GGZ jaarverslag 2011 en financien

SAMEN OP HET VELD

JAARVERSLAG GGZ NEDERLAND 2011

JAARVERSLAG GGZ NEDERLAND

COLOFON

ONTWERP

Case Communicatie

www.casecommunicatie.nl

FOTOGRAFIE

Portretten

Fred van de Heetkamp

www.fredvandeheetkamp.nl

Malieveld

Arie Kievit en Martijn Beekman

www.hollandse-hoogte.nl

TEKST

Mensinks Tekstfabriek

www.mensinkstekstfabriek.nl

DRUKWERK

Van de Ridder Druk & Print

www.vanderidder.nl

PUBLICATIENUMMER

2012-377

Jaarcijfers

Op www.ggznederland.nl vindt u de

digitale versie van dit jaarverslag.

Met extra informatie zoals onze

jaarrekening 2011 en het exploitatie-

overzicht, een overzicht van de

ggz-lidinstellingen en de samenstelling

van bestuur en commissies in 2011.

Coverbeeld

Via het Malieveld werd de ggz in

2011 zichtbaarder voor Nederland.

Van verschillende kanten klonken

duidelijke oproepen: goede, toe gan ke -

lijke geestelijke gezondheids zorg

heeft meerwaarde en is onmisbaar.

Voor mensen, voor de samenleving

en voor de economie. GGZ Nederland

maakt dat dagelijks mogelijk.

Foto: Martijn Beekman

3SAMEN OP HET VELD

VOORWOORD 04

SAMEN OP HET VELD 05-11 INTERVIEW MARLEEN BARTH / INTERVIEW PAUL VAN ROOIJ

01 VEILIGHEID 12-16 DWANG EN DRANG / WETSVOORSTELLEN /

CONVENANT GGZ NEDERLAND EN POLITIE / VERSLAVINGSZORG / FORENSISCHE ZORG / MEDISCH BEROEPSGEHEIM

02 SAMENWERKING 17-21 LPGGz EN NVvP / CAO EN ARBEIDSMARKT /

ONDERZOEK NAAR EFFECTEN EIGEN BIJDRAGE / TRANSITIE JEUGD-GGZ

03 FINANCIERING 22-27 PRESTATIEBEKOSTIGING / BESTUUR EN LEDEN SCHOUDER

AAN SCHOUDER / ADVERTENTIECAMPAGNE IN REACTIE OP BEZUINIGINGEN / LANGDURENDE ZORG: TRANSITIE NAAR Wmo / 18.000+-MAATREGEL / HERSTEL EN BURGERSCHAP

LIDINSTELLINGEN 2011 28

SAMENSTELLING BESTUUR EN

COMMISSIES PER 31 DECEMBER 2011 31

JAARREKENING 2011 32

INHOUDSOPGAVE

JAARVERSLAG GGZ NEDERLAND4

Voor u ligt het jaarverslag 2011 van GGZ Nederland. In dit

jaarverslag laten we u graag zien waar GGZ Nederland zich

voor heeft ingezet.

Ggz staat nooit op zichzelf. In 2011 werd de samenwerking

verder geïntensiveerd met onze zorgpartners en met het

onderwijs, politie, justitie en partijen als de Vereniging

van Nederlandse Gemeenten en VNO-NCW. Mede door

die samenwerking biedt de geestelijke gezondheidszorg

dagelijks meerwaarde. Aan de kwaliteit van het leven van

onze patiënten, aan de veiligheid van Nederland en aan

onze economie.

VOORWOORD

JAN

UAR

I

‘In de zomer veranderde er het nodige. Nadat we samen

met onder andere het LPGGz en de NVvP het Malieveld

hadden laten vollopen, eindeloos brieven hadden gestuurd

aan Kamerleden en de media hadden gemobiliseerd.

Ik merkte in persoonlijke contacten op het Binnenhof dat

de Kamer in beweging kwam. ‘Kloppen mijn meningen

over de ggz wel?’, vroeg men zich af.’

Marleen Barth, voorzitter GGZ Nederland

5SAMEN OP HET VELD

SAMEN OP HET VELD

31

WW

W.B

LIKO

PNIE

UW

S.N

L GG

Z N

EDER

LAN

D O

NDE

RTEK

ENT

INTE

NTI

E-VE

RKLA

RIN

G 'P

REVE

NTI

E VA

N D

WAN

G IN

DE

GGZ

'

JAARVERSLAG GGZ NEDERLAND6FE

BRU

ARI

Het jaar 2011 was ingewikkeld voor de ggz. Forse bezuinigings-

rondes eisten hun tol. Voorzitter Marleen Barth zag ook de

keerzijde: veel aandacht van politici, ambtenaren, politie en jus-

titie. ‘Onze meerwaarde is uiteindelijk echt gezien. Instellingen

kregen bezoek van Kamerleden die met eigen ogen wilden zien

hoe het nou toch zit met tbs, zorg voor autisten en kinderen met

aanpassingsstoornissen. Men kent ons nu veel beter.

‘Een zekere kennisachterstand in de Kamer, met veel nieuwe,

onervaren Kamerleden, en valse beeldvorming speelden ons parten.

Ook de wijze waarop de minister van Volksgezondheid, Welzijn en

Sport aanvankelijk te werk ging, was niet helemaal verstandig.

Het had op deze manier niet gehoeven. Als ze eerst eens goed naar

de sector had geluisterd…

Ons verhaal was – en is – krachtig. Wij hebben steeds gezegd:

‘Er kan meer met minder geld in de geestelijke gezondheidszorg.

Wel 20%. Laat ons vanuit de visie Zorg werkt! uitleggen hoe.

We kunnen en willen efficiënter en effectiever werken.

‘Wij hebben steeds gezegd: dit regeerakkoord discrimineert de ggz.

Er komt een eigen bijdrage in de tweedelijns ggz en niet in de

tweedelijns somatische zorg, er wordt veel harder op de ggz

bezuinigd dan op de rest van de zorg en de jeugd-ggz is het enige

onderdeel van de curatieve gezondheidszorg dat overgeheveld

wordt naar de gemeenten. Alle drie deze maatregelen geven aan dat

kennisachterstand over de ggz bestond tot in de hoogste regionen.’

BUURVROUW

‘Op grond van vooroordelen van een handjevol Kamerleden en

gebrek aan feitelijke kennis kun je niet de hakbijl in een hele

sector zetten. Dat mag je geen bezuinigen noemen! Ik ben nog

steeds verontwaardigd over de wijze waarop minister Schippers

beargumenteerde om niet langer vanuit de Zorgverzekeringswet

hoogwaardige, innovatieve behandelingen van aanpassings -

stoornissen te vergoeden: ‘Met sommige problemen moet je

maar naar de buurvrouw gaan’. Zij had bij aanpassingsstoornissen

een ‘Gooische vrouw’ in beeld die niet kan verwerken dat haar man

haar in de steek laat. Terwijl in werkelijkheid twee hoogwaardige,

gespecialiseerde klinieken bijna de deuren moesten sluiten voor

de behandeling van kinderen die door verwaarlozing of seksueel

misbruik trauma’s hebben opgelopen. Want daarover gaat het ook

bij een aanpassingsstoornis. Als je eigen minister dat niet beseft,

is het als branche wel opboksen tegen de beeldvorming.’

