Giao an lop 12 hki

GIAÙO AÙN HOÙA 12

CHÖÔNG I RÖÔÏU - PHENOL - AMIN

NHOÙM CHÖÙC

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU:

1. Hoïc sinh naém ñöôïc khaùi nieäm veà nhoùm chöùc, moät soá nhoùm chöùc chöùa oxi, nitô thöôøng gaëp.

2. Hoïc sinh hieåu ñöôïc theá naøo laø HCHC ñôn chöùc, vieát vaø goïi teân

moät soá nhoùm II. CAÙC BÖÔÙC:

1. OÅn ñònh lôùp 2. Baøi môùi:

NOÄI DUNG PHÖÔNG PHAÙP

I. Ñònh nghóa: nhoùm chöùc laø nhoùm nguyeân töû gaây ra nhöõng phaûn öùng ñaëc tröng chophaân töû HCHCII. Moät soá nhoùm chöùc thöôøng gaëp :1) Nhoùm - OH Nhoùm chöùc Röôïu

2) Nhoùm - O - Nhoùm chöùc Ete

3) Nhoùm - C - Nhoùm chöùc Xeton O

4) Nhoùm - C - H (-CHO) Nhoùm chöùc Aldehid O

5) Nhoùm - C - OH (-COOH) Nhoùm chöùc Axit cacboxylic O

6) Nhoùm - NH2 Nhoùm chöùc Amin

III. Phaân loaïi HCHC theo nhoùm chöùc

* HCHC ñôn chöùc: chæ chöùa moät nhoùm chöùc VD : Röôïu Etylic C2H5 - OH => CTTQ cuûa röôïu ñôn chöùc R-OH Axit Axetic CH3 - COOH => CTTQ cuûa Axit cacboxylic ñôn chöùc R-COOH Aldehid Axetic CH3 - CHO => CTTQ cuûa Aldehid ñôn chöùc R-CHO ( R : Goác Hidrocacbon, 1 soá TH coù theå laø H )

1

HCHC ñôn chöùc

HCHC ña chöùc

HCHC taïp chöùc


ANKANOL CnH2n+1OHDaõy ñoàng ñaúng cuûa röôïu Etylic

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU :

1. Hoïc sinh naém ñöôïc coâng thöùc phaân töû, coâng thöùc caáu taïo, teân goïi

theo danh phaùp thöôøng, danh phaùp quoác teá cuûa Ankanol (daõy ñoàng

ñaúng röôïu Etylic), phaân bieät ñöôïc röôïu theo baäc röôïu2. Hoïc sinh naém ñöôïc caùc ñieåm sau : - Baûn chaát cuûa lieân keát hidro, vaän duïng lieân keát Hidro ñeå giaûi thích tO

soâi cao baát thöôøng cuûa Ankanol so vôùi caùc hidrocacbon töông öùng vaø caùc HCHC coù phaân töû löôïng gaàn töông ñöông, giaûi thích tính tan voâ haïn cuûa CH3OH, C2H5OH, C3H7OH trong H2O, lieân keát hidro giöõa caùc phaân töû röôïu, giöõa phaân töû röôïu vaø nöôùc.

- Hoùa tính chung cuûa Ankanol, thaáy ñöôïc nhoùm - OH gaây neân caùc phaûn öùng ñaëc tröng cuûa röôïu.

- Bieát vaän duïng quy taéc Zaixep trong pöù taùch H2O, quy taéc Maccopnhicop trong pöù hôïp H2O

3. Phöông phaùp chung ñieàu cheá röôïu no ñôn chöùc, phöông phaùp sinh hoùa ñ/c röôïu Etylic.

4. ÖÙng duïng cuûa C2H5OH, CH3OH.

II. CAÙC BÖÔÙC: 1. OÅn ñònh lôùp2. Baøi môùi:

NOÄI DUNG PHÖÔNG PHAÙP I. Ñoàng ñaúng - Danh phaùp - Ñoàng phaân: 1.. Ñoàng ñaúng: daõy ññ röôïu no ñôn chöùc goàm CH3OH,

C2H5OH, C3H7OH, C4H9OH… CnH2n+1OH (n 1) Ankanol laø HCHC trong phaân töû goàm goác

hidrocacbon no lieân keát vôùi 1 nhoùm - OH.2. Ñoàng phaânCaùc Ankanol töø 3 C coù ñoàng phaân

* Löu yù: Ankanol töø 2C coøn coù ñoàng phaân laø ete no ñôn chöùc do coù cuøng CTPT daïng CnH2n+2 O

3. Danh phaùp : a. Teân thöôøng :

b. Teân quoác teá :

maïch chính: maïch cacbon daøi nhaát vaø coù chöùa - OH

VD : 1. C3H7OH coù 2 ñoàng phaân

2

Röôïu + teân goác Hidrocacbon no + ic

Soá tt + Teân + Teân ankan + ol + soá tt nhoùm

nhaùnh nhaùnh maïch chính –OH (töø 3

Veà daïng maïch C Veà vò trí nhoùm - OH

12

xttO

xttO

CH3-CH-CH3 (Sp chính) OH Propanol - 2CH3-CH2-CH3OH (Sp phuï) Propanol - 1


CH3 CH2 CH2 OH röôïu n-propylic propanol - 1CH3 - CH - CH3 röôïu iso-propylic propanol - 2 OH2. C4H9OH coù 4 ñoàng phaânCH3CH2CH2CH2OH röôïu n - butylic butanol - 1

CH3 - CH2 - CH - CH3 röôïu sec-butylic butanol - 2 OHCH3 - CH - CH2 - OH röôïu iso-butylic 2-metylpropanol-1

CH3

OHCH3 - C - CH3 röôïu tert-butylic 2-metylpropanol-2

CH3

4. Baäc röôïu : laø baäc cuûa cacbon mang nhoùm –OH Röôïu baäc I : R CH2 OH VD : etanol, propanol - 1 Röôïu baäc II : R CH OH VD : propanol - 2, butanol - 2

R' R'

Röôïu baäc III : R C OH VD : 2 -metylpropanol - 2

R"II. Lyù tính : 1.Traïng thaùi vaät lyù: - Ankanol töø C1 C12 laø chaát loûng ôû nhieät ñoä thöôøng.- Ankanol ñeàu nheï hôn nöôùc. 2. Nhieät ñoä soâi: - Ankanol coù phaân töû löôïng caøng lôùn nhieät ñoä soâi

caøng cao. - Nhieät ñoä soâi cuûa röôïu cao hôn nhieàu so vôùi Hidrocacbon töông öùng hoaëc moät soá chaát höõu cô coù phaân töû löôïng gaàn töông ñöông do giöõa caùc phaân töû röôïu coù LK Hidro.3. Ñoä tan:- CH3OH, C2H5OH, C3H7OH tan voâ haïn trong H2O do coù lieân keát hidro vôùi H2O. VD: . . . O - H . . . O - H . . . O - H . . . C2H5 H C2H5

- Caùc Ankanol töø C4 trôû ñi coù ñoä tan giaûm daàn 4. Baûn chaát cuûa lieân keát hidro : laø löïc huùt tónh ñieän giöõa nguyeân töû H tích ñieän döông vôùi nguyeân

3

Giaùo vieân höôùng daãn hs ñaùnh daáu phaàn SGK coù giaûi thích vaán ñeà naøy vaø giaûng giaûi cho hs hieåu ñöôïc


töû O tích ñieän aâm

III. Hoùa tính : 1. Taùc duïng vôùi kim loaïi kieàm (Na, K…)

CnH2n+1OH + Na CnH2n+1ONa + H2VD : C2H5OH + Na C2H5ONa + H2

Natri EtylatNhaän xeùt : - Pöù naøy chöùng toû H trong nhoùm - OH linh ñoäng coù theå duøng ñeå nhaän bieát röôïu - C2H5ONa raát deã bò thuûy phaân

C2H5ONa + HOH C2H5OH + NaOH2.Taùc duïng vôùi axit: a.Taùc duïng vôùi axit voâ cô (HBr, HCl, hh NaBr vaø H2SO4…)VD : C2H5OH + HBr C2H5Br + H2O Etylbromua b. Taùc duïng axit höõu cô (CH3COOH…)

CH3COOH + HO- C2H5 CH3COOC2H5 + H2O

Etyl Axetat3. Phaûn öùng taùch nöôùc (dehidrat hoùa) a. Taùch H2O taïo anken: CnH2n+1OH CnH2n + H2O VD : CH2 - CH2 CH2 = CH2 + H2O

H OH Etilen* Löu yù : Khi taùch H2O cuûa röôïu baäc II, III thöôøng taïo hoãn hôïp Anken maø saûn phaåm chính tuaân theo quy taéc Zaixep: “ nhoùm –OH bò taùch cuøng vôùi nguyeân töû H ôû nguyeân töû C keá beân coù baäc cao hôn “ VD : CH3 - CH2 - CH - CH3

OH Butanol-2

b. Taùch nöôùc taïo ete:

R, R' : goác Hidrocacbon gioáng hoaëc khaùc nhau.

