâm coù moät theá löïc maïnh, coù vuõ khí

toái taân khoa hoïc nhöng cuõng khoâng laøm toå tieân

chuùng ta quy haøng. Vì theá thaø cheát chöù khoâng

laøm ngheà moùc tuùi, troäm caép, cöôùp giaät tieàn baïc

cuûa ngöôøi khaùc. Moät haønh ñoäng moùc tuùi, troäm

caép, cöôùp giaät tieàn baïc cuûa ngöôøi khaùc laø tham

lam, ích kyû, laø heøn maït, nhoû moïn, laø xaáu xa, laø

hoå theïn, v.v.. Caùc chaùu laøm nhö vaäy laø caùc chaùu

khoâng xöùng ñaùng laø ngöôøi daân Vieät Nam; caùc

chaùu laøm nhö vaäy laø laøm nhuïc toå tieân, oâng baø


cha meï; caùc chaùu laøm nhö vaäy laø ñeå laïi tieáng

xaáu muoân ñôøi; caùc chaùu laøm nhö vaäy laø laøm xaáu

hoå nhöõng baäc anh huøng, anh thö cuûa daân toäc

naøy; caùc chaùu laøm nhö vaäy laø caùc chaùu coù toäi

vôùi Toå quoác. Caùc chaùu coù bieát khoâng?








chuùng ta quy haøng. Vì theá thaø ngheøo ñoùi, cheát

boû chöù khoâng laøm ngheà buoân baùn thuoác phieän.

Vì buoân baùn chaát ma tuùy, thuoác phieän seõ laøm

haïi maàm non cuûa Toå quoác. Vì chaát ma tuùy seõ

gieát haïi tuoåi thanh nieân, thieáu nieân nam nöõ

Vieät Nam, laøm cho maàm non cuûa ñaát nöôùc naøy

ngaøy caøng ñen toái, tieâu nha baïi chuûng (choài khoâ

moäng leùp) vaø ñi vaøo choã dieät vong. Caùc chaùu coù

bieát khoâng?









42

chuùng ta quy haøng. Vì theá chuùng ta thaø cheát

chöù khoâng laøm ngheà côø gian baïc laän löøa ñaûo

ngöôøi khaùc, ñoù laø nhöõng haønh ñoäng cöôùp cuûa

ngöôøi khaùc baèng nhöõng thuû ñoaïn gian xaûo

löôøng laän. Thanh nieân vaø thieáu nieân nam nöõ

Vieät Nam khoâng chaáp nhaän nhöõng haønh ñoäng

gian xaûo löôøng laän cöôùp giaät cuûa ngöôøi khaùc

nhö vaäy, ñoù laø nhöõng haønh ñoäng heøn nhaùt, laø

haønh ñoäng xaáu xa, ñeâ tieän maø ngöôøi coù ñaïo ñöùc

seõ khinh cheâ xem thöôøng. Bôûi töø haønh ñoäng côø

gian baïc laän seõ ñöa nhöõng ngöôøi ñoù deã trôû

thaønh nhöõng keû moùc tuùi, troäm caép, cöôùp giaät

gieát ngöôøi moät caùch deã daøng.








chuùng ta quy haøng. Vì theá chuùng ta thaø cheát

chöù khoâng uoáng röôïu say xæn, khoâng naèm

ñöôøng nguû buïi, khoâng bieát ñaâu dô ñaâu saïch.

Thanh nieân Vieät Nam khoâng phaûi laø nhöõng

chaøng trai röôïu cheø beâ beát, môû mieäng chöûi theà,

duøng nhöõng lôøi voâ vaên hoùa, keùm ñaïo ñöùc,

khoâng leã ñoä, phaùch loái, ñaùnh loän, ñaâm thueâ,


cheùm möôùn, laøm nhöõng chuyeän hung baïo taøn

aùc, gaây roái traät töï an ninh xaõ hoäi.







toái taân khoa hoïc, xe taêng, thieát giaùp, maùy bay,

suùng ñaïn ñuû loaïi, v.v.. Duø daân toäc chuùng ta chæ

coù taàm voâng vaït nhoïn, nhöng cuõng khoâng laøm

toå tieân chuùng ta quy haøng. Vì theá thaø cheát chöù

khoâng ruôïu cheø say xæn ñeå trôû thaønh nhöõng

ngöôøi voâ ñaïo ñöùc, heøn haï, ñeâ tieän, v.v.. Phaûi

khoâng caùc chaùu?

Toùm laïi, taø daâm seõ ñöa chuùng ta vaøo voøng

toäi loãi: Toäi vôùi baûn thaân mình, thieáu ñöùc hieáu

sinh thöông mình; toäi loãi vôùi gia ñình mình,

tình nghóa vôï choàng con caùi khoâng troïn ñaày,

thieáu ñöùc chung thuûy vôùi vôï choàng, thieáu tình

thöông yeâu ñuøm boïc nuoâi döôõng, daïy baûo con

caùi; toäi loãi vôùi cha meï, thieáu loøng hieáu thaûo,

laøm cha meï mang tieáng, nhuïc nhaõ coù con caùi

maát daïy; toäi loãi vôùi toå tieân oâng baø, khoâng xöùng

ñaùng con roàng chaùu tieân doøng gioáng Laïc Hoàng;

toäi loãi vôùi Toå quoác queâ höông, khoâng xöùng ñaùng

laø con chaùu cuûa nhöõng anh huøng lieät só vì baûo

veä ñaát nöôùc ñaõ hy sinh thaân maïng, maùu xöông


44

cho maûnh ñaát naøy. Hoï ñaõ vì ai naèm xuoáng maõi

maõi vónh vieãn treân queâ höông Toå quoác naøy? Hôõi

caùc chaùu thanh nieân, thanh thieáu nieân nam nöõ,

caùc chaùu coù bieát khoâng?

Toå tieân, oâng baø, cha meï, anh chò em cuûa

chuùng ta vaø coøn bieát bao nhieâu ngöôøi ñaõ hy

sinh naèm xuoáng treân maûnh ñaát naøy ñoù laø vì

quyeàn töï do cuûa daân toäc; laø vì neàn ñoäc laäp cuûa

ñaát nöôùc ñeå con chaùu nhieàu theá heä sau naøy

khoâng laøm noâ leä cho baát cöù moät nöôùc naøo treân

haønh tinh naøy. Do coâng lao ôn nghóa to lôùn nhö

vaäy, chuùng ta laø con chaùu cuûa caùc Ngaøi thì phaûi

soáng nhö theá naøo cho xöùng ñaùng coâng ôn aáy.

Bôûi vaäy caùc chaùu thanh nieân vaø thanh thieáu

nieân nam nöõ ñöøng chaïy theo nguõ duïc laïc theá

gian, ñöøng laøm gaùi maõi daâm, ñöøng laøm nhöõng

chaøng trai, coâ naøng röôïu cheø say xæn beâ beát,

ñöøng laøm nhöõng chaøng trai, coâ gaùi du ñaõng

troäm caép, cöôùp giaät gieát ngöôøi, ñöøng laøm nhöõng

keû gian manh löøa ñaûo baøi baïc löôøng gaït ngöôøi

khaùc, v.v.. Ñoù laø laøm nhuïc nhaõ toå tieân, oâng baø,

cha meï, anh chò em; ñoù laø laøm nhuïc cho queâ

höông Toå quoác naøy. Caùc chaùu coù bieát khoâng?

Caùc chaùu laø maàm non cuûa Toå quoác, laø taøi

naêng töông lai saùng laïng cho queâ höông ñaát

nöôùc naøy. Cho neân, caùc chaùu phaûi traùnh xa

nhöõng duïc laïc theá gian thaáp heøn, ñeâ tieän, v.v..


nhö treân ñaõ noùi. Noù aûnh höôûng xaáu ñeán töông

lai cuûa caùc chaùu. Caùc chaùu coù bieát khoâng?

Caùc chaùu neân nhôù nhöõng lôøi keâu goïi naøy.

Nhöõng lôøi keâu goïi naøy töø trong traùi tim thöông

yeâu cuûa moät vò thaày chæ mong sao taát caû moïi

ngöôøi treân haønh tinh naøy ñeàu bieát yeâu thöông

nhau, bieát tha thöù nhöõng loãi laàm cuûa nhau, bieát

khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå caû hai.

Vaø caùc chaùu cuõng caàn bieát roõ nhöõng tai haïi cuûa

duïc laïc theá gian mang ñeán nhöõng khoå ñau voâ

cuøng voâ taän töø theá heä naøy ñeán theá heä khaùc, töùc

laø töø kieáp naøy ñeán kieáp khaùc.

Laø moät coâng daân Vieät Nam, caùc chaùu haõy

vì danh döï cuûa Toå quoác, cuûa toå tieân, oâng baø, cha

meï, anh chò em cuûa mình maø nhaát ñònh xa lìa

nhöõng teä naïn xaõ hoäi, xa lìa nhöõng troø aên chôi

traùc taùng, truïy laïc. Ñoù laø nhöõng ñieàu laøm nhuïc

nhaõ queâ höông Toå quoác.


46

Baøi hoïc thöù hai:

Rèn Nhân Cách:


NỖI KHỔ CỦA NGƯỜI MẸ 16 TUỔI

Nhìn voùc ngöôøi nhoû nhaén hoàn nhieân,

khoâng ai nghó raèng coâ beù 16 tuoåi, ñang laø hoïc

sinh lôùp 9 tröôøng Chu Vaên An (xaõ Soâng Xoaøi,

huyeän Taân Thaønh, Baø Ròa - Vuõng Taøu) ñaõ laø

meï cuûa moät chaùu beù gaàn 1 naêm tuoåi. Ñoù laø em

Hoaøng Thò O, nguï toå 6, aáp 3, xaõ Soâng Xoaøi.

Keå laïi söï vieäc ñaõ qua, O khoâng theå giaáu

noåi söï uaát öùc khi nhôù ñeán khoaûnh khaéc maø em

bò cöôùp maát tuoåi thô, cöôùp maát ñôøi con gaùi, ñeå


laïi moät noãi khoå maø giôø ñaây em ñang phaûi gaùnh

chòu. Ñoù laø moät ngaøy ñaàu muøa caø pheâ (khoaûng

thaùng 9-2005), luùc ñoù naêm hoïc vöøa khai giaûng,

em môùi leân lôùp 8. Cuõng nhö bao baïn ñoàng löùa

khaùc ôû vuøng ñaát Soâng Xoaøi, haèng ngaøy O vaãn

moät buoåi ñeán tröôøng, buoåi coøn laïi leân raãy phuï

giuùp boá meï thu hoaïch caø pheâ. Tröa thaùng 9

naéng gaét, hoâm ñoù, boá meï vaø anh chò sau khi

haùi ñaày maáy bao caø pheâ ñaõ tranh thuû chôû veà

nhaø tröôùc ñeå naáu côm, chæ coøn laïi moät mình em

ôû laïi xeáp taám baït vaø thu doïn moïi thöù cho goïn

gaøng. Khi coâng vieäc ñaõ gaàn xong thì oâng Hoà

Ngoïc Laâm ñöùng töø phía haøng raøo beân caïnh raãy

cuûa gia ñình O goïi em sang nhôø tí vieäc. Nghó

oâng Laâm laø haøng xoùm laùng gieàng (raãy cuûa 2 gia

ñình caïnh nhau), hôn nöõa oâng laïi laø baïn thaân,

laø anh em keát nghóa vôùi boá neân O raát saün loøng.

OÂng Laâm daãn O ñi loøng voøng moät chuùt, khi ñeán

beân buïi chuoái giöõa raãy thì baát ngôø oâng vaät em

teù xuoáng vaø baét ñaàu thöïc hieän haønh vi ñoài baïi.

Söùc voùc cuûa coâ beù ñang laø hoïc sinh lôùp 8 khoâng

theå cöôõng laïi ñöôïc thuù tính duïc voïng ñang traøo

daâng trong con ngöôøi ñaøn oâng, vaø thöù quyù giaù

nhaát trong ñôøi con gaùi cuûa em ñaõ bò oâng ta cöôùp

maát töø ñoù. Ñau ñôùn tuûi nhuïc, em khoùc nöùc nôû.

Thaáy vaäy, oâng Laâm coá nheùt cho em möôøi ngaøn

ñoàng (nhöng em khoâng laáy), vaø haêm doïa em

khoâng ñöôïc noùi chuyeän naøy cho ai bieát heát.


48

Tröa hoâm ñoù, O veà nhaø treã hôn vaø nhòn ñoùi ñi

hoïc luoân...

Ngaøy laïi ngaøy qua ñi, O ñaõ taïm queân ñi

chuyeän ñau loøng giöõa raãy, em vaãn caép saùch tôùi

tröôøng vaø hoàn nhieân vui ñuøa vôùi bao baïn beø

cuøng trang löùa, theá nhöng caùi buïng thì cöù ngaøy

moät to leân vaø moïi ngöôøi trong gia ñình thì ñeàu

nghó raèng do em ñeán tuoåi daäy thì neân maäp leân

maø thoâi. Cho ñeán moät ngaøy, ngöôøi chò daâu ñöa

em ñi khaùm ôû Trung taâm y teá huyeän thì môùi vôõ

lôû raèng caùi thai ñaõ thaønh hình ñöôïc 7 thaùng.

Cuoái naêm hoïc ñoù, coâ beù hoïc sinh lôùp 8 ñaõ laøm

meï, baét ñaàu taäp taønh laøm moïi thöù, tay caàm vieát

hoïc baøi, tay kia maõi mieát ñöa noâi. Cuõng vì theá

vieäc hoïc cuûa chaùu O giôø ñaây cuõng vaát vaû hôn

nhieàu.

Boá cuûa chaùu O, oâng Hoaøng Ñöùc Laõm cho

bieát: Sau khi chaùu O keå laïi söï vieäc, gia ñình

oâng heát söùc baát ngôø vì giöõa oâng Laâm vaø gia

ñình laø choã thaân tình, oâng vaø oâng Laâm laø baïn

thaân cuûa nhau, xem nhau nhö laø anh em keát

nghóa. Khi bieát chuyeän, oâng ñaõ goïi oâng Laâm

sang ñeå noùi chuyeän, nhöng oâng Laâm khoâng

sang neân oâng trình leân coâng an xaõ, nhöng roài

oâng aáy ñaõ troán khoûi ñòa phöông.

Trao ñoåi veà söï vieäc treân, anh Traàn Vaên

Toøng - Tröôûng coâng an xaõ Soâng Xoaøi cho bieát:


Khi gia ñình oâng Hoaøng Ñöùc Laõm toá caùo söï

vieäc chaùu O bò oâng Hoà Ngoïc Laâm haõm hieáp daãn

ñeán coù thai, coâng an xaõ ñaõ môøi oâng Laâm leân ñeå

khai thaùc, nhöng oâng aáy khaêng khaêng töø choái.

Thaáy söï vieäc vöôït quaù thaåm quyeàn, coâng an xaõ

ñaõ chuyeån toaøn boä hoà sô söï vieäc leân coâng an

huyeän, coâng an tænh ñeå ñieàu tra laøm roõ, nhöng

oâng Hoà Ngoïc Laâm ñaõ troán khoûi ñòa phöông.

Hieän nay, CQÑT coâng an tænh Baø Ròa - Vuõng

Taøu ñaõ coù quyeát ñònh truy naõ ñoái vôùi oâng Hoà

Ngoïc Laâm (SN 1944, nguï aáp 3, xaõ Soâng Xoaøi,

huyeän Taân Thaønh, Baø Ròa - Vuõng Taøu) vì “ñaõ coù

haønh vi hieáp daâm treû em, laøm naïn nhaân coù

thai, sinh con...”

Söï vieäc oâng Laâm gaây ra roài ñaây seõ coù cô

quan phaùp luaät xöû lyù, chæ toäi nghieäp cho chaùu

beù töø luùc sinh ra ñeán nay ñaõ gaàn moät naêm tuoåi

maø vaãn chöa coù teân, coøn ngöôøi meï tuoåi 16 ñang

phaûi gaùnh chòu ñuû ñieàu thì cöù ngaïi nguøng vôùi

baïn beø, dö luaän vaø vieäc hoïc haønh töø ñoù cuõng sa

suùt, thua keùm, thaät laø toäi nghieäp.

(Ñaêng Hoøa)

--o0o--


50

ĐẠI Ý

THIEÁU ÑÖÙC LY TAÂM SAÉC DUÏC (Noãi khoå ñau

cuûa moät chaùu gaùi bò hieáp daâm phaûi oâm con,

nuoâi con trong luùc tuoåi coøn hoïc troø).

PHÂN ĐOẠN

Baøi naøy coù 10 ñoaïn:

Ñoaïn 1

“Nhìn voùc ngöôøi nhoû nhaén hoàn nhieân,

khoâng ai nghó raèng coâ beù 16 tuoåi, ñang laø hoïc

sinh lôùp 9, tröôøng Chu Vaên An (xaõ Soâng Xoaøi,

huyeän Taân Thaønh, Baø Ròa - Vuõng Taøu) ñaõ laø

meï cuûa moät chaùu beù gaàn 1 naêm tuoåi. Ñoù laø em

Hoaøng Thò O, nguï toå 6, aáp 3, xaõ Soâng Xoaøi”.

Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñaïo Ñöùc Nhaân Quaû YÙ Haønh.

II- GIAÛI TRÌNH AÙN

Muoán bieát nhaân quaû trong ba ñôøi thì chæ

nhìn nhaân quaû hieän taïi maø suy ra nhaân quaû


quaù khöù vaø vò lai. Nhìn thaáy hoaøn caûnh cuûa

chaùu Hoaøng Thò O thì bieát ngay nhaân quaû quaù

khöù cuûa chaùu ñaõ laøm moät ñieàu thieáu ñaïo ñöùc

khoâng khaùc gì nhö oâng Hoà Ngoïc Laâm hieän giôø

ñoái vôùi chaùu vaäy. OÂng Hoà Ngoïc Laâm ñaõ cöôùp

tuoåi thô vaø cöôùp maát ñôøi ngöôøi con gaùi cuûa

chaùu, maø chính nhaân quaû ñôøi tröôùc chaùu cuõng

ñaõ cöôùp maát tuoåi thô vaø ñôøi ngöôøi con gaùi cuûa

ngöôøi khaùc nhö treân ñaõ noùi. Chaùu coù bieát

khoâng? Ñoù laø luaät nhaân quaû vay traû. Khoâng ai

troán thoaùt ñaïo luaät naøy. Vaäy muoán laøm moät

vieäc gì ñeàu phaûi suy nghó haäu quaû cuûa noù, ñöøng

nghó raèng vieäc laøm aùc khoâng ai bieát. Qua maët

moïi ngöôøi thì deã, chöù qua maët nhaân quaû thì

khoâng deã ñaâu. Luaät phaùp ôû ñôøi troán ñöôïc,

nhöng luaät nhaân quaû khoâng troán ñöôïc. Vaäy quyù

vò haõy ñeà cao caûnh giaùc, luaät nhaân quaû noù

khoâng tö vò moät ai.

Cho neân, nhaân naøo quaû naáy, gieo nhaân

naøo thì phaûi gaët quaû naáy nhö gieo haït ôùt seõ coù

quaû ôùt cay, gieo haït chanh seõ coù traùi chanh

chua, gieo haït xoaøi thì coù quaû xoaøi ngoït. OÂng

Hoà Ngoïc Laâm tuy hieän giôø traùnh neù coâng an,

luaät phaùp Nhaø nöôùc, nhöng sôùm muoän gì oâng

cuõng khoâng thoaùt khoûi luaät nhaân quaû hieän taïi.

Ñoù laø chính oâng phaûi laõnh baûn aùn tuø toäi, vaø

nhaát laø coøn mang tieáng xaáu xa muoân ñôøi, ñeán


52

khi cheát roài duø bao laâu ngöôøi ta vaãn coøn chæ

ngoâi maû cuûa oâng maø noùi lôøi khinh bæ xem

thöôøng: “Ñaây laø maû oâng Laâm, oâng giaø khoâng

neân neát, voâ ñaïo ñöùc, hieáp daâm treû em, taïo ra

gaùnh naëng vaø laøm cho gia ñình ngöôøi khaùc ñau

khoå”. Ngöôøi ñau khoå nhaát chính laø chaùu O,

chaùu raát ñaùng thöông. Duø ñôøi tröôùc chaùu coù laøm

ñieàu aùc ñöùc gì thì ñôøi naøy hoaøn caûnh cuûa chaùu

thì chaùu cuõng laø ngöôøi ñaùng thöông. Chaùu haõy

vöôn leân cuoäc soáng ñeå maø soáng. Ñôøi laø moät

chuoãi thôøi gian ñau khoå, coù gì haïnh phuùc ñaâu

caùc chaùu?

“Nöôùc maét chuùng sinh nhieàu hôn nöôùc

bieån”, ñoù laø lôøi noùi cuûa baäc vó nhaân Thích Ca

Maâu Ni. Ngaøi ñaõ noùi caùch ñaây hôn 2550 naêm

maø lôøi noùi vaãn coøn moät giaù trò tuyeät ñoái. Vaäy

chuùng ta phaûi laøm gì cho ñôøi bôùt khoå, thöa quyù

vò?

OÂng Hoà Ngoïc Laâm, oâng coù bieát khoâng?

OÂng laø moät con ngöôøi khoâng xöùng ñaùng laø moät

con ngöôøi. OÂng soáng trong coäng ñoàng cuûa con

ngöôøi, chöù khoâng phaûi soáng trong coäng ñoàng

cuûa loaøi thuù vaät. OÂng coù bieát khoâng?

Nhöõng con ngöôøi loøng lang daï thuù neân

môùi hieáp daâm treû em vaø ngöôøi khaùc. Ñoù laø laøm

moät vieäc raát toài teä nhö con choù, con heo, thaät laø

xaáu xa voâ cuøng, khoâng xöùng ñaùng laøm ngöôøi.


Tieáng nguyeàn ruûa cuûa moïi ngöôøi oâng Hoà

Ngoïc Laâm chæ coøn boû xöù maø ñi vaø cuõng khoâng

coøn maët muõi naøo nhìn ngoù vôï con taän maët.

Chuyeän laøm xaáu xa cuûa oâng cuõng aûnh höôûng

ñeán con chaùu cuûa oâng raát lôùn sau naøy. Taïi sao

vaäy? Vì oâng ñaõ khoâng ñaén ño suy nghó kyõ löôõng

haønh ñoäng taø daâm laø moät haønh ñoäng voâ lieâm

sæ, aùc ñöùc, seõ laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå

con chaùu cuûa oâng. Vì vaäy tieáng ñôøi laøm sao

traùnh khoûi: “Thaèng naøy con chaùu oâng Laâm hieáp

daâm treû em”. Chæ tieáng noùi nhö vaäy thoâi, con

chaùu oâng cuõng thaáy nhuïc nhaõ, xaáu hoå vôùi moïi

ngöôøi. OÂng coù bieát khoâng? Nhö vaäy con chaùu

oâng coøn daùm nhìn maët ai.

OÂng neân bieát vieäc oâng laøm cho gia ñình

ngöôøi ta ñau khoå thì oâng khoâng theå naøo troán

traùnh maõi toäi aùc aáy ñöôïc. Nhaân quaû chöa ñeán

thì oâng coøn traùnh neù, chöù moät khi nhaân quaû ñaõ

ñeán thì oâng chæ coøn laõnh aùn tuø veà toäi hieáp daâm

treû em. Ñoù laø nhaân quaû hieän taïi, coøn nhaân quaû

töông lai thì sao?

Luaät nhaân quaû raát coâng minh vaø coâng

baèng, hieän kieáp oâng phaûi ôû tuø, phaûi ñeàn buø

danh döï, söï maát maùt cuûa ngöôøi khaùc vaø coøn ñeå

tieáng xaáu muoân ñôøi sau nhö treân ñaõ noùi. Coøn veà

töông lai khi oâng cheát thì nghieäp baùo duyeân

nhaân quaû oâng taïo ra söï khoå ñau cho chaùu beù


54

Hoaøng thò O thì kieáp tôùi oâng taùi sinh phaûi sinh

laøm moät chaùu beù gaùi cuõng bò hieáp daâm vaø mang

thai nuoâi con trong khoå nhuïc nhö chaùu beù

Hoaøng thò O vaäy. OÂng coù bieát khoâng? Vaø coøn

hôn theá nöõa, oâng phaûi traû nhaân quaû naøy khoâng

phaûi trong moät kieáp maø nhieàu kieáp bò hieáp

daâm. OÂng che daáu vaø qua maët thieân haï chöù oâng

khoâng che daáu ñöôïc löông taâm. Löông taâm oâng

chính laø luaät nhaân quaû, noù theo suoát vôùi oâng

nhö hình vôùi boùng duø baát cöù oâng sinh nôi ñaâu.

Moät nhaân khoâng theå sinh ra moät quaû maø

sinh ra nhieàu quaû. OÂng coù thaáy khoâng? Nhö

quaû xoaøi, quaû mít, quaû chanh, quaû ôùt, quaû ñu

ñuû, v.v.. Vì theá moïi ngöôøi neân löu yù: Ñöøng ñuøa

vôùi aùc phaùp, töôûng laø khoâng ai laøm gì quyù vò

ñöôïc; töôûng laø khoâng coù luaät nhaân quaû, töôûng laø

khoâng ai thaáy vieäc laøm toäi aùc cuûa quyù vò. Toäi aùc

cuûa quyù vò khoâng ai thaáy roõ hôn laø löông taâm

cuûa quyù vò nhö treân ñaõ noùi. Quyù vò troán phaùp

luaät Nhaø nöôùc, troán moïi ngöôøi, chöù quyù vò

khoâng theå troán khoûi löông taâm quyù vò. Luaät

nhaân quaû seõ xöû phaït quyù vò theo toøa aùn löông

taâm vaø theo nghieäp löïc cuûa quyù vò ñaõ laøm. Quyù

vò ñöøng hieåu raèng: Khoâng coù nhaân quaû roài

muoán laøm ñieàu aùc naøo thì cöù maëc tình maø laøm,

nhaát laø nhöõng vieäc laøm aùc maø khoâng vi phaïm

vaøo phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc nhö: saùt sinh gieát


haïi traâu, boø, heo, deâ, gaø, vòt, caù, toâm ñeå laøm

thöïc phaåm, nhöng toäi aùc aáy luaät nhaân quaû seõ

khoâng tha, phaûi ñeàn nôï maùu. Cho neân, noùi

khoâng coù luaät nhaân quaû laø noùi sai. Duø quyù vò coù

laøm quan lôùn, laøm vua thì luaät nhaân quaû noù

cuõng khoâng dung tha quyù vò ñaâu.

Hoâm nay quyù vò ñaõ hieåu luaät nhaân quaû

chöa? Luaät nhaân quaû khoâng phaûi laø moät ñaïo

luaät cuûa Ñaáng vaïn naêng, cuûa Ñaáng taïo hoùa, cuûa

Ngoïc Hoaøng, Thöôïng Ñeá, cuûa ñöùc Chuùa Trôøi

hay cuûa baát cöù moät vò thaàn thaùnh naøo, maø luaät

nhaân quaû laø cuûa loaøi ngöôøi taïo ra, laøm ra, roài

xöû phaït laïi con ngöôøi. Bôûi chính haønh ñoäng con

ngöôøi laøm aùc thì con ngöôøi phaûi chòu thoï laáy

quaû khoå ñoù, chöù khoâng ai chòu theá cho ai ñöôïc.

Cho neân, môùi goïi noù laø luaät nhaân quaû. Luaät

nhaân quaû coù töø khi coù söï soáng treân haønh tinh

naøy. Luaät nhaân quaû xuaát phaùt töø haønh ñoäng voâ

minh cuûa nhöõng loaøi vaät voâ tình nhö ñaát, ñaù,

nuùi, soâng, caây coû thaûo moäc, v.v.. thôøi tieát nhö

khoâng khí, gioù, baõo, möa, naéng, v.v.. vaø nhöõng

loaøi vaät höõu tình nhö caùc loaøi ñoäng vaät coân

truøng nhoû beù vaø lôùn hôn nhö traâu, boø, deâ, ngöïa,

gaø, vòt, chim muoâng vaø loaøi ñoäng vaät coù trí

khoân ngoan nhö loaøi ngöôøi, v.v..

Luaät nhaân quaû khôûi söï baét ñaàu töø haønh

ñoäng voâ minh töï nhieân treân ñaát, ñaù, nuùi, soâng,


56

caây, coû, v.v.. nhöng vôùi loaøi ñoäng vaät thì laïi

ngay treân thaân haønh, khaåu haønh vaø yù haønh. Vì

nhöõng haønh ñoäng voâ minh aáy môùi goïi laø luaät

nhaân quaû. Chính noù xuaát phaùt töø treân nhöõng

haønh ñoäng cuûa muoân vaät neân muoân vaät phaûi

gaùnh chòu nhöõng haäu quaû cuûa nhöõng haønh ñoäng

cuûa chính chuùng. Vì haønh ñoäng voâ minh neân

luùc coù haønh ñoäng thieän vaø luùc coù haønh ñoäng aùc.

Thieän thì khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø

khoâng laøm khoå muoân loaøi, coøn aùc thì laøm khoå

mình, khoå ngöôøi vaø khoå muoân loaøi. Cho neân, söï

ñau khoå cuõng chính töï mình laøm ra vaø söï an

vui haïnh phuùc cuõng chính töï mình taïo, chöù

khoâng coù ai ban phöôùc, giaùng hoïa cho mình caû.

Thaáu hieåu luaät nhaân quaû nhö vaäy môùi thaáu hieåu

ñöôïc ñôøi soáng cuûa chuùng ta phaûi laøm gì? Phaûi

tu hoïc reøn nhaân caùch nhö theá naøo? Phaûi luoân

luoân soáng ñeå mình vui, ngöôøi khaùc vaø caùc loaøi

vaät khaùc cuõng ñeàu ñöôïc an vui nhö mình thì

chính ñoù mình môùi laø hieåu luaät nhaân quaû.

Baây giôø quyù vò ñaõ hieåu roài, thì töø ñaây veà

sau khi laøm moät vieäc gì thì phaûi caån thaän xem

xeùt cho kyõ löôõng, ñeå traùnh laøm nhöõng ñieàu aùc

vaø luoân luoân neân laøm nhöõng ñieàu thieän. Ñieàu aùc

laø nhöõng ñieàu laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå

taát caû chuùng sinh, coøn nhöõng ñieàu thieän laø

nhöõng ñieàu khoâng laøm khoå mình, khoâng laøm


khoå ngöôøi vaø cuõng khoâng laøm khoå taát caû chuùng

sinh. Quyù vò coù nhôù chöa?

III- KEÁT LUAÄN VAØ AÙP DUÏNG:

Nhaân quaû laø moät quy luaät vaän haønh cuûa vuõ

truï tuøy theo nghieäp baùo thieän aùc cuûa vaïn vaät

maø coù söï bình an hay laø baát an. Moät ngöôøi

thoâng suoát vaø soáng ñuùng ñaïo ñöùc nhaân quaû thì

haøng ngaøy moïi söï vieäc xaûy ra ñeàu nhìn baèng

ñoâi maét nhaân quaû thieän aùc. “Ñöøng nhìn ñôøi

baèng nhöõng söï vieäc ñuùng sai phaûi traùi, maø haõy

thaáy moïi vieäc xaûy ra ñeàu laø nhaân quaû thieän aùc”.

Nhôø thaáy nhö vaäy neân cuoäc soáng cuûa quyù vò môùi

ñöôïc bình an, yeân oån vaø haïnh phuùc. Bôûi vaäy

ngöôøi naøo thoâng suoát luaät nhaân quaû thì raát sôï

haõi töøng haønh ñoäng thaân, khaåu, yù cuûa mình, vì

chính noù laø nhaân seõ mang laïi söï ñau khoå cho

chính mình.

Caùc con neân nhôù kyõ, khi hoïc ñaïo ñöùc thì

phaûi aùp duïng ñaïo ñöùc vaøo ñôøi soáng haøng ngaøy

cuûa mình, nhaát laø ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû

thì cuoäc soáng cuûa caùc con môùi thoaùt khoå. Caùc

con neân nhôù lôøi Thaày daïy, ñöøng queân caùc con aï!

--o0o--


58

Ñoaïn 2

“Keå laïi söï vieäc ñaõ qua, O khoâng theå giaáu

noåi söï uaát öùc khi nhôù ñeán khoaûnh khaéc maø em

bò cöôùp maát tuoåi thô, cöôùp maát ñôøi con gaùi, ñeå

laïi moät noãi khoå maø giôø ñaây em ñang phaûi gaùnh

chòu”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Quaû Thieáu Ñöùc Ly Tham Saéc Duïc

(Chòu quaû baùo nhaân quaû).


Luaät nhaân quaû raát coâng baèng vaø coâng lyù,

heã ai gaây nhaân naøo thì phaûi gaët quaû naáy nhö

treân ñaõ noùi. Hoaøn caûnh khoå cuûa chaùu O cuõng laø

moät taám göông nhaân quaû tieàn kieáp maø kieáp

naøy phaûi traû, traû moät caùch ñau xoùt taän cuøng, ñeå

cho nhöõng ai khoâng tin nhaân quaû maø cöù laøm

ñuøa nhö oâng Laâm, roài ñaây phaûi traû, “chaïy trôøi

ñaâu khoûi naéng möa”.

Nhöõng haønh ñoäng do thaân, mieäng, yù cuûa

mình khi suy nghó kyõ löôõng nhöõng ñieàu baát

thieän, nhöõng ñieàu laøm ngöôøi khaùc vaø loaøi vaät

khaùc ñau khoå; khi noùi ra cuõng vaäy, noùi ra

nhöõng lôøi hung aùc, chöûi maéng, maï lò, maït saùt,

noùi xaáu, noùi vu oan, noùi khoâng ñuùng söï thaät,


noùi nhöõng lôøi li giaùn khieán chia reõ vaø laøm ñau

khoå ngöôøi khaùc, v.v..; khi duøng tay chaân ñaùnh,

ñaäp, ñaù, gieát haïi laøm nhöõng ñieàu ñau khoå ngöôøi

khaùc vaø loaøi vaät thì khoâng theå naøo troán khoûi

nhaân quaû, vì taïo nhaân naøo thì phaûi gaët quaû

naáy.

Hieän kieáp naøy hieáp daâm caùc chaùu beù thô

thì ñôøi sau laøm sao traùnh khoûi coù caûnh ngöôøi

khaùc hieáp daâm laïi vaø caûnh bò hieáp daâm laïi coøn

phaûi ñau khoå gaáp 10 laàn. Cho neân, moïi ngöôøi

ñöøng xem thöôøng luaät nhaân quaû, noù khoâng tha

thöù moät ai.

Ngöôøi ta ví duï luaät nhaân quaû nhö luaät trôøi,

vì löôùi trôøi tuy roäng lôùn bao la meânh moâng

nhöng khoâng moät ngöôøi naøo laøm toäi aùc duø toäi

ñoù nhoû nhö haït buïi cuõng khoâng troán khoûi. Ñuùng

vaäy, luaät trôøi laø luaät cuûa löông taâm, chæ coù

nhöõng ngöôøi ñaõ ñaùnh maát löông taâm cuûa mình,

laøm maát nhaân tính con ngöôøi thì môùi laøm

nhöõng ñieàu aùc, nhöõng ñieàu taø daâm nhö vaäy.

Tuoåi thô laø tuoåi raát hoàn nhieân trong saïch,

taâm hoàn coøn trong traéng, nhìn caùi gì cuõng ñeïp,

cuõng toát, cuõng xinh. Nhöng tuoåi thô cuõng deã bò

aûnh höôûng, deã bò oâ nhieãm, deã bò sa ngaõ. Vì theá

nhöõng baäc laøm cha meï phaûi neân daønh rieâng

cho con caùi cuûa mình nhöõng phuùt giaây quan

taâm vaø ñeå yù daïy baûo chuùng.


60

Cuoäc ñôøi khoâng suoân seû, ñaày nhöõng buïi

baëm oâ tröôïc, ñaày nhöõng choâng gai vaø caïm baãy,

vì theá nhöõng baäc laøm cha meï khoâng phaûi chæ

laøm ra tieàn ñeå nuoâi con aên hoïc thaønh taøi laø ñuû,

laø heát traùch nhieäm vaø boån phaän cuûa mình.

Khoâng phaûi vaäy ñaâu thöa caùc baäc phuï huynh?

Con caùi cuûa mình coù ñieàu gì baát haïnh xaûy ra

cho noù thì quyù vò ñöùt töøng ñoaïn ruoät, tan naùt caû

taâm can. Noãi ñau thöông cuûa cha meï ñoái vôùi

con caùi khoâng theå naøo laáy gì löôøng ñöôïc. Cho

neân, nhöõng phuùt giaây quan taâm, löu yù ñeán con

caùi cuûa mình laø ñieàu caàn thieát trong luùc ñaát

nöôùc ñang môû cöûa phaùt trieån neàn kinh teá coâng

ngheä hoùa laøm cho daân giaøu, nöôùc maïnh thì

cuõng nhaân cô hoäi ñoù maø caùc luoàng vaên hoùa

khaép theá giôùi khoâng laønh maïnh traøn vaøo ñaát

nöôùc.

Tuoåi thô laø tuoåi caàn phaûi chaêm soùc giaùo

duïc ñaïo ñöùc neáp soáng coù vaên hoaù laønh maïnh kyõ

löôõng hôn, luùc naøy tuoåi thô cuûa caùc chaùu deã tieáp

nhaän, neáu tieáp nhaän nhöõng ñieàu xaáu thì deã

thaønh thoùi quen xaáu, neáu tieáp nhaän nhöõng ñieàu

toát, ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû soáng khoâng

laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoâng laøm khoå taát

caû chuùng sinh thì thaønh thoùi quen toát. Neáu

khoâng chaêm soùc kyõ löôõng cho caùc chaùu nhö vaäy,

ñeå caùc chaùu rong chôi theo beø baïn hö thaân maát

neát thì caùc chaùu seõ bò nhieãm oâ thaønh thoùi quen


xaáu, baáy giôø caùc chaùu laø nhöõng teä naïn cuûa xaõ

hoäi, chöøng ñoù gia ñình laø moät gaùnh naëng vaø xaõ

hoäi laø moät tai hoïa baát an. Nhöng gaùnh naëng vaø

tai hoïa baát an naøy gia ñình vaø xaõ hoäi coøn bieát

giao cho ai?

Gia ñình cho nhöõng teä naïn xaõ hoäi laø do xaõ

hoäi phaùt trieån kinh teá vaø mang theo nhöõng vaên

hoùa ñoài truïy khieán cho con em hoï ñua ñoøi chaïy

theo aên chôi traùc taùng neân hö thaân maát neát.

Chuùng ñaõ trôû thaønh nhöõng boïn löu manh, du

coân, du ñaõng, v.v.. Coøn xaõ hoäi thì cho raèng do

gia ñình khoâng giaùo duïc con em cuûa mình, cha

meï cöù maõi lo laøm giaøu, laøm cho ra tieàn thaät

nhieàu, boû maëc con caùi.

Vaäy gia ñình ñoå loãi cho xaõ hoäi, coøn xaõ hoäi

ñoå loãi cho gia ñình, nhö vaäy gia ñình ñuùng hay

xaõ hoäi ñuùng?

Vaäy loãi naøy veà ai!? Gia ñình, oâng baø, cha

meï ö? Hay xaõ hoäi, ñaát nöôùc, nhöõng Nhaø laõnh

ñaïo ö?

Nhöng loãi naøy khoâng phaûi cuûa rieâng ai maø

cuûa chung caû gia ñình vaø xaõ hoäi, chöù khoâng neân

ñoå thöøa gia ñình hay ñoå thöøa xaõ hoäi ñöôïc. Caû

gia ñình vaø xaõ hoäi ñeàu phaûi coù traùch nhieäm,

boån phaän giaùo duïc ñaïo ñöùc cho con em cuûa

mình. Bôûi con em thì cuûa gia ñình, nhöng

chuùng laïi laø maàm non töông lai cuûa Toå quoác. Vì


62

theá gia ñình coù boån phaän phaûi giaùo duïc ñaïo

ñöùc, cuõng nhö xaõ hoäi thì phaùp luaät vaø Boä giaùo

duïc phaûi ñaøo taïo con ngöôøi coù ñöùc, coù taøi.

Boä giaùo duïc cuõng neân quan taâm ñeán ñaïo

ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû, vì ñaøo taïo ngöôøi coù

ñaïo ñöùc quan troïng hôn ñaøo taïo ngöôøi coù taøi. Coù

taøi maø khoâng coù ñöùc thì con ngöôøi aáy khoâng

duïng ñöôïc. Cho neân, ñaïo ñöùc raát caàn thieát

trong giai ñoaïn ñaát nöôùc ñang môû cöûa ñeå ngaên

chaën nhöõng luoàng vaên hoùa ñoài truïy xaâm nhaäp

vaøo.

Caùc chaùu thanh nieân vaø thanh thieáu nieân

nam nöõ coù laøm neân nhöõng toäi loãi phaïm phaùp

ñeàu do traùch nhieäm vaø boån phaän cuûa cha meï vaø

caùc Nhaø laõnh ñaïo chöa quan taâm maáy ñeán tuoåi

thô cuûa caùc chaùu. Bôûi vì cha meï thì cöù lo laøm ra

tieàn cho thaät nhieàu nhö treân ñaõ noùi, coøn giaùo

duïc ñaïo ñöùc thì cha meï giao heát cho hoïc ñöôøng,

chöøng bieát con mình hö thaân maát neát vaøo tuø ra

khaùm thì hôõi ôi, chuyeän con caùi phaïm vaøo toäi

aùc ñaõ ñaùnh maát heát giaù trò ñaïo ñöùc gia ñình. Ñoù

laø nhöõng gia ñình cha meï thieáu traùch nhieäm

vôùi con caùi cuûa mình, thieáu boån phaän traùch

nhieäm giaùo duïc ñaïo ñöùc con caùi, thieáu ñöùc

thöông yeâu ñuùng caùch ñoái vôùi con caùi. Cho neân,

con caùi laøm maø cha meï phaûi gaùnh chòu. Gaùnh

chòu nhöõng tieáng tai xaáu xa voâ cuøng maø khoâng

coù nöôùc soâng naøo trong saïch röûa ñöôïc nhöõng


ñieàu maø moïi ngöôøi coù ñaïo ñöùc khoâng ai chaáp

nhaän.

Coøn caùc Nhaø laõnh ñaïo thì sao!? Teä naïn xaõ

hoäi xaûy ra khaép nôi trong nöôùc laø moät gaùnh

naëng treân vai cuûa caùc vò. Caùc vò coù thaáy traùch

nhieäm vaø boån phaän cuûa mình ñoái vôùi nhöõng

maàm non cuûa Toå quoác khoâng?

Ngoaøi phaùp luaät hieän haønh chöa ñuû söùc ñeå

ngaên chaën nhöõng teä naïn xaõ hoäi, neáu caùc Nhaø

laõnh ñaïo ñaát nöôùc quan taâm ñeán neàn ñaïo ñöùc

nhaân baûn - nhaân quaû, cho pheùp Boä giaùo duïc ñaøo

taïo ñöôïc trieån khai neàn ñaïo ñöùc naøy thaønh moät

moân hoïc trong chöông trình giaùo duïc ñaøo taïo töø

Tieåu hoïc, Trung hoïc vaø Ñaïi hoïc thì teä naïn xaõ

hoäi seõ chaám döùt.

Chuùng toâi maïnh daïn vaïch ra moät höôùng ñi

ñeå gia ñình vaø xaõ hoäi cuøng baét tay nhau xaây

döïng neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû, ñeå giaùo

duïc con em mình trôû thaønh nhöõng ñöùa con

ngoan hieàn trong gia ñình vaø nhöõng ngöôøi coâng

daân toát trong xaõ hoäi.


Saéc duïc coù moät söùc loâi cuoán raát maïnh, neáu

laøm ngöôøi khoâng thaéng ñöôïc taâm saéc duïc thì

cuõng gioáng nhö con thuù vaät. Noù coù theå laøm cho

thaân baïi danh lieät nhö oâng Hoà Ngoïc Laâm trong


64

baøi naøy coøn maët muõi naøo nhìn ai. Moät haäu quaû

khoå ñau do khoâng laøm chuû taâm saéc duïc, oâng Hoà

Ngoïc Laâm ñaõ gaây ra moät noãi ñau suoát ñôøi cho

chaùu O. Thaät ñaùng thöông vaø cuõng ñaùng traùch

cho con ngöôøi loøng lang daï thuù, laøm moät vieäc

maø khoâng suy nghó haäu quaû khoân löôøng. Baây

giôø oâng troán chui troán nhuûi nhö con choù aên

vuïng, coøn coù giaù trò gì laø con ngöôøi, thaät laø

nhuïc nhaõ.

Giaù trò con ngöôøi laø ôû choã lìa taâm saéc duïc.

Lìa taâm saéc duïc laø lìa baûn chaát thuù vaät, caùc con

coù bieát khoâng? Con ngöôøi phaûi laøm chuû taâm saéc

duïc, luoân luoân phaûi giöõ gìn taâm ly saéc duïc, phaûi

nhìn noù laø loä trình sinh töû luaân hoài; phaûi nhìn

noù laø loä trình mang ñeán nhieàu khoå ñau hôn laø

an vui; phaûi nhìn noù laø mieáng moài nhaân quaû ñeå

duï doã moïi ngöôøi sa vaøo löôùi raäp taùi sinh luaân

hoài; phaûi nhìn noù laø con ñöôøng hoâi thoái baát

tònh baån thæu, nôi ñoù laø nôi baøi tieát ra nhöõng

thöù caën baõ dô baån nhaát cuûa cô theå, theá maø

chuùng ta laïi chui ñaàu vaøo choã ñoù sao?

Chuùng ta laø con ngöôøi khoâng theå coù nhöõng

haønh ñoäng giao caáu nhau nhö hai con thuù vaät.

Chaám döùt con ñöôøng saéc duïc laø chaám döùt con

ñöôøng sinh töû luaân hoài. Vì theá ñaïo Phaät daïy

dieät duïc töùc laø dieät taâm SAÉC DUÏC, chöù khoâng

phaûi dieät heát taâm duïc. Taâm saéc duïc laø taâm duïc

aùc, vì vaäy dieät taâm duïc aùc chöù khoâng phaûi dieät


taâm duïc thieän (Chö aùc maïc taùc chuùng thieän

phuïng haønh)

Caùc con neân nhôù kyõ lôøi daïy naøy: “TAÂM SAÉC

DUÏC LUOÂN LUOÂN ÑEÅ LAÏI MOÄT HAÄU QUAÛ ÑAU

KHOÅ KHOÂNG LÖÔØNG ÑÖÔÏC”. Phaøm laøm moät

vieäc gì caàn phaûi suy nghó veà haäu quaû cuûa noù.

Caùc con coù nhôù chöa?

--o0o--

Ñoaïn 3

“Ñoù laø moät ngaøy ñaàu muøa caø pheâ

(khoaûng thaùng 9-2005), luùc ñoù naêm hoïc vöøa

khai giaûng, em môùi leân lôùp 8. Cuõng nhö bao

baïn ñoàng löùa khaùc ôû vuøng ñaát Soâng Xoaøi, haèng

ngaøy O vaãn moät buoåi ñeán tröôøng, buoåi coøn laïi

leân raãy phuï giuùp boá meï thu hoaïch caø pheâ. Tröa

thaùng 9 naéng gaét, hoâm ñoù, boá meï vaø anh chò

sau khi haùi ñaày maáy bao caø pheâ ñaõ tranh thuû

chôû veà nhaø tröôùc ñeå naáu côm, chæ coøn laïi moät

mình em ôû laïi xeáp taám baït vaø thu doïn moïi thöù

cho goïn gaøng”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Qui Luaät Nhaân Quaû Boá Trí Thôøi Gian,

Khoâng Gian Ñeå Traû Quaû Baùo Kieáp Tröôùc.


66


Theo quy luaät nhaân vaø quaû thì phaûi coù ñuû

nhaân vaø duyeân. Coù ñuû nhaân vaø duyeân thì môùi

traû quaû, coøn chöa ñuû nhaân vaø duyeân thì quaû

chöa thaønh. Quaû chöa thaønh thì chöa traû quaû.

Cho neân, luaät nhaân quaû saép xeáp thôøi gian

khoâng sai moät li haøo naøo caû. Ví duï: moät tai naïn

giao thoâng xaûy ra khoâng coù nghóa laø töï nhieân

voâ tình, maø ñaõ coù söï saép xeáp thôøi gian, ngaøy

naøo giôø naøo, bao nhieâu ngöôøi, ngöôøi naøo cheát,

ngöôøi naøo bò thöông taät vaø thöông taät bao laâu

môùi cheát hoaëc thöông taät suoát ñôøi. Bôûi vaäy luaät

nhaân quaû traû vay khoâng coù töï nhieân, voâ tình

xaûy ñeán, maø coù söï saép xeáp thôøi gian raát chính

xaùc vaø roõ raøng.

Nhö vieäc chaùu O traû quaû, luaät nhaân quaû

saép xeáp khieán cho gia ñình chaùu veà heát, chæ coøn

coù moät mình chaùu O ôû laïi, neân oâng Laâm môùi

sinh taâm taø daâm, laøm nhuïc chaùu. Neáu coøn ñoâng

ngöôøi laøm sao sinh taâm taø daâm laøm chuyeän xaáu

xa ñoù ñöôïc. Coù ñuùng nhö vaäy khoâng thöa quyù

vò?

Vì chæ coøn coù moät mình chaùu O, chöù neáu

chæ coøn ñöôïc hai ngöôøi ôû laïi thì chaùu O khoâng

bò haïi. Cho neân, moïi söï vieäc xaûy ra trong ñôøi

con ngöôøi ñaâu coù khaùc gì moät maøn kòch treân

saân khaáu do ñaïo dieãn ñaõ daøn döïng caûnh, caûnh


naøo ra caûnh naáy. Luaät nhaân quaû cuõng vaäy, noù

daøn döïng caûnh coøn chính xaùc hôn caùc nhaø ñaïo

dieãn gaáp traêm ngaøn laàn. Bieát roõ nhö vaäy quyù vò

haõy ñeà cao caûnh giaùc töøng haønh ñoäng thaân,

mieäng, yù, vì töø nôi ñoù xuaát phaùt nhaân quaû thieän

hay aùc. Khoå hay vui cuõng ñeàu do ñoù maø ra.

Moïi söï vieäc xaûy ra trong ñôøi ngöôøi töø khi

sinh ra cho ñeán khi cheát ñeàu do luaät nhaân quaû

saép xeáp daøn döïng caûnh, vì theá moïi söï vieäc xaûy

trong ñôøi ngöôøi khoâng bao giôø sai moät li lai naøo

caû.

Khi hieåu luaät nhaân quaû nhö vaäy, chuùng ta

ñöøng xem thöôøng noù, ñöøng coi noù nhö khoâng coù

roài sinh taâm chaïy theo nguõ duïc laïc, soáng böøa

baõi trong caùc haønh ñoäng aùc. Haønh ñoäng aùc thì

söï ñau khoå seõ taêng leân gaáp traêm ngaøn laàn, coøn

haønh ñoäng thieän thì chuyeån quaû khoå thaønh quaû

vui.

Coù moät soá ngöôøi cho raèng khoâng coù luaät

nhaân quaû, chæ do coù ngöôøi ñaët ra luaät nhaân quaû

ñeå huø doïa ngöôøi khaùc, vì coù nhöõng ngöôøi laøm aùc

nhö gieát gaø, lôïn, boø, deâ, choù, meøo maø coù sao

ñaâu, nhieàu ngöôøi coøn laøm giaøu, hoaëc coù ngöôøi

cöôùp cuûa gieát ngöôøi nhöng vaãn soáng phaây phaây

coù ai laøm gì hoï ñaâu? Cho neân, noùi luaät nhaân

quaû laø noùi ñeå raên ñe laøm cho ngöôøi khaùc sôï maø

khoâng daùm laøm aùc.


68

Ñoù laø loái lyù luaän cuûa nhöõng ngöôøi khoâng

tin nhaân quaû, khoâng tin nhaân quaû laø do hoï

khoâng chòu khoù quan saùt nhöõng ngöôøi laøm aùc.

Nhöõng ngöôøi laøm aùc tính tình luùc naøo cuõng

hung döõ, do tính tình hung döõ thì quaû phaûi töùc

giaän, maø töùc giaän laø ñau khoå thuoäc veà taâm, khi

töùc giaän nhieàu laàn seõ aûnh höôûng ñeán thaân thì

thaân seõ beänh taät vaø thaân beänh taät laø ñau khoå

coù ñuùng khoâng?

Coøn nöõa, tính tình hung döõ thì khoâng

nhaãn nhuïc ñöôïc, do ñoù phaûi ñaùnh nhau vôùi

ngöôøi khaùc, khi ñaùnh nhau gaây thöông tích vaø

coù khi ñi ñeán aùn maïng phaûi laõnh aùn tuø toäi nhö

vaäy khoâng phaûi laø nhaân quaû sao. Vì theá nhöõng

ngöôøi laøm aùc gieát haïi vaø aên thòt chuùng sinh laø

töï mình laøm ngaén tuoåi thoï vaø töï mình gaây ra

cho thaân nhieàu beänh taät khoå ñau khoâng rieâng

mình maø caû gia ñình con caùi, nhaát laø ngöôøi gieát

haïi chuùng sinh thì trong nhaø seõ coù ngöôøi taät

nguyeàn baát haïnh.

Tham lam troäm caép, cöôùp cuûa gieát ngöôøi,

thì vôï vaø con caùi sinh ra aên chôi baøi baïc phaù

taùn cuûa caûi taøi saûn, hoaëc hoûa hoaïn thuûy tai

ñoäng ñaát cuõng cuoán saïch, traéng tay trôû veà traéng

tay.

Taø daâm soáng khoâng chung thuûy, khoâng

tình nghóa neân baïo löïc gia ñình thöôøng xaûy ra,


vôï choàng li dò, con caùi xa cha maát meï, xa meï

maát cha, thaät laø thaûm caûnh ñau loøng.

Noùi doái laø khoâng thaønh thaät, gian xaûo, löøa

ñaûo, löôøng gaït ngöôøi khaùc laø ngöôøi khoâng coù

ñöùc töï troïng, töï ñaùnh maát uy tín cuûa mình ñoái

vôùi moïi ngöôøi vôùi baûn thaân mình.

Uoáng röôïu say xæn, baøi baïc, huùt chích xì

ke, ma tuyù, v.v.. ñoù laø töï mình ñaùnh maát giaù trò

con ngöôøi cuûa mình, töï mình ñaõ bieán mình

thaønh ngöôøi ñieân, ngöôøi loaïn trí. Cho neân, say

xæn, baøi baïc, huùt chích khi gaëp ngöôøi ta ñeàu

traùnh xa, xem nhöõng ngöôøi ñoù nhö con choù

ñieân, gaëp ai noù cuõng caén, cuõng suûa. Ñoù laø

nhöõng ngöôøi ngu si voâ ñaïo ñöùc. Laïi coøn coù moät

soá ngöôøi ngu si hôn, thieáu ñaïo ñöùc hôn thöôøng

a dua nhaäp boïn nhaäu nheït, la heùt ñaùnh nhau

nhö nhöõng ngöôøi maát trí. Nhöõng ngöôøi aáy soáng

trong nhöõng aùc phaùp, soáng trong nhaân quaû

khoâng thieän neân baûn thaân, gia ñình vaø xaõ hoäi

chung quanh hoï coù luùc naøo ñöôïc an oån vaø yeân

vui haïnh phuùc ñaâu?

Nhaân khoâng thieän thì quaû phaûi chòu khoå

ñau, chöù ñöøng baûo raèng khoâng nhaân quaû laø ñieàu

thieáu hieåu bieát, laø nhöõng ngöôøi coøn ñaàn ñoän laïc

haäu trong nhöõng thôøi boä laïc xa xöa.

Luaät nhaân quaû laø moät ñaïo luaät ñöôïc chöùng

minh baèng khoa hoïc thieát thöïc, cuï theå, chính


70

xaùc khoâng choã naøo sai söï thaät. Coù sai chaêng laø

do nhöõng ngöôøi soáng trong töôûng giaûi lyù luaän

noùi theo aûo töôûng, hö töôûng, khoâng töôûng cuûa

mình, neân thieáu thöïc teá laøm cho luaät nhaân quaû

trôû thaønh mô hoà, tröøu töôïng, phaûn khoa hoïc,

khoâng cuï theå.

Neáu chaùu O kieáp tröôùc khoâng taïo duyeân

nhaân quaû xaáu, khoâng löøa ngöôøi hieáp daâm thì

ñôøi nay laøm sao coù nhaân quaû xaáu, coù oâng Laâm

löøa gaït hieáp daâm nhö theá naøy. Phaûi khoâng quyù

vò?

Cho neân, nhaân quaû laø moät ñònh luaät raát

coâng baèng vaø coâng lyù, ai gieo gioù thì phaûi gaët

baõo, ai gieo nhaân naøo thì phaûi gaët quaû naáy,

ngöôøi troàng ôùt thì phaûi höôûng quaû ôùt cay, ngöôøi

troàng xoaøi thì phaûi höôûng quaû xoaøi ngoït. Coù

ñuùng nhö vaäy khoâng quyù vò? Quyù vò neân hieåu

luaät nhaân quaû laø luaät soáng cuûa muoân loaøi treân

haønh tinh soáng naøy, noù coù nhieäm vuï quaân bình

moâi tröôøng soáng treân haønh tinh, neáu khoâng coù

ñaïo luaät naøy thì haønh tinh ñaõ noå tung vaø tan

vôõ töø laâu.

Ñôøi nay cöôùp cuûa gieát ngöôøi thì ñôøi sau

ngöôøi khaùc cöôùp cuûa vaø gieát laïi. Ngöôøi cöôùp cuûa

gieát ngöôøi thì ñôøi soáng ngheøo heøn, coøn cöôùp thì

coøn soáng, heát cöôùp thì vaøo tuø.


Ñôøi nay hieáp daâm treû em thì ñôøi sau cuõng

bò keû khaùc hieáp daâm laïi trong luùc tuoåi coøn thô

ngaây. Ñoù laø luaät nhaân quaû maø khoâng ai troán

thoaùt. Ñöøng xem thöôøng vaø cho raèng khoâng coù

luaät nhaân quaû maø cöù an nhieân soáng laøm aùc, roài

seõ phaûi thaáy haäu quaû cuûa nhöõng söï laøm aùc aáy.

Ñöøng baûo raèng khoâng coù nhaân quaû maø coi

thöôøng maïng soáng cuûa con ngöôøi vaø con vaät;

ñöøng baûo raèng khoâng coù nhaân quaû roài maëc tình

cöôùp giaät taøi saûn cuûa ngöôøi khaùc thì quyù vò laø

nhöõng ngöôøi voâ minh, laø nhöõng ngöôøi ngu si,

thieáu söï hieåu bieát veà luaät nhaân quaû, roài ñaây quyù

vò seõ thaáy.


Muoán bieát nhaân quaû ba ñôøi thì haõy xem

nhaân quaû hieän taïi maø bieát nhaân quaû quaù khöù,

xem nhaân quaû hieän taïi maø bieát nhaân quaû hieän

taïi, xem nhaân quaû hieän taïi maø bieát nhaân quaû

töông lai. Ñoù laø moät quy luaät vaän haønh trong

vuõ truï ñaâu coù gì khoù hieåu. Bôûi nhaân quaû ôû trong

söï suy nghó, ôû nôi mieäng noùi ra, ôû haønh ñoäng

tay chaân, cho neân noù khoâng coù gì khoù hieåu, vaø

raát deã hieåu vì nhaân ñaâu quaû ñoù. Neáu suy nghó

aùc thì quaû maát nguû thaân taâm baát an; neáu chöûi

maéng ngöôøi thì ngöôøi chöûi maéng laïi; neáu ñaùnh

ngöôøi thì ngöôøi ñaùnh laïi, nhö vaäy nhaân quaû coù

ñuùng khoâng?


72

Do thoâng suoát nhaân quaû neân chuùng ta luoân

luoân thöïc hieän moät ñôøi soáng ñaïo ñöùc khoâng laøm

khoå mình khoå ngöôøi.

Ví duï 1: Chuùng ta soáng vôùi ñöùc hieáu sinh

khoâng gieát haïi vaø aên thòt chuùng sinh töùc laø gieo

nhaân loøng yeâu thöông moïi ngöôøi, moïi loaøi

khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå chuùng

sinh thì chuùng ta seõ nhaän ñöôïc quaû moïi ngöôøi,

moïi loaøi yeâu thöông mình vaø thaân ít beänh ñau,

khoâng tai naïn, khoâng cheát yeåu töû.

Ví duï 2: Chuùng ta soáng vôùi ñöùc ly tham

cuûa caûi, taøi saûn, vaøng baïc, cuûa baùu töùc laø gieo

nhaân khoâng tham lam löôøng laän, xaûo traù, doái

gaït, aên lo loùt, hoái loä hoaëc troäm caép cöôùp giaät

tieàn baïc cuûa baùu cuûa ngöôøi khaùc, maø laïi coøn

bieát boá thí giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo khoù baát haïnh

thì quaû seõ ñöôïc giaøu sang, thöôøng gaëp may maén

vaø coù nhieàu ngöôøi giuùp ñôõ, ít tai naïn, ít beänh

taät.

Ví duï 3: Chuùng ta soáng vôùi ñöùc ly tham

saéc duïc töùc laø nhaân lìa xa nôi baát tònh, nôi sinh

töû luaân hoài thì ñöôïc quaû thaân taâm thanh tònh

trong saïch, khoâng coøn taùi sinh luaân hoài, luoân

luoân ôû trong traïng thaùi baát ñoäng “THANH

THAÛN, AN LAÏC VAØ VOÂ SÖÏ”.

Ví duï 4: Chuùng ta soáng vôùi ñöùc thaønh

thaät, ñöùc khoâng gian doái töùc laø xa lìa doái traù,


xa lìa söï khoâng thaønh thaät vaø xa lìa söï gian

xaûo thì quaû seõ ñöôïc moïi ngöôøi tin yeâu, kính

meán, toân troïng, tieáng taêm toát seõ ñoàn xa.

Ví duï 5: Chuùng ta soáng vôùi ñöùc minh maãn

saùng suoát neân khoâng coù ngu si uoáng röôïu, huùt

chích xì ke, ma tuyù, vì theá cô theå khoûe maïnh,

da thòt hoàng haøo, trí oùc thoâng minh bieát choïn

löïa baïn beø coù ñaïo ñöùc thaân thieän, traùnh xa

nhöõng baïn beø xaáu aùc. Vì theá cuoäc soáng caøng

yeân oån laïi caøng yeân oån hôn, khoâng coù baïn beø

xaáu aùc quaáy raày.

--o0o--

Ñoaïn 4

“Khi coâng vieäc ñaõ gaàn xong, thì oâng Hoà

Ngoïc Laâm ñöùng töø phía haøng raøo beân caïnh raãy

cuûa gia ñình O goïi em sang nhôø tí vieäc, nghó

oâng Laâm laø haøng xoùm laùng gieàng (raãy cuûa 2 gia

ñình beân caïnh), hôn nöõa oâng laïi laø baïn thaân, laø

anh em keát nghóa vôùi boá neân O raát saün loøng.

OÂng Laâm daãn O ñi loøng voøng moät chuùt, khi ñeán

beân buïi chuoái giöõa raãy thì baát ngôø oâng vaät em

teù xuoáng vaø baét ñaàu thöïc hieän haønh vi ñoài baïi”.


I- ÑAÙP AÙN


74

Thieáu Ñöùc Thaønh Thaät Khaåu Haønh Vaø

Thieáu Ñöùc Ly Taø Daâm Thaân Haønh.


Bieát nhaân quaû ñôøi tröôùc neân chaùu O phaûi

chòu traû quaû, nhöng ñieàu chuùng ta ñaùng noùi ôû

ñaây laø oâng Laâm, moät ngöôøi lôùn tuoåi nhö cha

meï, chuù baùc cuûa chaùu O. Sao oâng nôõ nhaãn taâm

laøm moät ñieàu toài teä, laøm moät ñieàu khoâng coù suy

nghó. Vieäc oâng laøm nhö vaäy coù ñuùng khoâng?

OÂng laø con ngöôøi chöù ñaâu phaûi laø con thuù, khi

hieáp daâm chaùu O thì oâng keâu cha meï chaùu O

baèng gì???

Moät chaùu beù tuoåi coøn hoïc troø ñaùng con

chaùu cuûa oâng, theá maø hieáp daâm ñöôïc aø! Hieän

giôø oâng nhìn maët ñöôïc ai, nhìn vôï, nhìn con,

nhìn moïi ngöôøi haøng xoùm coù ñöôïc khoâng? Moät

phuùt khoâng laøm chuû taâm ñeå taâm chaïy theo saéc

duïc hieáp daâm treû em thì maët muõi naøo coøn nhìn

ngoù ai. Soáng treân ñôøi naøy laø soáng vôùi moïi

ngöôøi, coù xoùm, coù laøng, coù ngöôøi naøy keû kia, chöù

ñaâu phaûi soáng coù moät mình oâng. Cho neân, laøm

moät vieäc gì maø thieáu suy nghó chæ trong moät

phuùt thì haäu quaû cuõng khoâng löôøng ñöôïc. Phaûi

khoâng quyù vò?

Bôûi vaäy ñöùc Phaät daïy: “Tröôùc khi laøm moät

ñieàu gì thì phaûi suy nghó nhöõng haäu quaû cuûa

vieäc laøm ñoù roài môùi laøm”. Baøi hoïc ngaøn vaøng ñaõ


daïy cho moïi ngöôøi: “Phaøm laøm moät vieäc gì ñeàu

phaûi suy nghó haäu quaû cuûa vieäc laøm aáy”. OÂng

Laâm laøm maø khoâng suy nghó neân haäu quaû

khoâng theå löôøng ñöôïc, danh döï oâng khoâng coøn,

bò moïi ngöôøi khinh cheâ, roài ñaây oâng coøn phaûi bò

tuø toäi ít nhaát cuõng 10 naêm, vaø nhö vaäy cuoäc ñôøi

cuûa oâng coøn giaù trò gì? OÂng chæ laø moät con vaät

mang hình ngöôøi.


Danh döï cuûa con ngöôøi laø ôû ñöùc thaønh

thaät, ngöôøi soáng vôùi ñöùc thaønh thaät laø ngöôøi

bieát baûo veä uy tín cuûa mình, ngöôøi soáng thieáu

ñöùc thaønh thaät laø ngöôøi töï chaø ñaïp leân uy tín

cuûa mình, laøm maát nieàm tin vôùi moïi ngöôøi. Bôûi

vaäy uy tín laø moät vaán ñeà quan troïng trong cuoäc

soáng giao tieáp vôùi moïi ngöôøi, nhaát laø cuoäc soáng

laøm aên vôùi nhau phaûi coù qua coù laïi maø doái traù

khoâng thaønh thaät thì moïi ngöôøi ñeàu traùnh xa,

hoï khoâng daùm chôi thaân vaø khoâng daùm giao

phoù nhöõng troïng traùch quan troïng.

Ngöôøi doái traù laø ngöôøi thieáu thaønh thaät

vôùi mình, vôùi ngöôøi. Ngöôøi thieáu thaønh thaät laø

ngöôøi daùm laøm nhöõng ñieàu gian aùc coù theå ñi

ñeán haõm haïi ngöôøi khaùc. Vì theá treân ñôøi naøy

chuùng ta caàn phaûi choïn ngöôøi thaønh thaät maø

giao tieáp, maø trao ñoåi nhöõng ñieàu hay leõ phaûi

vôùi nhau, coøn neáu gaëp nhöõng ngöôøi khoâng

thaønh thaät thì nhaát ñònh khoâng neân thaân caän.


76

Muoán soáng vôùi ñöùc thaønh thaät thì haøng

ngaøy phaûi taùc yù: “THAØNH THAÄT LAØ MOÄT ÑÖÙC

HAÏNH TAÏO LOØNG TIN CUÛA MOÏI NGÖÔØI, UY TÍN

CON NGÖÔØI LAØ ÔÛ ÑÖÙC THAØNH THAÄT. NGÖÔØI

THIEÁU ÑÖÙC THAØNH THAÄT LAØ NGÖÔØI AÙC, CAÀN

NEÂN TRAÙNH XA”.

--o0o--

Ñoaïn 5

“Söùc voùc cuûa coâ beù ñang laø hoïc sinh lôùp

8 khoâng theå cöôõng laïi ñöôïc thuù tính duïc voïng

ñang traøo daâng trong con ngöôøi ñaøn oâng, vaø

thöù quyù giaù nhaát trong ñôøi con gaùi cuûa em ñaõ

bò oâng ta cöôùp maát töø ñoù. Ñau ñôùn tuûi nhuïc, em

khoùc nöùc nôû. Thaáy vaäy, oâng Laâm coá nheùt cho

em möôøi ngaøn ñoàng (nhöng em khoâng laáy) vaø

haêm doïa em khoâng ñöôïc noùi chuyeän naøy cho ai

bieát heát. Tröa hoâm ñoù, O veà nhaø treã hôn vaø

nhòn ñoùi ñi hoïc luoân...”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc

gì?

I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Quaû Nghieäp Baùo Ai Gieo Nhaân Naøo

Thì Gaët Quaû Naáy.



Nhaân quaû laø moät ñònh luaät ñaùng sôï haõi,

nhaân ñôøi naøo maø kieáp naøy chaùu O phaûi traû quaû,

traû quaû laø moät ñieàu ñau khoå taän cuøng. Nhaân

quaû traû vay nhö vaäy chöa xong maø coøn ñang

tieáp dieãn nhaân quaû, neáu nhaân aùc thì quaû seõ khoå

taêng leân khieán cho ñôøi ñau khoå laïi coøn ñau khoå

hôn.

Ñieàu ñaùng noùi ôû ñaây laø chaùu O raát ñaùng

thöông, nhaân quaû ñôøi naøo chaùu gieo chuùng ta

khoâng bieát, nhöng ñôøi naøy chaùu phaûi traû moät

giaù quaù ñaét, moät söï maát maùt raát lôùn: tuoåi thô

vaø ñôøi ngöôøi con gaùi. Vaû laïi chaùu coøn phaûi chòu

moät quaû cay nghieät, môùi 16 tuoåi ñaàu maø ñaõ laøm

meï thì laøm sao coøn tieáp tuïc hoïc nhöõng naêm

trung hoïc, nhöõng naêm trung hoïc khoâng hoïc thì

coøn mong gì leân ñaïi hoïc, thaät laø toäi nghieäp.

Caøng thöông chaùu O bao nhieâu thì laïi caøng

traùch oâng Laâm baáy nhieâu, moät ngöôøi tuoåi taùc

lôùn nhö cha meï cuûa chaùu maø laïi coù moät haønh

ñoäng thieáu suy nghó, ñeå laïi moät haäu quaû khoâng

löôøng cho chaùu O gaùnh chòu, vaø chính baûn thaân

oâng coù ra gì, thaät laø ñaùng traùch. Moät phuùt

khoâng laøm chuû ñöôïc taâm, chaïy theo nhuïc duïc

theá gian laø ñeå laïi muoân vaøn söï khoå ñau cho

mình, cho ngöôøi.

Kính thöa quyù vò! Quí vò haõy hình dung laïi

haäu quaû vieäc laøm cuûa oâng Laâm, chæ moät phuùt

ngu si chaïy theo saéc duïc coù sung söôùng gì? Chæ


78

toaøn laø khoå ñau, roài ñaây aên naên hoái haän trong

ñau khoå. Caû cuoäc ñôøi cuûa chaùu O vaø nhöõng ngaøy

coøn laïi cuoái ñôøi cuûa oâng, oâng bieát laáy gì röûa

saïch nhöõng ñieàu oâ nhuïc baån thæu maø oâng ñaõ

laøm. Chaéc chaén tieáng xaáu muoân ñôøi, duø oâng

cheát muoân kieáp khi ngöôøi ta nhaéc ñeán oâng laø

ngöôøi ta nguyeàn ruûa vaø phæ nhoå vaøo teân oâng.

Ñaáy laø oâng ñaõ ngu si töï laøm khoå mình, khoå

ngöôøi muoân kieáp.


Nhö treân ñaõ noùi, nhaân quaû laø moät quy luaät

vaän haønh cuûa vuõ truï, ngöôøi muoán soáng trong an

vui haïnh phuùc thì neân nhìn moïi vaät, moïi

chuyeän xaûy ra ñeàu do nhaân quaû, vì theá luoân

luoân thöôøng nhaéc nhôû taâm mình (taùc yù): “Ñöøng

thaáy moïi vieäc xaûy ra ñuùng sai phaûi traùi, maø haõy

thaáy nhaân quaû thieän aùc”. Coù soáng baèng ñoâi maét

nhaân quaû nhö vaäy thì thaân taâm môùi ñöôïc an

vui vaø haïnh phuùc. Cuoäc soáng nhö vaäy laø Muøa

Xuaân Vónh Cöûu.

--o0o--

Ñoaïn 6

“Ngaøy laïi ngaøy qua ñi, O ñaõ taïm queân ñi

chuyeän ñau loøng giöõa raãy, em vaãn caép saùch tôùi

tröôøng vaø hoàn nhieân vui ñuøa vôùi bao baïn beø


cuøng trang löùa. Theá nhöng caùi buïng thì cöù

ngaøy moät to leân vaø moïi ngöôøi trong gia ñình thì

ñeàu nghó raèng do em ñeán tuoåi daäy thì neân maäp

leân maø thoâi. Cho ñeán moät ngaøy, ngöôøi chò daâu

ñöa em ñi khaùm ôû Trung taâm y teá huyeän thì

môùi vôõ lôû raèng caùi thai ñaõ thaønh hình ñöôïc 7

thaùng”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Quaû Dieãn Bieán Theo Quy Luaät Voâ

Thöôøng.


Dieãn bieán theo quy luaät nhaân quaû, noãi khoå

ñau bò cöôùp maát tuoåi thô vaø ñôøi ngöôøi con gaùi

chöa nguoâi thì laïi xaûy ñeán buïng mang daï chöûa,

thaät laø moät ñieàu xaáu hoå khoâng theå naøo che daáu

ñöôïc.

Moät ngöôøi meï 16 tuoåi khoâng choàng maø coù

chöûa, roài ñaây sinh con ra ñôøi bieát cha noù ñoù

nhöng ai nhaän laø cha cuûa chaùu beù. Thaät laø khoå

ñau traêm beà, noùi ra khoâng neân lôøi, noùi ra chæ

baèng nöôùc maét, noùi ra chæ baèng söï uaát haän

ngheïn ngaøo, nghó laïi thaân phaän mình thaät laø

ñau khoå.

Ai ñaõ laøm ra noâng noãi naøy! Ai ñaõ ñem moät

tai hoïa khoâng löôøng cho tuoåi treû thô phaûi gaùnh

chòu! Vaäy ai? Trôøi hay ngöôøi?


80

Traùch trôøi ö! Traùch ngöôøi ö! Khoâng!

Khoâng!!! Taát caû ñeàu do nhaân quaû, nhöng noùi

ñeán nhaân quaû laø phaûi noùi ñeán moãi caù nhaân con

ngöôøi. Chính vì moãi caù nhaân con ngöôøi taïo ra

söï aùc, söï khoå ñau cho töï chính mình, chöù khoâng

coù ai laøm cho mình ñau khoå caû. Vì vaäy traùch

trôøi sao ñöôïc, Trôøi coù laøm khoå cho mình ñaâu.

Chæ coù traùch mình, vì chính mình soáng khoâng

laøm nhöõng ñieàu thieän, neân hoâm nay phaûi gaùnh

chòu nhöõng haäu quaû do mình.

Con ngöôøi vì voâ minh, khoâng trí tueä,

khoâng hieåu bieát, coù maét nhö muø, neân chaïy theo

nguõ duïc laïc, nghó töôûng caùc phaùp treân theá gian

naøy laø coù thaät, laø cuûa mình neân coá höôûng thuï,

do coá höôûng thuï neân taïo ra nhieàu aùc phaùp, do

taïo ra nhieàu aùc phaùp neân ñôøi soáng thieáu ñaïo

ñöùc, ñôøi soáng thieáu ñaïo ñöùc thì con ngöôøi phaûi

chòu nhieàu khoå ñau. Neáu con ngöôøi khoâng bieát

döøng thì söï khoå ñau laïi taêng leân nguùt ngaøn.

Vì theá muoán cho ñôøi soáng khoâng ñau khoå

thì con ngöôøi phaûi bieát xaây döïng cho mình moät

neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû, ñeå töø ñoù moïi

ngöôøi ñöôïc hoïc taäp ñaïo ñöùc. Nhôø coù hoïc taäp ñaïo

ñöùc thì nhöõng aùc phaùp khoâng coøn. AÙc phaùp

khoâng coøn thì nhöõng teä naïn xaõ hoäi seõ chaám

döùt, con ngöôøi seõ khoâng coøn soáng trong khoå ñau

nöõa.


Ñaïo ñöùc khoâng phaûi töø treân trôøi rôi xuoáng;

khoâng phaûi do moät baäc vaïn naêng taïo hoùa naøo

ban cho con ngöôøi; cuõng khoâng phaûi do moät

ñaáng Giaùo chuû, moät ñaáng Chí toân, hay moät vò

thaàn tieân naøo daïy chuùng ta ñaïo ñöùc ñoù, maø

chính con ngöôøi cuûa chuùng ta töø ngöôøi naøy noái

tieáp ñeán ngöôøi kia vaïch laàn theo höôùng thieän

phaùp khoâng laøm khoå mình, khoâng khoå ngöôøi vaø

khoâng khoå taát caû chuùng sinh.

Tröôùc tröôùc ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni, töø

nhöõng ngöôøi coå xöa ñaõ coù nhöõng haønh ñoäng ñaïo

ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû, nhöng noù chöa hoaøn

chænh vaø coøn bò pha troän nhieàu trieát lyù khoâ

khan ngoaøi söï soáng con ngöôøi. Nhaát laø noù pha

troän nhöõng tö töôûng meâ tín, dò ñoan, laïc haäu,

aûo töôûng, aûo giaùc, huyeàn thoaïi thaàn thaùnh, ma

quæ v.v.. Töø nhöõng tö töôûng ñoù roài sinh ra caùc

toân giaùo ña thaàn, nhaát thaàn. Trong nhöõng tö

töôûng goác cuûa caùc toân giaùo laïi sinh ra theâm

nhöõng kieán giaûi, töôûng giaûi, trieát lyù, roài döïa vaøo

khoa hoïc lyù luaän nhöõng aûo töôûng, aûo giaùc khaùc

bieät ñeå thaønh laäp ra nhieàu toân giaùo, nhieàu ñaûng

phaùi khaùc bieät nhau. Töø caùc toân giaùo khi chaïy

theo danh lôïi laïi chia ra laøm nhieàu heä phaùi

khaùc nhau nöõa. Hoï ñaõ chia manh xeû muùn yù

thöùc heä cuûa con ngöôøi tan naùt, nhöng con ngöôøi

khoå vaãn laø con ngöôøi khoå, khoå töø ñôøi naøy sang

ñôøi khaùc. Cho neân, caøng nhieàu yù thöùc heä, caøng


82

nhieàu toân giaùo thì con ngöôøi caøng nhieàu khoå

ñau. Coù nhöõng ngöôøi ñaõ boû heát cuoäc ñôøi ñeå theo

toân giaùo, haàu mong thoaùt khoå, nhöng naøo coù

ñöôïc nhöõng gì, khoå laïi choàng theâm khoå.

Moät laàn nöõa ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû

cuûa loaøi ngöôøi bò phuû truøm nhöõng tö töôûng

thieáu aùnh saùng chaân lyù neân cuoäc ñôøi con ngöôøi

khoå laïi coøn khoå hôn.

