Giménez Jagoba

7/29/2019 Gimnez Jagoba

1/14

Airea bezala, ura ere ezinbesteko elementua da bizi ahal izateko. Heldu batengan, gorputzaren % 60a urada, eta horregatik gure organismoaren hainbat funtziorentzako ezinbestekoa da, hala hola:


2/14



3/14



- Digestioa errazteko

- Fisikoki eta kognitiboki hobeto sentitzen laguntzeko

- Ura edateak asetasuna eragiten du

- Idorreriaren aurka lagungarria da

- Gure odolaren % 79a ura da, eta honi esker egiten da elikagaien, bitaminen, mineralen etaoligoelementuen zeluletaranzko garraioa


4/14


Egunero 3 litro ur galtzen ditugu. Elikadura orekatua eta anitza eramanaz, 0,9 L berreskuratu ditzakegu.Gure gorputzak 0,33 L sortzen ditu. Beraz, egunean ordezkatu beharreko ur kopurua, 1,5-2 litro dira. Ezbadugu behar adina urik edaten, deshidratatu egin gaitezke eta deshidratazioaren efektuak sentitu,

bereziki gure garunaren errendimenduan, hau % 83 batean ura baita.

Haur jaioberriek eta adineko pertsonek arrisku handiagoa dute deshidratatzeko. Jaioberrietan eurengorputzaren % 75a da ura, eta horregatik behar-beharrezkoa dute etengabeko kontsumoa. Gorputzekouraren kantitatea % 15erarte jaisten da zahartzerakoan, eta horregatik da hain garrantzitsua hidratazioaadineko pertsonetan.

Ura zaintzeko garaia


5/14


Ura oso garrantzitsua da eta, horregatik, hemen dituzue urarekin lotutako hainbat

informazio, gomendio eta proposamen, denon artean uraren balioa ulertzeko gai

izan gaitezen.


6/14


Pertsona bakoitzak egunean ur litro asko erabiltzen ditu hainbat gauzatarako, adibidez:

janaria prestatzeko, dutxatzeko, platerak garbitzeko, arropa garbitzeko, edateko,

freskatzeko, hortzak garbitzeko, beroa transmititzeko, lana egiteko, landareakureztatzeko eta beste gauza askotarako ere.

Ikusten duzuenez, bizitzeko ura behar beharrezkoa dugu gauza asko egiteko, baino

kontsumoa gehiegizkoa da. Urik gabe ezingo genuke bizi, beraz, ura gure altxorra da eta

zaindu behar dugu.

Erabilera desegokia

Ur gehiegi erabiltzen dugu eta, askotan, gaizki. Horregatik zerbait egin behar dugu,

adibidez, dutxan 10 minutu baino gutxiago egon, hortzak garbitzerakoan iturria itxi,

gizonezkoen komunetan zutik pixa egiteko komunak jarri, eta abar. Hori dena eginez

ura aurrez dezakegu. Urte hauetan zehar ura aurreztuz joan gara, baina hori ez da

nahikoa eta gehiago aurreztuz, azkenean, lortuko dugu.


7/14


Nola iristen da ura gure etxera?

Ura oso garrantzitsua da gure bizitzarako eta, horregatik,

ondo aprobetxatu behar dugu. Ura gehiago baloratzeko gure etxeetara ekartzea zenbat

kostatzen den azalduko dizuegu: lehenengo, euria egin behar du, eta urtegira joaten da,

han ura garbitu eta hodietara bideratzen da. Badakigu horrela esanda ez dirudiela

konplikatuegia, baina prozesu onek asko irauten du. Hemendik aurrera ura gehiagoaprobetxatuko duzuela espero dugu.


8/14


Kutsadura

Munduan ura modu askotara kutsatzen da, adibidez,

petrolio-ontzi bat ondoratzen denean guztia zikindu eta itsasoko eta itsas ertzeko

animaliak gaixotu egiten dira. Bestetik, gure arropa garbitzeko erabiltzen ditugunproduktuek ura kutsatzen dute. Hainbatetan fabriketako zikinkeria (gai kimikoak, ur

zikina) ibaietara botatzen dute eta horrek ibaiak asko kutsatzen ditu. Hori lehen egiten

zuten fabrikek, hala ere, orain, batzuetan, ere egiten dute, baina harrapatzen badituzte

isun handiak jartzen dizkiete.