MAATSCHAPPELIJKE INBEDDING HEEFT DE TOEKOMST

‘Het lastige is dat je wel een paar jaar bezig bent voor je bepaalde

beelden hebt weggenomen. Beeldvorming is hardnekkig en staat

soms lijnrecht tegenover de werkelijkheid. Je laat iemand niet 180

graden draaien in zijn opvattingen in één gesprek. Daar is veel

meer voor nodig. Gelukkig hebben we daar samen met onze leden

veel aan weten te doen. De ggz is complex: we zijn bezig met de

ggz in de Zorgverzekeringswet, in de Algemene Wet Bijzondere

Ziektekosten, in de Wet maatschappelijke ondersteuning, in

justitieverband, met jeugd-ggz, met ouderen-ggz, met forensische

zorg, met Regionale Instellingen voor Beschermd en Begeleid

Wonen (RIBW’s), arbeidsmarkt en wonen. GGZ Nederland staat

samen met de leden voor een enorme opgave. Maar we doen het

uiteraard graag voor onze leden!

Leden die natuurlijk allemaal met precies hetzelfde zitten, maar

dan in en om hun eigen instelling. Ook zij moeten stuk voor stuk

hun eigen netwerk opbouwen en onderhouden. Met justitie, politie,

welzijnswerk, woningcorporatie, met het Uitvoeringsinstituut

Werknemersverzekeringen (UWV), de gemeenten, zorgverzekeraars

en onderwijs. Ook voor onze instellingen geldt dat het investeren

in je maatschappelijke partners veel tijd en energie kost. Maar ik

denk wel dat die maatschappelijke inbedding van ons werk echt de

toekomst is. We kunnen het allemaal niet alleen, dat is wel vast

komen te staan in 2011.’

RESULTAAT

‘We merkten overigens ook dat het loont als wij Kamerleden en

ambtenaren stelselmatig informeren over de inhoud van ons werk,

de randvoorwaarden, de resultaten en de dilemma’s waarmee

onze bestuurders, medisch specialisten en zorgprofessionals

dagelijks te maken hebben. We organiseerden werkbezoeken aan

de instellingen om te kijken hoe het daar echt aan toegaat. In

gesprekken groeide interesse en hoorden we steeds vaker ‘o, dat heb

ik nooit geweten, goed om dat nu wel te beseffen’. Bijvoorbeeld over

autisme, het percentage mensen in het criminele circuit dat aan

psychische stoornissen lijdt en het feit dat mensen die een psychose

doormaken wel gewoon hun verstandelijke vermogens houden.

De kennisachterstand bij Kamerleden en ambtenaren is in 2011 wel

snel verminderd.’

MEERJARENAKKOORD

‘Inmiddels zijn we ook weer in gesprek met de minister. Over het

meerjarenakkoord. De eerste mijlpaal is binnen: de invoering

van prestatiebekostiging voor de tweedelijns curatieve geestelijke

gezondheidszorg per 2013 is door de Eerste en Tweede Kamer

geaccodeerd. Daar zijn we echt heel blij mee!’

VEILIGHEID

‘We hebben op landelijk niveau enorm geïnvesteerd in samen-

werking met de politie. Dat heeft zich in 2011 uitbetaald. Want toen

de bezuinigingen kwamen, was de politie de eerste die voor ons in

de bres sprong en riep: ‘Die eigen bijdrage moet je nooit doen want

een deel van de patiënten belandt daardoor bij ons’.

De relatie van ggz met veiligheid en leefbaarheid is nadrukkelijk

geagendeerd. De politie is onze beste kameraad gebleken.

Een nuancering is hierbij op zijn plaats: we behandelen in Nederland

in de ggz bijna één miljoen mensen per jaar en 97% daarvan is

niet gevaarlijk en overtreedt nooit de wet. De grote bulk van onze

patiënten zijn burgers die een psychische stoornis krijgen.

Maar als je het verhaal omdraait en je gaat kijken wat voor soort

mensen je terugziet in detentie, dan zie je dat 70 tot 80% van de

mensen in detentie een verslaving of psychiatrische stoornis heeft

of allebei. Vanuit die invalshoek zie je dat het belang van de ggz

in het veilig houden van Nederland de afgelopen jaren enorm is

‘ONZE MEERWAARDE WERD UITEINDELIJK ZICHTBAAR’

INTERVIEW

Marleen Barth

Voorzitter

GGZ Nederland

SAMEN OP HET VELD 7

'SAMENWERKING TUSSEN VERSCHILLENDE DISCIPLINES BETEKENT NIET DAT ANDERSMANS EXPERTISE MOET WORDEN OVERGENOMEN'

’OP GROND VAN VOOROOR DELEN WERD DE HAKBIJL IN EEN HELE SECTOR GEZET. DAT NOEM IK GEEN BEZUINIGEN.’


03

SKI

PR G

GZ N

EDER

LAN

D ZE

T IN

OP

DUU

RZAM

E IN

ZETB

AARH

EID

IN C

AO

07

ZO

RGVI

SIE

PAU

L VA

N R

OO

IJ: ‘E

ENVO

UD

BELA

NGR

IJK B

IJ U

ITW

ERKI

NG

GGZ-

DBC’

S’

MAA

RT

toegenomen en in 2011 echt erkenning kreeg van justitie, politie

en het Openbaar Ministerie. Dat zijn allemaal instanties die heel

goed de waarde van ggz inzien op dit soort onderwerpen. Voor ons

als sector is het belangrijk dat nog verder uit te werken.’

Werken naar vermogen?

‘GGZ Nederland heeft aan Justitie soms een betere partner gehad

dan aan het ministerie van VWS. En ook het ministerie van Sociale

Zaken en Werkgelegenheid werd een belangrijke gesprekspartner

voor ons. Ik heb veel gesproken met staatssecretaris De Krom over

de Wet werken naar vermogen en alles wat daarachter schuil gaat.

Zoals de moeite die wij hebben om mensen met een psychische

stoornis aan het werk te krijgen. Het probleem van de Wet werken

naar vermogen is dat de filosofie prima is, maar wel verstoord

door een enorme bezuinigingstaak stelling. De wet wil redeneren

vanuit wat mensen wél kunnen. Daar staan wij echt 100% achter.