Ñöùc Thích Ca Maâu Ni xuaát hieän ra ñôøi

treân ñaát nöôùc AÁn Ñoä coá gaéng queùt saïch nhöõng

tö töôûng trieát lyù aûo töôûng, aûo giaùc, meâ tín, laïc

haäu, ñeå thay theá baèng boán chaân lyù: KHOÅ ÑEÁ,

TAÄP ÑEÁ, DIEÄT ÑEÁ VAØ ÑAÏO ÑEÁ. Khoå ñeá laø ñeå chæ

cho con ngöôøi bieát ñôøi soáng con ngöôøi laø khoå

ñau; taäp ñeá laø chæ cho con ngöôøi bieát nguyeân

nhaân sinh ra muoân vaøn thöù ñau khoå; dieät ñeá laø

chæ cho con ngöôøi bieát traïng thaùi taâm baát ñoäng

tröôùc caùc aùc phaùp vaø caùc caûm thoï (taâm thanh

thaûn, an laïc vaø voâ söï); ñaïo ñeá laø chæ cho con

ngöôøi bieát moät chöông trình giaùo duïc daïy ñaïo

ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû soáng khoâng laøm khoå

mình, khoâng laøm khoå ngöôøi. Chöông trình giaùo

duïc ñaøo taïo naøy coát laø ñeå reøn luyeän nhaân caùch

con ngöôøi, ñeå moãi ngöôøi phaûi thaáu hieåu boån

phaän vaø traùch nhieäm cuûa con ngöôøi laø phaûi

chaáp nhaän ñem laïi söï soáng söï bình an vaø haïnh

phuùc cho mình, cho ngöôøi vaø cho taát caû söï soáng

treân haønh tinh naøy, chöù khoâng cho rieâng ai caû.


Chính nhöõng teä naïn xaõ hoäi: troäm caép,

cöôùp cuûa, gieát ngöôøi, maõi daâm, hieáp daâm, xì ke

ma tuùy, röôïu cheø, huùt chích, thuoác phieän, tai

naïn giao thoâng xaûy ra khaép nôi treân toaøn caàu

laø do neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû soáng

khoâng laøm khoå mình, khoâng laøm khoå ngöôøi

chöa coù ngöôøi thaép saùng vaø tieáp noái. Ngoïn ñuoác

ñaïo ñöùc nhaân baûn aáy ñaõ ñöôïc ñöùc Thích Ca

Maâu Ni soi roïi moät caùch roõ raøng. Bôûi ñöùc Thích

Ca Maâu Ni daùm noùi maïnh, noùi thaúng nhöõng caùi

sai cuûa loaøi ngöôøi, cuûa ngöôøi xöa, nhaát laø cuûa

caùc toân giaùo.

Nhö chuùng ta ñaõ bieát, ñaâu phaûi caùi gì cuûa

ngöôøi xöa ñeàu ñuùng heát. Ngöôøi xöa cuõng chæ laø

con ngöôøi nhö chuùng ta ngaøy nay maø thoâi, bôûi

vaäy nhöõng tö töôûng sai trong thôøi naøo cuõng coù.

Coù ñuùng nhö vaäy khoâng quyù vò?

Cho neân, chuùng ta phaûi saùng suoát nhaän

ñònh vaø maïnh daïn deïp boû nhöõng caùi sai, nhöõng

caùi sai laø nhöõng caùi laøm ñau khoå cho mình, ñau

khoå cho ngöôøi vaø laøm ñau khoå cho taát caû chuùng

sinh; coøn nhöõng caùi khoâng sai laø nhöõng caùi

ñem laïi söï an vui vaø haïnh phuùc cho mình, cho

ngöôøi vaø cho taát caû chuùng sinh. Nhöõng caùi ñoù

chuùng ta neân döïng laïi vaø goït duõa laøm cho noù

hoaøn myõ hôn, toát ñeïp hôn ñeå aùp duïng vaøo cuoäc

soáng con ngöôøi, khieán cho chuùng ta ngaøy ngaøy

soáng trong söï bình an, yeân vui vaø haïnh phuùc.


84

Cho neân, moïi ngöôøi haõy ñoaøn keát sieát chaët

voøng tay, cuøng nhau xaây döïng cho nhaân loaïi

moät neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû maø toå

tieân, oâng cha chuùng ta töø Ñoâng sang Taây, töø

Nam sang Baéc ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta moät gia

taøi ñaïo ñöùc ñoà soä vó ñaïi, nhöng noù coøn ñang dôû

dang. Vì theá chuùng ta phaûi coù traùch nhieäm vaø

boån phaän thanh loïc laïi nhöõng gì ñuùng vaø nhöõng

gì khoâng ñuùng.

Ñuùng laø ñuùng nhö theá naøo? Vaø sai laø sai

nhö theá naøo?

Khi ñaët ra caâu hoûi nhö vaäy thì phaûi coù caâu

traû lôøi thích ñaùng. Ñuùng laø thieän phaùp, laø ñaïo

ñöùc, laø khoa hoïc. Neáu ñuùng thieän phaùp, ñuùng

ñaïo ñöùc vaø ñuùng khoa hoïc thì nhöõng haønh ñoäng

vaø vieäc laøm khoâng mô hoà tröøu töôïng, khoâng meâ

tín dò ñoan, khoâng laøm khoå mình, khoâng laøm

khoå ngöôøi vaø khoâng laøm khoå taát caû chuùng sinh.

Coøn ngöôïc laïi nhöõng ñieàu noùi treân laø thieáu

thieän phaùp, laø thieáu ñaïo ñöùc, laø phaûn khoa hoïc,

neân thöôøng mô hoà tröøu töôïng, meâ tín dò ñoan,

v.v..

Duø cho taát caû nhöõng ñieàu naøy laø moät

truyeàn thoáng laâu ñôøi vôùi nhöõng tö töôûng vaên

hoùa meâ tín, laïc haäu ñaõ laøm hao toán tieàn cuûa,

gieát haïi sinh linh ñeå cuùng teá, noù ñaõ trôû thaønh

moät phong tuïc taäp quaùn thöôøng laøm khoå mình,


laøm khoå ngöôøi, nhöng toå tieân, oâng baø cuûa chuùng

ta khoâng boû ñöôïc.

Ñöùng tröôùc nhöõng phong tuïc taäp quaùn phi

ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû, phaûn khoa hoïc

thì chuùng ta phaûi maïnh daïn chæ thaúng, noùi

thaúng, khoâng nhaân nhöôïng. Duø chính ñoù laø moät

truyeàn thoáng laâu ñôøi nhaát cuûa ñaát nöôùc, daân

toäc, nhöng khi noù laø vaên hoùa laïc haäu, meâ tín

gaây nhieàu phieàn phöùc toán hao vaø laøm khoå moïi

ngöôøi, moïi vaät thì caàn neân deïp boû. Nhöng deïp

boû phaûi kheùo leùo, thieän xaûo, coù nghóa laøm cho

töø meâ tín bieán trôû thaønh chaùnh tín, ñaïo ñöùc; töø

laïc haäu mô hoà trôû thaønh tieán boä khoa hoïc,

trong nhöõng ñieàu ñoù cuõng coù ñieàu khoâng caàn

thay ñoåi maø phaûi boû haún.

Chính nhöõng phong tuïc taäp quaùn meâ tín,

laïc haäu trong daân gian coäng theâm nhöõng kieán

giaûi, töôûng giaûi aûo giaùc, mô hoà, tröøu töôïng cuûa

caùc heä phaùi toân giaùo khaùc nhau treân haønh tinh

naøy nhö giaùo lyù aûo töôûng cuûa Ñaïi thöøa, Thieàn

toâng, Maät toâng, Tònh Ñoä toâng, vaø giaùo lyù kieán

giaûi cuûa Nam toâng, thaàn hoïc Coâng giaùo taïo

thaønh moät taám chaén bình phong laøm cho neàn

ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû daïy ngöôøi coù moät

ñôøi soáng cao thöôïng, ñeïp ñeõ, luoân ñem laïi söï

bình an, yeân vui cho moïi ngöôøi theá maø khoâng

trieån khai ñöôïc, maø coøn bò dìm maát, vì vaäy maø

loaøi ngöôøi chòu quaù nhieàu khoå ñau.


86

Treân ñôøi naøy duy nhaát chæ coù BOÁN CHAÂN

LYÙ cuûa loaøi ngöôøi maø ñöùc Thích Ca Maâu Ni ñaõ

ra coâng khai ngoä giuùp loaøi ngöôøi thaáu hieåu boán

söï thaät cuûa kieáp ngöôøi. Boán chaân lyù naøy laø moät

söï thaät khoâng moät ngöôøi naøo daùm phuû nhaän,

coøn taát caû nhöõng giaùo phaùp khaùc quyù vò neân

caûnh giaùc, vì noù thieáu söï chaân thaät, thieáu ñaïo

ñöùc, phi khoa hoïc, v.v..

Chæ coù giaùc ngoä boán söï thaät naøy thì cuoäc

ñôøi môùi mong ra khoûi moïi söï ñau khoå, aùc phaùp

seõ khoâng coøn quaáy nhieãu, con ngöôøi môùi bieát

thöông yeâu nhau chaân thaät. Vaø nhö vaäy thì teä

naïn xaõ hoäi seõ chaám döùt.


Noùi ñeán ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû laø

phaûi noùi caùc phaùp voâ thöôøng. Trong theá gian

naøy khoâng coù phaùp naøo thöôøng haèng baát bieán.

Caùc phaùp thöôøng thay ñoåi theo quy luaät nhaân

quaû, ngaøy nay nhö theá naøy nhöng ngaøy mai laïi

khaùc ñi. Söï khaùc ñi laø luaät voâ thöôøng. Ngöôøi

môùi sinh khoâng gioáng ngöôøi giaø, do ñoù chuùng ta

bieát caùc phaùp voâ thöôøng. Cho neân, söï sinh dieät

nay coøn mai maát cuõng laø luaät voâ thöôøng. Ngöôøi

am hieåu luaät voâ thöôøng cuûa caùc phaùp thì khi

ñöùng tröôùc caûnh sinh ly töû bieät hoï chaúng nao

nuùng taâm, hoï chaúng buoàn khoå, vì hoï bieát coù

sinh töùc coù töû, hoâm nay soáng nhöng ngaøy mai


seõ cheát, ñoù laø luaät voâ thöôøng khoâng ai ra khoûi

caûnh naøy. Tröø ra nhöõng ngöôøi tu chöùng quaû VOÂ

LAÄU thì môùi khoâng bò chi phoái trong ñaïo luaät

voâ thöôøng naøy.

Cho neân, caùc con neân nhôù kyõ: “CAÙC PHAÙP

VOÂ THÖÔØNG, KHOÂNG COÙ PHAÙP NAØO LAØ TA, LAØ

CUÛA TA, LAØ BAÛN NGAÕ CUÛA TA”. Haõy nhôù thöôøng

xuyeân quaùn xeùt caâu naøy cho thaám nhuaàn thì

cuoäc ñôøi naøy seõ khoâng coøn khoå ñau nöõa. Ñoù laø

caùc con bieát thöông mình, khoâng laøm khoå

mình. Chuùc caùc con thaønh coâng.

--o0o--

Ñoaïn 7

“Cuoái naêm hoïc ñoù, coâ beù hoïc sinh lôùp 8

ñaõ laøm meï, baét ñaàu taäp taønh laøm moïi thöù, tay

caàm vieát hoïc baøi, tay kia maõi mieát ñöa noâi.

Cuõng vì theá vieäc hoïc cuûa O giôø ñaây cuõng vaát vaû

hôn nhieàu”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Quaû Traû Vay (Ñôøi laø moät bieån khoå).


Ñoïc qua ñoaïn vaên treân chuùng ta raát xuùc

ñoäng vaø thöông caûm tröôùc hoaøn caûnh cuûa chaùu


88

O. Chaùu môùi hoïc lôùp 8 maø baây giôø ñaõ laøm meï,

tay ñöa con, tay caàm buùt vaø coøn laøm nhieàu vieäc

khaùc nöõa cho cuoäc soáng, thaät laø vaát vaû vaø cay

ñaéng voâ cuøng. Ai ñaõ laøm ra côù söï naøy?

Nhìn hoaøn caûnh cuûa chaùu O, moïi ngöôøi

ñeàu leân aùn oâng Laâm, khoâng coù moät ngöôøi naøo

tha thöù oâng ñöôïc. OÂng laø con ngöôøi chöù ñaâu

phaûi con thuù vaät, moät con ngöôøi lôùn tuoåi ñaùng

cha, ñaùng chuù maø coù haønh ñoäng taø daâm, soáng

voâ ñaïo ñöùc, voâ lieâm sæ nhö vaäy?

Ñuùng vaäy, con ngöôøi khoâng laøm chuû taâm,

khoâng thaéng noåi loøng taø daâm cuûa mình thì coù

khaùc gì laø con thuù vaät, oâng ñaõ gaây ra nhieàu

ñieàu ñau khoå cho mình, cho nhieàu ngöôøi khaùc

nöõa. Cho neân, chæ moät phuùt taø daâm laø ñeå laïi

ngaøn naêm ñau khoå, vaø coøn maõi maõi bao kieáp

ñôøi khoå ñau nöõa.

Toäi nghieäp chaùu O, moät chaùu beù thô ngaây,

hoàn nhieân trong traéng, tuoåi coøn hoïc troø, theá maø

baây giôø phaûi ru con nguû, phaûi caàm vieát soaïn

baøi, laøm baøi vaø hoïc taäp, tröôùc caûnh naøy lieäu

chaùu O coù coøn ñuû söùc hoïc taäp vöôït qua nöõa

khoâng? Chaéc chaén roài ñaây cuõng phaûi boû hoïc maø

thoâi.

“Ñöôøng ñôøi laém neûo choâng gai,

Ruûi thay moät böôùc traùch ai baây giôø”


Thaät laø cay ñaéng voâ cuøng, quyù vò coù thaáy

chaêng? Do ñaâu maø coù hoaøn caûnh soáng ñau khoå

nhö theá naøy? Do ñaâu maø phaûi ra noâng noãi nhö

theá naøy? Coù phaûi chaêng laø do taâm DAÂM DUÏC

khoâng quyù vò?

Chuùng ta leân aùn oâng Laâm laø leân aùn caùi

ngoïn cuûa toäi loãi, coøn caùi goác toäi loãi cuûa noù laø gì?

Caùi goác toäi loãi cuûa noù laø taâm DAÂM DUÏC nhö treân

ñaõ noùi.

Daâm duïc laø goác sinh ra muoân ngaøn toäi loãi.

Hieän töôïng cuûa noù laø gì? Hieän töôïng cuûa noù laø

söï boäc loä vaø phaùt trieån maïnh qua loái soáng tha

hoùa cuûa caùc chaùu gaùi, chaùu trai aên chôi, leâu

loång, beâ tha, truïy laïc, v.v.. Hieän giôø ñeán nôi

ñaâu cuõng thaáy caùc chaùu gaùi aên maëc hôû hang. Coù

leõ caùc chaùu cho ñoù laø “mode” hôïp thôøi trang

nhaát phaûi khoâng? Neân baét chöôùc nhau aên maëc

hôû hang ñeå laøm ñeïp. Baøy da, hôû thòt, khoe tay,

khoe chaân, baøy ngöïc, baøy moâng, v.v.. Coù ñuùng

nhö vaäy khoâng caùc chaùu? Chính caùc chaùu chòu

aûnh höôûng vaên hoùa ñoài truïy saéc duïc Taây

phöông. AÊn maëc hôû hang chöùng toû caùc chaùu

cuõng ham thích saéc duïc. Cho neân, môùi thích

baøy da, hôû thòt cho ngöôøi khaùc phaùi xem, töùc laø

caùc chaùu ñaõ khieâu daâm gôïi duïc cho chính mình

vaø cho ngöôøi.


90

Noùi veà toäi hieáp daâm thì caùc chaùu laø chaùnh

phaïm vaø ngöôøi hieáp daâm môùi laø toøng phaïm.

Cho neân, phaùp luaät Nhaø nöôùc keâu aùn ngöôøi

hieáp daâm moät naêm tuø thì phaûi keâu aùn ngöôøi

khieâu daâm hai naêm tuø.

Ñaët ra luaät phaùp laø ñeå baûo veä neàn ñoäc laäp

Toå quoác; laø ñeå giöõ gìn traät töï an ninh ñaát nöôùc;

laø ñeå dieät tröø nhöõng teä naïn xaõ hoäi, thì phaùp

luaät phaûi dieät tröø caùi goác sinh ra muoân ñieàu baát

an, chöù khoâng phaûi dieät tröø caùi ngoïn. Coù ñuùng

nhö vaäy khoâng caùc chaùu?

Neáu caùc chaùu laø ngöôøi soáng hoaøn toaøn

ñuùng theo truyeàn thoáng vaên hoùa Vieät Nam thì

caùc chaùu khoâng bao giôø aên maëc hôû hang, boù saùt

ngöôøi. Vôùi chieác aùo daøi Vieät Nam, maëc vaøo

trang nhaõ, kín ñaùo, ñeïp ñeõ. Coù ñuùng nhö vaäy

khoâng caùc chaùu?

Caùc chaùu coù troâng thaáy y phuïc cuûa ngöôøi

Vieät Nam khoâng? Töø chieác aùo baø ba ñeán chieác

aùo daøi raát daân toäc tính, trang nhaõ, kín ñaùo,

maøu saéc haøi hoøa, thanh lòch, chuyeân thuaàn moät

maøu: xanh laø xanh, vaøng laø vaøng, naâu laø naâu,

traéng laø traéng, ñen laø ñen, xaùm tro laø xaùm tro,

chöù ñaâu coù nhöõng chieác vaùy, y, aùo lai Taøu, lai

Myõ, lai Taây, lai daân toäc thieåu soá treân caùc vuøng

cao nguyeân.


Caùc chaùu coù thaáy chaêng? Ñôøi soáng cuûa daân

toäc thieåu soá coøn laïc haäu: khoá, quaàn, aùo, chaên,

cuûng, y, vaùy thöôøng deät xen laãn nhieàu maøu

xanh ñoû, ñen vaøng, laèn doïc, laèn ngang vaø nhieàu

hình aûnh boâng hoa, chim, coø, meøo, choù, loá laêng,

thoâ loã, raèn ri, loøe loeït troâng gioáng nhö vöôøn

hoa bieát ñi; troâng gioáng nhö moät khu röøng caây

coû boâng hoa laù, ñoäng vaät hoang daïi bieát ñi, v.v..

Thôøi ñaïi cuûa chuùng ta hieän giôø laø thôøi ñaïi

kieán thöùc khoa hoïc, thì vieäc kieán thöùc thaåm myõ

phaûi nhö theá naøo? Khoâng leõ ñaàu oùc kieán thöùc

thaåm myõ cuûa chuùng ta hieän giôø coøn ôû thôøi ñaïi

aên loâng ôû loã, coøn ôû thôøi ñaïi aên maëc traàn truïi

nhö thôøi boä laïc nöõa sao?

AÊn maëc kín ñaùo laø neáp soáng ñaïo ñöùc ly

tham saéc duïc. Caùc chaùu coù bieát khoâng?

Veû ñeïp aên maëc kín ñaùo khieán cho moïi

ngöôøi kính troïng, toân quyù; coøn aên maëc hôû hang

boù saùt ngöôøi, ngöôøi ta seõ ñaùnh giaù trò caùc chaùu

nhö loaïi gaùi ñöùng ñöôøng, loaïi gaùi nhaûy, gaùi maõi

daâm. Caùc chaùu coù bieát khoâng?

Con nhaø coù giaùo duïc, coù ñaïo ñöùc ra ñöôøng

cuõng nhö ôû trong nhaø ñeàu aên maëc kín ñaùo, chæ

coù nhöõng con nhaø thieáu giaùo duïc, voâ vaên hoùa,

khoâng ñaïo ñöùc thì môùi aên maëc hôû hang, boù saùt

ngöôøi nhö vaäy.


92

Baûn chaát con ngöôøi ai cuõng coù taâm daâm

duïc, nhöng ngöôøi ta bieát laøm chuû noù khoâng ñeå

noù laøm chuû taâm mình. Vì theá aên maëc kín ñaùo

cuõng laø phöông phaùp laøm chuû taâm daâm duïc

mình caùc chaùu aï! Coøn caùc chaùu aên maëc hôû hang

hay boù saùt ngöôøi laø caùc chaùu bò taâm daâm duïc

sai khieán, caùc chaùu laøm noâ leä cho taâm daâm duïc.

Caùc chaùu coù bieát khoâng?

Daâm duïc laø moät aùc phaùp, noù seõ mang laïi

cho loaøi ngöôøi bao nhieâu laø khoå ñau. Caùc chaùu

cöù nghó xem, do töø taâm daâm duïc caùc chaùu môùi

sinh taâm thöông yeâu giöõa trai gaùi. Khi môùi laäp

gia ñình, chæ coù maáy ngaøy ñaàu goïi laø haïnh

phuùc, laø vì hai ngöôøi kheùo che ñaäy, tuyø thuaän

vôùi nhau, nhöng sau naøy nhöõng thoùi quen taïp

khí nghieäp baùo nhieàu ñôøi seõ loä hình, chöøng ñoù

nhaân naøo quaû naáy caùc chaùu phaûi traû vay. Cho

neân, nhöõng ngaøy haïnh phuùc khoâng laâu ñaâu caùc

chaùu aï! Chæ trong choác laùt maø thoâi. Nhaân quaû

noù seõ ñeán, chöøng ñoù haïnh phuùc cuûa caùc chaùu

nhö giaác moäng, baáy giôø chæ laø moät söï chòu ñöïng

ñeå soáng. Cho neân, khi laäp gia ñình caùc chaùu

töôûng laø haïnh phuùc, thaät söï haïnh phuùc löùa ñoâi

nhö nöôùc chaûy qua caàu, nhö maây noåi giöõa trôøi,

nhö phuø dung sôùm nôû toái taøn caùc chaùu aï!

Khi laäp gia ñình xong caùc chaùu nhö con

traâu, con boø ñaõ bò xoû muõi, ñaâu coøn tuoåi thô hoàn

nhieân trong traéng muoán ñi ñaâu thì ñi cuõng


ñöôïc. Duø tuoåi thô caùc chaùu coøn ôû vôùi cha meï, coù

söï caám ñoaùn, la raày caùc chaùu ñi chôi boû hoïc

haønh hoaëc boû coâng aên vieäc laøm, nhöng cha meï

ñaâu coù ghen tuoâng nhö choàng. Choàng ghen

tuoâng ñaùnh ñaäp chöûi maéng thoâ baïo, chæ caàn

uoáng vaøo vaøi ly röôïu laø coù vieäc côm khoâng laønh

canh khoâng ngoït, laø gia ñình nhö ñòa nguïc. Coù

ñuùng nhö vaäy khoâng caùc chaùu?

Daâm duïc coøn ñem laïi söï ñau khoå voâ cuøng.

Coù choàng phaûi mang thai roài sinh con. Mang

thai sinh con ñaâu phaûi laø haïnh phuùc, ñoù laø moät

söï ñau khoå. Sinh con roài phaûi nuoâi con cho lôùn

khoân. Chuùng lôùn khoân khoâng nghe lôøi daïy baûo

cuûa caùc chaùu, caùc chaùu coù töùc giaän, coù ñau khoå,

coù buoàn phieàn khoâng?

Bieát bao söï ñau khoå, phieàn naõo xaûy ra

trong gia ñình cho ñeán khi naøo caùc chaùu xuoâi

tay ñi vaøo loøng ñaát laïnh, nhöng chöa heát khoå

ñaâu caùc chaùu aï! Vì taâm daâm duïc caùc chaùu chöa

ñoaïn dieät, neân taâm daâm duïc theo nghieäp sinh

töû luaân hoài. Do nghieäp daâm duïc caùc chaùu tieáp

tuïc taùi sinh vaø khi sinh ra roài ñöôïc nuoâi lôùn leân

trong muoân ngaøn ñau khoå, lôùn leân do taâm daâm

duïc caùc chaùu laïi coù choàng roài tieáp dieãn trong

voøng tuaàn hoaøn sinh dieät maõi maõi trong söï khoå

ñau voâ löôïng kieáp maø khoâng bieát bao giôø ra.

Vaäy nguyeân nhaân ñau khoå khoâng phaûi laø taâm

saéc duïc sao, caùc chaùu aï!?


94

Cho neân, aên maëc hôû hang vaø boù saùt ngöôøi

laø bieåu hieän taâm ham thích saéc duïc, maø saéc duïc

laø söï khoå ñau cuûa kieáp ngöôøi. Vaäy caùc chaùu coù

muoán thoaùt khoå ñau khoâng? Neáu muoán thoaùt

khoå thì saéc duïc phaûi dieät tröø, dieät tröø saéc duïc laø

caùc chaùu haõy aên maëc kín ñaùo, phaûi bieát nhöõng

phöông phaùp ngaên chaën vaø dieät tröø taän goác thì

cuoäc ñôøi môùi chaám döùt taùi sinh luaân hoài.

III- KEÁT LUAÄN VAØ AÙP DUÏNG

Noùi veà ñaïo ñöùc nhaân quaû thì phaûi hieåu

luaät nhaân quaû laø luaät vay traû. Coù vay thì phaûi

coù traû, coù nghóa laø vay nhö theá naøo thì traû nhö

theá naáy.

Ví duï 1: Vay tieàn thì phaûi traû laïi tieàn vaø

phaûi traû theâm tieàn lôøi.

Ví duï 2: Vay vaøng baïc thì phaûi traû vaøng

baïc maø coøn phaûi traû theâm tieàn lôøi.

Ví duï 3: Vay coâng söùc lao ñoäng thì phaûi

traû laïi coâng söùc lao ñoäng maø ngöôøi ñôøi goïi laø

ñoåi coâng hay vaàn coâng.

Theo quy luaät nhaân quaû laøm moät vieäc aùc

thì phaûi traû möôøi laàn khoå ñau, vay thì phaûi traû

maø traû caû lôøi laãn voán chöù khoâng phaûi chæ coù traû

lôøi hay chæ coù traû voán maø thoâi. Cho neân, noùi

vay moät traû 10 laø vaäy.


Bôûi vaäy caùc con ñöøng neân vay thì caùc con

ñaâu phaûi traû, maø heã coù vay thì phaûi coù traû, caùc

con khoâng chaïy troán ñaâu khoûi luaät vay traû cuûa

nhaân quaû. Nhö luaät vay traû cuûa ngaân haøng, neáu

caùc con khoâng traû thì ngaân haøng seõ tòch thu

nhaø cöûa, ruoäng ñaát, taøi saûn, v.v.. vaø coøn phaûi ñi

tuø toäi. Coøn neáu caùc con khoâng vay nôï thì khoâng

phaûi traû nôï cho ai caû. Khoâng muoán vay traû

trong luaät nhaân quaû thì caùc con phaûi theo

phöông phaùp soáng maø ñöùc Phaät ñaõ chæ daïy roõ

raøng: “NGAÊN AÙC DIEÄT AÙC PHAÙP, SINH THIEÄN

TAÊNG TRÖÔÛNG THIEÄN PHAÙP”, hay: “CAÙC PHAÙP

AÙC KHOÂNG NEÂN LAØM, NEÂN LAØM CAÙC PHAÙP

THIEÄN”. Caùc con coù nhôù chöa?

--o0o--

Ñoaïn 8

“Boá cuûa beù O, oâng Hoaøng Ñöùc Laõm cho

bieát: Sau khi chaùu O keå laïi söï vieäc, gia ñình

oâng heát söùc baát ngôø, vì giöõa oâng Laâm vaø gia

ñình laø choã thaân tình, oâng vaø oâng Laâm laø baïn

thaân cuûa nhau, xem nhau nhö laø anh em keát

nghóa. Khi bieát chuyeän, oâng ñaõ goïi oâng Laâm

sang ñeå noùi chuyeän, nhöng oâng Laâm khoâng

sang neân oâng trình leân coâng an xaõ, nhöng roài


96

oâng aáy ñaõ troán khoûi ñòa phöông”. Caâu naøy daïy

ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Thieáu Ñöùc Töï Chuû YÙ Haønh.


OÂng Laâm tuoåi ñaùng nhö cha maø khoâng töï

chuû ñöôïc taâm saéc duïc, neân coù nhöõng haønh ñoäng

toài teä môùi ra noâng noãi naøy, môùi laøm mình khoå

vaø moïi ngöôøi khoå. Thaät laø ñaùng traùch, ñaùng

cheâ, laøm coâ baùc maø khoâng xöùng ñaùng.

Saéc duïc coù haïnh phuùc gì ñaâu? Chæ trong

moät giaây khoâng laøm chuû ñöôïc taâm, noù seõ ñöa

bao nhieâu ngöôøi xuoáng ñòa nguïc. Coù ñuùng nhö

vaäy khoâng quyù vò?

Saéc duïc ñöøng xem thöôøng noù, noù laø aùc

phaùp gheâ gôùm laém quyù vò aï! Chæ coù nhöõng

ngöôøi ngu si môùi ham thích noù. Ñaáy, quyù vò cöù

xem nhöõng chaùu gaùi aên maëc hôû hang hoaëc boù

saùt ngöôøi, baøy ngöïc, baøy tay, baøy da, hôû thòt...

ñang ñi ngoaøi ñöôøng phoá, trong chôï, treân væa

heø, trong coâng vieân. Ñoù laø caùc chaùu ñang noùi

thaúng vôùi moïi ngöôøi bieát raèng: Caùc chaùu raát öa

thích daâm duïc vaø kheâu gôïi taâm daâm duïc cuûa

caùc anh, caùc chuù vaø caùc baùc, v.v..

Chính caùc chaùu aên maëc hôû hang boù saùt

ngöôøi bò hieáp daâm laø phaûi, vì aên maëc nhö vaäy


laø caùc chaùu môøi ngöôøi ta, sao caùc chaùu coøn ñi

thöa kieän ai? Neáu phaùp luaät Nhaø nöôùc keâu aùn

boû tuø nhöõng ngöôøi hieáp daâm vaø hieáp daâm treû

em thì Nhaø nöôùc phaûi keâu aùn boû tuø nhöõng

ngöôøi aên maëc hôû hang hoaëc aên maëc boù saùt

ngöôøi. Vì ñoù laø nhöõng haønh ñoäng khieâu daâm gôïi

duïc, vì chính söï khieâu daâm gôïi duïc khieán cho

ngöôøi khaùc phaùi khoâng theå kieàm cheá laøm chuû

taâm daâm duïc cuûa mình ñöôïc, töø ñoù môùi phaïm

phaùp hieáp daâm. Caùc chaùu coù bieát khoâng? Toäi loãi

aáy chính caùc chaùu taïo ra.

Nguyeân nhaân cuûa nhöõng vuï hieáp daâm laø

do phaùi nöõ aên maëc hôû hang hoaëc boù saùt ngöôøi.

Cho neân, muoán chaám döùt teä naïn hieáp daâm vaø

hieáp daâm treû em thì Nhaø nöôùc ra leänh baét

nhöõng phuï nöõ aên maëc hôû hang hoaëc aên maëc boù

saùt ngöôøi, phaït tieàn töø 1 trieäu ñoàng ñeán 10

trieäu ñoàng, neáu laàn thöù hai coøn taùi phaïm thì

keâu aùn töø 1 thaùng ñeán 3 thaùng tuø treo, neáu coøn

vi phaïm laàn thöù ba thì cho ñi caûi taïo hoïc ñöùc

haïnh ly daâm duïc, khi naøo chaáp nhaän aên maëc

kín ñaùo thì cho veà hoøa ñoàng vaøo cuoäc soáng cuûa

moãi ngöôøi.


Muoán laøm chuû ñöôïc taâm mình laø moät ñieàu

khoù, vì vaäy chuùng ta phaûi bieát caùch thöùc soáng

laøm chuû taâm mình. Muoán soáng vôùi ñöùc töï chuû


98

thì haøng ngaøy chuùng ta phaûi trau doài tri kieán

vaên hoùa ñöùc haïnh nhaân baûn - nhaân quaû. Nhöng

khi tri kieán ñaõ thoâng suoát luaät nhaân quaû vaø ñaïo

ñöùc nhaân baûn thì coù theå vaãn chöa ñuû söùc bình

tónh khi coù aùc phaùp taán coâng, vì theá caùc con

neân taäp luyeän söùc ñònh tónh. Vaäy muoán coù söùc

ñònh tónh thì phaûi tu taäp phaùp moân naøo?

Muoán coù ñuû söùc bình tónh tröôùc caùc aùc

phaùp thì phaûi sieâng tu taäp Chaùnh Nieäm Tónh

Giaùc thaân haønh noäi vaø thaân haønh ngoaïi.

Tu taäp Chaùnh Nieäm Tónh Giaùc thaân haønh

noäi laø nhieáp taâm trong hôi thôû bình thöôøng. Tu

taäp Chaùnh Nieäm Tónh Giaùc thaân haønh ngoaïi laø

nhieáp taâm ñi kinh haønh. Hai phaùp naøy keát hôïp

laïi thaønh phaùp tu taäp reøn luyeän nghò löïc, coù

nghóa laø ñi kinh haønh 10 böôùc vaø ngoài xuoáng

hít thôû 5 hôi thôû, tu taäp nhö vaäy ñuùng 30 phuùt

môùi xaû nghæ. Ngaøy naøo cuõng sieâng naêng tu taäp,

ít nhaát phaûi tu taäp moät laàn trong ngaøy vaø

nhieàu nhaát laø 4 laàn trong moät ngaøy. Tu taäp nhö

vaäy hoân traàm thuøy mieân cuõng khoâng coøn vaø söùc

bình tónh raát ñaày ñuû, khi ñöùng tröôùc caùc aùc

phaùp noù vaãn thaûn nhieân, taâm baát ñoäng, thanh

thaûn, an laïc vaø voâ söï. Nhôø ñoù chuùng ta môùi

thaáy Phaät phaùp raát vi dieäu.

--o0o--


Ñoaïn 9

“Trao ñoåi veà söï vieäc treân, anh Traàn Vaên

Toøng - Tröôûng coâng an xaõ Soâng Xoaøi cho bieát:

Khi gia ñình oâng Hoaøng Ñöùc Laõm toá caùo söï

vieäc chaùu O bò oâng Hoà Ngoïc Laâm haõm hieáp daãn

ñeán coù thai, coâng an xaõ ñaõ môøi oâng Laâm leân ñeå

khai thaùc, nhöng oâng aáy khaêng khaêng töø choái.

Thaáy söï vieäc vöôït quaù thaåm quyeàn, coâng an xaõ

ñaõ chuyeån toaøn boä hoà sô söï vieäc leân coâng an

huyeän, coâng an tænh ñeå ñieàu tra laøm roõ, nhöng

oâng Hoà Ngoïc Laâm ñaõ troán khoûi ñòa phöông.

Hieän nay, CQÑT coâng an tænh Baø Ròa - Vuõng

Taøu ñaõ coù quyeát ñònh truy naõ ñoái vôùi oâng Hoà

Ngoïc Laâm (SN 1944, nguï aáp 3, xaõ Soâng Xoaøi ,

huyeän Taân Thaønh, Baø Ròa - Vuõng Taøu) vì “ñaõ coù

haønh vi hieáp daâm treû em, laøm naïn nhaân coù

thai, sinh con...”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Hieän Kieáp Quaû Hieän Kieáp.


Haønh ñoäng hieáp daâm treû em coù thai cuûa

oâng Laâm khoâng theå troán khoûi toäi, sôùm muoän gì

coâng an cuõng baét vaø laõnh aùn tuø ít nhaát cuõng töø

10 naêm hay nhieàu hôn nöõa.


100

Chính oâng khoâng laøm chuû ñöôïc taâm daâm

duïc neân ñeå laïi moät haäu quaû khoân löôøng. OÂng

phaûi boû xöù, boû vôï con, nhaø cöûa, taøi saûn vaø baûn

thaân phaûi troán chui, troán nhuûi nhö con choàn,

con caùo, luùc naøo taâm cuõng lo laéng sôï haõi, chæ

thaáy boùng daùng coâng an laø quaù sôï haõi. Phaûi

khoâng quyù vò?

Moät phuùt khoâng laøm chuû ñöôïc taâm daâm

duïc thì muoân vaøn söï khoå ñau vaây quanh. Baây

giôø oâng bieát laøm sao, chæ coøn coù nöôùc ra ñaàu thuù

vaø laõnh aùn tuø töø 10 naêm, phaït tieàn danh döï vaø

tieàn nuoâi con cuûa chaùu O ñeán khi tröôûng thaønh.

Duø oâng coù ôû tuø bao laâu vaø boài hoaøn danh

döï vaø tieàn nuoâi con cuûa chaùu O bao nhieâu ñi

nöõa thì cuoäc ñôøi cuûa chaùu O coù coøn gì ñaâu nöõa

ñeå maø noùi. Phaûi khoâng quyù vò? Moät daáu aán

trong ñôøi cuûa chaùu O bieát bao giôø phai môø.

Bôûi vaäy, trong moät ñaát nöôùc ñang môû cöûa

xaây döïng neàn kinh teá hieän ñaïi hoaù khoa hoïc

coâng kyõ ngheä thì seõ ñoùn nhaän nhieàu luoàng vaên

hoùa toát cuõng nhö xaáu seõ traøn vaøo. Cho neân,

nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo ñaát nöôùc phaûi saùng suoát

nhaän ñònh roõ raøng nhöõng teä naïn xaõ hoäi xaûy ra

trong nöôùc laø do ñaïo ñöùc nhaân daân ñang xuoáng

caáp traàm troïng. Vì vaäy phaûi trang bò cho toaøn

daân moät neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû vaên

hoùa laønh maïnh, laøm toát ñeïp hôn nhöõng gì ñaõ


coù saün, ñeå tröôùc nhöõng luoàng vaên hoùa ñoài truïy,

meâ tín, laïc haäu cuûa caùc nöôùc traøn vaøo, nhôø coù

trang bò cho nhaân daân thoâng suoát ñaïo ñöùc nhaân

baûn neân taát caû nhöõng teä naïn hieáp daâm, hieáp

daâm treû em; nhöõng teä naïn maõi daâm, troäm caép,

cöôùp cuûa gieát ngöôøi; nhöõng teä naïn xì ke, ma

tuùy, huùt chích, röôïu cheø say xæn; nhöõng teä naïn

baøi baïc, gian laän vaø nhöõng baïo löïc gia ñình

trong nöôùc seõ khoâng xaûy ra.

Trong khi ñaát nöôùc ñang môû cöûa thì neàn

ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû caàn phaûi ñöôïc

trieån khai cho toaøn daân hoïc taäp. Ñoù laø trang bò

cho toaøn daân coù moät tinh thaàn ñaïo ñöùc saùng

suoát bieát nhaän ñònh roõ nhöõng luoàng vaên hoùa

ñoài truïy, laïc haäu, meâ tín, voâ ñaïo ñöùc ñeå traùnh

xa, khieán cho ñaát nöôùc ngaøy moät phoàn vinh

thònh trò, nhaân daân ñöôïc an cö laïc nghieäp.


Chuùng ta ai cuõng bieát nhaân hieän kieáp, quaû

hieän kieáp. Ví duï nhö moät ngöôøi ñi aên troäm, ñoù

laø nhaân hieän kieáp aên troäm, thì quaû hieän kieáp bò

moïi ngöôøi baét vaø ñaùnh ñaäp cho moät traän, roài hoï

giaûi ñeán coâng an, bò coâng an ñieàu tra vaø bò tuø

toäi, ñoù laø quaû hieän kieáp.

Khi hoïc ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû thì

moãi moãi haønh ñoäng chuùng ta ñeàu phaûi tö duy

suy nghó chín chaén ñeå bieát vieäc laøm naøo thieän,


102

vieäc laøm naøo aùc roài môùi baét ñaàu laøm, roài môùi

baét ñaàu noùi. Coù tö duy suy nghó chín chaén nhö

vaäy thì vieäc laøm hay lôøi noùi ñeàu thieän.

Caùc con neân nhôù kyõ: Vieäc laøm thieän laø

vieäc laøm hay lôøi noùi khoâng laøm khoå mình, khoå

ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh, coøn ngöôïc laïi

laø vieäc laøm aùc, lôøi noùi aùc thì neân traùnh xa, neáu

khoâng traùnh xa maø cöù laøm, cöù noùi thì haäu quaû

phaûi traû trong hieän kieáp khoâng troán chaïy ñi

ñaâu cho khoûi.

Ví duï: Moät ngöôøi gieát haïi vaø aên thòt chuùng

sinh thì quaû hieän kieáp thöôøng gaëp chuyeän

khoâng may nhö tai naïn, con caùi taät nguyeàn,

baûn thaân vaø nhöõng ngöôøi trong gia ñình thöôøng

beänh ñau.

Chuùng ta ñöôïc sinh ra treân ñôøi naøy, may

maén laïi gaëp ñöôïc chaùnh phaùp cuûa Phaät vaø

quyeát ñònh laøm theo lôøi cuûa Ngaøi: “Khoâng laøm

caùc phaùp aùc, neân laøm caùc phaùp laønh”. Neáu

chuùng ta soáng theo lôøi daïy cuûa Ngaøi thì moïi

ngöôøi soáng treân theá gian naøy seõ ñöôïc bình an

vaø haïnh phuùc bieát bao!

--o0o--


Ñoaïn 10

“Söï vieäc oâng Laâm gaây ra roài ñaây seõ coù

cô quan phaùp luaät xöû lyù, chæ toäi nghieäp cho

chaùu beù töø luùc sinh ra ñeán nay ñaõ gaàn moät naêm

tuoåi maø vaãn chöa coù teân, coøn ngöôøi meï tuoåi 16

ñang phaûi gaùnh chòu ñuû ñieàu thì cöù ngaïi nguøng

vôùi baïn beø, dö luaän vaø vieäc hoïc haønh töø ñoù

cuõng sa suùt”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Hieáu Sinh YÙ Haønh.


Thaät ñaùng thöông cho hai meï con chaùu O,

con sinh gaàn moät tuoåi maø meï chæ môùi 16 tuoåi,

thaät laø toäi nghieäp, vôùi töøng tuoåi aáy bieát laøm gì

nuoâi con. Tuoåi coøn hoïc troø, khoâng choàng maø coù

con thaät laø moät tuûi nhuïc voâ cuøng. Ñöùng tröôùc

hoaøn caûnh naøy ai maø khoâng xoùt thöông, phaûi

khoâng quyù vò?

Nhaân quaû ñôøi naøo chaùu O gieo ra sao thì

khoâng ai bieát, nhöng ñôøi nay chaùu O gaùnh chòu

thaät laø ñaùng thöông, vöøa soáng tuûi nhuïc vôùi chò

em baïn hoïc cuøng, vôùi haøng xoùm, nhöng cuõng

vöøa ñau khoå vaø coäng theâm nhöõng noãi lo toan:


104

roài ñaây bieát laáy gì ñeå soáng, bieát laáy gì ñeå nuoâi

con? Moät vieãn caûnh cuoäc ñôøi ñaày raãy khoå ñau.

Ñaáy, saéc duïc coù haïnh phuùc gì ñaâu? Coù sung

söôùng gì ñaâu? Theá maø sao moïi ngöôøi laïi ñaém

meâ saéc duïc?

Khoâng ñaém meâ sao laïi aên maëc hôû hang,

aên maëc boù saùt ngöôøi? Khoâng ñaém meâ sao laïi

hieáp daâm, hieáp daâm treû em? Khoâng ñaém meâ

sao trai gaùi öa thích nhau, caëp beø, caëp baïn gaây

bao toäi aùc moùc thai, naïo thai. Moùc thai, naïo

thai khoâng phaûi laø toäi gieát ngöôøi sao?

Moät xaõ hoäi vaên hoùa ñoài truïy vaø ñaïo ñöùc

ñang xuoáng caáp thì nhöõng thanh nieân vaø thanh

thieáu nieân nam nöõ laø maàm non töông lai cuûa

Toå quoác chòu aûnh höôûng xaáu neân baét chöôùc aên

maëc hôû hang, khieâu daâm gôïi duïc. Vì theá trai

gaùi tuoåi chöa tröôûng thaønh ñaõ caëp boà, caëp baïn,

töï mình ñöa vaøo ñöôøng toäi loãi naïo thai, phaù

thai. Ñoù laø moät toäi gieát ngöôøi maø laïi gieát chính

nhöõng ñöùa con cuûa mình.

Nhìn caûnh ñau xoùt naøy ai maø khoâng ñau

loøng, vì noãi ñau naøy khoâng phaûi cuûa rieâng ai

maø cuûa chung cuûa ñaát nöôùc.

Hôõi caùc chaùu thanh nieân vaø thanh thieáu

nieân nam nöõ Vieät Nam! Caùc chaùu haõy bieát


raèng: Saéc duïc laø moät phaùp cöïc aùc, noù gieát haïi

ñôøi cuûa caùc chaùu ñoù, noù xui khieán cho caùc chaùu

laøm nhöõng ñieàu toäi aùc taøy trôøi, laøm cha meï gieát

con. Caùc chaùu coù bieát khoâng? Noù seõ mang ñeán

bao nhieâu ñieàu toäi loãi vaø ñau khoå cho loaøi ngöôøi

treân haønh tinh naøy. Cho neân, ngöôøi coù söï hieåu

bieát, coù chuùt ít ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû

thì khoâng theå khoâng ñau loøng, xoùt daï thöông

cho nhöõng theá heä naøy vaø nhieàu theá heä mai sau

nöõa.

Vì theá ngay baây giôø chuùng ta haõy mau ñöa

neàn giaùo duïc ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû vaøo

hoïc ñöôøng vaø môû caùc lôùp hoïc xoùa naïn muø ñaïo

ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû trong thoân, xoùm, aáp,

ñeå toaøn daân hieåu roõ ñaïo ñöùc laø ñieàu quan troïng

trong cuoäc soáng cuûa loaøi ngöôøi. Chính nhôø noù

môùi ñem laïi söï bình an, haïnh phuùc cho con

ngöôøi. Vaäy ngay töø baây giôø, chuùng ta chuaån bò

söï giaùo duïc ñaøo taïo ñaïo ñöùc cho caùc em, caùc

chaùu thì coøn khoâng treã, neáu treã ngaøy naøo thì

em uùt, con chaùu cuûa chuùng ta seõ khoå ñau ngaøy

aáy vaø söï khoå ñau seõ khoâng theå löôøng ñöôïc.


Treân ñôøi naøy neáu ai cuõng soáng vôùi ñöùc

hieáu sinh thì theá gian naøy seõ laø Thieân Ñaøng,

Cöïc Laïc.


106

Muoán ñöôïc vaäy chuùng ta neân quaùn xeùt tö

duy veà söï soáng cuûa moïi ngöôøi, moïi loaøi vaät treân

traùi ñaát naøy: Con ngöôøi vaø con vaät ñeàu coù söï

soáng bình ñaúng nhö nhau, khoâng ai coù quyeàn

cöôùp söï soáng cuûa keû khaùc, vaät khaùc. Ñoù laø

quyeàn bình ñaúng soáng. Chæ coù con ngöôøi vì quaù

coá chaáp rieâng cho caù nhaân mình neân thöôøng

cöôùp ñi söï soáng cuûa ngöôøi khaùc (chieán tranh

nöôùc naøy ñaùnh chieám nöôùc khaùc), nhaát laø cöôùp

ñi söï soáng cuûa caùc loaøi thuù vaät (gieát haïi chuùng

laøm thöïc phaåm ñeå aên).

Cöôùp ñi söï soáng cuûa ngöôøi vaø cuûa loaøi vaät

khaùc laø vì chuùng ta chöa coù loøng yeâu thöông söï

soáng. Chöa coù loøng yeâu thöông söï soáng thì

chuùng ta töï laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø nhieàu

nhaát laø khoå caùc loaøi vaät khaùc. Muoán toân troïng

söï soáng bình ñaúng nhö nhau thì chuùng ta neân

taäp soáng vôùi ñöùc hieáu sinh, luoân luoân tha thöù vaø

yeâu thöông söï soáng cuûa ngöôøi khaùc vaø caùc loaøi

vaät khaùc. Ñoù laø moät söï soáng bình ñaúng, ngöôøi

vaø vaät nhö nhau.

ÔÛ ñaâu coù loøng yeâu thöông thì ôû ñoù coù söï

bình an, yeân vui vaø haïnh phuùc. Muoán coù söï

bình an, yeân vui vaø haïnh phuùc thì chuùng ta

phaûi bieát yeâu thöông nhau. Muoán yeâu thöông

nhau chaân thaät thì chuùng ta haõy quaùn xeùt taát


caû caùc phaùp treân theá gian naøy ñeàu laø voâ thöôøng,

vì taát caû caùc phaùp roài ñaây ñeàu hoaïi dieät khoâng

coøn moät vaät gì thöôøng haèng baát bieán treân haønh

tinh naøy nöõa. Vì theá, khoâng coù phaùp naøo laø ta,

laø cuûa ta, laø baûn ngaõ cuûa ta, nay coøn, ngaøy mai

maát, ñoù laø ñieàu chaéc chaén cuûa luaät voâ thöôøng,

roài ñaây coøn coù nhöõng gì nöõa ñaâu maø chuùng ta

laïi chaáp chaët cho laø cuûa mình. Do hieåu caùc

phaùp voâ thöôøng neân chuùng ta phaûi thöông yeâu

nhau, vaø nhö vaäy theá gian naøy chæ coøn laïi loøng

thöông yeâu laø vónh vieãn. Phaûi khoâng quyù vò?

Treân ñôøi naøy chæ vì tranh chaáp hôn thua

nhau maø chuùng ta ñaùnh maát loøng yeâu thöông.

Hôn thua nhau ñeå laøm gì khi moïi vaät ñeàu voâ

thöôøng, khoâng coù vaät gì treân theá gian naøy laø ta,

laø cuûa ta caû? Vì vaäy haõy thöông yeâu söï soáng cuûa

nhau vaø cuûa muoân loaøi thuù vaät. Ñoù laø ñieàu duy

nhaát ñem laïi söï bình an cho loaøi ngöôøi, cho

muoân loaøi vaïn vaät treân haønh tinh naøy.

Ngay töø baây giôø, chuùng ta haõy duøng loøng

yeâu thöông maø buoâng xaû vaø dieät taän goác caùc aùc

phaùp; haõy duøng loøng yeâu thöông maø dieät taän

goác baõn ngaõ cuûa ta. Neáu loøng yeâu thöông ngöï

trò trong taâm chuùng ta thì theá gian naøy laø söï

bình an voâ cuøng, voâ taän. Haõy coá gaéng leân caùc

con aï! Chæ coù soáng trong loøng yeâu thöông ngöôøi


108

vaø vaät thì môùi chính chuùng ta yeâu thöông söï

soáng. Treân haønh tinh naøy chæ coù söï soáng cuûa

moïi ngöôøi vaø moïi vaät laø voâ giaù, laø quyù nhaát,

khoâng coù gì so saùnh ñöôïc. Nhöng caùc con neân

nhôù, chæ coù loøng yeâu thöông môùi baûo veä vaät voâ

giaù naøy.


Baøi hoïc thöù ba:

Rèn Nhân Cách:


NỖI ĐAU SAU MỘT VỤ TAI NẠN

Nhìn beù Chu Nguyeãn Caåm Tieân (sn

1994) naèm baát ñoäng treân neàn phoøng troï nhö

con buùp beâ, hoûi gì cuõng khoâng bieát, aùnh maét voâ

hoàn cöù nhìn traân traân leân traàn nhaø, khieán ai

tôùi thaêm cuõng nhoùi loøng. Ngoài caïnh em laø

ngöôøi meï toäi nghieäp Nguyeãn Thò UÙt Hoa, ngöôøi

ñaõ traûi qua nhieàu thaêng traàm cuûa cuoäc ñôøi,

khuoân maët phôø phaïc, raõ rôøi. Gaàn moät naêm qua,

moãi khi coù ai hoûi thaêm ñeán con mình, loøng chò


110

laïi nhoùi ñau, nöôùc maét khoâng ngöøng tuoân rôi.

Chò khoâng theå queân ñöôïc caùi buoåi saùng hoâm aáy,

khi chò ñoùn nhaän moät hung tin.

Khoaûng 9 giôø ngaøy 16/3/2006, beù Tieân

ñang ñi boä treân quoác loä 1A gaàn nhaø troï ôû khu

phoá 3, phöôøng Bình Höng Hoaø B, quaän Bình

Taân, thì Traàn Theá Vaên (sn 1985, nguï khu phoá

8, phöôøng Hoá Nai, Bieân Hoaø, Ñoàng Nai) laùi

chieác xe taûi nheï BS: 60M-0047, treân ñöôøng do

thieáu quan saùt ñaõ ñuïng vaøo beù Tieân laøm em teù

ñaäp ñaàu xuoáng ñaát, bò thöông raát naëng. Sau

nhieàu thaùng ñieàu trò taïi beänh vieän Chôï Raãy, em

xuaát vieän veà nhaø vôùi thöông taät vónh vieãn 84%,

naõo boä bò lieät gaàn nhö hoaøn toaøn, giôø chæ coøn

soáng ñôøi soáng thöïc vaät. Cô quan caûnh saùt ñieàu

tra ñaõ khôûi toá vuï aùn, khôûi toá cho taïi ngoaïi bò

can Traàn Theá Vaên veà toäi “vi phaïm quy ñònh veà

ñieàu khieån phöông tieän giao thoâng ñöôøng boä”.

Maëc duø ñaõ veà nhaø, nhöng thaùng naøo beù

Tieân cuõng phaûi taùi khaùm. Thuoác men chi phí

leân ñeán hôn hai trieäu ñoàng/thaùng, trong khi

hoaøn caûnh cuûa chò Hoa raát khoù khaên. Töø Caàn

Thô, leân thaønh phoá kieám soáng roài laáy choàng, ly

hoân, moät mình chò daét hai ñöùa con rôøi khoûi nhaø

choàng ñi thueâ phoøng troï, laøm luïng nuoâi con.

Cuoäc soáng cuûa 3 meï con rau chaùo qua ngaøy, chò

mong töøng giôø caùc con cuûa mình lôùn leân ñöôïc

hoïc haønh, ñi laøm ñeå sôùm coù ñôõ ñaàn cho meï.


Theá nhöng mong moûi ñoù cuûa chò ñöôïc hoaøn

toaøn suïp ñoå khi beù Tieân bò tai naïn giao thoâng.

Phía gaây tai naïn ñaõ coù nhöõng boài thöôøng trong

quaù trình beù Tieân naèm vieän, nhöng keå töø khi

chaùu veà nhaø, gaàn moät naêm nay hoï khoâng ngoù

ngaøng tôùi. Toaøn boä taøi saûn coøm coõi cuûa meï con

ñaõ baùn saïch ñeå lo thuoác thang cho Tieân, nhöng

tình traïng cuûa beù ngaøy caøng xaáu ñi. Maët khaùc,

töø ngaøy con gaëp naïn, chò Hoa phaûi ôû nhaø chaêm

soùc cho con, khoâng ñi laøm ñöôïc, nguoàn thu

nhaäp vì theá cuõng maát. Hieän meï con chò Hoa

ñang gaëp raát nhieàu khoù khaên, trong khi ñoù vuï

aùn vaãn chöa ñöôïc cô quan baûo veä phaùp luaät

quaän Bình Taân ñöa ra xeùt xöû ñeå coù nhöõng phaùn

quyeát veà ñeàn buø daân söï.

Söùc khoeû beù Tieân ngaøy moät suy suïp vì

phaûi soáng trong ñieàu kieän thieáu thoán caû veà

thuoác men laãn aên uoáng. Chò Hoa ñaõ xoay sôû

moïi caùch, vay möôïn khaép nôi nhöng cuõng ñaønh

baát löïc, khoâng theå kieám theâm tieàn chaïy chöõa

cho con. Ngoài buoàn baõ trong caên phoøng troï ôû soá

396 quoác loä 1, khu phoá 3, phöôøng Bình Höng

Hoaø B, quaän Bình Taân, nhìn ñöùa con gaùi voán

hieáu ñoäng, hoïc gioûi maø giôø naèm baát ñoäng, khieán

chò Hoa khoâng caàm noåi nöôùc maét. Naêm heát Teát

ñeán, nhìn ngöôøi ta ñua nhau ñi saém Teát loøng

chò laïi caøng naëng tróu noãi buoàn tuûi. Trong khi

chôø ñôïi söï phaùn quyeát cuûa phaùp luaät, chuùng toâi


112

mong moûi loøng haûo taâm cuûa baïn ñoïc gaàn xa haõy

giuùp meï con chò Hoa vöôït qua côn khoán khoù.

(Taán Chính)

--o0o--

ĐẠI Ý

Tai naïn giao thoâng ñaõ ñeå laïi moät noãi ñau

thöông cho gia ñình chaùu Caåm Tieân, ñoù chính

laø: “THIEÁU ÑÖÙC HIEÁU SINH CAÅN THAÄN GIAO

THOÂNG”.

PHÂN ĐOẠN


Ñoaïn 1

“Nhìn beù Chu Nguyeãn Caåm Tieân (sn

1994) naèm baát ñoäng treân neàn phoøng troï nhö

con buùp beâ, hoûi gì cuõng khoâng bieát, aùnh maét voâ

hoàn cöù nhìn traân traân leân traàn nhaø, khieán ai

tôùi thaêm cuõng nhoùi loøng”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc

gì?

I- ÑAÙP AÙN


Nhaân Quaû Nghieäp Baùo Tieàn Kieáp.


Nhìn chaùu beù Chu Nguyeãn Caåm Tieân ai

maø khoâng ñau loøng. Phaûi khoâng hôõi quyù vò?

Moät chaùu beù hieàn laønh ngoan ngoaõn, theá maø tai

naïn giao thoâng ñaõ bieán chaùu thaønh caây coû thöïc

vaät, chæ coù ñôøi soáng maø chaúng coøn bieát ñieàu chi

xaûy ra xung quanh. Thaät laø thöông taâm.

Nhaân quaû sao khaéc nghieät quaù vaäy? Sao

laïi nhaém vaøo moät gia ñình baát haïnh ngheøo

khoå, côm khoâng ñuû aên, aùo khoâng ñuû maëc, chæ coù

moät ngöôøi meï lao ñoäng chính, phaûi quaàn quaät

suoát ngaøy ñeå nuoâi con. Vaäy maø tai naïn giao

thoâng khoâng tha thöù, laïi mang ñeán cho gia

ñình naøy moät tai hoïa thaûm khoác?

Khoâng ñaâu quyù vò aï! Noù khoâng khaéc

nghieät ñaâu quyù vò! Nhaân quaû laø moät ñaïo luaät

raát coâng baèng vaø coâng lyù, noù thuoäc veà toaø aùn

löông taâm, vì vaäy quyù vò laøm nhöõng ñieàu aùc naøo

maø löông taâm quyù vò laïi khoâng bieát? Luaät nhaân

quaû thi haønh baûn aùn laø khoâng sai moät li haøo

naøo, töùc laø xöû phaït khoâng oan öùc moät vuï aùn naøo

caû. Bôûi vaäy bieát bao nhieâu söï voâ tình cuûa chuùng

ta ñaõ gaây thöông taät vaø söï cheát choùc cho taát caû

nhöõng loaøi chuùng sinh ñang soáng quanh ta.

Nhieàu khi chuùng ta haønh ñoäng baèng tay, chaân,

laøm vieäc, böôùc ñi, caàm naém thieáu tónh giaùc, voâ


114

tình gaây ñau khoå vaø cheát choùc chuùng sinh maø

khoâng hay bieát, nhöng luaät nhaân quaû ñeàu ghi

cheùp taát caû nhöõng ñieàu aùc ñoù, ñeå ñeán khi ngaøy

giôø traû quaû, töùc laø ngaøy giôø keâu aùn thì quyù vò

thoï aùn, naëng hay nheï ñeàu theo haønh ñoäng aùc

nhieàu hay aùc ít cuûa moãi caù nhaân con ngöôøi.

Ví duï: Voâ tình chuùng ta ñi khoâng löu yù

döôùi böôùc chaân cuûa mình laø chuùng ta cuõng laøm

ñieàu aùc ñoù. Khi voâ tình böôùc ñi chuùng ta khoâng

ñeå yù laø seõ gaây ra bieát bao nhieâu söï ñau khoå cuûa

caùc loaøi coân truøng, kieán, boï, saâu raày ñang soáng

treân maët ñaát, trong coû caây, trong hoa laù döôùi

chaân chuùng ta.

Ñaây chæ laø söï voâ yù ñaõ laøm cho chuùng sinh

ñau khoå theo töøng böôùc chaân ñi cuûa chuùng ta.

Vì vaäy ñöùc Phaät daïy chuùng ta phaûi tónh giaùc

töøng nieäm böôùc ñi ñeå ngaên aùc vaø dieät aùc phaùp,

töùc laø chuùng ta luoân luoân tónh giaùc traùnh voâ

tình laøm haïi chuùng sinh.

Bôûi vaäy chuùng ta haõy taäp luyeän cho thaønh

thoùi quen khi ñi, ñöùng, khi naèm, ngoài ñeàu phaûi

tónh giaùc, traùnh khoâng laøm maát söï an vui haïnh

phuùc cuûa caùc loaøi chuùng sinh ñang soáng quanh

ta. Bôûi vaäy phaùp tónh giaùc laø moät phöông phaùp

taïo söùc caån thaän kyõ löôõng ñeå phaù tan söï voâ

tình maø chuùng ta thöôøng maéc phaûi. Cho neân, coá

gaéng tu taäp tónh giaùc laø khôûi loøng thöông yeâu,


khoâng laøm ñau khoå chuùng sinh nöõa, huoáng laø

moïi ngöôøi höõu tình coá yù gieát haïi chuùng sinh ñeå

aên thòt. Thaät laø ñau loøng, phaûi khoâng quyù vò?

Moïi ngöôøi ñeàu coù söï soáng bình ñaúng nhö nhau

sao laïi nôõ nhaãn taâm laøm nhöõng ñieàu ñau khoå

vaø gieát haïi chuùng sinh cho ñaønh. OÂi! Thaät laø

khuûng khieáp! Caàm dao caét coå con gaø maùu tuoân

xoái xaû, ñaäp ñaàu con caù giaõy giuïa laên loän maø

chaúng chuùt thöông taâm. OÂi! Thaät laø aùc ñöùc! Gheâ

gôùm thay!

Trong Phaät giaùo coù daïy chuùng ta moät

phöông phaùp ñi kinh haønh tónh giaùc, goïi laø

phaùp moân Tónh Giaùc Chaùnh Nieäm, ñoù laø phaùp

moân tu taäp ñeå taâm ñöôïc bình tónh luoân luoân

quan saùt taát caû caùc phaùp, khi chuùng muoán taùc

ñoäng vaøo thaân taâm ta laø chuùng ta hieåu bieát raát

roõ raøng söï taùc duïng cuûa chuùng gaây ra nhaân quaû

nhö theá naøo vaøo yù haønh, thaân haønh vaø khaåu

haønh. Nhôø coù söùc tónh giaùc caùc phaùp nhö vaäy

neân chuùng ta lieàn ngaên vaø dieät aùc phaùp döôùi

böôùc chaân ñi, tröôùc khi chuùng taùc duïng vaøo

thaân taâm cuûa chuùng ta. Ñoù laø moät phöông phaùp

ñeå traùnh ñi söï voâ tình laøm toån thöông ñeán loaøi

vaät nhoû nhít nhö coân truøng, kieán, ruoài, muoãi,

saâu boï, thieâu thaân, giaùn, oác seân v.v..; ñoù cuõng laø

daïy chuùng ta laøm thieän, laøm cho giaûm bôùt söï

khoå ñau cuûa muoân loaøi vaïn vaät; ñoù cuõng laø daïy


116

chuùng ta chuyeån quaû khoå thaønh quaû an vui cho

chính mình vaø caùc loaøi chuùng sinh.

Böôùc vaøo ñaïo Phaät theo caùc phaùp tu haønh

chuùng ta phaûi bieát giai ñoaïn ñaàu laø giai ñoaïn tu

taäp ñi KINH HAØNH TÓNH GIAÙC, chöù khoâng phaûi

tu taäp ñi KINH HAØNH TÆNH THÖÙC. Vì tónh giaùc

khoâng gioáng tænh thöùc. Ngöôøi tu tónh giaùc treân

böôùc ñi coøn nieäm khôûi, nhôø coù nieäm khôûi neân

quaùn xeùt töøng nieäm ñoù roài taùc yù xaû boû, coøn tu

taäp tænh thöùc treân böôùc ñi laø nhieáp taâm treân

böôùc ñi neân khoâng coøn nieäm khôûi. Tónh giaùc

töøng böôùc ñi coát yù laø ñeå traùnh daãm ñaïp leân

chuùng sinh, töùc laø traùnh laøm nhöõng ñieàu aùc ñeå

thöïc hieän nhöõng ñieàu laønh.

Chaùu Chu Nguyeãn Caåm Tieân gieo nhaân voâ

tình giaãm ñaïp laøm chuùng sinh ñau khoå trong

tieàn kieáp, coäng vôùi aùc nghieäp cuûa meï Caåm Tieân

thieáu ñöùc hieáu sinh boá thí neân kieáp naøy hai meï

con coäng nghieäp laïi. Vì theá chaùu Caåm Tieân

phaûi traû quaû soáng nhö caây coû thaûo moäc, soáng

chæ coù soáng chaúng coøn bieát gì chung quanh

mình nöõa, ngô ngô ngaån ngaån nhìn ngoù nhö

ngöôøi khoâng hoàn khoâng vía. Coøn meï Caåm Tieân

traû quaû thì ñau khoå saàu muoän lo toan moïi thöù.

Thaät laø toäi nghieäp voâ cuøng. Nhaân quaû tieàn kieáp

ai maø bieát ñöôïc. Phaûi khoâng caùc con? Theá maø

kieáp naøy phaûi traû thaät laø khuûng khieáp.


Bôûi vaäy trong cuoäc soáng hieän taïi laø phaûi

soáng nhö theá naøo hôõi caùc con? Neáu soáng laøm

mình khoå, ngöôøi khaùc khoå vaø taát caû chuùng sinh

khoå thì laøm sao caùc con traùnh khoûi kieáp sau

phaûi traû nghieäp khoå ñau nhö hai meï con Chu

Nguyeãn Caåm Tieân.

Muoán giuùp cho loaøi ngöôøi thoaùt khoå neân

ñöùc Phaät ra ñôøi döïng neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn -

nhaân quaû giuùp cho moïi ngöôøi soáng treân haønh

tinh naøy khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø

khoå taát caû muoân loaøi chuùng sinh. Nhôø loaøi

ngöôøi soáng ñöôïc nhö vaäy neân theá gian naøy laø

Thieân Ñaøng, Cöïc Laïc, ñaâu coøn ai laøm khoå ai

nöõa. Phaûi khoâng caùc con?

Ñöùng tröôùc hoaøn caûnh gia ñình chaùu Caåm

Tieân chuùng ta töï hoûi: “Ai ñaõ laøm ra caûnh ñau

loøng ñöùt ruoät naøy?”. Ñoù laø nhöõng ngöôøi THIEÁU

ÑÖÙC HIEÁU SINH CAÅN THAÄN TÓNH GIAÙC.

Chính vì hoï khoâng bieát thöông mình,

thöông moïi ngöôøi vaø thöông moïi vaät neân laùi xe

thieáu ñöùc caån thaän tónh giaùc giao thoâng. Thieáu

ñöùc hieáu sinh caån thaän tónh giaùc giao thoâng thì

tai naïn giao thoâng laøm sao khoâng xaûy ra. Do

moïi ngöôøi söû duïng ñöôøng boä khoâng hoïc ÑAÏO

ÑÖÙC HIEÁU SINH CAÅN THAÄN TÓNH GIAÙC GIAO

THOÂNG neân haèng ngaøy tai naïn giao thoâng xaûy

ra khaép nôi trong nöôùc, ngöôøi cheát, cuûa caûi taøi


118

saûn hö hao khoâng bieát bao nhieâu keå sao cho

heát. Cho neân, laøm ngöôøi coù ba ñöùc caàn phaûi hoïc

taäp:

1- Ñöùc hieáu sinh

2- Ñöùc caån thaän

3- Ñöùc tónh giaùc

Ba ñöùc naøy raát caàn thieát cho baûn thaân, gia

ñình vaø xaõ hoäi. Ñoái vôùi baûn thaân, ñöùc hieáu sinh

laø ñöùc thöông mình. Vaäy thöông mình laø

thöông nhö theá naøo? Vaø phaûi thöông laøm sao?

Thöông mình laø phaûi caån thaän tónh giaùc

töøng böôùc ñi, töøng haønh ñoäng chaân tay, töøng

vieäc laøm ñeå traùnh khoâng gaây thöông taät hoaëc

cheát choùc cho taát caû caùc loaøi vaät soáng quanh ta;

thöông mình laø taïo moïi söï an vui haïnh phuùc

cuûa chuùng sinh vaø khoâng ñeå bò maát maùt söï an

vui ñoù; thöông mình laø ñöøng ñeå mình laøm ñieàu

aùc vaø luoân luoân taïo ñieàu kieän ñeå mình laøm ñieàu

laønh, nhaát laø luoân luoân thöông ngöôøi vaø tha thöù

moãi loãi laàm cuûa ngöôøi khaùc. Nhôø ñoù taâm môùi

ñöôïc thanh thaûn, an laïc vaø voâ söï. Neáu ai bieát

soáng nhö vaäy, ñoù chính laø mình bieát thöông

mình. Toùm laïi, thöông mình töùc laø thöông moïi

ngöôøi vaø thöông taát caû chuùng sinh khoâng coøn

laøm cho moïi ngöôøi vaø taát caû chuùng sinh ñau

khoå moät chuùt xíu naøo nöõa caû.


Tónh Giaùc Chaùnh Nieäm trong ñoù coù ñaày ñuû

ñöùc caån thaän coøn goïi laø ñöùc thaän troïng. Ngöôøi

coù ñöùc caån thaän khi ñi, ñöùng, naèm, ngoài ñeàu ôû

trong chaùnh nieäm tónh giaùc. Chaùnh nieäm tónh

giaùc laø yù töù töøng haønh ñoäng thaân, mieäng, yù cuûa

mình, coù nghóa laø tónh giaùc töøng haønh ñoäng ñi,

ñöùng, naèm, ngoài, noùi, nín, cuùi, ngöôùc, nhìn, ngoù,

lieác, haùy vaø laøm taát caû nhöõng coâng vieäc gì ñeàu

phaûi caån thaän tónh giaùc thì vieäc laøm khoâng bò

thaát baïi vaø coøn traùnh khoâng laøm khoå mình,

khoâng laøm khoå ngöôøi vaø khoâng laøm khoå taát caû

chuùng sinh.

Chaùnh Nieäm Tónh Giaùc laø moät phöông

phaùp daïy ñöùc caån thaän yù töù töøng haønh ñoäng

thaân, mieäng vaø yù ñeå taäp laøm chuû thaân taâm.

Moät ngöôøi tu theo Phaät giaùo seõ ñöôïc höôùng daãn

raát kyõ trong phöông phaùp naøy, vì phöông phaùp

naøy raát quan troïng trong giai ñoaïn tu taäp thöù

nhaát veà giôùi luaät vaø ñöùc haïnh. Phöông phaùp

naøy coù coâng naêng giöõ gìn vaø baûo veä taâm baát

ñoäng tröôùc caùc aùc phaùp vaø caùc caûm thoï, cho neân

noù khoâng phaûi laø moät phaùp moân tænh thöùc taàm

thöôøng maø caùc con hieåu laàm nhieáp taâm tònh chæ

yù haønh ñeå thaâm nhaäp vaøo caùc loaïi thieàn ñònh.

Phaùp Chaùnh Nieäm Tónh Giaùc laø moät

phöông phaùp tu taäp tónh giaùc ñeå xaû taâm tham,

saân, si, maïn, nghi tuyeät vôøi trong phaùp moân

QUAÙN VOÂ LAÄU. Khi tu taäp phaùp naøy xaû taâm coù


120

hieäu quaû hôn taát caû caùc phaùp khaùc. ÔÛ ñaây caùc

con phaûi hieåu: “Phaùp Chaùnh Nieäm Tónh Giaùc

goàm coù ÑÖÙC CAÅN THAÄN vaø ÑÖÙC THAÄN TROÏNG,

nhôø soáng vôùi ñöùc caån thaän vaø thaän troïng neân

khoâng bao giôø chuùng ta voâ tình laøm ñieàu aùc;

laøm nhöõng ñieàu ñau khoå cho mình vaø cho ngöôøi

khaùc”.

Thaày xin nhaéc laïi moät laàn nöõa: Phaùp

Chaùnh Nieäm Tónh Giaùc goàm coù ÑÖÙC HIEÁU SINH

CAÅN TROÏNG TRONG CHAÙNH NIEÄM thaân haønh,

mieäng haønh vaø yù haønh cuûa mình.

Treân ñôøi naøy, neáu moïi ngöôøi ai cuõng soáng

vôùi ñöùc hieáu sinh caån thaän trong chaùnh nieäm

thì laøm sao coù nhöõng haønh ñoäng laøm aùc. Khoâng

coù nhöõng haønh ñoäng laøm aùc thì laøm sao coù

nhöõng nhaân quaû cay nghieät. Vì voâ tình laøm moïi

vieäc thieáu ñöùc hieáu sinh caån thaån trong chaùnh

nieäm neân thöôøng laøm ñieàu aùc, do nhaân laøm

ñieàu aùc maø quaû phaûi gaët laáy nhöõng khoå ñau.

Cho neân, thöôøng xaûy ra tai naïn nhö: tai naïn

giao thoâng, cöôùp cuûa gieát ngöôøi, beänh taät nan y

vaø coøn voâ vaøn nhöõng tai naïn khaùc nöõa. Nhöõng

tai naïn xaûy ra thöôøng laøm mình khoå, ngöôøi

khaùc khoå vaø muoân vaïn vaät khaùc cuøng khoå ñau.

Hoâm nay chaùu Caåm Tieân soáng nhö vaäy

cuõng chæ laø moät nghieäp baùo nhaân quaû cuûa meï

chaùu phaûi traû vay trong kieáp tröôùc, chöù coøn


rieâng chaùu Caåm Tieân soáng nhö ñaõ cheát roài coøn

bieát ñau khoå laø gì ñaâu nöõa maø goïi laø traû

nghieäp. Chính traû nghieäp laø meï cuûa chaùu Caåm

Tieân. Chöøng naøo meï cuûa chaùu Caåm Tieân traû

nghieäp xong thì chaùu Caåm Tieân môùi xuoâi tay ñi

vaøo loøng ñaát laïnh.

Luaät nhaân quaû gheâ gôùm laém! Caùc con haõy

coá gaéng hoïc taäp vaø reøn luyeän nhaân caùch ñaïo

ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû soáng khoâng laøm khoå

mình, khoå ngöôøi vaø khoâng laøm khoå taát caû

chuùng sinh thì caùc con môùi khoâng traû quaû

nghieäp baùo ñôøi sau. Bieát roõ nhö vaäy caùc con

phaûi coá gaéng ngaên aùc, dieät aùc phaùp vaø luoân maõi

soáng vôùi thieän phaùp, ñöøng ñeå aùc phaùp xen vaøo

haønh ñoäng thaân, mieäng, yù maø phaûi traû quaû khoå

ñau, caùc con aï!

Nhôø soáng thieän phaùp caùc con môùi chuyeån

ñöôïc quaû khoå ñau cuûa kieáp laøm ngöôøi. Phaûi coá

gaéng leân caùc con aï! Con ñöôøng nhaân quaû khoâng

coù ai ñi thay cho ai ñöôïc, maø chính caùc con

phaûi töï ñi laáy. Ngaøy xöa Ñöùc Thích Ca Maâu Ni

ñaõ daïy: “Caùc con töï thaép ñuoác leân maø ñi...”, ñoù

laø yù naøy vaäy.


Noùi ñeán nhaân quaû ai ai cuõng sôï haõi vì

nhaân aùc trong kieáp quaù khöù maø kieáp hieän taïi

phaûi gaët laáy quaû ñau khoå. Muoán chaám döùt


122

nhöõng quaû khoå ñau cuûa kieáp laøm ngöôøi khoâng

gì hôn laø caùc con neân soáng ñaïo ñöùc nhaân baûn -

nhaân quaû, töùc laø soáng trong nhöõng haønh ñoäng

thaân, mieäng, yù thieän thì khoâng coù quaû khoå naøo

ñem ñeán cho caùc con ñöôïc. Nhö caùc con ñaõ bieát,

soáng trong ñaïo ñöùc nhaân quaû laø caùc con soáng

trong 10 ñieàu laønh.

Veà thaân goàm coù 3 ñieàu thieän:

1- Thaân khoâng gieát haïi, aên thòt chuùng

sinh.

2- Thaân khoâng laáy ñoà vaät khoâng cho.

3- Thaân khoâng taø daâm.

Veà khaåu goàm coù 4 ñieàu thieän:

1- Mieäng khoâng noùi doái.

2- Mieäng khoâng noùi lôøi hung döõ.

3- Mieäng khoâng noùi xaáu ngöôøi khaùc.

4- Mieäng khoâng noùi laät loïng.

Veà yù goàm coù 3 ñieàu thieän:

1- YÙ khoâng tham danh, tham lôïi

2- YÙ khoâng saân haän

3- YÙ khoâng si meâ

Neáu bieát nhaân quaû nghieäp baùo khaéc nghieät

thì chuùng ta neân haèng ngaøy phaûi caûnh giaùc taâm


mình, luoân luoân baûo veä taâm soáng ñuùng 10 ñieàu

laønh cuûa nhaân quaû thì cuoäc ñôøi naøy seõ chaám

döùt khoå ñau.

--o0o--

Ñoaïn 2

“Ngoài caïnh em laø ngöôøi meï toäi nghieäp

Nguyeãn Thò UÙt Hoa, ngöôøi ñaõ traûi qua nhieàu

thaêng traàm cuûa cuoäc ñôøi, khuoân maët phôø phaïc,

raõ rôøi. Gaàn moät naêm qua, moãi khi coù ai hoûi

thaêm ñeán con mình, loøng chò laïi nhoùi ñau, nöôùc

maét khoâng ngöøng tuoân rôi. Chò khoâng theå queân

ñöôïc caùi buoåi saùng hoâm aáy, khi chò ñoùn nhaän

moät hung tin”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Hieáu Sinh Nghieäp Baùo Nhaân Quaû YÙ

Haønh.


Nhaân quaû coù ba phaàn phaûi traû:

1- Moät laø chính baûn thaân laøm aùc roài

chính baûn thaân phaûi traû quaû.

2- Hai laø chính baûn thaân laøm aùc maø moïi

ngöôøi thaân ñeàu traû quaû.


124

3- Ba laø chính baûn thaân laøm aùc maø moïi

ngöôøi khoâng phaân bieät thaân sô ñeàu traû quaû.

Tröôøng hôïp nhö chaùu Caåm Tieân treân ñaây,

ngöôøi laùi xe gaây tai naïn giao thoâng, chaùu Caåm

Tieân vaø meï traû quaû, roài caû nhöõng ngöôøi thaân

trong gia ñình ngöôøi laùi xe, coâng an, toøa aùn vaø

phoùng vieân baùo chí, taát caû moïi ñeàu coù chung

moät nhaân quaû traû vay nhieàu ít. Nhöng ngöôøi

traû quaû naëng nhaát chính laø baûn thaân chaùu Caåm

Tieân vaø ngöôøi keá ñoù laø meï cuûa Caåm Tieân. Thaät

laø ñaùng thöông taâm voâ cuøng.

Ñöùng tröôùc caûnh nhaân quaû nhö theá naøy laø

moät ñieàu nhaéc nhôû caùc con phaûi tu taäp tónh

giaùc, ñeå luùc naøo cuõng ñeà cao ñöùc hieáu sinh caån

thaän traùnh moïi vieäc laøm voâ tình gaây ra bao

nhieâu ñieàu toäi khoå cho nhau.

Ñöùc hieáu sinh caån thaän giao thoâng raát caàn

thieát cho nhöõng ngöôøi laùi xe. Neáu baét ñaàu töø

nhöõng ngöôøi ñi boä cho ñeán nhöõng ngöôøi laùi xe

ñeàu bieát giöõ gìn ñöùc hieáu sinh caån thaän giao

thoâng thì vieäc thi haønh luaät leä giao thoâng seõ

ñöôïc nghieâm chænh hôn, nhôø ñoù tai naïn giao

thoâng seõ khoâng bao giôø xaûy ra nöõa. Tai naïn

giao thoâng khoâng xaûy ra laø moät haïnh phuùc raát

lôùn cho bieát bao nhieâu ngöôøi. Coù ñuùng nhö vaäy

khoâng caùc con?