VD: 2C2H5-OH C2H5OC2H5 + H2O (Dietylete) CH3OH + HOC2H5 CH3 - O - C2H5 + H2O

4

12

12

CH-CH=CH-CH3 + H2OButen-2 (sp chính)

CH3-CH=CH-CH3 + H2OButen-1 (sp phuï)

Yeâu caàu hs leân vieát giaùo vieân nhaän xeùt vaø cuøng hs keát luaän choïn saûn phaåm chính theo quy taéc Zaixep

Yeâu caàu hs vieát saûn phaåm

Yeâu caàu hs töï caân baèng veà nhaø

R - OH + HO - R' R - O - R' + H20 140OCH2SO4ñ


Etyl metyl ete* Ñaëc bieät: Röôïu C2H5OH vöøa taùch H2O, taùch H2 taïo Butadien-1,3

2C2H5-OH CH2 = CH - CH = CH2 + 2H2O + H2

4. Phaûn öùng Oxi hoùa: a. Pöù chaùy:

PHENOL

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc caùc ñieåm sau :

1. Phaân bieät ñöôïc röôïu thôm vaø phenol veà caáu taïo vaø tính chaát.

2. Ñaëc ñieåm caáu taïo phaân töû, tính chaát hoùa hoïc cuûa phenol, aûnh höôûng qua laïi giöõa goác – C6H5 vaø nhoùm – OH trong phaân töû Phenol.

3. ÖÙng duïng vaø ñieàu cheá Phenol.

4. Hoïc sinh vieát ñöôïc coâng thöùc caáu taïo caùc ñoàng phaân laø chaát thôm coù cuøng coâng thöùc phaân töû C7H8O.

Troïng taâm: Hoùa tính vaø ñieàu cheá Phenol.

II. CAÙC BÖÔÙC:

1. OÅn ñònh lôùp

2. Kieåm tra baøi cuõ:

a. Vieát caùc phöông trình xaûy ra theo chuoãi bieán hoùa sau : CH3OC2H5

C2H5OC2H5

C2H5OH C2H5OH CH3CHO

CH3COOC2H5

b. Vieát phöông trình pöù khöû H2O cuûa 2 - Metylbutanol - 2 ñun noùng vôùi H2SO4ñ ôû 180OC, goïi teân saûn phaåm taïo ra.3. Baøi môùi:


I. Phaân bieät phenol vaø röôïu thôm : 1. Röôïu thôm: laø HCHC coù ñöôïc khi thay theá

nguyeân töû H ôû maïch nhaùnh cuûa HC thôm baèng nhoùm - OH

VD : CH3 CH2OH CH2 - : Goác

Benzyl

5

O O O

23

45


Röôïu Benzylic (C6H5 – CH2OH)2. Phenol: laø HCHC coù ñöôïc khi thay theá nguyeân töû

H trong voøng benzen cuûa HC thôm baèng nhoùm – OH.

Hay phenol laø HCHC maø phaân töû cuûa chuùng coù nhoùm –OH lieân keát tröïc tieáp vôùi nguyeân töû C cuûa voøng benzen

VD : OH OH

Phenol CH3 p – CrezolCTPT chung cuûa Phenol vaø röôïu thôm: CnH2n-6O (n 6) (n 7)II. Lyù tính : - Phenol C6H5OH laø chaát raén, tinh theå khoâng maøu, coù muøi ñaëc tröng, tO

nc : 43OC.- Raát ñoäc, gaây boûng naëng khi rôi vaøo da.- Ít tan trong nöôùc laïnh, tan trong moät soá dung moâi höõu cô.III. Hoùa tính : 1. Phaûn öùng vôùi kim loaïi kieàm

C6H5OH + Na C6H5ONa + ½H2

(noùng chaûy) Natriphenolat

2. Phaûn öùng vôùi baz C6H5OH + NaOH C6H5ONa + H2O(ít tan) (tan ñöôïc)

a. Pöù chöùng toû H/– OH cuûa phenol linh ñoäng hôn H/ – OH cuûa röôïu vaø phenol coù tính axit (neân coøn goïi laø axit phenic) b. C6H5OH coù tính axit yeáu hôn axit cacbonic:- Khoâng ñoåi maøu quyø tím.- bò axit maïnh hôn ñaåy khoûi muoái:

C6H5ONa + H2O + CO2 C6H5OH + NaHCO3

(tan, trong suoát) (ít tan, dd vaån ñuïc)3. Phaûn öùng vôùi nöôùc Broâm : taïo keát tuûa traéng

OH OH

+ 3Br2 + 3HBr maøu traéng

2, 4, 6-Tribrom phenol

Phaûn öùng naøy duøng nhaän bieát phenol.Pöù 2,3 chöùng toû giöõa nhoùm –OH vaø goác phenyl

6

Br

O O Br Br

O O


trong phaân töû phenol coù aûnh höôûng qua laïi4. Phaûn öùng vôùi hoãn hôïp HNO3 vaø H2SO4 ññ taïo axit picric (maøu vaøng)

OH C6H5OH + 3 HONO2 NO2 NO2 + 3 H2O

NO2

Axit Picric (2, 4, 6 – Trinitro Benzen)

IV. Ñieàu cheá: 1. Taùch töø nhöïa than ñaù.

2. Töø Benzen: C6H6 C6H5Cl C6H5OH

V. ÖÙng duïng: - laø nguyeân lieäu ñieàu cheá nhöïa phenolformaldehid, sx tô poliamit- ñieàu cheá chaát dieät coû daïi, kích thích toá thöïc vaät, moät soá phaåm nhuoäm, thuoác noå-duøng laøm chaát saùt truøng, taåy ueá, ñieàu cheá chaát dieät naám moác

4. Cuûng coá:- Hoùa tính cuûa phenol, so saùnh vôùi röôïu- ñieàu cheá phenol töø Benzen.5. Baøi taäp : 2, 5, 6 SGK trang 16.

7

O

Cl2/Fe NaOHtO,p cao


KHAÙI NIEÄM VEÀ AMIN- ANILIN

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc caùc ñieåm sau - Khaùi nieäm veà amin, caùch goïi teân amin, caáu taïo vaø tính chaát hoùa hoïc chung cuûa amin (töông töï NH3), phaân bieät baäc cuûa röôïu vaø baäc cuûa amin. - Caáu taïo vaø tính chaát hoùa hoïc cuûa Anilin, aûnh höôûng qua laïi giöõa

goác phenol vaø nhoùm amino trong phaân töû Anilin.- Ñieàu cheá vaø öùng duïng cuûa Anilin.

II. CAÙC BÖÔÙC: 1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ : - Neâu hoùa tính cuûa Phenol- Vieát caùc pt pöù theo chuoãi bieán hoùa : C6H2OH(Br)3

C2H2 C6H6 C6H5Cl C6H5OH C6H5ONa

C6H2OH (NO2)3

3. Baøi môùi:


A. Khaùi nieäm veà Amin: 1. Amin laø nhöõng HCHC sinh ra khi nguyeân töû H trong phaân töû NH3 ñöôïc thay baèng goác HC2. Baäc cuûa amin ñöôïc tính baèng soá nguyeân töû H

ñaõ bò thay theáAmin baäc I : R – NH2 VD : CH3 – NH2

Metylamin

Amin baäc II : R – NH VD : CH3 – NHDimetylamin

R’ CH3

R’ CH3

Amin baäc III : R – N VD : CH3 – NTrimetylamin

8


R’ CH3

Amin thôm baäc I C6H5-NH2 Phenylamin (Anilin)3. Tính chaát hoùa hoïc chung: Amin coù tính baz-td axit muoái- Dd amin maïch hôû laøm ñoåi maøu quyø tím xanh- Dd amin thôm khoâng ñoåi maøu quyø tím, tính baz < amin hôû.* Nguyeân nhaân tính baz: nguyeân töû N coù 5 e ngoøai cuøng ñaõ söû duïng 3 e ñeå taïo 3 lieân keát coäng hoùa trò, coøn laïi 1 caëp e töï do taïo lieân keát cho nhaän vôùi proton cuûa axit amin coù khaû naêng nhaän H+

B. ANILIN:CTPT : C6H7NCTCT: NH2

I. Lyù tính- Chaát loûng khoâng maøu, deã bò oxi hoùa trong

khoâng khí thaønh naâu ñen.- Naëng hôn nöôùc, raát ít tan trong H2O, tan nhieàu trong dung moâi höõu cô (röôïu, ete, benzen…) - Ñoäc, muøi khoù chòu.II. Hoùa tính: 1. Tính baz (nhoùm – NH2): t/d vôùi axit taïo muoái. C6H5 – NH2 + HCl C6H5NH3