Tegelijkertijd zien wij dat de manier waarop de wet vorm moet

krijgen in de praktijk bijna onwerkbaar is. We hebben heel erg ons

best gedaan daarin verandering aan te brengen.’

Samenwerkings partners

‘UWV, Cedris, de branchevereniging vanuit de sociale werkvoor-

ziening en ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)

zijn belangrijke partners voor GGZ Nederland. Juist omdat

arbeid voor onze patiëntengroep echt belangrijk is vanuit onze

visie Herstel en Burgerschap. En ook als je ziet wat er allemaal

naar de gemeenten toegaat. Zij worden in toenemende mate

gesprekspartner voor de ggz, en ook een inkoper en klant. Net zo

belangrijk als de zorgverzekeraar. Wellicht niet in omvang, wel in

belang, inbedding en samenwerking. In gemeenten komen alle

draadjes samen.’

Meerwaarde: arbeidsproductief houden

‘De meerwaarde van de ggz is heel goed terug te zien in de arbeids-

productiviteit van mensen. In de somatiek geven we het grootste

deel van al die miljarden uit in de laatste vijftien maanden van een

mensenleven. Juist in de ggz investeer je in mensen die fysiek nog

in de kracht van hun leven zijn. Als wij hen weten te genezen,

kunnen ze nog twintig tot dertig jaar bijdragen aan de arbeidsmarkt.

Behandelingskosten vallen in het niet tegenover die productieve

jaren waarin iemand niet alleen geen uitkering heeft, maar ook

gewoon geld verdient voor de BV Nederland. Om nog maar te

zwijgen van de veel hogere kwaliteit van leven die zo’n patiënt met

behandeling zelf weer heeft. Daar doen we het voor!’

9SAMEN OP HET VELD

GGZ VOORKOMT STIJGING VAN ZORGKOSTEN

STEEDS MEER RESULTAAT PATIËNTVEILIGHEID

GGZ Nederland had in 2011 vanzelf-

sprekend ook veel aandacht voor patiënt-

veiligheid. Dat gebeurde in het kader

van het programma ‘Veilige zorg, ieders

zorg’. Met inzet van leden werden onder

meer diverse handreikingen voorbereid

op het gebied van agressie-incidenten,

risicomanagement en een integrale

aanpak van brandveiligheid. Ook rond

Veilig Incidenten Melden (VIM) en het

werken aan een veiligheidscultuur vonden

expertmeetings en trainingen plaats.

Patiëntveiligheid heeft veel facetten.

GGZ Nederland vindt het belangrijk dat

alle informatie daarover gebundeld en

goed toegankelijk is. Het programma

Veilige zorg, ieders zorg voorziet daarin

en biedt zowel handreikingen voor visie

en beleid als handige instrumenten en

aansprekende praktijkvoorbeelden op

het gebied van veilig incidenten melden,

somatische comorbiditeit, suïcidepreventie,

medicatieveiligheid, Dwang en Drang en

brandveiligheid.

De toename van wetenschappelijke kennis over ziekte en gezondheid leidt er in

de ggz juist toe dat steeds meer mensen door een tijdige en goede diagnose snel

kunnen worden behandeld, bijvoorbeeld in het geval van depressies of burnout.

Daarmee voorkomt de ggz een stijging van zorgkosten. En bovendien participeren

deze mensen vaak in de samenleving, terwijl ze voorheen die toegang niet hadden.

‘Onze sector maakt al jaren grote slagen

bij de invoering van e-health, het steeds

meer ambulant helpen van patiënten en in

het actief benaderen van mensen die zorg

mijden terwijl ze dat wel nodig hebben.

Dat gebeurt onder andere via social

inclusion, ACT en FACT, dat zijn actieve en

assertieve vormen van zorg en begeleiding

voor mensen met langdurende of blijvende

ernstige psychiatrische aandoeningen.

Denk aan psychotische stoornissen in

combinatie met bijvoorbeeld dak- en

thuisloosheid, geldproblemen en soms

crimineel gedrag. ACT is intensief, soms

24 uur per dag, maar wel ambulant. Een

team van hulpverleners bouwt zorgvuldig

een contact op en biedt praktische hulp

waardoor patiënten verleid worden tot

gedoseerde, continue zorg in de eigen

leefomgeving. Meedoen in de maatschappij

is een belangrijk aspect van deze evidence

based behandelingen. We bereiken steeds

meer resultaat door goede samenwerking

met de somatische zorg, instellingen gaan

constructieve samenwerking aan met de

gemeenten in het kader van hun taak binnen

de Wmo. In 2011 werd dat meer zichtbaar.’

Paul van Rooij

JAARVERSLAG GGZ NEDERLAND10AP

RIL

’In juni maakten we een vuist en waren we als branche heel

zichtbaar voor Nederland. Meteen ook doken we in de analyse:

wat gebeurt hier, hoe is het zover gekomen, wat leren we

hiervan?’ Directeur Paul van Rooij kijkt terug op een jaar waarin

samenwerking en meerwaarde van ggz centraal stonden.’Zo

actiegericht hadden wij onszelf nog niet gezien.’

‘Het kwam in zekere zin onverwacht. Velen rekenden op een zwaar

jaar. Maar we begonnen 2011 in goede onderhandelingen met VWS

gericht op een meerjarenakkoord. Daarop waren we als branche

goed voorbereid. Met ‘Zorg werkt!’ hadden we in 2010 onze visie

neer gelegd voor kwalitatief goede, kostendekkende geestelijke

gezondheidszorg. Door slimmer werken, door ambulantisering, met

e-health, noem maar op. Er stond veel in de steigers. Maar van het

ene op het andere moment trok de minister de stekker uit de onder-

handelingen.’

In nood leer je je vrienden kennen…

‘Vrienden? Dat waren er heel weinig. Ronduit teleurgesteld waren

we in de zorgverzekeraars. Juist omdat we samen optrokken rond

prestatiebekostiging en het akkoord Routine Outcome Monitoring

(ROM) dachten we partners te zijn. Inmiddels zijn we bijna een jaar

verder. We vinden elkaar wel weer, maar het is het zoeken naar de

goede toon, de juiste woorden en de beste vorm.’

‘De samenwerking met patiënten en professionals is in 2011

absoluut hechter geworden. We stonden schouder aan schouder,

hand in hand op het Malieveld. Mede dankzij de vakbonden mag ik

wel zeggen. Zij hebben ons enorm geholpen met het organiseren

van de demonstraties. Dat is veel meer hun expertise natuurlijk.

Dankzij hun draaiboeken stonden we binnen een week op het

Malie veld! Ik ben ook trots op ons bureau. Dat heeft veel voor

elkaar gekregen, actief de samenwerking met de leden gezocht.

Onze branche had in deze crisis uit elkaar kunnen klappen. Maar

integendeel: patiënten, behandelaars, bestuurders, bureau en leden

zochten elkaar op, vonden elkaar en boden steun.’