Neáu ai ñeán beänh vieän Chôï Raãy ñeàu thaáy

haøng chöõ ñoû thoáng keâ soá vuï tai naïn giao thoâng

treân taám baûng ngoaøi coång beänh vieän vaãn chaïy

ñeàu nhö moät lôøi caûnh baùo. “Tính töø thaùng

1/2003 ñeán thaùng 3/2006 coù 4.926 ngöôøi cheát,

88.771 ngöôøi bò tai naïn giao thoâng”, con soá

ñaùng baùo ñoäng nhöng vaãn khoâng aên nhaäp gì

vôùi nhöõng ngöôøi say caûm giaùc maïnh, haøng ñeâm

thích phoùng xe baït maïng treân ñöôøng phoá gaàn

nhö baát chaáp haäu quaû.

Haèng ngaøy tai naïn giao thoâng ñaõ cöôùp

maát moät soá löôïng ngöôøi raát lôùn, cheát moät caùch

theâ thaûm vaø coù coøn soáng thì bò thöông taät suoát

ñôøi. Ñoù laø moät noãi ñau thöông cuûa moïi ngöôøi

trong khaép ñaát nöôùc, khoâng cuûa rieâng ai. Tröôùc

nhöõng maát maùt ñau thöông nhö vaäy, sao moïi

ngöôøi laïi nôõ ñaønh taâm laøm ngô tröôùc caûnh

thöông taâm naøy. Ai coù ngöôøi thaân cheát vì tai

naïn giao thoâng môùi thaáy caûnh xoùt daï ñau loøng

taän cuøng. Ñeå traùnh moïi tai naïn giao thoâng xaûy

ra, khi böôùc chaân ra ñöôøng, duø ñi boä, xe ñaïp, xe

gaén maùy hay xe oâtoâ hay baát cöù moät phöông tieän

di chuyeån naøo, moïi ngöôøi ñeàu laáy ÑÖÙC HIEÁU

SINH CAÅN THAÄN GIAO THOÂNG laøm söï soáng cho

mình, cho ngöôøi thì chaéc chaén seõ khoâng bao giôø

coù caûnh thöông taâm vaø ñau loøng xaûy ra nöõa. Coù

ñuùng nhö vaäy khoâng quyù vò?



126

Chuùng ta ai cuõng bieát nhaân quaû nghieäp

baùo laø moät ñieàu ñaùng sôï, vì voâ tình chuùng ta

taïo ra nghieäp baùo aùc thì phaûi laõnh chòu nghieäp

baùo khoå ñau maø khoâng laøm sao thoaùt khoûi.

Muoán ra khoûi nghieäp baùo khoå ñau thì chæ coù aùp

duïng ñöùc hieáu sinh vaøo ñôøi soáng haøng ngaøy,

nhôø vaäy môùi luoân luoân taïo nhaân quaû nghieäp baùo

thieän. Coù soáng trong nghieäp baùo thieän thì cuoäc

soáng môùi tìm thaáy ñöôïc söï an vui haïnh phuùc.

Vaäy caùc con neân nhôù, phaûi luoân luoân soáng vôùi

loøng yeâu thöông vaø tha thöù moãi loãi laàm cuûa

ngöôøi khaùc ñeå bieát chaéc mình khoâng laøm khoå

mình, khoå ngöôøi. Thì ñoù laø söï giaûi thoaùt cuûa

ñaïo Phaät.

--o0o--

Ñoaïn 3

“Khoaûng 9 giôø ngaøy 16/3/2006, beù Tieân

ñang ñi boä treân quoác loä 1A gaàn nhaø troï ôû khu

phoá 3, phöôøng Bình Höng Hoaø B, quaän Bình

Taân thì Traàn Theá Vaên (sn 1985, nguï khu phoá

8, phöôøng Hoá Nai, Bieân Hoaø, Ñoàng Nai) luøi

chieác xe taûi nheï BS: 60M-0047, treân ñöôøng do

thieáu quan saùt ñaõ ñuïng vaøo beù Tieân laøm em teù

ñaäp ñaàu xuoáng ñaát, bò thöông raát naëng”. Caâu

naøy daïy ñaïo ñöùc gì?


I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Hieáu Sinh Caån Thaän YÙ Haønh, Thaân

Haønh.


Do thieáu ñöùc hieáu sinh caån thaän giao

thoâng, baùc taøi xeá Traàn Theá Vaên ñaõ ñuïng chaùu

beù Caåm Tieân teù ñaäp ñaàu xuoáng ñaát, bò thöông

naëng.

Do thieáu ñöùc hieáu sinh caån thaän giao

thoâng, baùc taøi xeá Traàn Theá Vaên gaây ra moät haäu

quaû thaûm khoác voâ cuøng to lôùn cho gia ñình

chaùu beù Caåm Tieân. Roài ñaây cuoäc soáng hoï seõ ra

sao?

Tai naïn giao thoâng seõ coøn tieáp tuïc gaây tai

hoïa cho nhieàu gia ñình khaùc nöõa, chöù khoâng

phaûi chæ coù moät gia ñình cuûa chaùu Caåm Tieân

maø thoâi. Cho neân, chuùng ta caàn phaûi khaéc phuïc

vaø xoùa saïch tai naïn giao thoâng trong caû nöôùc

baèng caùch nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo ñaát nöôùc baét

buoäc toaøn daân töø giaø chí treû ñeàu phaûi hoïc taäp

ñöùc hieáu sinh caån thaän giao thoâng.

Nhö chuùng ta ai cuõng bieát, khaép ñaát nöôùc

töø aûi Nam quan ñeán muõi Caø Mau khoâng coù

ngaøy naøo laø khoâng coù tai naïn giao thoâng,

khoâng choã naøy xaûy ra thì choã khaùc. Söï maát maùt

quaù lôùn ñoái vôùi moät ñaát nöôùc ñang môû cöûa hoäi


128

nhaäp neàn kinh teá theá giôùi, laøm cho daân giaøu

nöôùc maïnh thì phöông tieän giao thoâng ñöôøng

boä raát caàn thieát, nhöng noù cuõng mang ñeán cho

chuùng ta nhöõng haäu quaû maát maùt kinh khuûng.

Vaäy chuùng ta phaûi laøm sao? Khoâng leõ troá maét

ñöùng nhìn tröôùc caûnh ñau thöông naøy chaêng?

Vì vaäy caàn phaûi ñöôïc khaéc phuïc nhöõng tai

naïn giao thoâng. Vaäy muoán khaéc phuïc ñöôïc

nhöõng tai naïn giao thoâng nhö theá naøo?

Muoán khaéc phuïc nhöõng tai naïn giao thoâng

thì ñieàu duy nhaát chæ coù hai vieäc caàn phaûi laøm:

- Moät laø: Boä Giaùo Duïc cho bieân soaïn boä

moân ÑAÏO ÑÖÙC HIEÁU SINH CAÅN THAÄN GIAO

THOÂNG, baét buoäc töø nhöõng ngöôøi ñi boä, ñi xe

ñaïp cho ñeán nhöõng ngöôøi laùi xe 2 baùnh, 4 baùnh,

10 baùnh, v.v.. ñeàu phaûi hoïc ñaïo ñöùc naøy.

- Hai laø: cho phoå bieán ñaïo ñöùc naøy khaép

nôi trong nöôùc, töø thaønh thò tôùi noâng thoân, vaø

trong caùc tröôøng hoïc baét buoäc moãi coâng daân ñeàu

phaûi hoïc taäp.

Boä saùch noùi treân caàn phaûi ñöôïc ra ñôøi sôùm

chöøng naøo toát chöøng naáy, vì noù khaéc phuïc ñöôïc

nhöõng tai naïn giao thoâng, ñem laïi söï bình an,

yeân vui cho toaøn daân. Nhaát laø trong caùc tröôøng

hoïc: Tieåu hoïc, Trung hoïc vaø Ñaïi hoïc, boä moân

naøy ñöôïc xem laø moân hoïc chính trong chöông


trình giaùo duïc ñaøo taïo cuûa Boä giaùo duïc. Noù caàn

phaûi ñöôïc aùp duïng ngay lieàn, gaây phong traøo

xoùa tai naïn giao thoâng ñöôøng boä, môû ra nhöõng

lôùp hoïc bình daân ñöùc hieáu sinh caån thaän giao

thoâng ñöôøng boä khaép nöôùc, baét buoäc moïi coâng

daân phaûi ñi hoïc, töø ngöôøi ñi boä ñeán ngöôøi laùi xe

coù vaän toác cao.

Sau khi ñaõ hoïc xong ñöôïc caáp giaáy chöùng

chæ. Neáu ngöôøi naøo ra ñöôøng duø ñi boä, ñi xe ñaïp

hay laùi xe gaén maùy, oâ toâ, v.v.. khoâng giöõ gìn

ñöùc hieáu sinh caån thaän giao thoâng ñöôøng boä,

maø coøn vi phaïm luaät leä giao thoâng thì phaït

tieàn, vaø coøn cöôõng böùc caûi taïo hoïc taäp cho thaám

nhuaàn ñaïo ñöùc hieáu sinh caån thaän giao thoâng

ñöôøng boä môùi ñöôïc traû töï do vaø cho hoøa nhaäp

vôùi coäng ñoàng moïi ngöôøi. Coù nhö vaäy tai naïn

giao thoâng môùi chaám döùt.


Haàu heát taát caû nhöõng tai naïn giao thoâng

xaûy ra ñeàu do thieáu ñöùc hieáu sinh caån thaän giao

thoâng neân môùi coù söï maát maùt ñau thöông nhö

theá naøy. Neáu treân ñöôøng giao thoâng ai ai cuõng

giöõ gìn ñöùc hieáu sinh caån thaän giao thoâng thì

tai naïn giao thoâng seõ chaám döùt. Ñaïo ñöùc gaén

lieàn vôùi traùch nhieäm vaø boån phaän. Moät khi con

ngöôøi ñaõ hieåu bieát ñaïo ñöùc thì ai cuõng thaáy

traùch nhieäm vaø boån phaän cuûa mình. Vì khoâng


130

söû duïng ñöôøng giao thoâng thì thoâi, chöù moät khi

ñaõ söû duïng ñöôøng giao thoâng thì luoân luoân khôûi

loøng yeâu thöông mình, yeâu thöông ngöôøi neân

raát caån thaän, khi ñi hoaëc baêng qua ñöôøng ñeàu

ra daáu hieäu ñeå moïi ngöôøi söû duïng giao thoâng

chuù yù neân tai naïn giao thoâng khoâng bao giôø xaûy

ra. Vaø vì vaäy sinh maïng cuûa moïi ngöôøi, moïi

loaøi vaät ñang ñi treân ñöôøng chuùng ta ñeàu traùnh

khoâng xaûy nhöõng söï ñaùng tieác vaø thöông taâm.

Hieän nay phöông tieän giao thoâng chaïy xe

vôùi toác ñoä cao thì ñöùc hieáu sinh caån thaän giao

thoâng raát caàn thieát cho moïi ngöôøi daân trong

moät nöôùc phaûi ñöôïc hoïc taäp thoâng suoát, ñoù laø

moät vieäc böùc xuùc caàn phaûi laøm ngay lieàn. Vaäy

muoán cho nhöõng tai naïn giao thoâng khoâng xaûy

ra treân ñaát nöôùc vaø nhöõng noãi maát maùt thöông

ñau khoâng coøn nöõa, thì chuùng toâi yeâu caàu caùc

Nhaø laõnh ñaïo coù thaåm quyeàn caàn neân löu yù neàn

ñaïo ñöùc nhaân baûn hieáu sinh caån thaän giao

thoâng.

Neáu noùi veà ñöùc caån thaän thì khoâng nhöõng

caån thaän giao thoâng treân ñöôøng boä maø coøn caån

thaän trong moïi coâng vieäc laøm. Khi ngöôøi naøo

bieát giöõ gìn ñöùc caån thaän trong coâng vieäc thì

vieäc laøm deã thaønh coâng treân ñöôøng ñôøi. Laøm

vieäc gì caån thaän thì duø vieäc nhoû hay vieäc lôùn

ñeàu ñaït ñöôïc keát quaû toát ñeïp. Cho neân, ñöùc caån


thaän raát caàn thieát cho moïi ngöôøi ôû ñôøi. Vaäy caùc

con neân ghi nhôù nhöõng lôøi daïy naøy.

--o0o--

Ñoaïn 4

“Sau nhieàu thaùng ñieàu trò taïi beänh vieän

Chôï Raãy, em xuaát vieän veà nhaø vôùi thöông taät

vónh vieãn 84%, naõo boä bò lieät gaàn nhö hoaøn

toaøn, giôø chæ coøn soáng ñôøi soáng thöïc vaät”. Caâu


I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Quaû Nghieäp Baùo Do Thieáu Ñöùc Hieáu

Sinh Caån Thaän Tónh Giaùc YÙ Haønh.


Chaùu beù Caåm Tieân soáng maø nhö cheát.

Thaät ñaùng thöông taâm. Trong quaù khöù chaùu

Caåm Tieân ñaõ soáng thieáu ñöùc hieáu sinh caån thaän

tónh giaùc neân thöôøng voâ tình taïo ra nhieàu ñieàu

khoå ñau cho chuùng sinh, neân kieáp naøy chaùu

phaûi traû quaû. Traû quaû moät caùch thaät laø cay

nghieät, naèm taïi choã soáng maø chaúng bieát gì caû.

Thaät laø toäi nghieäp voâ cuøng, nhaát laø meï chaùu

phaûi chaêm soùc aên uoáng vaø veä sinh haèng ngaøy.

Thaät söï, soáng nhö chaùu Caåm Tieân cheát coøn


132

söôùng hôn, nhaát laø meï chaùu, laøm sao boû con

ñöôïc, phaûi chaêm lo nhö theá roài laáy tieàn ñaâu maø

soáng.

Nhìn caûnh soáng nghieäp baùo naøy, chuùng ta

phaûi caûnh giaùc baûn thaân mình, phaûi soáng nhö

theá naøo ñeå baûn thaân khoûi phaûi thoï nghieäp baùo

cay nghieät nhö vaäy?

Muoán soáng moät ñôøi soáng ñöôïc bình an yeân

laønh thì khoâng gì khaùc hôn laø phaûi haèng ngaøy

soáng bieát ngaên vaø dieät töøng taâm nieäm aùc cuûa

mình. Vaäy muoán laøm ñöôïc vieäc naøy thì phaûi

laøm sao?

Haèng ngaøy chuùng ta neân taäp luyeän CHAÙNH

NIEÄM TÓNH GIAÙC theo töøng haønh ñoäng thaân,

mieäng, yù cuûa mình, töùc laø söû duïng ÑÖÙC HIEÁU

SINH CAÅN THAÄN töøng haønh ñoäng. Khi muoán

laøm moät vieäc gì, muoán noùi moät ñieàu gì, muoán

suy nghó moät ñieàu gì ñeàu phaûi suy nghó kyõ caøng

roài môùi laøm, môùi noùi, khoâng ñöôïc noùi ñaïi, laøm

ñaïi, nhöng khi laøm hay noùi ñeàu phaûi caån thaän

töøng lôøi noùi, töøng haønh ñoäng. Nhaát laø traùnh

nhöõng haønh ñoäng thieáu tónh giaùc, vì nhöõng

haønh ñoäng thieáu tónh giaùc voâ tình laøm khoå ñau

hay ñem laïi söï cheát cho chuùng sinh. Ví duï khi

böôùc ñi thieáu tónh giaùc daãm ñaïp leân chuùng sinh

khieán chuùng cheát hoaëc bò thöông gaõy chaân, tay

moät caùch khoå ñau vaø thaûm thöông. Nhöng


nhöõng nhaân quaû voâ tình aáy chuùng ta cuõng

khoâng traùnh khoûi nghieäp voâ tình. Nhö chaùu

Caåm Tieân, ngöôøi laùi xe voâ tình chöù ñaâu coá yù.

Chæ vì ngöôøi laùi xe thieáu ñöùc hieáu sinh caån thaän

giao thoâng, khoâng taäp luyeän tónh giaùc, khoâng

hoïc ñaïo ñöùc hieáu sinh caån thaän giao thoâng, neân

voâ tình ñem ñeán cho gia ñình chaùu Caåm Tieân

moät tai hoïa ñau khoå khoân löôøng.

Trong cuoäc soáng haèng ngaøy chuùng ta haõy

laäp ñöùc hieáu sinh caån thaän, töùc laø laáy ñöùc hieáu

sinh caån thaän laøm cuoäc soáng cuûa mình, vì laø

cuoäc soáng neân phaûi luoân luoân caån thaän trong

moïi vieäc laøm, trong moïi böôùc ñi, trong moïi lôøi

noùi. Vì chuùng sinh ñang soáng quanh ta raát nhoû

nhít, neáu khoâng tónh giaùc, thieáu caån thaän voâ

tình chuùng ta cuõng coù theå laøm cheát, gaây thöông

tích laøm chuùng ñau khoå.

Baûn thaân coù tónh giaùc thì ñöùc hieáu sinh

caån thaän luùc naøo cuõng coù, do ñoù chuùng ta

thöôøng soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi

vaø khoå chuùng sinh. Thöôøng ngöôøi ta hay laøm

khoå cho nhau laø vì thieáu ñöùc tónh giaùc hieáu

sinh caån thaän. Ñöùc tónh giaùc hieáu sinh caån

thaän thöôøng mang ñeán söï bình an cho caù nhaân

mình vaø ñem laïi haïnh phuùc yeân vui cho moïi

ngöôøi trong gia ñình, nhaát laø tai naïn giao

thoâng seõ khoâng bao giôø xaûy ra.


134


Nhaân naøo quaû naáy, meï vaø chaùu Caåm Tieân

phaûi chòu traû quaû moät caùch cay ñaéng raát ñaùng

thöông. Nhìn caûnh naøy chuùng ta phaûi ñeà cao

caûnh giaùc taát caû nhöõng vieäc laøm, caån thaän

traùnh sao khoâng laøm nhöõng ñieàu ñau khoå cho

mình, cho ngöôøi vaø cho taát caû muoân loaøi vaät

khaùc. Ñaáy laø chuùng ta ñaõ gieo nhaân thieän thì

phaûi gaët laáy nhöõng quaû an vui, do ñoù cuoäc ñôøi

chuùng ta khoâng bao giôø coù nhöõng tai naïn naøy

hay tai naïn khaùc xaûy ra. Coøn neáu chuùng ta

khoâng caûnh giaùc caån thaän, voâ tình laøm nhöõng

ñieàu aùc khoâng hay thì phaûi traû nhöõng quaû ñau

khoå trong hieän kieáp vaø coøn nhöõng kieáp ôû töông

lai nöõa.

--o0o--

Ñoaïn 5

“Cô quan caûnh saùt ñieàu tra ñaõ khôûi toá vuï

aùn, khôûi toá cho taïi ngoaïi bò can Traàn Theá Vaên

veà toäi “vi phaïm quy ñònh veà ñieàu khieån phöông

tieän giao thoâng ñöôøng boä”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc

gì?

I- ÑAÙP AÙN


Thieáu Ñöùc Hieáu Sinh Tónh Giaùc Caån Thaän

Giao Thoâng YÙ Haønh.


Haèng ngaøy tai naïn giao thoâng thöôøng xaûy

ra gaây bao ñau thöông maát maùt quaù lôùn cho con

ngöôøi. Caùc Nhaø laõnh ñaïo ñaát nöôùc tìm moïi caùch

ñeå chaën ñöùng, nhöng chaën ñöùng khoâng ñöôïc,

tai naïn vaãn tieáp tuïc xaûy ra. Caûnh saùt giao

thoâng ñöôøng boä raát vaát vaû, nhöng tai naïn

khoâng bao giôø chaám döùt.

Khi con ngöôøi vaên minh tieán boä thì

phöông tieän giao thoâng ñi laïi tieän lôïi hôn

nhieàu, toác ñoä nhanh choùng tieát kieäm ñöôïc nhieàu

thôøi gian thì tai hoïa laïi aäp xuoáng ñaàu con

ngöôøi. Neáu con ngöôøi khoâng tìm ra nguyeân

nhaân cuûa noù ñeå khaéc phuïc thì haäu quaû tai naïn

giao thoâng seõ xaûy ra, ngöôøi cheát vaø thöông taät

suoát ñôøi khoâng löôøng ñöôïc.

ÔÛ ñaây chuùng ta neân bieát: Nguyeân nhaân tai

naïn giao thoâng laø do moïi ngöôøi söû duïng ñöôøng

boä THIEÁU ÑÖÙC TÓNH GIAÙC HIEÁU SINH CAÅN

THAÄN GIAO THOÂNG.

Löôïng xe coä moãi ngaøy gia taêng, ñöôøng xaù

moãi ngaøy ñöôïc xaây döïng roäng lôùn, vì theá toác ñoä

xe chaïy quaù nhanh maø ñöùc tónh giaùc hieáu sinh

caån thaän giao thoâng khoâng ñöôïc Nhaø nöôùc

trang bò cho toaøn daân hoïc taäp, thì khoâng laøm


136

sao traùnh khoûi tai naïn giao thoâng xaûy ra haèng

ngaøy. Ñoù laø ñieàu chaéc chaén ai cuõng bieát.

Tai naïn giao thoâng laø moät noãi ñau khoâng

cuûa rieâng ai, noù laø cuûa chung cuûa ñaát nöôùc, vì

vaäy traùch nhieäm cuûa moãi coâng daân trong nöôùc

khi söû duïng giao thoâng ñöôøng boä thì phaûi caån

thaän. Duø laø ñi boä cuõng phaûi ñi ñuùng luaät giao

thoâng, khi muoán baêng qua ñöôøng phaûi laøm daáu

hieäu ñöa tay, chöù khoâng ñöôïc chaïy aåu baêng qua

ñöôøng ñaïi maø phaûi caån thaän. Coøn nhöõng ngöôøi

laùi xe phaûi thaáy traùch nhieäm vaø boån phaän cuûa

mình laø phaûi soáng vôùi ñöùc hieáu sinh caån thaän

giao thoâng ñöôøng boä, khoâng ñöôïc chaïy laïng

laùch, khoâng ñöôïc vöôït maët chaïy aåu, khoâng ñöôïc

chaïy quaù toác ñoä laøm chuû, khoâng ñöôïc uoáng röôïu

laùi xe, v.v.. Coù giöõ gìn ñöùc hieáu sinh caån thaän

giao thoâng thì môùi khoâng ñem tai hoïa cho

mình, cho ngöôøi; thì môùi baûo veä söï soáng cho

nhau.


Ñöùc caån thaän laø moät ñöùc haïnh caàn thieát

cho moïi ngöôøi, neáu ai soáng vôùi ñöùc caån thaän thì

seõ ñöôïc bình an yeân vui. Ñöùc caån thaän ai cuõng

noùi ñöôïc, nhöng phaûi ñöôïc taäp luyeän cho thaønh

thoùi quen, muoán thaønh thoùi quen thì haèng ngaøy

phaûi taäp luyeän Chaùnh Nieäm Tónh Giaùc, neáu

khoâng taäp luyeän Chaùnh Nieäm Tónh Giaùc thì raát


khoù trôû thaønh thoùi quen caån thaän. Baûn chaát

con ngöôøi voäi vaøng, vuït chaït, v.v.. Chæ nhìn

caùch ñi ñöùng laø bieát ngay ngöôøi coù ñöùc caån thaän

hay khoâng moät caùch deã daøng.

Caùc con neân löu yù, trong Chaùnh Nieäm

Tónh Giaùc coù ñaày ñuû Ñöùc Caån Thaän, neân chæ

caàn tu taäp Chaùnh Nieäm Tónh Giaùc laø coù ñuû.

--o0o--

Ñoaïn 6

“Maëc duø ñaõ veà nhaø, nhöng thaùng naøo

beù Tieân cuõng phaûi taùi khaùm. Thuoác men chi

phí leân ñeán hôn hai trieäu ñoàng/thaùng, trong

khi hoaøn caûnh cuûa chò Hoa raát khoù khaên. Töø

Caàn Thô, leân thaønh phoá kieám soáng roài laáy

choàng, ly hoân, moät mình chò daét hai ñöùa con

rôøi khoûi nhaø choàng ñi thueâ phoøng troï, laøm luïng

nuoâi con. Cuoäc soáng cuûa 3 meï con rau chaùo qua

ngaøy, chò mong töøng giôø caùc con cuûa mình lôùn

leân ñöôïc hoïc haønh, ñi laøm ñeå sôùm coù ñôõ ñaàn

cho meï. Theá nhöng mong moûi ñoù cuûa chò hoaøn

toaøn suïp ñoå khi beù Tieân bò tai naïn giao thoâng”.


I- ÑAÙP AÙN


138

Nghieäp Baùo Nhaân Quaû Khaéc Nghieät, Kieáp

Tröôùc Gieo Nhaân Naøo Thì Kieáp Naøy Phaûi Traû

Quaû Naáy.


Sinh ra laøm ngöôøi khoâng ai muoán mình

phaûi traû quaû khoå nhö theá naøy. Phaûi khoâng quyù

vò?

Sinh ra töø nhaân quaû, ñöôïc nuoâi soáng trong

nhaân quaû, lôùn leân cuõng töø nhaân quaû vaø cheát ñi

cuõng theo nhaân quaû maø taùi sanh. Nhö vaäy

nhaân quaû muoán chuùng ta khoå laø chuùng ta khoå,

muoán chuùng ta söôùng laø chuùng ta söôùng. Vì theá

khoå vui cuûa ñôøi ngöôøi chæ trong voøng nhaân quaû,

chuùng ta chæ laø hình noäm hay con roái cuûa nhaân

quaû maø thoâi, cho neân xeùt cho cuøng chuùng ta

chaúng coù caùi gì laø cuûa chuùng ta caû. Vaäy maø moïi

ngöôøi meâ muoäi, voâ minh coá chaáp cho caùc phaùp

thöôøng coøn, thaân naøy laø ta, laø cuûa ta, laø baûn

ngaõ cuûa ta, neân quan troïng moïi vieäc, heã coù xaûy

ra vieäc gì thì aên thua ñuû, quyeát taâm baûo veä caùi

TA, caùi CUÛA TA. Do ñoù laøm moïi vieäc aùc maø

khoâng bieát, laøm tay sai cho nhaân quaû maø

khoâng hay. Töø choã laøm ñieàu aùc maø chòu quaû khoå

ñau voâ cuøng, voâ taän; töø choã laøm vieäc aùc laø laøm

khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh.

Chính choã aên thua ñuû vôùi moïi ngöôøi ñeå

baûo veä caùi ta, caùi cuûa ta laø choã nhaân quaû ñieàu


khieån chuùng ta ñi vaøo trong aùc phaùp. Chính

choã chuùng ta muoán hôn ngöôøi laø choã nhaân quaû

sai khieán chuùng ta, bieán chuùng ta thaønh teân noâ

leä cuûa chuùng. Chính choã chuùng ta giaän hôøn,

thöông, gheùt, sôï haõi, lo toan, raàu ró, buoàn khoå

laø ñaõ laøm tay sai cho nhaân quaû. Chính choã

chuùng ta phieàn naõo thaân bò beänh taät, oám ñau,

tai naïn naøy, tai naïn khaùc laø chuùng ta ñang bò

nhaân quaû laøm chuû taâm ta. Chính choã chuùng ta

ñang khôûi nieäm laêng xaêng laø nôi tieáp tuïc taùi

sanh, sinh töû luaân hoài. Coøn ngöôïc laïi, taâm baát

ñoäng tröôùc caùc aùc phaùp vaø caùc caûm thoï; taâm

thanh thaûn, an laïc vaø voâ söï laø nôi chaám döùt taùi

sanh luaân hoài.

Muoán thoaùt ra khoûi voøng tay nhaân quaû,

ñieàu duy nhaát chuùng ta phaûi baûo veä vaø giöõ gìn

taâm baát ñoäng tröôùc caùc aùc phaùp vaø caùc caûm thoï,

luoân luoân luùc naøo cuõng phaûi giöõ gìn traïng thaùi

taâm thanh thaûn, an laïc vaø voâ söï. Nôi ñoù laø nôi

khoâng bao giôø coù nhaân quaû vaø nhaân quaû cuõng

khoâng bao giôø daùm beùn maûng ñeán nôi ñoù ñöôïc.

Cho neân, choã khoâng nhaân, khoâng quaû laø

choã chuùng ta veà. Choã giaûi thoaùt hoaøn toaøn töùc

laø Nieát baøn. Choã khoâng nhaân, khoâng quaû laø choã

baát ñoäng taâm tröôùc aùc phaùp, chöù khoâng phaûi

choã khoâng nieäm thieän, nieäm aùc (khoâng voïng

töôûng). Choã khoâng nieäm thieän, nieäm aùc laø choã

töôûng giaûi cuûa Thieàn toâng vaø kinh saùch phaùt


140

trieån cuûa Baø La Moân. Kinh Phaùp Baûo Ñaøn daïy:

“Chaúng nieäm thieän, nieäm aùc baûn lai dieän muïc

hieän tieàn”, kinh Kim Cang daïy: “Öng voâ sôû truï

nhi sinh kyø taâm”.

Trong kinh saùch Nguyeân Thuûy, Phaät daïy

taâm BAÁT ÑOÄNG TRÖÔÙC CAÙC AÙC PHAÙP thì caùc toå

laïi hieåu thaønh taâm “khoâng nieäm thieän, nieäm

aùc”, hieåu nhö vaäy laøm sao ñuùng nghóa ñöôïc.

Phaûi khoâng quyù vò? Vì hieåu nghóa sai neân töø

xöa cho ñeán nay quyù thaày toå khoâng coù ai tu

chöùng quaû A La Haùn ñöôïc.

Chuùng ta thöôøng hieåu moät caùch sai leäch

choã khoâng nieäm khôûi laø Phaät taùnh, laø baûn lai

dieän muïc. Choã khoâng nieäm cuûa Thieàn toâng vaø

kinh saùch Ñaïi thöøa laø choã öùc cheá taâm voâ nieäm

theo phöông phaùp Nieäm Khôûi Lieàn Buoâng.

Nieäm khôûi lieàn buoâng laø moät phöông phaùp tu

taäp thieàn cuûa Thieàn toâng Trung Hoa. Noù tu

theo kieåu öùc cheá taâm vaø cuõng gioáng nhö phöông

phaùp nieäm Luïc Töï Di Ñaø nhaát taâm baát loaïn cuûa

Tònh Ñoä toâng. Nhöõng phöông phaùp naøy do caùc

toå töôûng giaûi sinh ra, vì cho raèng choã taâm

khoâng khôûi nieäm thieän, nieäm aùc laø Phaät taùnh,

laø coõi Cöïc Laïc, v.v..

Choã taâm BAÁT ÑOÄNG TRÖÔÙC CAÙC AÙC PHAÙP

cuûa Phaät daïy trong kinh Nguyeân thuûy Nikaya

thì phaûi tu taäp baèng nhöõng phöông phaùp xaû


taâm nhö: Ñònh Chaùnh Nieäm Tónh Giaùc, Ñònh

Voâ Laäu, Ñònh Saùng Suoát vaø Ñònh Nieäm Hôi

Thôû. Boán loaïi ñònh naøy hoã trôï cho phaùp moân

TÖÙ CHAÙNH CAÀN ñeå ngaên aùc dieät aùc phaùp, sinh

thieän taêng tröôûng thieän phaùp baèng tri kieán giôùi

luaät ñöùc haïnh. Cho neân, ngöôøi tu taäp khoâng bò

öùc cheá taâm maø ñaït ñöôïc taâm baát ñoäng moät caùch

raát töï nhieân, vì xaû taâm baèng söï hieåu bieát cuûa

tri kieán neân taâm luoân luoân ôû trong traïng thaùi

baát ñoäng.

Baát ñoäng do taâm tham, saân, si, maïn, nghi

ñaõ ñöôïc queùt saïch thì taâm töï nhieân khoâng nieäm

aùc. Taâm töï nhieân khoâng nieäm aùc, töø ñoù chuùng

ta môùi ôû treân TÖÙ NIEÄM XÖÙ maø tu taäp ñeå queùt

saïch nhöõng goác duïc vi teá, khi goác duïc vi teá ñöôïc

queùt saïch thì BAÛY NAÊNG LÖÏC GIAÙC CHI xuaát

hieän, töùc laø TÖÙ THAÀN TUÙC ñaày ñuû. Do ñoù chuùng

môùi ñuû noäi löïc laøm chuû sinh, giaø, beänh, cheát vaø

töï taïi trong sinh töû luaân hoài, chöøng ñoù muoán

soáng, muoán cheát hoài naøo cuõng deã daøng.

Luùc baáy giôø nhaân quaû nghieäp baùo khoâng

coøn taùc ñoäng vaøo chuùng ta ñöôïc nöõa. Chuùng ta

töï taïi ñi trong baõo toá cuûa nhaân quaû. Nhöng

nhaân quaû khoâng laøm ñoäng sôïi toùc, chaân loâng

cuûa chuùng ta ñöôïc.

Phaät phaùp vi dieäu nhö vaäy, neáu chuùng ta

nhieät taâm quyeát chí tu haønh, taâm khoâng coøn


142

dính maéc danh, lôïi theá gian; khoâng coøn tham,

saân, si, maïn, nghi nöõa, vaø chuùng ta khoâng coøn

cho cuoäc ñôøi naøy thaät coù, laø cuûa ta thì nhaân quaû

khoâng coøn choã sai khieán chuùng ta ñöôïc nöõa.

Khoâng coøn sai khieán chuùng ta ñöôïc nöõa thì con

ñöôøng laøm chuû sinh, giaø, beänh, cheát môû roäng

theânh thang cho chuùng ta böôùc ñi moät caùch

thung dung, thong thaû, töï taïi, voâ ngaïi, v.v.. vaø

cuoái cuøng chaúng coøn lo sôï nghieäp baùo luaân hoài

taùi sinh gì caû.


Luaät nhaân quaû raát coâng baèng, noù seõ khoâng

tha thöù cho moät ai neáu chuùng ta laøm aùc. Vì theá

caùc con phaûi nhôù soáng ñuùng ñaïo ñöùc nhaân quaû

10 ñieàu thieän vaø neân traùnh xa 10 ñieàu aùc. Coù

laøm ñöôïc nhö vaäy caùc con môùi thoaùt ra moïi söï

khoå ñau cuûa nhaân quaû.

--o0o--

Ñoaïn 7

“Phía gaây tai naïn ñaõ coù nhöõng boài

thöôøng trong quaù trình beù Tieân naèm vieän,

nhöng keå töø khi chaùu veà nhaø, gaàn moät naêm nay

hoï khoâng ngoù ngaøng tôùi. Toaøn boä taøi saûn coøm

coõi cuûa meï con ñaõ baùn saïch ñeå lo thuoác thang


cho Caåm Tieân, nhöng tình traïng cuûa beù ngaøy

caøng xaáu ñi. Maët khaùc, töø ngaøy con gaëp naïn,

chò Hoa phaûi ôû nhaø chaêm soùc cho con, khoâng ñi

laøm ñöôïc, nguoàn thu nhaäp vì theá cuõng maát.

Hieän meï con chò Hoa ñang gaëp raát nhieàu khoù

khaên, trong khi ñoù vuï aùn vaãn chöa ñöôïc cô

quan baûo veä phaùp luaät quaän Bình Taân ñöa ra

xeùt xöû ñeå coù nhöõng phaùn quyeát veà ñeàn buø daân

söï”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Hieáu Sinh YÙ Haønh.


Tai naïn giao thoâng ñaõ ñeå laïi moät söï maát

maùt raát lôùn maø khoâng coù moät vaät gì buø ñaép cho

gia ñình ngöôøi gaëp tai naïn. Duø laø phaùp luaät xeùt

xöû boài thöôøng, nhöng laøm sao boài thöôøng ñöôïc

nhöõng gì ñaõ maát cho nhöõng ngöôøi bò tai naïn

giao thoâng. Tröôøng hôïp nhö chaùu Caåm Tieân, tai

naïn xaûy ra ñaõ cöôùp maát con ngöôøi bình thöôøng

cuûa chaùu, ñeå laïi cho chaùu moät con ngöôøi loaïn

trí, ñaâu coøn bieát gì nöõa, soáng nhö loaøi thöïc vaät.

Chaùu Caåm Tieân soáng maø nhö ngöôøi cheát. Vaäy

coù tieàn baïc naøo boài thöôøng cho chaùu ñöôïc

khoâng?

Nhìn hoaøn caûnh cuûa chaùu Caåm Tieân thì

moïi ngöôøi laùi xe nghó sao?


144

Muoán tieän lôïi cho söï ñi laïi nhanh choùng

thì khoâng coù ngöôøi naøo khoâng bieát laùi xe. Nhö

vaäy trong moät ñaát nöôùc coù bao nhieâu ngöôøi daân

laø coù bao nhieâu laùi xe, khoâng coù moät ngöôøi daân

naøo khoâng bieát laùi xe. Vì theá traùch nhieäm boån

phaän cuûa moãi ngöôøi daân töø giaø chí treû, khi ra

ñöôøng ñi boä hay laùi xe ñeàu phaûi thuoäc vaø thi

haønh ñuùng luaät leä giao thoâng ñöôøng boä. Nhö

vaäy chöa ñuû, maø coøn phaûi hoïc ñaïo ñöùc tónh giaùc

hieáu sinh caån thaän giao thoâng.

Muoán cho moïi ngöôøi daân trong nöôùc ñeàu

thoâng suoát luaät leä giao thoâng ñöôøng boä thì luaät

leä naøy phaûi trôû thaønh moät moân hoïc nhö caùc

moân hoïc khaùc trong chöông trình giaùo duïc.

Hoïc luaät leä giao thoâng ñöôøng boä chöa ñuû

ñeå tai naïn giao thoâng chaám döùt. Muoán tai naïn

giao thoâng chaám döùt thì moãi ngöôøi daân trong

nöôùc khoâng nhöõng thoâng suoát luaät leä giao

thoâng maø coøn phaûi hoïc ñaïo ñöùc tónh giaùc hieáu

sinh caån thaän giao thoâng. Vì ñaïo ñöùc tónh giaùc

hieáu sinh caån thaän giao thoâng môùi laø vaán ñeà

quan troïng trong vieäc ñi laïi, nhôø ñoù tai naïn

giao thoâng khoâng xaûy ra.

Khi ra ñöôøng, vì thieáu caån thaän maø ngöôøi

laùi xe chaïy aåu quaù toác ñoä, chaïy laïng laùch, chaïy

sai luaät leä giao thoâng, v.v.. Nhaát laø ngöôøi laùi xe

khoâng neân uoáng röôïu, khi uoáng röôïu say con


ngöôøi khoâng coøn trí saùng suoát, maát tónh giaùc,

luoân luoân soáng trong baûn ngaõ cuûa loaøi ñoäng vaät

neân ñaïo ñöùc tónh giaùc hieáu sinh caån thaän giao

thoâng khoâng coù, coøn luaät leä giao thoâng ñöôøng

boä chaúng coøn bieát laø gì. Moät con ngöôøi nhö loaøi

ñoäng vaät maø laùi xe laø nguy hieåm cho moïi ngöôøi,

tai naïn giao thoâng thöôøng xaûy ra laø do nhöõng

ngöôøi uoáng röôïu say. Ngöôøi uoáng röôïu say

khoâng ñöôïc laùi xe duø baát cöù moät loaïi xe naøo.

Ngöôøi uoáng röôïu say ñi boä vaãn gaây ra tai

naïn giao thoâng. Cho neân, ngöôøi uoáng röôïu say

khoâng ñöôïc tham gia giao thoâng treân ñöôøng, hoï

chæ naèm nghæ, khi naøo heát say môùi cho pheùp di

chuyeån treân ñöôøng.

Tai naïn giao thoâng xaûy ra laø mang ñeán

cho con ngöôøi maát maùt raát lôùn khoâng laáy gì buø

ñaép cho ñöôïc, vì theá chuùng ta neân caån thaän, khi

ñi boä hay laùi xe phaûi heát söùc caån thaän ñeå traùnh

baát cöù moät tai naïn naøo xaûy ra.

ÔÛ ñaây vaán ñeà quan troïng laø sinh maïng con

ngöôøi, moïi ngöôøi caàn phaûi xem troïng maïng

soáng con ngöôøi. Cho neân, baát cöù vì ñieàu gì,

chuùng ta laø ngöôøi thì phaûi baûo veä maïng soáng

cuûa con ngöôøi, chöù khoâng theå xem thöôøng maïng

soáng cuûa ngöôøi khaùc.

Muoán baûo veä maïng soáng cuûa mình, cuûa

ngöôøi khaùc vaø cuûa taát caû chuùng sinh, thì toát


146

hôn heát laø phaûi soáng vôùi ñöùc tónh giaùc hieáu

sinh caån thaän, luùc naøo cuõng phaûi tónh giaùc caån

thaän trong töøng yù nghó, töøng lôøi noùi vaø töøng

haønh ñoäng tay chaân, khi böôùc ñi, khi caàm naém.

Tónh giaùc hieáu sinh caån thaän laø moät ñöùc haïnh

baûo veä söï soáng cuûa mình, cuûa ngöôøi khi löu

thoâng treân ñöôøng boä, nhôø ñoù tai naïn giao thoâng

chaám döùt, xin quyù vò löu yù cho.


Chæ coù ñöùc hieáu sinh thì caùc con môùi giöõ

gìn troïn veïn 10 ñieàu thieän, ngoaøi ñöùc hieáu sinh

maø ñi tìm 10 ñieàu thieän nhö moø kim ñaùy bieån,

caùc con coù nhôù chöa? Coù ñöùc hieáu sinh thì phaûi

coù ñöùc caån thaän, coù ñöùc caån thaän thì môùi giöõ

gìn luaät giao thoâng ñöôøng boä troïn veïn, nhôø ñoù

tai naïn giao thoâng seõ chaám döùt.

Moãi khi böôùc ra ñöôøng ñeàu neân nhôù boån

phaän vaø traùch nhieäm laø phaûi soáng ñuùng ÑAÏO

ÑÖÙC HIEÁU SINH CAÅN THAÄN GIAO THOÂNG. Ñoù laø

moät haønh ñoäng soáng ñem laïi söï bình an cho

mình, cho ngöôøi vaø cho caû hai.

--o0o--


Ñoaïn 8

“Söùc khoeû beù Tieân ngaøy moät suy suïp, vì

phaûi soáng trong ñieàu kieän thieáu thoán caû veà

thuoác men laãn aên uoáng. Chò Hoa ñaõ xoay xôû

moïi caùch, vay möôïn khaép nôi nhöng cuõng ñaønh

baát löïc, khoâng theå kieám theâm tieàn chaïy chöõa

cho con. Ngoài buoàn baõ trong caên phoøng troï ôû soá

396 quoác loä 1, khu phoá 3, phöôøng Bình Höng

Hoaø B, quaän Bình Taân, nhìn ñöùa con gaùi voán

hieáu ñoäng, hoïc gioûi maø giôø naèm baát ñoäng khieán

chò Hoa khoâng caàm noåi nöôùc maét. Naêm heát Teát

ñeán, nhìn ngöôøi ta ñua nhau ñi saém Teát loøng

chò laïi caøng naëng tróu noãi buoàn tuûi”. Caâu naøy

daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Quaû Nghieäp Baùo Hieän Kieáp Traû

Vay.


Hôõi caùc laùi xe! Haõy nhìn hoaøn caûnh cuûa

chò Hoa trong baøi baùo naøy. Thaät ñaùng thöông

phaûi khoâng quyù vò?

Ai ñaõ gaây ra thaûm caûnh naøy quyù vò coù bieát

khoâng?


148

Laùi xe Traàn Theá Vaên ö?

Khoâng phaûi ñaâu quyù vò aï! Traàn Theá Vaên

laùi xe do thieáu Ñöùc Tónh Giaùc Hieáu Sinh Caån

Thaän Giao Thoâng môùi gaây ra tai naïn thaûm

khoác cho gia ñình chò Hoa. Traàn Theá Vaên

khoâng bao giôø muoán xaûy ra tai naïn naøy, nhaát

laø ñoái vôùi gia ñình cuûa chò Hoa thì laïi caøng

khoâng muoán. Phaûi khoâng baùc taøi Traàn Theá

Vaên?

Chæ toäi nghieäp cho baùc taøi Traàn Theá Vaên

keå töø tuoåi coøn beù thô caép saùch ñeán tröôøng, cho

ñeán khi baùc trôû thaønh moät taøi xeá laùi xe chöa

bao giôø töøng ñöôïc hoïc taäp vaø reøn luyeän Ñöùc

Tónh Giaùc Hieáu Sinh Caån Thaän Giao Thoâng,

neân tai naïn giao thoâng laøm sao traùnh khoûi.

Phaûi khoâng baùc Theá Vaên?

Cho neân, ngöôøi laùi xe thöôøng thieáu ñöùc

tónh giaùc hieáu sinh caån thaän thì tai naïn giao

thoâng môùi xaûy ra, mang ñeán moïi söï maát maùt to

lôùn laø moät noãi ñau buoàn theâ thaûm cho mình vaø

moïi ngöôøi.

Bôûi vaäy neáu nhaø nöôùc muoán chaám döùt tai

naïn giao thoâng treân toaøn quoác, thì chöông

trình giaùo duïc xoùa tai naïn giao thoâng phaûi ñöôïc

phoå bieán lôùp hoïc ñaïo ñöùc tónh giaùc hieáu sinh

caån thaän laùi xe ñöôøng boä töø thoân queâ, xoùm, aáp

ñeán thò xaõ, thò traán, thaønh phoá ñoâ thò, vv...


Coù toå chöùc hoïc taäp nhö vaäy thì tai naïn

giao thoâng môùi chaám döùt. Vaø nhôø ñoù caû nöôùc

nhaân daân ñeàu soáng an vui, khoâng coøn lo laéng,

sôï haõi khi böôùc chaân ra ñöôøng.

Chuùng toâi öôùc mong sao caùc Nhaø laõnh ñaïo

ñaát nöôùc vì söï soáng bình an cuûa nhaân daân maø

haõy mau mau môû nhöõng lôùp hoïc ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû, thì treân caùc truïc loä giao thoâng

seõ khoâng coøn tai naïn giao thoâng xaûy ra nöõa vaø

naïn aùch taéc xe coä cuõng seõ chaám döùt.


Nhaân quaû thì khoâng theå troán thoaùt, duø

troán baát cöù nôi ñaâu, bay leân trôøi hay chui xuoáng

bieån cuõng khoâng thoaùt khoûi khi ñaõ laøm 10 ñieàu

aùc. Laøm 10 ñieàu aùc thì traû quaû ngay lieàn trong

kieáp naøy vaø coøn tieáp tuïc trong kieáp khaùc nöõa.

Caùc con neân löu yù vaán ñeà naøy laø vaán ñeà nhaân

quaû nghieäp baùo, vì theá suoát ñôøi neân thöïc hieän

10 ñieàu laønh. Chính 10 ñieàu laønh naøy maø cuoäc

ñôøi caùc con môùi coù söï an vui chaân thaät.

--o0o--

Ñoaïn 9

“Trong khi chôø ñôïi söï phaùn quyeát cuûa

phaùp luaät, chuùng toâi mong moûi loøng haûo taâm


150

cuûa baïn ñoïc gaàn xa haõy giuùp meï con chò Hoa

vöôït qua côn kho án khoù”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc

gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Hieáu Sinh Keâu Goïi Loøng Haûo Taâm

Khaåu Haønh.


Ñöùng tröôùc caûnh ñau loøng naøy, taùc giaû baøi

baùo keâu goïi ñoïc giaû boán phöông haõy môû roäng

loøng thöông yeâu, keû ít ngöôøi nhieàu cöùu giuùp chò

Hoa trong luùc cuoäc soáng quaù bi ñaùt gaàn nhö

kieät queä, neáu ñi laøm thì khoâng ai chaêm soùc cho

beù Caåm Tieân, maø chaêm soùc cho beù Caåm Tieân

thì laáy gì maø soáng, vaû laïi tieàn thuoác thang vaø

aên uoáng cho chaùu Caåm Tieân laøm sao coù ñeå chi

traû. Boû chaùu Caåm Tieân thì meï chaùu boû con sao

ñaønh, maø oâm nuoâi thì laáy ñaâu ra ñeå soáng cho

hai meï con, thaät laø toäi nghieäp voâ cuøng. Ñöùng

tröôùc caûnh naøy ai maø khoâng ñau xoùt. Phaûi

khoâng caùc con?

Nhaân quaû nghieäp baùo sao maø khaéc nghieät

quaù vaäy, nhaân naøo thì phaûi traû quaû naáy, nhöng

bieát laøm sao ñaây baây giôø?

Kính thöa quyù vò! Nhaân quaû khoâng khaéc

nghieät, nhaân naøo quaû naáy thì phaûi traû vay, ñoù

laø quy luaät coâng baèng ñoái vôùi vaïn vaät trong vuõ


truï. Ñöùng tröôùc hoaøn caûnh gia ñình cuûa chaùu

Caåm Tieân, chuùng ta laáy ñoù laøm moät baøi hoïc

nhaân quaû cho ñôøi mình. Ngay töø baây giôø chuùng

ta phaûi taäp soáng naêm ñöùc caên baûn cuûa loaøi

ngöôøi vaø möôøi ñieàu laønh nhaân quaû cuûa thaäp

thieän thì môùi mong chuyeån ñoåi nhaân quaû

nghieäp baùo aùc cuûa ñôøi mình thaønh nhaân quaû

nghieäp baùo thieän, nhôø ñoù cuoäc soáng cuûa chuùng

ta môùi ñöôïc bình an vaø voâ söï.

Tröôùc khi muoán soáng vôùi naêm ñöùc nhaân

baûn vaø möôøi haïnh nhaân quaû thieän thì chuùng ta

phaûi tu taäp vaø reøn luyeän Chaùnh Nieäm Tónh

Giaùc, nhôø coù Chaùnh Nieäm Tónh Giaùc chuùng ta

môùi soáng troïn veïn vôùi naêm ñöùc, möôøi haïnh.

Naêm ñöùc vaø möôøi haïnh môùi laøm thay ñoåi cuoäc

ñôøi, môùi ñem laïi söï bình an cho loaøi ngöôøi.

Ngöôøi tu theo Phaät giaùo maø khoâng giöõ gìn

ñuùng nhöõng giôùi luaät cô baûn mang ñaày ñuû ñuùng

naêm ñöùc, möôøi haïnh naøy thì khoâng theå naøo

chuyeån hoùa ñöôïc nhaân quaû nghieäp baùo. Khoâng

chuyeån hoùa ñöôïc nhaân quaû nghieäp baùo thì con

ñöôøng tu haønh chaúng coù ích lôïi gì cho baûn thaân,

maø coøn phí coâng voâ ích cuûa mình. Suoát cuoäc ñôøi

mang tieáng tu haønh nhöng tu haønh chaúng tìm

thaáy söï giaûi thoaùt chaân thaät, toaøn laø aûo giaùc.

Noùi NAÊM ÑÖÙC, MÖÔØI HAÏNH cuûa Phaät giaùo

ngöôøi ta raát xem thöôøng, vì cho noù laø Nguõ Giôùi


152

vaø Thaäp Thieän, nhöng noù raát cô baûn cho con

ñöôøng giaûi thoaùt cuûa Phaät giaùo. Quyù vò ñöøng ñi

tìm nhöõng phaùp cao sieâu maàu nhieäm, vì nhöõng

phaùp cao sieâu maàu nhieäm laø nhöõng phaùp töôûng

maø nhöõng ngöôøi soáng trong mô moäng döïng leân

ñeå töï löøa ñaûo mình vaø moïi ngöôøi.

Noùi veà toân giaùo hay baát cöù moät giaùo phaùp

naøo, ngöôøi ta ñeàu choïn phaùp moân thieàn ñònh,

cho laø moät phaùp moân toái toân, toái thöôïng. Cho

neân, ngöôøi ta noùi veà thieàn ñònh raát nhieàu,

nhöng ngöôøi ta khoâng bieát caùch thöùc tu taäp

thieàn ñònh nhö theá naøo ñuùng, nhö theá naøo sai.

Vì theá ngöôøi ta ñaõ tu taäp sai phaùp, khoâng ñuùng

chaùnh thieàn ñònh neân khoâng coù ai nhaäp ñöôïc

chaùnh thieàn, chaùnh ñònh, chæ toaøn nhaäp vaøo

ñònh töôûng. Vaø cuoái cuøng ngöôøi ta noùi thieàn

ñònh raát nhieàu nhöng chaúng ai bieát thieàn laø gì

caû.


Loøng haûo taâm coù nghóa laø loøng toát, töùc laø

ñöùc boá thí. Ngöôøi boá thí laø ngöôøi bieát thöông

ngöôøi baát haïnh trong xaõ hoäi. Ñöùc boá thí raát caàn

thieát cho moïi ngöôøi, noù giuùp moïi ngöôøi xaû taâm

boûn xeûn ích kyû raát deã daøng.

Ngaøy xöa ñöùc Phaät ñi xin aên laø muïc ñích

taïo duyeân boá thí cho moïi ngöôøi, ñeå côm aên aùo

maëc cuûa hoï khoâng thieáu huït vaø coù theå trôû


thaønh giaøu sang phuù quyù, nhaát laø gaëp ñöôïc

chaùnh phaùp giaûi thoaùt. Bôûi vaäy laøm ngöôøi

chuùng ta neân soáng vôùi ñöùc boá thí, trong ñöùc boá

thí noù ñaày ñuû tình thöông yeâu chaân thaät. Boá thí

maø khoâng coù loøng yeâu thöông chaân thaät thì boá

thí ñoù chæ laø hình thöùc ñeå löøa ñaûo moïi ngöôøi

laøm danh, laøm lôïi, v.v.. maø thoâi.

Ñöùc boá thí thaät söï phaûi mang ñaày ñuû ñöùc

hieáu sinh. ÔÛ ñaâu coù ñöùc hieáu sinh thì ôû ñoù coù

ñöùc boá thí chaân thaät.

ÔÛ ñaây chuùng ta caàn hieåu roõ yù nghóa boá thí.

Boá thí laø phaûi vì loøng yeâu thöông ngöôøi baát

haïnh, vì thaáy caûnh khoå cuûa ngöôøi khaùc maø ñem

ñeán chia seû söï bình an vôùi hoï; chia seû tieàn cuûa,

côm aên, aùo maëc; chia seû coâng söùc giuùp nhau;

chia seû nhöõng lôøi an uûi; chia seû nhöõng haønh

ñoäng yeâu thöông, v.v..

Ñöùc boá thí bao giôø cuõng ñi ñoâi vôùi ñöùc hieáu

sinh, cho neân goïi laø ÑÖÙC HIEÁU SINH BOÁ THÍ.

Con ngöôøi noùi thöông nhau thì phaûi qua nhöõng

haønh ñoäng boá thí, neáu khoâng coù haønh ñoäng boá

thí thì noùi thöông nhau chæ laø lôøi noùi suoâng maø

thoâi.


154


Baøi hoïc thöù tö:

Rèn Nhân Cách:


NGƯỜI PHỤ NỮ CÓ HAI QUẢ TIM

Chuyeän keå raèng, vaøo naêm 1949-1950, ôû

trung hoïc Höông Kheâ (Haø Tónh), coù moät ñaïi gia

ñình con em caùn boä khaùng chieán ba tænh Bình,

Trò, Thieân vaø moät soá caùn boä tuoåi coøn nhoû ñöôïc

Ñaûng vaø Nhaø nöôùc cho taäp trung veà ñaây hoïc

taäp naâng cao trình ñoä vaên hoùa ñeå veà phuïc vuï

queâ höông. Trong soá aáy khoâng thieáu trai taøi,

gaùi saéc, hoï soáng trong nhaø daân vaø ñöôïc thöông

yeâu nhö con chaùu trong gia ñình. Hoï coù baùt

chaùo ngon, cuû saén, cuû khoai lang hay traùi hoàng


156

ngaâm ñeàu cho anh chò em aên ngoaøi böõa côm

tröa. Coøn anh chò em thöông nhau nhö ruoät

thòt, bieát nhieäm vuï ñöôïc giao neân ngöôøi naøo

cuõng chaêm chæ hoïc taäp. Tuy vaäy vôùi tuoåi 18, ñoâi

möôi, coù ngöôøi ñaõ ñeå yù nhau. Töø tình thöông xa

cha meï, xa queâ höông hoï ñaõ meán nhau, thöông

nhau roài yeâu nhau, nhöng chæ ôû trong loøng. Maõi

veà sau naøy coù khoâng ít ngöôøi ñaõ thaønh vôï,

thaønh choàng nhôø coù ñieàu kieän coâng taùc ôû gaàn

nhau trong khoâng gian ñòa lyù hoaëc trong ngheà

nghieäp.

Trong soá gaàn 100 hoïc sinh nam nöõ, ñaëc

bieät coù moät nöõ hoïc sinh vöøa coù duyeân, vöøa coù

saéc ñeïp nhö moät hoa khoâi maø ai cuõng nhaän

daïng ñöôïc laø ngöôøi coù nöôùc da traéng noõn naø.

Khoâng ai khaùc. Con ngöôøi ñoù ñaõ coù hai quaû tim

vaøng.

Theo quy luaät cuûa ñaát trôøi, con ngöôøi ñoù

lôùn leân vaø ñaõ coù choàng con. Ngöôøi ñeïp aáy cuõng

ñaõ ñi ñaây, ñi ñoù trong vaø ngoaøi nöôùc, soáng vôùi

choàng con ñaày haïnh phuùc gia ñình. Cho ñeán

nay, ngöôøi hoa khoâi noï ñaõ coù chaùu noäi, chaùu

ngoaïi vaø ñang soáng beân oâng choàng ñaõ ñeán tuoåi

90. Coøn baø keùm oâng 13 tuoåi. OÂng choàng tuoåi

cao söùc yeáu, oám ñau trieàn mieân. Theâm ñoù, caû

hai vôï choàng chòu moät noãi baát haïnh vì ñöùa con

trai duy nhaát ñaõ qua ñôøi. Baø coá vöôït qua noãi

buoàn teâ taùi trong loøng mình, nhöng raát vui veû,


laïc quan saên soùc oâng choàng voâ cuøng chu ñaùo. Baø

lo töøng böõa côm sao cho thích hôïp, lo töøng giaác

nguû khi thaáy choàng trôû mình. Ñaây laø ñoâi vôï

choàng coù duyeân nôï vôùi nhau, aên ôû vôùi nhau suoát

ñôøi.

Naêm nay tuy tuoåi ñaõ xaáp xæ gaàn 80, nhöng

baø laïi gaëp moät tin vui baát ngôø. Sau 55 naêm, baø

tìm ñöôïc ñòa chæ cuûa ngöôøi mình mong ñôïi.

Ngöôøi baø yeâu khoâng ai khaùc laø baïn hoïc cuøng

tröôøng. Tình yeâu chôùm nôû thì ngöôøi baø yeâu ñaõ

theo tieáng goïi cuûa tænh nhaø vaøo quaân ñoäi ñeå

chuaån bò cho cuoäc toång tieán coâng. Ngöôøi thanh

nieân ñoù ñi töø chieán tröôøng naøy sang chieán

tröôøng khaùc, chuyeån töø coâng taùc naøy sang coâng

taùc noï, khi ôû trong nöôùc, khi ñöôïc ñi hoïc nöôùc

ngoaøi... cuõng boân ba khaép nôi. Cuõng nhö baø,

theo quy luaät cuûa taïo hoùa, anh coù gia ñình vôï

con, nay cuõng coù chaùu noäi, chaùu ngoaïi nhö baø

vaø tuoåi taùc cuõng ñaõ luùc “gaàn ñaát xa trôøi”.

Hoï gaëp nhau nhôø coù teân cuûa oâng laø taùc giaû

cuûa moät baøi baùo. Vì theá baø coá tìm cho ñöôïc ñòa

chæ, ñieän thoaïi ñeå lieân laïc. Tuy nay hai ngöôøi

coøn ôû caùch xa nhau hôn ngaøn caây soá, nhöng ñaõ

gaàn nhau nhôø coù thoâng tin hieän ñaïi. Hoï ñaõ noùi

chuyeän vôùi nhau nhieàu, truùt cho nhau nhöõng

baàu taâm söï maø töø khi yeâu cho ñeán nay chöa thoå

loä vôùi ai bao giôø. Hôn nöûa theá kyû giaáu kín moät

tình yeâu. Moät tình yeâu oâm aáp maõi trong loøng.


158

Vôùi moät hoa khoâi coù trình ñoä vaên hoùa, hoaït

ñoäng xaõ hoäi maïnh meõ chaéc coù nhieàu chaøng trai

ñeo ñuoåi. Con ngöôøi naøy, noùi nhö nhaø vaên noåi

tieáng Nga Pau-toápx-ki laø: “Tình yeâu chæ coù moät,

nhöng töông töï thì coù haøng traêm”. Ngöôøi vieát

baøi naøy suy ngaãm: “Ñaây laø moät thöù tình yeâu

ñích thöïc, khoâng ai coù theå thay theá ñöôïc moät

thöù tình yeâu troïn veïn, khoâng coù moät thöù ñoäng

cô naøo laøm vaån ñuïc noù ñi. Tuoåi ñaõ quaù thaäp coå

lai hy vaãn cöù yeâu, nhöng raát chung thuûy vôùi

choàng”. Toâi noùi: ngöôøi phuï nöõ coù hai quaû tim

trong moät laø vaäy.

Toâi ñoïc khaù nhieàu taùc phaåm baøn luaän veà

tình yeâu, nhöng chöa baét ñöôïc moät tình yeâu toâi

vöøa keå. Coù ngöôøi quan nieäm tình yeâu laø beå khoå,

coù ngöôøi noùi tình yeâu laø haïnh phuùc, khoâng

gioáng caùi haïnh phuùc tình yeâu cuûa hai oâng baø

naøy. Ñaây laø moät thöù tình yeâu vónh cöûu, raát

hieám coù treân theá gian naøy. Theo toâi, ñaây laø moät

thöù tình yeâu hoaøn toaøn voâ tö: khoâng vuï lôïi,

khoâng noâng noåi, khoâng laõng maïng chuùt naøo,

maø laø moät thöù tình yeâu thöïc teá xuaát phaùt töø

ñaùy loøng mình, vì luùc treû yeâu nhau laø chuyeän

bình thöôøng, nay tuoåi ñaõ cao coù gia ñình roài maø

vaãn cöù yeâu, yeâu ñeán cheát môùi thoâi.

Qua chuyeän tình noùi treân, chuùng ta thaáy

roõ hôn hoân nhaân baét ñaàu baèng tình yeâu, nhöng

khoâng haún laø nhö theá, vì nhieàu lyù do khaùc nhau


maø ñaõ dieãn ra töø thôøi ñaïi xa xöa cho ñeán taän

ngaøy nay. Nhieàu ngöôøi nghó hoân nhaân laø soá

phaän cuûa con ngöôøi, coøn hoân nhaân muoán coù

haïnh phuùc laø do con ngöôøi taïo döïng leân.

ÔÛ ñaây khoâng laïm baøn hoân nhaân vaø haïnh

phuùc gia ñình, maø chæ döøng laïi hai chöõ tình yeâu

coù vò trí ñoái laäp trong taâm hoàn vaø quaû tim cuûa

con ngöôøi. Noùi roäng hôn thì tình yeâu queâ

höông, ñaát nöôùc cuõng theá thoâi, tình yeâu laø tình

yeâu.

Noùi thaät loøng mình sau khi suy nghó veà

chuyeän tình noùi treân, toâi voâ cuøng khaâm phuïc vaø

kính troïng ngöôøi phuï nöõ coù hai quaû tim vaøng,

vì baø ñaõ bieát caùch toân troïng mình vaø toân troïng

ngöôøi choàng ñang chung soáng vôùi haïnh phuùc caû

gia ñình. OÂi! Xaõ hoäi ta baây giôø neáu coù nhieàu

ngöôøi phuï nöõ nhö theá thì ñeïp bieát bao. Noùi ñeán

ngöôøi phuï nöõ coù hai quaû tim vaøng, khoâng theå

khoâng noùi ñeán nhaân vaät thöù ba. Ngöôøi ñaõ nhaän

moät trong hai quaû tim vaøng ñoù.

Vì laø baïn cuøng tröôøng, coù laàn toâi gaëp vaø

hoûi thaúng thaén anh ta. Anh baûo: “Toâi ñaõ queân

ñi laâu laém roài, vì coâ ta ñeïp ai maø chaúng meâ,

mình laïi ôû caùch trôû xa xoâi. Quaû thaät toâi raát

ngaïc nhieân khi nhaän ra cuù ñieän thoaïi, nghe

tieáng noùi cuûa coâ ta roõ raøng maø mình töôûng nhö

mô.


160

Toâi vaø naøng cuõng nhö haït gaïo treân saøng,

sau cuoäc chieán tranh tröôøng kyø, hoài coøn nhoû ñaõ

yeâu nhau, qua ñoâi maét ñaõ hieåu loøng nhau, nay

tuoåi ñaõ giaø laïi yeâu nhau nhieàu hôn. Thaät laø

haïnh phuùc! Vì haïnh phuùc ñoù maø coù ñeâm khoâng

nguû ñöôïc, ñaønh goïi ñieän thoaïi vaø xin pheùp

naøng qua khoâng gian gôûi ñeán maùi toùc baïch kim

cuûa naøng moät nuï hoân ñaày nhöõng gioït nöôùc maét

vui. Naøng noùi em nhaän ngay! Nhaän ngay!

Nhaän ngay... vôùi tieáng cöôøi trong treûo laïc quan

ñaõ laøm cho toâi queân maát ñi tuoåi gaàn 80 maø coù

theâm nieàm vui cuoäc soáng”.

(Baùo Coâng An, ngaøy 10/2/2007

Phöông Linh)

--o0o--

ĐẠI Ý

OÂng cuï vaø baø cuï THIEÁU ÑÖÙC CHUNG TÌNH,

CHUNG THUÛY.

PHÂN ĐOẠN



Ñoaïn 1

“Chuyeän keå raèng, vaøo naêm 1949 - 1950, ôû

trung hoïc Höông Kheâ (Haø Tónh), coù moät ñaïi gia

ñình con em caùn boä khaùng chieán ba tænh Bình,

Trò, Thieân vaø moät soá caùn boä tuoåi coøn nhoû ñöôïc

Ñaûng vaø Nhaø nöôùc cho taäp trung veà ñaây hoïc taäp

naâng cao trình ñoä vaên hoùa ñeå veà phuïc vuï queâ

höông”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñaøo taïo giaùo duïc nhaân taøi cho Toå quoác laø

Ñöùc Yeâu Nöôùc Thöông Noøi.


Vaøo nhöõng naêm 1949 - 1950, ñaát nöôùc

ñang chieán tranh, toaøn daân ñöùng leân choáng laïi

giaëc Phaùp, vì theá con em caùn boä ñöôïc Ñaûng vaø

Nhaø nöôùc cho taäp trung vaøo caùc tröôøng hoïc ñeå

ñaøo taïo trôû thaønh nhöõng nhaân taøi, nhöõng só

quan caùc loaïi binh chuûng ñeå ñaùp öùng trong caùc

chieán tröôøng.

Duø cho ñaát nöôùc coù chieán tranh hay khoâng

chieán tranh thì vieäc ñaøo taïo nhaân taøi laø ñieàu

quan troïng. Nhaát laø trong giai ñoaïn hieän nay,

ñaát nöôùc ñaõ ñoäc laäp coù chuû quyeàn, Ñaûng vaø Nhaø

nöôùc laõnh ñaïo thì vieäc ñaøo taïo nhaân taøi xaây


162

döïng ñaát nöôùc, giaùo duïc toaøn daân töø giaø chí treû

soáng coù ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû thì khoâng

theå thieáu ñöôïc. Ñoù laø moät ñieàu caàn thieát maø

moät ñaát nöôùc naøo ñaõ ñoäc laäp coù chuû quyeàn thì

caùc Nhaø laõnh ñaïo ñeàu phaûi nghó ñeán laáy ñöùc trò

daân vaø nhaân daân phaûi soáng coù ñaïo ñöùc thì ñaát

nöôùc ñoù môùi bình an, thònh trò.

Ñaát nöôùc muoán ñöôïc phaùt trieån neàn kinh

teá khoa hoïc kyõ ngheä hieän ñaïi hoùa ñeå laøm cho

daân giaøu nöôùc maïnh, thì tröôùc tieân phaûi giöõ gìn

ñaát nöôùc ñöôïc thanh bình, xaõ hoäi phaûi coù moät

neàn ñaïo ñöùc coâng baèng ñoái vôùi moïi ngöôøi vaø

luoân luoân phaûi giöõ gìn traät töï an ninh, traùnh

nhöõng teä naïn xaõ hoäi nhö: xì ke ma tuùy, röôïu

cheø say xæn, côø gian baïc laän, troäm caép cöôùp

giaät, maõi daâm, aên maëc hôû hang khieâu daâm, gôïi

duïc, vaên hoùa ñoài truïy, v.v.. thì ñieàu caàn thieát

phaûi coù moät chöông trình giaùo duïc ñaøo taïo ñaïo

ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû cho toaøn daân.

Ñaát nöôùc muoán ñöôïc phaùt trieån moïi maët

thì caàn phaûi coù nhieàu nhaân taøi. Muoán coù nhieàu

nhaân taøi thì caùc Nhaø laõnh ñaïo phaûi chuù troïng

chöông trình giaùo duïc ñaøo taïo nhöõng nam nöõ

thanh nieân vaø thanh thieáu nieân ñeå trôû thaønh

nhöõng ngöôøi coù taøi, coù ñöùc. Muoán ñöôïc vaäy,

phaûi coù chöông trình giaùo duïc ñaøo taïo kieán thöùc

vaên hoùa, kieán thöùc khoa hoïc ngheà nghieäp vaø

phaûi ñaët naëng kieán thöùc ñaïo ñöùc nhaân baûn -


nhaân quaû leân treân haøng ñaàu cuûa caùc moân hoïc

khaùc. Nhaát laø kieán thöùc ñaïo ñöùc nhaân baûn -

nhaân quaû phaûi ñöôïc phoå bieán khaép trong nhaân

daân, trong caû nöôùc.

Ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû laø moät moân

hoïc raát caàn thieát cho nhöõng theá heä treû, töông

lai maàm non cuûa Toå quoác. Cho neân, ai cuõng bieát

ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû laø moân hoïc quan

troïng nhaát trong caùc moân hoïc, trong caùc ngaønh

ngheà. Vì nhôø noù chæ ñaïo vaø ñieàu khieån moät ñaát

nöôùc ñi leân ngang haøng vôùi caùc nöôùc tieân tieán

treân theá giôùi maø khoâng sôï thua keùm ñaïo ñöùc

cuûa moät nöôùc naøo khaùc. Vì theá phaûi ñaët naëng

ngaønh giaùo duïc ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû laø

quan troïng haøng ñaàu trong caû nöôùc. Vì ngöôøi coù

taøi maø khoâng coù ñöùc thì khoâng theå naøo duøng

ngöôøi aáy vaøo vieäc lôùn ñöôïc; ngöôøi coù taøi maø

khoâng coù ñöùc thì khoâng theå naøo goïi laø NHAÂN

TAØI. Bôûi vaäy ñaøo taïo nhaân taøi laø ñaøo taïo ngöôøi

coù taøi vaø coù ñöùc, maø giaùo duïc ñaïo ñöùc thì phaûi

ñöôïc gaén lieàn vaøo chöông trình giaùo duïc töø Tieåu

hoïc, Trung hoïc, Ñaïi hoïc. Ñaïo ñöùc nhaân baûn -

nhaân quaû hieän giôø khoâng ñöôïc Boä Giaùo duïc

quan taâm cho laém. Vì theá, neàn ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû khoâng thaáy coù trong chöông

trình giaùo duïc ñaøo taïo cuûa Boä Giaùo duïc.

Coù ñaøo taïo giaùo duïc nhöõng ngöôøi taøi ñöùc ôû

trong nöôùc hay ôû nöôùc ngoaøi cho queâ höông, cho


164

xöù sôû naøy, ñoù cuõng laø muïc ñích ñeå ñöa neàn kinh

teá vaø quaân söï cuûa ñaát nöôùc ñi leân ngang haøng

hoaëc hôn caùc nöôùc treân theá giôùi, cuøng vôùi vieäc

phaûi laáy ñaïo ñöùc laøm tieâu chuaån xaây döïng nhaân

taøi thì seõ thaønh coâng röïc rôõ.

Xin nhaéc laïi moät laàn nöõa, chöông trình

giaùo duïc ñaøo taïo nhöõng ngöôøi taøi ñöùc cho Toå

quoác queâ höông xöù sôû naøy, thì luùc naøo caùc caáp

laõnh ñaïo ñaát nöôùc cuõng phaûi ñaët neàn ñaïo ñöùc

nhaân baûn - nhaân quaû soáng khoâng laøm khoå

mình, khoå ngöôøi leân haøng ñaàu, vaø nhaát laø phaûi

quan taâm cho pheùp phoå bieán neàn ñaïo ñöùc naøy

ñeán taän moïi coâng daân trong caû nöôùc. Ñoù laø vì

lôïi ích cho daân, cho nöôùc neân caàn baét buoäc toaøn

daân phaûi hoïc taäp ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû

cho thaám nhuaàn, ñeå moïi ngöôøi daân luoân thaáy

traùch nhieäm boån phaän cuûa mình ñoái vôùi ñaát

nöôùc queâ höông; ngöôøi daân trong nöôùc phaûi

thaáy traùch nhieäm boån phaän cuûa mình laø moät

coâng daân Vieät Nam luoân laáy ñaïo ñöùc nhaân baûn

- nhaân quaû laøm cuoäc soáng cho mình thì môùi

xöùng ñaùng laø ngöôøi coâng daân Vieät Nam.


Moät ñaát nöôùc ñoäc laäp coù chuû quyeàn thì vieäc

ñaøo taïo nhaân taøi raát caàn thieát ñeå coù ngöôøi thöøa

keá gaùnh vaùc ñaát nöôùc. Nhôø coù nhöõng nhaân taøi

thì ñaát nöôùc ngaøy moät theâm giaøu maïnh. Muoán


ñöôïc vaäy thì Boä Giaùo duïc - Ñaøo taïo phaûi quan

taâm neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû soáng

khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû

chuùng sinh leân haøng ñaàu trong caùc moân hoïc.

Bôûi vì ngöôøi coù taøi maø khoâng coù ñöùc thì ñaát

nöôùc khoâng söû duïng nhöõng ngöôøi ñoù ñöôïc, vì coù

söû duïng nhöõng haïng ngöôøi naøy thì naïn tieâu cöïc

aên lo hoái loä seõ khoâng theå traùnh khoûi trong

nöôùc. Ngöôïc laïi, ngöôøi coù ñöùc nhöng khoâng coù

taøi thì nhöõng ngöôøi naøy coù theå coøn söû duïng

ñöôïc. Tuy khoâng taøi nhöng coù ñöùc thì höôùng

daãn hoï laøm vieäc gì thì hoï laøm vieäc raát ñuùng

ñaén neân mình ñöôïc an taâm hôn, ví duï hoï laøm

vieäc khoâng gian xaûo, doái traù, khoâng löøa ñaûo laõn

coâng, v.v..

Ngöôøi coù ñöùc bao giôø cuõng ñöôïc troïng duïng

hôn ngöôøi coù taøi, neân “ñöùc thaéng taøi” laø vaäy.

Bôûi vaäy ñaïo ñöùc raát quan troïng, caùc con caàn

phaûi tu taäp vaø reøn luyeän ñaïo ñöùc ñeå trôû thaønh

ngöôøi coù ñaïo ñöùc thaät söï, vì ñaïo ñöùc seõ ñem laïi

söï bình an, yeân vui cho mình, cho moïi ngöôøi vaø

cho muoân loaøi vaïn vaät. Söï soáng treân haønh tinh

naøy thì ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû laø duy

nhaát khoâng coù phaùp naøo saùnh kòp.

--o0o--


166

Ñoaïn 2

“Trong soá aáy khoâng thieáu trai taøi, gaùi

saéc, hoï soáng trong nhaø daân vaø ñöôïc thöông yeâu

nhö con chaùu trong gia ñình”. Caâu naøy daïy ñaïo

ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Hieáu Sinh Yeâu Queâ Höông, Toå Quoác

neân ñoái xöû nhau nhö Tình Thöông Gia Ñình YÙ

Haønh, Thaân Haønh, Khaåu Haønh.


Trong chieán tranh, thanh nieân vaø thanh

thieáu nieân nam nöõ ñöôïc Nhaø nöôùc cho ñi hoïc

taäp thì hoï xem nhau nhö tình ñoàng ñoäi, nhö

anh em trong moät nhaø. Vì theá hoï thaáy traùch

nhieäm boån phaän hoïc taäp ñeå ra chieán tröôøng

ñaùnh giaëc. Ra chieán tröôøng ñaùnh giaëc thì söï

soáng cheát nhö chæ maønh treo chuoâng. Ngaøy nay

coøn soáng nhöng ngaøy mai cheát khoâng chöøng,

cho neân hoï raát yeâu thöông nhau, yeâu thöông

nhau hôn anh em ruoät thòt trong moät nhaø.

Hoï laø nhöõng chieán só chieán ñaáu cho queâ

höông Toå quoác, neân hoï ôû ñaâu ñeàu ñöôïc nhaân

daân xem hoï nhö con chaùu trong gia ñình.


Caùc con coù bieát khoâng? Laøm nhöõng gì

mang ñeán ích lôïi cho moïi ngöôøi, moïi nhaø töùc laø

laøm lôïi ích cho daân, cho nöôùc thì caùc con seõ

ñöôïc söï giuùp ñôõ vaø uûng hoä cuûa moïi ngöôøi. Vì

theá caùc con hoïc taäp vaø aùp duïng ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû vaøo ñôøi soáng haèng ngaøy thì caùc

con seõ khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå

taát caû muoân loaøi chuùng sinh. Vaø chính ñoù laø

nhöõng haønh ñoäng soáng laøm lôïi ích cho baûn

thaân, gia ñình vaø xaõ hoäi. Vì theá caùc con seõ ñöôïc

söï thöông yeâu giuùp ñôõ cuûa moïi ngöôøi.

Cho neân, ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû raát

caàn thieát cho söï soáng treân haønh tinh naøy. Coù

soáng ñuùng ñaïo ñöùc thì môùi thaáy thaät söï chaân

haïnh phuùc cuûa cuoäc soáng loaøi ngöôøi.


Chuùng ta ai cuõng bieát ñaïo ñöùc nhaân baûn -

nhaân quaû laø 5 ñöùc haïnh vaø 10 ñieàu laønh, noù seõ

chuyeån ñoåi 5 tai naïn thaønh 5 phöôùc baùu lôùn; 10

beänh taät khoå ñau thaønh 10 ñieàu an vui haïnh

phuùc cho baûn thaân, gia ñình vaø xaõ hoäi. Vì theá,

laøm ngöôøi muoán ñöôïc an vui vaø haïnh phuùc thì

phaûi coá gaéng khaéc phuïc soáng cho baèng ñöôïc ñaïo

ñöùc aáy maø ñöùc Phaät ñaõ daïy.

--o0o--


168

Ñoaïn 3

“Hoï coù baùt chaùo ngon, cuû saén, cuû khoai

lang hay traùi hoàng ngaâm ñeàu cho anh chò em

aên ngoaøi böõa côm tröa”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc

gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Hieáu Sinh Thaûo AÊn, töùc laø Lôïi Hoøa

Ñoàng Quaân.


Neáu trong cuoäc soáng moïi ngöôøi ñeàu soáng

vôùi ÑÖÙC HIEÁU SINH THAÛO AÊN vôùi nhau, coù töø

baùt chaùo ngon, cuû saén, cuû khoai lang hay traùi

hoàng ngaâm ñeàu chia nhau maø aên thì theá gian

naøy laø moät Thieân Ñaøng, Cöïc Laïc. Ñuùng vaäy, töø

mieáng aên maø chuùng ta bieát chia seû nhau thì

ngay ñoù baûn chaát thuù vaät trong moãi ngöôøi ñeàu

ñöôïc xa lìa.