+Cl- Phenylamoni clorua

Anilin coù tính baz yeáu < dd NH3 do aûnh höôûng cuûa C6H5 – ñeán nhoùm – NH2.- khoâng laøm ñoåi maøu quyø tím- deã bò baz maïnh ñaåy ra khoûi dd muoái.VD : C6H5NH3Cl + NaOH C6H5NH2 + NaCl + H2O2. Phaûn öùng theá vôùi dd Broâm ( ôû goác phenyl): taïo traéng NH2 NH2

+ 3Br2 + 3HBr

Phaûn öùng naøy duøng nhaän bieát anilin.Pöù 1,2 chöùng toû giöõa nhoùm –NH2 vaø goác phenyl trong phaân töû anilin coù aûnh höôûng qua laïiIII. Ñieàu cheá: Töø nitrobenzen

C6H5 – NO2 + 6H C6H5 – NH2 + 2H2OIV- ÖÙng duïng: sx phaåm nhuoäm, ñieàu cheá thuoác chöõa beänh

9

O

O O Br Br

Br 2, 4, 6 Tribrom Anilin

Fe + HCl


4. Cuûng coá, BT veà nhaø : - Anilin laø Amin thôm baäc I, coù tính baz yeáu hôn dd NH3, trong phaân töû coù aûnh höôûng qua laïi giöõa – NH2 vaø goác C6H5- nhö phenol.- BT 2, 3, 4 SGK trang 20

BAØI THÖÏC HAØNH 1

TÍNH CHAÁT CUÛA RÖÔÏU – PHENOL - AMIN


- Thöïc hieän caùc thí nghieäm chöùng minh hoùa tính cô baûn cuûa röôïu no ñôn chöùc, Phenol vaø Anilin vaø tính tan cuûa Phenol, Anilin trong nöôùc laïnh.

- Hoïc sinh coù theå töï thao taùc ñeå nhaän bieát caùc dd maát nhaõn chöùa C2H5OH, C6H5OH, CH3COOH

- Hs bieát vaän duïng kieán thöùc ñeå giaûi thích hieän töôïng

II. CAÙC BÖÔÙC:

1. OÅn ñònh lôùp 2. Thöïc haønh


1. Phaûn öùng cuûa röôïu Etylic vôùi Natri:a. Thao taùc : - Cho 1ml röôïu C2H5OH khan vaøo oáng nghieäm khoâ.

- Cho 1 maåu Na baèng ½ haït ñaäu xanh.b. Hieän töôïng vaø giaûi thích hieän töôïng - Phöông trình pöù

2. 1 Tính tan cuûa phenol trong nöôùc laïnh.a. Thao taùc: - Cho moät vaøi tinh theå phenol (duøng thìa thuûy tinh) vaøo

oáng nghieäm - Cho 2 3ml nöôùc caát, laéc nheï. b. Hieän töôïng vaø giaûi thích hieän töôïng: Phenol ít tan trong nöôùc laïnh.2.2 Pöù cuûa phenol vôùi dd kieàm: a. Thao taùc: - Cho dd NaOH 10% vaøo dd phenol treân, laéc nheï.b. Hieän töôïng vaø giaûi thích - Phöông trình pöù Dd trôû neân trong suoát do C6H5OH t/d NaOH taïo C6H5ONa tan ñöôïc Phenol coù tính baz2.3 Khi dd ñaõ trong suoát, duøng oáng thuûy tinh daãn

10


CO2 vaøo. Hieän töôïng vaø giaûi thích - Phöông trình pöù 3. Pöù cuûa phenol vôùi nöôùc Broâm:a. Thao taùc: - Cho 1ml dd phenol trong suoát vaøo oáng nghieäm - Cho töøng gioït dd Br2 vaøo, laéc nheï b. Hieän töôïng vaø giaûi thích - Phöông trình pöù Dung dòch Br2 bò maát maøu vaø coù traéng xuaát

hieän.

4.1 Tính tan cuûa anilin trong nöôùc laïnha. Thao taùc: Cho 3 - 4 gioït anilin vaøo oáng nghieäm ñaõ coù saün 1 - 2ml nöôùc caát, laéc maïnh.b. Quan saùt hieän töôïng - giaûi thích: Anilin ít tan trong nöôùc, naëng hôn nöôùc.4.2 Tính baz cuûa Anilin: a.Thao taùc: cho töøng gioït HCl ñaëc vaøo hoãn hôïp

treân, laéc maïnh.b. Quan saùt hieän töôïng giaûi thích: 4.3 Duøng dd ñoàng nhaát thu ôû 4.2 cho töøng gioït kieàm loaõng vaøo. Quan saùt hieän töôïng, giaûi thích, vieát ptpöùDd t/duïng vôùi NaOH do anilin coù tính baz yeáu neân bò baz maïnh ñaåy ra khoûi dd muoái.5- AÙp duïng : Cho 3 dd maát nhaõn chöùa rieâng reõ

C2H5OH, C6H5OH, CH3COOH. Nhaän bieát baèng phöông phaùp hoùa hoïc.

11


CHÖÔNG II ALDEHID – AXIT CACBOXYLIC – ESTE

ALDEHID FORMIC HCHO (M=30)

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU:

- Naém vöõng ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa nhoùm chöùc aldehid vaø caáu taïo phaân töû aldehid formic.

- Naém vöõng hoùa tính cuûa aldehid formic : Phaûn öùng oxy hoùa, phaûn öùng khöû, phaûn öùng truøng ngöng vôùi phenol.

- Naém vöõng phöông phaùp ñieàu cheá, hieåu ñöôïc öùng duïng cuûa aldehid formic.

II. CAÙC BÖÔÙC:


2. Kieåm tra baøi cuõ:

3. Baøi môùi:


I. Caáu taïo cuûa Aldehid formic (fomaldehid):

CTPT: CH2O H

CTCT : H – C = O (HCHO) II. Lyù tính : Chaát khí khoâng maøu, muøi xoác khoù chòu, tan nhieàu trong nöôùc. Dd coù khoaûng 40% HCHO trong nöôùc goïi laø formon hay formalin.III. Hoùa tính : 1. Pöù coäng H2 (pöù khöû aldehid) : taïo röôïu no töông öùng HCH=O + H2 HCH - O (CH3OH)

H H HCHO coù tính oxy hoùa2. Pöù oxi hoùa aldehid:a. Pöù traùng göông : cho HCHO taùc duïng dung dòch AgNO3 trong nöôùc NH3 coù ñun noùng nheï seõ coù Ag (traéng).

Hoaëc :

12

H OH

H – C + Ag2O H – C + 2Ag (traéng).

O O (axit formic)

tO

dd NH3

tO

H H

O

+ nCH2 = O + nH2OH

CH2-

O

tO

nNhöïa Phenol Fomaldehid

tO

Ni, to


HCHO + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O HCOONH4 + 2Ag +2NH4NO3

Aldehid formic Amoni formiat

b. Pöù vôùi Cu(OH)2 : taïo Cu2O ñoû gaïch vaø axit formic

HCHO + 2Cu(OH)2 HCOONH4 + Cu2 O + 2 H2O

maøu xanh ñoû gaïch HCHO coù tính khöûCaùc pöù (a), (b) coù theå duøng nhaän bieát aldehid.3. Pöù truøng ngöng vôùi phenol : taïo nhöïa phenolfomaldehidVD : OH OH n + n HCHO n CH2

+ n H2O

nhöïa phenolfomaldehidCoù theå duøng baz laøm xuùc taùcIV. Ñieàu cheá – ÖÙng duïng: 1. Ñieàu cheá: a. Töø röôïu Metylic td O2/ Cu, tO

CH3OH + ½ O2 HCHO + H2Ob. Töø metan CH4 + O2 HCHO + H2OCoù theå duøng xuùc taùc laø oxit nitô, 600 – 8000C2. ÖÙng duïng: - Sx chaát deûo phenolformaldehid, keo ureformaldehid- Dd HCHO ñöôïc duøng ngaâm xaùc ñoäng vaät, thuoäc da, taåy ueá…

4. Cuûng coá: - Aldehid formic vöøa laø chaát khöû vöøa laø chaát oxi hoùa, laø chaát trung

gian giöõa röôïu vaø axit cacboxylic. - HCOOH coøn tieáp tuïc oxi hoùa CO2 + H2O5. BTVN: 2, 3 SGK trang 24

13

Cu, to

tO

O OH+, tO

V2O5, 300OC

H+, tO


ANKANAL CnH2n + 1 CHODaõy ñoàng ñaúng Aldehid Formic

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU: Giuùp hoïc sinh naém vöõng caùc ñieåm sau - CTCT (nhoùm – CHO luoân ôû ñaàu maïch C ), nguyeân taéc goïi teân thoâng thöôøng, teân quoác teá cuûa caùc aldehid trong daõy ñoàng ñaúng aldehid no ñôn chöùc.- Hoùa tính chung cuûa aldehid.- Caùch ñieàu cheá aldehid, ñaëc bieät phöông phaùp ñieàu cheá aldehid axeâtic.

- moáùi quan heä giöõa röôïu no ñôn chöùc baäc I, aldehid vaø axit töông öùng.