IMPACT

‘Zo’n manifestatie op het Malieveld helpt wel om weer helder te krij-

gen waartoe je als organisatie op aarde bent. De patiëntenbeweging

stond voorop, zij hadden de regie en wij, GGZ Nederland en de NVvP

en de andere professionals boden organisatorische en inhoudelijke

steun. Er werd heel wat afgedemonstreerd die zomer, door de pgb-

houders, de huisartsen, de cultuursector. Maar ik durf de stelling wel

aan dat wij de meeste impact hadden. Met Kamerleden, met patiën-

ten die op het podium durfden te komen, met medisch specialisten

en verpleegkundigen die het merkbaar moeilijk vonden hun patiën-

ten een dag ‘achter te laten’. De zorg zit in onze genen en dat werd

op het Malieveld zichtbaarder dan ooit. De verplichte eigen bijdrage

voor geestelijke gezondheidszorg was het hoofdonderwerp. Want

daarmee werden we als sector in de hoek gezet: discriminerend en

stigmatiserend. Het effect van al het lobbywerk en acties was dat de

eigen bijdrage werd verlaagd naar 200 euro. Maar dan nog: waarom

voor ggz wel een eigen bijdrage en niet voor bijvoorbeeld kanker-

patiënten? Dat is toch niet uit te leggen. Dat vonden we nog erger

dan de bezuinigingen, terwijl die er toch ook heel fors in hakken.

FEITEN OF FICTIE?

‘We hebben de Tweede Kamer veel feiten gegeven: dit gebeurt er in

de ggz en dit kost het. Daarbij constateerden we veel beeldvorming,

bijvoorbeeld over verslaving en stoornissen. We hebben op een

gegeven moment Kamerleden en politici gevraagd: waarop is jullie

beeld van de ggz eigenlijk gebaseerd? De antwoorden waren schok-

kend. Met stip op 1 dokter Rossi uit de serie ‘Gooische vrouwen’.

Op 2 de dramareeks ‘In therapie’ en op 3 het boek ‘Wie is van hout’

van Jan Foudraine uit begin jaren zeventig van de vorige eeuw.

Dat is ook een verwijt aan onszelf. We zijn voorheen niet zichtbaar

genoeg geweest. Tegelijkertijd zie ik 2011 als een jaar waarin veel

rechtgezet kon worden. En ik ben ervan overtuigd dat er nog veel

naïeve beelden over zijn. Hoeveel beleidsmakers en wethouders je

nu in de transitie van de jeugd-ggz naar gemeenten ook weer hoort

zeggen dat je met sport en een duidelijke opvoeding de kansen op

persoonlijkheidsstoornissen, psychoses of autisme flink vermindert.

We hebben nog veel te doen.’

SAMENWERKING EN ONDERNEMERSCHAP

‘We zoeken onze partners actief op. Bewuster dan ooit. Onder meer

via de veiligheidshuizen en ook in samenwerking met collega-zorg-

branches zoals de jeugdzorg, gehandicaptenzorg en de huisartsen.

Gemeenten waren al belangrijke partners vanuit de Wet maatschap-

pelijke ondersteuning, maar met de voorgenomen transitie van de

begeleiding en de jeugd-ggz wordt dat nog intensiever. Hetzelfde

geldt voor onderwijs, opleidingen, politie en justitie, VNG en

VNO-NCW. Een van de mooiste voorbeelden van samenwerking en

meerwaarde vind ik het convenant dat we afsloten met de politie.

Zo laat je zien welke rol je als ggz in de maatschappij kunt vervullen.’

Vorig jaar zei u: ‘Als wij meer ruimte krijgen voor ondernemer-

schap en prestatiebekostiging zijn er behoorlijk wat mogelijk-

heden om goede, toegankelijke en betaalbare zorg te bieden’.

Heeft u in 2011 ervaren dat de geestelijke gezondheidszorg meer

ruimte kreeg voor ondernemerschap?

‘Meer ruimte kwam er niet per se. Maar onze leden vonden er wel

hun weg in. In 2011 zaten we in het vierde overgangsjaar naar

prestatiebekostiging. Ondanks de administratieve last van een

dubbele registratie en oude budgetten konden leden toch vrij goed

afspraken maken met verzekeraars en gemeenten om hun werk te

doen. Daar staat tegenover dat de aangekondigde kortingen op de

ggz natuurlijk dramatische effecten gaven. Ze variëren tussen de 5

en de 11% per instelling. Dat kun je alleen opvangen door fors te

reorganiseren. Veel instellingen deden dat, keken naar hun flexibele

schil en namen afscheid van mensen. Het bizarre is dat we diezelfde

mensen over drie tot vijf jaar weer keihard nodig hebben.’

‘Het belangrijkste voor volgend jaar is financiële en organisatorische

rust voor de leden. En ons imago en onze reputatie moeten meer

in overeenstemming met de werkelijkheid komen. Meer gebaseerd

op feiten dan op fictie. De advertentiecampagne met drie patiënten

uit de ggz was een voorbeeld. Drie mensen die de maatschappij

vertellen: ‘Dit ben ik, dit heb ik nodig en dit kan ik doen. Dit pro-

beren we ook steeds meer te staven met cijfers over investeringen

en resultaten van de ggz op patiëntniveau en op maatschappelijk

niveau.’

‘SCHOUDER AAN SCHOUDER OP HET MALIEVELD’

INTERVIEW

Paul van Rooij

Directeur

GGZ Nederland

SAMEN OP HET VELD 11

‘METEEN DIE ENORME SOLIDARITEIT EN HET DIEPE BESEF:SAMENWERKING MET ANDEREN MOETEN WE BLIJVEN ZOEKEN’

19

PER

SBER

ICH

T GG

Z N

EDER

LAN

D O

NDE

RHAN

DE LI

NGE

N C

AO G

GZ G

ESTR

AND

JAARVERSLAG GGZ NEDERLAND12AP

RIL

VEILIGHEIDDe ggz speelt een belangrijke rol bij het veilig houden van

Nederland. Dat kwam in 2011 duidelijk over het voetlicht.

Veel aandacht ging uit naar de gevolgen van de eigen

bijdrage voor onder andere patiënten in verslavingszorg.

De samenwerking met de politie kreeg opnieuw vorm

in een convenant. GGZ Nederland koos positie toen het

beroepsgeheim onder vuur lag.