Ñöùc hieáu sinh thaûo aên xaùc ñònh con ngöôøi

vaø con thuù khoâng gioáng nhau. Con thuù thì haùu

aên, tranh giaønh hôn thua töøng mieáng aên, coøn

con ngöôøi thì thaûo aên, bieát chia nhau maø aên.

Thaûo aên töùc laø chia seû cho nhau töøng söï soáng,


chöù khoâng phaûi coù mieáng aên khoâng. Coù ñuùng

nhö vaäy khoâng caùc con?

Ngöôøi haùu aên laø ngöôøi coøn mang baûn chaát

cuûa loaøi caàm thuù. Cho neân, ñöùc hieáu sinh thaûo

aên laø moät ñöùc haïnh nhaân baûn tuyeät vôøi. Vì theá

chuùng ta laø con ngöôøi neân phaûi coá gaéng khaéc

phuïc tính haùu aên. Khaéc phuïc tính haùu aên töùc laø

khaéc phuïc baûn chaát cuûa loaøi caàm thuù, xa lìa baûn

chaát xaáu xa ñoù. Bôûi vaäy trong ñôøi soáng haèng

ngaøy heã thaáy ai coøn haùu aên laø bieát ngöôøi ñoù coøn

mang baûn chaát cuûa loaøi thuù vaät. Coù ñuùng nhö

vaäy khoâng caùc con?

Trong chieán tranh, thanh nieân nam nöõ

cuøng moät chí höôùng ñaùnh giaëc baûo veä queâ

höông Toå quoác. Cho neân, tình ñoàng ñoäi yeâu

thöông nhau cuûa hoï raát tuyeät vôøi, vì söï soáng söï

cheát cuûa hoï nhö chæ maønh treo chuoâng. Hoï

thöông nhau laø phaûi vì böõa nay soáng nhöng

ngaøy mai ñaâu bieát raèng mình seõ cheát, cheát

trong chôùp maét, khi bom ñaïn noå ai coøn, ai maát.

Vì theá coù caùi gì ngon dôû hoï ñeàu chia nhau aên,

khoâng coøn ñeå giaønh aên moät mình. Trong chieán

tranh tình ñoàng ñoäi thaät laø tuyeät ñeïp.

Ñöùc hieáu sinh thaûo aên laø moät ñöùc haïnh raát

caàn thieát cho con ngöôøi. Trong gia ñình, anh

em, chò em vì tranh aên maø cheùm gieát nhau,

chaúng chuùt loøng thöông taâm, noài da xaùo thòt.


170

Anh em, chò em soáng trong moät nhaø nhö traâu

traéng, traâu ñen cuõng vì mieáng aên. Tuïc ngöõ Vieät

Nam coù caâu: “Mieáng aên laø mieáng toài taøn, maát ñi

moät mieáng loän gan leân ñaàu”. Caâu tuïc ngöõ naøy

noùi raát ñuùng. Ngöôøi ta gieát nhau vì mieáng aên,

manh aùo, vì danh, vì lôïi. Coù ñuùng nhö vaäy

khoâng quyù vò?

Xaõ hoäi vì mieáng aên môùi coù troäm caép, cöôùp

cuûa gieát ngöôøi. Ngöôøi gieát ngöôøi chaúng chuùt

thöông ñau cuõng vì danh, vì lôïi, noùi chung vôùi

danh töø bình daân laø “MIEÁNG AÊN”. Mieáng aên raát

quan troïng ñaáy quyù vò aï!

Theá giôùi coù chieán tranh nöôùc naøy ñi xaâm

chieám nöôùc kia, xöông maùu con ngöôøi cheát

choàng chaát nhö nuùi, nhö non, cuõng chính vì

“mieáng aên”. Töø xöa ñeán nay lòch söû ñaõ chöùng

minh ñieàu ñoù.

Ñaïi chieán theá giôùi laàn thöù nhaát vaø ñeán laàn

thöù hai ñaõ khoâng noùi leân ñöôïc ñieàu naøy sao?

Xöông maùu con ngöôøi cheát lôùp lôùp khoâng sao keå

cho heát. Thaät laø ñau thöông!

Ñaát nöôùc Vieät Nam, xöông maùu cuûa toå

tieân, oâng, cha, baùc, chuù, anh chò em vaø con chaùu

cuûa chuùng ta nhieàu ñôøi ñaõ naèm xuoáng daày ñaëc

lôùp lôùp treân maûnh ñaát naøy. Töø thôøi Tröng

Vöông, Trieäu AÅu cho ñeán ngaøy nay, coù chieán

tranh laø coù ngöôøi cheát, thôøi naøo cuõng vaäy, chöù


khoâng phaûi chæ coù moät soá nghóa trang lieät só

môùi döïng leân trong thôøi kyø choáng chuû nghóa

thöïc daân Phaùp vaø ñeá quoác Myõ. Vì nhöõng cuoäc

chieán tranh giaønh quyeàn ñoäc laäp baûo veä non

soâng Toå quoác neân xöông maùu daân toäc ñaõ phuû

daày treân queâ höông xöù sôû thaân yeâu naøy.

Bôûi vaäy chieán tranh ñaõ gieát bieát bao ngöôøi

cheát, maùu xöông cuûa loaøi ngöôøi ñaõ ñoå treân haønh

tinh naøy keå sao cho heát. Con ngöôøi cheát lôùp lôùp

nhö kieán truøng vaäy, theá maø moïi ngöôøi coøn

khoâng thöùc tænh, coøn khoâng thaáy, khoâng tin,

khoâng tìm ra nguyeân nhaân naøo sao? Taïi sao

ngöôøi ta khoâng ñaët ra caâu hoûi ñeå töï truy tìm

cho ra nguyeân nhaân naøo maø con ngöôøi laïi gieát

nhau nhieàu nhö vaäy?

Theo tinh thaàn öa chuoäng thöïc teá thì

nguyeân nhaân chính ñoù laø loøng tham duïc cuûa

con ngöôøi, maø duïc aên laø haøng ñaàu daãn ñeán

trong moïi söï khoå ñau, moïi söï cheát choùc treân

haønh tinh naøy. Vì muoán aên ngon, aên theo sôû

thích cuûa mình maø con ngöôøi ñaõ trôû thaønh

nhöõng teân saùt thuû; maø con ngöôøi ñaõ trôû thaønh

con vaät hung aùc gieát bao nhieâu loaøi ñoäng vaät

khaùc ñeå aên thòt. Tieáng keâu la thaûm thieát caàu

xin tha maïng soáng cuûa loaøi vaät ñoái vôùi con

ngöôøi nghe nhö tieáng vang ngoaøi tai. Cho neân,

tieáng keâu caàu khaån van xin cuûa loaøi vaät chaúng

ích lôïi gì cho chuùng. Hôõi loaøi ngöôøi! Caùc ngöôi


172

coù nghe chaêng tieáng keâu ñau thöông thaûm thieát

aáy khoâng?

AÊn xong, nuoát vaøo coå xong thì nhöõng thöïc

phaåm aáy coù coøn chi nöõa, hay chæ laø moät moùn aên

baát tònh baån thæu hoâi thoái. Coù ñuùng nhö vaäy

khoâng quyù vò?

Ñaây, chuùng toâi xin keå laïi moät caâu chuyeän

thöông taâm:

QUYØ LAÏY SOÁ MEÄNH

Coù moät ngöôøi chuyeân gieát moå gia suùc,

mua moät con boø ôû chôï veà. Con boø naøy raát khoûe

maïnh, buïng to, löng troøn. Anh ñoà teå naøy raát

vui veû, caàm dao chuaån bò moå gieát noù.

Luùc naøy töø trong maét con boø, hai doøng

nöôùc maét baét ñaàu chaûy ra. Anh ñoà teå bieát raèng

boø laø con vaät hieåu ngöôøi, noù ñaõ caûm nhaän ñöôïc

vaän meänh cuûa mình. Nhöng anh ta vaãn giô dao

leân. Boãng nhieân hai chaân con boø quyø xuoáng,

nöôùc maét chaûy nhö möa. Anh ñoà teå ñaõ laøm

ngheà naøy hôn möôøi naêm, nhöõng con boø cheát

döôùi löôõi dao cuûa anh ta thì khoâng theå ñeám

ñöôïc. Nhöng con boø naøy thaät kyø laï, khi caän keà

vôùi caùi cheát, noù rôi nöôùc maét. Ñaây laø laàn ñaàu

tieân anh ta nhìn thaáy caûnh naøy. Nhöng anh ta


khoâng maûy may rung ñoäng vaø vaãn tieáp tuïc gieát

con boø. Sau ñoù, anh ta tieán haønh loät da moå

buïng noù.

Khi moå buïng con boø, anh ñoà teå heát söùc

kinh ngaïc, con dao treân tay anh rôi xuoáng ñaát.

Trong töû cung con boø, moät con beâ con vöøa hình

thaønh, ñang naèm laëng leõ.

Luùc naøy anh môùi hieåu vì sao con boø quyø

xuoáng, noù ñaõ khoå sôû van xin vì ñöùa con cuûa noù.

Raát laâu sau anh môùi traán tónh laïi, anh ñaõ

khoâng mang boø ra chôï baùn, maø ñem chuùng ñi

choân moät nôi hoang daõ.

Taát caû tình thöông yeâu cuûa con boø ñöôïc

boäc loä raát ñôn giaûn nhö vaäy. Noù khoâng theå noùi

ñöôïc vaø cuõng khoâng theå laøm gì ñöôïc. Noù chæ coù

theå quyø laïy bieåu hieän söï van xin. Ñoâi khi

nhöõng chi tieát töôûng nhö nhoû nhaët, taàm thöôøng

nhöng laïi coù söùc lay ñoäng loøng ngöôøi maõnh lieät.

(Caâu chuyeän thaám ñaäm tình ngöôøi

Phan Thanh Anh bieân soaïn)

Vaäy maø moïi ngöôøi laïi tranh aên, gieát haïi

nhau vì mieáng aên, cöôùp giaät taøi saûn, gieát ngöôøi

ñeå roài cuõng chæ vì aên. Thaät laø ngu si voâ cuøng, vì

aên maø gaây bao toäi aùc, roài ñaây phaûi töï gaùnh chòu

nhöõng quaû khoå ñau. Do nhöõng haønh ñoäng aùc

nhö vaäy maø con ngöôøi soáng chæ caàn tìm moät


174

phuùt thanh thaûn, an vui cuõng khoâng coù, huoáng

laø moät ñôøi soáng ñöôïc bình an.

Bôûi vaäy haønh tinh maø moïi ngöôøi ñang

soáng trong caûnh giôùi voâ minh, meâ môø, tham

ñaém, taïo nhieàu ñieàu aùc neân hoaøn toaøn chính hoï

mang laïi nhöõng söï khoå ñau cho nhau. Muoán

thoaùt ra caûnh voâ minh ñen toái, thì moïi ngöôøi

treân haønh tinh naøy caàn phaûi hoïc ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû môùi mong haønh tinh naøy muoân

vaät coù moät söï bình yeân chaân thaät.


Ñöùc hieáu sinh thaûo aên laø moät ñöùc haïnh

tuyeät vôøi, noù giuùp cho con ngöôøi boû tính tham

aên, coù nhöõng thöùc aên gì ñeàu muoán ñem cho moïi

ngöôøi cuøng aên, ñoù laø nhöõng haønh ñoäng bieát chia

seû nhau töøng mieáng aên, nöôùc uoáng. ÔÛ ñôøi laøm

ngöôøi coù ñöùc thaûo aên laø toát, khoâng ích kyû ñeå

giaønh rieâng cho mình aên, nhöng laïi coù nhöõng

ngöôøi lôïi duïng loøng toát naøy maø trôû thaønh

nhöõng ngöôøi trao ñoåi “baùnh saùp ñi baùnh quy trôû

laïi”, ñeå trôû thaønh ngöôøi so ño hôn thieät.

Ñöùc thaûo aên coù nghóa laø khi coù moùn aên

naøo ngon hay dôû ñeàu ñem chia ra cho nhau, chöù

khoâng phaûi ñi tìm mua moùn aên ñeå traû laïi khi

ngöôøi khaùc cho mình. Ñöùc thaûo aên noùi leân haønh

ñoäng tình yeâu thöông chaân thaät ñoái vôùi nhau,


vôùi nhöõng ngöôøi xung quanh “khi toái löûa, luùc

taét ñeøn”.

--o0o--

Ñoaïn 4

“Coøn anh chò em thöông nhau nhö ruoät

thòt, bieát nhieäm vuï ñöôïc giao neân ngöôøi naøo

cuõng chaêm chæ hoïc taäp”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc

gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Sieâng Naêng Chaêm Hoïc YÙ Haønh.


Trong chieán tranh Vieät Nam, ñeå chieán ñaáu

choáng giaëc ngoaïi xaâm, moïi thanh nieân nam nöõ

ñöôïc giao cho nhieäm vuï hoïc taäp chính trò, quaân

söï ñeå ñaùnh giaëc, vì theá ngöôøi naøo cuõng lo hoïc

taäp ñeå ñuû khaû naêng ra chieán tröôøng chieán ñaáu

vôùi giaëc. Coù hoïc taäp reøn luyeän môùi söû duïng vuõ

khí toái taân nhö: laùi xe boïc theùp, taêng, loäi nöôùc,

laùi maùy bay chieán ñaáu vaø söû duïng caùc loaïi vuõ

khí khaùc nhö: phi phaùo, cao xaï chieán tröôøng

phoøng khoâng. Vì theá thanh nieân nam nöõ ñeàu coá

gaéng hoïc taäp ñeå trôû thaønh nhöõng só quan tinh

nhueä chieán ñaáu trong caùc chieán tröôøng. Nhôø


176

toaøn daân coù quyeát taâm choáng giaëc, neân ñaát nöôùc

môùi ñöôïc giaûi phoùng vaø ñoäc laäp thoáng nhaát, chuû

quyeàn môùi thuoäc veà nhaân daân Vieät Nam. Ñoù laø

ñaát nöôùc trong chieán tranh toaøn daân phaûi hoïc

taäp chieán ñaáu ñaùnh giaëc. Coøn ñaát nöôùc thanh

bình thì toaøn daân nhö theá naøo?

Ñaát nöôùc thanh bình thì toaøn daân phaûi

hoïc vaên hoùa vaø reøn luyeän ñaïo ñöùc nhaân baûn -

nhaân quaû. Nhôø coù hoïc ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân

quaû nhaân daân môùi hieåu bieát vaø soáng ñuùng ñaïo

ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû aáy thì seõ ñem ñeán söï

an vui cho mình, cho ngöôøi. Vì hoïc ñaïo ñöùc

nhaân baûn - nhaân quaû, moïi ngöôøi môùi hieåu bieát

traùch nhieäm boån phaän cuûa mình laø phaûi ñem

laïi söï bình an cho baûn thaân vaø gia ñình, ñem

laïi söï bình an cho caû theá giôùi; nhôø ñoù theá giôùi

môùi coù hoøa bình khoâng coøn chieán tranh, khoâng

coøn nöôùc naøy ñi cöôùp nöôùc khaùc nöõa, khoâng coøn

naïn troäm caép cöôùp giaät moùc tuùi, khoâng coøn naïn

maõi daâm, baøi baïc huùt chích, caù cöôïc, khoâng coøn

naïn xì ke ma tuùy, khoâng coøn naïn baïo löïc gia

ñình vaø nhaát laø khoâng coøn tai naïn giao thoâng,

v.v..

Neáu moïi ngöôøi ñeàu hieåu bieát vaø soáng ñuùng

ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû thì hoï seõ ñem laïi

cho theá giôùi hoøa bình nhö treân ñaõ noùi, chöøng ñoù

con ngöôøi bieát thöông yeâu nhau moät caùch chaân


thaät vaø khoâng bao giôø coøn laøm khoå cho nhau

nöõa.

Muoán cho theá giôùi naøy ñöôïc bình yeân thì

moãi ngöôøi soáng treân haønh tinh naøy caàn phaûi coá

gaéng hoïc taäp vaø reøn luyeän nhaân caùch ñuùng theo

ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû. Bôûi ñaïo ñöùc

nhaân baûn - nhaân quaû raát quan troïng vaø lôïi ích

raát lôùn cho loaøi ngöôøi. Vì theá moïi ngöôøi caàn

phaûi quyeát taâm hoïc ñaïo ñöùc ñeå ñem laïi söï bình

an cho traùi ñaát. Cuõng gioáng nhö trong chieán

tranh Vieät Nam, nhöõng thanh nieân nam nöõ ñeàu

chaêm chæ sieâng naêng hoïc taäp chính trò vaø quaân

söï ñeå ñuû söùc chieán ñaáu choáng giaëc ngoaïi xaâm,

ñem laïi neàn ñoäc laäp töï do cho daân toäc.

Hieän giôø ñaát nöôùc ñöôïc ñoäc laäp töï do, hoøa

bình, khoâng coøn chieán tranh nöõa, nhöng laïi xaûy

ra moät vieäc khaùc, ñoù laø nhöõng teä naïn xaõ hoäi ñaõ

laøm cho ñaát nöôùc baát an, ngöôøi daân soáng trong

lo toan sôï haõi, vì naïn troäm caép, cöôùp cuûa gieát

ngöôøi giöõa ban ngaøy, giöõa thaønh phoá ñoâng ñuùc.

Vaø nhaát laø nhöõng tai naïn giao thoâng haèng

ngaøy ñaõ cöôùp bieát bao sinh maïng con ngöôøi,

cheát moät caùch oan uoång. Keá ñoù vì naïn baïo löïc

gia ñình, bieát bao gia ñình li dò tan naùt. Vì vaên

hoùa phim sex ñoài truïy traøn lan khieán naïn moùc

thai, naïo thai khoâng bieát bao nhieâu maø keå, thaät

laø ñau loøng vì meï gieát con. Vì naïn xì ke, ma tuùy

huùt chích, côø gian baïc laän khieán bao nhieâu gia


178

ñình ñau khoå, ngöôøi ngöôøi lo laéng. Vaäy ai laøm

neân nhieàu toäi aùc. Theá sao Nhaø nöôùc khoâng coøn

coù caùch naøo ngaên chaën ñöôïc ö! Ngaên chaën baèng

caùch naøo? Nhaø tuø, traïi giam, tröôøng cai nghieän

ö!?

Luaät giao thoâng ñöôøng boä ñaõ ñöôïc aùp duïng

khaép nôi trong nöôùc, theá sao nhöõng naïn laùi xe

chaïy laïng laùch, chaïy quaù toác ñoä, chaïy xe khoâng

caån thaän, chaïy trong luùc uoáng röôïu say, v.v.. laø

do coøn thieáu soùt gì?

Ñoù laø do khoâng hoïc ñaïo ñöùc hieáu sinh caån

thaän, neân moïi ngöôøi daân khoâng thaáy traùch

nhieäm boån phaän baûo veä söï soáng cho nhau khi

löu thoâng treân ñöôøng boä. Ngöôøi laùi xe cuõng nhö

ngöôøi ñi boä maø thieáu ñöùc hieáu sinh caån thaän

löu haønh treân ñöôøng boä thì khoâng theå naøo

traùnh khoûi tai naïn giao thoâng. Cho neân, luaät leä

giao thoâng coù, laïi coù ngöôøi thi haønh luaät, nhöng

tai naïn giao thoâng vaãn xaûy ra khaép nôi trong

nöôùc, thaät laø moät thieáu soùt raát lôùn.

Chuùng ta ai cuõng bieát, taát caû nhöõng teä naïn

xaõ hoäi vaø nhöõng tai naïn giao thoâng do ngöôøi

daân khoâng ñöôïc hoïc ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân

quaû. Nhaân daân khoâng ñöôïc hoïc ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû laø do Nhaø nöôùc chöa quan taâm

ñeán neàn ñaïo ñöùc naøy. Vì theá chöông trình giaùo

duïc vaên hoùa ñaøo taïo nhaân taøi cuûa Boä Giaùo duïc


chöa trieån khai boä moân ñaïo ñöùc nhaân baûn -

nhaân quaû, neân hoïc sinh töø Tieåu hoïc, Trung hoïc,

ñeán Ñaïi hoïc ñeàu khoâng hieåu bieát ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû laø gì. Do khoâng hieåu bieát ñaïo

ñöùc naøy neân teä naïn xaõ hoäi vaø tai naïn giao

thoâng ngaøy caøng luùc caøng gia taêng moät caùch roõ

raøng. Thaät laø moät noãi ñau khoâng cuûa rieâng ai.

Neáu Nhaø nöôùc muoán chaám döùt teä naïn xaõ

hoäi vaø nhöõng tai naïn giao thoâng thì chöông

trình giaùo duïc toaøn daân hoïc taäp reøn luyeän nhaân

caùch ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû phaûi ñöôïc

thöïc thi aùp duïng ngay lieàn cho toaøn daân, töø

thaønh thò ñeán noâng thoân.

Khi toaøn daân ñöôïc hoïc taäp ñaïo ñöùc thì

trong daân chuùng töï giaùc seõ chaám döùt naïn côø

gian baïc laän, naïn gaùi maõi daâm, naïn buoân baùn

thuoác phieän laäu, naïn buoân baùn nhöõng vaên hoùa

ñoài truïy, vaên hoùa meâ tín, naïn baïo löïc gia ñình,

naïn moùc tuùi, troäm caép, cöôùp cuûa gieát ngöôøi, naïn

hieáp daâm treû em, naïn aên maëc hôû hang, boù saùt

ngöôøi, v.v.. Neáu ñöôïc vaäy laø moät ñieàu mong öôùc

cuûa toaøn daân.


Sieâng naêng laø moät ñöùc haïnh caàn lao.

Nhöng treân ñôøi naøy ngöôøi sieâng naêng caàn lao

thì ít, ngöôøi löôøi bieáng aên khoâng ngoài roài thì

nhieàu, khi ñi ra laøm vieäc thì laûng traùnh coâng


180

vieäc naëng nhoïc tìm coâng vieäc nheï nhaøng hoaëc

tìm choã ngoài chôi. Laøm ngöôøi ai cuõng coù söï

soáng nhö ai, vì theá chuùng ta phaûi sieâng naêng

laøm vieäc, coù laøm vieäc môùi coù söï soáng coâng baèng,

coøn khoâng laøm vieäc maø coù söï soáng thì söï soáng

khoâng coâng baèng, chæ laø cöôùp coâng cöôùp cuûa

ngöôøi khaùc. Bôûi vaäy khoâng sieâng naêng laøm vieäc

thì khoâng xöùng ñaùng laøm ngöôøi. Con ong, con

kieán coøn sieâng naêng laøm vieäc quaàn quaät suoát

ngaøy, huoáng chi chuùng ta laø con ngöôøi thì phaûi

tích cöïc sieâng naêng trong vieäc laøm, cuøng chia

seû naëng nhoïc vôùi moïi ngöôøi treân haønh tinh

naøy.

--o0o--

Ñoaïn 5

“Tuy vaäy vôùi tuoåi 18, ñoâi möôi, coù ngöôøi

ñaõ ñeå yù nhau. Töø tình thöông xa cha meï, xa

queâ höông, hoï ñaõ meán nhau, thöông nhau roài

yeâu nhau, nhöng chæ ôû trong loøng”. Caâu naøy


I- ÑAÙP AÙN

Quy Luaät Nhaân Quaû Sinh Toàn: Tình

Thöông Yeâu Trai Gaùi.



Quy luaät nhaân quaû sinh toàn cuûa vaïn vaät

treân haønh tinh naøy thì tình yeâu nam nöõ cuõng

naèm chung trong quy luaät ñoù, nhöng chính noù

cuõng laø moät nguyeân nhaân sinh ra muoân thöù khoå

ñau cuûa con ngöôøi. Vì theá trai gaùi gaëp nhau ñeàu

do duyeân nhaân quaû ñöa ñaåy ñeå gaëp nhau traû

vay nôï tieàn kieáp, maø ngöôøi ta goïi laø tình yeâu

trai gaùi. Tình yeâu trai gaùi chæ laø DUYEÂN nhaân

quaû, coøn thaønh vôï thaønh choàng ñoù laø NÔÏ nhaân

quaû, hay coøn goïi laø NGHIEÄP BAÙO nhaân quaû. Cho

neân, trong cuoäc ñôøi naøy coù nhieàu ngöôøi yeâu

thöông nhau maø khoâng thaønh vôï, thaønh choàng.

Ñöùng veà maët ñôøi maø noùi thì tình yeâu chæ ôû

trong yù raát ñeïp vaø cao thöôïng, ñoù laø ñöùc hieáu

sinh nhaân quaû thieän tuyeät vôøi, nhöng neáu bieán

ra lôøi noùi vaø haønh ñoäng ñeå ñi vaøo quy luaät

nhaân quaû sinh toàn thì ñoù ñi vaøo nghieäp baùo cuûa

nhaân quaû thì tình yeâu aáy trôû thaønh tình yeâu

trong bieån khoå. Theo quy luaät naøy laøm ngöôøi

khoâng ai traùnh khoûi, chæ coù nhöõng baäc trí vaø yù

chí nguùt ngaøn môùi vöôït ra söï caùm doã cuûa saéc

duïc.

ÔÛ ñôøi ngöôøi ta thöôøng noùi: “TÌNH YEÂU vaø

HOÂN NHAÂN”. Tình yeâu laø NHAÂN coøn hoân nhaân

laø QUAÛ. Nhaân thì thaáy ñeïp laém! Thanh cao

laém! Haïnh phuùc laém! Nhöng coøn quaû thì sao?

Cöïc khoå traêm beà vaø ñau khoå voâ cuøng, voâ taän

khoâng sao keå heát.


182

ÔÛ ñôøi con ngöôøi vì voâ minh laáy khoå ñau

laøm nieàm vui, hoï vui trong nöôùc maét. Chính vì

chaïy theo quy luaät sinh toàn nhaân quaû maø con

ngöôøi chòu troâi laên trong luïc ñaïo, coù nghóa con

ngöôøi vì môø mòt meâ môø khoâng hieåu bieát nhaân

quaû neân töø nhaân böôùc sang quaû hoï saün saøng

chaáp nhaän moïi khoå ñau ñeå thoûa maõn loøng duïc

voïng ham muoán. Chính vì loøng duïc voïng laø

nguyeân nhaân laøm löïc ñaåy, laøm chuû ñoäng ñieàu

khieån moïi haønh ñoäng thieän aùc cuûa con ngöôøi.

Con ngöôøi haàu heát ai cuõng muoán ñaït ñöôïc duïc

voïng, nhöng ñaït ñöôïc duïc voïng thì vieäc aùc naøo

cuõng laøm vaø laøm nhieàu hôn vaø nhieàu gaáp boäi

laàn. Treân theá gian naøy con ngöôøi laøm nhöõng

ñieàu aùc laø do thoûa maõn loøng duïc, loøng ham

muoán cuûa mình. Cho neân, tình yeâu thöông trai

gaùi raát ñeïp nhöng xen vaøo loøng duïc thì tình yeâu

aáy trôû thaønh muoân ngaøn thöù ñau khoå dieãn bieán

khoân löôøng.


Söï sinh toàn cuûa loaøi ngöôøi vaø muoân vaät

ñeàu phaûi theo quy luaät aâm döông cuûa nhaân quaû,

nhöng chuùng ta ñöøng quaù laïm duïng taâm saéc duïc

ñeå bieán mình thaønh teân noâ leä cho nhuïc duïc. Bôûi

nhuïc duïc laø nôi thaáp heøn, khieán cho ngöôøi ta

deã sa ñoïa vaøo loaøi caàm thuù, noù laø nôi baøi tieát

nhöõng vaät caën baõ, baát tònh, baån thæu, oâ tröôïc


trong thaân, noù laø nôi sinh ra muoân thöù beänh

taät khoå ñau vaø tai hoïa hoaïn naïn.

Chuùng ta laø con ngöôøi neân caàn phaûi coù trí

tueä thoâng suoát ñöôøng ñi loái veà sinh töû cuûa nhaân

quaû. Chính saéc duïc laø ñöôøng ñi cuûa sinh töû luaân

hoài neân noù coù moät söùc loâi cuoán taâm duïc con

ngöôøi raát maïnh. Vì theá chuùng ta caàn phaûi ñeà

cao caûnh giaùc, ñöøng bao giôø ñeå chuùng loâi cuoán

chuùng ta vaøo con ñöôøng toäi loãi ñoù, töùc laø phaûi

hoaøn toaøn laøm chuû tình nhuïc duïc trong moïi

thôøi gian.

--o0o--

Ñoaïn 6

“Maõi veà sau naøy, coù khoâng ít ngöôøi ñaõ

thaønh vôï, thaønh choàng nhôø coù ñieàu kieän coäng

taùc ôû gaàn nhau trong khoâng gian ñòa lyù hoaëc

trong ngheà nghieäp”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Nghieäp Duyeân Nhaân Quaû Traû Vay Thaønh

Vôï Choàng.


Tình yeâu thöông trai gaùi raát ñeïp, thanh

cao nhö treân ñaõ noùi. Tuy noù raát ñeïp vaø thanh


184

cao, nhöng trong tình yeâu thöông naøo cuõng coù

nhöõng caùi khoå ñau, ñoù laø nhôù nhung, mong chôø,

v.v.. Tình yeâu thöông trai gaùi khoâng bieát döøng

ôû ñoù, noù seõ luoân ñoøi hoûi böôùc theâm moät böôùc

nöõa, ñoù laø tình nhuïc duïc. Tình nhuïc duïc laø con

ñöôøng sinh töû luaân hoài, vì theá noù sinh muoân

vaïn bao nhieâu thöù khoå saàu maø con ngöôøi töøng

neám traûi. Theá maø con ngöôøi vaãn meâ môø voâ

minh khoâng thaáy loä trình sinh töû muoân ñôøi

muoân kieáp khoå ñau aáy, neân trai lôùn leân laáy vôï,

gaùi lôùn leân gaû choàng, ñoù laø moät quy luaät nhaân

quaû vaän haønh vaïn vaät trong vuõ truï maõi maõi

muoân ñôøi muoân kieáp baát di baát dòch khoâng thay

ñoåi. Töø tình yeâu trai gaùi laøm duyeân ñeå ñi vaøo

tình nhuïc duïc, töø tình nhuïc duïc laøm duyeân cho

muoân ngaøn thöù ñau khoå sau naøy sinh ra, vaø

cuõng chính noù laøm duyeân sinh ra muoân ngaøn

thöù duyeân khaùc nöõa. Cho neân, noùi veà quy luaät

nhaân quaû thì truøng truøng duyeân sinh, roài laïi

cuõng töø ñoù maø truøng truøng duyeân dieät, cho neân

sinh dieät truøng truøng khoâng theå keå heát ñöôïc.

Ngöôøi ôû ñôøi heã trai lôùn laáy vôï, gaùi lôùn gaû

choàng, chöù hoï ñaâu bieát raèng vieäc laáy vôï gaû

choàng laø moät quy luaät nhaân quaû sinh toàn cuûa

vaïn vaät vuõ truï, vaø ñoù cuõng laø con ñöôøng tuaàn

hoaøn moïi söï khoå ñau cuûa loaøi ngöôøi. Muoán

thoaùt moïi söï khoå ñau naøy thì con ngöôøi phaûi

chaám döùt tình nhuïc duïc. Tình nhuïc duïc raát


thaáp heøn vaø baån thæu, noù khoâng thanh cao nhö

tình yeâu trai gaùi. Nhöng tình yeâu trai gaùi

khoâng kheùo giöõ gìn moät khoaûng caùch thì tình

nhuïc duïc seõ khoâng sao traùnh khoûi. Vì trai gaùi

laø duyeân nhaân quaû thuùc ñaåy loaøi ngöôøi ñi vaøo

con ñöôøng khoå ñau laø tình nhuïc duïc. Bôûi vaäy

ngöôøi coù trí tueä nhaân quaû khoâng bao giôø bò

nhaân quaû xoû muõi daét ñi baèng con ñöôøng tình

yeâu trai gaùi nhuïc duïc. Hoï thöôøng soáng trong

ñöùc hieáu sinh ña höôùng, töùc laø hoï thöông yeâu

taát caû moïi ngöôøi, duø trai hay gaùi hoï ñeàu thöông

nhö nhau. Tình yeâu thöông cuûa hoï raát cao

thöôïng: khoâng lôïi duïng nhau, khoâng chieám höõu

nhau, khoâng laøm chuû quyeàn cuûa nhau. Tình yeâu

thöông nhö vaäy môùi laø tình yeâu trong saïch, yeâu

thöông chæ bieát yeâu thöông, ngoaøi yeâu thöông

khoâng coù moät ñieàu kieän gì khaùc hôn thì tình

yeâu thöông aáy môùi chaân thaät.

Treân cuoäc ñôøi naøy, khi yeâu thöông baát cöù

moät ngöôøi naøo thì luoân ñoøi hoûi phaûi coù caùi naøy

hay caùi kia, vì theá bieán tình yeâu thöông aáy trôû

thaønh tình yeâu lôïi duïng xaáu xa, khoâng coøn

mang yù nghóa cao thöôïng vaø toát ñeïp cuûa tình

yeâu thöông trong saïch.

Moïi ngöôøi ai ai cuõng ñeàu coù loøng yeâu

thöông, nhöng loøng yeâu thöông aáy bò söû duïng

moät caùch sai leäch vì loøng tham muoán.


186

Ví duï: Vì noù laø con toâi neân toâi yeâu thöông,

neáu noù khoâng phaûi con toâi thì toâi khoâng yeâu

thöông; vì noù laø choàng, laø vôï toâi neân toâi thöông

yeâu; vì oâng baø aáy laø cha meï toâi neân thöông yeâu;

vì ngöôøi con gaùi aáy ñeïp neân toâi yeâu thöông; vì

anh aáy coù taøi neân toâi yeâu thöông, v.v.. Coøn

ngoaøi ra khoâng phaûi nhö vaäy laø toâi khoâng yeâu

thöông.

Treân ñaây laø nhöõng tình yeâu thöông coù ñieàu

kieän. Chöøng naøo loøng yeâu thöông voâ ñieàu kieän

môùi thaät söï laø loøng yeâu thöông. Loøng thöông

yeâu voâ ñieàu kieän môùi thaät söï laø ñöùc hieáu sinh

ña höôùng. Neáu trai gaùi yeâu thöông baèng tình

yeâu thöông ña höôùng thì khoâng bao giôø ñi ñeán

hoân nhaân. Vì ñi ñeán hoân nhaân thì caû vôï laãn

choàng ñeàu phaûi traû moät nhaân quaû gheâ gôùm laém

quí vò aï!


Tình yeâu thöông giöõa trai vaø gaùi voâ tö,

hoàn nhieân, trong traéng raát ñeïp, nhöng neáu

böôùc theâm moät böôùc nöõa laø tình nhuïc duïc. Tình

duïc laø mieáng moài cuûa nhaân quaû ñeå nhöû baét con

ngöôøi vaøo löôùi nghieäp taùi sinh luaân hoài. Cho

neân, muoán thoaùt ra löôùi raäp nghieäp löïc cuûa tình

nhuïc duïc thì chuùng ta phaûi ñaày ñuû nghò löïc döùt

khoaùt traùnh xa saéc duïc, vaø nhaát laø phaûi thaáy

nhö thaät con ñöôøng saéc duïc laø con ñöôøng laøm


noâ leä suoát voâ löôïng kieáp. Caùc con neân nhôù lôøi

daïy naøy.

--o0o--

Ñoaïn 7

“Trong soá gaàn 100 hoïc sinh nam nöõ, ñaëc

bieät coù moät nöõ hoïc sinh vöøa coù duyeân, vöøa coù

saéc ñeïp nhö moät hoa khoâi maø ai cuõng nhaän

daïng ñöôïc laø ngöôøi coù nöôùc da traéng noõn naø”.


I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Khen Taëng Khaåu Haønh, YÙ Haønh,

Thaân Haønh.


Ngöôøi phuï nöõ ñeïp nhaát moät vuøng thì ñöôïc

goïi laø hoa khoâi. Hoa khoâi khoâng phaûi laø caùi

may maø laø caùi nghieäp, nghieäp thì coù hai phaàn:

1- Nghieäp khoå

2- Nghieäp vui

Sinh ra laøm thaân ngöôøi nöõ maø coù saéc ñeïp

thì coi chöøng ñoù laø nghieäp khoå. Bôûi vaäy ôû ñôøi

chöa haún coù nhan saéc laø coù haïnh phuùc. Nguyeãn

Du noùi: “Hoàng nhan baïc meänh”. Cho neân, ñöøng


188

nghó raèng coù nhan saéc laø coù phöôùc baùu. Coù

nhan saéc laø coù tai hoïa, vì coù nhieàu ngöôøi saên

ñuoåi, caøng coù nhieàu ngöôøi saên ñuoåi laïi caøng khoå

taâm nhoïc trí. Bôûi vì keû xaáu thì nhieàu maø ngöôøi

toát thì ít. Vì vaäy caâu “Hoàng nhan ña truaân” laø

ñuùng.

Tuïc ngöõ coù caâu: “Trai taøi gaùi saéc”. Treân ñôøi

naøy ngöôøi phuï nöõ coù nhan saéc laø ngöôøi phuï nöõ

caøng khoå ñau nhieàu. Ngöôøi thanh nieân cuõng

vaäy, ngöôøi coù taøi thì hay laän ñaän, treân ñöôøng

ñôøi gaëp nhieàu gian nan thöû thaùch. Vì vaäy cuï

Nguyeãn Du noùi: “Chöõ taøi lieàn vôùi chöõ tai moät

vaàn”.

Theo ñònh luaät nhaân quaû, heã con ngöôøi coù

phöôùc ñöôïc caùi naøy thì laïi maát caùi kia, ñöôïc caùi

kia thì maát caùi noï. Cho neân, ngöôøi sinh ra treân

ñôøi naøy khoâng coù ai toaøn veïn. Ngöôøi hoa khoâi

trong baøi naøy ñaõ khoå ñau canh caùnh beân loøng

vôùi moät moái tình voâ voïng ñaønh choân chaët trong

loøng khoâng heà daùm thoå loä cuøng ai. Coù nhan saéc

thì coù mang theo caùi khoå, caøng yeâu nhieàu thì

caøng khoå nhieàu; caøng yeâu nhieàu caøng vay nôï

nhaân quaû nhieàu, vay nôï nhaân quaû caøng nhieàu

thì khoå ñau caøng nhieàu. Ngöôøi bieát soáng ñoäc

thaân laø ngöôøi haïnh phuùc nhaát traàn gian. Taïi

sao vaäy?


Vì ngöôøi bieát soáng ñoäc thaân laø ngöôøi bieát

caùch soáng vôùi taâm hoàn baát ñoäng, thanh thaûn,

an laïc vaø voâ söï, hoï soáng vôùi nieàm vui hyû laïc do

khoâng coøn tham duïc ham muoán moät ñieàu gì caû.

Ngöôïc laïi, ngöôøi khoâng bieát soáng ñoäc thaân thì

khi hoaøn caûnh ñoäc thaân laø caûm thaáy coâ ñôn,

buoàn teû, quaïnh hiu, luoân lo sôï beänh taät khoâng

ai chaêm soùc, buoàn raàu vì chæ thaáy tröôùc sau coù

moät mình.

Nhöng cuoäc soáng coù hai ngöôøi laø phaûi coù

hai tö töôûng, maø coù hai tö töôûng laø coù söï traùi

nghòch nhau, coù söï traùi nghòch nhau laø coù söï

xung ñoät, coù söï xung ñoät laø coù söï khoå ñau. Cho

neân, coù hai tö töôûng laø phaûi bieát tuøy thuaän

nhau thì môùi coù söï an vui, coøn neáu khoâng tuøy

thuaän nhau thì khoå ñau khoâng theå naøo traùnh

khoûi.

ÔÛ ñôøi ngöôøi ta thöôøng khoâng bieát soáng ñoäc

thaân neân môùi khoå, hoï cho soáng ñoäc thaân laø coâ

ñôn buoàn teû, khi beänh taät khoâng ai chaêm soùc,

khi giaø yeáu khoâng ai lo côm aên aùo maëc, nhaát laø

hoï raát sôï haõi caûnh khoâng coù ai noùi chuyeän cho

vui nhaø, vui cöûa. Cho neân, ngöôøi ta raát sôï soáng

ñoäc thaân, vì vaäy vieäc cöôùi vôï gaû choàng cho con

caùi trôû thaønh boån phaän cuûa ngöôøi laøm cha meï.

Coøn ngöôïc laïi, ngöôøi soáng ñoäc thaân maø khoâng

ñoäc thaân laø ngöôøi phaûi bieát phöông phaùp SOÁNG

MOÄT MÌNH. Soáng moät mình coù boán caùch:


190

1- Soáng moät mình phaûi bieát phöông phaùp

laøm chuû thaân taâm.


ñaåy lui nhöõng beänh treân thaân.


laøm chuû taâm baát ñoäng, thanh thaûn, an laïc vaø

voâ söï.


laøm chuû söï soáng cheát, töùc laø muoán cheát laø thaân

cheát, muoán soáng laø thaân soáng, ñoù laø laøm chuû söï

soáng cheát.

Treân ñôøi naøy, sinh ra laøm ngöôøi ai cuõng

phaûi hoïc ñaïo ñöùc, nhôø coù hoïc hieåu ñaïo ñöùc môùi

soáng coù ñaïo ñöùc, chöù neáu khoâng hoïc ñaïo ñöùc maø

soáng coù ñaïo ñöùc ñöôïc thì ñoù laø nhöõng baäc

Thaùnh chöù ñaâu coøn laø phaøm phu nhö chuùng ta

nöõa.

Ngöôøi hieåu bieát thöôøng noùi: “Caùi neát ñaùnh

cheát caùi ñeïp”. Nhö vaäy roõ raøng ngöôøi ta chuoäng

ñöùc haïnh chöù khoâng ai chuoäng saéc ñeïp. “Höõu

nhan saéc höõu aùc ñöùc”, lôøi daïy naøy raát ñuùng,

khoâng sai.


Khen taëng laø moät ñöùc tính toát, nhöng

khen taëng nhö theá naøo ñuùng, nhö theá naøo sai?

Thöôøng khen taëng ngöôøi soáng coù ñaïo ñöùc laø


ñuùng coøn khen taëng ngöôøi coù saéc ñeïp laø sai. Vì

ñaïo ñöùc thöôøng haèng khoâng thay ñoåi neân ñaïo

ñöùc khoâng voâ thöôøng, coøn saéc ñeïp thì voâ

thöôøng, coøn treû thì ñeïp nhöng giaø thì ñaâu coøn

ñeïp: maët nhaên, maù hoùp, da moài, toùc söông. Vaû

laïi saéc ñeïp vôùi ngöôøi naøy thaáy ñeïp, coøn ngöôøi

kia thì thaáy xaáu, nhaát laø loaøi thuù vaät thaáy

ngöôøi ñeïp nhöng loøng gian aùc xaûo traù, thöôøng

caét coå nhoå loâng neân chuùng raát sôï haõi.

Cho neân, ngöôøi choïn saéc ñeïp laø ngöôøi coù

maét nhö muø, laø ngöôøi chöa bieát soáng. Ngöôøi

choïn ñaïo ñöùc laø ngöôøi bieát soáng, laø ngöôøi coù ñoâi

maét trí tueä. Cho neân, caùc con laø ngöôøi hoïc Phaät

ñeå reøn luyeän nhaân caùch soáng ñôøi ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû khoâng laøm khoå mình, khoå

ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh. Vì theá caùc con

phaûi taäp luyeän khen taëng vaø ca ngôïi ñöùc haïnh

nhaân baûn - nhaân quaû cuûa moãi ngöôøi.

--o0o--

Ñoaïn 8

“Khoâng ai khaùc. Con ngöôøi ñoù ñaõ coù hai

quaû tim vaøng”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Quaû Nghieäp Baùo Vay Traû, Traû Vay.


192


Moät con ngöôøi coù hai quaû tim vaøng thì

khoâng ñuùng, ñoù laø caùch nhìn vaø suy nghó cuûa

rieâng caù nhaân taùc giaû, coøn ñoái vôùi ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû thì trai gaùi yeâu thöông laø moät

söï kieän baét ñaàu cho chuoãi ñau khoå, yeâu nhieàu

ñau khoå nhieàu, yeâu ít ñau khoå ít. Trai gaùi yeâu

thöông laø baét ñaàu böôùc vaøo voøng tay ñieàu khieån

cuûa nhaân quaû, noù ñieàu khieån ñi vaøo hoân nhaân

thì coù caùi khoå cuûa hoân nhaân, coøn neáu khoâng ñi

vaøo hoân nhaân thì laïi khoå moät ñieàu khaùc nöõa.

Cho neân, trai gaùi yeâu nhau laø con ñöôøng ñau

khoå môû cöûa ñeå hai ngöôøi böôùc vaøo theá giôùi sinh

dieät traøn ñaày nöôùc maét. Ngöôøi ta goïi laø haïnh

phuùc chöù naøo coù haïnh phuùc gì ñaâu. Töø khi trai

gaùi yeâu thöông nhau ñi ñeán hoân nhaân thaønh

vôï, thaønh choàng thì bieát bao ñau khoå. Vì hai

ngöôøi khoâng theå laø moät neân thöôøng coù nhöõng

tö töôûng khaùc nhau, do tö töôûng khaùc nhau neân

khoâng laøm sao traùnh nhöõng söï khoå ñau.

Noùi hai quaû tim vaøng laø yù muoán noùi tình

yeâu thöông gaén boù luùc naøo cuõng khoâng muoán

rôøi nhau, cuõng luoân nhôù nhau. Nhöng khoâng rôøi

nhau, luoân nhôù nhau ñoù laø nhöõng söï khoå ñau.

Vaäy goïi laø quaû tim vaøng thì coù ñuùng

khoâng? Vaøng laø moät thöù kim loaïi quyù baùu, theá

maø tình yeâu thöông trai gaùi ví nhö quaû tim


vaøng thì noù phaûi ñem laïi moät ñieàu gì bình yeân,

an vui vaø haïnh phuùc, chöù sao noù laïi ñem

thöông nhôù nhau maø khoâng gaëp nhau thì ñoù laø

ñem laïi moät söï ñau khoå.

Cho neân, tình yeâu thöông caøng gaén boù maø

khoâng ñöôïc gaàn nhau, khoâng ñöôïc ôû beân nhau

thì laïi caøng ñau khoå nhieàu hôn. Coù ñuùng nhö


Nhöng khi ôû gaàn nhau thì laïi coù nhöõng

ñieàu ñau khoå khaùc. Cho neân, tình yeâu thöông

trai gaùi ôû xa coù nhöõng caùi ñau khoå ôû xa, coøn ôû

gaàn nhau thì coù nhöõng caùi ñau khoå ôû gaàn nhau.

Cho neân, tình yeâu trai gaùi laø tình yeâu ñau khoå,

vì theá ngöôøi ñôøi vì voâ minh meâ môø khoâng thaáy

sôïi daây xoû muõi cuûa nhaân quaû ñeå ñieàu khieån loaøi

ngöôøi baèng tình yeâu thöông trai gaùi, chính tình

yeâu thöông trai gaùi môùi coù gia ñình. Cho neân,

gia ñình laø con ñöôøng taùi sinh luaân hoài cuûa

nhaân quaû. Con ñöôøng taùi sinh luaân hoài nhaân

quaû thì laøm sao goïi laø an vui haïnh phuùc cho

ñöôïc, chæ coù nhöõng ngöôøi voâ minh soáng trong

mô moäng, trong töôûng tri thì môùi cho laø an vui

haïnh phuùc. Nhö vaäy töø xöa ñeán nay ai cuõng

soáng mô töôûng sao?

Ñuùng vaäy, toaøn caû theá gian naøy ai cuõng

soáng trong mô töôûng, chæ coù moät ngöôøi soáng


194

khoâng mô töôûng, ñoù laø ñöùc Thích Ca Maâu Ni,

ngöôøi AÁn Ñoä caùch ñaây 2551 naêm.


Nhaân quaû nghieäp baùo coù nghóa laø laøm aùc

phaûi chòu nhöõng tai naïn, beänh taät, khoå ñau vaø

laøm thieän thì phaûi höôûng ñöôïc nhöõng söï may

maén, yeân vui, thaân khoâng beänh ñau. Vì theá caùc

con neân nhôù lôøi Phaät daïy maø caûnh giaùc töøng

haønh ñoäng thaân, mieäng, yù: “Caùc phaùp aùc khoâng

neân laøm vaø luoân luoân neân laøm caùc phaùp thieän”.

--o0o--

Ñoaïn 9

“Theo quy luaät cuûa ñaát trôøi, con ngöôøi ñoù

lôùn leân vaø ñaõ coù choàng con. Ngöôøi ñeïp aáy cuõng

ñaõ ñi ñaây, ñi ñoù trong vaø ngoaøi nöôùc, soáng vôùi

choàng con ñaày haïnh phuùc gia ñình. Cho ñeán

nay, ngöôøi hoa khoâi noï ñaõ coù chaùu noäi, chaùu

ngoaïi, ñang soáng beân oâng choàng ñaõ ñeán tuoåi

90. Coøn baø keùm oâng 13 tuoåi. OÂng choàng tuoåi

cao söùc yeáu, oám ñau trieàn mieân. Theâm ñoù, caû

hai vôï choàng chòu moät noãi baát haïnh vì ñöùa con

trai duy nhaát ñaõ qua ñôøi”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc

gì?

I- ÑAÙP AÙN


Theo Qui Luaät Nhaân Quaû Caùc Phaùp Ñeàu

Voâ Thöôøng.


Ñoaïn vaên treân ñaây laø töø tình yeâu thöông

trai gaùi ñi ñeán hoân nhaân, coù con caùi roài chaùu

noäi, chaùu ngoaïi. Choàng 90 tuoåi, vôï 77 tuoåi, thôøi

gian aáy phaûi traûi qua bieát bao nhieâu soùng gioù

cuoäc ñôøi; bieát bao nhieâu gian khoå nuoâi con roài

laïi oâm chaùu, soáng ñeán tuoåi ñoù ñaõ lo raàu bao

nhieâu ngöôøi thaân beänh taät vaø cuõng ñaõ khoùc

thöông bieát bao ngöôøi thaân ñaõ qua ñôøi.

Cho neân, tình yeâu thöông trai gaùi ñi ñeán

hoân nhaân coù haïnh phuùc an vui khoâng, hay tieáp

nhaän moät cuoäc ñôøi ñau khoå maø laïm duïng danh

töø HAÏNH PHUÙC LÖÙA ÑOÂI, chöù löùa ñoâi coù haïnh

phuùc bao giôø, toaøn laø söï ñau khoå, thaønh vôï

thaønh choàng thì phaûi lo laøm sao coù caùi aên, caùi

maëc roài nhaø ôû, lo cho con caùi ñöùa nhö theá naøy

ñöùa nhö theá khaùc. Thaät laø khoå voâ vaøn, côù sao

laïi baûo laø haïnh phuùc. Haïnh phuùc choã naøo ñaâu?

Con ngöôøi ñaõ bò nhaân quaû löøa ñaûo, vì voâ

minh khoâng thaáy neân môùi cho tình yeâu trai gaùi

keo sôn gaén boù khoâng bao giôø queân, cho ñeán

khi cheát cuõng vaãn nhôù nhau maõi maõi, thaät ra

ñoù laø ngu si, ñieân daïi. Tình yeâu trai gaùi chæ laø

baét ñaàu cho con ñöôøng sinh töû luaân hoài, noù laø

con ñöôøng ñau khoå cuûa kieáp laøm ngöôøi.


196

Theo luaät nhaân quaû thì con ngöôøi khoâng ai

thoaùt ra khoûi qui luaät tình yeâu trai gaùi, ngoaïi

tröø nhöõng ngöôøi hoïc Phaät phaùp vaø tu taäp chöùng

quaû voâ laäu thì hoï môùi coù theá laøm chuû vaø ñieàu

khieån qui luaät naøy.

Chæ coù ñaïo Phaät môùi nhìn thaáu suoát ñöôïc

con ñöôøng tình aùi, töùc laø con ñöôøng tình yeâu

thöông trai gaùi laø con ñöôøng ñau khoå daãn ñeán

luaân hoài taùi sinh muoân vaïn kieáp. Cho neân, moät

ngöôøi tu theo ñaïo Phaät maø chöa thoâng suoát taâm

aùi duïc naøy laø chöa thoâng suoát Phaät giaùo. Bôûi

Phaät giaùo ra ñôøi voán chæ daïy cho con ngöôøi hieåu

roõ nguyeân nhaân khoå ñau cuûa con ngöôøi laø caùi

gì? Chaân lyù TAÄP ÑEÁ khoâng phaûi laø AÙI DUÏC sao?

AÙi duïc khoâng phaûi laø con ñöôøng tình yeâu

thöông trai gaùi sao? Ñoái vôùi ñaïo Phaät, trai gaùi

yeâu nhau laø moät söï khoå ñau. Ngöôøi tu só Phaät

giaùo hoï yeâu thöông moïi ngöôøi, moïi loaøi bình

ñaúng nhö nhau, vì theá hoï khoâng laøm khoå mình,

khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh.

Töø tình yeâu trai gaùi noù khoâng döøng ôû ñoù,

maø noù ñoøi hoûi ñi xa hôn, ñoù laø tình yeâu thöông

nhuïc duïc, töø tình yeâu thöông nhuïc duïc môùi

khieán con ngöôøi laøm ra bieát bao nhieâu toäi aùc.

Coù theå laøm cha meï vaãn gieát con nhö thöôøng maø

baùo chí thoâng tin: Nhöõng baø meï treû naïo moùc boû

thai nhi. Ai coù vaøo beänh vieän Töø Duõ thì seõ roõ,


ngaøy naøo cuõng coù ngöôøi naïo moùc thai nhi, thaät

laø ñau xoùt voâ cuøng. Noãi ñau khoâng nhöõng cuûa

rieâng ai. Coøn neáu ñeå nuoâi lôùn thì buïng mang daï

chöûa, ñoù cuõng laø moät caùch khoå sôû voâ cuøng, roài

ñeán khi sinh nôû phaûi chòu khoå ñau taän cuøng. Do

ñoù ngöôøi ta caàu khaån Trôøi, Phaät gia hoä: “Meï

troøn con vuoâng”. Töø ñoù caâu naøy trôû thaønh caâu

tuïc ngöõ.

Thaät söï trong ñôøi naøy, ngöôøi ta thöôøng

nhaéc nhuû ngöôøi phuï nöõ raát chí tình: “Ñaøn oâng

ñi bieån coù ñoâi, ñaøn baø ñi bieån moà coâi moät

mình”. Nhöõng caâu ca dao tuïc ngöõ nhö vaäy

thöôøng noùi caùi khoå cuûa ngöôøi phuï nöõ treân tình

yeâu aùi duïc. Treân tình yeâu aùi duïc ngöôøi phuï nöõ

phaûi gaùnh chòu traêm ngaøn khoå ñau. Töø tình yeâu

ñi ñeán hoân nhaân ngöôøi phuï nöõ phaûi chieàu

chuoäng choàng con, phaûi quaàn quaät naëng gaùnh

chuyeän noäi trôï, roài nhöõng chuyeän nghòch yù

khoâng cuøng moät quan nieäm soáng nhöng phaûi

thaàm laëng chòu ñöïng ñeå laøm vui cöûa vui nhaø,

chöù naøo coù thaät söï vui ñaâu. Vaû laïi khi coù choàng

roài khoâng ñöôïc töï do nhö luùc chöa coù choàng.

Khi coù choàng maø tieáp giao vôùi moät ngöôøi khaùc

phaùi trang löùa tuoåi nhö mình thì coi chöøng

choàng ghen tuoâng. Ghen tuoâng thì khoù theå naøo

traùnh khoûi baïo löïc gia ñình, neáu baïo löïc gia

ñình khoâng xaûy ra thì gia ñình cuõng luïc ñuïc,

côm khoâng laønh, canh khoâng ngon khoâng laøm


198

sao traùnh khoûi. Khi xaûy ra baïo löïc gia ñình thì

coù theå ñi ñeán li dò. Taát caû nhöõng ñieàu khoå ñau

naøy ngöôøi phuï nöõ phaûi laõnh ñuû caû moïi söï khoå.

Neáu kheùp mình laøm ngöôøi vôï toát trong gia

ñình thì ñöôïc yeân thaân, nhöng khoâng an thaân

ñaâu quyù vò aï! Roài ñaây buïng mang daï chöûa naëng

nhoïc traêm beà khoå sôû, cho ñeán ngaøy sinh nôû moät

cheát moät soáng voâ cuøng ñau ñôùn. Nhö vaäy chöa

heát khoå ñaâu, phaûi suoát ba naêm nuoâi con cho buù

môùm “tam nieân nhuõ boä” phaûi chòu dô, chòu baån,

aên khoâng ngon, nguû khoâng yeân giaác, roài khi con

ñau oám beänh taät thì meï khoå traêm beà. Voán con

ngöôøi coù söùc chòu ñöïng gioûi trong moïi khoå ñau,

ñeå tuaân theo qui luaät nhaân quaû traû vay.

Nhö vaäy chuùng ta truy ra nguyeân nhaân

sinh ra muoân vaøn ñau khoå cuûa ngöôøi phuï nöõ

khoâng phaûi laø tình yeâu trai gaùi sao?

Ñuùng laø tình yeâu trai gaùi laø nguyeân nhaân

sinh ra muoân vaøn söï khoå ñau. Vaäy sao ngöôøi ta

laïi yeâu nhau? Laïi coøn goïi ngöôøi coù tình yeâu

thöông trai gaùi gaén boù laø ngöôøi coù quaû tim

vaøng. Theo chuùng toâi nghó khoâng coù quaû tim

vaøng maø coù traøn ñaày quaû khoå ñau cuûa kieáp

ngöôøi, chæ coù nhöõng ngöôøi khoâng bieát môùi chaáp

nhaän tình yeâu trai gaùi khoâng queân môùi goïi laø

quaû tim vaøng.


Taïi sao con ngöôøi khoâng thoâng minh nhaän

ra ñaâu laø con ñöôøng khoå, ñaâu laø con ñöôøng

khoâng ñau khoå, chæ meâ môø ham muoán chaïy

theo nhöõng phuùt truy hoan saéc duïc cuûa tình yeâu

trai gaùi maø phaûi gaùnh chòu suoát caû moät ñôøi

ngöôøi traêm cay, muoân ngaøn vaïn khoå ñau?

Bieát tình yeâu trai gaùi laø traêm cay, muoân

vaïn söï khoå ñau sao moïi ngöôøi khoâng döøng laïi

maø cöù lao thaúng vaøo, ñeå roài nhö con caù maéc caïn

treân khoâ. Thaät laø toäi nghieäp!

Ñöùc Phaät xaùc ñònh con ngöôøi laø voâ minh,

töùc laø con ngöôøi thieáu söï hieåu bieát quy luaät

nhaân quaû. Nhöng khi ñaõ chæ daïy cho hoï hieåu

bieát, giaùc ngoä ñöôïc tình yeâu trai gaùi laø con

ñöôøng khoå, con ñöôøng taùi sinh luaân hoài, theá maø

hoï vaãn khoâng döøng laïi laø côù sao vaäy?

Bieát roõ nôi ñoù laø hang huøm, raén ñoäc, nôi

ñoù seõ gieát haïi vaø laøm ñau khoå con ngöôøi, theá

maø moïi ngöôøi vaãn chui vaøo hang huøm ñuøa giôõn

vôùi raén ñoäc, nhöng khi bò huøm aên, raén ñoäc caén

thì than thaân traùch phaän, keâu Trôøi keâu Phaät.

Thaät laø ñaùng thöông, nhöng bieát laøm sao

khuyeân vaø giuùp hoï.

Bôûi vì moãi ngöôøi phaûi töï mình thaép ñuoác

leân maø ñi, khoâng ai ñi thay theá cho mình ñöôïc.

Ñaây laø lôøi nhaén nhuû cuûa ñöùc Phaät ñaõ daïy caùch


200

ñaây 2551 naêm, nhöng giaù trò lôøi noùi naøy maõi

maõi khoâng môø phai trong loøng ngöôøi.


Caùc phaùp ñeàu voâ thöôøng, khoâng coù phaùp

naøo laø ta, laø cuûa ta, laø baûn ngaõ cuûa ta. Vaäy caùc

con coøn coù nhöõng gì maø khoâng buoâng xaû cho

saïch, chæ coøn duy nhaát laø taâm baát ñoäng tröôùc aùc

phaùp vaø caûm thoï. Ñoù laø moät traïng thaùi taâm

thanh thaûn, an laïc vaø voâ söï. Haõy coá gaéng leân

caùc con aï! Ñôøi laø voâ thöôøng, coù ai soáng maõi vôùi

chuùng ta ñaâu, roài ñaây moïi ngöôøi ñeàu theo

nghieäp thieän aùc maø ñi taùi sinh luaân hoài. Vaäy

coøn gì nöõa maø chuùng ta khoâng buoâng xuoáng cho

thaät saïch. Phaûi khoâng caùc con?

--o0o--

Ñoaïn 10

“Baø coá vöôït qua noãi buoàn teâ taùi trong

loøng mình, nhöng raát vui veû, laïc quan”. Caâu


I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Vöôït Qua Nhaân Quaû YÙ Haønh.



Voán con ngöôøi coù söùc chòu khoå, khi chòu

ñöïng nhöõng söï khoå ñau thì goïi laø vöôït qua.

Nhöng baûo raèng tình yeâu thöông gia ñình laø

haïnh phuùc, laø khoâng khoå ñau laø khoâng ñuùng.

Bôûi noùi ñeán gia ñình laø noùi ñeán moïi söï khoå ñau

ñeàu taäp trung nôi ñoù, theá maø con ngöôøi ít ai

traùnh khoûi. Con ngöôøi cöù trai lôùn laáy vôï gaùi lôùn

gaû choàng nhö moät ñieäp khuùc khoå ñau laëp ñi laëp

laïi maõi maõi töø ñôøi naøy ñeán ñôøi khaùc khoâng bao

giôø döùt.

Ñuùng vaäy, quy luaät nhaân quaû sinh toàn cuûa

muoân loaøi treân haønh tinh soáng naøy duy nhaát

chæ coù con ñöôøng naøy. Con ñöôøng naøy goïi laø con

ñöôøng taùi sinh luaân hoài nhö treân ñaõ noùi.

Muoán chaám döùt taùi sinh luaân hoài thì tình

yeâu trai gaùi saéc duïc phaûi chaám döùt, neáu khoâng

chaám döùt con ñöôøng ñau khoå naøy thì loaøi ngöôøi

maõi maõi phaûi chòu khoå ñau muoân ñôøi muoân

kieáp.

Khi yeâu thöông nhau caùch xa thì khoå ñau,

gaàn nhau thì lôøi qua tieáng laïi cuõng khoå ñau; khi

yeâu thöông nhau beänh ñau phaûi chaêm soùc cho

nhau cuõng khoå ñau; khi thöông yeâu nhau thaáy

ai thaân maät vôùi ngöôøi mình yeâu thöông thì

sinh taâm ghen tuoâng töùc giaän hay buoàn phieàn,

ñoù laø nhöõng söï khoå ñau.


202

Khi coù con coù chaùu, neáu coù ñöùa naøo beänh

taät hay cheát thì noãi khoå ñau laïi choàng chaát leân

nhau suoát töø naêm naøy ñeán naêm khaùc. Noùi ñeán

gia ñình ai cuõng töôûng noù laø haïnh phuùc, nhöng

naøo ngôø gia ñình laø caûnh ñòa nguïc traàn gian,

gia ñình laø con ñöôøng sinh töû luaân hoài. Ngöôøi

coù trí hieåu bieát gia ñình laø nghieäp baùo theo quy

luaät nhaân quaû traû vay töø kieáp naøy sang kieáp

khaùc. Cho neân, gia ñình laø caùi roï ñeå nhoát moïi

ngöôøi cuøng chung nhaân quaû ñeå gaén boù cuøng chòu

khoå ñau.

Chính con ñöôøng sinh töû luaân hoài cuõng laø

nôi ñaây nhö treân ñaõ noùi, vì vaäy noù laø con ñöôøng

ñau khoå nhaát treân haønh tinh soáng naøy. Theá maø

moïi ngöôøi ñang soáng treân haønh tinh naøy ñeàu

nghó töôûng gia ñình laø haïnh phuùc, nhöng khi

böôùc vaøo thaønh laäp gia ñình thì haïnh phuùc ñaâu

khoâng thaáy, chæ toaøn thaáy muoân vaøn thöù khoå

ñau, töø nhöõng khoå ñau naøy ñeán nhöõng khoå ñau

khaùc, khoå ñau trieàn mieân. Cho ñeán khi xuoâi hai

tay ñi vaøo loøng ñaát laïnh thì laïi tieáp tuïc taùi

sinh, nhö vaäy laøm sao heát khoå ñöôïc. Bôûi vaäy ai

laø ngöôøi hieåu ñöôïc con ñöôøng tình yeâu trai gaùi

ñaày gian truaân khoå aûi naøy vaø chính ai laø ngöôøi

ñaõ vöôït ra khoûi con ñöôøng naøy. OÂi! Con ñöôøng

nhieàu cay ñaéng vaø choâng gai.

Töø xöa ñeán giôø, ai cuõng laàm laïc töôûng laø

trai gaùi yeâu nhau ñi ñeán hoân nhaân laø haïnh


phuùc, nhöng naøo ngôø ñoù laø moät loä trình môû ra

ñeå ñöa con ngöôøi ñi vaøo nghieäp taùi sinh luaân

hoài voâ vaøn muoân söï khoå ñau.


Vöôït qua nhaân quaû chæ laø moät lôøi noùi

suoâng, vaäy baèng caùch naøo ñeå vöôït qua nhaân

quaû? Phaûi coù phöông phaùp, phaûi coù söï taäp

luyeän.

Vöôït qua nhaân quaû coù nghóa laø laøm chuû

nhaân quaû, muoán laøm chuû nhaân quaû thì duy

nhaát chæ coù taâm baát ñoäng tröôùc caùc aùc phaùp vaø

caùc caûm thoï. Muoán ñöôïc taâm baát ñoäng tröôùc caùc

aùc phaùp vaø caùc caûm thoï thì caùc con phaûi trieån

khai tri kieán giôùi luaät ñöùc haïnh nhaân baûn -

nhaân quaû, haèng ngaøy soáng khoâng laøm khoå

mình, khoå ngöôøi vaø khoå chuùng sinh baèng ñöùc

hieáu sinh ña höôùng. Baát cöù moät aùc phaùp naøo

xaûy ñeán ñeàu phaûi ñem loøng yeâu thöông vaø tha

thöù. Coù thöïc hieän taâm nhö vaäy thì môùi tìm

thaáy söï baát ñoäng cuûa taâm.

Söï baát ñoäng cuûa taâm chính laø söï vöôït qua

nhaân quaû hay coøn goïi laø laøm chuû nhaân quaû. Caùc

con neân nhôù lôøi daïy naøy, chính noù laø lôøi vaøng

töø kim khaåu ñöùc Phaät ñaõ daïy trong taïng kinh

Nikaya.

--o0o--


204

Ñoaïn 11

“Saên soùc oâng choàng voâ cuøng chu ñaùo. Baø

lo töøng böõa côm sao cho thích hôïp, lo töøng giaác

nguû khi thaáy choàng trôû mình”. Caâu naøy daïy ñaïo

ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Traùch Nhieäm Boån Phaän Hieáu Sinh YÙ

Haønh, Thaân Haønh.


Ñoïc ñoaïn vaên treân ñaây, chuùng ta môùi thaáy

hai chöõ boån phaän vaø traùch nhieäm cuûa ngöôøi vôï,

ngöôøi meï thaät laø traêm ngaøn thöù khoå: phaûi lo

töøng böõa côm sao cho thích hôïp, phaûi lo sao cho

giaác nguû choàng con yeân oån khi trôû mình. Nhö

vaäy ngöôøi phuï nöõ laøm heát traùch nhieäm vaø boån

phaän cuûa mình coù khoå khoâng quyù vò?

Bôûi vaäy moät ngöôøi saùng suoát soi roïi laïi

cuoäc soáng cuûa mình môùi thaáy cuoäc soáng gia

ñình laø ñòa nguïc, coøn ai cho noù laø thieân ñaøng

haïnh phuùc thì ñoù khoâng thöïc teá, chæ laø aûo töôûng

maø thoâi. Bôûi vaäy ngöôøi ñi tìm söï bình an, haïnh

phuùc trong löùa ñoâi thì khoâng bao giôø coù, coù

chaêng cuõng chæ laø giaác mô, nhöng khi choaøng

tænh laø moät söï ñau khoå eâ cheà. Tình yeâu trong


ñoâi löùa laø mieáng moài duï moïi ngöôøi loït baãy sa

löôùi ñeå roài chæ coøn bieát chòu ñöïng cho heát cuoäc

ñôøi maø thoâi. Nhöng khoâng roõ noù thì kieáp khaùc

laïi cuõng taùi dieãn nhö vaäy, nghóa laø khoå ñau roài

laïi tieáp tuïc khoå ñau maõi maõi.

Tình yeâu löùa ñoâi laø moät ñònh luaät ñau khoå

cuûa loaøi ngöôøi muoân ñôøi muoân kieáp maø loaøi

ngöôøi meâ muoäi neân xaây döïng moät neàn taûng

haïnh phuùc aûo töôûng, vì theá noù trôû thaønh moät

truyeàn thoáng duy trì noøi gioáng. Con ngöôøi duy

trì noøi gioáng trong loä trình ñau khoå maø khoâng

tìm moät loä trình duy truyeàn noøi gioáng qua con

ñöôøng khoâng ñau khoå.

Coù moät con ñöôøng duy trì loaøi ngöôøi maø

khoâng phaûi con ñöôøng löùa ñoâi. Vaïn vaät ñöôïc

hôïp duyeân ñeå sinh ra coù boán caùch:

1- Thaáp sinh laø nhöõng sinh vaät sinh nôi

aåm thaáp.

2- Noaõn sinh laø nhöõng sinh vaät sinh ra

tröùng, töø tröùng môùi nôû thaønh con.

3- Thai sinh laø nhöõng sinh vaät sinh ra

baèng con.

4- Hoùa sinh laø nhöõng sinh vaät sinh ra

baèng caùch töï hôïp caùc duyeân taïo thaønh ra con

ngöôøi.


206

Ba loaïi sinh ñaàu tieân ñeàu phaûi hôïp duyeân

sinh ra baèng qui luaät nhaân quaû aâm döông

(gioáng ñöïc vaø gioáng caùi). Duø laø caây coû cuõng phaûi

qua quy luaät naøy. Coøn loaïi sinh thöù tö thì

khoâng qua quy luaät nhaân quaû aâm döông maø

baèng Töù Thaàn Tuùc hôïp duyeân theo yù thöùc ñieàu

khieån phaùp höôùng taâm.

Nhö vaäy con ngöôøi muoán sinh nôi khoâng

ñau khoå, nôi thanh tònh thì chæ coù sinh nôi hoaù

sinh. Hoùa sinh ôû ñaây khoâng coù nghóa laø bieán

hoùa nhö moïi ngöôøi töôûng töôïng duøng thaàn

thoâng bieán hoùa, hoaëc hoùa sinh nhö con saâu

böôùm. Saâu böôùm moïc caùnh moïc chaân thaønh con

böôùm roài böôùm giao hôïp sinh ra tröùng, tröùng

nôû ra aáu truøng töùc laø con saâu, con saâu laàn lôùn

leân moïc caùnh moïc chaân thaønh laïi böôùm. Do

khoâng hieåu, caùc nhaø Ñaïi thöøa cho ñoù laø hoùa

sinh. Nhö treân ñaõ noùi, böôùm giao hôïp môùi sinh

ra tröùng, nhö vaäy laø böôùm sinh ra baèng con

ñöôøng NOAÕN SINH, töø saâu thaønh böôùm laø söï

phaùt trieån cuûa con böôùm, chöù khoâng phaûi HOÙA

SINH.

Moät ngöôøi tu haønh ñuùng chaùnh phaùp cuûa

Phaät, taâm tham, saân, si, maïn, nghi ñaõ xa lìa vaø

dieät haún, neân khoâng coøn taùi sinh theo ba con

ñöôøng THAÁP SINH, THAI SINH vaø NOAÕN SINH.

Ba con ñöôøng ñi taùi sinh naøy do nghieäp löïc

nhaân quaû töông öng chieâu caûm, chöù con ngöôøi


khoâng coù quyeàn ñieàu khieån söï taùi sinh naøy. Vì

theá trai gaùi yeâu nhau laø moät quy luaät nghieäp

baùo cuûa nhaân quaû maø taát caû caùc loaøi höõu tình

hay voâ tình ñeàu bò löïc huùt töông öng ñi taùi

sinh, chöù khoâng ngöôøi naøo coù ñöôïc quyeàn laøm

chuû taùi sinh luaân hoài. Vì theá ngöôøi naøo muoán

laøm chuû taùi sinh luaân hoài thì phaûi tu haønh

chöùng quaû A La Haùn. Ngöôøi chöùng quaû A La

Haùn môùi coù Töù Thaàn Tuùc. Nhôø coù Töù Thaàn Tuùc

con ngöôøi môùi ñuû naêng löïc hôïp caùc duyeân roài

môùi hoaù sinh.

Nhöng ñoái vôùi ngöôøi tu chöùng quaû A La

Haùn, hoï laïi khoâng bao giôø hoùa sinh. Khi boû

thaân nghieäp töù ñaïi naøy hoï seõ vaøo Nieát Baøn

vónh vieãn.

Vì hoùa sinh vaãn coøn mang thaân töù ñaïi, maø

thaân töù ñaïi laø phaùp höõu vi, maø phaùp höõu vi

phaûi chòu luaät voâ thöôøng. Vì theá ngöôøi tu chöùng

quaû A La Haùn khoâng ai coøn muoán taùi sinh trôû

laïi ñôøi naøy nöõa. Ñöùc Thích Ca Maâu Ni ñaõ noùi:

“Ta chæ coøn moät ñôøi naøy nöõa maø thoâi”.

Coù ngöôøi baûo raèng, neáu ai cuõng tu haønh

chöùng quaû A La Haùn heát thì treân haønh tinh

naøy seõ khoâng coøn coù con ngöôøi nöõa. Lôøi noùi naøy

khoâng ñuùng, vì loaøi ngöôøi khoâng theå chaám döùt

treân haønh tinh naøy ñöôïc, khi moâi tröôøng soáng

vaãn coøn thì luaät nhaân quaû vaãn coøn chi phoái vaïn


208

vaät. Cho neân, luaät nhaân quaû vaãn coøn thì quy

luaät sinh dieät cuûa nhaân quaû vaãn coøn, maø quy

luaät nhaân quaû sinh dieät vaãn coøn thì taùi sinh

luaân hoài phaûi theo ba ñöôøng: thaáp sinh, thai

sinh vaø noaõn sinh.


Laøm ngöôøi ai cuõng coù traùch nhieäm vaø boån

phaän, nhöng traùch nhieäm vaø boån phaän cuûa moãi

ngöôøi duø nam hay nöõ ñeàu phaûi soáng coù ñaïo ñöùc,

nhôø soáng coù ñaïo ñöùc môùi ñem laïi söï bình an,

yeân vui cho mình, cho moïi ngöôøi vaø cho moïi

vaät. Vì vaäy caùc con neân bieát: Chính traùch

nhieäm vaø boån phaän ñaïo ñöùc cuûa con ngöôøi laø

treân heát, khoâng coù traùch nhieäm boån phaän naøo

ngoaøi ñaïo ñöùc caùc con aï!

Con ngöôøi laáy ñaïo ñöùc laøm cuoäc soáng laø

traùch nhieäm vaø boån phaän ñuùng ñaén nhaát cho söï

soáng treân haønh tinh naøy.

--o0o--

Ñoaïn 12

“Ñaây laø ñoâi vôï choàng coù duyeân nôï vôùi

nhau, aên ôû vôùi nhau suoát ñôøi”. Caâu naøy daïy ñaïo

ñöùc gì?


I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Quaû Nghieäp Baùo Nhieàu Ñôøi.


Ñoaïn treân ñaây noùi: “Ñaây laø ñoâi vôï choàng

coù duyeân nôï vôùi nhau, aên ôû vôùi nhau suo át ñôøi”.

Ñôøi soáng con ngöôøi nghe noùi caâu naøy cho laø

haïnh phuùc, nhöng khoâng ñaâu quyù vò aï! Quyù vò

cöù xeùt xem, ñoâi vôï choàng coù duyeân nôï aên ñôøi ôû

kieáp, ñoù laø moät ñieàu ngöôøi ta töôûng raèng toát cuûa

cuoäc ñôøi maø moïi ngöôøi ai cuõng mong muoán ñöôïc

nhö vaäy. Nhöng xeùt cho cuøng, hai ngöôøi soáng

chung nhau nhö vaäy hoï coù raát nhieàu söï ñau

khoå, chæ vì hoï khoâng löu yù maø thoâi, chöù löu yù

hoï seõ thaáy roõ hôn. Neáu hai vôï choàng li dò chia

lìa hoï seõ coù nhöõng söï ñau khoå trong li dò chia

lìa, coøn khoâng li dò chia lìa hoï laïi coù nhöõng

ñieàu khoå trong khoâng li dò chia lìa. Cho neân,

ñöùc Phaät daïy: “Ñôøi laø bieån khoå”, nhöng maáy ai

löu yù, cöù khoå maëc khoå, neân luoân luoân luùc naøo

cuõng soáng trong khoå, ngaøy naøo cuõng khoå, giôø

naøo cuõng khoå, moïi ngöôøi laáy caùi khoå laøm nieàm

vui. Vui trong ñau khoå laø vui choã naøo ñaâu quyù

vò?

Bôûi vui vaø khoå laø hai maët cuûa cuoäc ñôøi, coù

vui thì khoâng coù khoå, coù khoå thì khoâng coù vui,

cho neân noùi laáy khoå laøm vui laø khoâng ñuùng,

nhöng chaáp nhaän chòu ñöïng khoå ñeå soáng thì


210

ñuùng. Cöôøi ra nöôùc maét, ñoù laø cuoäc soáng cuûa con

ngöôøi.

Ngöôøi ta thöôøng bò taâm mình löøa gaït ñôøi

soáng löùa ñoâi laø haïnh phuùc, vì theá hoï khoâng

bieát, khoâng thaáy ñôøi laø khoå ñau, laø con ñöôøng

taùi sinh luaân hoài, neân trai gaùi lôùn leân ñeàu baét

ñaàu yeâu thöông nhau, yeâu thöông nhau ñeå chòu

khoå, ñeå laøm taát caû toäi aùc.

Ngöôøi ta goïi laø haïnh phuùc chöù naøo tìm ñaâu

ra haïnh phuùc. Chuùng ta phaûi bieát con ñöôøng

trai gaùi yeâu nhau laø con ñöôøng ñau khoå nhaát

cuûa cuoäc ñôøi. Lôøi noùi naøy coù ñuùng khoâng quyù vò?

Quyù vò cöù nhìn xem coù ñoâi vôï choàng naøo laø

haïnh phuùc thaät ñaâu, chæ laø aûo töôûng, töø caùi khoå

naøy chöa döùt seõ tieáp noái caùi khoå khaùc, khoå

choàng leân lôùp lôùp truøng truøng.

Ví duï: Khi coøn soáng ñoäc thaân chöa laäp gia

ñình thì khi ñau chæ coù moät mình, thì caùi khoå

cuõng coù moät mình, coøn khi coù hai ngöôøi thì

choàng ñau hay vôï ñau thì caû hai ngöôøi ñeàu khoå.

Ngöôøi ñau cuõng khoå, ngöôøi khoâng beänh ñau

cuõng khoå, khoå vì lo raàu, khoå vì phaûi chaêm soùc

thuoác thang cho ngöôøi beänh, do ñoù aên khoâng

ngon, nguû khoâng yeân, v.v.. Taát caû nhöõng ñieàu

naøy khoâng phaûi khoå sao?

Khi coøn ñoäc thaân chæ coù moät yù kieán neân

khoâng coù söï tranh caõi baát ñoàng, nhöng khi coù


hai ngöôøi thì coù hai yù kieán. Coù hai yù kieán thì coù

söï baát ñoàng yù, maø coù söï khoâng ñoàng yù laø coù söï

tranh caõi, maø coù söï tranh caõi laø khoâng coù söï

baèng loøng, khoâng coù söï baèng laø coù söï phieàn naõo

töùc giaän. Coù söï phieàn naõo töùc giaän laø coù söï ñau

khoå phaûi khoâng quyù vò?