II. CAÙC BÖÔÙC:

1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Baøi môùi:


I. Ñoàng ñaúng vaø danh phaùp : A. Ñoàng ñaúng : 1) Daõy ñoàng ñaúng Aldehid no ñôn chöùc goàm :

HCHO, CH3CHO, C2H5CCHO, C3H7CHO … CnH2n+1CHO.2) Caáu taïo chung :

n 0, soá nguyeân

CTPT : C2H2nO n 1

B. Danh phaùp : 1. Teân thöôøng :

2. Teân quoác teá :

(Tính luoân caû C trong – CHO)

VD 1 : (baûng 2/trang 25 SGK)

II. Lyù tính : - HCHO ôû theå khí coøn caùc Aldehid khaùc ôû theå loûng – Giöõa caùc phaân töû Aldehid khoâng coù lieân keát hidro neân tO soâi thaáp hôn haún röôïu töông öùng.

III. Hoùa tính : 1. Pöù coäng H2 (Pöù khöû Aldehid) röôïu no ñôn

chöùc baäc I

14

CnH2n+1CHO

Aldehid + teân axit höõu cô töông öùng

Teân hidrocacbon no töông öùng + AL


VD : CH3CHO + H2 CH3 CH2 OH

2. Pöù oxi hoùa moät phaàn : taïo axit töông öùng : - Taùc nhaân AgNO3 trong dd NH3 hoaëc Cu(OH)2VD :

CH3CHO + Ag2O CH3CHO + 2Ag

=> Duøng pöù naøy nhaän bieát Aldehid (nhaän bieát nhoùm – CHO). IV. Ñieàu cheá : A. Phöông phaùp chung : Oxi hoùa röôïu baäc I baèng O2/tO, Cu)VD :

CH3 CH2 OH + ½O2 CH3CHO + H2O

B. PP rieâng ñeå ñieàu cheá Aldehid axetic töø C2H2

CH CH + HOH CH3 – CHO

4. Cuûng coá : - Aldehid laø chaát trung gian giöõa Ankanol vaø Axit – Aldehid laø vöøa chaát khöû vöøa laø chaát oxi hoùa.

- Caáu taïo cuûa HCHO coù ñaëc ñieåm gì khaùc so vôùi caùc Aldehid khaùc trong daõy ñoàng ñaúng.

5. Daën doø : Baøi taäp 3, 4 trang 26 SGK.

ANKANOIC CnH2n+1 COOH15

tO

Hg2+

tO

Cu

tO

AgNO3/NH3

tO

Ni


Daõy ñoàng ñaúng cuûa axit Axetic

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU: Giuùp hoïc sinh naém vöõng caùc ñieåm sau 1. CTCT cuûa caùc axit cacboxylic trong daõy ñoàng ñaúng, caáu taïo ñaëc bieät

cuûa HCOOH, CTTQ chung cuûa axit no ñôn chöùc2. Caùc goïi teân axit cacboxylic no ñôn chöùc, chuû yeáu teân thoâng thöôøng.3. Hoùa tính cuûa ankanoic: pöù este hoùa vaø ñaëc ñieåm cuûa pöù, caùc pöù

theå hieän tính axit.4. Caùch ñieàu cheá CH3COOH, chuù yù hai phöông phaùp duøng trong coâng

nghieäp.5. So saùnh t0 cuûa axit cacboxylic no ñôn chöùc vôùi röôïu no ñôn chöùc döïa vaøo

lieân keát Hidro.- So saùnh tính axit cuûa CH3COOH vôùi HCOOH vaø caùc axit khaùc.II. CAÙC BÖÔÙC: 1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Baøi môùi:


I. Ñoàng ñaúng vaø danh phaùp : A- Ñoàng ñaúng : 1. Daõy ñoàng ñaúng axit cacboxylic no ñôn chöùc (Daõy

ñoàng ñaúng axit axetic) goàm : HCOOH, CH3COOH, C2H5COOH, C3H7COOH …

2. Caáu taïo : * CTTQ : n : soá nguyeân, n 0

CTPT : CnH2nO2 - COOH : nhoùm cacboxylic (-C-OH)

B- Danh phaùp : 1. Teân thöôøng : Teân coù lieân quan ñeán nguoàn goác tìm ra Axit2. Teân quoác teá : Axit + teân Hidrocacbon no töông öùng + Oic.

(Keå caû C trong - COOH) VD : Baûng 3 SGK trang 28.

II. Lyù tính : SGK trang 28

III. Hoùa tính : A- Tính axit : Caùc Axit Cacboxylic no ñôn chöùc laø axit yeáu.1. Söï ñieän li : Axit Cacboxylic no ñôn chöùc laøm ñoåi

maøu quyø tím do coù söï hieän dieän cuûa ion H+

16

CnH2n+1COOH

O

tO

H2SO4

men giaám


(H3O+ ) trong dd Axit.

R-COOH RCOO- + H+ (teân axit taän cuøng ic at)

VD : CH3COOH H+ + CH3COO- (ion axetat, hoùa trò 1)

2. Taùc duïng hôïp - ñôn chaát voâ cô :

(1) K loaïi tröôùc H H2 + muoái

Axit cacbonxylic t/duïng (2) Bazô vaø oxit bazô muoái + H2O

(3) Muoái axit yeáu hôn muoái + axit môùi

VD : CH3COOH + Na CH3COONa + ½ H2

2CH3COOH + Mg (CH3COO)2 Mg + H2

CH3COOH + NaOH CH3COONa + H2O

Natriaxetat

2CH3COOH + CaCO3 (CH3COO)2Ca + H2O + CO2 (*)

* Pöù naøy chöùng toû CH3COOH > H2CO3

(CH3COO)2Mg + H2SO4 MgSO4 + 2CH3COOH (*)

*Pöù naøy chöùng toû CH3COOH < H2SO4

B- Pöù vôùi röôïu (Pöù este hoùa)

CH3COOH + C2H5OH CH3COOCH2CH3 + H2OEtylaxetat

IV. Ñieàu cheá : A- Ñieàu cheá axit axetic1. Leân men giaám

CH3CH2OH + O2 CH3COOH + H2O

2. Chöng goã trong moät noài kín thu hoãn hôïp loûng chöùa H2O, CH3COOH, C2H5OH, CH3OH, Axeton, haéc ín.

3. Ñieàu cheá CH3COOH töø Axetilen CH CH + H2O CH3COOCH2CH3 + H2O

(dd HgSO4)2CH3CHO + O2 2CH3COOH

B- Ñieàu cheá Axit töø Aldehid : RCHO + ½O2

17

tO, xt Ni

Mn2+

Hg2+

tO

tO

Mn2+


RCOOH hoaëc pöù traùng göông…V. ÖÙng duïng : 1) Axit : SGK

2) Axit Panmitic vaø Axit Stearic laøm xaø phoøng

I. Ñònh nghóa : 1. SGK trang 35 VD :

CH2 = CH - COOH CH2 = C - COOH

Axit Acrylic CH3 Axit Metacrylic

Axit Oleic CH3(CH2)7 - CH = CH - (CH2)7 - COOH Hay C17H33COOH

CTPT chung : CnHzn- 1COOH (n 2)II. Hoùa tính : 1. Tính axit töông töï axit no ñôn chöùc.2. Pöù coäng H2, halogen, axit.

VD : CH2 = CH - COOH + Br2 CH2Br - CHBrCOOH

C17H33COOH + H2 C17H35COOH

Axit Oleic Axit Stearic3. Pöù truøng hôïp :

nCH2 = CH [-CH2 - CH --]n

COOH COOHIII. ÖÙng duïng : SGK trang 364. Cuûng coá

5. Daën doø

MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA HIDROCACBON, RÖÔÏU, ALDEHID VAØ AXIT CACBOXYLIC

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU : 1. Veà kieán thöùc : Hoïc sinh naém vöõng moái lieân heä giöõa Hitrocacbon,

röôïu Aldehid Cacboxylic.2. Kyõ naêng : Vieát thaønh thaïo caùc phöông trình pöù chuyeån hoùa giöõa

caùc loaïi hôïp chaát treân.

II. CAÙC BÖÔÙC :

18

AXIT CACBOXYLIC KHOÂNG NO ÑÔN CHÖÙC


1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Baøi môùi :


I. Moái quan heä giöõa Hidrocacbon, röôïu, Aldehid vaø Axit Cacboxylic no ñôn chöùc.

Ngöôïc laïi : Aldehid Röôïu baäc I Daãn xuaát coù halogen

II. Coù theå ñieàu cheá tröïc tieáp töø hidrocacbon

1- Töø Metan :CH4 HCHO HCOOH CH4 C2H2 CH3CHO CH3COOH

2- Töø EtilenC2H4 C2H5OH CH3CHO CH3COOH

3. Töø Axetilen : C2H2 C2H2 C2H5OH CH3CHO CH3COOH

C2H2 CH3CHO CH3COOH

Ghi chuù : Röôïu baäc I khi bò oxi hoùa coøn coù theå taïo thaønh hoãn hôïp saûn phaåm : Aldehid, axit cacboxylic töông öùng.