9/14


Arrainen heriotza

Arrain asko hiltzen dira guk itsasora edo erreketara botatzen dugun zikinkeriaren

ondorioz.Hori hobetzeko: zaborra zakarrontzira bota behar da eta ez itsasora. Itsasora ez bota

plastikozko botilarik edo poltsarik, hau da, mesedez, ez kutsatu itsasoa

Ura: baliabide industriala, soziala eta etxekoa


10/14


Ur eskasia ia arazo orokorra da Lurrean, oraindik denbora asko ez dela

lurralderik idor eta lehorrena zela uste zen arren. Denbora pasa ahala, herrialde garatuek

gero eta menpekotasun handiagoa erakusten dute urarekiko. Baina, ulertzea zail denarren, gizarterik aurreratuenek gero eta gutxiago baloratzen dute elementu hori etasarritan, ondasun urri hori alperrik xahutzen da. Europa mendebaldeko herritar batekzuzenean bere etxean eta zeharka zerbitzuetan, industrian eta nekazaritzan, urtean 500metro kubiko ur baino gehiago gastatzen du; Estatu Batuetako biztanle batek, berriz, 1.000


11/14


metro kubiko pasa gastatzen du. Aitzitik, garapen bidean den herrialdetako landa-inguruetako kontsumoa 15 metro kubiko ingurukoa da pertsonako urtean. Horrez gain,industriaren ur kontsumoa ere gero eta handiago dela esan behar: paper tonako, 80 eta1.000 metro kubiko bitartean; altzairu tonako, berriz, 60 eta 300 metro kubiko bitartean etamilioika metro kubiko urtean zentral nuklearren hozte-sisteman.

Uraren mundu mailako politikaUraren urritasuna eta banaketaren desberdintasunak neurri teknologiko orokorrak eskatzenditu eta horretarako nazioarteko erakunderen bat beharko litzateke (gaur egun ezdagoena), adibidez itsasoko ura gatzgabetzeko eskala handiko proiektu bat kudeatukolukeena, lurralderik idorrenetako kosta aldeko herrigunean urez hornitzeko. Politika orokorbatek bultzatu egingo luke prezipitazioen erritmoa eta bolumena bitarteko kimikoen bidezeragitea, beharrezko den lekuan. Edo iceberg-ak ura edangarri bihurtzeko lantegietarainoeramatea eta ibaiak itsasoratzen diren lekuan ura hobeto aprobetxatzeko moduak ere azter

litezke; eta batez ere, lurpeko uren ustiakuntza eraginkorra nola egin, hondakinakfiltratzearen ondorioz ur horiek kutsatzea ekiditeko moduarekin batera. Azken batean,mundu mailako edo herrialde askotarako ekimenak bideratzea, lurreko ur-baliabideakkontrolatu eta bultzatuko dituen nazioarteko erakunde bat sortzea eskatzen duena.

Edangarria eta kutsatua


12/14


Ur kutsatutzat hartzen da funtzio jakin batean (nekazaritzan, industrian edo herrimailakoan) erabili ezin dena, gai kimikoak, suspentsiokoak edo organismo bizidunak edohildakoak dituelako, nahiz tenperatura altuegia edo erradioazio motaren bat duelako. Halaere, uraren edangarritasun-irizpidea eman behar zaion erabilpenaren araberakoa izaten dabatez ere. Nekazaritzan erabiliko den urak ez du industriarakoak adinako kalitaterik beharizaten, eta industriarakoak ere ez gizakien kontsumorakoak behar duen kalitaterik. Esandezagun, bestalde, araztegi konbentzional batek ezin duela edozein ur mota tratatu etaedangarri bihurtu. Zianuroa, kromoa eta beruna kentzeko, adibidez, prozesu bereziakbehar izaten dira eta oso arriskutsua da gai horiek zuzenean ur emarira isurtzea. Kasuhorietan konponbide bakarra dago: gune kutsatutik datorren ur-hornidura aldi baterako eteneta sustantzia kutsagarria urak berak eraman arte itxoitea.

Ur gutxiago kontsumitzeko

Minutuko hamar ur tanta galtzeak urtean 2.000 litroren galera esan nahi du. Lehenneurria, beraz, lehenbailehen kanilako ihesak konpontzea da.

Hobe da dutxa bainua baino, ur kontsumoa ezezik energia-kontsumoa ere murriztuegiten baita: dutxa batean 30 litro ur kontsumitzen da eta bainuan berriz 200.


13/14


Horrez gain, gorputza xaboitu bitartean iturria itxita edukitzen bada, beste 10 litroaurrezten dira.

Komuneko zirternaren edukiera txikitu. Aski da adreilu bat sartzea erabilaldibakoitzean litro bat baino gehiago aurrezteko.

Iturria itxi hortzak garbitzen ari zaren bitartean. Aldiko 5 litro ur ere aurrez litezke.

Bizarra egiten ari zarenean konketan tapoia jarrita izateak ere ura alperrik ezgastatzen lagunduko dizu.

Ura ez kutsatzeko, ez bota hondakinik komunetik behera eta ez isuri olio erabilirikharraskara, urarekin nahastean oso zaila baita bereizten. Konponbide erraza dago:gorde ontzi itxi batean edo zurgatu paperarekin eta bota zaborretara.


14/14


Giménez Jagoba

Documents

Transcript of Giménez Jagoba