01

MEI

13

GGZ Nederland ondertekende begin 2011

de Intentieverklaring 'Preventie van

dwang in de GGZ' samen met het Landelijk

Platform GGz, Verpleegkundigen en

Verzorgenden Nederland, de Nederlandse

Vereniging voor Psychiatrie, de Vereniging

voor PAAZ Managers en het ministerie van

VWS. Hierin is vastgelegd dat het sturen

op drang- en dwang struc tu reel ingebed

moet zijn in ggz- instellingen. Van werk-

vloerniveau tot aan de Raad van Bestuur

moet structureel aandacht worden besteed

aan het zoveel mogelijk terug dringen van

dwang binnen ggz-afdelingen. Waarom is

dat belangrijk?

Roxanne Vernimmen: ‘Op alle niveaus

moet daarvoor aandacht zijn. Continue.

Het vergt veel van onze mensen omdat het

een cultuurverandering betreft. Het heeft

geen zin als dit alleen in een team aandacht

heeft. Mensen willen het beste voor

de patiënt en dan heb je iedereen in je

organisatie nodig: behandelaars, opleiders,

facilitaire dienst.’

‘Het moet verder gaan dan aandacht’,

stelt Alice Padmos, regiodirecteur van het

centrum voor consultatie en expertise CCE.

‘Er moet een diepe overtuiging zijn dat het

anders kan en anders moet. Dat wil niet

zeggen dat het altijd lukt. Maar er moet in

de hele organisatie een drive zijn om anders

te wíllen. Langdurige separatie, daar leggen

wij ons niet bij neer.’ Het CCE was niet bij de

ondertekenaars van de intentieverklaring,

maar sloot in juni 2011 een apart convenant

samenhang met de Wet verplichte ggz neemt

wettelijke belemmeringen van goede zorg-

verlening mogelijk weg. GGZ Nederland heeft

eerder voorstellen gedaan om te komen tot

harmonisatie van de rechtspositier egelingen,

die zullen volgend jaar worden opgepakt

door het ministerie van Veiligheid en Justitie.

3 DE WET CLIËNTENRECHTEN ZORG ver-

vangt een groot deel van de patiënt- en kwa-

liteitswetgeving. Waaronder de Wet op de

geneeskundige behandelingsovereenkomst,

de Wet klachtrecht cliënten zorgsector en de

Kwaliteitswet zorginstellingen.

4 DE BEGINSELENWET AWBZ-ZORG (Baz)

geeft de patiënt een aantal rechten, waarbij

de regie over het eigen leven centraal staat.

WETGEVING

DWANG EN DRANGMINDER DWANG

EN DRANG:

9 AMBITIES VAN

GGZ NEDERLAND

VOOR 2012

DWANG EN DRANGmet GGZ Nederland waarin zij verklaren

samen te zullen werken in het terugdringen

van dwang en drang.

Separeren zonder mogelijkheid tot con-

tact met een hulpverlener mag niet meer.

Waarom is dat belangrijk en wat betekent

het concreet voor de kwaliteit van zorg en

de inzet van personeel?

Vernimmen: ‘Separatie is geen behandeling.

Het is eerder een vorm van beveiliging

omdat je het niet meer weet. Separatie

betreft twee onmachtige partijen: het team

en de patiënt. Die onmacht voel je met

elkaar, het is ook goed om dat – achteraf –

te delen. Patiënten waarderen dat en

beiden leer je ervan. Met de mogelijkheid

tot contact, laat je iemand niet alleen in

zijn wanhoop. Nog niet alle instellingen zijn

er precies uit hoe dat moet. Aanwezigheid

vergt een bepaalde attitude en soms

ook meer personele inzet. In Altrecht zijn

we bezig met een ic-unit en willen we

vermin dering van dwang en drang bij

mensen met psychotische stoornissen en

verslavings pathologie als een specialisme

zien.’

Er zijn in 2011 regelmatig platform- en

kennisbijeenkomsten georganiseerd.

In juni organiseerden GGZ Nederland en

het Centrum Voor Consultatie (CCE) het

sympo sium ‘Niet opsluiten maar aansluiten.’

Centrale vraag was hoe dwang en drang

verder kan worden teruggedrongen bij

patiënten met ernstig probleemgedrag in

de geestelijke gezondheidszorg.

Is deze vraag voldoende beantwoord

tijdens het symposium?

Vernimmen: ‘Uiteindelijk is terugdringen van

dwang en drang maatwerk. Maar daarbij

heb je elkaars ervaringen en creativiteit hard

nodig. Niet één partij heeft het wiel uitge-

vonden. Bijeenkomsten en podia zijn nodig

om consultatie te bieden, know how te delen

en zo vorm te geven aan de negen ambities

die GGZ Nederland heeft geformuleerd voor

het terugdringen van dwang en drang.’

Padmos: ‘Er zijn die dag veel casussen

gepresenteerd en er is veel praktijkinformatie

uitgewisseld. De belangrijkste conclusie was:

het kan anders. Maar daarmee is het niet

klaar. Implementeren in de eigen instelling

is het grootste karwei. En daarin verschil-

len instellingen ook nogal van elkaar. Het

congres ging ook vooral over mensen die in

langdurige zorg zijn, bijvoorbeeld vanwege

chronische aandoeningen, autisme en

niet-aangeboren hersenletsel. Daar dring je

dwang en drang terug door mensen niet te

overvragen. Daardoor gaan mensen minder

snel door het lint.’

Hoe werken CCE en GGZ Nederland samen?

‘CCE geeft GGZ Nederland een overzicht

van het aantal meldingen rond dwang en

drang en inventariseert de kenmerken van

instellingen die goede resultaten boeken

met de terugdringing ervan. Het CCE gaat

geen namen noemen van instellingen die

het goed doen. Wij zijn de Inspectie niet.

We willen uit de rol van controleur blijven.’

1 Iedere instelling heeft beleid ontwik-

keld rondom dwangtoepassingen en

dit wordt aantoonbaar uitgevoerd, op

gezette tijden geëvalueerd en zo nodig

bijgesteld, in overleg met de cliëntenraad

en de OR.

2 Iedere instelling beschikt over een

extra beveiligde ruimte met de mogelijk-

heid voor face to face contact om direct

met een hulpverlener te spreken.

3 Er is een overzicht van het aantal

instellingen met de beschikking over

een Intensive Care Unit (ICU), er is een

veldnorm ontwikkeld voor deze ICU en

er is een spreidingsmaat op basis van

bevolkingspopulatie die noodzakelijk is

voor een dekkend landelijk netwerk

van ICU’s.

4 Elke dwangtoepassing wordt aan-

toonbaar geëvalueerd met de patiënt,

het team en de instelling. Uitkomsten

van deze evaluaties worden aantoonbaar

gebruikt voor aanpassing/verbetering

van de handelswijze van de instelling met

betrekking tot dwangtoepassingen.

5 Bij elke dwangtoepassing langer dan

een week heeft een interne consultatie

plaatsgevonden. Bij elke dwangtoepas-

sing langer dan 4 weken heeft opschaling

van expertise plaatsgevonden.