4. Cuûng coá : HCHC coù moái quan heä qua laïi (moái quan heä höõu cô) vôùi nhau. Töø chaát höõu cô naøy coù theå ñieàu cheá ra chaát höõu cô khaùc qua moät hay nhieàu pöù trung gian.

5. Daën doø : Baøi taäp SGK

19

Mn2+

Hidrocacbon khoâng

no

Hidrocacbon no

Daãn xuaát halogen

Ankanoic R COOH

Aldehid R CH = O

Röôïu (neáu laø R-

CH2OH)

+ddNaOH/tO

[0][0]

+H2/tOxt +X2/tOas'


LUYEÄN TAÄP


Reøn luyeän kyõ naêng vieát phöông trình chuyeån hoùa giöõa hidrocacbon vaø röôïu Aldehid, Axit cacboxylic.

Nhaän bieát phaân bieät chuùng baèng phöông phaùp hoùa hoïc.

II. NOÄI DUNG:


2. Baøi taäp :


a) C4H10 C2H4 + C2H6

C2H4 + H2O C2H5OH

20AgNO3/ddNH4OH

tO

Cu

tO

H2SO4

tO

tO

Hg+

H2SO4

tO

ddAgNO3/NH4OH

tO

tO

Cu

H+

tO

tO

tO

H2SO4


CH3CH2 + ½O2 CH3CHO + H2O (hoaëc CuO/tO)

CH3CHO + Ag2O CH3COOH + 2Ag

b) CH CH + H2O CH3CHO (A) : Aldehid Axetic

CH3COOH + CH3OH CH3COOH3 (B) : Axit Axetic

CH3COOH + CH3OH CH3COOH3 + H2O (C) : Metylaxetat(A)

c) C2H5OH + ½O2 CH3CHO + H2O

CH3CHO + Ag2O CH3COOH + 2Ag (B)

CH3COOH + C2H5OH CH3COOC2H5 + H2O

d) C2H5COONa NaOH C2H6 + Na2CO3

CH3 CH3 CH2 = CH2 + H2

CH2 = CH2 + HOH CH3CH2OH

CH3CH2OH + CuO CH3CHO + Cu + H2O

CH3CHO + Ag2O CH3COOH + 2Ag

CH3CHO + Na CH3COONa + ½H2

CH3COONa + NaOH CH4 + Na2CO3

2CH4 C2H2 + 3H2

CH CH + HOH CH3CHO

CH3CHO + H2 CH3CH2OH

2CH3CH2OH CH2 = CH CH = CH2 + 2H2O + H2

21

Thuoác thöû

Axit Axetic Axit Acrylic

Phenol Röôïu Etylic

Etylaxetat

Quì tím Hoùa hoàng Khoâng ñoåi maøuDD

BroâmKhoâng

ñoåi maøu

Laøm maát

maøu dd Broâm

traéng Khoâng phaûn öùng

Na kim loaïi

H2

thoaùt raKhoâng

pöù

tO

xt

tO

Ni

80O

Hg2+

1500O

laïnh nhanh

tO

CaO

tO

CaO

tO

xt

tO

H+

tO

AgNO3/dd

NH3,tO

Nhoùm I

Nhoùm II


CH2 = CH COOH + Br2 CH2Br CHBr COOH

+ 3Br2 + 3HBr

C2H5OH + Na C2H5ONa + ½H2

PTPÖÙ :

ESTE

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU : 1. Veà troïng taâm kieán thöùc : Giuùp hoïc sinh Naém vöõng ñöôïc caáu taïo chung cuûa Este. Naém vöõng ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa pöù thuûy phaân Este trong moâi tröôøng

Axit vaø moâi tröôøng bazô. Bieát ñöôïc moät soá öùng duïng cuûa Este trong thöïc teá.2. Kyõ naêng : Hoïc sinh vieát ñuùng pöù thuûy phaân Este trong moâi tröôøng axit, moâi

tröôøng thöôøng bazô. Phaân bieät ñöôïc goác R cuûa axit, cuûa röôïu trong phaân töû Este. Naém ñöôïc caáu taïo cuûa Este no ñôn chöùc, hieåu ñöôïc noù laø ñoàng

phaàn chöùc cuûa Axit Cacboxylic no ñôn chöùc.

II. CAÙC BÖÔÙC :

22


1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Baøi môùi :


I- Ñieàu cheá :

CH3COOH + C2H5OH CH3COOC2H5 + H2O

CH2=CH-COOH + CH3OH CH2=CH-COO CH3 + H2O

HCl + C2H5OH C2H5Cl + H2O

=> ÑN Este : Laø saûn phaåm cuûa phaûn öùng giöõa röôïu vaø axit voâ cô hoaëc höõu cô.

II- Caáu taïo - goïi teân Este cuûa Axit CacboxylicA. Caáu taïo : 1) Este cuûa Axit Cacboxylic ñôn chöùc vaø röôïu ñôn chöùc

coù daïng :R : goác hidrocacbon cuûa axit.R' : goác hidrocacbon cuûa röôïu

2- Este no ñôn chöùc :

n, m nguyeân döông

=> CTPT chung : CxH2xO2 x 2(Gioáng CTPT cuûa axit cacboxylic ñôn chöùc no).

B. Goïi teân : Teân goác hidrocacbon cuûa röôïu + Teân goác axit coù ñuoâi at

III. Lyù tính : SGK trang 39

IV : Hoùa tính : A. Thuûy phaân Este trong moâi tröôøng axit Axit vaø

röôïu (pöù ) CH3COO C2H5 + HOH CH3COOH + C2H5OH

B. Thuûy ngaân Este trong moâi tröôøng kieàm (Pöù xaø

23

R-C O R'

O

tO

H2SO4

tO

H2SO4

tO

Etylaxetat

Metylacrylat


phoøng hoùa) muoái + röôïu (pöù )

CH3COO C2H5 + NaOH CH3COONa + C2H5OH

V. ÖÙng duïng : SGK trang 401. Cuûng coá :

Este laø HCHC coù nhoùm ñònh chöùc daïng COO Este no ñôn chöùc laø ñoàng phaân vôùi Axit Cacboxylic

ñôn chöùc. Tính chaát hoùa hoïc quan troïng nhaát cuûa Este laø pöù

thuûy phaân ôû moâi tröôøng axit vaø moâi tröôøng kieàm.

2. Daën doø : Baøi taäp 1b, 3, 4 trang 40 SGK

CHÖÔNG III

GLIXERIN - LIPITGLIXERIN C3H5(OH)3


A. Veà kieán thöùc : Giuùp hoïc sinh

Phaân bieät ñöôïc hôïp chaát ña chöùc vaø hôïp chaát taïp chöùc.

Naém vöõng ñaëc ñieåm caáu taïo phaân töû cuûa Glixerin

Naém vöõng tính chaát hoùa hoïc cuûa Glixerin vaø so saùnh vôùi tính chaát hoùa hoïc cuûa röôïu no ñôn chöùc.

B. Kyõ naêng :

Hoïc sinh vieát ñöôïc coâng thöùc caáu taïo cuûa moät soá HCHC ña vaø taïp chöùc minh hoïa.

Vieát thaønh thaïo caùc pöù cuûa Glixerin

II. ÑOÀ DUØNG DAÏY HOÏC :

Glixerin, NaOH, CuSO4, giaáy loïc, oáng nghieäm, khay men vaø giaù oáng nghieäm.

24

CnHzn+1 COO CmH2m+1tO

H2SO4

tO


III. CAÙC BÖÔÙC : 1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Baøi môùi :


I. Khaùi nieäm veà hôïp chaát höõu cô coù nhieàu nhoùm chöùc :

1. Hôïp chaát ña chöùc : VD : HO-CH2-CH2OH Etilenglicol

CH2OH-CHOHCH2OH Glixerin HOOC-COOH : Axit Oxalic

H2N-(CH2)6-NH2 : Hexametylenñiamin.

=> Hôïp chaát trong phaân töû coù hai hay nhieàu nhoùm chöùc gioáng nhau : HC ña chöùc.

2. Hôïp chaát taïp chöùc : VD : H2N - CH2 - COOH Axit Amino Axetic

HO CH2 - (CHOH)4 - CH=O Glucozô.

=> Hôïp chaát trong phaân töû coù hai hay nhieàu nhoùm chöùc khaùc nhau : HC taïp chöùc.

II. Glixerin :A. Caáu taïo : CTPT C3H8O3

CTCT : CH2 CH CH2 => Röôïu no ña chöùc (coù 3 nhoùm

OH)OH OH OH

=> Ñònh nghóa: Röôïu laø nhöõng………….lieân keát vôùi goác hidrocacbon

B. Lyù tính : SGK trang 42

C. Hoùa tính :1. Pöù vôùi kim loaïi kieàm Na, K

CH2 OH CH2 ONa

2CH OH 2 CH ONa + 3H2

CH2 OH CH2 ONa

2. Pöù vôùi axit (Pöù Este hoùa).

VD 1 : CH2 OH CH2 ONO2 Glixeryl trinitrat

CH OH + HO-NO2 CH ONO2 (Mitroglixerin)

25

H2SO4d

tO


CH2 OH CH2 ONO2

VD 2 : HO - CH2 C17H35COO CH2

3C17H35COOH + HO - CH C17H35COO CH + 3H2O

HO - CH2 C17H35COO CH2

Glixeryltrisearat.