Khi soáng ñoäc thaân thì khoâng coù söï sinh

con ñeû caùi, sinh con ñeû caùi khoâng phaûi laø söï

ñau khoå sao?

Ñeå minh chöùng söï ñau khoå cuûa tình yeâu

löùa ñoâi qua baøi: “ÖÔÙC MÔ”. Hai chöõ öôùc mô tuy

ngaén goïn nhöng chöùa ñöïng bieát bao khaùt voïng

cuûa moãi con ngöôøi. Soáng treân ñôøi, ai cuõng löïa

choïn cho mình moät öôùc mô ñeå vöõng böôùc trong

cuoäc soáng vaø ñònh höôùng toát ñeïp cho töông lai.

Nhöng öôùc mô khoâng chæ ñôn thuaàn laø laøm theá

naøo ñeå coù ngheà nghieäp oån ñònh cho rieâng mình,

maø coøn laø khaùt voïng, laø mong muoán ñöôïc soáng

trong moät gia ñình haïnh phuùc.

“Hoài nhoû, moãi khi nhaéc ñeán öôùc mô laø toâi

laïi mong sao coù moät ngaøy naøo ñoù coù theå ñöôïc

bay leân baàu trôøi ñeå taän maét thaáy nhöõng vì sao,

ñöôïc thaáy chò Haèng treân cung traêng. Nhöng

daàn lôùn leân, toâi môùi bieát ñoù chæ laø aûo töôûng vaø

giôø ñaây öôùc mô lôùn nhaát cuûa toâi laø ñöôïc soáng

trong moät gia ñình haïnh phuùc. Coù leõ ñoái vôùi toâi

nhö theá laø quaù ñuû roài.


212

Sinh ra, toâi ñöôïc soáng trong voøng tay yeâu

thöông cuûa cha meï vaø chò toâi. Toâi nghó soá phaän

cuûa mình quaù may maén. Nhöng caøng lôùn leân

toâi môùi hieåu raèng maëc duø ñöôïc cha meï yeâu

thöông chieàu chuoäng, nhöng cuoäc soáng gia ñình

toâi khoâng ñöôïc haïnh phuùc. Ngaøy naøo cuõng vaäy,

cöù toái ñeán ba meï toâi caõi nhau. Coù khi vì boá toâi

uoáng röôïu say veà phaù tung ñoà ñaïc. Moãi laàn nhö

theá laø hai chò em toâi chæ bieát khoùc, khoâng daùm

can ngaên. Cöù nhö theá tuoåi thô troâi qua trong

nhöõng noãi ñau veà tinh thaàn, nhöng cha meï toâi

khoâng bieát, hoï cho raèng cuoäc soáng nhö vaäy ñaõ

ñuû vôùi chò em toâi. Coù nhöõng ñeâm toâi khoùc

thaàm, mong sao cha meï coù theå hieåu ñöôïc taâm

traïng cuûa toâi vaø van hoï ñöøng tieáp tuïc caõi nhau

nöõa. Nhöng coù leõ söï thaät quaù baát coâng. Toâi

mong sao mình coù theå bieán thaønh moät vì sao

laáp laùnh treân baàu trôøi, coù leõ nhö vaäy thì toâi

khoâng phaûi nghe cha meï xích mích caõi nhau vaø

toâi khoâng phaûi khoùc nöõa. Nöôùc maét roài cuõng coù

ngaøy khoâ caïn vaø ñoâi khi nöôùc maét khoâng theå

giaûi quyeát ñöôïc söï vieäc. Toâi bieán thaønh moät vì

sao hay moät vaät voâ tri naøo thì ñoù cuõng chæ laø aûo

aûnh.

Giôø ñaây toâi ñaõ lôùn, thôøi gian ñaõ troâi qua,

taát caû vaïn vaät ñaõ thay ñoåi, nhöng cuoäc soáng gia

ñình toâi vaãn ôû con soá 0. Nhieàu luùc toâi töï nghó

taïi sao caùi öôùc mô nhoû beù ñoù laïi khoâng theå trôû


thaønh hieän thöïc? Taïi sao nhöõng baäc laøm cha

laøm meï khoâng nghó raèng nhöõng söï vieäc maø hoï

laøm ñaõ gaây toån thöông chính con cuûa hoï. Ngöôøi

ta thöôøng noùi: Toâi seõ khoâng lo nghó, toâi seõ

khoâng mô töôûng nhöõng yù nghó kyø quaùi maø

chính toâi cuõng nghó nhö vaäy. Tuy toâi ñaõ lôùn,

nhöng moät khi vaøo nhaø caùc baïn chôi thaáy cha

meï baïn thaät haïnh phuùc toâi laïi muoán khoùc,

nhöng khoùc ñeå laøm gì khi söï thaät khoâng theå

thay ñoåi maëc duø nöôùc maét toâi ñaõ caïn khoâ...”.

(Nguyeãn Thò Thu Thaûo)

Ñoïc qua ñoaïn vaên treân, chuùng ta xeùt thaáy

tình yeâu trai gaùi ñaâu coù gì laø haïnh phuùc, maø

toaøn laø khoå ñau, ñöùng beân ngoaøi töôûng laø thieân

ñaøng, khoâng ngôø khi böôùc chaân vaøo môùi thaáy

ñoù laø ñòa nguïc. Ñòa nguïc khoâng cuûa rieâng ai, coù

ñuùng khoâng quyù vò?

Con ngöôøi vì taâm aùi duïc laøm meâ môø lyù trí

neân cöù ngôõ töôûng trai gaùi yeâu nhau laø haïnh

phuùc. Yeâu nhau maø cha meï ñoâi beân khoâng baèng

loøng thì ñoù noãi khoå ñau voâ cuøng voâ taän cuûa trai

gaùi, coøn yeâu nhau maø cha meï ñoâi beân chaáp

nhaän thì laïi coù caùi khoå khaùc… Caùi khoå cuûa söï

raøng buoäc hoân nhaân, cuûa caû hai gia ñình cha

meï ñoâi beân, ñoù laø moät chuøm nhaân quaû khoå ñau.

Caùi gì ñeán roài phaûi ñeán theo trình töï cuûa

nghieäp baùo nhaân quaû maø con ngöôøi khoâng theå


214

laøm chuû vaø löôøng tröôùc ñöôïc, chæ coù ñöông ñaàu

vaø chòu ñöïng ñôøi ñôøi kieáp kieáp noái tieáp nhau

maõi maõi nhö ngoïn ñuoác. Ngoïn ñuoác naøy vöøa taét

thì ngoïn ñuoác khaùc tieáp noái chaùy leân voâ löôïng

kieáp khoå ñau.


Nhaân quaû nghieäp baùo nhö caùc con ñaõ hoïc,

noù khoâng tha cho moät ngöôøi naøo caû khi caùc con

laøm ñieàu aùc. Vì bieát roõ nhaân quaû nghieäp baùo

nhö vaäy thì trong cuoäc soáng haèng ngaøy caùc con

phaûi caån thaän, moãi vieäc laøm, lôøi noùi phaûi suy

nghó chín chaén roài môùi laøm vaø noùi, chöù khoâng

ñöôïc duïc aên, duïc noùi nhö tröôùc kia nöõa.

Caùc con ñaõ hoïc ñaïo ñöùc thì phaûi aùp duïng

ñaïo ñöùc vaøo cuoäc soáng ñeå khoâng coù nhaân quaû

nghieäp baùo naøo taùc ñoäng caùc con ñöôïc. Caùc con

neân nhôù kyõ lôøi daïy naøy.

--o0o--

Ñoaïn 13

“Naêm nay tuy tuoåi ñaõ xaáp xæ gaàn 80,

nhöng baø laïi gaëp moät tin vui baát ngôø. Sau 55

naêm, baø tìm ñöôïc ñòa chæ cuûa ngöôøi mình mong

ñôïi. Ngöôøi baø yeâu khoâng ai khaùc laø baïn hoïc

cuøng tröôøng”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?


I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Quaû Nghieäp Baùo Tình Yeâu Trai Gaùi

YÙ Haønh.


Töø luùc tuoåi coøn treû, baây giôø tuoåi ñaõ 80 theá

maø tình yeâu vaãn choân chaët trong loøng chöa

daùm hôû moâi noùi vôùi ai, ngay caû choàng con cuõng

chaúng daùm thoå loä. Nhö vaäy tình yeâu thöông

trai gaùi thuôû ban ñaàu ñaõ ghi ñaäm vaøo taâm hoàn

moät noãi loøng thöông nhôù khoâng queân. Nguyeãn

Du noùi:

“Noãi rieâng rieâng nhöõng baøng hoaøng,

Khoái tình cheát xuoáng tuyeàn ñaøi chöa tan”

Tuy ñaõ coù choàng con, chaùu, chít vaø chaét,

nhöng moãi khi nöûa ñeâm canh khuya thanh

vaéng coøn laïi moät mình thì laïi nhôù moái tình ñaàu

naêm xöa, khi nhôù nhau laøm sao taâm hoàn khoâng

ray röùt. Bôûi vaäy tình yeâu thöông trai gaùi laø

khoå. Tình yeâu thöông aáy laø tình yeâu thöông

laõng maïn. Nguyeãn Du ñaõ noùi ñeán söï ñau khoå

day döùt cuûa tình yeâu aáy baèng caâu thô raát hay

vaø raát ñuùng taâm lyù con ngöôøi: “Daãu lìa ngoù yù

coøn vöông tô loøng”.

Baø cuï giaø naøy cuõng vaäy, treân 55 naêm, coù

choàng, con, chaùu, chít vaø chaét, theá maø moái tình

ñaàu vaãn chöa tan. Moät noãi nhôù thöông ñeo


216

ñaúng cho ñeán khi cheát tình yeâu cuûa baø cuõng

khoâng queân. Ñuùng laø baø, ngöôøi raát chung tình,

nhöng ñoái vôùi choàng thì baø khoâng phaûi laø ngöôøi

chung thuûy.

Khi chöa coù choàng, coù vôï, coøn laø moät coâ

gaùi, moät chaøng trai thanh nieân thì yeâu thöông

ngöôøi naøo cuõng ñöôïc, nhöng khoâng neân yeâu

thöông nhöõng ngöôøi coù vôï hay nhöõng ngöôøi coù

choàng, vì yeâu thöông nhö vaäy laø phaù hoaïi gia

ñình vaø laøm tan cöûa naùt nhaø ngöôøi khaùc.

Trai gaùi yeâu thöông nhau cuõng phaûi caån

thaän löïa choïn, chöù khoâng phaûi ñuïng ñaâu yeâu

thöông ñoù, nhöng duø sao tình yeâu trai gaùi coù

choïn löïa hay khoâng choïn löïa noù vaãn laø con

ñöôøng ñau khoå cuûa loaøi ngöôøi. Khoâng yeâu

thöông laø thoaùt khoå, laø chaám döùt taùi sinh luaân

hoài. Khoâng yeâu thöông trai gaùi laø laøm chuû

nghieäp baùo nhaân quaû, soáng trong cuoäc ñôøi maø

ra khoûi cuoäc ñôøi, khoâng coøn moïi sôïi daây aùi kieát

söû voâ hình troùi buoäc.

Haïnh phuùc thay cho nhöõng ai thoaùt khoûi

tình yeâu thöông trai gaùi! Thoaùt khoûi tình yeâu

thöông trai gaùi laø thoaùt khoûi quy luaät nhaân

quaû. Haïnh phuùc thay cho nhöõng ai bieát trai gaùi

yeâu nhau laø con ñöôøng daãn ñeán taùi sinh luaân

hoài, khoå ñau muoân kieáp!


Haïnh phuùc thay cho nhöõng ai coù ñaày ñuû

nghò löïc vaø yù chí kieân cöôøng vöôït thoaùt söï caùm

doã cuûa tình yeâu thöông trai gaùi!

Haïnh phuùc thay cho nhöõng ai soáng trong

ñôøi ngöôøi maø khoâng bò nghieäp ñôøi raøng buoäc...!


Caùc con neân nhôù, tình yeâu thöông giöõa

trai gaùi laø tình yeâu thöông toát ñeïp, nhöng phaûi

döøng tình nhuïc duïc, vì tình nhuïc duïc laø con

ñöôøng ñau khoå khoâng rieâng gì cuûa ngöôøi naøo.

Vì ngöôøi naøo böôùc chaân vaøo tình nhuïc duïc thì

khoâng coù ngöôøi naøo thoaùt khoå. Cho neân, caùc

con, caùc chaùu laø nhöõng thanh nieân vaø thanh

thieáu nieân nam nöõ caàn phaûi caûnh giaùc tình

nhuïc duïc, noù laø moät loaïi duïc ích kyû, caù nhaân,

thöôøng xaâm chieám laøm hö hoaïi tình yeâu thöông

trong saïch, voâ tö vaø thanh cao cuûa con ngöôøi.

Caùc con haõy nhôù laáy lôøi daïy naøy.

--o0o--

Ñoaïn 14

“Tình yeâu chôùm nôû thì ngöôøi baø yeâu ñaõ

theo tieáng goïi cuûa tænh nhaø vaøo quaân ñoäi ñeå

chuaån bò cho cuoäc toång tieán coâng. Ngöôøi thanh

nieân ñoù ñi töø chieán tröôøng naøy sang chieán


218

tröôøng khaùc, chuyeån töø coâng taùc naøy sang coâng

taùc noï, khi ôû trong nöôùc, khi ñöôïc ñi hoïc nöôùc

ngoaøi... cuõng boân ba khaép nôi”. Caâu naøy daïy

ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Quaû Nghieäp Baùo Coù Duyeân Khoâng

Nôï.


Nhaân duyeân nghieäp baùo cuûa tieàn kieáp coù

yeâu nhau maø khoâng coù duyeân nôï nhau ñeå thaønh

vôï thaønh choàng, roài moãi ngöôøi phaûi ñi moãi ngaû,

nhö nhaø thô Theá Löõ noùi:

“Anh ñi ñöôøng anh, em ñöôøng em

Tình nghóa ñoâi ta coù theá thoâi

Chaúng muoán troâng mong xum hoïp laïi

Baän loøng chi nöõa luùc chia phoâi”

Tình yeâu trai gaùi laø ñau khoå nhö vaäy. Thô

vaên ngöôøi xöa cuõng nhö ngöôøi nay ñeàu noùi leân

loøng ñau khoå cuûa tình yeâu trai gaùi nhö Ñoaøn

Thò Ñieåm:

“Ngoøi ñaàu caàu nöôùc trong nhö loïc

Ñöôøng beân caàu coû moïc coøn xanh

Ñöa chaøng loøng daët daët buoàn


Boä khoâng baèng ngöïa, thuûy khoâng baèng

thuyeàn”

Hay:

“Nöôùc trong chaûy loøng phieàn khoâng röûa Coû

xanh töôi daï nhôù chaúng khuaây”

Huy Caän:

“Soùng gôïn tröôøng giang buoàn ñieäp ñieäp

Con thuyeàn xuoâi maùi nöôùc song song

Thuyeàn veà beán cuõ saàu muoân ngaû

Cuûi moät caønh khoâ laïc maáy doøng”

Tình yeâu trai gaùi môùi chæ baét ñaàu maø coøn

ñau khoå nhö vaäy huoáng laø ñaõ thaønh vôï thaønh

choàng thì coøn bieát bao nhieâu söï ñau khoå. Phaûi

khoâng quyù vò? Vì vaäy ai daùm baûo tình yeâu trai

gaùi laø haïnh phuùc.

Nhìn theá gian naøy con ngöôøi quaù ñieân ñaûo,

laáy khoå ñau laøm haïnh phuùc an vui, vì theá

khoâng coù ngöôøi naøo thoaùt khoûi tình yeâu thöông

trai gaùi vaø choàng vôï. Thaäm chí nhö trong baøi

hoïc naøy: Moät baø laõo 80 tuoåi, tuoåi gaàn ñaát xa

trôøi theá maø vaãn coøn soáng laõng maïn yeâu thöông

nhö coâ gaùi môùi 18 tuoåi xuaân thì. Ñöôïc bieát ñòa

chæ cuûa ngöôøi yeâu trong tuoåi hoïc troø thì mau

mau tìm caùch lieân laïc ñeå toû tình vôùi nhau, thaät

laø chung tình. Tình yeâu thöông aáy vaãn coøn


220

noàng chaùy nhö luùc coøn thanh nieân. Nhö vaäy

suoát thôøi gian coù choàng, coù con baø vaãn luoân

luoân nhôù ñeán tình xöa. Vì theá trong Chinh phuï

ngaâm khuùc:

“Nöôùc trong chaûy loøng phieàn khoâng röûa Coû

xanh töôi daï nhôù chaúng khuaây”

Ñoù coù phaûi chaêng con ngöôøi quaù ngu si laáy

khoå ñau laøm haïnh phuùc, haïnh phuùc ñaâu khoâng

thaáy, chæ thaáy toaøn nhôù thöông vaø ñau khoå.

Neáu khoâng nhôù thì thoâi maø nhôù thì khoå ñau voâ

cuøng. Coù phaûi vaäy khoâng quyù vò?


“Coù duyeân khoâng nôï”, ñoù laø lôøi noùi cuûa

nhöõng trai gaùi yeâu thöông maø khoâng ñi ñeán

hoân nhaân ñeå thaønh vôï thaønh choàng. Hoân nhaân

chæ laø moät söï raøng buoäc trong tình nhuïc duïc ñeå

hoï khoâng coøn boû nhau. Bôûi vaäy tình nhuïc duïc

khoâng coù beàn chaéc, neân buoäc phaûi coù hoân nhaân,

neáu khoâng coù hoân nhaân thì tình nhuïc duïc chæ laø

moät troø chôi qua ñöôøng ñeå thoûa maõn saéc duïc roài

ñöôøng ai naáy ñi, ai khoå raùng chòu, vì vaäy nhuïc

duïc laø thöù ích kyû.

Bôûi vaäy caùc con, caùc chaùu thanh nieân vaø

thanh thieáu nieân nam nöõ phaûi traùnh xa tình

nhuïc duïc, vì thaät söï coù hoân nhaân thaønh vôï

thaønh choàng keo sôn gaén boù vôùi nhau nhöng noù

laø con ñöôøng ñau khoå. Caùc con, caùc chaùu coù tin


khoâng? Neáu khoâng tin caùc con, caùc chaùu haõy

nhìn xem treân ñôøi naøy coù ñoâi vôï choàng naøo maø

khoâng khoå ñau, khoâng cöïc nhoïc, maëc duø hoï raát

chung tình, chung thuûy thöông yeâu nhau.

--o0o--

Ñoaïn 15

“Cuõng nhö baø, theo quy luaät cuûa taïo hoùa,

anh coù gia ñình vôï con, nay cuõng coù chaùu noäi,

chaùu ngoaïi nhö baø vaø tuoåi taùc cuõng ñaõ luùc “gaàn

ñaát xa trôøi”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Theo Quy Luaät Nhaân Quaû Caùc Phaùp Ñeàu

Voâ Thöôøng.


Quy luaät nhaân quaû caùc phaùp voâ thöôøng.

Cuoäc ñôøi yeâu nhau nhöng khoâng theå soáng ñoäc

thaân nhö vaäy, neân caû hai khoâng bieát tin töùc cuûa

nhau, soáng trong chieán tranh neân ñeàu nghó

raèng ñaõ cheát, neân oâng laáy vôï, baø coù choàng. Moái

tình ñaàu ñöôïc xem nhö ñaõ troâi vaøo dó vaõng,

nhöng duø sao cuõng khoâng theå queân:

“Daãu lìa ngoù yù coøn vöông tô loøng”


222

Tình yeâu trai gaùi khoâng vöôùng vaøo thì

thoâi, maø ñaõ vöôùng vaøo thì raát khoù boû ra:

“Moät daây ñaõ buoäc ai chaèng cho ra”

Cha meï ñaõ coù kinh nghieäm naøy thì neân

höôùng daãn con mình haõy thoaùt ra, chöù ñöøng ñeå

con caùi mình vöôùng vaøo caïm baãy cuûa con ñöôøng

tình yeâu vaø gia ñình, vì ñoù laø con ñöôøng daãn

ñeán khoå ñau muoân ñôøi muoân kieáp.

Bôûi con ñöôøng trai gaùi yeâu nhau coù gia

ñình laø con ñöôøng ñau khoå. Töø xöa ñeán nay coù

gia ñình naøo treân haønh tinh naøy laø haïnh phuùc

troïn veïn khoâng khoå ñaâu. Ngöôøi ta noùi tình yeâu

thöông gia ñình laø haïnh phuùc nhöng söï thaät

tìm haïnh phuùc trong gia ñình khoâng bao giôø coù.

Ngöôøi ta chuùc phuùc cho nhau ñaàu baïc raêng long.

Duø cho vôï choàng coù soáng vôùi nhau ñaàu baïc raêng

long, nhöng hoï phaûi chòu bieát bao laø söï ñau khoå

trong cuoäc soáng gia ñình.

Muoán bieát nhöõng söï ñau khoå cuûa gia ñình

thì chuùng ta neân toùm löôïc laïi nhöõng yù chính

nhö: Khoå vì hai tö töôûng; khoå vì phaûi chieàu

chuoäng nhau; khoå vì phaûi lo laéng cho nhau; khoå

vì beänh taät tai naïn cuûa nhau; khoå vì lo côm aên

aùo maëc, nhaø ôû; khoå vì sôï thua keùm baïn beø; khoå

vì mang naëng ñeû ñau; khoå vì phaûi nuoâi con

khoân lôùn neân ngöôøi; khoå vì choàng say xæn ñaùnh

ñaäp chöûi maéng; khoå vì vôï ham meâ baøi baïc; khoå


vì con caùi beâ tha daïy baûo khoâng nghe lôøi; khoå

vì daâu con cöùng ñaàu cöùng coå; khoå vì ghen tuoâng

choàng coù con naøy, con kia hay vôï caëp oâng naøy,

oâng noï, v.v..

“MEÏ UÙT” laø moät caâu chuyeän gia ñình trong

baùo Tuoåi Treû thöù naêm ngaøy 4/10/2007, taùc giaû

Nguyeãn Thò Ñaøo, ñeå minh chöùng söï ñau khoå

cuûa ñôøi ngöôøi qua ñöôøng choàng vôï nhö sau:

Nhìn con say söa trong giaác nguû, loøng toâi

nhoùi ñau khi nghó ñeán ngaøy mai seõ ra sao, khi

ñöôøng ñôøi chæ coøn laïi mình toâi vôùi ñöùa con thô

daïi. Baát chôït toâi quay löng laïi phía sau thì baét

gaëp caùi nhìn ñau xoùt cuûa meï toâi. Sau buoåi aên

toái, toâi ñaõ noùi cho meï bieát quyeát ñònh ly hoân

cuûa toâi vì khoâng theå naøo cöùu vaõn ñöôïc nöõa.

“...10 tuoåi ñaàu, UÙt ñaõ moà coâi meï, UÙt soáng

chung vôùi ngöôøi cha nghieän röôïu vaø ngöôøi anh

trai ñaõ coù vôï. 17 tuoåi, cha nhaän lôøi gaû UÙt cho

moät ngöôøi baïn nhaäu neân UÙt ñaõ boû nhaø troán leân

Saøi Goøn, phuï vieäc trong moät quaùn côm bình

daân, UÙt ñöôïc oâng baø chuû thöông vaø nhaän laøm

con nuoâi.

Trong soá khaùch haøng laâu naêm cuûa quaùn

aên naøy coù moät ngöôøi ñaøn oâng lòch laõm, lôùn tuoåi

ñeå yù thöông UÙt. OÂng ta baûo coù gia ñình nhöng

ñaõ ñi vöôït bieân sau ngaøy 30/4/1975 vaø maáy

naêm lieàn chöa coù tin töùc. Ngaøy UÙt veà soáng


224

chung vôùi oâng aáy cuõng chæ coù böõa tieäc nhoû goàm

coù cha meï nuoâi vaø vaøi ngöôøi baïn thaân.

Khi UÙt coù thai ñöôïc 5 thaùng thì ngöôøi

choàng thuù toäi vôùi UÙt laø coù vôï vaø 6 con ñang ôû

queâ nhaø taïi Long An, vì chuyeän vöôït bieân baát

thaønh. Nghe tin aáy, UÙt ñaõ lang thang nhieàu

ngaøy khoâng veà nhaø, ngoài caû ngaøy beân doøng

soâng maø khoâng ñuû can ñaûm nhaûy xuoáng soâng

töï töû.

Sau cuøng, UÙt quyeát ñònh trôû veà nhaø vaø tìm

ngöôøi vôï lôùn: “Em khôø daïi laàm lôõ, laïy chò haõy

tha thöù cho em, nhaän ñöùa em toäi nghieäp naøy,

con em khoâng coù toäi thì laøm sao huûy hoaïi noù

cho ñöôïc, coøn neáu nhö em taïo ra noù maø khoâng

cho noù coù cha thì cuoäc ñôøi cuûa noù bò vaån ñuïc,

töông lai cuûa noù bò lu môø”. Ngöôøi vôï lôùn ñaõ

chaáp nhaän UÙt.

Töø ñaáy, UÙt cam phaän laøm nhoû neân duø coù

khoå sôû cay ñaéng tuûi nhuïc UÙt cuõng chaúng than

thôû nöûa lôøi. Ñoâi luùc nhöõng côn ghen ngaàm cuûa

ngöôøi vôï lôùn laøm UÙt phaûi ngheïn ngaøo “nöôùc

maét chan côm”. Ñaõ nhieàu laàn UÙt ñònh boàng con

rôøi khoûi nhaø, nhöng khi nghó con khoâng coù cha

seõ maëc caûm töï ti vôùi ñôøi, theá laø UÙt khoâng ñuû

can ñaûm ra ñi.

Ba naêm sau, choàng UÙt thaát baïi trong vieäc

laøm aên, buoàn böïc, sinh beänh roài maát söùc lao


ñoäng. Ngöôøi vôï lôùn goác ngöôøi thaønh thò, töø nhoû

ñaõ khoâng quen laøm luïng, laïi hay ñau beänh, gia

ñình ñaâm ra khoán khoù. Choàng cuûa UÙt trao cho

UÙt moät soá tieàn vaø baûo UÙt ñi tìm cuoäc soáng môùi,

ñeå traùnh khoå veà sau. UÙt nöùc nôû noùi raèng: daãu

coù aên xin UÙt cuõng theo choàng ñeán ngaøy nhaém

maét. Ngaøy tröôùc, thieân haï cho UÙt vì tieàn neân

môùi cam taâm laøm beù chòu ñöïng khoå cöïc nhö

theá, baây giôø UÙt boû ñi laø coâng nhaän nhöõng lôøi

deøm pha ñoù laø ñuùng hay sao!

UÙt quyeát ñònh ñöùng ra gaùnh vaùc gia ñình,

nuoâi daïy caùc con. Söï chòu thöông chòu khoå vaø

söï taûo taàn buoân baùn sôùm hoâm cuûa UÙt ñaõ thuyeát

phuïc ñöôïc ngöôøi vôï lôùn vaø caùc con. Chaúng bieát

töï luùc naøo, ngöôøi vôï lôùn ñaõ giao quyeàn cho UÙt

moïi vieäc, keå caû vieäc ñònh vôï gaû choàng cho caùc

con. Vaø caùc con cuõng töï thay ñoåi tieáng “dì UÙt”

baèng tieáng “meï” trìu meán.

Ba möôi maáy naêm vaát vaû, hi sinh taát caû

cho con, giôø ñaây UÙt caûm thaáy ñöôïc buø ñaép vì

ñöôïc soáng vui veû, haïnh phuùc vôùi 7 ñöùa con vaø

ñaøn chaùu noäi ngoaïi ñoâng ñuû, maëc duø UÙt chæ

duy nhaát sinh nôû moät laàn.

Chuyeän ñôøi cuûa UÙt chính laø cuoäc ñôøi cuûa

meï. Con laø ñöùa con gaùi UÙt cuûa ngöôøi vôï lôùn maø

meï laøm “vuù nuoâi” con töø luùc 4 tuoåi. Ñöùa con gaùi

ruoät cuûa meï theo choàng ôû xa. Tình thöông cuûa


226

meï daønh cho caùc con giôø ñaây chæ doàn vaøo moät

mình con, vì chæ coøn coù con laø soáng gaàn guõi

nhaát vôùi meï. Con ñau moät thì meï khoå möôøi.

Ngaøy aáy meï coâi cuùt, doát naùt neân laàm lôõ, coøn con

hoâm nay coù tôùi hai ngöôøi meï maø cuoäc ñôøi laïi

khoå ñeán theá thì meï thaät khoâng cam taâm. Meï

mong con haõy suy nghó kyõ vaø quyeát ñònh cuoäc

ñôøi cuûa con baèng traùi tim cuûa ngöôøi meï”.

Ñeâm aáy toâi khoùc thaät nhieàu, khoùc cho ñôøi

meï vaø khoùc vì aân haän mình ñaõ soáng quaù heïp

hoøi ích kyû. Toâi chæ bieát ñoøi hoûi choàng phaûi yeâu

thöông vaø lo laéng cho vôï con, maø khoâng nghó

ñeán aùp löïc naëng neà anh aáy ñang gaùnh chòu. Taïi

sao toâi coù theå baét anh aáy choïn löïa giöõa vôï con

vaø gia ñình cuûa anh? Chính meï UÙt ñaõ khôi daäy

trong toâi tình caûm thieâng lieâng cuûa ngöôøi meï.

Chæ ñeán khi ñöôïc laøm meï, ngöôøi ta môùi thaám

thía trong loøng thöông con ñeán nhöôøng naøo.

Neáu nhö 5 naêm tröôùc, meï UÙt khoâng keå cho toâi

nghe caâu chuyeän ñôøi cuûa meï thì chaéc toâi ñaõ

ñaùnh maát haïnh phuùc cuûa ñôøi mình. Coù ñöôïc

maùi aám gia ñình nhö hieän nay, toâi maõi maõi

khoâng bao giôø queân ôn saâu vaø taám loøng nhaân

haäu cao caû cuûa meï UÙt.

(Nguyeãn Thò Thaûo - TP. HCM)

Ñoïc caâu chuyeän treân ñaây, quyù vò cöù suy

ngaãm: Coù phaûi ñôøi soáng con ngöôøi laø bieån khoå


khoâng? Taát caû moïi ngöôøi treân haønh tinh naøy

ñeàu laáy khoå laøm vui, laøm haïnh phuùc. Ñoù laø moät

söï voâ minh heát söùc maø con ngöôøi ít ai chaáp

nhaän mình voâ minh, nhöng ñoù laø moät söï thaät

ñieân ñaûo ngu si cuûa loaøi ngöôøi. Coù ñuùng nhö


Ñaïo Phaät daïy: “Ñôøi ngöôøi laø khoå, nöôùc

maét chuùng sinh nhieàu hôn nöôùc bieån”. Vaäy

chuùng ta laø con ngöôøi, chöù ñaâu phaûi laø loaøi

ñoäng vaät sao maø khoâng bieát, khoâng chòu tö duy,

suy nghó coù phaûi ñuùng nhö vaäy khoâng? Taïi sao

laïi phaûi cam chòu soáng trong bieån khoå ñau nhö

vaäy? Ñaâu phaûi söï ñau khoå ñoù khoâng coù loái ra.

Coù loái ra neân môùi coù nhöõng ngöôøi laøm chuû sinh,

giaø, beänh, cheát vaø chaám döùt luaân hoài maø danh

töø goïi nhöõng baäc ñoù laø A La Haùn.

Chuùng ta laø con ngöôøi cuõng nhö caùc Ngaøi,

phaûi vuøng daäy chieán ñaáu vôùi giaëc sinh töû, phaûi

laøm chuû, khoâng chòu laøm noâ leä tay sai cuûa

chuùng. Maët traän sinh töû luaân hoài laø moät traän

ñòa raát cam go vaø aùc lieät, nhöng chuùng ta quyeát

ñònh phaûi giaønh phaàn thaéng lôïi veà mình, vì

tröôùc chuùng ta ñaõ coù nhöõng ngöôøi chieán thaéng

giaëc sinh töû luaân hoài naøy, hoï coøn ñeå laïi cho

chuùng ta nhöõng taøi lieäu chieán thuaät, chieán löôïc

dieät tröø chuùng, thì laøm gì chuùng ta laïi chòu

thua. Phaûi khoâng quyù vò?


228

Chuùng ta quyeát ñònh phaûi chieán thaéng

giaëc sinh töû luaân hoài moät caùch veû vang, khoâng

ñaàu haøng, khoâng khuaát phuïc, khoâng laøm noâ leä.

Vaø maõi maõi baét chöôùc oâng cha cuûa chuùng ta, hoï

ñaõ ñeå laïi nhöõng göông anh huøng duõng caûm

chieán ñaáu ñeán hôi thôû cuoái cuøng, khoâng chuøn

böôùc moät caùch gan daï kieân cöôøng. Göông xöa

coøn ñoù, coù ñuùng nhö vaäy khoâng quyù vò?

Meï UÙt tuy chieán thaéng hoaøn caûnh ngang

traùi cuûa mình ñeå ñem laïi baèng moät tình thöông

yeâu moïi ngöôøi, meï UÙt phaûi hy sinh caû cuoäc

soáng caù nhaân cuûa mình, phaûi chòu traêm cay

ngaøn ñaéng môùi thu phuïc ñöôïc loøng tin vaø yeâu

thöông cuûa moïi ngöôøi thaân trong gia ñình. Söï

eâm thaám yeân vui trong gia ñình hoâm nay coù

ñöôïc laø nhôø moät loøng hy sinh cao caû, nhöng meï

UÙt vaãn chaïy loanh quanh trong voøng khoå ñau

cuûa quy luaät nhaân quaû sai khieán töø caùi khoå naøy

ñeán caùi khoå khaùc, chöù khoâng coù loái thoaùt ra. Meï

UÙt ñieân ñaûo töôûng raèng mình ñaõ hy sinh nhö

vaäy thì seõ ñöôïc buø ñaép baèng tình yeâu thöông

cuûa con caùi, laø haïnh phuùc an vui. Naøo ngôø trong

tình yeâu thöông cuûa con caùi thì meï UÙt laïi gaùnh

chòu nhöõng söï ñau khoå cuûa con caùi khaùc nöõa.

Cho neân, con ngöôøi ñi tìm haïnh phuùc an vui maø

ñi tìm trong ñöôøng luaân hoài TÌNH YEÂU THÖÔNG

TRAI GAÙI laø ñi tìm caùi mô moäng, caùi haõo huyeàn,


caùi boùng daùng chöù khoâng bao giôø con ñöôøng ñoù

coù chaân haïnh phuùc an vui ñöôïc.


Khi moät ngöôøi hieåu bieát caùc phaùp treân theá

gian naøy laø voâ thöôøng, khoâng coù phaùp naøo laø

ta, laø cuûa ta, laø baûn ngaõ cuûa ta thì haõy buoâng

xuoáng heát, buoâng xuoáng heát, chæ coù tình thöông

cuûa con ngöôøi laø baát dieät, laø thöôøng coøn maõi

maõi. Vì tình thöông seõ mang ñeán söï bình an

yeân vui cho mình vaø moïi ngöôøi, moïi loaøi soáng

treân haønh tinh naøy. Caùc con neân nhôù lôøi daïy

naøy.

--o0o--

Ñoaïn 16

“Hoï gaëp nhau nhôø coù teân cuûa oâng laø taùc

giaû cuûa moät baøi baùo. Vì theá baø coá tìm cho ñöôïc

ñòa chæ, ñieän thoaïi ñeå lieân laïc. Tuy nay hai

ngöôøi coøn ôû caùch xa nhau hôn ngaøn caây soá,

nhöng ñaõ gaàn nhau nhôø coù thoâng tin hieän ñaïi”.


I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Quaû Vay Nôï Tieàn Kieáp Coù Duyeân,

nhöng Nôï Vôï Choàng Khoâng Coù.


230


Chöùng toû tình yeâu trai gaùi raát khoù queân,

nhaát laø moái tình ñaàu cuûa ngöôøi con trai cuõng

nhö ngöôøi con gaùi, hình aûnh cuûa hai ngöôøi tuy

löôùt qua raát nhanh nhöng laïi ghi saâu ñaäm

trong taâm hoàn hai ngöôøi raát khoù queân. Nhö vaäy

trai gaùi yeâu nhau laø khoå neân nhaø thô Xuaân

Dieäu noùi:

“Yeâu laø nhôù thaãn thôø qua maây khoùi”

Yeâu nhau maø khoâng thaønh vôï thaønh

choàng, töùc laø khoâng ñöôïc gaàn beân nhau thì khoå

bieát maáy, khoå voâ cuøng. Phaûi khoâng quyù vò?

Cho neân, caùc con may maén hôn, bieát ñöôïc

Phaät phaùp, bieát ñöôïc con ñöôøng thoaùt khoå sôùm

hôn thì haõy mau mau chaám döùt con ñöôøng tình

aùi giöõa trai vaø gaùi, noù khoâng coù haïnh phuùc gì

ñaâu, toaøn laø söï ñau khoå, toaøn laø cay ñaéng gian

truaân, v.v..

Soáng moät mình bieát Phaät phaùp tu haønh

thì tuyeät vôøi! Bôûi bieát Phaät phaùp chaân chaùnh laø

bieát phaùp haønh ngaên vaø dieät aùc phaùp vaøo ñôøi

soáng haèng ngaøy thì khoâng coù moät chöôùng ngaïi

phaùp naøo, moät aùc phaùp naøo, moät lôøi noùi naøo,

moät söï vieäc naøo, moät tai naïn naøo hay moät beänh

taät naøo laøm ñoäng taâm quyù vò ñöôïc. Quyù vò seõ

laøm chuû taâm mình, luùc naøo taâm cuõng baát ñoäng,

thanh thaûn, an laïc vaø voâ söï.


Soáng moät mình bieát Phaät phaùp thaät laø

tuyeät vôøi! Khoâng coù moät nieäm naøo trong taâm

khôûi leân laøm dao ñoäng taâm mình, laøm taâm

mình phaûi lo laéng, sôï haõi, laøm cho taâm mình

phaûi buoàn phieàn, thöông nhôù, chôø mong, nghi

ngôø, v.v..

Soáng moät mình bieát Phaät phaùp thaät laø

tuyeät vôøi! Khoâng coù tình yeâu trai gaùi naøo xen

vaøo ñöôïc, vì ngöôøi bieát Phaät phaùp laø bieát töôøng

taän goác tình yeâu trai gaùi laø goác khoå muoân ñôøi

muoân kieáp, laø ñöôøng luaân hoài sinh dieät muoân

ñôøi muoân kieáp cuûa loaøi ngöôøi.

Ngöôøi bieát Phaät phaùp duø nam hay nöõ thì

tình yeâu khoâng theå löôøng gaït hoï ñöôïc, cho neân

giöõa nam nöõ hoï chæ bieát thöông nhau vôùi tình

thöông trong saïch, khoâng ñi vaøo tình thöông

thaáp heøn oâ tröôïc baån thæu nhuïc duïc. Hoï giuùp

nhau vôùi tình thöông töông trôï khi cuoäc soáng

gaëp khoù khaên vaø tai naïn, beänh taät nghieäp baùo.

Tình yeâu thöông cuûa hoï laø tình yeâu thöông cao

thöôïng trong saïch, vì theá hoï thoaùt ra khoûi moïi

söï raøng buoäc cuûa nghieäp baùo nhaân quaû luaân hoài.

Cho neân, ngöôøi thoâng suoát giaùo phaùp cuûa Phaät

laø ngöôøi soáng ñôøi soáng ñoäc cö nhöng laïi khoâng

xa laùnh moät ngöôøi naøo caû. Ñoäc cö maø khoâng

soáng moät mình, bôûi vì hoï ñoàng haønh vôùi chaân

lyù voâ laäu baèng loái soáng coù phöông phaùp daãn

taâm ñi vaøo loä trình baát ñoäng, töï laøm chuû thaân


232

taâm cuûa mình khoâng bò giaëc sinh töû mua chuoäc

sai khieán.

Caâu chuyeän treân ñaây laø moät tình yeâu leùn

luùt vuïng troäm che daáu choàng con vaø vôï con,

maëc duø hoï ñaõ hôn 80 tuoåi ñaàu, theá maø trong

taâm laøm moät ñieàu gian doái. Haønh ñoäng soáng

nhö vaäy laø khoâng chung thuûy vôùi choàng con, vôùi

vôï con. Hôn 55 naêm khi moø tìm ra ñöôïc ñòa chæ

thì lieân laïc vôùi nhau, toû ra moái tình ñaõ oâm aáp

choân chaët töø laâu. Thaät ñaùng traùch cho loøng daï

con ngöôøi voâ lieâm sæ. Vieäc laøm cuûa hoï veà ñaïo lyù

Ñoâng phöông thì ngöôøi coù ñaïo ñöùc khoâng ai

chaáp nhaän. ÔÛ ñôøi nhieàu con ngöôøi soáng laõng

maïn, quaù quan troïng tình yeâu thöông trai gaùi,

moät thöù tình yeâu thöông maø ngöôøi hieåu bieát

chaùnh phaùp vaø höôùng veà chaân lyù cuûa Phaät giaùo

thì ngöôøi ta quaù sôï haõi. Nghe noùi ñeán teân tình

yeâu trai gaùi laø ngöôøi ta khieáp ñaûm nhö treû con

sôï ma trong boùng ñeâm.

Chuùng ta haõy yeâu thöông nhau trong tình

yeâu thöông cao thöôïng, trong tình yeâu thöông

trong saïch thoaùt ra khoûi tình yeâu thöông nhuïc

duïc thaáp heøn cuûa gia ñình choàng vôï, vì tình yeâu

thöông ñoù noù thöôøng mang laïi söï ñau khoå cho

mình, cho nhieàu ngöôøi. Chuùng ta haõy yeâu

thöông nhau trong tình yeâu ña höôùng nhaém

ñeán söï thanh cao, trong saïch, töông thaân töông

aùi maõi maõi. Con ngöôøi yeâu thöông con ngöôøi,


baát cöù ngöôøi naøo, vaø con ngöôøi yeâu thöông

muoân loaøi vaïn vaät vaø maõi maõi yeâu thöông moïi

söï soáng, moïi söï bình an haïnh phuùc, an vui treân

haønh tinh naøy. Haõy gaït boû tình yeâu thöông trai

gaùi treân ñaïo loä sinh töû luaân hoài thì môùi mong

thoaùt khoå cuûa kieáp laøm ngöôøi.


Treân ñôøi naøy chæ coù tình yeâu thöông chaân

thaät, hoàn nhieân, voâ tö, trong traéng thì môùi cao

quyù, cho neân trai gaùi yeâu thöông nhau vôùi tình

yeâu thanh cao, trong saïch ñoù thì ñöøng ñi sang

qua moät laõnh vöïc tình nhuïc duïc, vì tình nhuïc

duïc laø moät thöù tình yeâu ñau khoå, noù thuoäc veà

nhaân vaø quaû, maø nhaân quaû thì caùc con ñeàu bieát

toaøn laø moïi söï khoå ñau. Muoán thoaùt ra moïi söï

khoå ñau thì chæ coù tình thöông yeâu ña höôùng,

töùc laø yeâu thöông taát caû chöù khoâng rieâng yeâu

thöông cho moät ngöôøi naøo, vì ngöôøi naøo cuõng coù

söï soáng bình ñaúng nhö nhau, neân yeâu thöông

taát caû laø ñuùng. Caùc con neân nhôù lôøi daïy naøy.

--o0o--

Ñoaïn 17

“Hoï ñaõ noùi chuyeän vôùi nhau nhieàu, truùt

cho nhau nhöõng baàu taâm söï maø töø khi yeâu cho


234

ñeán nay chöa thoå loä vôùi ai bao giôø. Hôn nöõa theá

kyû giaáu kín moät tình yeâu. Moät tình yeâu oâm aáp

maõi trong loøng”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Tình Yeâu Laø Do Duyeân Nhaân Quaû Tieàn

Kieáp.


Hôn nöûa theá kyû tình yeâu thöông trai gaùi

baây giôø môùi coù dòp truùt baàu taâm söï, trong luùc

tuoåi taùc saép ñi vaøo loøng ñaát laïnh maø coøn gaén boù

yeâu ñöông. Gheâ thaät loøng daï con ngöôøi, coù

choàng, coù vôï, coù con, coù chaùu, chít, chaét nhö vaäy

maø tình caûm trai gaùi luùc thuôû ban ñaàu khoâng

chòu boû xuoáng nhö cuï Nguyeãn Du ñaõ noùi:

“Khoái tình cheát xuoáng tuyeàn ñaøi chöa tan”

Neáu quaû thaät tình yeâu cao thöôïng vaø

chung tình, chung thuûy thì oâng ñöøng coù vôï vaø

baø ñöøng laáy choàng, coøn ôû ñaây baø coù choàng vaø

oâng coù vôï, roài caû hai ñeàu coù con, chaùu, chít, chaét

ñoâng ñaûo maø coøn gôïi thöông, gôïi nhôù vôùi nhau

thaät laø laõng maïn khoâng ai töôûng noåi vôùi hai

oâng baø cuï naøy.

Vôùi tuoåi taùc gaàn ñaát xa trôøi maø tình yeâu

thöông trai gaùi coøn noùng boûng nhö thuôû coøn

thanh nieân, traûi qua gaàn heát moät cuoäc ñôøi

ngöôøi maø khoâng thaáy ñôøi soáng con ngöôøi khoå


sao? Khoâng thaáy tuoåi taùc saép taøn taï coøn gì nöõa

maø yeâu vôùi thöông, laïi coøn khoâng thaáy baây giôø

mình ñaõ laø cuï oâng, cuï baø sao? Cuoäc ñôøi khoå laø

moät baøi hoïc thöïc teá, vaäy sao hai cuï chöa hieåu

tình yeâu thöông trai gaùi laø con ñöôøng khoå ñau

cuûa kieáp laøm ngöôøi, maø cuõng chính con ñöôøng

aáy laø con ñöôøng ñoäc loä sinh töû luaân hoài nhö

treân ñaõ thöôøng nhaéc ñi nhaéc laïi nhieàu laàn.

Nhaát laø loä trình naøy thöôøng ñi theo nghieäp löïc

nhaân quaû, neân chuùng ñaõ ñieàu khieån vaïn vaät

sinh dieät maõi maõi muoân ñôøi muoân kieáp ñeå traû

vay theo luaät nhaân quaû.

Noãi thöông nhôù khoå ñau trong tình yeâu

trai gaùi khoâng thaønh vôï thaønh choàng cuûa oâng

cuï, baø cuï naøy thaät laø moät tình tröôøng ñau khoå.

Yeâu maø khoâng daùm thoå loä cho ai bieát, chæ oâm

aáp trong loøng. Ngaøy ngaøy thaêm doø tin töùc

nhöng vaãn baët, cho neân oâng cuï, baø cuï luoân nghó

raèng: chaéc ngöôøi yeâu ñaõ hy sinh cho Toå quoác.

Cho neân, oâng cuõng maïnh daïn laáy vôï vaø baø cuõng

khoâng coøn hy voïng neân ñaõ laáy choàng. Nhö vaäy

roõ raøng tình yeâu thöông gia ñình laø boån phaän

chöù khoâng coøn nghóa chung tình, chung thuûy.

Hoï soáng vôùi nhau chæ laø boån phaän choàng hay vôï

ñeå chia seû cuoäc soáng cuøng nhau gaùnh vaùc, chöù

noùi tình yeâu thöông gaén boù chung tình, chung

thuûy trong cuoäc soáng löùa ñoâi thì khoâng coù.


236

Xeùt nhö vaäy chuùng ta thaáy raát roõ, tình yeâu

thöông trai gaùi thanh cao trong saïch khoâng

chuùt bôïn nhô trong tình nhuïc duïc thì tình yeâu

aáy raát tuyeät vôøi, nhöng khoâng kheùo thì noù trôû

thaønh tình yeâu thöông laõng maïn mang tính

chaát saàu khoå thöông ñau.

Nhö treân ñaõ noùi, tình yeâu thöông naøo cuõng

laø tình yeâu trong ñau khoå, vì ñoù chæ laø tình yeâu

thöông nhaát höôùng, neáu khoâng laøm khoå mình

thì laøm khoå ngöôøi hoaëc laøm khoå caû hai. Chuùng

ta laø nhöõng ñeä töû cuûa Phaät, neân chuùng ta phaûi

saùng suoát vaø caân nhaéc kyõ löôõng hôn. Phaûi soáng

yeâu thöông trong tình yeâu thöông khoâng laøm

khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå caû hai, thì ñoù môùi

chính laø tình yeâu thöông cao thöôïng trong

saïch; thì ñoù môùi chính laø tình yeâu thöông töø bi

cuûa con ñöôøng Phaät giaùo ñaõ daïy chuùng ta. Vaø

chính chuùng ta luùc naøo cuõng neân ghi nhôù ñeå

soáng ñuùng, laøm ñuùng thaân haønh, yù haønh, khaåu

haønh ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû.

Ñôøi soáng chuùng ta raát caàn coù moät neàn ñaïo

ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû ñeå soáng trong tình

thöông yeâu chaân thaät; ñeå soáng trong tình yeâu

thöông cao thöôïng vaø trong saïch, mong raèng

tình yeâu thöông aáy maõi maõi ngöï trò trong loøng

moïi ngöôøi. Coù ñöôïc nhö vaäy thì söï soáng treân

haønh tinh naøy môùi thaät tuyeät vôøi. Phaûi khoâng

quyù vò?



Tình yeâu thöông cho rieâng moät ngöôøi naøo

laø tình yeâu thöông trong ñau khoå, caùc con coù

bieát khoâng? Ñoù laø thöù tình yeâu trong haïn heïp

ích kyû chieám höõu, noù luoân luoân mang theo söï

ñau khoå, noù khoâng phaûi laø tình yeâu thöông söï

soáng baát vuï lôïi, phi caù nhaân. Caùc con neân nhôù

lôøi daïy naøy.

--o0o--

Ñoaïn 18

“Vôùi moät hoa khoâi coù trình ñoä vaên hoùa,

hoaït ñoäng xaõ hoäi maïnh meõ, chaéc coù nhieàu

chaøng trai ñeo ñuoåi. Con ngöôøi naøy, noùi nhö

nhaø vaên noåi tieáng Nga Pau-toápx-ki laø: Tình yeâu

chæ coù moät, nhöng töông töï thì coù haøng traêm”.


I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Chung Thuûy YÙ Haønh, Thaân Haønh.


Noùi veà tình yeâu thöông trai gaùi laø phaûi noùi

ñeán tình yeâu choïn löïa. Nam cuõng nhö nöõ hoï

ñeàu leùn nhìn vaø ñeå yù nhau, nhö caâu tuïc ngöõ noùi:

“Trai khoân tìm vôï chôï ñoâng, gaùi khoân tìm


238

choàng giöõa ñaùm ba quaân”. Trai gaùi môùi lôùn leân

bieát yeâu thöông laø bieát ñeå yù nhau, nhaát laø veà

hình theå, tính chaát ñaïo ñöùc vaø taøi naêng: “Trai

taøi gaùi saéc”, ñoù laø moät söï caân nhaéc bình thöôøng

trong vieäc choïn löïa löùa ñoâi.

Khi choïn löïa xong nhöng vaãn aâm thaàm

yeâu thöông maø khoâng noùi ra baèng lôøi, chæ baèng

maét, töø caùi nhìn thoaùng qua coù veû ngaïi nguøng, e

deø, raát sôï moïi ngöôøi bieát mình yeâu thöông. Khi

ñeå yù yeâu thöông nhau hoï tìm caùch laøm quen vaø

tìm caùch giuùp nhau vieäc naøy hay vieäc khaùc, ñeå

ñöôïc noùi chuyeän vôùi nhau laø hoï thaáy vui veû haân

hoan. Tình yeâu thöông aáy ñeïp ñeõ bieát bao!

Trong saïch bieát bao! Nhöng töø tình yeâu thöông

naøy, maø tieán leân moät böôùc nöõa laø tình nhuïc duïc

thì khoâng coøn ñeïp ñeõ chuùt naøo. Noù mang tính

chaát xaâm chieám, chieám höõu. Vaû laïi thöù tình

nhuïc duïc laø thöù tình baån thæu baát tònh, noù seõ

mang ñeán nhöõng tai hoïa sau naøy nhö ngöøa

thai, naïo moùc boû thai nhi, ñoù laø moät ñieàu toäi loãi

raát lôùn maø con ngöôøi khoâng chòu nghó suy, cöù

chaïy theo duïc voïng (söï ñieàu khieån cuûa nhaân

quaû) maø goïi laø haïnh phuùc. Ñoù laø moät söï voâ

minh quaù lôùn cuûa loaøi ngöôøi, chæ bieát ñaém meâ

nhuïc duïc ñeå roài gaùnh chòu muoân vaøn thöù khoå

ñau sau naøy.

Quyù vò haõy ñònh nghóa gia ñình laø gì?

Naêm 1983, coù moät caâu chuyeän xaûy ra ôû Lubda,


noù coù theå giaûi thích cho chuùng ta hieåu gia ñình

laø gì:

“Trong thôøi kyø noäi chieán ôû Lubda, coù moät

ngöôøi teân laø Rall 37 tuoåi. Gia ñình oâng coù 40

ngöôøi: boá, anh em, chò em, vôï con... haàu nhö taát

caû moïi ngöôøi ñaõ rôøi xa oâng aáy. Nhöng trong khi

tuyeät voïng, Rall ñöôïc bieát ñöùa con gaùi uùt 5 tuoåi

cuûa oâng coøn soáng, oâng ñaõ baát chaáp söï nguy

hieåm ñeán tính maïng ñeå ñi tìm cho ñöôïc coát

nhuïc thaân thieát cuûa mình. Khi tìm ñöôïc, oâng

oâm chaët ñöùa con vaøo loøng, caâu ñaàu tieân oâng noùi

laø: “TOÂI VAÃN COÙ GIA ÑÌNH”.

Treân theá giôùi naøy, gia ñình laø nôi chöùa

ñaày tình thöông. Tình thöông yeâu aáy coù khi ôû

trong moät toøa nhaø cao taàng, cuõng coù khi noù ôû

trong ñaùm ngöôøi voâ gia cö. Chæ ngöôøi khoâng coù

ngöôøi thaân hoaëc ngöôøi bò ngöôøi thaân ruoàng boû,

queân laõng môùi thaät söï laø ngöôøi khoâng coù gia

ñình”.

Ñoù laø caùch ñònh nghóa gia ñình cuûa ngöôøi

theá gian ñeå mong tìm haïnh phuùc an vui trong

ñoù. Haïnh phuùc an vui trong ñoù chæ laø moät boùng

aûo maø thoâi.


Tình yeâu chung thuûy laø thöù tình yeâu

thöông tröôùc sau nhö moät, nhöng noù vaãn laø thöù

tình yeâu trong nhaân quaû ñau khoå. Chuùng ta laø


240

nhöõng ngöôøi ñi tìm ñöôøng thoaùt khoå thì ñöøng

ñeå rôi vaøo moïi thöù tình yeâu, maø duy chæ coù moät

thöù tình yeâu thöông söï soáng laø giöõ gìn vaø baûo

veä noù maø thoâi, caùc con coù nhôù lôøi daïy naøy

khoâng?

--o0o--

Ñoaïn 19

“Ngöôøi vieát baøi naøy suy ngaãm: ñaây laø

moät thöù tình yeâu ñích thöïc, khoâng ai coù theå

thay theá ñöôïc moät thöù tình yeâu troïn veïn, khoâng

coù moät thöù ñoäng cô naøo laøm vaån ñuïc noù ñi, tuoåi

ñaõ quaù thaäp coå lai hy, vaãn cöù yeâu”. Caâu naøy daïy

ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Chung Tình Khaåu Haønh.


ÔÛ ñaây chuùng ta neân phaân bieät chung tình

vaø chung thuûy. Chung tình coù nghóa laø tình yeâu

thöông trai gaùi luoân luoân nhôù nhau maõi khoâng

bao giôø queân, tình yeâu giaønh cho moät ngöôøi duy

nhaát, coøn chung thuûy laø tình yeâu thöông gia

ñình vôï hay choàng chæ duy nhaát khoâng lang chaï

vôùi ngöôøi naøy ngöôøi kia. Cho neân, chöõ chung


thuûy chæ giaønh cho tình yeâu thöông choàng vôï,

coøn chöõ chung tình chæ giaønh rieâng cho trai gaùi.

ÔÛ ñaây baø cuï naøy vaø oâng cuï kia raát chung

tình, nhöng ñoái vôùi tình chung thuûy trong gia

ñình thì oâng baø naøy khoâng chung thuûy. Tình

caûm soáng nhö vaäy ñöôïc xem laø ngoaïi tình, töùc

laø coù tình yeâu thöông beân ngoaøi.

Noùi veà ñaïo ñöùc gia ñình thì vôï choàng phaûi

chung thuûy, vì trong chung thuûy coù chung tình,

neáu chung thuûy khoâng coù trong gia ñình thì

chung tình khoâng coù, maø chung tình khoâng coù

thì khoâng ñöôïc goïi laø chung thuûy.

Ngoaïi tình coù hai thöù:

1- Ngoaïi tình baèng tình caûm (Tình yeâu

thöông nhöng khoâng ñi ñeán tình nhuïc duïc).

2- Ngoaïi tình baèng tình nhuïc duïc (Thoûa

maõn duïc tính nhöng khoâng coù tình yeâu thöông).

Noùi ñeán ñaïo ñöùc veà chung tình vaø chung

thuûy thì chuùng toâi hieám thaáy coù gia ñình naøo

giöõ troïn veïn keo sôn gaén boù chung tình chung

thuûy moät vôï moät choàng. Trong moät ñôøi ngöôøi veà

maët tinh thaàn thì tình caûm thöông yeâu ñôn

phöông aâm thaàm hoï ñaõ chia seû ra cho bieát bao

nhieâu ngöôøi. Coøn tình nhuïc duïc thì ñôn phöông

khoâng theå ñöôïc phaûi coù ñoái phöông, cho neân

tình nhuïc duïc bò haïn cheá, nhöng thôøi ñaïi naøy


242

tình nhuïc duïc cuõng traøn lan, cho neân phaùi nam

ngoaïi tình raát deã, chæ caàn coù tieàn.

Tình yeâu thöông chung thuûy gia ñình ñôøi

nay hieám thaáy, khoù tìm. Vaû laïi ñaïo ñöùc con

ngöôøi ñang xuoáng caáp traàm troïng thì ñöùc chung

thuûy khoâng bao giôø coøn coù trong xaõ hoäi naøy

nöõa. Hoï kheùo soáng che ñaäy vôï con, hoaëc coâng

khai khi hoï coù theá löïc hieáp ñaùp vôï con, buoäc vôï

con phaûi chaáp nhaän.

Vì theá tình yeâu thöông chung tình hay

chung thuûy ñeàu laø khoå ñau, khoâng coù tình yeâu

thöông moät höôùng naøo maø khoâng khoå ñau. Phaûi

khoâng quyù vò?

Nhö treân ñaõ noùi, tình yeâu thöông trai gaùi

laø con ñöôøng ñau khoå, laø con ñöôøng taùi sinh

luaân hoài maõi maõi muoân ñôøi muoân kieáp. Vaäy

chuùng ta haõy coá gaéng vöôït qua, chieán ñaáu taän

cuøng ñöøng ñeå rôi vaøo con ñöôøng ñoù. Nhaát ñònh

phaûi choïn con ñöôøng giaûi thoaùt maø ñi, con

ñöôøng khoâng coù tình yeâu trai gaùi, ñoù laø con

ñöôøng tình thöông ña höôùng, thöông yeâu maø

khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi.


Chung tình laø tình yeâu thöông giaønh cho

moät ngöôøi duy nhaát khoâng bao giôø thay ñoåi,

tình yeâu thöông naøy ñeïp laém, nhöng noù cuõng laø

moät noãi khoå ñau, vì noù laø tình yeâu thöông nhaát


höôùng. Tình yeâu thöông naøy coù nhöõng gì traéc

trôû thì phaûi neám traûi baèng caû nöôùc maét vaø bao

noãi xoùt xa. Ngöôøi hieåu bieát con ñöôøng giaûi thoaùt

thì taát caû tình yeâu thöông ñeàu döøng laïi, chæ coù

moät loøng yeâu thöông söï soáng ña höôùng. Chính

vì yeâu thöông söï soáng ña höôùng neân khoâng laøm

khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå chuùng sinh.

Cho neân, trong caùc loaïi tình yeâu, chuùng ta

chæ neân choïn laáy loøng yeâu thöông söï soáng maø

thoâi, vì noù laø loøng yeâu thöông mang ñeán söï an

vui cho mình, cho moïi ngöôøi. Caùc con neân nhôù

lôøi daïy naøy vaø maõi maõi soáng vôùi noù.

--o0o--

Ñoaïn 20

“Nhöng raát chung thuûy vôùi choàng. Toâi

noùi: ngöôøi phuï nöõ coù hai quaû tim trong moät laø

vaäy. Toâi ñoïc khaù nhieàu taùc phaåm baøn luaän veà

tình yeâu, nhöng chöa baét ñöôïc moät tình yeâu toâi

vöøa keå”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Thieáu Ñöùc Chung Thuûy Khaåu Haønh, YÙ

Haønh.



244

Ñoaïn naøy duøng chöõ chung thuûy vôùi choàng

laø khoâng ñuùng, vì coù choàng maø coøn yeâu thöông

ngöôøi khaùc thì goïi laø ngoaïi tình. Coøn chaêm soùc

cho choàng con, ñoù chæ laø boån phaän traùch nhieäm

laøm vôï phaûi laøm. Nhöng neáu khoâng laøm troøn

boån phaän laøm vôï thì xaõ hoäi seõ leân aùn ngöôøi phuï

nöõ laêng loaøn.

Treân ñôøi naøy khoâng coù hai quaû tim vaøng,

maø chæ coù tình caûm chia seû, tình caûm chia seû

thì gia ñình tan naùt, neáu cuï oâng khoâng beänh

naèm lieät giöôøng thì laøm sao traùnh khoûi caûnh

ghen tuoâng. Baïo löïc gia ñình seõ xaûy ra, vaø luùc

baáy giôø ñòa nguïc traàn gian laø nôi ñaây.

Noùi ñeán tình yeâu thöông trai gaùi duø coù

chung tình, chung thuûy ñi ñeán hoân nhaân thaønh

vôï thaønh choàng chính thöùc thì noù vaãn laø thöù

tình yeâu thöông trong ñau khoå, trong taùi sinh

luaân hoài, noù laø tình yeâu thöông nhaát höôùng, noù

môû ra moät con ñöôøng ñaày toäi aùc vaø ñau khoå.

Con ñöôøng ñau khoå naøy seõ tieáp dieãn maõi maõi töø

ñôøi naøy sang ñôøi khaùc voâ cuøng voâ taän. Cho neân,

chuùng ta phaûi coá gaéng khaéc phuïc chuû ñoäng ñieàu

khieån taâm mình, khoâng cho chaïy theo nhöõng

duïc laïc quaù taàm thöôøng cuûa tình yeâu thöông

trai gaùi. Nhaát laø phaûi quyeát ñònh khoâng laøm

theo vaø chaám döùt nhöõng loaïi tình yeâu thöông

trai gaùi nhuïc duïc thaáp heøn, baån thæu, baát tònh,

v.v.. Neáu chuùng ta khoâng chaám döùt con ñöôøng


yeâu thöông ñoù thì cuoäc ñôøi phaûi gaùnh chòu

nhieàu ñau khoå vaø ñau khoå nhieàu ñôøi, nhieàu

kieáp.


Nhö treân chuùng toâi ñaõ noùi, ñöùc chung thuûy

laø moät tình thöông töø ñaàu chí ñuoâi chæ coù moät

ngöôøi duy nhaát maø thoâi, khoâng theå yeâu thöông

moät ngöôøi khaùc nöõa, nhöng noù vaãn laø moät tình

thöông nhaát höôùng. Vì tình thöông nhaát höôùng

noù khoâng bieát döøng taïi choã ñoù, maø coøn ñi sang

laõnh vöïc khaùc, neân noù mang ñeán nhöõng söï khoå

ñau cho mình, cho ngöôøi, vì theá caùc con neân ñeà

cao caûnh giaùc. Treân ñôøi naøy chæ coù tình yeâu

thöông ña höôùng môùi chuyeån ñoåi ñöôïc nhaân quaû

khoå ñau. Vaäy caùc con neân nhôù lôøi daïy naøy.

--o0o--

Ñoaïn 21

“Coù ngöôøi quan nieäm tình yeâu laø beå khoå,

coù ngöôøi noùi tình yeâu laø haïnh phuùc”. Caâu naøy


I- ÑAÙP AÙN

Quan nieäm Tình Yeâu.



246

Ngöôøi naøo chòu aûnh höôûng cuûa Phaät giaùo

thì quan nieäm tình yeâu thöông trai gaùi ñoù laø

bieån khoå, coøn nhöõng ngöôøi theo quan nieäm cuoäc

soáng thöôøng tình theá gian thì cho tình yeâu

thöông trai gaùi laø haïnh phuùc. Trong hai quan

nieäm naøy, neáu khoâng trieån khai laøm saùng toû

thì con ngöôøi deã hieåu laàm laïc. Khi ngöôøi ta hieåu

bieát ñôøi khoå nhö thaät thì tình yeâu thöông trai

gaùi laø bieån khoå, ñoù laø hieåu ñuùng nhö thaät. Coøn

coù moät soá ngöôøi hieåu ñôøi moät caùch noâng caïn,

thaáy nhöõng ngöôøi noùi tình yeâu thöông trai gaùi

laø bieån khoå thì voäi vaøng leân aùn, cho raèng ñoù laø

quan nieäm tieâu cöïc bi quan, yeám theá, laø sai.

Cho neân, hai vaán ñeà naøy caàn phaûi xem xeùt

vaø quaùn trieät kyõ hôn, nhôø ñoù chuùng ta khoâng bò

chuû quan.

Ñuùng vaäy, caùi nhìn cuûa ñöùc Phaät laø caùi

nhìn quaùn trieät ñöôøng ñi nöôùc böôùc cuûa nhaân

quaû luaân hoài, neân Ngaøi baûo: “AÙi duïc laø nguyeân

nhaân sinh ra ñau khoå”.

Vì vaäy Thaày ñaõ noùi ôû treân, tình yeâu trai

gaùi laø con ñöôøng sinh töû luaân hoài khoå ñau muoân

ñôøi, muoân kieáp. Ñoù laø caùi nhìn ñuùng ñaén nhö

thaät, coøn caùi nhìn theá gian “tình yeâu laø haïnh

phuùc”, ñoù laø caùi nhìn theo aûo töôûng, caùi nhìn

khoâng ñuùng nhö thaät. Cuoäc soáng cuûa loaøi ngöôøi

laø moät cuoäc soáng ñaày khoå ñau vaø söï khoå ñau aáy


baát taän, chæ coù nhöõng ngöôøi voâ minh môùi khoâng

thaáy maø thoâi. Nhöng duø sao khoâng ai daùm phuû

nhaän ñôøi laø khoâng khoå. Thöïc söï caùi khoå cuûa

cuoäc ñôøi ai cuõng bieát, nhöng vì taâm aùi duïc quaù

lôùn neân hoï chaáp nhaän khoå ñeå tìm nhöõng phuùt

an vui trong ñoù.


Veà quan nieäm tình yeâu thì theá gian luoân

luoân ca ngôïi vaø khen taëng tình yeâu chung thuûy

vaø tình yeâu chung tình. Nhöng Phaät giaùo raát lo

sôï, vì tình yeâu chung thuûy vaø tình yeâu chung

tình noù khoâng bieát döøng taïi choã tình yeâu

thöông aáy, maø noù hay ñoøi hoûi phaûi tieán ñeán

tình nhuïc duïc. Vì chính tình nhuïc duïc laø moät

loaïi tình yeâu thöông sa ñoïa, noù ñöa con ngöôøi

vaøo con ñöôøng khoå ñau voâ cuøng voâ taän vaø tieáp

tuïc taùi sinh luaân hoài. Cho neân, tình yeâu thöông

chung tình vaø tình yeâu thöông chung thuûy

khoâng coù gì xaáu. Neáu bieát döøng taïi choã ñoù thì

noù laø tình yeâu thöông thanh cao trong saïch,

hoàn nhieân voâ tö, tình yeâu aáy laø tình yeâu söï

soáng, luoân luoân bieát yeâu thöông vaø tha thöù. Vaäy

caùc con neân nhôù lôøi daïy naøy.

--o0o--


248

Ñoaïn 22

“Ñoù khoâng gioáng caùi haïnh phuùc tình yeâu

cuûa hai oâng baø naøy. Ñaây laø moät thöù tình yeâu

vónh cöûu, raát hieám coù treân theá gian naøy. Theo

toâi ñaây laø moät thöù tình yeâu hoaøn toaøn voâ tö:

khoâng vuï lôïi, khoâng noâng noåi, khoâng laõng maïn

chuùt naøo, maø laø moät thöù tình yeâu thöïc teá xuaát

phaùt töø ñaùy loøng mình, vì luùc treû yeâu nhau laø

chuyeän bình thöôøng, nay tuoåi ñaõ cao, coù gia

ñình roài maø vaãn cöù yeâu, yeâu ñeán cheát môùi thoâi”.


I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Chung Tình YÙ Haønh.


Tình yeâu thöông trai gaùi töø khi bieát yeâu

thöông nhau vaø coá gaéng duy trì tình yeâu thöông

aáy maõi maõi cho ñeán khi cheát, nhöng tình yeâu

thöông aáy khoâng phai nhoøa, ñoù laø moät thöù tình

yeâu trong ñöùc chung tình.

Chim cuoác laø moät loaøi chim soáng raát

chung tình. Con naøy cheát, laàn löôït con kia buoàn

raàu boû aên roài cuõng cheát theo. Ñoù laø loøng chung

thuûy. Loøng chung thuûy mang ñaày ñuû ñöùc trung

thaønh, trung nghóa moät loøng moät daï vôùi nhau,


“soáng ñoàng tòch ñoàng saøng, thaùc ñoàng quan

ñoàng quaùch”.

Moái tình cuûa cuï oâng cuï baø treân ñaây khoâng

theå thuoäc veà chung tình, vì chung tình sao laïi

coù choàng, coù vôï. Cho neân, coù vôï, coù choàng thì

khoâng theå naøo noùi laø chung tình ñöôïc, coù ñuùng

nhö vaäy khoâng quyù vò? Coøn neáu noùi chung thuûy

sao laïi coøn yeâu thöông ngöôøi khaùc ngoaøi choàng

con vaø vôï con cuûa mình. Haønh ñoäng cuûa cuï oâng,

cuï baø naøy thaät ñaùng traùch, chöù khoâng ñaùng

khen. Phaûi khoâng quyù vò?

Tuy khoâng ngoaïi tình nhöng coù choàng, coù

con thì thoâi, ñöøng neân nhaéc laïi moái tình xöa

nghóa cuõ, vì nhaéc laïi tình xöa nghóa cuõ laø loãi

ñaïo gia ñình, laø coù söï doái traù ñoái vôùi choàng hay

vôï, ñoù laø moät ngöôøi hai loøng, chöù khoâng phaûi coù

hai quaû tim vaøng.

Luùc coøn nhoû, chöa coù gia ñình thì chuùng ta

yeâu thöông nhö theá naøo cuõng khoâng sao, nhöng

khi ñaõ thaønh laäp gia ñình, cuøng soáng chung

nhau ñaàu aép tay goái, cuøng ñi chung nhau moät

ñöôøng, cuøng chia vui, ngoït buøi hoaëc gaëp nhieàu

cay ñaéng, roài coù nhöõng luùc gian nan thöû thaùch

treân cuoäc ñôøi ñeàu coù nhau, ñeàu cuøng nhau gaùnh

vaùc, thì khoâng theå naøo ñeå cho moät ngöôøi khaùc

xen vaøo cuoäc soáng cuûa hai ngöôøi ñöôïc nöõa. Bôûi

vì “Toâi vôùi mình tuy hai maø moät”. Cho neân,

cuoäc soáng phaûi chung thuûy, phaûi coù tình nghóa,


250

phaûi trung thaønh vôùi nhau nhö theá naøo ñeå

khoâng loãi ñaïo gia ñình, ñeå laøm sao maõi maõi tuy

hai maø moät. Lôøi noùi thì deã ñaáy quyù vò! Nhöng

laøm ñöôïc ñieàu ñoù khoâng deã chuùt naøo caû. Thöôøng

ôû ñôøi ngöôøi ta soáng vôùi nhau trong moät gia

ñình tuy moät maø hai, chöù ít coù gia ñình naøo

soáng tuy hai maø moät, thöôøng laø soáng hai, ba,

nhöng ñôøi soáng ñaïo ñöùc gia ñình thì phaûi laøm

sao khaéc phuïc taâm mình ñöøng ñeå loãi ñaïo, luoân

luoân soáng tuy hai maø moät thì môùi ñuùng nghóa

tình choàng, nghóa vôï.

Bôûi trong gia ñình ngöôøi naøy vui thì ngöôøi

kia vui, ngöôøi naøy buoàn thì ngöôøi kia buoàn,

ngöôøi naøy ñau thì ngöôøi kia buoàn khoå, lo laéng

ngaøy ñeâm khoâng nguû ñöôïc. “Moät con ngöïa ñau

caû taøu khoâng aên coû”, trong gia ñình cuõng vaäy,

moät ngöôøi ñau caû nhaø ñeàu ñau khoå aên khoâng

ngon nguû khoâng yeân, buoàn khoå lo raàu. Cho neân,

tình nghóa trong gia ñình tuy hai maø moät laø

vaäy. Vì theá chuùng ta ñaõ thaønh gia thaát tình

choàng nghóa vôï thì ñöøng taïo caûnh oâng aên chaû,

baø aên nem, ñöøng taïo caûnh say xæn, baïo löïc gia

ñình ghen tuoâng ñaùnh vôï, maéng choàng chöûi

con, v.v..

Theo ñoâi maét cuûa ngöôøi tu só Phaät giaùo, duø

gia ñình soáng coù haïnh phuùc ñaày ñuû chung tình,

chung thuûy; coù trung thaønh vôùi nhau tuy hai

maø moät, nhöng khoå vaãn laø khoå, khoâng theå cho


raèng gia ñình eâm aám laø khoâng khoå. Cho neân,

con ñöôøng gia ñaïo laø con ñöôøng ñau khoå, khoâng

khoå ñieàu naøy thì khoå ñieàu khaùc. Caùi khoå ñau

nhaát cuûa con ñöôøng naøy laø con ñöôøng sinh dieät

luaân hoài. Do ñoù moïi ngöôøi neân caûnh giaùc, khi

chöa coù gia ñình thì choïn laáy cho mình moät con

ñöôøng thoaùt khoå. Con ñöôøng thoaùt khoå maø ñöùc

Phaät ñaõ vaïch ra cho chuùng ta ñoù laø moät loái ñi

cuï theå vaø roõ raøng, thöïc teá, raát khoa hoïc, khoâng

mô hoà, tröøu töôïng, aûo giaùc cuûa theá giôùi sieâu

hình nhö caùc toân giaùo khaùc. Quyù vò ñöøng boû qua

maø phí caû moät kieáp ngöôøi.

Coøn ai ñaõ laäp gia ñình xong thì neân soáng

coù ñaïo nghóa chung tình chung thuûy cho troïn

ñaïo lyù vôùi nhau, ñeå chia seû nhöõng noãi khoå ñau

cuûa kieáp laøm ngöôøi; ñeå traû cho xong nhöõng

nhaân quaû tieàn kieáp ñaõ gieo troàng. Nhaát laø phaûi

giaûm bôùt tình nhuïc duïc, vì ñoù laø thöù tình duïc sa

ñoïa thaáp heøn, baát tònh baån thæu gheâ tôûm vaø ñöa

ñeán quaû luaân hoài sinh dieät truøng truøng.


Nhö chuùng toâi ñaõ noùi ôû treân, chung tình laø

moät loaïi tình yeâu thöông toát, nhöng haõy bieát

döøng laïi tình nhuïc duïc thì tai hoïa khoå ñau seõ

khoâng bao giôø ñeán. Caùc con neân nhôù kyõ lôøi daïy

naøy.

--o0o--


252

Ñoaïn 23

“Qua chuyeän tình noùi treân, chuùng ta

thaáy roõ hôn hoân nhaân baét ñaàu baèng tình yeâu,

nhöng khoâng haún laø nhö theá, vì nhieàu lyù do

khaùc nhau maø ñaõ dieãn ra töø thôøi ñaïi xa xöa cho

ñeán taän ngaøy nay”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Duyeân Nhaân Quaû Nghieäp Baùo Nhieàu Ñôøi

Thieáu Ñöùc Thuûy Chung.


Ngaøy xöa cha meï ñaët ñaâu con ngoài ñoù, ñoù

laø HOÂN NHAÂN ñi tröôùc TÌNH YEÂU, coøn baây giôø

TÌNH YEÂU ñi tröôùc HOÂN NHAÂN. Caâu chuyeän treân

ñaây tình yeâu ñi tröôùc hoân nhaân neân hoân nhaân

chæ laø moät söï baét buoäc phaûi laøm boån phaän soáng

chung nhau trong moät gia ñình, nhöng taâm hoàn

hoï vaãn thöông nhôù ñaâu ñaâu. Cho neân, tình yeâu

chæ coù moät khoâng theå coù hai, ba. Tình yeâu

thöông trai gaùi maø yeâu thöông hai, ba ngöôøi thì

khoâng goïi laø tình yeâu thöông trai gaùi nöõa, maø

ñoù laø moät thöù tình nhuïc duïc thaáp heøn chaïy

theo truy hoan saéc duïc, thaáy ai cuõng thích,

cuõng yeâu. Ñoù laø thöù tình yeâu laêng loaøn, ñoài

truïy, voâ vaên hoùa, keùm ñaïo ñöùc. Cho neân, tình


yeâu thöông trai gaùi bieát döøng laïi, khoâng chaïy

theo tình nhuïc duïc thì tình yeâu thöông aáy

thanh cao ñeïp ñeõ voâ cuøng, ngöôøi ta ví noù gioáng

nhö tình yeâu thöông Toå quoác, tình yeâu thöông

nöôùc, tình yeâu thöông queâ höông, v.v.. Tình yeâu

thöông Toå quoác, tình yeâu thöông queâ höông ñaát

nöôùc thì khoâng theå naøo yeâu thöông hai, ba Toå

quoác, yeâu thöông hai, ba nöôùc ñöôïc. Phaûi khoâng

quyù vò?

Tình yeâu thöông chæ duy nhaát laø yeâu

thöông moät ngöôøi neân môùi goïi laø tình yeâu

chung thuûy, coøn yeâu thöông hai, ba ngöôøi thì

khoâng theå naøo goïi laø tình yeâu thuûy chung.

Hoân nhaân chæ laø moät luaät leä baét buoäc hai

vôï choàng phaûi coù traùch nhieäm vaø boån phaän gaén

boù vôùi nhau: choàng, vôï vaø con caùi, neáu hoân

nhaân khoâng kheùo giöõ gìn vaø baûo veä thì tình yeâu

thöông seõ khoâng coù. Cho neân, thöôøng hoân nhaân

khoâng coù chung thuûy, chung tình maø thöôøng laø

ngoaïi tình, nhöng neáu tröôùc hoân nhaân ñi vaøo

baèng tình yeâu thöông chaân thaät thì gia ñình ñoù

môùi thaät söï laø coù ñaïo ñöùc chung thuûy gia ñình.

Caâu chuyeän treân ñaây laø caâu chuyeän loãi ñaïo

gia ñình vì baø coù tình nhaân vaø oâng beân kia

cuõng coù nhaân tình. Thaät toäi nghieäp cho oâng beân

naøy vaø baø cuï beân kia tuoåi taùc 80 maø bò caém

söøng.