6 Iedere instelling heeft een pro-

gramma voor scholing en deskundig-

heidsbevordering gericht op het terug-

dringen van dwangtoepassingen. Dit

scholingsprogramma is verplicht voor alle

afdelingsmedewerkers die werken met

verplichte zorg.

7 De registratie van dwangtoepas-

singen wordt binnen de instellingen

aantoonbaar gerapporteerd en gebruikt

om de eigen handelswijze te evalueren

en bij te stellen.

8 Uiterlijk 1 juli 2012 registreren alle

ggz-instellingen vrijheidsbeperkende

maatregelen in de gehele instelling met

behulp van de Argus-dataset.

9 In 2012 wordt een landelijke data-

base Argus ingericht; uiterlijk 1 januari

2013 leveren de instellingen de gegevens

van de Argus registratie aan aan deze

database.

VIJF WETSVOORSTELLEN STONDEN CENTRAAL IN 2011

Tevens maakt deze wet het mogelijk bij

‘ernstige klachten over verzorging en beje-

gening’ een klacht bij de Inspectie voor de

Gezondheidszorg in te dienen.

5 Het wetsvoorstel WET VERPLICHTE

MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDER-

MISHANDELING. Als deze wet wordt aange-

nomen krijgen scholen, gevangenissen en

de hele ggz-sector de plicht een meldcode te

hanteren. De bestaande Meldcode Kinder-

mishandeling van GGZ Nederland wordt

dan aangepast zodat er een meldcode voor

zowel huiselijk geweld als kindermishande-

ling ontstaat. De sector bereidt dan ook een

implementatieplan voor.

1 DE WET VERPLICHTE GGZ doet recht aan

de behandelmogelijkheden in de ggz. De

wet maakt niet alleen intramurale dwang-

behandeling op maat mogelijk, maar schept

ook nieuwe mogelijkheden voor begeleiding

thuis of verplichte poliklinische behandeling.

Hierdoor kunnen ernstig zieke patiënten

vaker thuis blijven wonen en, met de zorg die

zij nodig hebben. Bezuinigingsmaatregelen

zijn aangekondigd waardoor de commissies,

die een centrale plaats in de procedure voor

verplichte ggz in het wetsvoorstel hadden,

geschrapt zijn.

2 DE WET FORENSISCHE ZORG is een

rechtstreeks gevolg van het parlementaire

onderzoek door de commissie Visser naar het

TBS-systeem. Behandeling van deze wet in

27

NRC

AFS

CHAF

FEN

TOLK

DIEN

STEN

BIJ

ARTS

ENBE

ZOEK

VEILIGHEID


11

TEL

EGRA

AF A

FKEE

R VA

N B

EZU

INIG

INGE

N Z

ORG

TRO

UW

INST

ELLI

NGE

N Z

ULL

EN E

IGEN

BIJD

RAGE

IN

GGZ

BO

YCO

TTEN

14

PERS

BERI

CHT

GGZ

NED

ERLA

ND

TERU

GDRI

NGE

N DW

ANG

EN D

RAN

G IN

PSY

CHIA

TRIE

DO

OR

SA

MEN

WER

KEN

CCE

EN

GGZ

NED

ERLA

ND

16

PER

SBER

ICH

T GG

Z N

EDER

LAN

D GG

Z GA

AT O

VER

TOT

HAR

DE A

CTIE

EN

LAS

T O

PNAM

ESTO

P IN

NO

S N

IEU

WS

ACTI

ES P

SYCH

IATR

ISCH

E IN

STEL

LIN

GEN

10

PER

SBER

ICH

T GG

Z NE

DERL

AND

GGZ

BEZU

I NIG

ING E

N O

NGE

KEND

HAR

D VO

OR K

WET

SBAR

E PA

TIËN

T SK

IPR

GGZ

VERB

IJSTE

RD O

VER

MAA

TREG

ELEN

KA

BINE

T

08

TEL

EGRA

AF, N

OS,

TRO

UW

, VAR

A M

ARLE

EN

BART

H: ‘

DE M

INIS

TER

PAKT

MET

DE

EIGE

N BI

JDRA

GEN

DE

KWET

SBAA

RSTE

CH

RON

ISCH

PS

YCH

IATR

ISCH

E PA

TIËN

TEN

’

JUN

I

’Politie en ggz kijken steeds vaker in elkaars keuken. Ons

werk is natuurlijk ook enorm met elkaar verweven. Het op 21

december 2011 vernieuwde convenant Politie – GGZ Nederland

verstevigt onze samenwerking en zal leiden tot een uniforme

werkwijze in het land.’

Hans Slijpen blikt terug op de samenwerking tussen

GGZ Nederland en de politie. Hij is accountmanager Gezond-

heidszorg van Politie Utrecht en lid van de ggz-expertgroep

die advies geeft aan de raad van korpschefs.

‘Van de mensen die wij oppakken heeft 70 tot 80% een psychiatri-

sche aandoening zoals verslaving of verstandelijke beperking of

een combinatie daarvan. Zeker 20 tot 30% van alle politiewerk

is ggz-gerelateerd. Patiënten zijn vaak potentiële slachtoffers,

of worden door psychoses gevaarlijk voor anderen of voor zichzelf.

Wanneer de ggz haar werk goed kan doen, levert dat ook een

bijdrage aan de openbare orde en veiligheid op.

Politie en ggz weten elkaar steeds beter te vinden. Op sommige

politiebureaus zijn sociaalpsychiatrisch verpleegkundigen gesta-

tioneerd en dat levert goede resultaten op. We kunnen snel

optreden en dat voorkomt veel. Ook zit de politie in het overleg van

de hoofden van de crisisdiensten en is de ggz bij het overleg van de

politie.’

Op veel plaatsen werkt de politie samen met forensische

ACT-teams. Wat is daar de meerwaarde van?

‘ACT staat voor Assertive Community Treatment. Zo’n mobiel team

bezoekt patiënten thuis, in opvangvoorzieningen, in detentie of

op straat. Het team treedt op zodra mensen uit de omgeving zich

zorgen maken of als de persoon zelf contact zoekt.

Goede ambulante (bemoei)zorg leidt tot minder crisissituaties en

dus tot minder gedwongen opname met inbewaringstelling (IBS).

We hebben geprobeerd om door onderzoek aan te tonen wat het

effect is van ACT. Zo hebben we 25 mensen door de jaren heen (van

1998 tot 2011) gevolgd en hun politiecontacten in beeld gebracht.

Dat waren er in de onderzoeksperiode 3507. In eerste instantie

zie je dat het aantal politiecontacten stijgt nadat ACT zich ermee

gaat bemoeien, maar op de langere termijn zie je toch echt een

structurele daling. Kortom: vanuit de politie zijn we heel enthousiast

over deze werkwijze.’