3. Phaûn öùng vôùi ñoàng II hidroxit : Glixerin laøm tan Cu(OH)2 taïo dd maøu xanh lam, trong suoát.

CH2- OH HO - Cu - OH HO CH2 CH2 O O - CH2

CH - OH HO CH CH - O O - CH

CH2- OH HO CH2 CH2-OH HO-CH2

Ñoàng (II) Glixerat

- Pöù naøy duøng nhaän bieát röôïu ña chöùc .

4. Cuûng coá : 5. Daën doø

LIPIT

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU : A. Veà kieán thöùc : - Hoïc sinh Naém vöõng baûn chaát caáu taïo cuûa Lipit Naém vöõng hoùa tính cuûa Lipit, ñaëc bieät pöù thuûy ngaân trong moâi tröôøng kieàm. Hieåu ñöôïc söï chuyeån hoùa Lipit trong cô theå.B. Kyõ naêng : Vieát thaønh thaïo pöù thuûy phaân, hidro hoùa cuûa LipitII. CAÙC BÖÔÙC : 1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Baøi môùi :


III. Ñieàu cheá Glixerin :

1. Ñun noùng daàu hoaëc môõ ñoäng vaät, thöïc vaät vôùi bazô kieàm

CH2-OOCR CH2-OH RCOONa

CH-OOCR' + 3NaOH CH-OH R'COONa

CH2-OOCR'' CH2-OH R''COONa

26

tO


2. Töø Propen trong khí Crackinh daàu moû : xem theâm SGK

IV. ÖÙng duïng : SGK

LIPIT

I- Traïng thaùi töï nhieân - lyù tính :

- Lipit (cheát beùo) goàm :

+ Daàu thöïc vaät coù nhieàu trong moät soá haït, quaû.

+ Môõ thöïc vaät taäp trung nhieàu ôû moâ môõ.

- ÔÛ Nhieät ñoä phoøng :

+ Lipit thöïc vaät ôû daïng loûng

+ Lipit ñoäng vaät thöôøng ôû daïng raén (tröø lipit ôû moät soá caù).

- Caùc lipit ñeàu nheï hôn nöôùc, khoâng tan trong nöôùc, tan trong moät soá chaát höõu cô nhö : Benzen, xaêng…

II. Caáu taïo : + Lipit raén laø Este cuûa Glixerin vaø Axit beùo no

+ Lipit loûng laø Este cuûa Glixerin vaø Axit beùo chöa no

- CTCT : CH2 OOCR - Moät soá axit beùo no : Axit

stearic, Axit panmitic, …

CH-OOCR' - Moät soá axit beùo chöa no : Axit oleic, Axit linoleic…

CH2-OOCR''III. Hoùa tính : A. Pöù thuûy phaân Lipit : 1) Thuûy phaân trong dd axit Glixerin + Axit beùo.

CH2OOCR CH2-OH RCOOH

CH-OOCR' + HOH CH-OH + R'COOH

CH2OOCR'' CH2OH R''COOH

2) Pöù xaø hoøa hoùa Lipit Glixerin + muoái CH2OOC-R CH2-OH RCOONa

CH-OOCR' + 3NaOH CH-OH + R'COONa

CH2OOCR'' CH2-OH R''COONa

B. Pöù coäng H2 cuûa Lipit loûng Lipit raén :CH2OOC-C17H33 CH2-OOC-C17H35

27

Glixerin : cô theå haáp thu

Chaát beùo

Axit beùo daïng tan vaø ñöôïc haáp thuï

CO2

+ Q Vaøo maùu, ñeán moâ môõ taïo chaát beùoH2O

ÔÛthaønh ruoät Moâ, cô

quan khaùc

men (dòch

tuïy, dòch traøng)

quan khaùc

Thuûy phaân

Oxi hoùa chaäm

quan khaùc

tO

tO

H+

tO

Ni Maät


CH-OOC-C17H33 + 3H2 CH2-OOC-C17H35

CH2OOC-C17H33 CH2-OOC-C17H35

Olein Stearin

IV. Söï chuyeån hoùa Lipit trong cô theå

- Neáu dö thöøa chaát beùo tích laïi thaønh caùc moâ môõ.

4. Cuûng coá :

5. Daën doø : - OÂn taäp theo ñeà cöông ñeå chuaån bò kieåm tra 1 tieát.

CHÖÔNG IV

GLUXITGLUCOZÔ - C6H12O6 = 180


A. Veà kieán thöùc : Giuùp hoïc sinh Naém vöõng ñaëc ñieåm caáu taïo maïch hôû cuûa Glucozô, treân cô sôû ñoù

suy ra Glucozô coù tính chaát hoùa hoïc cuûa röôïu ña chöùc vaø Aldehid ñôn chöùc.

Phaân bieät ñöôïc khaùi nieäm monosaccarit, ñisaccarit vaø polisaccarit. Phaân bieät ñöôïc daïng caáu taïo maïch hôû cuûa Fructozô vôùi GlucozôB. Kyõ naêng : Hoïc sinh vieát thaønh thaïo phöông trình pöù cuûa Glucozô ôû daïng CTCT ruùt

goïn phaàn ñoaïn maïch (-CHOH) vaø CTPT. Phaân bieät höôùng pöù vôùi Cu(OH)2 ôû nhieät ñoä thöôøng vaø khi ñun

noùng.II. CAÙC BÖÔÙC : 1. OÅn ñònh lôùp 2. Baøi môùi :


A. Khaùi nieäm Phaân loaïi Glucozô :

I. Khaùi nieäm veà Gluxit : SGK trang 51

II. Phaân loaïi : 3 nhoùm Gluxit quan troïng laø : - Monosaccarit : Gluxit ñôn giaûn nhaát, chaát tieâu bieåu :

28


Glucozô- Ñisaccarit : Gluxit khi thuûy phaân taïo 2 monosaccarit, chaát tieâu bieåu : saccarozô.

- Polisaccarit : Gluxit coù caáu taïo phöùc taïp, khoái löôïng phaân töû lôùn, khi thuûy phaân cho raát nhieàu nguyeân töû monosaccarit, chaát tieâu bieåu : tinh boät vaø xenlulozô.

B. Glucozô : I. Lyù tính : SGKII. Caáu taïo : CTPT C6H12O6

CTPT CH2 CH CH CH CH CH = O

OH OH OH OH OH

Hoaëc : HOCH2 (CHOH)4 CH = O=> Glucozô laø hôïp chaát taïp chöùc do coù :

- 05 nhoùm OH => röôïu ña chöùc- 01 nhoùm CHO => Aldehid ñôn chöùc.

III. Hoùa tính : Glucozô coù tính chaát cuûa röôïu ña chöùc vaø Aldehid ñôn chöùc.

I. Tính chaát cuûa röôïu ña chöùc (töông töï Glixerin)

a) DD Glucozô laøm tan Cu(OH)2 ôû nhieät ñoä phoøng cho dd xanh lam trong suoát.

b) T/duïng vôùi Axit taïo Este coù 5 goác Axit trong phaân töû.

VD : Este chöùa 5 goác cuûa Axit axetic C6H7O(OOCCH3)5

hay C5H6(OOCCH3)5 CHO = O2. Tính chaát Aldehid a) Pöù Oxi hoùa 1 phaàn Axit Gluconic VD 1 : Vôùi AgNO3/ddNH3 coù ñun noùng (Phaûn öùng

traùng göông)

HOCH2 - (CHOH)4-CH = O + Ag2O HOCH2 - (CHOH)4 - COOH + 2Ag

VD 2 : Vôùi Cu(OH)2/ñun noùng : Axit Gluconic

HOCH2 - (CHOH)4 - CH = O + Cu(OH)2

=> Duøng (1) vaø (2) ñeå nhaän bieát Glucozôb) Pöù khöû vôùi Hidroâ : Röôïu ña chöùc (6 chöùc) Socbit

HOCH2 (CHOH)4 - CH = O + H2 HOCH2 - (CHOH)4 - CH2OH

3. Pöù leân men röôïu : röôïu Etylic + CO2

C6H12O6 2C2H5-OH + 2CO2

IV. Ñieàu cheá : nH2O + (C6H10O5)n nC6H12O6

V. Ñoàng phaân cuûa Glucozô : Ñöôøng Fructozô- CTPT : C6H12O6

- CTCT : HOCH2 CHOH CHOH CHOH C CH2OH

29

HOCH2 - (CHOH)4 - COOH + Cu2O + H2O

AgNO3

DD NH3

Röôïu ña chöùc Aldehid ñôn


O- Söï bieán ñoåi cuûa 2 loaïi ñoàng phaân Glucozô vaø Fructozô dieãn ra ôû moâi tröôøng bazô.