254

Thöa quyù vò! Duø tình yeâu thöông trai gaùi

ñaõ ñi ñeán hoân nhaân, soáng coù haïnh phuùc thaät

söï, nhöng vaãn toaøn laø söï khoå ñau. Coù ñuùng nhö

vaäy khoâng quyù vò? Bieát khoå ñau nhöng cuoäc ñôøi

khoâng ai thoaùt ra khoûi quy luaät khoå ñau naøy,

thaät ñaùng buoàn cho soá kieáp laøm ngöôøi. Bieát khoå

nhöng chaúng ai quan taâm ñeán vaán ñeà naøy, chæ

chaïy theo duïc laïc truy hoan trong saéc duïc neân

thöôøng soáng trong aûo töôûng haïnh phuùc roài nuoâi

hy voïng seõ ñaït ñöôïc haïnh phuùc ñoù. Nhöng naøo

ngôø haïnh phuùc nhö boùng caâu cöûa soå, nhö giaác

mô naøo coù thaät ñaâu maø hy voïng.

Bôûi vaäy tình yeâu thöông trai gaùi ñi ñeán

hoân nhaân ñeå noùi leân ñöôïc ñaïo ñöùc chung tình,

chung thuûy trong moät gia ñình khoâng ngang

traùi thì coù raát ít. Ngöôøi ta soáng trong duïc thì

laøm sao coù chung tình, chung thuûy ñöôïc. Cuoäc

ñôøi töø khi bieát yeâu ñöông thì hoï ñaõ yeâu thöông

bieát bao nhieâu ngöôøi, trai cuõng nhö gaùi, tình

yeâu thöông cuûa hoï raát deã daøng. Duø chæ gaëp maët

nhau moät laàn nhöng tìm thaáy coù nhöõng neùt coù

caûm meán laø hoï ñaõ thaàm yeâu, troäm nhôù, roài laïi

gaëp ngöôøi khaùc cuõng yeâu nhö theá. Cho neân, baát

cöù tình yeâu thöông trai gaùi naøo cuõng xuaát phaùt

töø loøng duïc, noùi thöông yeâu maø noùi ñuùng nghóa

cuûa noù laø duïc yeâu, duïc thöông, chöù khoâng coù

tình yeâu thöông naøo trong saïch, thanh tònh

ngoaøi duïc. Tình yeâu thöông trong saïch phaûi goïi


laø tình yeâu thöông khoâng duïc, ñoù môùi chính laø

tình yeâu thöông chaân chaùnh. Tình yeâu thöông

chaân chaùnh aáy töùc laø taâm töø, bi, hyû, xaû maø

Phaät giaùo ñaõ töøng xaây döïng cho loaøi ngöôøi,

nhöng maáy ai ñaõ laøm ñöôïc.


Noùi ñeán nhaân quaû nghieäp baùo laø noùi ñeán

moïi söï khoå ñau treân cuoäc ñôøi naøy. Muoán chaám

döùt nhaân quaû nghieäp baùo thì chæ coù duy nhaát

con ngöôøi phaûi soáng trong thieän phaùp baèng

caùch soáng trong Chaùnh Nieäm Tónh Giaùc luoân

luoân ngaên aùc dieät aùc phaùp, luùc naøo taâm cuõng

thanh thaûn, an laïc vaø voâ söï.

Chính ñoù môùi laø choã khoâng coù nhaân quaû

nghieäp baùo. Caùc con neân nhôù lôøi daïy naøy.

--o0o--

Ñoaïn 24

“Nhieàu ngöôøi nghó hoân nhaân laø soá phaän

cuûa con ngöôøi, coøn hoân nhaân muoán coù haïnh

phuùc laø do con ngöôøi taïo döïng leân”. Caâu naøy


I- ÑAÙP AÙN


256

Duyeân Nhaân Quaû Nghieäp Baùo Nhieàu Ñôøi

Ñeàu Do Con Ngöôøi Taïo Ra.


Hoân nhaân khoâng phaûi laø soá phaän, maø hoân

nhaân laø nghieäp baùo nhaân quaû tieàn kieáp. Hoân

nhaân khoâng coù haïnh phuùc chaân thaät, chæ laø

boùng daùng gioáng nhö trong giaác mô. Cho neân,

hoân nhaân toaøn laø moïi söï ñau khoå, noù phaùt sinh

töø loøng ham muoán cuûa con ngöôøi. Vì vaäy hoân

nhaân chæ laø caùi duyeân ñeå loøng duïc cuûa con ngöôøi

thöïc hieän. Ngöôøi ta noùi haïnh phuùc laø noùi

phöông caùch duøng ñeå ñi tìm ñoái töôïng thoûa

maõn loøng duïc, khi chieám höõu vaø thoûa maõn loøng

duïc thì cho ñoù laø haïnh phuùc, chöù coù haïnh phuùc

gì ñaâu. Quí vò coù thaáy chaêng?

Loøng duïc con ngöôøi thöïc hieän qua muoân

hình vaïn traïng, baèng nhöõng danh töø raát hay:

Trai gaùi chaïy theo loøng ham muoán thì goïi laø

TÌNH YEÂU. Tình yeâu aáy ñöôïc gaén boù vôùi nhau

thì goïi laø CHUNG TÌNH, coøn neáu khoâng chung

tình maø ñi ñeán tình nhuïc duïc mang baàu ngoaøi

hoân nhaân thì xaáu hoå sinh ra töï töû hay naïo boû

thai nhi. Ñoù laø nhöõng haønh ñoäng toäi loãi raát lôùn.

Töø tình yeâu thöông muoán thoûa maõn loøng nhuïc

duïc thì phaûi ñi ñeán HOÂN NHAÂN. Hoân nhaân ñöôïc

gaén boù vôùi nhau khoâng thay loøng ñoåi daï thì goïi

laø loøng CHUNG THUÛY, coøn neáu khoâng gaén boù


vôùi nhau thì goïi laø NGOAÏI TÌNH. Maø ngoaïi tình

thì sinh ra ghen tuoâng chöûi maéng, ñaùnh ñaäp

nhau hay ñi ñeán baïo löïc gia ñình, taït axít hoaëc

ñaâm cheùm, gieát nhau, v.v..

Tình yeâu vaø hoân nhaân chæ laø nhöõng danh

töø chæ cho nhöõng aûo töôûng haïnh phuùc, chöù

khoâng bao giôø coù haïnh phuùc chaân thaät trong

hoân nhaân. Duø trong tình yeâu vaø hoân nhaân coù

thuaän duyeân thì cuõng ñau khoå, coøn neáu nghòch

duyeân thì ñau khoå muoân truøng. Cho neân, tình

yeâu vaø hoân nhaân chæ laø moät cuoäc soáng khoå ñau

cuûa hai ngöôøi, noù khoâng coù söï bình an, yeân vui

chaân thaät nhö ngöôøi ta mong ñôïi.

Con ngöôøi vì voâ minh, nhö ngöôøi muø coù

maét maø khoâng thaáy, khoâng hieåu bieát loøng tham

duïc cuûa con ngöôøi quaù to lôùn. Do loøng tham duïc

quaù to lôùn neân con ngöôøi deã bò nhaân quaû naém

ñaàu sai khieán vaø ñieàu khieån nhö moät teân noâ leä.

Vì theá nhaân quaû ñieàu khieån daãn daét hoï ñi ñaâu

laø hoï theo ñoù khoâng daùm cöôõng laïi. Cho neân,

noù daãn daét vaøo con ñöôøng tình yeâu thöông trai

gaùi moät caùch deã daøng, do ñoù hoï ñaõ dính baãy raäp

taùi sinh luaân hoài khoâng theå thoaùt ñöôïc. Cho

neân, loaøi ngöôøi khoâng ai maø traùnh khoûi, hoï cöù

nghó raèng phía tröôùc cuûa tình yeâu thöông trai

gaùi laø haïnh phuùc bình an, nhöng naøo ngôø caøng

ñi tôùi thì caøng luùn saâu vaøo toäi aùc vaø traøn ñaày

moïi söï khoå ñau, cho ñeán nhaém maét xuoâi tay ñi


258

veà loøng ñaát laïnh vaãn mô töôûng ñoù laø con ñöôøng

haïnh phuùc.

Treân ñôøi naøy chæ coù duy nhaát coù con ñöôøng

ly duïc, ly aùc phaùp laø con ñöôøng khoâng coøn ñau

khoå nöõa. Vì vaäy ngöôøi naøo ñaõ ly duïc, ly aùc phaùp

thì suoát ngaøy chæ coù moät taâm hoàn thanh thaûn,

an laïc vaø voâ söï, ñoù laø moät haïnh phuùc chaân thaät

cuûa moät ngöôøi ñaõ bieát soáng cho mình vaø cho

moïi ngöôøi. Vì khi coøn soáng taïi tieàn nhö moïi

ngöôøi, nhöng hoï ñang soáng trong haïnh phuùc an

vui chaân thaät, vaø khi cheát hoï cuõng soáng trong

haïnh phuùc an vui ñoù. Chính vì ñoù laø con ñöôøng

ñoäc nhaát haïnh phuùc an vui thöïc söï, ngoaøi ra

khoâng coøn coù con ñöôøng naøo khaùc nöõa.

Nhö quyù vò ñaõ bieát, con ñöôøng ñoù laø con

ñöôøng ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû cuûa Phaät

giaùo, noù luoân luoân thöïc hieän nhaân caùch con

ngöôøi soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi, ñeå

ñöôïc soáng trong tình thöông yeâu vaø tha thöù moïi

loãi laàm cuûa ngöôøi khaùc, ñeå ñem laïi söï bình an

yeân vui cho mình cho ngöôøi. Ñoù laø chaân lyù DIEÄT

ÑEÁ cuûa Phaät giaùo.


Trong baøi naøy chuùng toâi noùi raát nhieàu veà

nhaân quaû, cho neân duø nhö theá naøo thì nhaân

quaû laø moät ñieàu quan troïng nhaát cuûa kieáp laøm

ngöôøi. Chuùng ta coù maët treân traùi ñaát naøy ñeàu


do nhaân quaû, neáu khoâng coù nhaân quaû thì chuùng

ta khoâng coù maët ôû ñaây.

Con ñöôøng nhaân quaû nhö caùc con ñaõ bieát,

noù chi phoái khaép vuõ truï khoâng boû soùt moät choã

naøo caû. Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi may maén ñaõ

gaëp ñöôïc chaùnh phaùp cuûa ñöùc Phaät, neân chuùng

ta khoâng coøn laàm laïc nhaân quaû, khoâng coøn bò

nhaân quaû sai khieán, khoâng coøn bò nhaân quaû xuùi

giuïc laøm ñieàu aùc, vì theá chuùng ta phaûi soáng nhö

theá naøo ñeå chuyeån saïch nhaân quaû aùc vaø coøn laïi

nhöõng nhaân quaû thieän. Muoán ñöôïc vaäy, haèng

ngaøy chuùng ta phaûi tu taäp CHAÙNH NIEÄM TÓNH

GIAÙC, luoân luoân giöõ gìn taâm baát ñoäng tröôùc caùc

aùc phaùp vaø caùc caûm thoï. Caùc con coù nhôù chöa?

--o0o--

Ñoaïn 25

“ÔÛ ñaây khoâng laïm baøn hoân nhaân vaø haïnh

phuùc gia ñình, maø chæ döøng laïi hai chöõ tình

yeâu coù vò trí ñoái laäp trong taâm hoàn vaø quaû tim

cuûa con ngöôøi”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Chung Tình.



260

Noùi ñeán tình yeâu thöông trai gaùi laø noùi

ñeán ñöùc chung tình, chung thuûy, nhöng tình

yeâu thöông trai gaùi noù khoâng döøng ôû möùc ñoä

tình yeâu maø luoân luoân tieán tôùi tình nhuïc duïc.

Do vaäy trai gaùi tuoåi coøn hoïc sinh maø ñaõ vöôït

raøo neân mang baàu, moùc thai, naïo phaù thai,

hoaëc duøng thuoác hoaëc nhöõng phöông tieän khaùc

ñeå ngaên ngöøa. Ngaên ngöøa ñeå thoûa maõn tình

nhuïc duïc, noù coù ích lôïi gì cho baûn thaân, laïi coøn

laøm hao toån tinh thaàn vaø söùc khoûe, phaûi khoâng

quyù vò? Chæ vì quyù vò khoâng laøm chuû taâm mình

neân bò nhaân quaû xoû muõi, naém coå loâi xuoáng ñòa

nguïc khoå ñau ñôøi ñôøi kieáp kieáp. Bò xoû muõi naém

coå loâi ñi vaøo con ñöôøng luaân hoài theá maø moïi

ngöôøi ñaâu coù ai bieát, hoï chæ cho raèng nhöõng

haønh ñoäng ñoài truïy, truïy laïc laø do nhöõng vaên

hoùa khoâng laønh maïnh beân ngoaøi xaâm nhaäp

vaøo.

Ñuùng vaäy, khi con ngöôøi coøn bieát soáng coù

ñaïo ñöùc Khoång - Maïnh, aên maëc kín ñaùo, khoâng

boù saùt ngöôøi thì deã daøng ngaên chaën tình nhuïc

duïc giöõa trai gaùi. Moät khi ñaïo ñöùc khoâng coøn

hay ñaïo ñöùc ñang bò xuoáng caáp thì con ngöôøi deã

bò tình duïc sai khieán, töùc laø nhaân quaû ñieàu

khieån. Cho neân, tuoåi coøn hoïc troø maø xem phim

tình nhuïc duïc thì sinh taâm ñam meâ ham thích,

chính vì trong thaân taâm ngöôøi coù ñaày ñuû moïi


thöù aùi duïc. Vì theá hình daïng saéc töôùng cuûa

muoân vaät chaát beân ngoaøi thöôøng deã caùm doã con

ngöôøi, khi bò caùm doã thì ham caùi naøy, thích caùi

kia, ngay caû khi thaáy phuï nöõ aên maëc hôû hang

thì sinh taâm ham thích tình nhuïc duïc, coù ñuùng

nhö vaäy khoâng quyù vò?

Vì ham thích, con ngöôøi trôû thaønh u toái,

meâ môø, nhôø ñoù nhaân quaû deã loâi vaøo con ñöôøng

toäi aùc. Bôûi vaäy muoán thoaùt khoå thì chæ coù dieät

tröø taâm aùi duïc thì nhaân quaû khoâng coøn sai

khieán chuùng ta ñöôïc.


Chung tình nhö chuùng toâi ñaõ noùi ôû treân,

chung tình nhö theá naøo ñuùng, nhö theá naøo sai.

Chung tình ñuùng laø chaám döùt tình nhuïc duïc,

chung tình sai laø thöïc hieän tình nhuïc duïc. Vì coù

tình nhuïc duïc laø coù nhöõng söï khoå ñau, laø con

ñöôøng khoå ñau seõ môû cöûa. Bieát roõ nhö vaäy, caùc

con laø nhöõng tu só Phaät giaùo tìm loái thoaùt khoå

thì neân traùnh xa tình nhuïc duïc, xem noù nhö laø

raén ñoäc. Caùc con coù nhôù chöa?

--o0o--


262

Ñoaïn 26

“Noùi roäng hôn, tình yeâu queâ höông, ñaát

nöôùc cuõng theá thoâi, tình yeâu laø tình yeâu”. Caâu


I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Hieáu Sinh Ña Höôùng.


Noùi ñeán tình yeâu thöông trai gaùi thì tình

yeâu thöông Toå quoác vaø tình yeâu thöông queâ

höông khoâng khaùc, nhöng neáu tình yeâu thöông

trai gaùi khoâng bieát döøng laïi choã tình yeâu maø

böôùc sang laõnh vöïc tình nhuïc duïc thì nghóa cuûa

tình yeâu thöông trong saïch khoâng coøn. Cho

neân, chuùng ta haõy coi chöøng tình yeâu trai gaùi,

noù khoâng ñôn giaûn, noù laø khôûi söï baét ñaàu cho loä

trình taùi sinh luaân hoài, cho neân noùi döøng chöù

kyø thöïc laøm sao döøng, vì beân trong tình yeâu

thöông trai gaùi laø coù tình duïc. Muïc ñích cuûa

tình yeâu thöông trai gaùi laø ñeå thöïc hieän tình

duïc.

Caâu chuyeän treân ñaây thaät laø ngang traùi,

ñaõ yeâu thöông nhau maø khoâng thaønh vôï thaønh

choàng, ñeå roài ñeán tuoåi saép lìa ñôøi laïi gaëp nhau,

gaëp nhau ñeå maø khoå ñau vì choàng con vaø vôï


con coøn ñaây sôø sôø; aên laøm sao, noùi laøm sao cho

veïn caû ñoâi beân.

Moät moái tình vuïng troäm, oâng hay baø laøm

sao daùm noùi leân ñieàu naøy vôùi choàng, vôùi con.

Ñieàu khoâng daùm noùi leân coâng khai thì khoâng

phaûi laø vuïng troäm sao? Tình yeâu thöông nhö

vaäy ñoái vôùi gia ñình khoâng coøn chung thuûy. Hoï

ñaõ laø nhöõng ngöôøi lôùn, treân ñaàu hai, ba thöù toùc

sao laïi ñeå moät thöù tình yeâu laõng maïn trai gaùi

treû con laøm maát ñi yù nghóa tình ñaïo lyù gia

ñình. Phaûi khoâng quyù vò?

Khi chuùng ta chöa laäp gia ñình thì yeâu

thöông nhö theá naøo cuõng ñöôïc, nhöng khi ñaõ

kheùp mình vaøo khuoân khoå gia ñình nhö con

traâu ñaõ gaùc aùch ñi caøy thì traùch nhieäm vaø boån

phaän laøm ngöôøi ñoái vôùi gia ñình laø phaûi thuûy

chung vôùi nhau, chöù khoâng coøn ñi doïc ñi ngang

nhö hoài coøn trai treû.

Tình yeâu gia ñình laø moät thöù tình yeâu gaén

boù keo sôn cuûa hai ngöôøi nam vaø nöõ ñeå cuøng

nhau gaùnh vaùc moät troïng traùch to lôùn ñoù laø

truyeàn doøng gioáng. Cho neân, gia ñình laø moät

ñôn vò cuûa xaõ hoäi, neáu khoâng coù gia ñình thì

khoâng coù xaõ hoäi. Cho neân, gia ñình raát quan

troïng, vì theá tình nghóa ñaïo lyù gia ñình phaûi

ñöôïc gaén boù trong saïch roõ raøng. Khoâng ñöôïc


264

ngoaïi tình, vì ngoaïi tình thì gia ñình seõ tan

naùt.

Noùi yeâu thöông queâ höông maø tình yeâu

thöông gia ñình chöa laøm xong tình nghóa

chung thuûy thì laøm sao goïi laø tình yeâu queâ

höông. Nhö treân ñaõ noùi, gia ñình laø moät ñôn vò

cuûa xaõ hoäi, neáu gia ñình baát an thì xaõ hoäi baát

an, cho neân ñaïo ñöùc gia ñình raát quan troïng,

neáu muoán gia ñình ñöôïc haïnh phuùc an vui thì

moãi caù nhaân trong gia ñình phaûi hoïc ñaïo ñöùc

nhaân baûn - nhaân quaû. Nhôø coù hoïc ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû thì caù nhaân seõ khoâng laøm khoå

mình, khoå ngöôøi. Caù nhaân seõ khoâng laøm khoå

mình, khoå ngöôøi, vaø nhö vaäy söï an vui haïnh

phuùc gia ñình môùi chaân thaät. Neáu gia ñình coù

söï an vui haïnh phuùc chaân thaät thì xaõ hoäi môùi

coù traät töï an ninh. Xaõ hoäi coù traät töï an ninh thì

nhöõng teä naïn ñoài truïy seõ khoâng xaûy ra, nhaát laø

tai naïn giao thoâng.

Bôûi vaäy noùi tình yeâu queâ höông maø ñaïo

ñöùc gia ñình khoâng troïn veïn thì noùi tình yeâu

queâ höông chæ laø lôøi noùi suoâng, chöù khoâng bao

giôø thöïc hieän ñöôïc. Tình yeâu queâ höông laø moät

tình yeâu cao caû: yeâu thöông Toå quoác, yeâu

thöông daân toäc mình, yeâu maûnh ñaát nôi mình

choân nhau caét roán, yeâu thöông luõy tre laøng, caây

ña coå thuï, maùi ñình naêm xöa, yeâu thöông ngoân

ngöõ cuûa mình, yeâu thöông neàn vaên hoùa coù ñaày


ñuû loøng toân kính oâng baø toå tieân, loøng hieáu thaûo

ñoái vôùi meï cha, v.v..

Cho neân, tình yeâu thöông giöõa nam nöõ thì

khoâng theå naøo goïi laø tình yeâu queâ höông, vì

tình yeâu trai gaùi noù ñi ñeán chieám höõu vôùi nhau

ñeå trôû thaønh moät. Moät maø hai, hai maø moät, cho

neân tình yeâu trai gaùi raát haïn heïp, noù thuoäc veà

tình yeâu thöông caù nhaân. Coøn tình yeâu thöông

queâ höông noù roäng lôùn trong moät nöôùc, nhöng

noù laïi haïn heïp trong tình yeâu loaøi ngöôøi. Tình

yeâu loaøi ngöôøi thì haïn heïp hôn tình yeâu thöông

söï soáng treân haønh tinh naøy, nhöng duø sao noù

cuõng chæ laø moät tình yeâu thöông maø thoâi. Cho

neân, tình yeâu thöông neáu trong saïch thì noù

khoâng theå bôïn nhô bôûi moät ñieàu kieän gì khaùc

nöõa, trong tình yeâu thöông duy nhaát chæ coù tình

yeâu thöông thì môùi thaät söï laø tình yeâu thöông

cao thöôïng.


Muoán thoaùt ra moïi söï khoå ñau cuûa nhaân

quaû thì duy nhaát chæ coù loøng yeâu thöông ña

höôùng. Loøng yeâu thöông ña höôùng töùc laø taâm

baát ñoäng tröôùc caùc aùc phaùp vaø caùc caûm thoï, ñoù

laø moät traïng thaùi thanh thaûn, an laïc vaø voâ söï.

Caùc con coù nhôù khoâng? Phaûi coá gaéng soáng vôùi

traïng thaùi taâm naøy.

--o0o--


266

Ñoaïn 27

“Noùi thaät loøng mình sau khi suy nghó veà

chuyeän tình noùi treân, toâi voâ cuøng khaâm phuïc vaø

kính troïng ngöôøi phuï nöõ coù hai quaû tim vaøng,

vì baø ñaõ bieát caùch toân troïng mình vaø toân troïng

ngöôøi choàng ñang chung soáng vôùi haïnh phuùc caû

gia ñình. OÂi! ÔÛ xaõ hoäi ta baây giôø, neáu coù nhieàu

ngöôøi phuï nöõ nhö theá thì ñeïp bieát bao!”. Caâu


I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Khen Taëng Vaø Ca Ngôïi.


Treân ñaây laø yù nghó ca ngôïi khen taëng hai

quaû tim vaøng cuûa taùc giaû, chöù thöïc söï moät ngöôøi

phuï nöõ coù hai quaû tim laøm sao goïi chung tình

vôùi ngöôøi khaùc, coøn ñoái vôùi gia ñình thì laøm sao

goïi laø chung thuûy, maø ñaõ laø khoâng chung tình,

khoâng chung thuûy thì laøm sao goïi laø quaû tim

vaøng.

Trai gaùi yeâu thöông nhau phaûi giöõ troïn

tình, troïn nghóa suoát ñôøi, chæ duy nhaát coù moät

ngöôøi maø thoâi, nam hay nöõ cuõng vaäy, chöù

khoâng theå yeâu thöông hai, ba ngöôøi thì khoâng

theå chaáp nhaän ñöôïc. Khi tình yeâu ñaõ trao ñoåi


cho nhau baèng lôøi noùi yeâu nhau thì neân gaén boù

vôùi nhau, ñöøng nay yeâu ngöôøi naøy, mai yeâu

ngöôøi khaùc thì khoâng theå naøo goïi laø chung

tình. Nhöng tröôùc khi môû lôøi noùi yeâu thöông

nhau thì phaûi giöõ gìn lôøi höùa vaø phaûi toân troïng

lôøi noùi cuûa mình, coù toân troïng lôøi noùi cuûa mình

thì moïi ngöôøi môùi quyù troïng mình, coøn noùi qua

noùi laïi, lôøi noùi khoâng chaân thaät, höùa roài nuoát

lôøi noùi, ñoù laø töï mình laøm maát uy tín vaø khoâng

coøn ai kính troïng mình nöõa. Cho neân, ngöôøi

noùi qua noùi laïi laø töï mình ñaõ ñaùnh maát giaù trò

lôøi noùi cuûa mình, khieán mình maát loøng tin vôùi

nhöõng ngöôøi khaùc.

Noùi veà tình yeâu thöông trai gaùi thì lôøi noùi

yeâu ñöông cuõng phaûi giöõ gìn lôøi höùa chaéc chaén.

Giöõ gìn lôøi höùa chaéc chaén töùc laø toân troïng mình

vaø toân troïng ngöôøi khaùc.

Lôøi noùi raát quan troïng vaø coù giaù trò ñaïo

ñöùc nhaân baûn, noù xaùc ñònh ñöôïc ngöôøi toát hay

ngöôøi xaáu, vì theá danh döï noù raát lôùn trong ñôøi

soáng con ngöôøi. Cho neân, noùi ra chuùng ta phaûi

deø daët caån thaän vì laø danh döï cuûa mình. Ai

cuõng bieát lôøi noùi ra thì deã, nhöng lôõ sai thì lôøi

noùi laáy laïi raát khoù. Cho neân, khi noùi yeâu

thöông nhau thì phaûi ñaén ño suy nghó cho thaät

kyõ caøng roài môùi noùi, khoâng ñöôïc noùi ñaïi, noùi

chôi hay noùi ñuøa, noùi treâu choïc ngöôøi khaùc laø


268

khoâng toát. Ngöôøi xöa noùi: “Moät ñoïi maùu moät lôøi

noùi”.

Caâu chuyeän treân ñaây taùc giaû giaøu töôûng

töôïng, neáu vôï choàng oâng cuï, baø cuï naøy coøn treû

thì tình yeâu tay ba, tay tö naøy laøm sao khoâng

ghen tuoâng, maø ñaõ ghen tuoâng thì gia ñình baát

an vaø seõ khoâng laøm sao traùnh khoûi ñi vaøo baïo

löïc gia ñình, hay ít ra cuõng phaûi li dò chia lìa

nhau.

Noùi veà gia ñình trong aám ngoaøi eâm thì

ñöøng coù ngöôøi ñaøn oâng thöù ba hay ngöôøi ñaøn baø

naøo xen vaøo, neáu xen vaøo thì gia ñình sôùm

muoän gì cuõng tan naùt, tröø khi ngöôøi vôï hay

ngöôøi choàng ñang treân giöôøng beänh saép cheát,

hay chæ naèm chôø ngaøy cheát thì khoâng coù gì xaûy

ra, nhöng ñaïo ñöùc gia ñình laøm sao chaáp nhaän

nhöõng ngöôøi khi choàng hay vôï chöa cheát maø ñaõ

lo taùi giaù:

Xöa coù moät coâ gaùi, choàng cheát troái traên

laïi: “Neáu naøng muoán taùi giaù thì haõy quaït taét

maïch nöôùc naøy thì môùi taùi giaù”. Vaâng theo lôøi

choàng, ngaøy ngaøy ngöôøi phuï nöõ ngoài quaït maõi

maø maïch nöôùc vaãn cöù tuoân traøo. Moät hoâm

Trang Töû ñi ngang qua vaø nghe ñöôïc caâu

chuyeän thöông taâm aáy, Ngaøi cho möôïn quaït vaø

maïch nöôùc khoâng coøn tuoân traøo nöõa. Trang Töû

veà thuaät laïi cho vôï nghe, nghe xong baø Trang


Töû laïi maéng: “Ñoù laø haïng phuï nöõ hö thaân maát

neát, soáng khoâng chung tình chung thuûy, ngöôøi

ñaøn baø nhö vaäy laø ngöôøi ñaøn baø xaáu xa”. OÂng

Trang Töû nghe vôï noùi lôøi naøy lieàn ca ngôïi:

“Hay thay! Hay thay! Baø thaät laø ngöôøi ñaøn baø

toát, chung tình chung thuûy moät choàng moät vôï,

thaät laø tuyeät vôøi!”. Chuyeän xaûy ra ít laâu sau oâng

Trang Töû qua phaàn, baø laøm ma chay linh ñình

röôùc hoïc troø leã daâng côm, daâng traø cuùng baùi ñuû

leã, ngaøy ba laàn. Trong soá hoïc troø leã coù moät caäu

hoïc troø leã vöøa ñeïp trai vöøa lòch söï, thöôøng trao

ñoåi tình yù qua laïi vôùi baø Trang Töû.

Moät hoâm anh chaøng hoïc troø leã naøy phaùt

beänh ñau buïng laên loän reân la thaûm thieát, baø

Trang Töû hoûi: “Xöa kia caäu coù hay ñau buïng

nhö theá naøy khoâng?”. Khi ñau buïng caäu uoáng

nhöõng thuoác gì? Thuoác ñoù ôû ñaâu?

Caäu hoïc troø leã traû lôøi: “Xöa kia cuõng hay

ñau buïng nhö theá naøy, nhöng nhôø coù caùi ñaàu

laâu khoâ maøi uoáng thì heát ngay lieàn”.

Baø Trang Töû noùi: “Nhö vaäy nhaø ôû ñaâu, toâi

seõ sai ngöôøi ñeán nhaø caäu ñeå laáy ñaàu laâu veà

ñöôïc khoâng?”

Caäu hoïc troø leã traû lôøi: “Khoâng ñöôïc ñaâu,

neáu luùc ñi cho ñeán luùc veà thì beänh ñau cuûa toâi

ñaõ cheát maát roài”.


270

Baø Trang Töû ngaãm nghó hoài laâu roài noùi:

Nhöng chieác ñaàu laâu coøn doát doát coù ñöôïc

khoâng?

Caäu hoïc troø leã quaû quyeát traû lôøi:

- Ñöôïc! May ra uoáng seõ heát ñau lieàn.

Baø Trang Töû lieàn laáy voà ñaäp vaøo aùo quan

vaø ñònh caét ñaàu oâng Trang Töû laøm thuoác,

nhöng thaây ma cuûa oâng Trang Töû ngoài daäy vöøa

cöôøi vöøa haùt lôùn: “Thöông thay cho gaùi quaït

moà, giaän thay cho gaùi laáy voà ñaäp saêng”.

Cho neân, treân ñôøi naøy tìm ngöôøi chung

thuûy, chung tình raát khoù. Caâu chuyeän gaùi quaït

moà cuõng laø moät caùi göông ñeå ngöôøi ñôøi soi

chung. Treân ñôøi naøy tình yeâu thöông trai gaùi laø

haïnh phuùc an vui, laø chung tình chung thuûy thì

khoâng tìm ñaâu coù quyù vò aï!

Vì söï vieäc xaûy ra nhö treân maø baø Trang

Töû quaù xaáu hoå, chaúng bao laâu maéc beänh qua

phaàn. OÂng Trang Töû laøm ñaùm tang vaø cheá ra

caùi troáng côm. Baây giôø chuùng ta thöôøng thaáy

ñaùm tang naøo cuõng coù caùi troáng nhoû troøn baèng

baép veá ngöôøi lôùn daøi ñoä naêm taác. Trong ñaùm

tang cuûa vôï, oâng Trang Töû ngoài laáy tay voã vaøo

troáng vaø haùt leân: “Vôï cheát tröôùc laø vôï cuûa mình,

vôï cheát sau laø vôï cuûa ngöôøi ta...”.


Caâu chuyeän naøy noùi leân yù nghóa tình yeâu

thöông trai gaùi ñi ñeán hoân nhaân, nhöng khoù

tìm thaáy söï chung tình, thuûy chung cuûa con

ngöôøi. Ñoù laø söï laàm laïc raát lôùn cuûa con ngöôøi,

ngay töø ñaàu, khi bieát yeâu thöông giöõa trai vaø

gaùi, hoï cöù töôûng tình yeâu ñoù laø haïnh phuùc, an

vui, nhöng khoâng phaûi vaäy, ñoù laø moät thöù tình

yeâu baét ñaàu ñau khoå cuûa ñôøi ngöôøi. Chuùng ta

phaûi nhìn thaúng môùi thaáy roõ, töø choã tuoåi thô

ngaây chöa bieát yeâu thöông giöõa trai gaùi thì tình

yeâu thöông cha meï, anh chò em trong gia ñình

voâ tö vaø hoàn nhieân, neáu gia ñình coù saün neàn

moùng ñaïo ñöùc nhaân baûn thì tình yeâu thöông aáy

trôû thaønh tình yeâu thöông trôï giuùp nhau, chia

seû nhöõng naëng nhoïc, ngoït buøi cay ñaéng beân

nhau.

Coøn tình yeâu thöông trai gaùi noù khaùc xa

vôùi tình yeâu thöông tuoåi thô ngaây. Tình yeâu

thöông trai gaùi coù tính caùch chieám höõu nhö moät

vaät sôû höõu cuûa rieâng mình, noù khoâng coøn laø cuûa

chung nöõa. Chính noù laø cuûa rieâng neân phaûi ñi

ñeán hoân nhaân ñeå trôû thaønh vaät sôû höõu cuûa

rieâng nhau.

Theo Phaät giaùo, coøn thaáy moät vaät gì treân

ñôøi naøy laø ta, laø cuûa ta thì söï ñau khoå seõ nguùt

ngaøn. Cho neân, noùi ñeán tình yeâu thöông trai

gaùi laø noùi ñeán söï ñau khoå cuûa kieáp ngöôøi. Treân

ñôøi naøy chæ duy nhaát con ngöôøi phaûi thoaùt ra


272

khoûi tình yeâu thöông trai gaùi thì môùi mong tìm

ñöôøng giaûi thoaùt. Con ñöôøng giaûi thoaùt cuûa ñaïo

Phaät cuõng vaäy, noù xaây döïng treân tình yeâu

thöông ly duïc. Muoán tu theo Phaät giaùo maø

khoâng thoaùt ly tình choàng nghóa vôï thì khoâng

theå naøo tu taäp theo con ñöôøng cuûa Phaät giaùo

ñöôïc. Coøn tình choàng nghóa vôï thì tu haønh

khoâng bao giôø chöùng quaû A La Haùn, quyù vò coù

bieát khoâng?


Cheâ bai vaø khen taëng laø hai ñieàu maø caùc

con caàn löu yù: Cheâ nhö theá naøo laø cheâ ñuùng vaø

cheâ nhö naøo laø cheâ sai; khen cuõng vaäy, khen

nhö theá naøo laø khen ñuùng vaø khen nhö theá naøo

laø khen sai. Caùc con haõy caên cöù vaøo giôùi luaät

ñöùc haïnh maø bieát ngöôøi khen cheâ ñuùng sai.

Khen ngöôøi giöõ gìn taâm baát ñoäng tröôùc caùc

aùc phaùp vaø caùc caûm thoï, luoân luoân soáng vôùi taâm

thanh thaûn, an laïc vaø voâ söï laø ngöôøi chöùng ñaïo.

Ñoù laø khen ñuùng, coøn ngöôïc laïi, taâm chöa baát

ñoäng maø cho ngöôøi ñoù chöùng ñaïo laø khen sai.

Khen ngöôøi soáng khoâng laøm khoå mình,

khoå ngöôøi vaø chuùng sinh laø ngöôøi chöùng ñaïo, ñoù

laø khen ñuùng, coøn ngöôïc laïi laø khen sai.

Cheâ cuõng vaäy, khi ngöôøi soáng vôùi taâm baát

ñoäng tröôùc caùc aùc phaùp vaø caùc caûm thoï maø cheâ,

ñoù laø cheâ khoâng ñuùng. Ngöôøi giöõ gìn giôùi luaät,


khoâng aên uoáng, nguû nghæ phi thôøi maø cheâ laø

cheâ sai. Ngöôøi aên uoáng, nguû nghæ phi thôøi maø

khen laø khen sai.

Caùc con neân nhôù kyõ: khi khen cheâ ñeàu

phaûi nhìn vaøo giôùi luaät ñöùc haïnh maø khen cheâ

thì khoâng sai.

--o0o--

Ñoaïn 28

“Noùi ñeán ngöôøi phuï nöõ coù hai quaû tim

vaøng khoâng theå khoâng noùi ñeán nhaân vaät thöù ba.

Ngöôøi ñaõ nhaän moät trong hai quaû tim vaøng ñoù.

Vì laø baïn cuøng tröôøng, coù laàn toâi gaëp vaø hoûi

thaúng thaén anh ta. Anh baûo: “Toâi ñaõ queân ñi

laâu laém roài, vì coâ ta ñeïp ai maø chaúng meâ, mình

laïi ôû caùch trôû xa xoâi”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Thaønh Thaät.


Ñuùng vaäy, ngöôøi ñaøn oâng naøo thaáy caùc coâ

coù saéc ñeïp maø khoâng ñeå yù, söï ñeå yù moät coâ gaùi

coù saéc ñeïp laø baét ñaàu cho tình yeâu trai gaùi, neáu

coù ñuû duyeân ñöôïc gaàn guõi nhau nhieàu hôn ñeå

tìm hieåu thì tình yeâu thöông aáy phaùt trieån vaø


274

ñi ñeán thoå loä taâm tình. Töø thoå loä taâm tình seõ ñi

ñeán hoân nhaân. Töø choã hoân nhaân laø moät sôïi daây

raøng buoäc hai ngöôøi gaén chaët vaøo nhau cuøng

böôùc ñi treân moät loä trình ñaày gian khoå vaø thöû

thaùch. Bao nhieâu nghieäp baùo traû vay, vay traû

nhieàu ñôøi nhieàu kieáp cuõng töø ñaây xuaát hieän

khoâng sao keå heát.

Ngöôøi khoâng hieåu bieát töôûng tình thöông

yeâu trai gaùi laø haïnh phuùc an vui, töôûng ñaây laø

thieân ñaøng, naøo ngôø rôi xuoáng ñòa nguïc maø

khoâng bieát. Cho neân, ñòa nguïc traàn gian baét

ñaàu töø tình yeâu trai gaùi vaø cuõng nôi ñoù nhaân

quaû truøng truøng duyeân sinh vaø cuõng truøng

truøng duyeân dieät, sinh bao nhieâu thì laïi dieät

baáy nhieâu ñeå quaân bình söï soáng treân haønh tinh

naøy.

Chuùng ta haõy nghe caâu chuyeän sau ñaây,

môùi bieát tình yeâu thöông trai gaùi noù khoâng

döøng laïi, maø luoân luoân ñoøi hoûi tình nhuïc duïc,

maø tình nhuïc duïc khoâng ñaït thì tình yeâu seõ

maát luoân:

“Toâi quen anh aáy qua chat. Anh aáy laø moät

ngöôøi ñaøn oâng raát lòch söï. Anh aáy luoân bieát

ñoäng vieân toâi nhöõng luùc toâi buoàn vaø bieát daïy toâi

ñieàu hay leõ phaûi. Ngöôøi ñaøn oâng ñoù khieán toâi

thaáy chat laø coâng vieäc coù yù nghóa voâ cuøng.


Moät hoâm, maùy tính cuûa toâi hoûng. Theá laø

anh ñaõ göûi cho toâi moät boä vi tính môùi. Toâi

khoâng nhaän, anh baûo: “Neáu em khoâng chaùt

baèng maùy tính môùi, anh seõ khoâng noùi chuyeän

vôùi em nöõa”. Toâi ñaønh phaûi nhaän. Toâi khoâng

muoán maát moät ngöôøi baïn toát nhö anh.

Töø sau ngaøy ñoù, toâi vaø anh ñeàu chaùt nhieàu

hôn. Toâi hieåu anh hôn. Hoùa ra gia ñình anh

ñang gaëp vaán ñeà raéc roái. Vôï anh khoâng hôïp vôùi

anh, duø chò raát toát, hai ngöôøi luoân luoân maâu

thuaãn. Anh buoàn neân thöôøng leân maïng. Toâi ñaõ

coù gia ñình vaø raát haïnh phuùc. Toâi chæ leân maïng

giaûi trí cho vui, nhöng toâi coù theå laéng nghe vaø

chia seû vôùi anh nhöõng kinh nghieäm cuûa ngöôøi

phuï nöõ noùi chung. Toâi bieát laø anh cuõng caàn

ñieàu ñoù.

Chuùng toâi chaùt nhö theá khoaûng hai thaùng

thì heïn gaëp nhau. Toâi raát möøng vì gaëp ngöôøi

baïn taâm giao. Khoâng deø sau moät hoài taâm söï,

anh aáy baûo raát buoàn vaø raát muoán gaàn guõi toâi.

Vì ñaõ raát laâu anh khoâng gaàn guõi vôï! Toâi thöïc

söï baát ngôø. Toâi khoâng nghó raèng anh aáy coù yù

nghó ñoù. Toâi chæ kòp noùi lôøi xin loãi tröôùc khi voäi

vaõ rôøi khoûi choã heïn.

Maáy ngaøy sau, anh goïi ñieän thoaïi cho toâi,

noùi anh coù vieäc caàn moät ít tieàn ñeå giaûi quyeát.


276

Theá laø toâi göûi tieàn vaøo taøi khoaûn cho anh.

Khoâng deø, sau ñoù, anh khoâng lieân laïc vôùi toâi

nöõa.

Toâi hieåu raèng anh muoán buø laïi caùi maùy vi

tính ñaõ göûi cho toâi. Toâi ñaõ hy voïng raát nhieàu veà

moät tình baïn trong saùng, voâ tö, coù theå chia seû

nhöõng vui buoàn. Nhöng anh ñaõ laøm cho toâi

hieåu raèng döôøng nhö treân ñôøi naøy ngöôøi ta

khoâng cho khoâng ai caùi gì. Toâi ñaõ raát ngaây thô

khi nhaän moùn quaø cuûa anh.

Baây giôø toâi chaúng bieát laøm sao vôùi caùi maùy

tính. Moãi laàn nhìn noù loøng toâi quaën ñau. Toâi

mong raèng anh seõ khoâng laøm nhö theá vôùi ngöôøi

ñaøn baø khaùc.

Ngöôøi ta nghó raèng chaùt laø theá giôùi aûo,

nhöõng noãi ñau vaø söï thaát voïng laø coù thöïc”.

(Thanh Thanh

Baùo Ngöôøi Lao Ñoäng, ngaøy 13/11/2007)

Ñaáy, quyù vò thaáy chöa? Tình yeâu thöông

giöõa trai gaùi khoâng bao giôø trong saùng, voâ tö

ñöôïc, khi noù luoân luoân ñi tôùi ñeå ñoøi hoûi tình

nhuïc duïc phaøm phu tuïc töû, baát tònh oâ ueá, baån

thæu hoâi thoái. Ñoù laø moät loaïi tình yeâu thöông

phaøm tuïc chòu söï ñieàu haønh cuûa luaät nhaân quaû.



Thaønh thaät laø moät ñöùc haïnh taïo cho mình

nhieàu uy tín, neáu moät ngöôøi thieáu thaønh thaät laø

töï hoï noùi doái, töï ñaùnh maát loøng tin vôùi moïi

ngöôøi. Hoï nghó raèng noùi doái khoâng ai phaùt hieän

ñöôïc sao?

Treân ñôøi naøy khoâng theå noùi gaït ngöôøi

khaùc ñöôïc, che ñaäy nhö theá naøo roài ngöôøi ta

cuõng vaãn bieát. Cho neân, laøm ngöôøi phaûi thaønh

thaät laø toát nhaát. Ngöôøi noùi thaønh thaät ai cuõng

quyù troïng, coøn ngöôøi khoâng thaønh thaät ngoaøi

maët noùi gì ai cuõng ñeàu nghe nhöng hoï khoâng

tin, duø ngöôøi aáy coù noùi ñuùng söï thaät.

Ngöôøi noùi khoâng thaät ai cuõng khinh reû.

Trong kinh Phaät daïy: Ngöôøi noùi doái khoâng moät

ñieàu aùc naøo hoï khoâng laøm, vì theá chuùng ta neân

traùnh xa nhöõng ngöôøi naøy, vì hoï khoâng theå laøm

baïn vôùi chuùng ta ñöôïc. Caùc con laø tu só Phaät

giaùo neân löu yù nhöõng ñieàu naøy, phaûi luoân luoân

coá gaéng noùi lôøi thaønh thaät, phaûi luoân luoân noùi

lôøi ñuùng söï thaät, duø coù cheát caùc con cuõng khoâng

neân noùi doái. Thaø noùi söï thaät maø cheát coøn hôn

noùi khoâng thaät, ñoù laø moät ñöùc haïnh cao caû laøm

ngöôøi raát tuyeät vôøi.

--o0o--


278

Ñoaïn 29

“Quaû thaät toâi raát ngaïc nhieân khi nhaän

ra cuù ñieän thoaïi. Nghe tieáng noùi cuûa coâ ta roõ

raøng maø mình töôûng nhö mô”. Caâu naøy daïy ñaïo

ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Thieáu Ñöùc Chung Thuûy.


Moät oâng giaø tuoåi taùc 80, soáng gaàn ñaát xa

trôøi maø tình caûm gia ñình vaãn khoâng troïn veïn,

khi nghe ngöôøi ñeïp yeâu thöông mình thì ngay

ñoù maát söï saùng suoát, chæ coøn chaïy theo tieáng

goïi cuûa tình yeâu laõng maïn. Ngay khi khôûi taâm

ñoù laø loãi ñaïo laøm ngöôøi, laøm choàng. Khoâng

chung thuûy vôùi vôï con ñoù laø moät taø taâm, ñöôïc

xem nhö ngoaïi tình. Loøng yeâu thöông aáy raïo

röïc töôûng nhö mình soáng trong mô.

Tình yeâu thöông trai gaùi raát haáp daãn, neáu

coù ai gôïi leân laø noù soáng laïi lieàn, soáng laïi nhö

tuoåi coøn trai treû. Nhö chuùng toâi ñaõ noùi, tình yeâu

trai gaùi laø moät loä trình nhaân quaû môû ñöôøng cho

söï taùi sinh luaân hoài cuûa kieáp laøm chuùng sinh

maõi maõi. Cho neân, ngöôøi hieåu bieát thì raát sôï

tình yeâu thöông trai gaùi, khi trong taâm vöøa


chôùm khôûi nieäm thì haõy boùp cheát nieäm aáy ngay

lieàn ñeå luoân luoân giöõ tình yeâu thöông trong

saïch, thanh cao vaø voâ tö. Coù giöõ ñöôïc tình yeâu

thöông nhö vaäy môùi thaáy tình yeâu thöông aáy

cao thöôïng. Tình yeâu thöông cao thöôïng trong

saùng nhö tình yeâu thöông Toå quoác, queâ höông.

Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi tu hoïc ñaïo ñöùc

nhaân baûn - nhaân quaû theo Phaät giaùo thì luùc naøo

cuõng soáng trong ñöùc hieáu sinh. Ñöùc hieáu sinh laø

moät tình yeâu thöông trong saùng vaø thanh tònh

voâ tö, hoàn nhieân trong saïch, khoâng chaïy theo

duïc laïc, khoâng ñaém nhieãm danh lôïi, chæ thuaàn

laø moät thöù moät tình yeâu thöông söï soáng cuûa

muoân loaøi treân haønh tinh naøy, trong ñoù coù yeâu

thöông mình.

Neáu chuùng ta khoâng hoïc ñaïo ñöùc hieáu sinh

chung thuûy thì laøm sao chuùng ta hieåu ñöôïc tình

yeâu thöông trai gaùi laø con ñöôøng sinh töû luaân

hoài, nhôø coù hoïc chuùng ta môùi bieát loä trình ñoù laø

loä trình ñaày ñau khoå; nhôø coù hoïc chuùng ta môùi

bieát ñeå vöôït qua. Vöôït qua ñeå laøm chuû cuoäc

soáng; vöôït qua ñeå chaám döùt taùi sinh luaân hoài;

vöôït qua ñeå laøm chuû quy luaät nhaân quaû; vöôït

qua ñeå traùnh söï chi phoái vaø sai söû cuûa aùi duïc

maø nhaân quaû ñang söû duïng noù ñeå ñieàu khieån

vaïn vaät vuõ truï. Vöôït qua coù nghóa laø khoâng bò

chìm ñaém trong tình yeâu thöông duïc laïc cuûa aùi

duïc. Tình yeâu thöông aáy laø tình yeâu thöông


280

thöôøng mang tính ích kyû nhoû moïn, heïp hoøi,

chieám höõu, gian xaûo löôøng gaït vaø mang ñeán bao

nhieâu noãi khoå ñau cho mình, cho ngöôøi khaùc.

Khi ñaõ hieåu tình yeâu thöông aáy mang ñeán

cho con ngöôøi nhieàu ñau khoå nhö vaäy thì chuùng

ta caàn phaûi coá gaéng khaéc phuïc ñeå dieät tröø tình

yeâu thöông aáy trong taâm mình. Nhaát laø chuùng

ta caàn phaûi tìm ra moät phöông phaùp ñeå chuyeån

ñoåi tình yeâu nhoû heïp ñoù trôû thaønh tình yeâu

thöông cao thöôïng, voâ tö vaø to lôùn nhö tình yeâu

queâ höông, tình yeâu Toå quoác, tình yeâu nhaân

loaïi, tình yeâu taát caû chuùng sinh trong muoân loaøi

vaïn vaät. Vaø con ngöôøi raát caàn phaûi phaùt trieån

tình yeâu thöông aáy roäng lôùn ñeán taän cuøng, cuõng

nhö tình thöông yeâu moâi tröôøng soáng treân

haønh tinh naøy vaäy.

Neáu khoâng chòu khoù hoïc taäp ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû thì chuùng ta khoâng theå naøo

hieåu bieát tình yeâu thöông saâu xa, roäng lôùn, voâ

tö, hoàn nhieân trong saùng, v.v.. nhö vaäy.

Con ngöôøi ai ai cuõng coù tình yeâu thöông,

nhöng tình yeâu thöông ñoù coøn haïn heïp trong

phaïm vi caù nhaân ích kyû, vaø chæ luaån quaån trong

tình thöông yeâu nhaát höôùng coá chaáp heïp hoøi,

thöôøng mang laïi cho chuùng ta nhöõng söï khoå

ñau hôn laø nhöõng söï bình an, yeâu vui vaø haïnh

phuùc.


Khi muoán yeâu thöông trong tình yeâu trai

gaùi thì quyù vò haõy ñeà cao caûnh giaùc, noù khoâng

phaûi laø con ñöôøng an vui, haïnh phuùc chaân thaät

ñaâu! Noù chæ laø moät hình boùng ñeïp nhö gioït

söông mai trong buoåi sôùm, noù laø loä trình cho

nhöõng chuoãi ngaøy ñau khoå cuûa kieáp laøm ngöôøi.


Ñaïo ñöùc gia ñình khoâng chaáp nhaän nhöõng

ngöôøi khoâng chung thuûy, cho neân ñoái vôùi gia

ñình, choàng hay vôï soáng vôùi nhau phaûi chung

tình vaø chung thuûy.

Ñoù laø traùch nhieäm, boån phaän khoâng theå

thieáu vaø soáng khaùc hôn nöõa ñöôïc. Ñaïo ñöùc gia

ñình goàm nhieàu ñöùc haïnh ñeå ñoái xöû vôùi nhau

maø khoâng loãi ñaïo, nhöng ñöùc chung tình chung

thuûy maø khoâng giöõ gìn ñöôïc thì taát caû ñöùc khaùc

ñeàu khoâng coù nghóa lyù gì caû.

Vôï choàng hai ngöôøi soáng vôùi nhau thì phaûi

giöõ gìn ñöùc chung tình vaø chung thuûy cho troïn

veïn, thì nhö vaäy môùi goïi laø ñaïo ñöùc gia ñình.

Cho neân, chung tình chung thuûy laø ñaïo ñöùc ñaàu

tieân cuûa gia ñình, neáu gia ñình maø thieáu hai

ñöùc naøy thì gia ñình maát heát yù nghóa. Caùc con

coù gia ñình thì haõy ghi nhôù lôøi daïy naøy, ñöøng

queân caùc con aï!

--o0o--


282

Ñoaïn 30

“Toâi vaø naøng cuõng nhö haït gaïo treân

saøng, sau cuoäc chieán tranh tröôøng kyø, hoài coøn

nhoû ñaõ yeâu nhau, qua ñoâi maét ñaõ hieåu loøng

nhau, nay tuoåi ñaõ giaø laïi yeâu nhau nhieàu hôn”.


I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Chung Tình Khaåu Haønh.


Moái tình ñaàu cuûa trai gaùi khoù queân, maëc

duø yeâu nhau qua caùi nhìn voäi vaøng, qua nhöõng

cöû chæ thaàm laëng tuy khoâng noùi ra baèng lôøi,

nhöng hoï ñaõ hieåu nhau. Bôûi vaäy tình yeâu trai

gaùi raát ñeïp, nhöng phaûi ñöùng ôû goùc ñoä naøy,

ñöøng ñi sang qua goùc ñoä khaùc maø maát heát yù

nghóa thanh cao cuûa noù. Cuï oâng, cuï baø nay tuoåi

ñaõ gaàn 80 maø chöa queân nhau, moái tình ñaàu

thaät laø chung tình.

Trong chieán tranh cöù nghó raèng: ngöôøi yeâu

ñaõ cheát, neân oâng laáy vôï, baø laáy choàng. Tuy vaäy,

moái tình ñaàu aáy vaãn coøn choân chaët maõi trong

loøng cuûa hai ngöôøi thaät laø beàn bæ. Traûi qua

nhöõng naêm thaùng daøi ñaèng ñaüng theá maø moái

tình vaãn khoâng queân, thaät laø saét son.


Ngöôøi ñôøi cöù nghó yeâu nhau nhö vaäy laø

haïnh phuùc, nhöng quyù vò xeùt laïi cho cuøng thì coù

haïnh phuùc gì ñaâu! Chæ laø noãi nieàm thöông nhôù

maø thoâi. Nhôù thöông laø moät söï khoå ñau, coù

ñuùng nhö vaäy khoâng quyù vò? Nhôù thöông maø

khoâng gaëp nhau thì caøng khoå ñau hôn. Thænh

thoaûng nhôù laïi chæ coøn laø nhöõng kyû nieäm trong

kyù öùc; moãi laàn nhôù laïi laø moät noãi buoàn man

maùc khôûi leân taän trong taâm can cuûa mình.

Tình yeâu thöông trai gaùi vaãn laø noãi khoå

ñau cuûa con ngöôøi, nhöng phaûi bieát chuû ñoäng

ñieàu khieån noù, ñöøng ñeå noù daãn daét ñi vaøo ñöôïc

tình nhuïc duïc thì noù vaãn coøn cao ñeïp, vì ñöôøng

tình duïc khoâng hay chuùt naøo caû, baån thæu baát

tònh vaø noù daãn ngöôøi ta chieám höõu vôùi nhau, vaø

noù coøn ñöa ñeán nhieàu ngoõ ngaùch ñau khoå khoâng

löôøng tröôùc ñöôïc nöõa.

Tình yeâu thöông trai gaùi thanh cao, voâ tö

laø ôû choã trong saïch, thanh tònh, ñöøng lôïi duïng

nhau, ñöøng xaâm chieám nhau, chæ neân ñem laïi

söï bình an vaø an uûi cho nhau. Ñöôïc nhö vaäy,

tình yeâu trai gaùi khoâng khaùc gì tình yeâu queâ

höông, Toå quoác, vì tình yeâu queâ höông Toå quoác

laø ñem laïi söï ích lôïi cho daân toäc, cho nöôùc non.

Tình yeâu thöông nhö vaäy laø nguoàn an uûi cho

moïi ngöôøi, vaø nhaát laø cho nhöõng ngöôøi baát

haïnh trong xaõ hoäi. Yeâu thöông khoâng theå chæ laø

lôøi noùi suoâng, lôøi noùi suoâng laø chaúng yeâu thöông


284

gì caû. Yeâu thöông phaûi bieán ra haønh ñoäng môùi

thaät söï laø yeâu thöông.

Ñaây, chuùng ta haõy ñoïc “CHIEÁC HOÄP YEÂU

THÖÔNG” maø suy ngaãm tình yeâu thöông trong

saïch vaø hoàn nhieân, voâ tö, chöù khoâng phaûi thöù

tình yeâu lôïi duïng nhau:

“Gia ñình Linna raát ngheøo. Meï Linna maát

sôùm vaø ba cuûa coâ beù ôû vaäy, caûnh gaø troáng nuoâi

con. Cuoäc soáng hai cha con raát khoù khaên neân

moïi thöù phaûi taèn tieän laém môùi coù ñuû tieàn cho coâ

beù ñeán tröôøng. Beù Linna ñaõ sôùm yù thöùc ñöôïc söï

vaát vaû cuûa ba neân coâ raát ngoan vaø bieát tieát kieäm

moïi thöù trong sinh hoaït.

Môùi saùu tuoåi, nhöng Linna phaûi laøm gì ñeå

coù moùn quaø sinh nhaät taëng ba maø khoâng toán

keùm. Vaø ñoù laø lyù do ba cuûa ñöùa beù ñaõ maéng con

gaùi mình vì laõng phí. Tieàn baïc eo heïp, cho neân

ngöôøi cha noåi giaän khi coâ beù caét nhöõng taám

giaáy bao taäp laøm töøng maûnh nhoû chæ ñeå trang

trí moät chieác hoäp giaáy. Hoâm sau, coâ beù mang

chieác hoäp ñeán beân ba vaø noùi: “Con taëng ba,

chuùc ba sinh nhaät vui!”.

Ba cuûa Linna vì côn giaän döõ cuûa mình

hoâm tröôùc, nhöng roài laïi ngaïc nhieân khi oâng

môû hoäp ra chaúng thaáy gì. OÂng maéng con gaùi.

Coâ beù ngöôùc nhìn cha, nöôùc maét röng röng: “Ba

ôi! Ñoù ñaâu phaûi laø chieác hoäp khoâng. Con ñaõ


thoåi ñaày nhöõng nuï hoân trong ñoù ñeå taëng ba!”.

Ngöôøi cha giaät mình, oâm coâ con gaùi nhoû vaøo

loøng, hai haøng nöôùc maét chaûy daøi treân maù vaø

oâng xin loãi con.

Ít laâu sau, Linna qua ñôøi trong moät tai

naïn. Gaàn chuïc naêm maø ngöôøi cha vaãn giöõ khö

khö chieác hoäp beân caïnh. Moãi khi khoâng vui,

oâng môû chieác hoäp ra vaø töôûng töôïng nhöõng nuï

hoân cuûa con gaùi beù boûng ñang bay leân maù cuûa

oâng, raát aám aùp”.

Treân ñôøi naøy coù taøi saûn naøo quyù giaù hôn

nhöõng chieác hoäp chöùa ñaày tình yeâu thöông nhö

theá!

(AÂn Nam - theo Valuable Box)

Tình yeâu thöông nhö chaùu beù Linna laø

moät thöù tình yeâu thöông trong saïch, thanh cao

vaø voâ tö. Soáng treân ñôøi naøy chuùng ta haõy giöõ

gìn tình yeâu thöông trong saïch aáy, duø trai hay

gaùi coù yeâu thöông nhau thì ñöøng böôùc vaøo tình

nhuïc duïc vì noù seõ laøm maát giaù trò thanh cao, voâ

tö trong saïch cuûa tình yeâu thöông. Vì tình nhuïc

duïc oâ tröôïc baån thæu laø moät loaïi tình caûm thaáp

heøn, lôïi duïng, xaâm chieám gaây ra nhieàu khoå ñau.

Tình traïng hieän giôø ngöôøi meï gieát con

trong tröùng nöôùc, ñoù laø con ngöôøi maát heát tình

yeâu thöông cuûa ngöôøi meï, chæ coøn bieát tìm caùch

thoûa maõn tình nhuïc duïc. Vì tình nhuïc duïc maø


286

hoï baøy ra nhieàu caùch ngaên ngöøa hoaëc phaù thai

baèng bao cao su, baèng thuoác thang hoaëc baèng

caùch coät, ñoát, v.v.. Vaø cuoái cuøng thì baèng caùch

phaãu thuaät, naïo, moùc boû thai nhi moät caùch aùc

ñoäc. Laøm meï sao nôõ taâm gieát con mình nhö

vaäy. Phaûi khoâng quyù vò?

Vaäy maø coøn coù nhöõng ngöôøi meï ñaùnh con

cho ñeán cheát. Thaät laø loaøi aùc quyû, chöù con ngöôøi

ai maø nhaãn taâm ñaùnh con ñeán cheát ñöôïc nhö

vaäy, loaøi thuù coøn khoâng nôõ aên thòt con.

Ñaây laø moät tin töùc ñaõ ñaêng treân baùo Tuoåi

Treû, thöù naêm 27/12/2007, “BEÙ TRAI 5 TUOÅI BÒ

MEÏ RUOÄT ÑAÙNH ÑAÕ TÖÛ VONG”:

“Sau 5 nga øy hoân meâ, phaûi phaãu thuaät caáp

cöùu, thôû maùy vaø chaêm soùc ñaëc bieät taïi khoa hoài

söùc ngoaïi thaàn kinh Beänh vieän Chôï Raãy.

Khoaûng 12h20 ngaøy 26/12, beù Phaïm Huy

Hoaøng 5 tuoåi (xaõ Bình Höng, huyeän Bình

Chaùnh, TP HCM) ñaõ truùt hôi thôû cuoái cuøng taïi

beänh vieän.

Nhö Tuoåi Treû ñaõ thoâng tin, khoaûng 21h

ngaøy 21/12, beù Hoaøng ñöôïc nhöõng ngöôøi haøng

xoùm toát buïng ñöa ñeán Beänh vieän Chôï Raãy caáp

cöùu trong tình traïng coù nhieàu veát baàm tím treân

maët, ñaàu, ñaõ hoân meâ vì meï ruoät ñaùnh ñaäp taøn

nhaãn. Keát quaû chuïp CT scan soï naõo cho thaáy

Hoaøng bò chaán thöông soï naõo, coù maùu tuï döôùi


maøng cöùng baùn caàu beân traùi vôùi bieåu hieän phuø

naõo meâ saâu.

Taïi cô quan ñieàu tra, Phaïm Thò Mai, meï

cuûa beù Hoaøng, luùc 13h ngaøy 21/12, vì töùc

chuyeän beù Hoaøng khoâng nghe lôøi mình neân ñaõ

duøng vaù muùc canh, noài gang, bình ga mini,

bình xòt muoãi... ñaäp tôùi taáp vaøo ñaàu, löng

Hoaøng ñeå “daïy doã”. Ñeán 20h cuøng ngaøy, thaáy beù

Hoaøng oùi möûa meâ man, Mai nhôø ngöôøi ñöa beù

ñi cöùu caáp...”.

L.TH.H.

Ngöôøi meï sao nôõ nhaãn taâm ñaùnh con ñeán

cheát nhö vaäy. Ngaøy xöa, oâng baø daïy con chaùu

neáu ñaùnh con thì ñaùnh moâng chuùng, chöù khoâng

ñöôïc ñaùnh baát kyø nôi ñaâu heát, khi ñaùnh phaûi

baét chuùng naèm xuoáng, ñaùnh moät, hai roi maây

maø thoâi, chöù khoâng ñöôïc ñaùnh baèng caây, gaäy,

goäc, v.v.. Coøn baây giôø ngöôøi ta ñaùnh treû con gheâ

quaù. Loøng yeâu thöông cuûa ngöôøi meï, cuûa con

ngöôøi ôû ñaâu, hoï ñaõ ñaùnh maát roài. Nhöõng treû

con thô ngaây voâ toäi, theá sao ai nôõ nhaãn taâm

ñaùnh ñaäp cô theå ra noâng noãi naøy. Thaät laø xoùt

xa thöông caûm voâ cuøng.


Laø con ngöôøi thì loøng thöông yeâu laø ñaïo

ñöùc nhaân baûn thöù nhaát cuûa loaøi ngöôøi, neáu con

ngöôøi khoâng coù loøng yeâu thöông laø loaøi aùc quyû


288

chöù khoâng phaûi laø con thuù vaät, vì con thuù vaät

cuõng coøn bieát thöông yeâu, cuõng bieát che chôû

ñuøm boïc laãn nhau. “Thoá töû hoà bi”, hoaëc: “Moät

con ngöïa ñau caû taøu khoâng aên coû”. Chuùng ta laø

con ngöôøi phaûi taäp reøn luyeän ñöùc hieáu sinh, chæ

coù ñöùc hieáu sinh môùi ñem laïi söï bình an cho

mình, cho ngöôøi vaø cho taát caû loaøi vaät; chæ coù

ñöùc hieáu sinh môùi ñem laïi cho baûn thaân, gia

ñình vaø xaõ hoäi söï an vui. Cho neân, ñöùc hieáu

sinh laø ñeä nhaát phaùp ban vui, cöùu khoå, phoø

nguy, v.v.. laø moät vò thaàn hoä meänh cho moïi

ngöôøi, moïi nhaø. Vì vaäy caùc con neân nhôù lôøi daïy

naøy: “Treân ñôøi naøy khoâng coù gì quyù hôn loøng

yeâu thöông mình, yeâu thöông moïi ngöôøi vaø yeâu

thöông taát caû chuùng sinh”.

--o0o--

Ñoaïn 31

“Thaät laø haïnh phuùc! Vì haïnh phuùc ñoù

maø coù ñeâm khoâng nguû ñöôïc, ñaønh goïi ñieän

thoaïi vaø xin pheùp naøng qua khoâng gian gôûi ñeán

maùi toùc baïch kim cuûa naøng moät nuï hoân ñaày

nhöõng gioït nöôùc maét vui. Naøng noùi em nhaän

ngay! Nhaän ngay! Nhaän ngay... vôùi tieáng cöôøi

trong treûo laïc quan ñaõ laøm cho toâi queân maát ñi


tuoåi gaàn 80 maø coù theâm nieàm vui cuoäc soáng”.


I- ÑAÙP AÙN

Thieáu Ñöùc Chung Thuûy Khaåu Haønh.


ÔÛ ñaây noùi veà ñaïo ñöùc, cho neân ñoaïn vaên

treân ñaây xaùc ñònh oâng cuï, baø cuï naøy thieáu ñöùc

thuûy chung, töùc laø ngoaïi tình.

Ñöùc chung thuûy khoâng cho pheùp moät ngöôøi

coù choàng, coù vôï maø coøn chia seû tình yeâu thöông

aáy cho ngöôøi khaùc, huoáng laø oâng cuï kia noùi

trong ñieän thoaïi göûi nuï hoân, baø cuï lieàn nhaän

ngay vôùi moät noãi vui möøng, nhöõng haønh ñoäng

aáy thaät laø loãi ñaïo gia ñình. Nhö vaäy trong lôøi

noùi haân hoan, trong haønh ñoäng vui möøng nhö

moät chaøng trai môùi lôùn, nhö coâ thieáu nöõ tuoåi

môùi 16 xuaân xanh thì thaät laø khoâng coøn choã

naøo pheâ bình cuï oâng, cuï baø naøy. Bieát raèng moái

tình naøy quaù keo sôn gaén boù, nhöng tình caûm

nhö vaäy laø loãi ñaïo. Vaäy maø duyeân hoân nhaân

khoâng coù ñeå roài cuï oâng coù vôï, cuï baø coù choàng,

thaät laø ñau khoå bieát chöøng naøo. Phaûi khoâng quyù

vò?

Thaø ñöøng laäp gia ñình, maø ñaõ laäp gia ñình

thì ñöøng loãi ñaïo, khi ñaõ laäp gia ñình thì phaûi

giöõ gìn troïn veïn môùi goïi laø tình choàng nghóa


290

vôï, coøn tình caûm ñoái xöû vôùi nhau nhö vaäy thì

laøm sao tình choàng nghóa vôï cho troïn ñaày. Neáu

cuï baø, cuï oâng kia maø bieát ñöôïc thì khoâng khoûi

buoàn loøng, khoâng khoûi nghó raèng choàng hay vôï

mình khoâng coøn thuûy chung nöõa. Nghó nhö vaäy

noãi ñau aáy seõ maõi maõi trong loøng cho ñeán ngaøy

cheát cuõng khoâng tan.

“Noãi rieâng, rieâng nhöõng baøng hoaøng

Daàu choâng traéng dóa, leä traøn thaám khaên”

Ñeå chöùng minh cho moät moái tình chung

tình vaø thuûy chung, môøi quyù vò ñoïc caâu chuyeän

“VÍ TIEÀN”:

“Vaøo moät ngaøy laïnh giaù, ñang treân ñöôøng

veà nhaø, boãng toâi phaùt hieän moät chieác ví ai ñoù

ñaùnh rôi. Toâi nhaët leân vaø môû ra xem. Trong ñoù

chæ coù 3 ñoâla vaø moät böùc thö ñaõ bò nhaên nhuùm,

döôøng nhö noù ñaõ ñöôïc ñeå trong ví raát laâu roài,

phong bì ñaõ raùch nhöng toâi coù theå ñoïc ñöôïc ñòa

chæ cuûa ngöôøi göûi. Toâi môû thö ra, hy voïng tìm

ñöôïc moät vaøi manh moái. Böùc thö ñöôïc vieát naêm

1924, chöõ vieát trong thö laø chöõ con gaùi, ôû goùc

phaûi laù thö maøu xanh nhaït naøy coù moät boâng

hoa nhoû. Ñaây laø moät “böùc thö tuyeät tình” vieát

cho Maiker. Ngöôøi vieát noùi, vì meï coâ aáy ngaên

caám neân coâ aáy khoâng theå gaëp laïi Maiker. Coâ aáy

vieát, cho duø theá naøo coâ aáy vaãn seõ yeâu anh aáy,

cuoái thö kyù teân Hana.


Ñaây laø böùc thö tình caûm vaø buoàn, nhöng

ngoaøi caùi teân Maiker ra toâi khoâng theå xaùc ñònh

chuû nhaân cuûa chieác ví laø ai. Toâi hoûi ñaøi thoâng

tin, mong raèng nhaân vieân ôû ñoù coù theå tra ñöôïc

soá ñieän thoaïi cuûa Hana qua ñòa chæ treân thö.

Nhaân vieân ôû ñoù kieán nghò vôùi ngöôøi phuï traùch

cuûa coâ aáy, moät luùc sau, ngöôøi ñoù noùi: “OÀ, chuùng

toâi coù soá ñieän thoaïi cuûa ñòa chæ ñoù, nhöng toâi

khoâng theå cho baïn”.

Coâ aáy nhaõ nhaën noùi vôùi toâi, coâ aáy seõ goïi

ñieän thoaïi ñeán tröôùc ñeå xin pheùp: “Neáu baø aáy

khoâng ñoàng yù thì toâi seõ lieân heä sau”.

Möôøi phuùt sau, ngöôøi phuï traùch quay laïi

noùi vôùi toâi: “Coù moät phuï nöõ muoán noùi chuyeän

vôùi baïn”. Toâi hoûi ngöôøi phuï nöõ ôû ñaàu daây beân

kia, phaûi chaêng coâ aáy quen moät ngöôøi teân laø

Hana. Coâ aáy ngaïc nhieân noùi: “OÀ! Chuùng toâi ñaõ

mua laïi caên nhaø naøy, con gaùi cuûa gia ñình hoï

teân laø Hana, nhöng chuyeän naøy caùch ñaây 30

naêm roài!”.

“Chò bieát nhaø ñoù baây giôø ôû ñaâu khoâng?”.

Toâi hoûi.

“Toâi nhôù vaøi naêm tröôùc Hana ñöa meï coâ

aáy tôùi moät vieän döôõng laõo”, coâ aáy noùi: “Neáu nhö

coâ lieân heä vôùi baø aáy, coù theå coâ seõ bieát Hana ôû

ñaâu”. Coâ aáy cho toâi bieát teân cuûa vieän döôõng laõo.

Toâi goïi ñieän thoaïi tôùi ñoù, moät ngöôøi phuï nöõ noùi


292

vôùi toâi baø aáy ñaõ qua ñôøi maáy naêm tröôùc roài,

nhöng hoï ñaõ cho toâi soá ñieän thoaïi Hana. Toâi

caûm ôn vaø tieáp tuïc nhaán ñieän thoaïi goïi cho

Hana. Hana giaûi thích baáy giôø baø aáy cuõng ñang

ôû trong vieän döôõng laõo. Toâi nghó mình thaät laø

ngôù ngaån, vì sao phaûi phí söùc ñi tìm moät chuû

nhaân cuûa chieác ví chæ coù 3 ñoâla vaø moät böùc thö

ñaõ ñöôïc vieát gaàn 60 naêm roài?

Tuy vaäy, toâi vaãn laùi xe ñeán vieän döôõng laõo,

luùc ñoù laø 10 giôø toái roài. Coâ y taù vaø ngöôøi baûo veä

tröïc ñeâm ñang ñôïi toâi ôû cöûa. Chuùng toâi leân taàng

3 cuûa toøa nhaø. Trong phoøng khaùch, coâ y taù giôùi

thieäu toâi vôùi Hana. Ñoù laø moät baø laõo hieàn haäu,

neùt maët töôi tænh. Tuy maùi toùc ñaõ baïc heát,

nhöng baø raát nhanh nheïn vaø minh maãn. Toâi keå

vôùi baø aáy veà chuyeän chieác ví vaø cho baø xem thö.

Baø nhìn goùc beân phaûi laù thö vaø thôû daøi, roài noùi:

“Coâ baïn treû, böùc thö naøy laø moái lieân heä cuoái

cuøng cuûa toâi vaø Maiker”. Sau ñoù, baø aáy nhìn ñi

choã khaùc nhö ñeå traán tónh laïi vaø dòu daøng noùi:

“Toâi raát yeâu anh aáy, nhöng khi ñoù toâi chæ coù 16

tuoåi, meï toâi thaáy toâi coøn quaù nhoû. OÀ, anh aáy raát

laø tuaán tuù, troâng gioáng dieãn vieân Vanally”.

“Vaâng”, baø tieáp tuïc noùi: “Maiker laø moät

ngöôøi raát toát, neáu nhö coâ tìm ñöôïc anh aáy, haõy

noùi vôùi anh aáy toâi luoân luoân nghó veà anh aáy

vaø...”. Baø ngöøng laïi moät laùt, caén chaët moâi, nöôùc

maét baét ñaàu rôi xuoáng. “Toâi vaãn chöa keát hoân,


toâi nghó khoâng coù ai baèng Maiker!”. Toâi caùm ôn

Hana vaø töø bieät baø aáy, toâi ñi thang maùy xuoáng

taàng moät. Khi toâi ra ñeán coång, ngöôøi baûo veä

hoûi: “Baø giaø aáy coù giuùp chò ñöôïc gì khoâng?”. Toâi

noùi raèng baø aáy ñaõ cho toâi moät vaøi manh moái:

“Ít nhaát toâi cuõng bieát ñöôïc moät chuùt veà hoï,

nhöng taïm thôøi toâi seõ gaùc laïi chuyeän naøy, vì toâi

ñaõ maát ñuùng moät ngaøy ñeå hoûi ra chuû nhaân cuûa

chieác ví naøy”. Toâi ñöa chieác ví ñoù ra. Ñoù laø

chieác ví da maøu ñoû vaø coù ñai maøu naâu giaûn dò,

khoâng coù hoa vaên. Khi ngöôøi baûo veä nhìn thaáy

noù, oâng ta noùi: “OÀ, ñôïi moät chuùt! Ñoù laø ví cuûa

oâng Golds. Baát keå noù ôû nôi ñaâu, chæ caàn nhìn

thaáy caùi maøu ñoû töôi ñoù laø toâi coù theå nhaän ra

ngay. OÂng aáy luoân ñaùnh rôi noù, toâi ñaõ töøng ba

laàn phaùt hieän ra noù ôû trong phoøng”.

“OÂng Golds laø ai”, toâi hoûi, tay baét ñaàu run

run.

“OÂng aáy laø moät oâng giaø ôû taàng 8, nhaát

ñònh ñoù laø ví cuûa oâng Maiker Golds, chaéc oâng

aáy laøm rôi khi ñi daïo”. Toâi caûm ôn ngöôøi baûo

veä, roài chaïy nhanh leân phoøng laøm vieäc cuûa y só,

keå vôùi coâ ta nhöõng lôøi cuûa ngöôøi baûo veä. Chuùng

toâi ñi thang maùy leân taàng 8, toâi thaàm caàu

nguyeän Golds chöa ñi nguû. Leân ñeán nôi, coâ y só

noùi: “Toâi nghó oâng aáy ñang ôû trong phoøng khaùc.

OÂng aáy thích ñoïc saùch vaøo buoåi toái. Ñoù laø moät

oâng giaø ñaùng yeâu”.


294

Chuùng toâi böôùc vaøo trong caên phoøng duy

chæ coù moät boùng ñeøn, oâng ñang xem saùch. Coâ y

só böôùc ñeán vaø hoûi oâng aáy coù bò maát ví tieàn

khoâng? Golds ngaïc nhieân ngaång ñaàu leân, sôø tay

vaøo tuùi sau: “OÀ, khoâng thaáy noù!”.

“Chò naøy nhaët ñöôïc moät chieác ví. Chuùng

toâi nghó noù coù theå laø cuûa oâng”.

Toâi ñöa chieác ví cho Golds. Khi nhìn thaáy

noù, oâng aáy thôû phaøo nheï nhoõm, cöôøi vaø noùi:

“Vaâng, chính laø noù! Chaéc laø chieàu nay noù ñaõ rôi

ra khoûi tuùi toâi, toâi phaûi caùm ôn coâ”.

“Khoâng coù gì”, toâi noùi: “Toâi caàn phaûi noùi

vôùi oâng moät chuyeän, vì muoán tìm chuû nhaân cuûa

chieác ví maø toâi ñaõ xem noäi dung laù thö”. Neùt

maët töôi cöôøi cuûa oâng ñoät nhieân bieán saéc ñi:

“Coâ ñaõ xem böùc thö ñoù roài sao?”.

“Toâi khoâng nhöõng ñaõ xem thö ñoù, maø coøn

bieát Hana ôû ñaâu”.

Saéc maët oâng taùi nhôït: “Hana? Coâ bieát baø

aáy ôû ñaâu? Baø aáy coøn khoûe khoâng? Baø aáy vaãn

coøn ñeïp phaûi khoâng? Xin haõy noùi cho toâi”, oâng

ta caàu khaån noùi.

“Baø aáy raát... nhö laø laàn ñaàu tieân oâng gaëp

baø aáy”, toâi dòu daøng noùi.

OÂng giaø laïi cöôøi, hoûi: “Coâ coù theå cho toâi

bieát baø aáy ôû ñaâu khoâng? Ngaøy mai toâi seõ goïi


ñieän cho baø aáy”. OÂng aáy naém tay toâi, tieáp tuïc

noùi: “Coâ bieát khoâng, toâi yeâu baø aáy ñeán nhöôøng

naøo, thaäm chí khi nhaän ñöôïc böùc thö naøy, cuoäc

soáng cuûa toâi döôøng nhö ñaõ keát thuùc. Toâi vaãn

chöa keát hoân, vì toâi troïn ñôøi yeâu coâ aáy!”

“Maiker”, toâi noùi, “Haõy ñi vôùi toâi”. Chuùng

toâi ñi thang maùy xuoáng laàu 3. Haønh lang raát

toái, chæ coù 2 ngoïn ñeøn ñeâm nhoû chieáu xuoáng

chuùng toâi ñeán phoøng khaùch. Hana ñang ngoài

moät mình xem tivi ôû ñoù.

Coâ y só ñeán tröôùc baø ta. Maiker vaø toâi ñôïi

ôû cöûa, coâ y só chæ vaøo Maiker noùi nhoû: “Hana,

baø nhaän ra ngöôøi ñaøn oâng naøy khoâng?”. Baø aáy

boû kính xuoáng, nhìn oâng laõo moät hoài roài im

laëng khoâng noùi.

Maiker nheï nhaøng gheù saùt vaøo tai baø noùi:

“Hana, toâi laø Maiker, baø coøn nhôù toâi khoâng?”.

Baø aáy giaät mình: “Maiker! Toâi khoâng daùm tin!