U gaf eind 2011 in de Volkskrant aan dat u door de invoer van

een verplichte eigen bijdrage voor psychiatrische zorg vreest

voor een verschuiving van patiënten naar gevangenissen…

‘Ja, het opleggen van een eigen bijdrage leidt ertoe dat mensen die

geen of weinig geld hebben de zorg gaan mijden. Daardoor zullen

er meer situaties uit de hand lopen, en dan moet de politie er vaker

aan te pas komen om de zaken weer onder controle te krijgen.

De politie heeft uiteraard te maken met de meest extreme situaties

zoals crisissituaties, familiedrama’s en suïcides. Maar feit is dat veel

politieagenten zich steeds vaker afvragen hoe situaties zover konden

komen.

Natuurlijk levert het invoeren van een eigen bijdrage in het begin

geld op, maar op de langere termijn gaat het ons geld kosten.

Het is ‘Pennywise and Poundfoolish’. Los van het feit dat het geld

kost, vind ik het diep triest wanneer een psychiatrisch patiënt in

een cel terechtkomt, omdat hij bijvoorbeeld vanuit een psychose

verschrikkelijke dingen heeft gedaan.’

Waarop moet de samenwerking tussen ggz en politie zich

met name richten in de toekomst?

‘De afspraken uit het convenant moeten op lokaal niveau

geoperationaliseerd worden. Politie en ggz-aanbieders moeten

lokaal vaste contactpersonen benoemen, die elkaar snel kunnen

bereiken wanneer er dingen niet goed gaan. We moeten meer

dan ooit bij elkaar in de keuken kijken. En strafrecht en zorg

moeten meer naar elkaar toegroeien. Zodat zij elkaar op een

goede manier kunnen aanvullen. En last but not least moeten

we af van een overkill aan regels en bureaucratie.’

STRAFRECHT EN ZORG GROEIEN NAAR ELKAAR TOE

INTERVIEW

Hans Slijpen

Accountmanager Gezondheidszorg

Politie Utrecht

AMBULANTE TEAMS BIEDEN VEEL PREVENTIEVE AANDACHT ‘De verplichte eigen bijdrage, bezui -

nig ingen en zorgmijding zijn zorgelijk’,

zegt Roxanne Vernimmen. Zij is bestuurs-

voorzitter van ggz-instelling Altrecht

in Den Dolder en bestuurslid van GGZ

Nederland. We merken ook dat mensen

met ernstige pathologie om financiële

redenen toch stoppen met ambulante

behandelingen en vervolgens met zwaai-

licht en al moeten worden opgenomen of

in bewaring moeten worden gesteld.

Maar ambulantisering op zich hoeft niet

te leiden tot meer crises of separaties.

Ambulante teams bieden veel

preventieve aandacht en zorgvuldige,

slagvaardige zorgmethodes. Je wacht

niet tot iemand ernstig ziek is. Het is

wel mogelijk dat je mensen die minder

zorg nodig hebben aan andere partijen

over moet laten. Mensen die wat

stabieler zijn, kun je verwijzen naar

hun huisarts. Ketenpartners en familie

worden essentiëler dan ooit.’

15


17

NU.

NL

GGZ

NED

ERLA

ND

VOER

T H

ARDE

ACT

IE

TEGE

N K

ORT

ENTE

LEGR

AAF

ERGE

RNIS

KAM

ER O

M A

CTIE

S GG

Z

22

PSY

.NL

GRO

TE A

CTIE

S VE

RWAC

HT

IN D

E GG

ZTR

OU

W, D

E VO

LKSK

RAN

T, A

D, T

ELEG

RAAF

, H

ET P

ARO

OL,

MET

RO E

N S

PITS

ADV

ERTE

NTI

E ‘W

IJ ZI

JN V

ERBI

JSTE

RD’ (

GGZ

NED

ERLA

ND,

N

VvP,

LPG

Gz)

27

AN

P, T

ELEG

AAF.

NL,

RAD

IO1,

AD,

DE

VO

LKSK

RAN

T, R

TL N

IEU

WS

MAR

LEEN

BAR

TH: ‘

VOO

RSTE

L VA

N D

E M

INIS

TER

EEN

STA

P IN

DE

GOED

E RI

CHTI

NG,

M

AAR

HET

BLI

JFT

EEN

STI

GMAT

ISER

ENDE

, DI

SCRI

MIN

EREN

DE, K

ORT

ZICH

TIGE

EN

ON

BEGR

IJPEL

IJKE

MAA

TREG

EL’

29

NO

S RA

DIO

1 M

ARLE

EN B

ARTH

: ‘KA

BIN

ET M

OET

O

OK

KIJK

EN W

AT G

GZ O

PLEV

ERT’

A

NP

- DE

VOLK

SKRA

NT

GGZ

NED

ERLA

ND

GAAT

ACT

IE V

OER

EN T

EGEN

BEZ

UIN

IGIN

GEN

’IK VREES VOOR VERSCHUIVING VAN PSYCHIATRISCH PATIËNTEN NAAR GEVANGENISSEN DOOR INVOER VAN EEN EIGEN BIJDRAGE.’

VEILIGHEID

JAARVERSLAG GGZ NEDERLAND16JU

LI

‘Als je naar het drugsdebat kijkt, krijg je

toch de indruk dat men met de versla-

vingen van gisteren bezig is. Wie zit er

– buiten de drie grensgemeenten in het

Zuiden – nu op een wietpas te wachten?

Waarom laten we het problematisch

GHB-gebruik links liggen? De tot 2011

dominante volks gezondheidsaspecten

in het drugsbeleid raken volledig onder-

gesneeuwd.’

Ruud Rutten reageert op de ‘nieuwe drugs-

koers’ van het kabinet en reikt een alternatief

aan. Hij is voorzitter van de raad van bestuur

van Tactus Verslavingszorg en voorzitter van

het Netwerk Verslavingszorg, een kennis-

netwerk van GGZ Nederland dat bestaat uit

verslavingszorgdeskundigen. ‘Wat ontbreekt,

is een goed, wetenschappelijk onderbouwd

debat met de sector over de werkelijke

problemen. En dat moet verder gaan dan een

gesprek op de werkvloer. Profiteer toch van

wetenschappelijke inzichten en de bestuur-

lijke slagkracht die mogelijk is bij de bestrij-

ding van alcohol en drugsproblemen.’

MEDISCH BEROEPSGEHEIM: PRIVACY VERSUS VEILIGHEID

KOERS EN RESULTATENSterker en gezamenlijker optrekken. Die

koers hebben de forensische psychiatrische

centra in 2011 ingezet met het Kwaliteits-

programma Forensische Zorg. Voorwerk is

verricht, ana lyses zijn gemaakt en uitgangs-

punten werden omschreven. Thema’s

waarop instellingen elkaar vonden zijn:

identiteit, imago, resultaten van behande-

ling en strategie. Concreet is gewerkt aan

de verdere ontwik keling, toetsing en

overdracht van kwaliteits programma’s en

uitwisseling van best practices op het

terrein van bijvoorbeeld agressiehantering,

schema-focustherapie, ROM en verslaving.