HOCH2 - (CHOH)3 - C - CH2OH HOCH2 - (CHOH)4 - CH = O

O- Fructozô coù tính chaát cuûa röôïu ña chöùc nhö Glucozô

V. Traïng thaùi töï nhieân - öùng duïng : SGK

3. Cuûng coá :

- Caáu taïo Glucozô => röôïu ña chöùc, Aldehid ñôn chöùc

- Hoùa tính : + Pöù leân men

4. Daën doø : Baøi taäp 5, 6/56 SGKBaøi taäp cuûng coá hoùa tính, nhaän bieát 3/56 SGK

XENLULOZÔ (C6H10O5)n

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU : Giuùp hoïc sinh Naém vöõng caáu taïo phaân töû Xenlulozô Naém vöõng tính chaát hoùa hoïc cuûa Xenlulozô. Bieát ñöôïc öùng duïng cuûa

Xenlulozô.II. CAÙC BÖÔÙC :1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ3. Baøi môùi :


I. Traïng thaùi töï nhieân : SGK

II. Lyù tính : Chaát raén, daïng sôïi maøu traéng : - Khoâng tan trong nöôùc vaø dung moâi höõu cô nhö :

Este, röôïu, Benzen…- Tan trong nöôùc Svayde, dd H2SO4 töø 72% trôû leân.

III. Caáu taïo :

- CTPT : (C6H10O5)n töông töï nhö tinh boät- Xenlulozô cuõng laø Polisaccarit do nhieàu goác

Glucozô taïo neân, M raát lôùn.VD : M xenlulozô cuûa sôïi boâng 1.750.000 ñv.c

M xenlulozô cuûa sôïi gai 5.900.000 ñv.c

- Moãi goác Glucozô cuûa xenlulozô coøn 3 nhoùm OH neân CTPT cuûa xenlulozô coøn coù daïng

[C6H7O2(OH)3]n

IV. Hoùa tính :

1) Pöù thuûy phaân ôû moâi tröôøng Axit Glucozô

(C6H10O5)n + nH2O n C6H10O5

30H+, tO


Xenlulozô Glucozô

2) Pöù vôùi Axit Nitric (Pöù Este hoùa) Xenlulozô Trinitrat laøm thuoác suùng khoâng noùi.

[C6H7O2(OH)3]0 + 3n HO NO2 [C6H7O2(ONO2)3]n

+ 3n H2O

Ghi chuù : Xenlulozô khoâng cho pöù traùng göông.

V. ÖÙng duïng : SGK4. Cuûng coá 5. Daën doø

AMINO AXIT


Giuùp hoïc sinh Naém ñöôïc caáu taïo phaân töû Amino axit Treân cô sôû coâng thöùc caáu taïo, suy ra vaø naém vöõng tính chaát hoùa hoïc

cuûa Amino Axit. Bieát caùch goïi teân moät soá amino axit. Bieát ñöôïc öùng duïng vaø yù nghóa

cuûa Aminoaxít ñoái vôùi söï soáng.

II. CAÙC BÖÔÙC : 1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ3. Baøi môùi :


I. Ñònh nghóa - Danh phaùp - CTPT :

A. Ñònh nghóa : SGK trang 68

B. Danh phaùp :1- H2 N CH2 COOH : Axit Aminoaxetic (Glixin, Glicocol)2- CH3 CH COOH : Axit - Aminopropionic (Alanin)

NH2

3- HOOC CH2-CH2- CH2 - CH-COOH Axit - Aminoglutaric

NH2 (Axit Glutamic) Axit + kí hieäu (, , … ) chæ vò trí

nhoùm amino + teân thöôøng cuûa Axit Cacboxylic

C. Coâng thöùc phaân töû : - CTPT chung cuûa Aminoaxit

(NH2)x R (COOH)y

- CTPT cuûa Aminoaxit coù 1 nhoùm NH2, vaø 1 nhoùm COOH :

31

H2SO4ñ

tO


CnH2n+1O2N

II. Lyù tính : SGK trang 68

III. Hoùa tính cuûa Aminoaxit ñôn chöùc no : Vöøa coù tính bazô vöøa coù tính axit.

A. Tính bazô : Aminoaxit taùc duïng Axit muoái.

VD : H2N CH2 COOH + HCl HOOC-CH2-NH3Cl

B. Tính axit : Aminoaxit taùc duïng Bazô Oxit bazô Muoái Röôïu Este

VD : H2N-CH2-COOH + NaOH H2N-CH2-COONa + H2O

H2N-CH2-COOH+C2H5OH H2N-CH2-COOCH2CH3+ H2O

C. Pöù truøng ngöng :

Caùc aminoaxit taùc duïng laãn nhau khi ñun noùng taïo Polipeptit vaø H2O

VD: … +H-NH-CH2-C-OH+H-NH-CH2-C-OH+ …

O O

… NH CH2 C NH CH2-C-… + nH2O

O O

Lieân keát Peptit

n H2N CH2 -COOH [-NH - CH2 - C-] + nH2O

OV. ÖÙng duïng : SGK trang 70

4. Cuûng coá

5. Daën doø : Baøi taäp 2, 3, 4 trang 70

32


PROTIT


Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc : Ñaëc ñieåm caáu taïo phaân töû Tính chaát cuûa Protit Söï chuyeån hoùa Protit trong cô theåII. CAÙC BÖÔÙC :1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ3. Baøi môùi :


I. Traïng thaùi töï nhieân :

II. Caáu taïo Protit :

1- Thaønh phaàn nguyeân toá : - Caùc Protit ñeàu chöùa C, H, O, N, ngoaøi ra coøn coù

theå S, P (Cadein), saét (Hemoglobin cuûa maùu), iot …

2- Ñaëc ñieåm caáu taïo : - Phaân töû Protit do söï keát hôïp cuûa treân 20 loaïi -

Aminoaxit khaùc nhau taïo neân. Coâng thöùc chung cuûa -Aminoaxit taïo Protit:

R CH COOH

NH2

- Phaân töû Protit goàm caùc maïch daøi (chuoãi) Polipeptit hôïp thaønh.

- M cuûa Protit raát lôùn töø vaøi vaïn ñeán vaøi trieäu ñv.c

III. Tính chaát cuûa Protit :

1) Pöù thuûy phaân Protit. caùc - aminoaxit .- Tieán haønh ôû moâi tröôøng axit hoaëc bazô

Protit Polipeptit Peptit - Aminoaxit

VD : … - HN CH C NH CH C NH CH C … + nH2O

R O R' O R'' O

… + H2N CH -COOH + N2H - CHCOOH + N2HCH-COOH… +

33

+H2OH+, tO +H2O/H+, tO +H2O/H+, tO


R R' R''

2) Söï ñoâng tuï : Moät soá Protit tan trong nöôùc taïo dd keo khi ñun noùng bò keát tuûa.

VD : - Loøng traéng tröùng ñoâng laïi khi ñun noùng.

- Rieâu cua ñoâng laïi noåi leân khi ñun noùng.

3) Pöù maøu :

a- Vôùi Cu(OH)2 : dd Protit taïo thaønh maøu xanh tím khi gaëp Cu(OH)2

b- Vôùi HNO3ñ ñun noùng : dd loøng traéng tröùng seõ coù maøu vaøng.

IV. Chuyeån hoùa Protit trong cô theå :

Protit Aminoaxit vaøo maùu caùc moâ teá baøo

4. Cuûng coá

5. Daën doø

CHÖÔNG V

34

Oxi hoùa

+H2O (men)

Taïo Protit môùi

NH3

+ QH2O

CO2

ureâ Thaûi theo nöôùc tieåu


HÔÏP CHAÁT CAO PHAÂN TÖÛ VAØ VAÄT LIEÄU POLIME

HÔÏP CHAÁT CAO PHAÂN TÖÛ

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU : Giuùp hoïc sinh

A. Veà kieán thöùc : - Naém ñöôïc moät soá khaùi nieäm cô baûn veà hôïp chaát cao phaân töû :

M lôùn, do nhieàu maéc xích lieân keát vôùi nhau, caáu truùc phaân töû coù 3 daïng.

- Naém ñöôïc ñaëc ñieåm chung veà lí, hoùa tính vaø moái quan heä giöõa caáu truùc vôùi tính chaát.

- Phaân bieät ñöôïc phaûn öùng truøng hôïp vôùi phaûn öùng truøng ngöng. Naém ñöôïc ñaëc ñieåm caáu taïo Monome tham gia phaûn öùng truøng hôïp vaø truøng ngöng.