Maiker! Laø oâng ö! Maiker cuûa toâi!”. OÂng

Maiker töø töø böôùc ñeán, hoï oâm chaët laáy nhau, coâ

y só vaø toâi khoâng ai baûo ai, chuùng toâi ñeàu rôi

nöôùc maét. Chuùng toâi laëng leõ böôùc ra khoûi

phoøng.

“Chò thaáy khoâng”, toâi noùi, “OÂi! Söï sa ép ñaët

cuûa nhaân quaû! Neáu nhö ngöôøi muoán nhö theá

thì söï vieäc nhaát ñònh seõ nhö theá”.


296

Khoaûng 3 tuaàn sau, ôû phoøng laøm vieäc, toâi

nhaän ñöôïc ñieän thoaïi töø vieän döôõng laõo goïi

ñeán: “Coâ coù roãi vaøo chuû nhaät ñeå tham döï hoân leã

cu ûa chuùng toâi khoâng?”.

Hoân leã ñöôïc toå chöùc raát naùo nhieät. Taát caû

moïi ngöôøi ôû vieän döôõng laõo ñeàu trang ñieåm ñeïp

ñeõ vaø chuùc möøng cho hoï. Hana maëc chieác vaùy

maøu traéng ngaø troâng raát ñeïp. Maiker maëc boä

Comleâ maøu xanh nhaït ñöùng raát oai nghieâm. Hoï

yeâu caàu toâi laøm phuø daâu. Vieän döôõng laõo daønh

cho hoï moät phoøng ñoâi, coâ daâu 76 tuoåi vaø chuù reå

79 tuoåi.

Hai ngöôøi gioáng nhö thôøi möôøi taùm ñoâi

möôi. Moät tình yeâu ñaõ ñöôïc giöõ gìn trong suoát

60 naêm, cuoái cuøng cuõng coù moät keát quaû hoaøn

myõ”.

Moái tình yeâu nhö vaäy môùi goïi laø tình yeâu

thöông chung tình, chung thuûy, treân ñôøi naøy

hieám laém. Coù ñuùng nhö vaäy khoâng quyù vò? Coøn

nhö oâng cuï, baø cuï trong baøi baùo ôû baøi hoïc naøy

thì khoâng theå naøo cho raèng hoï chung tình,

chung thuûy, maø ñoù chæ ñöôïc xem laø moät söï

ngoaïi tình. Neân khoâng theå goïi ñoù laø hai quaû

tim vaøng.


Ñaïo ñöùc gia ñình laø moät neàn ñaïo ñöùc nhaân

baûn thieâng lieâng cuûa con ngöôøi, maø traùch


nhieäm vaø boån phaän con ngöôøi caàn phaûi hieåu

bieát roõ raøng. Bôûi gia ñình laø moät nôi goùi goïn

tình yeâu thöông chaân thaät cuûa nhöõng thaønh

vieân trong gia ñình ñoù, cho neân söï ñoái xöû vôùi

nhau phaûi chaân thaønh, khoâng nhöõng loøng chaân

thaønh maø coøn phaûi coù söï kính troïng vaø toân quyù

laãn nhau nöõa. Töø nhöõng haønh ñoäng ñeán lôøi noùi

phaûi nheï nhaøng eâm dòu, oân toàn nhaõ nhaën,

nghieâm chænh chöù khoâng ñöôïc noùi nhöõng lôøi

boâng ñuøa, suoàng saõ, ñuøa côït giôõn hôùt. Neáu lôøi

noùi hay haønh ñoäng khoâng nghieâm trang thì seõ

lôøn maët vaø sau naøy seõ maát söï toân troïng vaø cung

kính nhau. Cho neân, ngöôøi naøo ñaõ coù gia ñình

hay muoán laäp gia ñình thì neân thoâng suoát ñaïo

ñöùc gia ñình laø moät phöông phaùp ñoái xöû nhau,

ñeå ñem laïi söï bình an, yeân vui; ñeå ñem laïi cho

cuoäc soáng gia ñình ngaøy caøng eâm aám vaø haïnh

phuùc; ñeå ñem laïi beân nhau maõi maõi vôùi nhöõng

ñöùc haïnh chung tình vaø chung thuûy, ñeán khi

ñaàu baïc raêng long maø tình yeâu thöông aáy

khoâng phai nhoøa, luoân luoân luùc naøo cuõng gaén boù

beân nhau. Ñaáy môùi goïi laø ñaïo ñöùc gia ñình.

Ñieàu caàn thieát vaø quan troïng trong cuoäc

soáng gia ñình laø phaûi bieát cung kính vaø toân

troïng laãn nhau, neáu thieáu ñieàu naøy gia ñình seõ

khoù an vui vaø haïnh phuùc. Caùc con coù nhôù

khoâng?


298


Baøi hoïc thöù naêm:

Rèn Nhân Cách:


NÂNG BÁT NGANG MI

Thôøi Ñoâng Haùn, coù moät thanh nieân teân

laø Löông Hoàng. Luùc coøn nhoû boá oâng maát sôùm,

gia caûnh voâ cuøng ngheøo khoù, nhöng chí höôùng

ham hoïc hoûi cuûa oâng khoâng thay ñoåi. OÂng vöøa

phaûi chaên lôïn thueâ vöøa giaønh thôøi gian hoïc taäp.

Löông Hoàng laøm vieäc raát caån thaän, laïi suoát

ngaøy caàn maãn hoïc taäp. Hôn nöõa, oâng laø moät

ngöôøi trung haäu, neân ñaõ ñöôïc söï tin yeâu khaâm

phuïc cuûa moïi ngöôøi trong thoân. Coù raát nhieàu


300

ngöôøi ñeán nhaø ñònh laøm moái cho Löông Hoàng.

Ngöôøi thì baûo coâ gaùi nhaø Ñoâng xinh ñeïp, ngöôøi

thì baûo coâ gaùi nhaø Taây giaøu coù. Nhöng trong

loøng Löông Hoàng muoán tìm moät ngöôøi con gaùi

coù tri thöùc, coù leã nghóa. Trong loøng cuûa naøng

khoâng ham vinh hoa phuù quyù, chæ caàn coù phaåm

haïnh cao thöôïng, caàn cuø, chòu khoù ñeå laøm vôï

mình.

Trong huyeän coù moät ngöôøi con gaùi hoï

Maïnh, töø nhoû ñaõ thoâng Kinh Thö, laø moät ngöôøi

dòu daøng, leã pheùp, laïi khoûe maïnh, naêng noå laøm

vieäc. Chæ moät ñieàu coâ thaáp beù, khuoân maët xaáu

ñen, dung nhan khoâng ñeïp. Cha meï ñaõ töøng hoûi

coâ raèng coâ muoán laáy moät ngöôøi choàng nhö theá

naøo? Coâ ñaõ noùi thaúng maø khoâng e ngaïi: “Con

khoâng caàn cao sang, khoâng tham phuù quyù, con

chæ muoán laáy ñöôïc moät ngöôøi ñöùc haïnh cao

thöôïng gioáng nhö Löông Hoàng maø thoâi”.

Caâu noùi cuûa coâ veà sau ñeán tai Löông Hoàng.

Löông Hoàng ñaõ caûm thaáy raèng ngöôøi con gaùi hoï

Maïnh kia coù theå taâm ñaàu yù hôïp vôùi mình.

Chaøng ñaõ chaúng heà ñeå yù ñeán dung nhan xaáu xí

cuûa coâ, vui veû môøi ngöôøi laøm moái ñeán caàu hoân.

Coâ gaùi nghe noùi Löông Hoàng ñeán caàu hoân, nieàm

vui loä ra maët. Coâ voäi ñi saém nöõ trang, may aùo

luïa, haøi gai. Trong ngaøy leã thaønh hoân, coâ gaùi hoï

Maïnh vaán toùc cao, treân ñaàu caøi raát nhieàu trang

söùc röïc rôõ. Nhöng trong suoát 7 ngaøy lieàn.


Löông Hoàng khoâng heà ñoaùi hoaøi ñeán coâ. Coâ gaùi

khoâng bieát vì sao choàng mình nhö vaäy, naøng

quyø tröôùc maët Löông Hoàng vôùi veû xaáu hoå, thöa

raèng: “Thieáp mong chaøng ñöøng boû thieáp, trong

loøng thieáp voâ cuøng caûm kích chaøng. Nhöng coù

ai ngôø ñöôïc tình duyeân môùi baét ñaàu maø chaøng

ñaõ xem thieáp nhö ngöôøi xa laï. Khoâng bieát coù

vieäc gì ñaõ laøm maïo phaïm ñeán chaøng, caàu xin

chaøng roäng loøng chæ baûo”.

Löông Hoàng thaáy vôï mình quyø döôùi ñaát,

trong loøng khoâng kìm ñöôïc nöõa, voäi vaøng ñôõ

naøng daäy vaø noùi: “Töø laâu ñaõ nghe naøng laø

ngöôøi hieàn ñöùc leã nghóa, coù ai ngôø raèng naøng laø

moät ngöôøi thích hö danh. Nhìn naøng phaán son,

ñaày mình gaám voùc, ñoù chaúng leõ laïi khoâng laøm

cho ta thaát voïng ö!”.

Coâ gaùi hoï Maïnh nghe choàng noùi vaäy, trong

loøng raát vui möøng, mæm cöôøi maø raèng: “Thì ra

laø nhö theá. Vieäc trang ñieåm cuûa thieáp chaúng

qua ñeå thöû yù vaø nguyeän voïng cuûa chaøng. Töø

nay veà sau thieáp chæ aên maëc ñôn sô, uoáng traø

baàn, aên côm teû, theà seõ soáng suoát ñôøi vôùi

chaøng!”. Noùi xong, laäp töùc thaùo caëp toùc, boû nöõ

trang, thay aùo vaûi.

Löông Hoàng thaáy theá, ngaém moät hoài laâu

vaø khen raèng: “Thöïc ra naøng khoâng heà xaáu

chuùt naøo, raát gioáng moät vieân ngoïc bích aùnh


302

saùng röïc rôõ. Ta seõ ñaët cho naøng moät caùi teân goïi

laø Maïnh Quang”. Töø ñoù veà sau, vôï choàng

thöông yeâu nhau ngaøy moät ñaäm ñaø hôn. Löông

Hoàng luoân luoân yeâu thöông vôï mình, coøn Maïnh

Quang chaêm soùc heát mình ngöôøi choàng yeâu quyù.

Löông Hoàng vaø Maïnh Quang ôû aån trong

nuùi. Moät hoâm, Löông Hoàng ñi qua Laïc Döông,

nhìn thaáy cung ñieän nguy nga maø nhaân daân

chòu moïi noãi khoå cuûa söu dòch, chaøng vieát moät

baøi haùt teân laø “Nguõ yù chi ca”. Baøi haùt naøy

truyeàn taän ñeán trieàu ñình, nhaø vua leänh baét

Löông Hoàng. Löông Hoàng khoâng coøn caùch naøo

khaùc, phaûi cuøng vôï troán sang nöôùc Teà roài ñi veà

phía Nam xuoáng ñeán Toâ Chaâu. Ñeán nôi ñaây,

hai ngöôøi phaûi daáu teân vaø ñi laøm thueâ ñeå kieám

soáng. Sau ñoù, hai vôï choàng laøm coâng cho moät

ñòa chuû teân laø Phuï Baù Thoâng, ôû trong moät gian

nhaø raát chaät heïp.

Moät laàn Phuï Baù Thoâng coù vieäc ñeán gian

nhaø nhoû tìm Löông Hoàng, vaøo luùc ñang coù böõa

côm tröa. OÂng thaáy Maïnh Quang töø döôùi beáp beâ

maâm côm leân. Naøng naâng maâm côm leân ngang

taàm maét cuûa mình, aân caàn noùi vôùi choàng:

“Thieáp môøi chaøng duøng böõa”. Löông Hoàng voäi

ñoùn nhaän baùt côm raát cung kính, noùi raèng:

“Naøng vaát vaû quaù, caûm ôn naøng! Caûm ôn

naøng!”. Phuï Baù Thoâng nhìn thaáy caûnh naøy voâ

cuøng caûm ñoäng. Sau ñoù thoâng qua nhieàu ngöôøi,


oâng ta bieát ñöôïc raèng vôï choàng Löông Hoàng töø

tröôùc tôùi nay ñeàu ñoái xöû leã nghóa, toân troïng nhö

vaäy töø luùc ôû trong laøng. Trong loøng oâng raát

khaâm phuïc ñoâi vôï choàng naøy vaø noùi vôùi hoï raát

thaønh khaån: “Toâi khoâng ngôø raèng caû hai ngöôøi

ñeàu laø baäc quaân töû toân troïng leã nghóa ñeán nhö

vaäy. Ñeå oâng baø ôû trong moät gian nhaø nhoû beù

nhö vaäy thì quaû laø hoå theïn. Ngaøy mai xin ñeán

nhaø toâi ôû ñeå ngöôøi nhaø vaø ñaày tôù cuûa toâi ñeàu

ñöôïc hoïc taäp hai vò”. Löông Hoàng vaø Maïnh

Quang sau khi doïn ñeán nhaø Phuï Baù Thoâng raát

toân kính vôï choàng Phuï Baù Thoâng, gioáng nhö

ñoái vôùi aân nhaân.

Caâu chuyeän Löông Hoàng vaø Maïnh Quang

ñöôïc moïi ngöôøi ca ngôïi ñeán nay. Ñieàu maø hoï

mang tôùi chính laø söï thanh cao, trong saïch veà

yù trí, söï hoøa hôïp veà tình ngöôøi vaø söï töông

ñoàng veà tö töôûng. Caâu thaønh ngöõ “Quyù nhau

nhö khaùch, naâng baùt ngang mi” töông truyeàn

ñeán ngaøy nay cuõng töø ñoù maø ra.

Trong xaõ hoäi phong kieán, vôùi tö töôûng

troïng nam khinh nöõ ñaõ thaønh leà luaät cuûa xaõ

hoäi, maø vôï choàng Löông Hoàng vaø Maïnh Quang

coù theå yeâu thöông quyù meán nhau, bình ñaúng vôùi

nhau thaät laø moät ñieàu hieám coù. Hình aûnh naâng

baùt ngang mi ñaõ theå hieän leã nghóa vaø tình yeâu

ñaõ trung hoøa laøm moät.


304

Chuyeän coå söû Trung Hoa Phan Vieät Anh

bieân soaïn.

ĐẠI Ý

Baøi naøy noùi veà ÑÖÙC LEÃ, gia ñình vôï choàng

cung kính toân troïng laãn nhau.

PHÂN ĐOẠN


Ñoaïn 1

“Thôøi Ñoâng Haùn, coù moät thanh nieân teân

laø Löông Hoàng. Luùc coøn nhoû boá oâng maát sôùm,

gia caûnh voâ cuøng ngheøo khoù”. Caâu naøy daïy ñaïo

ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Nhaân Quaû Nghieäp Baùo Thieáu Ñöùc Boá Thí

Tieàn Kieáp.


Moïi ngöôøi soáng treân theá gian naøy ñöôïc

sinh ra trong gia ñình ngheøo khoù ñeàu do nhaân

quaû tieàn kieáp aên ôû boûn xeûn, ích kyû, soáng vôùi


moïi ngöôøi xung quanh maø khoâng thöïc hieän ñöùc

hieáu sinh boá thí. Do thieáu ñöùc hieáu sinh boá thí

neân phaûi chòu trong caûnh cô haøn, ngheøo khoù,

khoán khoå, v.v..

Moät ngöôøi ñöôïc sinh ra trong moät gia ñình

giaøu sang laø do kieáp tröôùc kheùo vun troàng ñöùc

hieáu sinh boá thí, thöôøng giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo

khoù baát haïnh trong xaõ hoäi, neân ñôøi naøy môùi

höôûng ñöôïc phöôùc baùu nhö vaäy.

Nhaân hieáu sinh boá thí ñieàu gì thì höôûng

phöôùc baùu boá thí ñieàu naáy. Cho neân, boá thí coù

nhieàu caùch nhö sau:

1- Do nhaân ñöùc hieáu sinh boá thí tieàn baïc,

thöïc phaåm, côm aên, aùo maëc, nhaø ôû thì seõ ñöôïc

sinh vaøo nhaø giaøu sang, côm aên aùo maëc thöøa dö

khoâng thieáu.

2- Do nhaân ñöùc hieáu sinh boá thí loøng yeâu

thöông, duø thaáy baát cöù ngöôøi naøo, ngöôøi thaân

hay ngöôøi xa laï khi gaëp tai naïn beänh taät thì

saün saøng chaêm soùc vaø giuùp ñôõ thuoác thang, ñöa

ñi baùc só, beänh vieän, v.v.. cho ñeán gaëp nhöõng

con vaät bò baén, bò tai naïn thöông tích hoaëc bò

beänh taät laên loän treân ñaát ñeàu ñem veà chaêm soùc

kyõ löôõng, taän tình thöông yeâu nhö con cuûa

mình, chaêm soùc chöøng naøo chuùng laønh maïnh

haún môùi ñem thaû cho chuùng veà röøng saâu, nuùi

thaúm. Do nhaân hieáu sinh boá thí tình thöông vaø


306

giuùp ñôõ nhö vaäy neân thaân ít beänh taät khoå ñau,

duø coù beänh taät vaãn coù ñaày ñuû thuoác thang, coù

nhieàu ngöôøi chaêm soùc. Nhaát laø thaân khoâng

beänh.

3- Do nhaân ñöùc hieáu sinh boá thí phoùng

sinh khi gaëp taát caû nhöõng loaøi vaät bò ngöôøi saên

baén, chaøi, löôùi, caâu, roï, v.v.. ñeàu xin mua chuùng

phoùng sinh cho veà röøng nuùi, trôøi xanh; veà ao,

hoà, soâng nöôùc. Do duyeân boá thí tình thöông yeâu

nhö vaäy neân chuùng ta khoâng bao giôø gaëp tai

naïn giaëc giaõ baét giam caàm tuø toäi.

4- Do nhaân ñöùc hieáu sinh giöõ gìn moâi

tröôøng soáng chung veä sinh trong saïch baèng

caùch ñi löôïm raùc baån ñem boû vaøo thuøng raùc

hoaëc ñem ñoát chaùy, khoâng khaïc nhoå ñôøm daõi,

tieâu tieåu trong ao, hoà, soâng nöôùc, nôi coâng vieân

ñöôøng xaù, nôi chôï buùa phoá xaù ñoâng ngöôøi, nôi

væa heø ñoâng ngöôøi qua laïi hoaëc nôi aên uoáng, neáu

khoâng coù phoøng veä sinh khi ñaïi tieåu tieän thì

neân ñaøo moät caùi loã nhoû, khi ñaïi tieåu tieän xong

thì phaûi laáp laïi kín ñaùo, khoâng neân ñeå muøi hoâi

thoái boác leân laøm moâi tröôøng soáng oâ nhieãm, v.v..

Do duyeân nhaân quaû giöõ gìn veä sinh moâi tröôøng

soáng chung trong saïch neân cô theå ít beänh taät,

da thòt töôi maùt, töôùng maïo thanh tònh saïch

ñeïp vaø khoâng bao giôø ôû nôi dô baån aåm thaáp buïi

baëm.


5- Do nhaân giöõ gìn ñöùc hieáu sinh duøng lôøi

aùi ngöõ ñoái vôùi moïi ngöôøi, luoân luoân luùc naøo cuõng

duøng lôøi noùi oân toàn, nhaõ nhaën, eâm dòu, nheï

nhaøng, khoâng giôø duøng lôøi noùi thoâ loã keùm vaên

hoùa chöûi maéng, maï lò, maït saùt ngöôøi, v.v.. Do

duyeân nhaân ñoù neân sinh ra laøm ngöôøi ñöôïc cha

meï, anh chò em vaø moïi ngöôøi thöông meán, luoân

luoân duøng lôøi aùi ngöõ eâm dòu doã daønh, aâu yeám

thöông meán, khoâng bao giôø coù nhöõng lôøi la

maéng, chöûi bôùi thoâ loã, v.v..

Ñaây laø moät caâu chuyeän boá thí baèng tình

thöông, baèng coâng söùc cuûa moät ngöôøi phuï nöõ ôû

tænh Beán Tre taïo coâng aên vieäc laøm cho nhöõng

ngöôøi baát haïnh khaùc trong xaõ hoäi nhö sau:

VOØNG TAY AÁM CUÛA “MAÙ” CUÙC:

“Ñoù laø caùch maø caùc coâng nhaân taïi cô sôû

may gia coâng tuùi xaùch xuaát khaåu cuûa chò

Nguyeãn Thò Cuùc (aáp Thuaän Dieàn, xaõ An Hieäp,

huyeän Chaâu Thaønh, tænh Beán Tre) thöôøng goïi

baø chuû cuûa mình. Bôûi hoï raát kính troïng ngöôøi

ñaõ môû cô sôû may gia coâng taïo coâng aên vieäc laøm

cho hoï - nhöõng ngöôøi ngheøo moà coâi, khuyeát taät

ôû noâng thoân. Vaø cuõng bôûi chò Cuùc ñoái xöû vôùi 60

coâng nhaân ñeàu nhö con caùi trong nhaø.

Quang Ñoàng, moät coâng nhaân trong cô sôû

may gia coâng cuûa chò Cuùc, taâm söï: “Toâi bò

khuyeát taät chaân phaûi, sôï khoù kieám vieäc laøm,


308

ñeán ñaây ñöôïc coâ Cuùc taïo ñieàu kieän, toâi raát

möøng. Khoâng nhöõng theá, coâ coøn thieát keá laïi

maùy may cho toâi ñaïp baèng chaân traùi vaø taän

tình chæ daïy, trong hai ngaøy toâi ñaõ may ñöôïc”.

khoâng chæ môû cô sôû taïo vieäc laøm cho ngöôøi

ngheøo, chò coøn daïy coâng nhaân caùi aên, caùi neát.

Moãi khi coâng nhaân hay con caùi hoï beänh, chò

ñeàu chaïy vay lo tieàn cho coâng nhaân möôïn. “Hoài

xöa gia ñình mình raát ngheøo neân mình hieåu

ñöôïc caùi khoå, söï thua thieät, thaäm chí bò aên

hieáp, neân giôø giuùp ñöôïc ngöôøi ngheøo naøo laø

mình giuùp”.

Khoâng chæ laøm chuû cô sôû, chò Cuùc coøn

kieâm theâm ngheà “troâng con cho coâng nhaân”. Chæ

vì chò thöông coâng nhaân nöõ ñi laøm, ñeå con nhoû

ôû nhaø khoâng an taâm, neân ngoâi nhaø cuûa chò trôû

thaønh nhaø treû töï luùc naøo. Hieän chò Cuùc ñang

daønh duïm tieàn môû theâm moät soá cô sôû, taïo theâm

coâng aên vieäc laøm cho nhöõng ngöôøi ngheøo, ngöôøi

khuyeát taät, ñoàng thôøi seõ xaây nhaø noäi truù ñeå

nhöõng coâng nhaân ôû xa hay coù nhöõng hoaøn caûnh

khoù khaên yeân taâm veà choã ôû. Chò öôùc ao voøng tay

mình thaät to, thaät roäng ñeå coù ñeå giuùp ñôõ cho

nhieàu ngöôøi hôn nöõa. Vaø chò luoân mong coù

nhieàu ngöôøi cuøng taâm huyeát ñeå chung tay giuùp

ñôõ nhöõng ngöôøi ngheøo”.

(Baùo Ngöôøi Lao Ñoäng, ngaøy 1/1/2008


Höôøng Phaïm)

Ñôøi ngöôøi ñöôïc sinh ra ñeàu do duyeân nhaân

quaû, neáu chuùng ta thoâng suoát ñöôïc nhaân quaû thì

ngay trong ñôøi soáng hieän taïi phaûi coá gaéng giöõ

gìn haèng ngaøy trong cuoäc soáng, thöôøng ngaên

ngöøa vaø dieät caùc aùc phaùp, khoâng cho caùc aùc

phaùp sinh ra vaø taêng tröôûng, töùc laø luùc naøo,

töøng giaây, töøng phuùt, töøng giôø khoâng neân coù

nhöõng haønh ñoäng thaân, mieäng, yù laøm khoå

mình, laøm khoå ngöôøi vaø laøm khoå taát caû chuùng

sinh, luoân luoân ñem laïi söï soáng an vui cho

mình, cho ngöôøi vaø cho taát caû muoân loaøi chuùng

sinh treân haønh tinh naøy. Ngöôøi soáng ñöôïc nhö

vaäy laø ñaõ ñaït ñöôïc söï giaûi thoaùt cuûa Phaät giaùo,

ngöôøi aáy ñaõ ra khoûi quy luaät cuûa nhaân quaû,

khoâng coøn leä thuoäc vaøo nhaân quaû thieän aùc nöõa.

Luùc baáy giôø chuùng ta soáng chuyeân troàng thieän

phaùp, thaân taâm chuùng ta raát thanh tònh, khoâng

coøn moät aùc phaùp naøo taùc ñoäng ñöôïc. Neáu chuùng

ta ra khoûi söï chi phoái cuûa luaät nhaân quaû, ñoù laø

chuùng ta ñaõ ñaït ñöôïc muïc ñích cuûa Phaät giaùo,

töùc laø ñaõ chöùng quaû A La Haùn.

III- KEÁT QUAÛ VAØ AÙP DUÏNG:

Boá thí laø moät ñöùc haïnh thöông ngöôøi baát

haïnh trong xaõ hoäi, ngöôøi naøo bieát boá thí laø bieát

thöông mình, thöông ngöôøi. Cho neân, ñöùc hieáu

sinh thöôøng bieán hieän ra haønh ñoäng thöông


310

mình, thöông ngöôøi baèng söï suy tö yeâu thöông;

baèng haønh ñoäng toân troïng cung kính, eâm aùi

nheï nhaøng; baèng ngoân ngöõ oân toàn nhaõ nhaën, aùi

ngöõ eâm dòu. Ñoù laø ñöùc hieáu sinh boá thí treân taát

caû söï boá thí maø caùc con haõy ghi nhôù ñöøng queân,

luoân luoân nhôù aùp duïng vaøo cuoäc soáng haèng

ngaøy.

--o0o--

Ñoaïn 2

“Nhöng chí höôùng ham hoïc hoûi cuûa oâng

khoâng thay ñoåi. OÂng vöøa phaûi chaên lôïn thueâ

vöøa giaønh thôøi gian hoïc taäp. Löông Hoàng laøm

vieäc raát caån thaän, laïi suoát ngaøy caàn maãn hoïc

taäp”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Hieáu Hoïc YÙ Haønh, Khaåu Haønh.


Maëc duø Löông Hoàng sinh ra trong moät gia

ñình ngheøo khoù, cha meï maát sôùm neân raát khoù

khoå, nhöng chí ham hoïc ñaõ khieán cho Löông

Hoàng laøm baát cöù moät vieäc gì mieãn laø ñöôïc hoïc

haønh, vì theá oâng ñi chaên lôïn thueâ cho ngöôøi

nöûa ngaøy, coøn nöûa ngaøy ñi hoïc. Nhôø sieâng naêng

hoïc taäp, oâng ñaõ trôû thaønh ngöôøi vaên hay chöõ


toát. Vaû laïi oâng laø ngöôøi laøm vieäc raát caån thaän,

neân moãi moãi vieäc laøm cuûa oâng ñaõ thaønh coâng

khoâng gaëp khoù khaên gì caû.

Muoán trôû thaønh ngöôøi coù taøi, coù ñöùc thì

ñieàu caàn thieát phaûi coù chí höôùng ham hoïc hoûi.

Ngöôøi coù chí höôùng ham hoïc hoûi duø coù gaëp

nhöõng söï khoù khaên naøo hoï cuõng coá gaéng vöôït

qua ñeå tìm caùch hoïc hoûi cho baèng ñöôïc, khoâng

bao giôø hoï chòu thua tröôùc moïi hoaøn caûnh.

Neáu moät ngöôøi khoâng chòu hoïc hoûi thì laøm

sao hieåu bieát nhöõng ñieàu hay leõ phaûi trong cuoäc

soáng haèng ngaøy. Cho neân, laøm ngöôøi phaûi hoïc

hoûi, duø laø moät thaàn ñoàng khi sinh ra ñaõ bieát

ñoïc bieát vieát, nhöng bieát ñoïc bieát vieát chöa ñuû,

maø caàn phaûi hoïc hoûi nhieàu moân hoïc. Trong caùc

moân hoïc ñaâu phaûi chæ coù moân vaên, maø coøn

nhieàu moân hoïc khaùc nöõa nhö: söû, ñòa, toaùn, lyù,

hoùa, sinh ngöõ hoïc, sinh vaät hoïc, hoäi hoïa, aâm

nhaïc, y hoïc, döôïc hoïc, kieán truùc, luaät hoïc, ñaïo

ñöùc hoïc, thieân vaên hoïc, v.v.. Taát caû nhöõng moân

hoïc naøy, neáu khoâng chòu khoù hoïc taäp thì khoâng

theå naøo hieåu bieát heát caû.

Söï hoïc nhö röøng, nhö bieån, hoïc cho ñeán

cheát coøn chöa xong, hoïc töø ñôøi naøy sang ñôøi

khaùc, cho neân Löông Hoàng raát caàn maãn hoïc

taäp, nhôø ñoù oâng môùi trôû thaønh moät nhaân vaät coù


312

taøi vaø coù ñöùc, neân ñöôïc söû saùch Trung Quoác ghi

cheùp.

Moät tieán só taâm lyù hoïc ngöôøi Myõ noåi tieáng,

giaùo sö cuûa tröôøng ñaïi hoïc Harvard ñaõ ñöa ra

“lyù luaän ña nguyeân trí naêng” noåi tieáng. Theo

oâng, moãi ngöôøi coù ít nhaát 8 loaïi trí naêng:

1- Trí naêng ngoân ngöõ

2- Trí naêng toaùn hoïc - logic

3- Trí naêng aâm nhaïc

4- Trí naêng ñoà hoïa khoâng gian

5- Trí naêng vaän ñoäng thaân theå

6- Trí naêng giao tieáp

7- Trí naêng töï nhaän thöùc baûn thaân

8- Trí naêng töï nhieân

Theo giaùo sö taâm lyù cuûa tröôøng ñaïi hoïc

Harvard chæ coù 8 trí naêng, nhöng chuùng toâi

thaáy nhö vaäy chöa ñuû, vì moät ngöôøi coøn coù raát

nhieàu trí naêng, nhöng noù chöa ñöôïc trieån khai

neân coøn naèm im laëng chöa hoaït ñoäng nhö:

9- Trí naêng ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû

10- Trí naêng quy luaät nhaân quaû

11- Trí naêng boán chaân lyù loaøi ngöôøi

12- Trí naêng tuùc maïng minh


13- Trí naêng thieân nhaõn minh

14- Trí naêng Laäu taän minh

Möôøi boán loaïi trí naêng naøy, neáu ñöôïc caàn

maãn sieâng naêng reøn luyeän, hoïc taäp ñuùng theo

phöông phaùp cuûa Phaät giaùo thì chuùng seõ khai

môû vaø hoaït ñoäng. Nhôø chuùng hoaït ñoäng, moät

con ngöôøi bình thöôøng seõ trôû thaønh phi thöôøng.

Möôøi boán loaïi trí naêng naøy chuùng ta

khoâng chòu khoù hoïc taäp thì khoâng bao giôø môû

mang ñöôïc. Chuùng ta cöù nhìn xem, khaép treân

theá giôùi coù bieát bao nhieâu ngöôøi caép saùch ñeán

tröôøng ñeå ñöôïc hoïc taäp vaø reøn luyeän trí naêng

theo caùc moân hoïc. Soá löôïng ngöôøi hoïc tuy ñoâng

ñaûo nhöng maáy ngöôøi ñaõ thaønh taøi, cho neân

nhöõng trí naêng ai cuõng coù nhöng phaûi ñöôïc

khai môû theo ñuùng phöông phaùp vaø ñuùng caùch

thì môùi khai môû trí naêng, coøn baèng khoâng

muoân ñôøi ngaøn kieáp noù vaãn naèm im lìm.

Nhöõng keát caáu trí naêng cuûa moãi ngöôøi

khoâng gioáng nhau, öu theá töï nhieân cuûa noù cuõng

khoâng gioáng nhau, chæ coù bieát caùch khai môû,

nhöng ôû ñôøi, phaàn ñoâng ngöôøi ta khai môû baèng

con ñöôøng hoïc vaán. Con ñöôøng hoïc vaán chæ coù

theå giuùp chuùng ta trong giai ñoaïn ñaàu tieân ñeå

phaùt trieån kieán thöùc, coøn giai ñoaïn sau cuøng laø

töï chuùng ta phaûi khai trieån baèng phöông phaùp


314

“NHÖ LYÙ TAÙC YÙ”, ñuùng theo chöông trình giaùo

duïc ñaøo taïo cuûa Phaät giaùo (Baùt Chaùnh Ñaïo).


Hoïc laø moät ñieàu caàn thieát cho kieán thöùc ñeå

môû roäng söï hieåu bieát, cho neân trong cuoäc ñôøi

naøy raát nhieàu göông vöôït khoù hieáu hoïc nhö caâu

chuyeän döôùi ñaây:

NGHÒ LÖÏC CUÛA COÂ BEÙ MOÀ COÂI

“Hoaøn caûnh khoâng may, sôùm moà coâi caû cha

laãn meï, nhöng 8 naêm lieàn, Nguyeãn Hoaøng

Thaûo Nguyeân, hoïc sinh lôùp 8A4 Tröôøng THCS

Löông Theá Vinh (thò xaõ Vónh Long, tænh Vónh

Long) vaãn hoïc raát gioûi.

Khoâng bieát maët cha khi vöøa sinh ra, naêm

leân 4 tuoåi Nguyeân laïi moà coâi meï. Baø ngoaïi giaø

yeáu, thu nhaäp chæ troâng vaøo nhöõng ñoàng tieàn

baùn veù soá cuûa hai baø chaùu.

Ñoâi maét cuûa ngoaïi töôûng chöøng nhö khoâ

caïn vì khoùc cho con gaùi, con reå baïc phaän vaø

thöông cho ñöùa chaùu sôùm chòu caûnh coâi cuùt laïi

coù dòp traøo leân möøng rôõ moãi khi Nguyeân laõnh

giaáy khen veà.

Nguyeân vaø baø ngoaïi thöôøng ñi boä hôn 10

caây soá moãi ngaøy ñeå baùn veù soá. “Böõa naøo thu

nhaäp ñöôïc 30 ngaøn laø möøng döõ laém!”, Nguyeân

cöôøi hieàn laønh cho bieát. Nhöng moïi chuyeän


khoâng suoân seû, coù nhieàu laàn, Nguyeân bò maáy

teân thanh nieân giaät luoân xaáp veù soá, em chaïy

theo khoâng noåi, chæ bieát khoùc. Nhöng roài hoâm

sau vaãn thaáy em tieáp tuïc ñi baùn, vì ñoù laø nguoàn

thu nhaäp chính cuûa hai baø chaùu.

Vaát vaû laø vaäy, nhöng thaønh tích hoïc taäp

cuûa Nguyeân raát ñaùng neå, lieân tuïc nhieàu naêm

lieàn laø hoïc sinh gioûi. Baïn beø cuøng lôùp cuûa

Nguyeân cho bieát: “Nguyeân raát laïc quan, toát

buïng vaø hay giuùp ñôõ baïn. Baän roän laém, nhöng

neáu baïn naøo coù baøi khoâng hieåu nhôø Nguyeân chæ,

Nguyeân vaãn daønh thôøi gian giaûi ñaùp”. Coâ Hoà

Thò Kim Ñan, Hieäu phoù Tröôøng THCS Löông

Theá Vinh cho bieát: “Em Nguyeân laø moät taám

göông veà nghò löïc vöôït khoù”.

Beân ngoïn ñeøn daàu leo leùt, Nguyeân thoû theû

noùi veà öôùc mô cuûa mình: “Em chæ mong trôû

thaønh coâ giaùo ñeå coù theå daïy cho caùc treû em

ngheøo. Ñi baùn veù soá, thaáy nhieàu em nhoû coøn cöïc

hôn mình, khoâng ñöôïc ñeán tröôøng em thöông

laém!”

(Höôøng Phaïm)

Göông hieáu hoïc laø vaäy, luùc naøo cuõng vöôït

khoù ñeå tu boài cho kieán thöùc cuûa mình. Treân ñôøi

naøy duø ngöôøi coù thoâng minh nhaát cuõng phaûi

hoïc, vì söï hoïc seõ giuùp chuùng ta coù moät taàm nhìn

hieåu bieát nhieàu hôn.


316

Laø moät tu só Phaät giaùo, caùc con coøn phaûi

tu hoïc nhieàu hôn nöõa, hoïc ñeå soáng ñôøi ñaïo ñöùc

khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû

chuùng sinh; hoïc ñeå ñuû söùc noäi löïc laøm chuû thaân

taâm baát ñoäng tröôùc caùc aùc phaùp vaø caùc caûm thoï;

hoïc ñeå laøm chuû thaân taâm töï taïi trong sinh töû

luaân hoài. Cho neân, caùc con caàn phaûi tu hoïc

nhieàu hôn nöõa. Caùc con neân ghi nhôù lôøi daïy

taâm huyeát naøy.

--o0o--

Ñoaïn 3

“Hôn nöõa, oâng laø moät ngöôøi trung haäu

neân ñaõ ñöôïc söï tin yeâu khaâm phuïc cuûa moïi

ngöôøi trong thoân”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Trung Haäu YÙ Haønh, Khaåu Haønh.


ÔÛ treân ñôøi, ngöôøi naøo tính tình ngay

thaúng, khoâng doái traù xaûo quyeät, hieàn laønh, luùc

naøo cuõng nhaõ nhaën, oân toàn vôùi moïi ngöôøi, duøng

lôøi noùi nheï nhaøng, eâm aùi ñoái xöû vôùi nhau thì ai

maø khoâng thöông meán nhöõng ngöôøi nhö vaäy.

Löông Hoàng laø ngöôøi coù trí naêng ñaïo ñöùc nhaân


baûn - nhaân quaû trung haäu neân ai laïi khoâng

thöông meán, tin yeâu vaø khaâm phuïc.

Nhaát laø qua ñöùc haïnh caàn cuø sieâng naêng

hoïc haønh neân oâng ñaõ trôû thaønh ngöôøi vaên hay

chöõ toát ít ngöôøi saùnh kòp. Ngöôøi maø coù taøi, coù

ñöùc nhö vaäy ai laïi khoâng meán phuïc. Caû xoùm

ñeàu bieát vaø raát meán phuïc, saün saøng giuùp ñôõ oâng

moïi maët.

ÔÛ ñôøi laøm sao ñöôïc moïi ngöôøi quyù meán ñoù

laø moät ñieàu khoù, muoán ñöôïc vaäy chæ coù ngöôøi

naøo soáng ñöùc haïnh, nhöng ñöùc haïnh khoâng

phaûi töï döng maø coù. Ñöùc haïnh phaûi ñöôïc hoïc

taäp, uoán naén vaø reøn luyeän haèng ngaøy, nhöng

phaûi beàn chí gan daï aùp duïng vaøo cuoäc soáng môùi

trôû thaønh moät thoùi quen toát. Thoùi quen ñoù

chính laø ñöùc haïnh, chöù khoâng phaûi ñöùc haïnh

treân ñaàu moâi choùt löôõi, maø ñöùc haïnh baèng

nhöõng haønh ñoäng thaân, mieäng, yù khoâng laøm

khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh.

Vì theá moãi ngöôøi phaûi töï söûa mình baèng moïi

caùch; phaûi töï khaéc phuïc mình, ngöng vaø döøng

nhöõng haønh ñoäng aùc. Thöôøng nhöõng haønh ñoäng

aùc nôi thaân, mieäng, yù cuûa mình laøm mình khoå,

ngöôøi khaùc khoå vaø chuùng sinh khoå.

Moät ngöôøi soáng coù ñaïo ñöùc nhaân baûn -

nhaân quaû thì khoâng bao giôø laøm cho ai ñau khoå

caû. Ñaïo ñöùc maø coøn laøm mình khoå, ngöôøi khaùc


318

khoå vaø chuùng sinh khoå thì chöa phaûi laø ñaïo

ñöùc. Quyù vò neân löu yù!

Ví duï 1: Moät ngöôøi coøn baét moät con caù,

hay gieát moät con gaø laøm thaønh thöïc phaåm ñem

daâng cho cha hay meï aên goïi laø baùo hieáu, haønh

ñoäng nhö vaäy khoâng ñöôïc goïi laø ngöôøi con coù

ñaïo ñöùc hieáu haïnh, maø ñoù laø moät haønh ñoäng aùc

gieát haïi chuùng sinh, khieán cha meï aên thòt nuoâi

thaân baèng aùc phaùp, taïo nhaân aùc, laøm cho cha

hay meï taêng theâm toäi aùc. Taêng theâm toäi aùc neân

cha hay meï phaûi thoï quaû khoå ñau, ñoù laø laøm

haïi cha meï thì laøm sao goïi laø hieáu haïnh ñöôïc.

Chuùng ta cöù nghó xem, trong moùn aên coù söï khoå

ñau cuûa chuùng sinh, maø con caùi nuoâi döôõng cha

meï baèng moùn aên coù söï khoå ñau nhö vaäy töùc laø

ñem söï ñau khoå cho cha meï. Baùo hieáu, thöông

cha meï nhö vaäy coù ñuùng khoâng, xin quyù vò cöù

nghó xem?

Do aên thòt chuùng sinh thì quaû hieän taïi

thaân phaûi bò beänh ñau nhieàu chöùng beänh nan y,

laøm cho thaân taâm khoå sôû voâ cuøng. Coøn quaû veà

töông lai, töùc laø kieáp sau thì sinh laøm loaøi vaät

nhö: caù, toâm, heo, deâ, gaø, vòt, traâu, boø, v.v..vaø

ñeán khi ñöôïc sinh laøm ngöôøi thì quaû yeåu töû

khoâng theå naøo traùnh khoûi. Yeåu töû töùc laø cheát

coøn tuoåi treû, cheát coøn trong tröùng nöôùc nhö

tröôøng hôïp naïo thai, moùc thai, v.v..


Ví duï 2: Moät oâng thaày giaùo hay coâ giaùo

ñaùnh hoïc troø, cuõng nhö cha meï daïy baûo con caùi

maø duøng roi ñaùnh ñaäp chuùng, khieán cho chuùng

ñau khoå thì ñoù khoâng phaûi laø ñaïo ñöùc giaùo duïc

hoïc sinh hoaëc con caùi. Giaùo duïc con caùi vaø hoïc

sinh thì khoâng neân ñaùnh ñaäp chuùng, maø phaûi

baèng göông haïnh soáng ñaïo ñöùc khoâng la loái

giaän döõ, baèng nhöõng lôøi noùi oân toàn, nhaõ nhaën

khuyeân daïy; phaûi baèng söï nghieâm nghò, nhöng

lôøi noùi laïi nheï nhaøng, dòu daøng, nhaát laø ñoâi

maét hieàn hoøa thöông yeâu, v.v.. nhöõng haønh

ñoäng laøm ñöôïc nhö treân laø nhöõng haønh ñoäng

ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû.

Muoán soáng ñöôïc vôùi nhöõng haønh ñoäng ñaïo

ñöùc thì chuùng ta phaûi coá gaéng khaéc phuïc taâm

hay saân giaän, mieäng hay la loái, thöôøng phaûi taäp

luyeän ñöùc nhaãn nhuïc, ñöùc bieát tuøy thuaän vaø

luoân luoân luùc naøo cuõng baèng loøng moïi nghòch

caûnh, nhöng khoâng ñeå aùc phaùp loâi cuoán khieán

cho mình vaø ngöôøi khaùc khoå theo.

Muoán trôû neân ngöôøi coù phuùc haäu, chaùnh

tröïc thì haèng ngaøy chuùng ta neân hoïc taäp ñaïo

ñöùc NHAÂN BAÛN - NHAÂN QUAÛ ñeå thoâng suoát ñaïo

ñöùc aáy, chöøng ñoù chuùng ta môùi cheá ngöï, ñieàu

phuïc, ñoái trò ñöôïc taâm cuûa mình. Nhôø soáng coù

ñaïo ñöùc maø cuoäc soáng cuûa chuùng ta khoâng coøn

khoå ñau. Bôûi ñau khoå chính do chuùng ta khoâng


320

laøm chuû taâm mình. Ngöôøi laøm chuû ñöôïc taâm laø

ngöôøi ngaên vaø dieät ñöôïc caùc aùc phaùp; ngöôøi laøm

chuû ñöôïc taâm laø ngöôøi soáng khoâng laøm khoå

mình, khoå ngöôøi; ngöôøi laøm chuû ñöôïc taâm laø

ngöôøi vöôït ra ngoaøi quy luaät nhaân quaû. Do ñoù

hoï ñaõ laøm chuû töø lôøi noùi, ngoân ngöõ ñeán haønh

ñoäng thaân. Khi hoï muoán laøm ñieàu gì thì yù hoï

chuû ñoäng ñieàu khieån haønh ñoäng baèng thieän

phaùp, ngaên vaø dieät taát caû nhöõng haønh ñoäng aùc.

Nhôø ñoù yù hoï vöøa khôûi nieäm thì hoï ñeàu suy tö

chín chaén theo ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû,

neân khoâng bao giôø hoï suy nghó vaø laøm moät vieäc

aùc naøo caû.


Ñöùc trung haäu laø caùch thöùc aên ôû vaø ñoái xöû

vôùi nhau baèng tình yeâu thöông chaân thaät, luoân

luoân ñem tình yeâu thöông vaø loøng tha thöù ñeán

vôùi moïi ngöôøi, moïi loaøi, khoâng bao giôø laøm khoå

ai. Cuoäc ñôøi naøy ñang caàn nhöõng tình yeâu

thöông chaân thaät aáy. Vaäy caùc con haõy taäp soáng

vôùi ñöùc trung haäu, ñoù laø ñem loøng yeâu thöông

ban cho moïi ngöôøi, moïi loaøi. Caùc con coù nhôù lôøi

daïy naøy khoâng? Ñaây laø lôøi taâm huyeát cuûa Thaày

göûi ñeán caùc con.

--o0o--


Ñoaïn 4

“Coù raát nhieàu ngöôøi ñeán nhaø ñònh laøm

moái cho Löông Hoàng. Ngöôøi thì baûo coâ gaùi nhaø

Ñoâng xinh ñeïp, ngöôøi thì baûo coâ gaùi nhaø Taây

giaøu coù. Nhöng trong loøng Löông Hoàng muoán

tìm moät ngöôøi con gaùi coù tri thöùc, coù leã nghóa.

Trong loøng cuûa naøng khoâng ham vinh hoa phuù

quyù, chæ caàn coù phaåm haïnh cao thöôïng caàn cuø,

chòu khoù ñeå laøm vôï mình”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc

gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Leã Toân Troïng Cung Kính Khaåu Haønh.


Moïi ngöôøi ñeàu quyù meán vaø thöông kính

Löông Hoàng, vì Löông Hoàng nhaø ngheøo nhöng

hieàn ñöùc, trung haäu, hieáu hoïc, luoân luoân saün

saøng giuùp ñôõ moïi ngöôøi vôùi thaät taâm. Vì theá hoï

muoán laøm mai moái cho Löông Hoàng vôùi nhöõng

ngöôøi giaøu coù, ñeïp ñeõ, nhöng Löông Hoàng

khoâng maøng vôï ñeïp vaø giaøu coù, chæ caàn ngöôøi

vôï coù hoïc thöùc, bieát leã nghóa, khoâng tham phuù

quyù giaøu sang. Ñaáy laø söï choïn löïa ngöôøi baïn

traêm naêm theo nhöõng kinh nghieäm cuûa cuoäc

soáng theá gian.


322

Nhö chuùng ta ñaõ bieát, ñôøi soáng tình choàng

nghóa vôï duø coù choïn löïa nhö theá naøo thì noù vaãn

laø con ñöôøng ñau khoå, vì vaäy noù seõ sinh ra bao

thöù khoå ñau. Con ñöôøng naøy cuõng laø loä trình ñeå

nhaân quaû söû duïng ñieàu khieån muoân ngöôøi,

muoân loaøi vaät taùi sinh luaân hoài töø kieáp naøy

sang kieáp khaùc, vaø moãi moät kieáp thoï sinh thì

khoâng bieát bao nhieâu laø söï khoå ñau. Nhöng söï

löïa choïn nhö treân laø söï löïa choïn ngöôøi coù hieåu

bieát ñaïo ñöùc ñeå cuøng soáng chung nhau. Nhôø

soáng coù ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû neân aùc

phaùp ít xaûy ra; nhôø soáng coù ñaïo ñöùc neân choàng

vôï bieát nhaãn nhuïc, tuøy thuaän vaø baèng loøng

trong moïi nghòch caûnh; nhôø soáng coù ñaïo ñöùc maø

vôï choàng bieát cung kính, toân troïng laãn nhau;

nhôø soáng coù ñaïo ñöùc neân choàng vôï bieát thöông

yeâu nhau vaø tha thöù moïi loãi laàm.

Cho neân, choïn moät ngöôøi choàng hay moät

ngöôøi vôï coù ñaïo ñöùc laø moät ñieàu raát khoù. Trong

thôøi ñaïi naøy tìm ngöôøi coù ñaïo ñöùc nhö moø kim

ñaùy bieån. Do ñaïo ñöùc xaõ hoäi ñang xuoáng caáp

traàm troïng neân tìm ngöôøi ñaïo ñöùc raát khoù. Vì

theá chuùng toâi mong raèng nhöõng saùch daïy ñaïo

ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû naøy caàn phaûi ñöôïc

phoå bieán roäng raõi khaép moïi nôi ñeå ñeán tay moïi

ngöôøi. Bôûi vì ñôøi soáng ñang thieáu ñaïo ñöùc neân

con ngöôøi quaù khoå ñau, vì vaäy ñaïo ñöùc laø nhu

caàu caàn thieát caáp baùch trong giai ñoaïn naøy, neân


ñoù cuõng laø moät ñieàu mong öôùc chung cuûa moïi

ngöôøi treân haønh tinh naøy.


Ñöùc leã laø loøng cung kính vaø toân troïng. Cho

neân, trong cuoäc soáng treân theá gian naøy chæ coù

loøng yeâu thöông ñoái xöû nhau baèng söï cung kính

vaø toân troïng thì loøng yeâu thöông aáy môùi thaät söï

laø loøng yeâu thöông, chính vì loøng yeâu thöông aáy

môùi beàn vöõng, coøn ngöôïc laïi, loøng yeâu thöông

maø thieáu söï cung kính vaø toân troïng thì loøng

yeâu thöông aáy seõ bò lôøn maët vaø nhö vaäy loøng

yeâu thöông aáy deã bò ñaùnh maát. Söï cung kính vaø

toân troïng môùi noùi leân ñöôïc loøng yeâu thöông

chaân thaät.

Cho neân, ñöùc leã cung kính vaø toân troïng

raát caàn thieát cho loøng yeâu thöông cuûa chuùng ta

ñoái vôùi moïi ngöôøi. Ñöùc leã laø moät hình aûnh ñeïp

cuûa con ngöôøi ñoái vôùi con ngöôøi; cuûa con ngöôøi

ñoái vôùi söï soáng bình ñaúng nhö nhau treân haønh

tinh naøy; cuûa con ngöôøi laøm toát cho baûn thaân,

cho gia ñình vaø cho ñaát nöôùc, queâ höông naøy.

Ñöùc leã coù moät taàm voùc quan troïng cho cuoäc

soáng nhö vaäy neân caùc con haõy nhôù lôøi daïy naøy.

Khoâng neân toû ra thaùi ñoä khinh gheùt, thuø haän

ngöôøi khaùc, duø ngöôøi ñoù coù yù haïi ta, noùi xaáu ta,

nhöng chuùng ta vaãn tha thöù vaø yeâu thöông hoï.

Haõy cung kính vaø toân troïng moïi ngöôøi, duø


324

ngöôøi aùc hay ngöôøi thieän, duø ngöôøi toát hay

ngöôøi xaáu, hoï ñeàu laø con ngöôøi thì chuùng ta ñeàu

phaûi coù loøng cung kính vaø toân troïng yeâu thöông

hoï, vì hoï cuõng coù söï soáng bình ñaúng nhö chuùng

ta vaäy. Caùc con coù nhôù lôøi daïy naøy chöa? Ñaây laø

lôøi taâm huyeát göûi ñeán caùc con.

--o0o--

Ñoaïn 5

“Trong huyeän coù moät ngöôøi con gaùi hoï

Maïnh, töø nhoû ñaõ thoâng Kinh Thö, laø moät ngöôøi

dòu daøng, leã pheùp, laïi khoûe maïnh, naêng noå laøm

vieäc. Chæ moät ñieàu coâ thaáp beù, khuoân maët xaáu

ñen, dung nhan khoâng ñeïp”. Caâu naøy daïy ñaïo

ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Trí, Ñöùc Leã Cung Kính Toân Troïng YÙ

Haønh Hôn Caû Saéc Ñeïp.


Ngöôøi xöa noùi: “Caùi neát ñaùnh cheát caùi

ñeïp”. Töø xöa ñeán nay, ngöôøi ta ai cuõng quyù

troïng ñöùc haïnh hôn saéc ñeïp, vì ñöùc haïnh ñem

laïi söï bình an, yeân vui cho moïi ngöôøi. Coøn

ngöôøi coù saéc ñeïp thöôøng ñem ñeán söï ñau khoå.


Saéc ñeïp ñaõ laøm nhaø tan, nöôùc maát nhö thôøi

Thöông Truï Vöông meâ Toâ Ñaéc Kyû, U Vöông meâ

Bao Töï, Lyù Trò meâ Voõ Taéc Thieân, Ñöôøng Minh

Hoaøng meâ Döông Quí Phi, v.v.. (Beân Trung

Hoa). Ngöôøi coù saéc ñeïp raát laø aùc ñoäc nhö: Toâ

Ñaéc Kyû, Bao Töï, Voõ Taéc Thieân, Döông Quí Phi,

v.v.. Bôûi vaäy ngöôøi phuï nöõ coù saéc ñeïp deã laø

ngöôøi phuï nöõ aùc, moïi ngöôøi haõy caûnh giaùc ñeà

phoøng.

Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi tu theo Phaät

giaùo, phaûi hieåu bieát vaø nhìn cho thaáu suoát vaán

ñeà tình yeâu thöông giöõa nam nöõ, neáu tình yeâu

thöông naøy khoâng xem xeùt kyõ löôõng thì deã rôi

vaøo tình nhuïc duïc, moät thöù tình yeâu thöông

phaøm phu tuïc töû. Bôûi vì tình yeâu giöõa nam nöõ

khoâng phaûi laø con ñöôøng giaûi thoaùt, noù laø con

ñöôøng taùi sinh luaân hoài, noù thöôøng mang ñeán

bieát bao nhieâu toäi loãi vaø khoå ñau. Ñöùng beân

ngoaøi nhìn vaøo noù gioáng nhö nhöõng haït kim

cöông, nhöng khi ñeán gaàn thì noù laø nhöõng gioït

nöôùc maét. Vaäy caùc con haõy ñeà phoøng.

Tuy ai cuõng bieát vaäy, nhöng traùnh noù

khoâng phaûi deã, do traùnh noù khoâng deã neân moïi

ngöôøi ai cuõng muoán choïn löïa choàng hay vôï ñeàu

laø nhöõng ngöôøi coù ñöùc haïnh, nhôø coù ñöùc haïnh

môùi cö xöû vôùi nhau coù tình, coù nghóa.


326

Cuoäc soáng gia ñình choàng vôï coù tình, coù

nghóa, coù toân troïng vaø cung kính laãn nhau thì

môùi coù an vui, yeân oån vaø haïnh phuùc, neáu khoâng

ñöôïc vaäy thì ñôøi soáng gia ñình laø soâng meâ, bieån

khoå.

Nhöõng ngöôøi khoâng bieát choïn löïa choàng

hay vôï cöù nhaém vaøo saéc ñeïp, öa thích saéc ñeïp,

khoâng choïn ngöôøi coù ñöùc haïnh, neân khi thaønh

vôï thaønh choàng, quen thuoäc nhau thì nhöõng

tính tình hung döõ, thoâ loã, thieáu vaên hoùa, voâ ñaïo

ñöùc boäc loä töôùng thaät hung aùc, xaûo traù, gian

manh, ñaùnh vôï, ñaäp con, röôïu cheø say xæn, v.v..

Khoâng coøn bieát toân troïng vaø cung kính nhau

nöõa neân thöôøng duøng nhöõng lôøi noùi thoâ baïo,

keùm vaên hoùa, to tieáng chöûi maéng, maït saùt, v.v..

khieán cho cuoäc soáng baát an, baïo löïc gia ñình

xaûy ra, coù khi gaây ra aùn maïng hoaëc li dò. Keû

moät nôi ngöôøi moät ngaû. Bôûi vaäy chæ coù ñaïo ñöùc

môùi quaân bình ñöôïc cuoäc soáng cuûa con ngöôøi;

môùi ñem laïi söï bình an cho caù nhaân, gia ñình

vaø xaõ hoäi coù traät töï an ninh.

Trong baøi naøy noùi ñeán ngöôøi con gaùi con

nhaø hoï Maïnh nhan saéc xaáu xí, da ñen, ngöôøi

luøn thaáp nhöng naøng coù hoïc thöùc, coù ñaïo ñöùc,

bieát leã nghóa, bieát cung kính vaø toân troïng moïi

ngöôøi. Duø ngöôøi xaáu xí da ñen nhöng ai cuõng

meán yeâu vì ñöùc haïnh leã nghóa bieát kính troïng

ngöôøi treân, keû döôùi.


Bôûi vaäy con ngöôøi coù giaù trò laø ôû choã ñöùc

haïnh, coøn saéc ñeïp laø moät hình daùng caùm doã

nhöõng ngöôøi voâ minh, thieáu trí saùng suoát,

khoâng minh maãn, si meâ, daïi khôø môùi chaïy theo

saéc ñeïp. Saéc ñeïp laø caùi löôùi, caùi baãy raäp neân

moïi ngöôøi khoù ai thoaùt khoûi. Ngöôøi chaïy theo

saéc ñeïp laø chaïy ñi tìm söï ñau khoå, söï taùi sinh

luaân hoài. Coù ñuùng nhö vaäy khoâng quyù vò?


Ngöôøi xöa noùi: “Caùi neát ñaùnh cheát caùi

ñeïp”. Ñuùng vaäy, ñôøi thieáu ñaïo ñöùc neân ngöôøi ta

môùi ñam meâ saéc ñeïp, ngöôøi coù ñaïo ñöùc thì luoân

luoân choïn ngöôøi coù ñaïo ñöùc, chöù ít ai choïn saéc

ñeïp, vì saéc ñeïp maø khoâng coù ñaïo ñöùc thì cuoäc

soáng chung nhau nhö ñòa nguïc. Neáu ngöôøi coù

saéc ñeïp maø coù ñaïo ñöùc thì laïi caøng toát ñeïp hôn,

nhöng cuoäc ñôøi naøy raát khoù tìm ngöôøi coù saéc

ñeïp maø coù ñaïo ñöùc, coøn ngöôïc laïi, coù saéc ñeïp

maø khoâng coù ñaïo ñöùc laø phaàn nhieàu. Noùi nhö

vaäy khoâng coù nghóa laø nhöõng ngöôøi khoâng saéc

ñeïp laø nhöõng ngöôøi ñeàu coù ñaïo ñöùc heát sao?

Khoâng, ngöôøi khoâng coù saéc ñeïp coù ñaïo ñöùc cuõng

raát hieám; ngöôøi khoâng coù saéc ñeïp khoâng ñaïo

ñöùc cuõng raát nhieàu.

Bôûi vaäy tìm moät ngöôøi nam, cuõng nhö tìm

moät ngöôøi nöõ coù ñaïo ñöùc trong thôøi naøy, duø

ngöôøi khoâng saéc ñeïp cuõng nhö ngöôøi coù saéc ñeïp


328

ñeàu khoâng phaûi deã daøng. Caùc con neân nhôù lôøi

daïy naøy: “Saéc ñeïp hay khoâng saéc ñeïp ñeàu laø

phaùp höõu vi, neân taát caû ñeàu voâ thöôøng, khoâng

coù ngöôøi naøo toàn taïi caû, chæ coù ñaïo ñöùc môùi toàn

taïi maø thoâi”. Haõy soáng ñaïo ñöùc caùc con aï!

--o0o--

Ñoaïn 6

“Cha meï ñaõ töøng hoûi coâ raèng, coâ muoán

laáy moät ngöôøi choàng nhö theá naøo? Coâ ñaõ noùi

thaúng maø khoâng e ngaïi: “Con khoâng caàn cao

sang, khoâng tham phuù quyù, con chæ muoán laáy

ñöôïc moät ngöôøi ñöùc haïnh cao thöôïng gioáng nhö

Löông Hoàng maø thoâi”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Leã Cao Thöôïng Khaåu Haønh.


Tình nghóa ñaïo gia ñình khoâng phaûi choã

saéc ñeïp, maø ôû choã ñaïo ñöùc leã nghóa. Ñaïo ñöùc leã

nghóa laø söï bieát cung kính vaø toân troïng laãn

nhau, nhôø ñoù hai ngöôøi cuøng chung soáng vôùi

nhau, cuøng chia vui seû buoàn cay ñaéng coù nhau,

v.v.. Cuoäc soáng nhö vaäy môùi trong aám ngoaøi


eâm, môùi thaáy tình choàng nghóa vôï ngaøy theâm

thaám ñaäm maën noàng.

Vaäy quyù vò neân choïn ngöôøi coù ñöùc haïnh

hay neân choïn ngöôøi coù saéc ñeïp? Vì ngöôøi coù ñöùc

haïnh laø ngöôøi bieát toân troïng söï soáng cuûa nhau,

bieát ñem laïi söï an vui cho nhau, khoâng nhöõng

cho hai ngöôøi maø coøn cho moïi ngöôøi, moïi loaøi

ñoäng vaät khaùc nöõa, cho ñeán ngaøn caây noäi coû

khaùc nöõa, cho neân naøng hoï Maïnh ñaõ maïnh daïn

noùi thaúng vôùi cha meï: “Con khoâng caàn cao

sang, khoâng tham phuù quyù, con chæ muoán laáy

ñöôïc moät ngöôøi ñöùc haïnh cao thöôïng gioáng nhö

Löông Hoàng maø thoâi”. Ñaáy laø ngöôøi phuï nöõ

khoân ngoan, bieát choïn choàng laø ngöôøi ñöùc

haïnh. Ngöôøi choàng coù ñöùc haïnh thì bieát toân

kính vôï con neân khoâng bao giôø coù lôøi to, tieáng

laïi, tính tình hieàn laønh khoâng bao giôø hung döõ

chöûi maéng, baét naït vôï con; khoâng bao giôø noùi

lôøi naëng nheï, noùi lôøi khoâng aùi ngöõ; khoâng bao

giôø noùi lôøi thoâ baïo hoaëc xöng hoâ keâu goïi nhau

baèng “maøy, tao, mi, tôù” vaø khoâng bao giôø baït

tay hay ñaám ñaù vôï con.

Trong tình nghóa ñaïo gia ñình, vôï choàng

con caùi ñeàu laáy ñöùc leã ñoái xöû nhau, neân moïi

ngöôøi ñeàu bieát cung kính vaø toân troïng laãn nhau

nhö treân ñaõ noùi. Duø laø con caùi coøn beù boûng

nhöng cha meï neân ñoái xöû vôùi chuùng nhö ngöôøi


330

lôùn, nhö ngöôøi baïn thaân. Nhôø ñoù gia ñình môùi

coù yeân vui vaø haïnh phuùc.

Vôï toân troïng choàng, choàng toân troïng vôï

thì laøm sao coù nhöõng lôøi noùi naëng nheï nhau;

thì laøm sao coù nhöõng lôøi noùi thoâ loã, tuïc taèn keùm

vaên hoùa; thì laøm sao coù nhöõng lôøi noùi maït saùt

vôï hoaëc choàng con. Cho neân, ñöùc leã raát caàn

thieát cho moïi ngöôøi ñeå cuoäc soáng gia ñình luoân

luoân ñöôïc yeân vui vaø haïnh phuùc.

Con ngöôøi khi môùi gaëp nhau coøn xa laï neân

theo pheùp xaõ giao raát lòch söï, toû ra coù veû leã

pheùp toân troïng, kính meán, aên noùi deø daët ngoït

ngaøo leã ñoä “thöa trình, daï daï, vaâng vaâng”.

Nhöng khi ñaõ quen maët nhau roài thì boä maët

thaät cuûa con ngöôøi voâ ñaïo ñöùc seõ hieän loä ra baûn

chaát cuûa loaøi ñoäng vaät hung döõ. Vaø ñöùc leã cung

kính vaø toân troïng laãn nhau khoâng coøn nöõa, lôøi

noùi soã saøng hung haêng. Luùc baáy giôø gia ñình laø

ñòa nguïc traàn gian, cöù ít hoâm khoâng vieäc naøy

thì vieäc khaùc xaûy ra khieán cho moïi ngöôøi trong

gia ñình ñau khoå laïi caøng ñau khoå hôn. Bôûi vaäy

chuùng ta haõy caån thaän, deø daët vì con ngöôøi coù

hai maët: maët thieän vaø maët aùc. Maët thieän laø ñaïo

ñöùc nhaân baûn, coøn maët aùc laø voâ ñaïo ñöùc nhaân

baûn, ñoù laø baûn chaát cuûa loaøi ñoäng vaät chöù

khoâng phaûi laø con ngöôøi.


Töø khi ñaïo Phaät ra ñôøi chæ daïy vaø giuùp cho

loaøi ngöôøi bieát caùch thöùc soáng ñuùng theo maët

thieän. Soáng ñuùng theo maët thieän laø soáng ñuùng

baûn chaát cuûa con ngöôøi thaät, coøn ngöôïc laïi laø

soáng theo baûn chaát cuûa loaøi thuù vaät. Cho neân,

muoán laøm ngöôøi thaät thì luoân luoân luùc naøo cuõng

phaûi ngaên vaø dieät taát caû nhöõng haønh ñoäng

thaân, khaåu, yù aùc. Bôûi nhöõng haønh ñoäng thaân,

khaåu, yù aùc laø nhöõng haønh ñoäng soáng voâ ñaïo

ñöùc, voâ nhaân baûn.

Nhôø ñoù ñaïo Phaät môùi xaùc ñònh ñöôïc con

ngöôøi naøo laø con ngöôøi thaät vaø con ngöôøi naøo laø

con ngöôøi thuù vaät. Bôûi vaäy ngöôøi naøo soáng laøm

khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh

laø con ngöôøi thuù vaät. Bôûi vì con ngöôøi sao nôõ

taâm aên thòt nhöõng loaøi ñoäng khaùc, vì chuùng

cuõng coù söï soáng bình ñaúng nhö con ngöôøi vaäy.

Chæ coù nhöõng con thuù môùi aên thòt nhau maø

thoâi. Coù ñuùng nhö vaäy khoâng quyù vò?

Nhöõng ngöôøi soáng khoâng laøm khoå mình,

khoå ngöôøi vaø khoâng laøm khoå taát caû chuùng sinh,

ñoù laø con ngöôøi thaät con ngöôøi. Lôøi xaùc ñònh

quaû quyeát naøy veà con ngöôøi thaät laø nhö vaäy,

cho neân treân ñôøi naøy khoâng coù moät ngöôøi naøo

daùm phuû nhaän lôøi daïy naøy.



332

Ñöùc leã ñoái vôùi ñaïo Phaät laø ñöùc khieâm haï,

moät ñöùc haïnh cung kính vaø toân troïng ñoái vôùi söï

soáng cuûa moïi ngöôøi vaø muoân loaøi vôùi moät loøng

töø bi thöông xoùt, khoâng bao giôø laøm khoå mình,

khoå ngöôøi vaø khoå muoân loaøi chuùng sinh. Ñoù laø

moät ñöùc haïnh tuyeät vôøi maø con ngöôøi caàn phaûi

luoân luoân soáng ñeå ñem laïi söï an vui cho loaøi

ngöôøi treân theá gian naøy. Caùc con neân nhôù vaø tu

taäp reøn luyeän ñöùc khieâm haï ñeå xöùng ñaùng laø

nhöõng ngöôøi con Phaät.

--o0o--

Ñoaïn 7

“Caâu noùi cuûa coâ veà sau ñeán tai Löông

Hoàng. Löông Hoàng ñaõ caûm thaáy raèng ngöôøi con

gaùi hoï Maïnh kia coù theå taâm ñaàu yù hôïp vôùi

mình. Chaøng ñaõ chaúng heà ñeå yù ñeán dung nhan

xaáu xí cuûa coâ, vui veû môøi ngöôøi laøm moái ñeán

caàu hoân”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Leã Cung Kính, Toân Troïng YÙ Haønh.


Moät ngöôøi hieåu vaø thoâng suoát ñaïo ñöùc thì

luoân luoân bieát toân troïng ñaïo ñöùc vaø laáy ñaïo ñöùc


laøm cuoäc soáng cho mình. Do ñoù Löông Hoàng ñaõ

choïn ngöôøi con gaùi nhaø Maïnh, neân cho ngöôøi

ñeán daïm hoûi naøng veà laøm vôï. Löông Hoàng laø

moät ngöôøi saùng suoát minh maãn, bieát choïn vôï laø

ngöôøi coù ñaïo ñöùc. Vì vôï choàng soáng coù ñaïo ñöùc

thì bieát nhöôøng nhòn vaø toân troïng laãn nhau;

bieát chia seû nhöõng cay ñaéng ngoït buøi khi gaëp

hoaïn naïn; bieát vöôït khoù luùc gaëp gian nan thöû

thaùch, nhôø ñoù gia ñình môùi coù haïnh phuùc an

vui.

Trong gia ñình vôï choàng con caùi ñeàu soáng

chung nhau thì ñöùc cung kính vaø toân troïng laø

haøng ñaàu. Trong moät taäp theå naøo cuõng vaäy,

phaûi luoân luoân coù söï cung kính vaø toân troïng laãn

nhau, ñoù laø ñieàu ñem laïi söï bình an vaø haïnh

phuùc lôùn nhaát. Neáu thieáu söï cung kính vaø toân

troïng nhau thì moïi ngöôøi trong gia ñình cuõng

nhö ngoaøi xaõ hoäi seõ töï laøm khoå ñau cho nhau

maø khoâng löôøng ñöôïc.

Baûn thaân mình khoâng cung kính vaø toân

troïng ngöôøi khaùc thì ñöøng mong ngöôøi khaùc

cung kính vaø toân troïng mình. Ngöôøi giöõ gìn ñöùc

leã cung kính vaø toân troïng ngöôøi khaùc laø ngöôøi

coù tính khieâm haï nhö treân ñaõ noùi. Ñöùc khieâm

haï laø moät ñöùc haïnh raát cao ñeïp khieán cho giaù

trò con ngöôøi caøng taêng theâm. Nhôø loøng cung

kính vaø toân troïng moïi ngöôøi neân moïi ngöôøi ñeàu


334

cung kính vaø toân troïng quyù meán laïi mình nhieàu

hôn.

Laøm ngöôøi phaûi bieát ñöùc leã laø ñaïo ñöùc ñaàu

tieân cuûa con ngöôøi, vì vaäy con ngöôøi caàn phaûi

hoïc hoûi veà ñaïo ñöùc leã nghóa, veà söï cung kính vaø

söï toân troïng moïi ngöôøi. Muoán laøm ñöôïc nhöõng

ñieàu naøy thì chæ coù loøng yeâu thöông chaân thaät.

Chính loøng yeâu thöông chaân thaät môùi tha thöù

moïi loãi laàm cuûa ngöôøi khaùc; môùi toân troïng vaø

cung kính ngöôøi khaùc thaät söï.

Treân ñôøi naøy chæ coù ñöùc hieáu sinh, hieáu

sinh vôùi moïi ngöôøi, hieáu sinh vôùi moïi loaøi vaät.

Nhôø coù ñöùc hieáu sinh nhö vaäy chuùng ta môùi

bieát toân troïng söï soáng cuûa nhau, coù toân troïng

söï soáng cuûa nhau chuùng ta môùi thöïc hieän ñöùc

khieâm haï chaân thaät vôùi moïi ngöôøi. Vaø ñoù môùi

chính laø loøng toân kính thaät söï. Neáu haï mình

toân kính ngöôøi khaùc maø thieáu ñöùc hieáu sinh thì

ñoù laø söï haï mình caàu caïnh moät ñieàu gì, hoaëc vì

sôï haõi neân laøm ra veû haï mình cung kính, chöù

kyø thöïc trong taâm hoï khoâng cung kính vaø toân

troïng ai heát.

ÔÛ treân ñôøi naøy vì söï xaõ giao neân hoï laøm

ra veû lòch söï cung kính vaø toân troïng ngöôøi

khaùc, chöù trong thaâm taâm cuûa hoï vaãn xem taát

caû moïi ngöôøi khoâng ai hôn mình.


Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi hoïc ñaïo ñöùc

nhaân baûn - nhaân quaû soáng khoâng laøm khoå

mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh, cho

neân, söï cung kính vaø toân troïng ngöôøi khaùc laø

do töø loøng yeâu thöông söï soáng cuûa moïi ngöôøi,

cuûa moïi loaøi. Cho neân, loøng cung kính toân

troïng cuûa chuùng ta laø söï thaät, chöù khoâng phaûi

laø hình thöùc che ñaäy moät caùch giaû doái.

Trong caùc tröôøng hoïc thöôøng neâu khaåu

hieäu: “TIEÂN HOÏC LEÃ, HAÄU HOÏC VAÊN”, nhöng leã

nhö theá naøo thì hoï chæ bieát daïy treû con khoanh

tay hay chaép tay cuùi ñaàu chaøo ngöôøi khaùc, chöù

ñöùc leã raát roäng, nghóa noù khoâng chæ chaøo hoûi

maø coøn nhieàu haønh ñoäng leã khaùc nöõa. Khi hai

ngöôøi gaëp nhau chaép tay xaù chaøo, ñoù laø leã; khi

hai ngöôøi gaëp nhau baét tay chaøo nhau theo kieåu

ngöôøi Taây phöông cuõng ñeàu laø leã; khi hai ngöôøi

gaëp nhau oâm nhau hoaëc hoân nhau cuõng laø leã,

v.v.. Leã ñoù laø leã chaøo hoûi. Leã nghóa chaøo, thöa

hoûi cuûa moãi daân toäc treân haønh tinh naøy ñeàu coù

nhieàu haønh ñoäng khaùc nhau theo phong tuïc taäp

quaùn cuûa rieâng moãi daân toäc. Coøn ôû ñaây chuùng ta

chæ noùi rieâng veà leã cuûa ñaïo Phaät. Leã cuûa ñaïo

Phaät coù raát nhieàu ñieàu caàn phaûi hoïc hieåu, cho

neân caàn ñöôïc neâu ra ôû ñaây ñeå moïi ngöôøi hieåu

cho roõ raøng.

Leã cuûa ñaïo Phaät nhö moät lôøi noùi to tieáng

vôùi ngöôøi khaùc laø thieáu leã, noùi lôøi thoâ loã laø


336

thieáu leã, moät haønh ñoäng thieáu nhaõ nhaën ñoái vôùi

ngöôøi khaùc laø thieáu leã, boá thí giuùp ñôõ ngöôøi

khaùc maø coù veû khinh khi ngöôøi thì ñoù laø thieáu

leã, cho ngöôøi aên xin maø neùm tieàn vaøo noùn hay

vaøo bò cuûa ngöôøi aên xin laø thieáu ñöùc leã. Boá thí

cho ngöôøi khaùc baát cöù moät vaät gì ñeàu phaûi trònh

troïng toân kính ngöôøi mình cho, duø ñoù laø moät

em beù, haønh ñoäng nhö vaäy laø ngöôøi coù ñöùc leã.

Cho neân, söï cung kính toân troïng nhö vaäy môùi

thaät laø leã.

Ñoái vôùi ñaïo Phaät, moät ngöôøi noùi doái laø

thieáu ñöùc leã; moät ngöôøi gieát ngöôøi hay gieát loaøi

vaät laøm thöïc phaåm ñeå aên laø ngöôøi thieáu ñöùc leã;

moät ngöôøi taø daâm laø moät ngöôøi thieáu ñöùc leã;

moät ngöôøi tham lam troäm caép, cöôùp cuûa ngöôøi

khaùc laø thieáu ñöùc leã; moät ngöôøi uoáng röôïu laø

thieáu ñöùc leã.

Thöôøng ngöôøi ta baûo: “röôïu leã, röôïu

nghóa”, ñoù laø theo phong tuïc taäp quaùn cuûa

nhöõng daân toäc vaø cuûa nhöõng boä laïc treân theá

giôùi, do thích uoáng röôïu, neân môùi laáy röôïu laøm

leã laøm nghóa, laøm ñaàu caâu chuyeän ñeå nhaäu nheït

say xæn. Traùi laïi, ñaïo Phaät thaáy röôïu laø moät

chaát nöôùc ñoäc raát nguy hieåm laøm cho con ngöôøi

loaïn trí roái thaàn kinh. Khi “röôïu vaøo lôøi ra” laø

noùi nhöõng lôøi keùm vaên hoùa, thoâ baïo, hung döõ,

phaùch loái, ngang taøng, chöûi theà, tuïc tóu, v.v..

Cho neân, ngöôøi naøo uoáng röôïu duø khoâng say


nhöng vaãn laø ngöôøi thieáu ñöùc leã, töùc laø thieáu söï

toân troïng vaø cung kính mình vaø ngöôøi khaùc.

Ngoaøi ra, moät haønh ñoäng khoâng oai nghi

teá haïnh laø thieáu ñöùc leã; haønh ñoäng ñi cuùi ñaàu

nhö ngöïa laø thieáu ñöùc leã (ñi khoâng töï nhieân,

gioáng nhö ngöôøi ñi kinh haønh, coå cuùi xuoáng

nhìn böôùc chaân); moät haønh ñoäng ñi ñöùng voäi

vaøng haáp taáp laø thieáu ñöùc leã...

Vôï choàng bieát cung kính vaø toân troïng laãn

nhau thì khoâng bao giôø coù söï raày raø buoàn

phieàn. Vôï choàng hay raày raø buoàn phieàn laø do vôï

choàng khoâng cung kính vaø toân troïng nhau, ñoù

laø thieáu ñöùc leã. Vôï choàng xem thöôøng nhau neân

töø choã raày la ñi ñeán choã baïo löïc gia ñình: ñaùnh,

chöûi maéng nhau vaø seõ ñi ñeán choã li dò xa nhau

cuõng laø thieáu ñöùc leã.

Xaõ hoäi thieáu söï cung kính vaø toân troïng laãn

nhau neân môùi xaûy ra chöûi choù maéng meøo, môùi

coù ñaùnh nhau, môùi coù troäm caép cöôùp giaät cuûa

nhau, môùi coù löôøng laän doái traù. Cho neân, ñöùc leã

quan troïng trong cuoäc soáng haøng ngaøy nhö vaäy,

neáu chuùng ta khoâng chòu hoïc ñaïo ñöùc vaø nhaát laø

khoâng chòu trau doài ñöùc leã thì raát uoång cho moät

kieáp laøm ngöôøi. Muoán trau doài ñöùc leã thì ngay

baây giôø chuùng ta phaûi tu taäp loøng yeâu thöông

nhau, phaûi taäp luyeän lôøi noùi aùi ngöõ ñoái vôùi moïi

ngöôøi. Duø ngöôøi giaøu hay ngöôøi ngheøo, vua


338

quan, treû em trai hay gaùi ñeàu duøng nhöõng lôøi

noùi oân toàn, nhaõ nhaën, eâm dòu, xöng hoâ moät

caùch ñuùng ñaén, khoâng ñöôïc goïi nhau “maøy, tao,

mi, tôù” hoaëc to tieáng caõi nhau, muùa tay, muùa

chaân, muoán ñaám ñaù ñaùnh nhau.