B. Troïng taâm : - Caáu truùc polime- Phöông phaùp toång hôïp polime

II. CAÙC BÖÔÙC :1. OÅn ñònh lôùp 2. Baøi môùi :


I. Ñònh nghóa nhoùm chöùc : SGK trang 73

II. Caáu truùc cuûa polime : Coù 3 daïng1. Daïng maïch thaúng (maïch khoâng nhaùnh) VD: PE,

PVC, Xenlulozô ...2. Daïng phaân nhaùnh. VD: Amilopectin cuûa tinh

boät...3. Daïng maïng khoâng gian. VD: Cao su löu hoùa coù

caùc maïch thaúng ñöôïc gaén vôùi nhau bôû caùc caàu noái -S-S-

III. Tính chaát cuûa polime:A. Lí tính: SGK trang 77 (6 tính chaát)B. Hoùa tính: SGK trang 421. Nhieàu Polime coù tính chaát beàn vöõng vôùi taùc

duïng cuûa axit, bazô, chaát oxi hoùaTeflon laø chaát beàn vöõng nhaát veà maët hoùa hoïc.

2. Moät soá polime keùm beàn vôùi axit, bazô.VD : Len, tô taèm, tô nilon (do bò thuûy phaân vì coù nhoùm Peptit)

3. Polime coøn lieân keát ñoâi trong phaân töû coù theå tham gia pöù coäng. VD : Cao su tham gia pöù löu hoùa.

35


IV. Phöông phaùp toång hôïp Polime:

A. Phaûn öùng truøng hôïp :1. Ñònh nghóa : SGK trang 752. Ñaëc ñieåm caáu taïo caùc monome cuûa pöù truøng

hôïp: phaûi coù lieân keát ñoâi.VD: CH2= CH2 (Etilen) CH2=CH-CH= CH2 (Butadien-1, 3) CH2=CH-Cl(Vinyl Clorua) C6H5- CH= CH2 (Stiren)B. Phaûn öùng truøng ngöng :1. Ñònh nghóa : SGK trang 752. Ñaëc ñieåm caáu taïo caùc monome cuûa pöù truøng

ngöng: phaûi coù töø 2 nhoùm chöùc trôû leân.VD : H2N- CH2-COOH (Aminoaxit) H2N-(CH2)6-NH2 (Diamin) HOOC-(CH2)4-COOH (Diaxit Cacboxylic)

3. Cuûng coá:

4. Daën doø:

CHAÁT DEÛO - TÔ TOÅNG HÔÏP

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU : Giuùp hoïc sinh

A. Veà kieán thöùc :

36


- Naém vöõng caáu taïo vaø phöông phaùp ñieàu cheá moät soá polime duøng

laøm chaát deûo.- Naém ñöôïc thaønh phaàn chaát deûo- Bieát ñöôïc tính chaát, öùng duïng cuûa caùc polime duøng laøm chaát deûo.- Phaân bieät ñöôïc khaùi nieäm tô thieân nhieân, tô nhaân taïo vaø tô toång

hôïp- Naém vöõng phöông phaùp ñieàu cheá tô nilon vaø tô capron- Hieåu ñöôïc tính chaát vaø öùng duïng cuûa 2 loaïi tô treân.

B. Troïng taâm :

- Phöông phaùp ñieàu cheá moät soá polime duøng laøm chaát deûo, thaønh phaàn chaát deûo vaø tính chaát.

- Phöông phaùp ñieàu cheá tô nilon vaø tô capron, tính chaát cuûa noù.

II. CAÙC BÖÔÙC :1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ3. Baøi môùi


A. Chaát deûoI. Ñònh nghóa nhoùm chöùc : SGK trang 76

II. Caáu truùc cuûa polime : SGK trang 76

III. Moät soá polime duøng laøm chaát deûo:

1) Polietilen (P.E)a. Ñieàu cheá : nCH2 = CH2 (-CH2-CH2-)n

b. Tính chaát : Chaát raén, maùu traéng hôi trong, khoâng daãn ñieän, nhieät, khoâng cho nöôùc vaø khoâng khí thaám qua.

c. ÖÙng duïng : Boïc daây ñieän, maøng moûng che möa, chai loï, thieát bò ngaønh saûn xuaát hoùa hoïc.

2) Polistiren :a. Ñieàu cheá : nC6H5 - CH = CH2 [CH-CH2-]n

C6H5

b. Tính chaát : Khoâng daãn nhieät vaø ñieän.c. ÖÙng duïng : Laøm vaät lieäu caùch ñieän, saûn xuaát ñoà

duøng.

3) Polivinylclorua (PVC) :

a. Ñieàu cheá : n CH2 = CH [-CH2-CH-]n

Cl Cl

b. c. SGK

37

tO, xt p

tO, xt p

xt, tO

OH

tO

xt, tO

CH2 O

O


4) Polimmetyl Metacrylat (thuûy tinh höõu cô)

a. Ñieàu cheá :

CH3 CH3

n CH2 = C [ - CH2 - C - ]n

CH3 CH3

b. c. SGK

5) Nhöïa Phenolfomaldehid

a. Ñieàu cheá

OH OH

n CH2 = O + n n + nH2O

b. c. SGK - Beàn cô hoïc, caùch ñieän

- Cheá taïo caùc boä phaän maùy moùc.

B. Tô toång hôïp :

I. Khaùi nieäm chung veà tô :

1- Ñònh nghóa : Tô laø nhöõng polime thieân nhieân hoaëc toång hôïp coù theå keùo thaønh sôïi daøi vaø maûnh.

2- Phaân loaïi : Goàm tô thieân nhieân vaø tô hoùa hoïc

- Tô hoùa hoïc goàm tô nhaân taïo vaø tô toång hôïp.

VD : + Len, tô taèm, boâng (xenlulozô) : tô thieân nhieân

+ Tô visco, tô axetat ñöôïc cheá taïo töø xenlulozô vaø quaù trình pöù hoùa hoïc => tô nhaân taïo.

+ Tô toång hôïp : tô poliamit, tô polieste

3- Ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa tô : SGK

II. Ñieàu cheá moät soá tô poliamit :

1- Tô nilon - 6,6 :

nH2N-(CH4)6-NH2+N HOOC-(CH2)4-COOH 2n H2O+

- NH-(CH2)6-NH-C-(CH2)4-C- n

O O

38


2- Tô Capron (Nilon - 6)

CH2 CH2 CH2

C = O C-(CH2)5 - NH- n

CH2 CH2 NH O4. Cuûng coá:5. Daën doø:

Baøi TH 2: TÍNH CHAÁT CUÛA GLIXERIN, GLUXIT, PROTIT VAØ POLIME

I. MUÏC ÑÍCH - YEÂU CAÀU : Giuùp hoïc sinh thöïc haønh

* Pöù cuûa Cu(OH)2 vôùi Glixerin, Glucozô. Töù ñoù ruùt ra keát luaän caùch nhaän bieát, phaân bieät 2 chaát naøy khi duøng Cu(OH)2

* Pöù thuûy phaân Saccarozô vaø nhaän bieát dd sau thuûy phaân cuûa Saccarozô.

* Söï ñoâng tuï nhieät cuûa Protit, pöù maøu cuûa Protit, nhieät deûo Polime.* Taùc duïng cuûa dd Axit, bazô kieàm vôùi Polime.

II. CAÙC BÖÔÙC : 1. OÅn ñònh lôùp

39

xt, tO tO

ntO, P


2. Kieåm tra baøi cuõ3. Baøi môùi


* Thí nghieäm 1 : Cu(OH)2 pöù vôùi Glixerin, Glucozô

a) Thao taùc, hoùa chaát :

- Ñieàu cheá Cu(OH)2 töø CuSO4 dd 5% vaø NaOH 10%

- Cho CU(OH)2 vaøo 2 oáng nghieäm chöùa rieâng reõ dd Glixerin vaø Glucozô.

- Ñun noùng nheï oáng nghieäm chöùa dd Glucozô vaø Cu(OH)2

b) Hieän töôïng, phaûn öùng :

- ÔÛ oáng nghieäm chöùa Glucozô khi ñun noùng vôùi Cu(OH)2

* Thí nghieäm 2 :

a) Thao taùc, hoùa chaát : SGK

b) Hieän töôïng, giaûi thích vaø phöông pöù.

* Thí nghieäm 3 : Söï ñoâng tuï Protit

a) Thao taùc, hoùa chaát : SHK 158

b) Hieän töôïng .

* Thí nghieäm 4 : Pöù maøu cuûa Protit.

a) Thao taùc, hoùa chaát : - Vôùi Cu(OH)2/OH

- Vôùi HNO3 ñaëc tO

b) Hieän töôïng.

* Thí nghieäm 5 : Nhieät deûo Polime

a) Thao taùc, hoùa chaát : SGK 158

b) Hieän töôïng

* Thí nghieäm 6 : Taùc duïng cuûa dd Axit, kieàm vôùi Polime :

a) Thao taùc, hoùa chaát :

- Vôùi H2SO4, HNO3ñ, NaOHñ vaø P.E

- Vôùi H2SO4, NaOH 10%; Phenolfomaldehid

b) Hieän töôïng

40


41

Giao an lop 12 hki

Documents

Transcript of Giao an lop 12 hki