Nhöõng lôøi noùi duøng danh töø vaø nhöõng

haønh ñoäng thoâ loã keùm vaên hoùa, voâ leã ñoä laø

ngöôøi thieáu ñöùc leã. Cho neân, nhöõng ngöôøi coù

ñaïo ñöùc luoân luoân traùnh xa vôùi nhöõng haïng

ngöôøi naøy. Ngöôøi coù ñaïo ñöùc laø ngöôøi luoân luoân

luùc naøo cuõng bieát toân troïng ngöôøi khaùc vaø taát

caû nhöõng loaøi vaät khaùc.


Haõy tìm ngöôøi coù ñaïo ñöùc laøm baïn, traùnh

xa nhöõng ngöôøi thieáu ñaïo ñöùc, vì nhöõng ngöôøi

thieáu ñaïo ñöùc seõ laøm khoå mình, laøm khoå ngöôøi

vaø laøm khoå taát caû chuùng sinh. Trong baøi naøy,

Löông Hoàng tìm ngöôøi vôï coù ñaïo ñöùc, khoâng

caàn saéc ñeïp, ñoù laø moät ngöôøi bieát soáng, laø ngöôøi

khoân ngoan. Coøn nhöõng ngöôøi chaïy theo saéc

ñeïp laø ngöôøi chöa bieát soáng, laø ngöôøi thieáu hieåu

bieát veà ñaïo ñöùc laøm ngöôøi. Ngöôøi choïn hình saéc

ñeïp beân ngoaøi laø ngöôøi khoâng tri kieán ñaïo ñöùc,

laø ngöôøi ham meâ saéc duïc, cho neân cuoäc ñôøi cuûa

hoï thöôøng phaûi chòu nhieàu ñau khoå vaø phieàn

naõo.


Ñaïo ñöùc laø moät phöông phaùp ñem laïi söï

bình an cho moïi ngöôøi, cho neân, ngöôøi soáng coù

ñaïo ñöùc laø ngöôøi ñöôïc moïi ngöôøi quyù troïng. Vì

vaäy, caùc con neân hoïc vaø reøn luyeän nhaân caùch

ñaïo ñöùc, nhaát laø soáng vôùi ñöùc hieáu sinh cung

kính vaø toân troïng söï soáng cuûa moïi ngöôøi vaø moïi

vaät, nhôø ñoù söï soáng môùi ñöôïc bình ñaúng nhö

nhau. Nhôø ñoù, con ñöôøng tu taäp cuûa caùc con môùi

buoâng xaû saïch, vaø taâm caùc con môùi trôû neân

thanh thaûn, an laïc vaø voâ söï; nhôø ñoù taâm caùc

con môùi trôû neân baát ñoäng hoaøn toaøn tröôùc caùc

aùc phaùp vaø caùc caûm thoï.

--o0o--

Ñoaïn 8

“Coâ gaùi nghe noùi Löông Hoàng ñeán caàu

hoân, nieàm vui loä ra maët. Coâ voäi ñi saém nöõ

trang, may aùo luïa, haøi gai. Trong ngaøy leã thaønh

hoân, coâ gaùi hoï Maïnh vaán toùc cao, treân ñaàu caøi

raát nhieàu trang söùc röïc rôõ”. Caâu naøy daïy ñaïo

ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Thieáu Ñöùc Ly Tham, Thieåu Duïc Tri Tuùc

Thaân Haønh.



340

Moät ngöôøi con gaùi saép veà nhaø choàng phaûi

lo saém söûa ñoà trang söùc quaàn naøy aùo kia ñeå laøm

ñeïp, caùc coâ gaùi cöù nghó mình laøm nhö vaäy

choàng seõ thöông yeâu mình nhieàu hôn. Ngöôøi

tham saéc ñeïp vaø tieàn cuûa nhieàu thì ham thích,

coøn nhöõng ngöôøi bieát soáng ñaïo ñöùc thì khoâng

caàn saéc ñeïp, khoâng caàn tieàn cuûa nhieàu maø chæ

caàn ngöôøi coù ñaïo ñöùc leã nghóa bieát cung kính vaø

toân troïng laãn nhau, bieát thieåu duïc tri tuùc, bieát

caàn kieäm trong vieäc chi tieâu. Cho neân, con gaùi

nhaø hoï Maïnh saém söûa nöõ trang, mua aùo luïa,

haøi gai, vaán toùc cao, treân ñaàu caøi raát nhieàu

trang söùc röïc rôõ laøm ñeïp, ñoù khoâng phaûi haønh

ñoäng giöõ gìn veû ñeïp töï nhieân cuûa moät ngöôøi

hieàn ñöùc.

Ngöôøi trang ñieåm laøm ñeïp moät caùch giaû

taïo töùc laø coù söï gian xaûo trong saéc ñeïp. Coù söï

gian xaûo trong saéc ñeïp laø coù giaû doái, coù giaû doái

laø thieáu ñöùc thaønh thaät. Thieáu ñöùc thaønh thaät

thì coù vieäc aùc naøo maø hoï khoâng laøm ñöôïc? Cho

neân, ngöôøi con gaùi nhaø hoï Maïnh trang ñieåm

laøm ñeïp laø moät ñieàu ñaùng cheâ, khoâng phaûi laø

ngöôøi hieàn ñöùc. Ngöôøi con gaùi nhaø hoï Maïnh ñaõ

laàm ñaïo ñöùc vaø trang ñieåm laøm ñeïp. Heã coù ñaïo

ñöùc thì khoâng neân trang ñieåm laøm ñeïp, maø heã

coù trang ñieåm laøm ñeïp thì khoâng bao giôø coù ñaïo

ñöùc. Ñaïo ñöùc luoân luoân ñi ñoâi vôùi caùi ñeïp töï

nhieân, coøn coù caùi ñeïp giaû taïo do trang ñieåm maø

coù laø khoâng coù ñaïo ñöùc.


Treân ñôøi naøy coù raát nhieàu ñieàu giaû doái.

Khi con ngöôøi sinh ra ñeàu theo luaät nhaân quaû

neân môùi coù ngöôøi toát keû xaáu; môùi coù ngöôøi hieàn

keû hung döõ; môùi coù ngöôøi luøn keû cao; môùi coù

ngöôøi giaøu sang keû ngheøo heøn; môùi coù ngöôøi

laøm vua keû laøm daân; môùi coù ngöôøi taät nguyeàn

keû laønh laën. Taát caû ñeàu do nhaân ñôøi tröôùc maø

ñôøi nay phaûi traû vay. Vaäy maø hoï muoán chuyeån

ñoåi nhaân quaû, keû xaáu laøm cho ñeïp, vì theá môùi

mang beänh taät khoù trò; cuõng nhö ngöôøi ngheøo

heøn maø muoán sang giaøu neân sinh ra troäm caép,

cöôùp giaät, gian tham löôøng laän gaït ngöôøi, neân

phaûi ñi tuø toäi caûi taïo giam caàm 5 naêm, 10 naêm,

coù khi töû hình.


Ngöôøi phuï nöõ naøo cuõng thích trang ñieåm

vaø söûa sang saéc ñeïp, neân ngöôøi ta noùi ñoù laø baûn

chaát cuûa nöõ giôùi. Ñuùng vaäy, nöõ giôùi taâm thöôøng

öa trang ñieåm, soi göông, thoa son, ñaùnh phaán,

ñeo voøng vaøng. Duø laø moät ngöôøi phuï nöõ raát xaáu

hoï cuõng vaãn thích trang ñieåm.

Theo chuùng toâi nghó, ngöôøi phuï nöõ öa

thích trang ñieåm khoâng phaûi ñoù laø baûn chaát töï

coù saün cuûa hoï, maø do huaân taäp thaønh thoùi quen

nhieàu ñôøi neân sinh ra laøm phuï nöõ laø öa thích

trang ñieåm laøm ñeïp. Neáu ngöôøi phuï nöõ ñöôïc

höôùng daãn ñeå saéc ñeïp töï nhieân thì duø cho moät

ngöôøi xaáu vaãn ñeïp nhö thöôøng, ñeïp trong caùi töï


342

nhieân khoâng giaû taïo laø caùi ñeïp hoàn nhieân trong

traéng. Moät ngöôøi da ñen vaãn coù caùi ñeïp cuûa

ngöôøi da ñen, ngöôøi da traéng cuõng vaäy, vaãn coù

caùi ñeïp cuûa ngöôøi da traéng. Coøn da traéng baèng

phaán saùp thì maát veû töï nhieân. Trong caùi xaáu

vaãn coù caùi ñeïp, trong caùi ñeïp vaãn coù caùi xaáu, ñoù

laø caùi ñeïp töï nhieân, coøn trau chuoát trang ñieåm

phaán son vaø ñeo voøng vaøng ñaày coå, ñaày tay laø

caùi ñeïp nhaân taïo. Caùi gì nhaân taïo toâ ñieåm laø

caùi ñeïp khoâng chaân thaät, ñoù laø caùi ñeïp trong

caùi xaáu. Chæ coù nhöõng ngöôøi thieáu ñaïo ñöùc môùi

öa thích caùi ñeïp giaû taïo. Ngöôøi coù ñaïo ñöùc thì

öa thích caùi ñeïp cuûa ñaïo ñöùc, vì caùi ñeïp cuûa ñaïo

ñöùc seõ ñem ñeán söï an vui cho mình, cho ngöôøi.

Ñoù laø caùi ñeïp cuûa taâm hoàn maø caùc con neân nhôù

laáy ñeå cho cuoäc soáng ñöôïc bình an, yeân vui vaø

haïnh phuùc.

--o0o--

Ñoaïn 9

“Nhöng trong suoát 7 ngaøy lieàn, Löông

Hoàng khoâng heà ñoaùi hoaøi ñeán coâ. Coâ gaùi khoâng

bieát vì sao choàng mình nhö vaäy, naøng quyø tröôùc

maët Löông Hoàng vôùi veû xaáu hoå, thöa raèng:

“Thieáp mong chaøng ñöøng boû thieáp, trong loøng

thieáp voâ cuøng caûm kích chaøng. Nhöng coù ai ngôø


ñöôïc tình duyeân môùi baét ñaàu maø chaøng ñaõ xem

thieáp nhö ngöôøi xa laï. Khoâng bieát coù vieäc gì ñaõ

laøm maïo phaïm ñeán chaøng, caàu xin chaøng roäng

loøng chæ baûo”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Leã Caàu Xin Chæ Loãi Khaåu Haønh, Thaân

Haønh.


Naøng hoï Maïnh töôûng trang ñieåm laø ñöôïc

Löông Hoàng yeâu thöông nhieàu, khoâng ngôø

Löông Hoàng laø ngöôøi choïn ñaïo ñöùc, thaáy naøng

trang ñieåm laø bieát ngöôøi khoâng ñaïo ñöùc neân

chaúng ñoaùi hoaøi ñeán coâ suoát 7 ngaøy lieàn töø ngaøy

cöôùi. Treân ñôøi raát hieám ngöôøi nhö Löông Hoàng.

Saéc ñeïp khoâng laøm lay chuyeån con ngöôøi cuûa

Löông Hoàng, chaøng choïn ngöôøi vôï ñöùc haïnh,

theá maø ngöôøi vôï ñöùc haïnh gì laïi trang ñieåm,

chæ laø tieáng ñoàn chöù ngöôøi con gaùi naøo cuõng

vaäy, thích trang ñieåm laøm ñeïp thì ñaïo ñöùc coøn

gì, cho neân chaøng chaúng maøng tôùi.

Ngöôøi coù ñaïo ñöùc thì khoâng aên maëc hôû

hang, coøn nhöõng ngöôøi voâ ñaïo ñöùc thì aên maëc

hôû hang, söûa sang saéc ñeïp ñeå quyeán ruõ ngöôøi

khaùc phaùi, ñeå laøm chuyeän duïc laïc baát tònh ñoài

baïi gioáng nhö gaùi maõi daâm. Nhìn nhöõng phuï nöõ

ngaøy nay thì chuùng ta nhaän thaáy roõ raøng ñaïo

ñöùc ñang xuoáng caáp, ngöôøi phuï nöõ chæ bieát laøm


344

ñeïp chöù khoâng bieát reøn luyeän nhaân caùch ñaïo

ñöùc laøm ngöôøi; chöù khoâng bieát ñeå laøm neân moät

con ngöôøi thanh cao ñeïp neát tinh thaàn, soáng

ñuùng hoàn nhieân trong traéng, thanh tònh cao

thöôïng ñoái vôùi mình, vôùi moïi ngöôøi.

Ngöôøi coù ñaïo ñöùc soáng khoâng löøa ñaûo doái

gaït ai, tuy xaáu maët, xaáu maøy chöù tinh thaàn

khoâng xaáu. Tinh thaàn luùc naøo cuõng neâu cao loái

soáng chaân thaät, khi cha meï sinh ra nhö theá

naøo thì vui loøng chaáp nhaän nhö theá naáy, khoâng

ñeán myõ vieän söûa sang saéc ñeïp, khoâng taïo saéc

ñeïp giaû taïo. Vì trang ñieåm giaû taïo nhö vaäy laø

ñaõ chuyeån ñoåi nhaân quaû baèng khoa phaãu thuaät

ngoaïi hình, nhöng chuùng toâi e raèng quyù vò seõ

khoâng traùnh khoûi nhaân quaû choàng leân nhaân

quaû, göông maët xaáu laïi caøng trôû neân xaáu hôn.

Cho neân, baùo chí thöôøng loan tin töùc caùc baø,

caùc coâ ñi myõ vieän hoaëc thoa kem naøy, kem kia

ñeå laøm cho mình ñeïp hôn, nhöng khoâng traùnh

khoûi da maët saàn suøi, trôû thaønh ngöôøi beänh taät.

Ngöôøi coù göông maët xaáu luùc naøo noù cuõng xaáu,

duø coù laøm gì noù cuõng xaáu.

Muoán thay ñoåi göông maët xaáu, khoâng gì

baèng laø neân taïo duyeân nhaân quaû thieän. Taïo

duyeân nhaân quaû thieän thì khoâng neân cheâ cöôøi

ngöôøi coù göông maët xaáu, maø haõy taäp nhìn caùi

xaáu, caùi ñeïp cuûa cô theå con ngöôøi qua caùi ñeïp

cuûa taâm hoàn ñaïo ñöùc.


Ñoái vôùi caùi nhìn cuûa con ngöôøi thì saéc ñeïp

cuûa ngöôøi phuï nöõ coù tuyeät traàn ñeán ñaâu, coù trôû

thaønh hoa khoâi theá giôùi thì noù vaãn laø caùi xaáu

cuûa nhöõng loaøi vaät khaùc. Bôûi caùi nhìn cuûa taát

caû loaøi thuù vaät thì saéc ñeïp phuï nöõ chæ laø con

quaùi vaät hay ít nhaát cuõng laø moät hung thaàn, vì

baøn tay cuûa ngöôøi phuï nöõ thöôøng gieát haïi caùc

loaøi chuùng sinh laøm thöïc phaåm ñeå aên.

Trong lòch söû Trung Hoa, ngöôøi ñeïp nhö

Toâ Ñaéc Kyû, Bao Töï, Voõ Taéc Thieân, Döông Quyù

Phi, v.v.. nhöõng saéc ñeïp aáy toaøn laø nhöõng ngöôøi

hung aùc gieát ngöôøi khoâng gôùm tay. Cho neân,

höõu nhan saéc höõu aùc ñöùc. Vì theá Löông Hoàng

thaáy vôï mình söûa sang trang ñieåm laøm ñeïp laø

oâng khoâng vui loøng. Trong nhöõng ngaøy ñoäng

phoøng hoa chuùc oâng chaúng ngoù ngaøng gì ñeán

naøng, khieán cho naøng khoâng bieát mình phaïm

loãi gì maø choàng chaúng ngoù ngaøng tôùi.

Baát cöù hoaøn caûnh naøo, ngöôøi coù ñöùc haïnh

LEÃ NGHÓA ñeàu bieát haï mình quyø xuoáng xin moïi

ngöôøi chæ cho mình bieát nhöõng loãi laàm ñeå töï

khaéc phuïc söûa sai, ñeå trôû thaønh nhöõng ngöôøi

toát sau naøy. Coøn nhöõng ngöôøi thieáu ñöùc haïnh

thì ngheânh ngang, leân gioïng keû caû, laïi coøn

duøng lôøi leõ aùc ngöõ chæ trích, cheâ ngöôøi khaùc coù

loãi hoaëc noùi naëng nheï nhau.


346

Ngöôøi con gaùi nhaø hoï Maïnh thaät laø ngöôøi

coù ñaïo ñöùc, khi thaáy choàng buoàn baõ khoâng noùi

thì duøng leã quyø xuoáng xin chæ daïy nhöõng ñieàu

sai.

Ñoù laø ñöùc toân kính treân ñôøi naøy ít coù ai

laøm ñöôïc, vì vôï choàng ôû ñôøi naøy hoï thöôøng xem

nhau ngang haøng, neân khoâng bao giôø quyø

xuoáng xin loãi, ñoù laø hoï hieåu nghóa bình ñaúng

khoâng ñuùng nghóa. Bình ñaúng laø bieát toân troïng

vaø cung kính söï soáng cuûa nhau; bình ñaúng

trong ñaïo ñöùc leã nghóa môùi thaät laø bình ñaúng.

Vì ñaïo ñöùc leã nghóa daïy chuùng ta phaûi cung

kính vaø toân troïng moïi ngöôøi.

Nhö chuùng ta ñaõ bieát: ngöôøi naøo cuõng coù

söï soáng bình ñaúng nhö nhau, duø ñoù laø moät ñöùa

beù, nhöng chuùng cuõng coù söï soáng bình ñaúng

nhö moïi ngöôøi. Vì vaäy duø laøm cha hay meï,

chuùng ta cuõng khoâng neân ñaùnh con caùi hay noùi

lôøi chöûi maéng chuùng, hoaëc goïi chuùng baèng

“maøy” vaø xöng hoâ vôùi chuùng laø “tao”, ñoù laø

chuùng ta khoâng toân troïng quyeàn soáng cuûa

chuùng, töùc laø chuùng ta thieáu ñöùc leã. Haàu heát

moïi ngöôøi trong xaõ hoäi ñeàu yû mình laø cha vaø

meï, laø ngöôøi sinh noù ra neân khoâng toân troïng söï

soáng cuûa con caùi, do ñoù môùi coù nhöõng caùi taùt

tay.


Con caùi coøn phaûi toân troïng nhö vaäy, huoáng

laø tình nghóa vôï choàng thì phaûi cung kính vaø

toân troïng laãn nhau hôn nöõa. Khi muoán noùi moät

ñieàu gì maø caûm thaáy mình coù loãi thì neân quyø

xuoáng xin loãi, ñoù laø leã nghóa cuûa ngöôøi coù ñaïo

ñöùc. Coøn nhöõng ngöôøi thieáu ñaïo ñöùc, khi coù söï

baát toaïi nguyeän hoaëc coù söï gaây caán nhau thì hoï

loä ra veû khinh khi hoaëc xem ngöôøi khaùc (ñoái

töôïng) coøn thua con thuù vaät. Do khoâng toân

troïng vaø cung kính ngöôøi khaùc neân duøng lôøi leõ

thoâ loã, tieáng noùi coäc caèn khoâng eâm dòu, thöôøng

duøng lôøi noùi to tieáng la loái, maït saùt nhau nhö

keû thuø ñòch. Luùc baáy giôø ñöùc leã khoâng coøn nöõa,

chæ coøn laïi laø nhöõng haønh ñoäng vaø lôøi noùi cuûa

giôùi löu manh, du coân, du ñaõng.


Ñöùc caàu xin chæ loãi cho mình laø moät haønh

ñoäng toát ñeïp cao quyù bieát toân troïng mình, toân

troïng ngöôøi, ñoù laø ñieàu caàn thieát cho cuoäc soáng

con ngöôøi, vì laøm ngöôøi coù ai khoâng laàm loãi,

nhöng bieát caàu xin ngöôøi chæ loãi ñeå mình söûa

sai laø moät haønh ñoäng töï giaùc cao ñeïp tuyeät vôøi.

Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi tu theo Phaät

giaùo, laáy giôùi luaät ñöùc haïnh laøm cuoäc soáng, vì

theá ÑÖÙC CAÀU XIN CHÆ LOÃI cho mình laø moät vieäc

laøm caàn thieát vaø lôïi ích raát lôùn cho mình, ñeå


348

moãi ngaøy mình laïi theâm tieán boä veà ñôøi soáng

ñaïo ñöùc nhieàu hôn nöõa.

Ñöùc caàu xin chæ loãi ñeå mình söûa sai ñaâu coù

gì heøn haï, noù laø moät haønh ñoäng cao thöôïng

daùm xin ngöôøi chæ loãi, daùm nhaän loãi ñeå söûa sai

thì ñoù laø moät haønh ñoäng ñaùng khen. Caùc con

haõy nhôù lôøi daïy naøy: “Xin ngöôøi chæ loãi cho

mình laø moät haønh ñoäng cao quyù voâ cuøng”.

--o0o--

Ñoaïn 10

“Löông Hoàng thaáy vôï mình quyø döôùi

ñaát, trong loøng khoâng kìm ñöôïc nöõa, voäi vaøng

ñôõ naøng daäy vaø noùi: “Töø laâu ñaõ nghe naøng laø

ngöôøi hieàn ñöùc leã nghóa, coù ai ngôø raèng naøng laø

moät ngöôøi thích hö danh. Nhìn naøng phaán son,

ñaày mình gaám voùc, ñoù chaúng leõ laïi khoâng laøm

cho ta thaát voïng ö!”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Cung Kính Thaúng Thaén Chæ Loãi.


Löông Hoàng laø moät ngöôøi coù ñaày ñuû ñaïo

ñöùc leã nghóa, khi thaáy vôï mình bieát quyø döôùi

ñaát xin chæ cho thaáy nhöõng loãi laàm cuûa mình


thì chaøng bieát ngay chæ nhöõng ngöôøi coù ñaïo ñöùc

môùi quyø döôùi chaân choàng nhö vaäy. Thaät treân

ñôøi naøy raát hieám thaáy coù moät ngöôøi phuï nöõ naøo

nhö vaäy. Bieát toân troïng cung kính choàng, chöa

bieát mình coù loãi gì maø gan daï duõng caûm quyø

döôùi chaân choàng xin chæ loãi thaät ñaùng khen,

ñaùng ca ngôïi. Neáu cuoäc ñôøi naøy ai ai cuõng ñeàu

coù ñöùc leã nhö ngöôøi con gaùi nhaø hoï Maïnh thì

cuoäc soáng gia ñình haïnh phuùc bieát bao, laø thieân

ñaøng. Treân ñôøi naøy neáu moïi ngöôøi ai cuõng bieát

giöõ gìn ñöùc leã vôùi nhau, töùc laø bieát cung kính vaø

toân troïng laãn nhau thì ñaõ mang laïi söï bình an

voâ cuøng voâ taän.

Neáu moät ngöôøi coù ñöùc hieáu sinh maø khoâng

ñöùc leã thì ñöùc hieáu sinh aáy chæ laø ñöùc hieáu sinh

nhaát höôùng. Ñöùc hieáu sinh ña höôùng laø ñöùc

hieáu sinh mang ñaày ñuû ñöùc leã cung kính vaø toân

troïng moïi ngöôøi. Khi cung kính vaø toân troïng

moïi ngöôøi baèng moät loøng yeâu thöông chaân thaät

thì ngöôøi aáy phaûi am töôøng söï soáng cuûa moïi

ngöôøi treân theá gian naøy laø raát quyù baùu. Vì söï

soáng raát bình ñaúng ai cuõng nhö ai, thaäm chí

nhö nhöõng loaøi ñoäng vaät khaùc ñeàu coù söï soáng

cuõng nhö nhau. Vaäy sao chuùng ta khoâng toân

troïng söï soáng cuûa nhau, laïi lôïi duïng uy quyeàn

theá löïc hoaëc tieàn cuûa hoaëc söùc maïnh ñeå cöôùp


350

ñoaït söï soáng cuûa ngöôøi khaùc vaø vaät khaùc, ñoù laø

coâng baèng sao?

Haèng ngaøy chieán tranh ñaõ cöôùp ñi haøng

traêm, haèng vaïn sinh maïng soáng cuûa con ngöôøi

maø lòch söû loaøi ngöôøi ñaõ chöùng minh vaø xaùc

ñònh ñieàu aáy. Xöông maùu cuûa con ngöôøi ñaõ

choàng chaát treân haønh tinh naøy nhö nuùi, nhö

soâng. Con ngöôøi khoâng bieát toân troïng söï soáng

cuûa nhau nhö vaäy thì söï soáng cuûa nhöõng loaøi

ñoäng vaät khaùc coøn coù nghóa lyù gì ñoái vôùi con

ngöôøi. Cho neân, hoï gieát haïi caùc loaøi ñoäng vaät ñeå

laøm thöïc phaåm. Tieáng keâu la thaûm thieát cuûa

loaøi gia suùc nhö gaø, vòt, heo, deâ, boø, choù vaø caù

toâm haèng ngaøy cheát bieát bao nhieâu vì baøn tay

ñoäc aùc cuûa loaøi ngöôøi thaät laø gheâ rôïn. OÂi! Sao

con ngöôøi khoâng bieát thöông söï soáng. Maø söï

soáng cuûa muoân loaøi coøn quyù hôn vaøng, baïc, chaâu

baùu, kim cöông, v.v..


Ngöôøi vôï quyø xuoáng xin choàng chæ loãi cho

mình ñeå söûa sai thì treân ñôøi naøy thaät laø hieám

thaáy, ñoù laø ngöôøi vôï bieát cung kính vaø toân

troïng choàng, coøn rieâng ngöôøi choàng thì sao?

Löông Hoàng thaáy vôï mình quyø döôùi ñaát, trong

loøng khoâng kìm ñöôïc nöõa neân voäi vaøng cuùi

xuoáng ñôõ naøng daäy. Haønh ñoäng cuùi xuoáng ñôõ


daäy cuõng laø moät haønh ñoäng cung kính vaø toân

troïng.

Nhöõng haønh ñoäng vôï choàng cung kính vaø

toân troïng nhau nhö vaäy thaät laø haïnh phuùc voâ

cuøng. Vaäy caùc con neân nhôù nhöõng lôøi daïy naøy:

Suoát ñôøi luoân luoân phaûi bieát cung kính vaø toân

troïng moïi ngöôøi. Duø ai coù laøm nhöõng ñieàu hung

döõ hay laøm nhöõng ñieàu aùc thì ñeå töï hoï phaûi

gaùnh chòu nhöõng haønh vi aùc, coøn rieâng caùc con

neân toân troïng vaø cung kính söï soáng cuûa moïi

ngöôøi. Duø ngöôøi ñoù lôùn tuoåi cuõng nhö ngöôøi ñoù

treû tuoåi, cho ñeán moät em beù, caùc con ñeàu neân

toân troïng vaø quyù meán nhö nhau. Söï quyù meán vaø

toân troïng seõ mang laïi söï bình an, yeân vui cho

caùc con.

--o0o--

Ñoaïn 11

“Coâ gaùi hoï Maïnh nghe choàng noùi vaäy,

trong loøng raát vui möøng, mæm cöôøi maø raèng:

“Thì ra laø nhö theá. Vieäc trang ñieåm cuûa thieáp

chaúng qua ñeå thöû yù vaø nguyeän voïng cuûa chaøng.

Töø nay veà sau thieáp chæ aên maëc ñôn sô, uoáng

traø baàn, aên côm teû, theà seõ soáng suoát ñôøi vôùi


352

chaøng!”. Noùi xong laäp töùc thaùo caëp toùc, boû nöõ

trang, thay aùo vaûi”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Thieåu Duïc Tri Tuùc YÙ Haønh, Thaân

Haønh, Khaåu Haønh.


Moät ngöôøi soáng coù ñaïo ñöùc ai nhìn vaøo

cuõng bieát ngay lieàn, vì caùch soáng cuûa hoï raát

ñôn giaûn, ñôøi soáng luoân luoân thieåu duïc tri tuùc,

aên cuõng nhö maëc luoân luoân giöõ gìn caùch soáng töï

nhieân, khoâng caàu kyø trang ñieåm laøm veû ñeïp giaû

taïo. Khi cha meï sinh ra nhö theá naøo thì luoân

luoân giöõ gìn nhö theá naáy vaø soáng giaûn dò, nhaát

laø nhöõng haønh ñoäng ñoái xöû vôùi moïi ngöôøi ñeàu

toû ra cung kính vaø toân troïng, duø laø moät em beù

vaãn ñoái xöû nhö ngöôøi lôùn nhö treân ñaõ noùi, duøng

lôøi noùi xöng hoâ raát ngoït ngaøo, eâm aùi.

ÔÛ ñaây, khi nghe Löông Hoàng khoâng chaáp

nhaän söï laøm ñeïp cuûa naøng, thì ngay ñoù naøng

con gaùi nhaø hoï Maïnh lieàn deïp nhöõng ñoà trang

ñieåm, chæ coøn aên maëc ñôn sô, uoáng traø baàn, aên

côm teû thanh baàn, chi tieâu ít toán keùm, bieát tieát

kieäm giaønh duïm khi ñau oám, ñoù laø loái soáng cuûa

ngöôøi coù ñaïo ñöùc. Coøn nhöõng ngöôøi soáng thieáu

ñaïo ñöùc thì khoe khoang söï giaøu sang baèng

caùch aên maëc trang ñieåm, vaøng ñeo ñaày tay,

traâm caøi löôïc giaét, chuoãi ngoïc ñeo ñaày coå, nay


aên maëc quaàn naøy, mai aên maëc aùo kia hoaëc chaïy

theo caùc “mode” thôøi trang. Ñoù laø nhöõng ngöôøi

thieáu ñaïo ñöùc, ngöôøi thieáu ñaïo ñöùc thì khoâng

bao giôø soáng ñôn giaûn.

Löông Hoàng laø ngöôøi ñaïo ñöùc, neân khi

thaáy ngöôøi con gaùi nhaø hoï Maïnh trang ñieåm

soáng theo kieåu giaû taïo khoâng thaønh thaät thì raát

buoàn, töø ngaøy cöôùi cho ñeán suoát 7 ngaøy chaøng

khoâng heà noùi moät lôøi naøo vôùi naøng. Ngöôøi con

gaùi nhaø hoï Maïnh thaáy choàng ñoái xöû vôùi mình

raát laï nhö theá neân quyø xuoáng ñaûnh leã choàng,

xin cho bieát mình coù loãi gì?

Khi ñöôïc choàng cho bieát söï thieáu ñaïo ñöùc

cuûa mình nhö vaäy neân naøng vui möøng, deïp heát

trang ñieåm, soáng ñôn giaûn nhö tröôùc kia naøng

ñaõ soáng.

Ñaáy, caùc con xeùt thaáy raát roõ, soáng ñôn

giaûn khoâng trang ñieåm, khoâng ñua ñoøi hôn

thua vôùi ai caû, ñoù laø neáp soáng ñaïo ñöùc thieåu duïc

tri tuùc. Ngöôøi soáng thieåu duïc tri tuùc thì taâm

hoàn thaûnh thôi, an laïc vaø voâ tö. Ñoù laø haïnh

phuùc chaân thaät cuûa loaøi ngöôøi.


Ngöôøi soáng ít muoán bieát ñuû laø ngöôøi soáng

an vui haïnh phuùc nhaát treân ñôøi. Bôûi ñöùc thieåu

duïc tri tuùc laø moät ñöùc haïnh cao thöôïng, bieán

con ngöôøi trôû thaønh nhöõng ngöôøi khoâng tham


354

lam, troäm caép, cöôùp cuûa, gieát ngöôøi; bieán con

ngöôøi trôû thaønh nhöõng ngöôøi lieâm chính, chí

coâng, voâ tö vaø khoâng tieâu cöïc aên lo loùt, hoái loä,

v.v..

Ñöùc thieåu duïc tri tuùc raát caàn thieát cho ñôøi

soáng khoa hoïc coâng kyõ ngheä hieän ñaïi hoùa, bôûi

noù giuùp chaën ñöùng loøng tham duïc cuûa loaøi ngöôøi

ñang taêng theo vaät chaát tieän nghi cuûa thôøi ñaïi.

Ñöùc thieåu duïc tri tuùc taïo cho con ngöôøi coù

moät ñôøi soáng thanh cao, an oån maø khoâng bò vaät

chaát loâi cuoán trong doøng danh neûo lôïi.

Ñôøi soáng thieåu duïc tri tuùc laø ñôøi soáng cuûa

nhöõng baäc ly traàn thoaùt tuïc thanh thoaùt vaø cao

thöôïng. Vaäy caùc con neân nhôù lôøi daïy naøy maø

taäp soáng moät ñôøi ngöôøi bieát thieåu duïc tri tuùc.

Ñaáy laø chaân haïnh phuùc caùc con aï!

--o0o--

Ñoaïn 12

“Löông Hoàng thaáy theá, ngaém moät hoài

laâu vaø khen raèng: “Thöïc ra naøng khoâng heà xaáu

chuùt naøo, raát gioáng moät vieân ngoïc bích aùnh

saùng röïc rôõ. Ta seõ ñaët cho naøng moät caùi teân goïi

laø Maïnh Quang”. Töø ñoù veà sau, vôï choàng

thöông yeâu nhau ngaøy moät ñaäm ñaø hôn. Löông


Hoàng luoân luoân yeâu thöông vôï mình, coøn Maïnh

Quang chaêm soùc heát mình ngöôøi choàng yeâu

quyù”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Leã Vôï Choàng Cung Kính Toân Troïng

Laãn Nhau Thaân Haønh, Khaåu Haønh, YÙ Haønh.


Ñöùc leã laø söï toân kính laãn nhau, töùc laø toân

kính söï soáng cuûa nhau treân haønh tinh naøy. Neáu

treân ñôøi naøy ai cuõng bieát giöõ gìn ñöùc leã thì theá

gian naøy ñaâu coù söï khoå ñau. Phaûi khoâng quyù vò?

Ngöôøi soáng vôùi ñöùc leã ñoái vôùi baûn thaân

mình thì phaûi soáng ñôn giaûn thieåu duïc tri tuùc,

khoâng tranh ñua hôn thieät, khoâng laøm sang

laøm ñeïp, khoâng trang ñieåm loøe loeït, khoâng

khoe khoang söï giaøu sang danh lôïi cuûa mình.

Bôûi vì neáu coù taâm toû veû hôn ngöôøi laø ñaõ ñaùnh

maát ñöùc leã. Ñöùc leã luoân luoân toû ra khieâm haï ñoái

vôùi baát cöù ngöôøi naøo. Ñöùc khieâm haï khoâng phaûi

laø söï luoàn cuùi ñeå caàu xin moät ñieàu gì. Ñöùc

khieâm haï laø haï mình cung kính vaø toân troïng

moïi ngöôøi, ñoù laø caùch soáng khoâng laøm ñau khoå

ngöôøi khaùc hay loaøi vaät khaùc; khoâng noùi lôøi noùi

hung döõ vôùi ngöôøi khaùc, chöù khoâng phaûi luoàn

cuùi daï daï vaâng vaâng troâng raát sôï haõi. Ngöôøi

luoàn cuùi ngöôøi khaùc laø khoâng coù ñöùc leã vôùi baûn

thaân mình.


356

Ñöùc leã ñoái vôùi gia ñình laø phaûi cung kính

vaø toân troïng moïi ngöôøi trong gia ñình, cung

kính vaø toân troïng moïi ngöôøi khoâng phaûi luoàn

cuùi khuùm nuùm sôï haõi maø laø khoâng laøm cho

nhöõng ngöôøi trong gia ñình buoàn baõ nhö noùi lôøi

thoâ loã coäc caèn, hung döõ, chöûi theà hay noùi tuïc

tóu, la heùt, maït saùt, maï lò chöûi maéng nhau, v.v..

Cuõng nhö khoâng laøm nhöõng haønh ñoäng vuït

chaït quaêng neùm, xoâ ñaåy, muùa tay, muùa chaân,

xæa xoùi, v.v.. Khoâng laøm nhöõng haønh ñoäng

thieáu vaên hoùa ñoù laø cung kính vaø toân troïng

ngöôøi khaùc.

Trong gia ñình maø bieát toân troïng vaø cung

kính moïi ngöôøi nhö vaäy thì xaõ hoäi khoâng bao

giôø coù lôùn tieáng vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, cho neân

caùi khoù nhaát laø ñöùc leã ñoái xöû vôùi nhöõng ngöôøi

thaân trong gia ñình.

Ñöùc leã ñöôïc moïi ngöôøi aùp duïng vaøo ñôøi

soáng haèng ngaøy thì con ngöôøi bieát toân troïng vaø

cung kính vôùi nhau, nhö vaäy thì theá gian naøy

raát haïnh phuùc, moïi ngöôøi seõ khoâng coøn ai laøm

khoå cho ai. Vaø bôûi vaäy theá giôùi seõ hoøa bình,

khoâng coøn coù chieán tranh. Neáu con ngöôøi ai

cuõng bieát leã nghóa toân troïng vaø cung kính söï

soáng cuûa con ngöôøi, cuõng nhö söï soáng cuûa taát caû

loaøi thuù vaät thì theá gian naøy khoâng coøn ai aên

thòt chuùng sinh nöõa. Bôûi vì taát caû muoân loaøi

ñeàu coù söï soáng bình ñaúng nhö nhau neân moïi


ngöôøi ñeàu phaûi toân troïng cung kính söï soáng,

khoâng coøn ai daùm chaø ñaïp leân söï soáng cuûa loaøi

vaät khaùc. Vaø nhö vaäy môùi thaät söï laø toân troïng

vaø cung kính söï soáng. Coøn neáu laøm sai thì töï

mình ñaùnh maát söï coâng baèng cuûa nhau, vaø nhö

vaäy laø chuùng ta ñaõ ñaùnh maát ñöùc leã. Ñöùc leã raát

caàn thieát cho söï soáng treân haønh tinh naøy, neân

chuùng ta phaûi coá gaéng reøn luyeän soáng cho ñöôïc

vôùi ñöùc leã ñeå mang laïi söï bình an cho nhau

treân haønh tinh, khoâng phaân bieät ngöôøi hay taát

caû loaøi vaät.


Nhö treân ñaõ noùi, ñöùc leã laø moät haønh ñoäng

khieâm haï, luoân luoân cung kính vaø toân troïng söï

soáng cuûa muoân loaøi, nhôø ñoù maø chuùng ta soáng

khoâng bao giôø giaän hôøn phieàn naõo vôùi baát cöù

moät ngöôøi naøo, moät vaät naøo khi hoï laøm traùi yù

chuùng ta, khi hoï laøm cho chuùng ta ñau khoå. Ñöùc

leã maø ñaït ñöôïc nhö vaäy laø nhôø loøng cung kính

vaø toân troïng thaät söï trong taâm cuûa chuùng ta.

Coøn ngöôïc laïi, neáu ñöùc leã chæ mang hình thöùc

beân ngoaøi thì chuùng ta khoâng theå naøo traùnh

khoûi phieàn naõo khoå ñau trong taâm mình caû.

Ñöùc leã laø moät phöông phaùp dieät ngaõ xaû

taâm tuyeät vôøi, vaäy caùc con neân nhôù lôøi daïy naøy

maø luoân luoân soáng vôùi ñöùc leã thì cuoäc ñôøi chaám

döùt khoå ñau.

--o0o--


358

Ñoaïn 13

“Löông Hoàng vaø Maïnh Quang ôû aån

trong nuùi. Moät hoâm, Löông Hoàng ñi qua Laïc

Döông, nhìn thaáy cung ñieän nguy nga maø nhaân

daân chòu moãi noãi khoå cuûa söu dòch, chaøng vieát

moät baøi haùt teân laø: “Nguõ yù chi ca”. Baøi haùt naøy

truyeàn taän ñeán trieàu ñình, nhaø vua leänh baét

Löông Hoàng. Löông Hoàng khoâng coøn caùch naøo

khaùc, phaûi cuøng vôï troán sang nöôùc Teà roài ñi veà

phía Nam xuoáng ñeán Toâ Chaâu. Ñeán nôi ñaây,

hai ngöôøi phaûi daáu teân vaø ñi laøm thueâ ñeå kieám

soáng”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Thieáu Ñöùc Caån Troïng Khoâng Thöùc Thôøi.


Ñöùc caån troïng raát quan troïng trong ñôøi

soáng con ngöôøi, neáu thieáu ñöùc caån troïng con

ngöôøi seõ gaëp nhieàu tai naïn vaø thaát baïi trong

vieäc laøm aên.

Caån coù nghóa laø caån thaän; troïng coù nghóa

laø thaän troïng. Do caån troïng ñoái vôùi mình vaø

ngöôøi khaùc neân lôøi noùi hay haønh ñoäng phaûi deø

daët. Khi noùi ra phaûi suy tö lôøi noùi coù ñem ñeán

tai hoïa cho mình, cho ngöôøi hay khoâng? Neáu


noùi ra maø ñem ñeán tai hoïa cho mình vaø cho

ngöôøi thì nhaát ñònh khoâng noùi; thì nhaát ñònh laø

khoâng laøm. Noùi ñeán nhöõng ngöôøi coù quyeàn cao

chöùc troïng thì coi chöøng tai hoïa ñeán mình.

Ñöøng vì baát maõn moät vaøi ñieàu cuûa daân, cuûa

nöôùc maø noùi ra khoâng ñuùng luùc, khoâng ñuùng

thôøi ñieåm, thì cuõng coù theå xaûy ra nhöõng ñieàu

chaúng laønh, mang laáy tai hoïa vaøo thaân. Löông

Hoàng thieáu caån troïng, thaáy noãi khoå cuûa nhaân

daân söu cao thueá naëng neân noùi ra môùi gaùnh

chòu haäu quaû vaøo thaân. Thaät laø khoâng bieát söùc

mình khoâng löôïng söùc ngöôøi, ñoù laø do thieáu ñöùc

caån troïng.

Ñöùc caån troïng veà baûn thaân thì ít khi noùi

chuyeän vôùi ngöôøi khaùc ngoaøi leà, hoaëc noùi chaïm

töï aùi cuûa ngöôøi khaùc neân khoâng laøm phieàn loøng

moïi ngöôøi, nhôø ñoù cuoäc soáng ñöôïc bình an yeân

vui.

Ñöùc caån troïng giuùp cho nhöõng ngöôøi trong

gia ñình khoâng coù lôøi qua tieáng laïi, vì lôøi noùi deã

gaây phieàn loøng. Coøn lôøi noùi laøm vui loøng mình,

vui loøng ngöôøi thì raát khoù chöù khoâng phaûi deã.

Cho neân, khoâng noùi laø toát nhaát, coøn noùi thì

phaûi caån troïng lôøi noùi, khi noùi ra phaûi laøm cho

gia ñình moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc yeân vui vaø haïnh

phuùc.


360

Veà xaõ hoäi, chung ñuïng vôùi moïi ngöôøi maø

bieát giöõ gìn ñöùc caån troïng thì khoâng laøm ai oaùn

gheùt thuø haän mình, neân xaõ hoäi coù traät töï an

ninh, khoâng ai gaây roái cho ai caû.

Löông Hoàng thieáu ñöùc caån troïng vôùi xaõ

hoäi, do ñoù phaûi boû xöù troán ñi ñeán xöù khaùc thaät

laø vaát vaû traêm beà.

Ñaây quyù vò xem, chæ thieáu ñöùc caån troïng

lôøi noùi maø phaûi chòu traêm beà cay ñaéng. Do thaáu

hieåu nhö vaäy thì moïi ngöôøi neân laáy ñöùc caån

troïng laøm ñaàu cuoäc soáng.


Ñöùc caån troïng laø moät ñöùc haïnh giuùp chuùng

ta thaønh coâng trong moïi laõnh vöïc. Ngöôøi coù ñöùc

caån troïng laùi xe treân ñöôøng khoâng xaûy ra tai

naïn giao thoâng; ngöôøi coù ñöùc caån troïng laøm moïi

coâng vieäc khoâng bao giôø thaát baïi vaø cuõng khoâng

bao giôø xaûy ra tai naïn lao ñoäng.

Ñöùc caån troïng goàm coù hai ñöùc gheùp laïi, ñoù

laø ÑÖÙC CAÅN THAÄN vaø ÑÖÙC THAÄN TROÏNG.

Ngöôøi coù ñöùc caån troïng khoâng bao giôø to

tieáng chöûi maéng maït saùt moät ai; ngöôøi coù ñöùc

caån troïng khoâng bao giôø gian xaûo, doái traù, löøa

ñaûo; ngöôøi coù ñöùc caån troïng khoâng bao giôø uoáng

röôïu say xæn chöûi vôï maéng con, chöûi xoùm maéng

laøng; ngöôøi coù ñöùc caån troïng noùi naêng oân toàn


nhaõ nhaën, khoâng bao giôø voäi vaøng hoái haû, khi

ñi ñöùng naèm ngoài ñeàu nheï nhaøng, khoan thai,

kyõ löôõng.

Ñöùc caån troïng lôïi ích nhö vaäy, caùc con haõy

sieâng naêng taäp luyeän ñöùc caån troïng ñeå luùc naøo

taâm cuõng ôû trong chaùnh nieäm tónh giaùc. Caùc

con coù nhôù chöa?

--o0o--

Ñoaïn 14

“Sau ñoù, hai vôï choàng laøm coâng cho moät

ñòa chuû teân laø Phuï Baù Thoâng ôû trong moät gian

nhaø raát chaät heïp. Moät laàn Phuï Baù Thoâng coù

vieäc ñeán gian nhaø nhoû tìm Löông Hoàng, vaøo luùc

ñang coù böõa côm tröa. OÂng thaáy Maïnh Quang

töø döôùi beáp beâ maâm côm leân. Naøng naâng maâm

côm leân ngang taàm maét cuûa mình, aân caàn noùi

vôùi choàng: “Thieáp môøi chaøng duøng böõa”. Löông

Hoàng voäi ñoùn nhaän baùt côm raát cung kính, noùi

raèng: “Naøng vaát vaû quaù, caûm ôn naøng! Caûm ôn

naøng!”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Ñöùc Leã Vôï Choàng Cung Kính Toân Troïng

Laãn Nhau Thaân Haønh, Khaåu Haønh.


362


Vôï bieát toân kính choàng vaø choàng bieát toân

kính vôï thì khoâng bao giôø vôï choàng noùi ñuøa,

noùi giôõn chôi. Noùi lôøi naøo cuõng phaûi nghieâm

trang ñuùng ñaén. Nhaát laø khoâng ñem chuyeän

xaáu toát cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, cuûa nhöõng gia

ñình ngöôøi khaùc noùi ra. Noùi ra coù veû so saùnh

choàng hay vôï trong gia ñình mình, laøm cho

choàng hay vôï bò töï aùi. Khi ñaõ thaønh vôï thaønh

choàng ñöøng coù nhìn leân cao roài sinh tính ích kyû

heïp hoøi, thöôøng cheâ bai choàng hay vôï mình.

Khi cheâ bai thöôøng noùi thaúng maët hoaëc tröôùc

maët coù nhöõng ngöôøi khaùc khieán cho choàng hay

vôï bò maát maët.

Caâu chuyeän Löông Hoàng treân ñaây ñeå

chuùng ta deã nhaän ra ñoù laø caùch cung kính vaø

toân troïng trong böõa aên. Vôï Löông Hoàng chòu

khoù naáu côm canh thaønh böõa aên roài böng leân

ñeå ngang taàm maét môøi choàng aên côm. Treân ñôøi

naøy khoù thaáy coù ngöôøi vôï naøo cung kính choàng

nhö naøng Maïnh Quang, naâng maâm côm ñeå môøi

cha meï coøn chöa coù huoáng laø choàng. Chæ coù doïn

côm leân baøn xong roài môùi môøi cha meï ñeán duøng

böõa côm chöù chöa coù ai naâng maâm côm môøi aên

bao giôø ñaâu. Moät vieäc laøm naøy hy höõu ít coù

trong theá gian naøy.


Caùch thöùc toân troïng vaø cung kính cuûa

naøng Maïnh Quang ñoái vôùi choàng trong xaõ hoäi

naøy chöa bao giôø coù, vaø caùch thöùc cuûa Löông

Hoàng toân kính ñoái vôùi vôï cuõng chöa töøng coù

ngöôøi. Chaøng naâng maâm côm treân tay vôï vaø raát

leã ñoä noùi vôùi vôï: “Naøng vaát vaû quaù, caûm ôn

naøng! Caûm ôn naøng!”. Treân ñôøi naøy, chöa coù

ngöôøi choàng naøo noùi lôøi bieát ôn vôï lo böõa aên

nhö Löông Hoàng.

Ñuùng laø ñöùc leã seõ mang laïi haïnh phuùc gia

ñình troïn veïn. Neáu con caùi ñöôïc sinh ra trong

gia ñình nhö vaäy thì khoâng baûo sao: “OÂng baø,

cha meï maãu möïc con chaùu ngoan hieàn” laø raát

ñuùng. Cho neân, nhöõng ai ñaõ coù gia ñình hoaëc

saép laäp gia ñình thì haõy laáy ñöùc cung kính vaø

toân troïng laøm söï soáng göông maãu cho con chaùu

sau naøy. Ñoù laø traùch nhieäm cuûa cha meï phaûi

laøm göông toát cho con chaùu.

Ñöùc leã thaät tuyeät vôøi, noù giuùp cho moãi

ngöôøi ñeàu coù söï soáng ñoái xöû bình ñaúng vôùi

nhau. Nhôø coù ñoái xöû bình ñaúng vôùi nhau môùi

chöùng minh söï toân troïng söï soáng cuûa mình thaät

söï laø toân troïng söï soáng cuûa nhöõng ngöôøi khaùc.

Vaø nhö vaäy môùi ñöôïc goïi laø bình ñaúng trong

cuoäc soáng. Ngoaøi ñöùc leã ra chuùng ta khoù tìm,

khoù thaáy söï cung kính bình ñaúng söï soáng cuûa

nhau.


364

Ngöôøi ta noùi ñöôïc söï soáng bình ñaúng nhö

nhau, nhöng chöa ai noùi ra ñöôïc caùch thöùc laøm

nhö theá naøo ñeå coù söï soáng bình ñaúng nhö nhau.

Trong baøi Taâm Hoàn Cao Thöôïng coù caâu noùi raát

hay: “Kyø thöïc moïi ngöôøi ñeàu coù söï soáng bình

ñaúng nhö nhau tröôùc moïi ngöôøi, moïi ngöôøi ñeàu

coù söï toân nghieâm cuûa rieâng mình, khoâng ai coù

quyeàn cöôùp ñoaït söï toân nghieâm aáy”. Caâu noùi

suoâng thì deã, nhöng bieán ra haønh ñoäng soáng

thì phaûi laøm nhö theá naøo ñeå noùi leân ñöôïc söï

bình ñaúng thì ít ai bieát ñöôïc.

Trong nhöõng baøi hoïc treân ñaây, caùc con ñaõ

nhaän ra ñöùc gì ñeå chöùng toû moïi ngöôøi ñeàu coù söï

soáng bình ñaúng nhö nhau tröôùc moïi ngöôøi, vaø

moïi ngöôøi ñeàu coù söï toân nghieâm cuûa rieâng

mình, khoâng ai coù quyeàn cöôùp ñoaït söï toân

nghieâm aáy. Ñoù laø ñöùc leã cung kính vaø toân

troïng, ngoaøi ñöùc leã thì khoâng theå naøo tìm thaáy

söï bình ñaúng.

Treân ñôøi naøy chæ coù ñöùc leã cung kính vaø

toân troïng thì môùi coù söï soáng bình ñaúng nhö

nhau tröôùc moïi ngöôøi, moïi vaät. Ñoù laø ñieàu xaùc

quyeát khoâng coøn coù moät ñöùc haïnh naøo khaùc

ñöôïc xem laø tieâu chuaån ñeå xaùc ñònh roõ neùt söï

soáng cuûa moïi ngöôøi bình ñaúng nhö nhau.



Ñöùc leã nhö treân ñaõ noùi laø moät haønh ñoäng

khieâm haï tuyeät vôøi maø trong kinh Phaùt trieån

thöôøng goïi laø thöôøng baát khinh Boà taùt, coù

nghóa laø moät vò Boà taùt thöôøng giöõ gìn ñöùc haïnh

khoâng khinh khi, khinh reû ai caû. Gaëp ai cuõng

ñaûnh leã cung kính vaø toân troïng nhö Phaät. Ñoái

vôùi ñöùc leã gaëp ai cuõng cung kính vaø toân troïng,

vì theá noù laø moät haønh ñoäng ai cuõng quyù troïng

vaø thöông meán. Vaäy caùc con haèng ngaøy neân

soáng vôùi ñöùc leã ñeå dieät ngaõ xaû taâm, ly duïc ly aùc

phaùp, ñeå taâm baát ñoäng, ñeå baûo veä chaân lyù

thanh thaûn, an laïc vaø voâ söï. Nhôø ñoù khi cheát

caùc con seõ vaøo choã baát sinh, baát dieät.

--o0o--

Ñoaïn 15

“Phuï Baù Thoâng nhìn thaáy caûnh naøy voâ

cuøng caûm ñoäng. Sau ñoù thoâng qua nhieàu ngöôøi,

oâng ta bieát ñöôïc raèng vôï choàng Löông Hoàng töø

tröôùc tôùi nay ñeàu ñoái xöû leã nghóa, toân troïng nhö

vaäy töø luùc ôû trong laøng. Trong loøng oâng raát

khaâm phuïc ñoâi vôï choàng naøy vaø noùi vôùi hoï raát

thaønh khaån: “Toâi khoâng ngôø raèng caû hai ngöôøi

ñeàu laø baäc quaân töû toân troïng leã nghóa ñeán nhö

vaäy. Ñeå oâng baø ôû trong moät gian nhaø nhoû beù

nhö vaäy thì quaû laø hoå theïn. Ngaøy mai xin ñeán


366

nhaø toâi ôû ñeå ngöôøi nhaø vaø ñaày tôù cuûa toâi ñeàu

ñöôïc hoïc taäp hai vò”. Löông Hoàng vaø Maïnh

Quang sau khi doïn ñeán nhaø Phuï Baù Thoâng raát

toân kính vôï choàng Phuï Baù Thoâng, gioáng nhö

ñoái vôùi aân nhaân”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc gì?

I- ÑAÙP AÙN

Nhôø soáng ÑÖÙC LEÃ ñöôïc moïi ngöôøi quyù

meán.


Nhôø bieát giöõ gìn ñöùc leã vôï choàng cung

kính vaø toân troïng laãn nhau maø caûm hoùa ñöôïc

moät ngöôøi giaøu sang nhaát vuøng laø Phuï Baù

Thoâng, ñaõ meán phuïc vaø môøi vôï choàng Löông

Hoàng veà ôû gaàn beân mình ñeå ñöôïc hoïc nhöõng

ñaïo ñöùc.

Töø ñaây vôï choàng Löông Hoàng ñöôïc soáng

trong caûnh ñaày ñuû, khoâng coøn lo ñoùi lo no. Cho

neân, ñaïo ñöùc ñaõ chuyeån nghieäp khoå ñau ñeå trôû

thaønh moät cuoäc soáng an vui.

Veà baûn thaân, ngöôøi bieát cung kính toân

troïng ngöôøi khaùc laø töï mình ñaõ dieät ngaõ, xaû

taâm. Cöù moãi laàn cung kính toân troïng ngöôøi

khaùc laø moãi laàn maøi moøn baûn ngaõ cuûa mình.

Cho neân, ñöùc leã trong ñaïo Phaät raát quan troïng

veà vieäc ly duïc ly aùc vaø dieät ngaõ xaû taâm ñeå thöïc

hieän taâm voâ laäu hoaøn toaøn.


Bôûi ñöùc leã laøm lôïi ích raát lôùn cho cuoäc

soáng tu haønh giaûi thoaùt cuûa chuùng ta, giuùp

chuùng ta ra khoûi nhöõng phieàn naõo khoå ñau;

giuùp chuùng ta ra khoûi nhöõng haønh ñoäng coáng

cao ngaõ maïn, phaùch loái ngang taøng, du coân du

ñaõng, v.v..; giuùp chuùng ta ra khoûi nhöõng lôøi

hung döõ, thoâ loã keùm vaên hoaù, v.v..

Veà gia ñình, ñöùc leã seõ giuùp moïi ngöôøi cung

kính vaø toân troïng laãn nhau, nhôø ñoù trong gia

ñình khoâng bao giôø coù nhöõng teä naïn baïo löïc gia

ñình, khoâng bao giôø coù caûnh oâng aên chaû baø aên

nem; nhôø ñoù gia ñình raát ñaàm aám, vôï choàng

luoân luoân soáng hoøa thuaän, vôï toân kính choàng,

choàng toân kính vôï. Tuïc ngöõ Vieät Nam coù caâu

“Thuaän vôï thuaän choàng taùt bieån Ñoâng cuõng

caïn”. Ñöùc leã coù lôïi ích nhö vaäy, caùc con haõy coá

gaéng taäp luyeän soáng cho ñöôïc, vì ñöùc leã coù moät

haønh ñoäng vaø moät hình daùng raát ñeïp khi ñoái xöû

vôùi moïi ngöôøi. Noù mang söï an vui cho baûn thaân

vaø gia ñình raát haïnh phuùc.


Nhö treân ñaõ noùi, ngöôøi giöõ gìn ñöùc leã ñoái

vôùi moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc moïi ngöôøi quyù troïng,

meán yeâu. Vì con ngöôøi giöõ gìn ñöùc leã luoân luoân

lôøi noùi nheï nhaøng, ngoït ngaøo, eâm dòu, do ñoù

ñöôïc loøng moïi ngöôøi thöông yeâu. Vaäy caùc con

neân nhôù lôøi daïy naøy maø tu taäp vaø reøn luyeän ñöùc


368

leã, luùc naøo cuõng bieát toân troïng vaø cung kính

moïi ngöôøi nhö cung kính toân troïng mình vaäy.

--o0o--

Ñoaïn 16

“Caâu chuyeän Löông Hoàng vaø Maïnh

Quang ñöôïc moïi ngöôøi ca ngôïi ñeán nay. Ñieàu

maø hoï mang tôùi chính laø söï thanh cao, trong

saïch veà yù trí, söï hoøa hôïp veà tình ngöôøi vaø söï

töông ñoàng veà tö töôûng. Caâu thaønh ngöõ “Quyù

nhau nhö khaùch, naâng baùt ngang mi” töông

truyeàn ñeán ngaøy nay cuõng töø ñoù maø ra”. Caâu


I- ÑAÙP AÙN:

Ñöùc Leã ñöôïc ca ngôïi vaø truyeàn tuïng ñeán

ngaøy nay.


Ñöùc leã giuùp cho con ngöôøi soáng thanh cao,

yù chí trong saïch, söï soáng hoøa hôïp veà tình ngöôøi

vaø töông ñoàng veà moïi tö töôûng vôùi moïi ngöôøi.

Cho neân, trong ñôøi soáng con ngöôøi khoâng ai maø

khoâng ca ngôïi vaø yeâu chuoäng ñöùc leã, vì noù

mang moät söï lôïi ích raát lôùn cho con ngöôøi.

Veà baûn thaân, ñöùc leã giuùp cho con ngöôøi coù

moät ñôøi soáng thanh cao, moät taâm hoàn trong


saïch khoâng chuùt bôïn nhô vì söï cung kính, toân

troïng chaân thaønh, chöù khoâng phaûi hình thöùc

maùy moùc laøm maøu meø che ñaäy lôùp aùo nònh bôï

caàu caïnh.

Veà gia ñình, ñöùc leã giuùp moïi ngöôøi coù söï

soáng hoøa hôïp, bieát thöông yeâu nhau chaân thaät

hôn; bieát tha thöù moãi loãi laàm cuûa nhau; khoâng

bao giôø to tieáng maéng chöûi, maït saùt, la raày;

nhaát laø khoâng bao giôø coù caûnh ghen tuoâng, coù

caûnh baïo löïc gia ñình, vôï choàng naëng nheï

nhau. Bôûi ñöùc leã lôïi ích lôùn nhö vaäy, chuùng ta

neân aùp duïng thöïc hieän vaøo ñôøi soáng haèng ngaøy

ñeå gia ñình yeân vui vaø haïnh phuùc.

Veà xaõ hoäi, ñöùc leã giuùp cho moïi ngöôøi coù söï

töông ñoàng veà tö töôûng, vì theá moïi ngöôøi trong

xaõ hoäi ñeàu yeâu thöông nhau nhieàu hôn. Do yeâu

thöông nhau neân xaõ hoäi luùc naøo cuõng coù traät töï,

moïi ngöôøi soáng raát gaàn guõi vaø an oån, khoâng coù

ai xaâm chieám vaø cöôùp ñoaït taøi saûn vaät chaát vaø

coâng lao cuûa nhau.

Cho neân, ñöùc leã raát caàn thieát cho xaõ hoäi

loaøi ngöôøi, noù luoân luoân mang laïi söï an ninh

traät töï; mang laïi moät cuoäc soáng cuûa ngöôøi naøy

ñoái vôùi ngöôøi kia ñöôïc toân troïng, yeân vui vaø quyù

meán nhau.

Caâu chuyeän Löông Hoàng vaø Maïnh Quang

laø moät ñieån hình ñöùc leã. Trong thôøi ñaïi phong

kieán troïng nam khinh nöõ, theá maø vôï cung kính


370

toân troïng choàng, vaø choàng cung kính toân troïng

vôï, thaät laø moät khung caûnh hieám coù trong xaõ

hoäi phong kieán. Nhaát laø thôøi aáy ngöôøi ta xem

reû ngöôøi phuï nöõ: “Trai naêm theâ baûy thieáp, gaùi

chính chuyeân moät choàng”. Theá maø laïi coù ngöôøi

soáng vôùi ñöùc leã nhö vaäy, khoâng phaûi ñaây laø moät

cuoäc caùch maïng tö töôûng “Choàng chuùa vôï toâi”

sao? Moät cuoäc caùch maïng tö töôûng vaên hoùa, xaây

döïng laïi moät ñôøi soáng bình ñaúng khoâng rieâng

nam nöõ maø cho taát caû muoân loaøi, vì moïi söï

soáng treân haønh tinh naøy ñeàu phaûi ñöôïc soáng

bình ñaúng nhö nhau, khoâng coù ai cöôùp ñoaït

quyeàn soáng cuûa ai, duø laø loaøi vaät noù cuõng coù söï

soáng nhö con ngöôøi thì söï soáng phaûi bình ñaúng,

côù sao laïi cöôùp maïng soáng cuûa chuùng laøm thöïc

phaåm ñeå aên uoáng.


Ngöôøi giöõ gìn ñöùc leã troïn veïn seõ ñöôïc moïi

ngöôøi ca ngôïi. ÔÛ ñaây vôï choàng Löông Hoàng vì

bieát cung kính toân troïng laãn nhau neân taám

göông leã nghóa ñöôïc löu laïi söû xanh ñeå moïi

ngöôøi thöôøng nhaéc nhôû cho con chaùu noi theo

göông ñoù maø soáng ñeå ñöôïc an vui vaø haïnh

phuùc.

Ñöùc leã laø moät ñöùc haïnh giuùp cho chuùng ta

bieát caùch nhaãn nhuïc, tuøy thuaän vaø vui loøng ñoái

vôùi taát caû moïi ngöôøi, luoân luoân ñem laïi söï bình

an cho nhau, khoâng bao giôø laøm khoå nhau duø


moät ly haøo naøo. Vaäy caùc con haõy coá giöõ gìn ñöùc

leã luoân luoân toân troïng moïi ngöôøi. Ñoù laø traùch

nhieäm vaø boån phaän laøm ngöôøi. Khi chuùng ta laø

con ngöôøi thì khoâng neân troán traùnh boån phaän

vaø traùch nhieäm naøy. Caùc con coù nhôù lôøi daïy naøy

khoâng? Phaûi ghi khaéc lôøi daïy naøy caùc con aï!

--o0o--

Ñoaïn 17

“Trong xaõ hoäi phong kieán, vôùi tö töôûng

troïng nam khinh nöõ ñaõ thaønh leà luaät cuûa xaõ

hoäi, maø vôï choàng Löông Hoàng vaø Maïnh Quang

coù theå yeâu thöông quyù meán nhau, bình ñaúng vôùi

nhau thaät laø moät ñieàu hieám coù. Hình aûnh naâng

baùt ngang mi ñaõ theå hieän leã nghóa vaø tình yeâu

ñaõ trung hoøa laøm moät”. Caâu naøy daïy ñaïo ñöùc

gì?

I- ÑAÙP AÙN

Trong xaõ hoäi phong kieán, ñöùc Leã vôï choàng

ñoái xöû nhau thaät laø hieám coù.


Duø baát cöù moät cheá ñoä naøo, moät toân giaùo

naøo hay moät heä phaùi, hoaëc moät ñaûng phaùi naøo,

moät trieát hoïc naøo, khi ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân

quaû ñeán noù seõ ñaäp tan nhöõng söï baát coâng,


372

nhöõng söï meâ tín laïc haäu, nhöõng söï baát bình

ñaúng, nhöõng söï hung aùc, nhöõng söï ñoài truïy beâ

tha, nhöõng söï chia reõ ly giaùn ñeå döïng laïi nhöõng

söï bình ñaúng trong saùng, thanh cao, hoøa hôïp

ñaày loøng cung kính toân troïng söï soáng cuûa con

ngöôøi vaø muoân loaøi treân haønh tinh naøy. Cho

neân, trí tueä ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû ñi

ñeán ñaâu thì aùnh saùng thanh bình, yeân vui vaø

haïnh phuùc seõ soi chieáu ñeán ñoù, vì vaäy loaøi

ngöôøi raát caàn thieát caàn phaûi coù moät neàn ñaïo

ñöùc nhö vaäy.

Trong baøi hoïc treân, vôï choàng Löông Hoàng

vaø Maïnh Quang ñaõ duøng ñöùc leã ñoái xöû vôùi nhau,

trong khi aáy moïi ngöôøi soáng giöõa loøng cheá ñoä

phong kieán giai caáp con ngöôøi coù cao, coù thaáp,

coù theá löïc quan lieâu roõ raøng. Theá maø noù ñaäp

tan taønh khieán cho moïi ngöôøi phaûi höôùng vaø

noi theo göông haïnh trong saùng cuûa vôï choàng

Löông Hoàng vaø Maïnh Quang. Moät taám göông

ñöùc leã raát tuyeät vôøi ñem laïi haïnh phuùc gia ñình

raát cuï theå.

Ñuùng vaäy, ñöùc leã thaät tuyeät vôøi, mang laïi

cho moïi ngöôøi coù moät söï soáng bình ñaúng nhau

treân haønh tinh naøy. Thaät khoâng coù phöông

phaùp naøo tuyeät vôøi hôn baèng ñöùc leã cung kính

vaø toân troïng mình vaø ngöôøi, ñoù laø ñöùc khieâm

haï cuûa Phaät giaùo. Bôûi vaäy söï soáng cuûa con

ngöôøi vaø muoân loaøi treân haønh tinh naøy phaûi


bình ñaúng, khoâng coù ai coù quyeàn cöôùp söï soáng

cuûa ngöôøi vaø vaät khaùc. Ñöùc leã cung kính vaø toân

troïng laø nhöõng haønh ñoäng cao thöôïng, chöùng toû

cho moïi ngöôøi thaáy raèng ñoù môùi thaät söï; ñoù laø

nhöõng haønh ñoäng vì söï soáng cuûa ngöôøi vaø loaøi

vaät khaùc. Neáu khoâng coù ñöùc leã thì chuùng ta chæ

noùi suoâng “vì söï soáng moïi ngöôøi”, chöù thöïc ra vì

söï soáng cuûa mình vaø luoân luoân chaø ñaïp leân söï

soáng cuûa ngöôøi khaùc. Nhöõng ñieàu naøy caùc con

coù thaáy ñuùng khoâng?


Ñöùc leã laø moät haønh ñoäng roõ neùt vì söï soáng

cuûa ngöôøi vaø loaøi vaät khaùc neân luùc naøo cuõng toân

troïng vaø cung kính, khoâng vi phaïm vaøo söï soáng

cuûa ngöôøi vaø vaät, coù nhö vaäy moïi söï soáng môùi

thaät söï coù bình ñaúng nhö nhau. Söï soáng bình

ñaúng nhö nhau neân khoâng ai coù quyeàn cöôùp

ñoaït söï soáng cuûa ngöôøi khaùc hoaëc loaøi vaät khaùc.

Neáu xaõ hoäi moïi ngöôøi ñeàu aùp duïng ñöùc leã toân

troïng vaø cung kính vôùi nhau nhö vaäy thì cuoäc

soáng treân haønh tinh naøy ñeïp bieát bao. Phaûi

khoâng caùc con? Caùc con neân nhôù laáy lôøi daïy

naøy ñeå soáng troïn veïn trong tình yeâu thöông

chaân thaät.

Vì lôïi ích cho loaøi ngöôøi cuõng nhö cho

muoân loaøi vaät thì caùc con neân reøn luyeän nhaân

caùch vaø taäp soáng vôùi ñöùc leã, ñeå thaät söï mang laïi


374

loøng cung kính vaø toân troïng laãn nhau thì haïnh

phuùc laém caùc con aï!

1- Ñöùc leã coù moät hình aûnh raát ñeïp, hai tay

chaép laïi cuùi ñaàu chaøo vôùi ñaày veû cung kính vaø

toân troïng.

2- Ñöùc leã coù moät hình aûnh raát ñeïp, khi

chuùng ta cho ngöôøi khaùc moät vaät gì ñeàu naâng

hai tay ñöa trao cho ngöôøi aáy, vôùi veû cung kính

vaø toân troïng, chöù khoâng phaûi ñöa moät tay. Duø

laø ñoái vôùi moät em beù, khi cho em moät caùi baùnh

hay moät vaät gì ñeàu phaûi ñöa hai tay. Coù haønh

ñoäng laøm nhö vaäy thì môùi thaáy coù söï soáng bình

ñaúng nhö nhau.

3- Ñöùc leã laø moät hình aûnh tuyeät vôøi, khi

ñoùn nhaän moät moùn quaø hay baát cöù moät vaät gì,

duø laø moät böùc thö nhoû nheï, nhöng ñeàu ñöa hai

tay ra ñoùn nhaän vôùi veû trònh troïng bieát ôn vaø

vôùi lôøi noùi “Caûm ôn!”.

4- Ñöùc leã laø moät hình aûnh ñeïp tuyeät vôøi,

khi noùi ra lôøi xöng hoâ luùc naøo cuõng coù tieáng

“Kính thöa!”, roài sau ñoù môùi noùi moät ñieàu gì.

Ví duï: Kính thöa Ba! Kính thöa meï! Kính

thöa chuù! Kính thöa Thaày! Kính thöa anh!

Kính thöa chò! Nhöng vôùi nhöõng ngöôøi nhoû tuoåi

hôn nhö em, con hay chaùu thì xöng hoâ nhö theá

naøo?


Khoâng theå duøng chöõ “Kính thöa!”, maø phaûi

duøng chöõ:

- “Con aï! Laïi ñaây meï noùi ñieàu naøy”

- “Chaùu aï! Laïi ñaây coâ noùi ñieàu naøy”

- “Lieân ôi! Em laïi ñaây, chò cho caùi naøy”

Khi xöng hoâ goïi nhö vaäy thì caùc con phaûi

coù nhöõng haønh ñoäng nheï nhaøng, aâu yeám thaân

maät, hai tay oâm con hoaëc oâm chaùu vaøo loøng,

ñaët moät nuï hoân treân traùn.

Lôøi noùi vaø haønh ñoäng luoân luoân phaûi ñi

ñoâi vôùi veû ñaày tình thöông yeâu vaø cung kính

toân troïng...

Ñöùc leã caùc con coøn phaûi hoïc taäp vaø reøn

luyeän cho thaønh moät thoùi quen leã nghóa cung

kính vaø toân troïng haún hoi, chöù khoâng theå noùi

suoâng ñöôïc.

Veà ñöùc leã, laàn löôït Thaày seõ daïy cho caùc

con moãi haønh ñoäng vaø moãi lôøi noùi phaûi leã nghóa

nhö theá naøo cho ñuùng vaø nhö theá naøo laø khoâng

ñuùng. Bôûi vaäy veà ñöùc leã caùc con caàn phaûi hoïc

nhieàu hôn nöõa, chöù khoâng theå noùi moät vaøi

haønh ñoäng laø ñuû.

--------

HEÁT TAÄP I


376

MỤC LỤC

Lời nói đầu ................................................................ 5

Không nên tà dâm .................................................... 25

Nỗi khổ của người mẹ 16 tuổi ................................. 46 Đại ý ..................................................................... 50 Phân đoạn ............................................................. 50

Đoạn 1 ............................................................. 50

Đoạn 2 ............................................................. 58

Đoạn 3 ............................................................. 65

Đoạn 4 ............................................................. 73

Đoạn 5 ............................................................. 76

Đoạn 6 ............................................................. 78

Đoạn 7 ............................................................. 87

Đoạn 8 ............................................................. 95

Đoạn 9 ............................................................. 99

Đoạn 10 ......................................................... 103

Nỗi đau sau một vụ tai nạn .................................... 109 Đại ý ................................................................... 112 Phân đoạn ........................................................... 112

Đoạn 1 ........................................................... 112

Đoạn 2 ........................................................... 123

Đoạn 3 ........................................................... 126

Đoạn 4 ........................................................... 131


Đoạn 5 ........................................................... 134

Đoạn 6 ........................................................... 137

Đoạn 7 ........................................................... 142

Đoạn 8 ........................................................... 147

Đoạn 9 ........................................................... 149

Người phụ nữ có hai quả tim ................................. 155

Đại ý ................................................................... 160 Phân đoạn ........................................................... 160

Đoạn 1 ........................................................... 161

Đoạn 2 ........................................................... 166

Đoạn 3 ........................................................... 168

Đoạn 4 ........................................................... 175

Đoạn 5 ........................................................... 180

Đoạn 6 ........................................................... 183

Đoạn 7 ........................................................... 187

Đoạn 8 ........................................................... 191

Đoạn 9 ........................................................... 194

Đoạn 10 ......................................................... 200

Đoạn 11 ......................................................... 204

Đoạn 12 ......................................................... 208

Đoạn 13 ......................................................... 214

Đoạn 14 ......................................................... 217

Đoạn 15 ......................................................... 221


378

Đoạn 16 ......................................................... 229

Đoạn 17 ......................................................... 233

Đoạn 18 ......................................................... 237

Đoạn 19 ......................................................... 240

Đoạn 20 ......................................................... 243

Đoạn 21 ......................................................... 245

Đoạn 22 ......................................................... 248

Đoạn 23 ......................................................... 252

Đoạn 24 ......................................................... 255

Đoạn 25 ......................................................... 259

Đoạn 26 ......................................................... 262

Đoạn 27 ......................................................... 266

Đoạn 28 ......................................................... 273

Đoạn 29 ......................................................... 278

Đoạn 30 ......................................................... 282

Đoạn 31 ......................................................... 288

Nâng bát ngang mi ................................................ 299 Đại ý ................................................................... 304 Phân đoạn ........................................................... 304

Đoạn 1 ........................................................... 304

Đoạn 2 ........................................................... 310

Đoạn 3 ........................................................... 316

Đoạn 4 ........................................................... 321


Đoạn 5 ........................................................... 324

Đoạn 6 ........................................................... 328

Đoạn 7 ........................................................... 332

Đoạn 8 ........................................................... 339

Đoạn 9 ........................................................... 342

Đoạn 10 ......................................................... 348

Đoạn 11 ......................................................... 351

Đoạn 12 ......................................................... 354

Đoạn 13 ......................................................... 358

Đoạn 14 ......................................................... 361

Đoạn 15 ......................................................... 365

Đoạn 16 ......................................................... 368

Đoạn 17 ......................................................... 371

Mục lục ............................................................. 376


380

GIÔÙI THIEÄU SAÙCH

1- Ñaïo Ñöùc Laøm Ngöôøi (taäp I, II - 2011)

2- Soáng Möôøi Ñieàu Laønh (2011 - Quyù IV)

3- Nhöõng Lôøi Goác Phaät Daïy (4 taäp - 2011)

4- Ñöôøng Veà Xöù Phaät (10 taäp - 2011)

5- Vaên Hoùa Phaät Giaùo Truyeàn Thoáng (2

taäp - 2011)

6- Loøng Yeâu Thöông - taäp II (2011)

7- Loøng Yeâu Thöông (2009, 2011)

8- Linh Hoàn Khoâng Coù (2010 - Quyù IV)

9- Ngöôøi Phaät Töû Caàn Bieát (2 taäp - 2011)

10- Nhöõng Chaëng Ñöôøng Tu Hoïc Cuûa Ngöôøi

Cö Só (2011)

11- Giôùi Ñöùc Laøm Ngöôøi (2 taäp - 2010)

12- Thanh Quy Tu Vieän Chôn Nhö (2010)

13- Möôøi Hai Cöûa Vaøo Ñaïo (2012)

14- Soáng Moät Mình Nhö Con Teâ Ngöu

(2010)

15- Ba Möôi Baûy Phaåm Trôï Ñaïo (2010)

16- Muoán Chöùng Ñaïo Phaûi Tu Phaùp Moân

Naøo (2010)

17- Hoûi Ñaùp Oai Nghi Chaùnh Haïnh (2011)

18- Taïo Duyeân Giaùo Hoùa Chuùng Sinh (2011)

19- Lòch Söû Chuøa Am (2010)


20- Thieàn Caên Baûn - taäp I

21- Thôøi Khoùa Tu Taäp Trong Thôøi Ñöùc Phaät

22- Giaùo AÙn Reøn Nhaân Caùch Lôùp Nguõ Giôùi:

Ñöùc Hieáu Sinh (taäp I, II, III - 2012)


Ñöùc Ly Tham (taäp I)


Ñöùc Chung Thuûy (taäp I)

25- Möôøi Giôùi Thaùnh Ñöùc Sa Di (taäp I, II)

26- Giôùi Ñöùc Thaùnh Taêng, Thaùnh Ni

27- Phaät Giaùo Coù Ñöôøng Loái Rieâng Bieät

28- Ñònh Nieäm Hôi Thôû

29- Nhöõng Lôøi Taâm Huyeát (taäp I, II)

30- Phaùp Moân Nieäm Phaät Töù Baát Hoaïi Tònh

31- Nghi Thöùc Thoï Trai

32- Thoï Tam Quy Nguõ Giôùi (2012)

…


382

Caùc trang web hieän haønh coù ñaêng taûi saùch

cuûa Tröôûng laõo Thích Thoâng Laïc:

http://www.nguyenthuychonnhu.net

http://www.chonlac.org

http://www.chonnhu.net

http://www.thuvienthaythonglac.net

...

Öôùc mong moïi ngöôøi soáng khoâng laøm khoå

mình, khoå ngöôøi vaø khoå chuùng sinh.

http://www.chonlac.org/


----------------------------------------

NHAØ XUAÁT BAÛN TOÂN GIAÙO

Phöôøng Yeân Hoøa - Q. Caàu Giaáy - Haø Noäi

ÑT: (04) 37822845 - Fax: (04) 37822841

Chòu traùch nhieäm xuaát baûn:

NGUYEÃN COÂNG OAÙNH

Bieân taäp: Nguyeãn Thò Haø

Bìa: Thanh Tueä

Trình baøy: Thanh Tueä

Söûa baûn in: Ngoïc Phuùc

Ñoái taùc lieân keát:

TU VIEÄN CHÔN NHÖ

Ñieän thoaïi: (066) 389.2911

Email: [email protected]

Soá löôïng in: 3.000 baûn, khoå: 13 x 20,5 cm

In taïi CTY COÅ PHAÀN IN KHUYEÁN HOÏC PHÍA NAM

(Tp.HCM. ÑT: 38164415)

Soá xuaát baûn: 1418-2012/CXB/02-158/TG

In xong vaø noäp löu chieåu quyù IV naêm 2012

GIÁO ÁN RÈN NHÂN CÁCH - ĐỨC CHUNG THỦY - TẬP I

Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC


384

GIÁO ÁN RÈN NHÂN CÁCH LỚP NGŨ GIỚI ĐỨC CHUNG THỦY · GIÁO ÁN RÈN NHÂN CÁCH -...

Documents

Transcript of GIÁO ÁN RÈN NHÂN CÁCH LỚP NGŨ GIỚI ĐỨC CHUNG THỦY · GIÁO ÁN RÈN NHÂN CÁCH -...