FORENSISCHE ZORGVERSLAVINGSZORG

MEDISCH BEROEPSGEHEIM

‘HET MEDISCH BEROEPSGEHEIM IS NIET VAN DE DOKTER, HET IS VAN DE PATIËNT EN HET IS KOSTBAAR.’ MARLEEN BARTH

ONMISBARE SECTOR

MET NIEUW ELAN

1 ‘Je krijgt discus sie over concentratie

van forensische zorg in dure, specia-

listische instellingen. Er wordt gezegd

dat de markt z’n werk moet doen.

Maar dan moet die markt er wel zijn.

Ik verwacht eerlijk gezegd meer van

het Kwaliteitsprogramma dan van

marktwerking.’

2 ‘Met nieuw elan laten wij zien dat

forensische zorg een onmisbare sector

is met een groot maatschappelijk

belang. Aan de hand van cijfers laten

we zien wat we voor stakeholders en

ketenpartners kunnen betekenen.’

RENDEMENT ‘Ons rendement mag beter over het

voetlicht: forensische zorg draagt bij aan

een veiliger samenleving. Wij zijn in staat

mensen met zeer problematisch gedrag

tot zelfinzicht te brengen en te behandelen

zodat er uiteindelijk minder slachtoffers

vallen.’ Joep Verbugt, bestuursvoorzitter

van GGz Eindhoven en de Kempen en

bestuurs lid van GGZ Nederland.‘

PROFITEER TOCH VAN WETEN SCHAPPELIJK INZICHT!

In de media en bij instellingen was

veel aandacht voor het onderwerp

geheimhouding en informatieverstrekking

aan derden. Aanleidingen waren onder

meer schietincidenten in Alphen aan

den Rijn en Baflo, waarbij daders in het

verleden onder behandeling van ggz

waren. Met privacy als hard uitgangspunt

ging GGZ Nederland op zoek naar

verheldering van wat kan en niet kan,

van wat mag en niet mag. Voorzitter

Marleen Barth licht toe.

‘Voor deze discussie actueel werd, had

GGZ Nederland in het bestuur en met

de leden al geconcludeerd dat het tijd

was om kritisch te kijken naar hetgeen

we opgeschreven hadden over het

beroepsgeheim. We stelden vast dat

geestelijke gezondheidszorg de afgelopen

jaren in rap tempo een andere positie

had gekregen, onder meer ook door onze

actieve participatie in de Veiligheidshuizen:

netwerken met politie, Justitie en jeugdzorg.

Juist in die Veiligheidshuizen is het delen van

informatie vaak cruciaal. Dat moet goed en

zorgvuldig gebeuren. Dat brengt voor onze

medewerkers dilemma’s met zich mee voor

de eigen veiligheid, de privacy en voor de

relatie met de patiënt.’

VEILIGHEIDSHUIZEN EN EIGEN DILEMMA’S

‘We zijn in gesprek gegaan met de

Koninklijke Nederlandsche Maatschappij

ter bevordering van de Geneeskunst

(KNMG). Zij werkten aan een herziening

van de Handreiking beroepsgeheim en

politie/justitie. Die verscheen in februari

2012 en geeft een goede verheldering.

Toch is de wijze waarop de KNMG ermee

omgaat niet voldoende toereikend voor

ons. Internisten en dermatologen werken

niet in Veiligheidshuizen en onze medisch

specialisten, psychiaters en sociaal-

verpleegkundigen doen dat wel. Dat brengt

eigen dilemma’s met zich mee en daarom

werkt GGZ Nederland aan een actuele

handreiking die de toepassing van het

medisch beroepsgeheim, toegespitst op de

ggz, aanscherpt.

Voor ons is het belangrijk dat er heldere

en concrete omschrijvingen komen die

aansluiten op de beroepspraktijk. Draagvlak

in de sector en praktisch nut, daar gaat

het om. En of dat uiteindelijk in een hand-

reiking of een meldcode gebeurt, dat is

niet belangrijk. Het gaat erom dat wij als

werkgevers en als zorgaanbieders in de

ggz onze mensen en onze patiënten goede

bescherming kunnen bieden en de vrije

toegang tot zorg overeind houden.’

Hoe koos GGZ Nederland positie in het drugsdebat?

• Concentratie op preventiemaatregelen voor kwetsbare jongeren met (dreigend) alcohol-

en drugsgebruik. Bijvoorbeeld door goede voorbereiding op puberteit en uitgaansleven.

• Het Partnership Jeugd en Verslaving gaf vaste vorm aan de bestaande samenwerking

met jeugdzorg en kinderen jeugdpsychiatrie.

• Het Netwerk Verslavingszorg wil meer grip krijgen op de landelijke verslavingsagenda.

En sprak af dat de verslavingszorginstellingen bestaande interventies met dezelfde doel-

stelling samenvoegen tot een Landelijk Basispakket Verslavingspreventie. Alleen gestan-

daardiseerde en op effectiviteit onderzochte interventies worden daarin opgenomen.

• Verslavingszorginstellingen gaan meer samenwerken op het gebied van preventie.

EEN GERAFFINEERD SPEL VAN REGEL GEVING

‘Onze grootste uitdaging is nu het verder

voorkomen van verslaving door vroeg-inter-

ventie, preventieve maatregelen en meer

aandacht in de eerste lijn. Het is de kunst

mensen tijdig in behandeling te krijgen.

Het accent leggen op de strafbaarstelling

van hun probleem helpt daarbij niet.

Natuurlijk is het goed om het aanbod van

bijvoorbeeld alcohol te beperken.

Maar als je bijvoorbeeld wietgebruik gaat

crimina liseren, schiet je in je eigen voet.

13

MED

ICAL

FACT

S.N

L GG

Z N

EDER

LAN

D W

ERKT

AAN

BRA

NCH

ECO

DE V

OO

R

UIT

ZON

DERI

NGE

N B

ERO

EPSG

EHEI

M

Verslaving moeten we blijven zien als een

aandoening. Het is een ziektebeeld. Wie er

aanleg voor heeft en in bepaalde leefom-

standigheden komt, raakt verslaafd. Dan

helpt voorkomen wel, maar verbieden niet.

Op macroniveau is verslavingszorg een

geraffineerd spel van regelgeving. Dat speel

je niet met de botte bijl, maar op basis van

wetenschappelijk inzicht en in goed overleg

met de sector.’

17SAMENWERKING

SAMENWERKINGToen de crisis daar was, wisten Landelijk Platform GGz,

Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie en GGZ Nederland

elkaar snel te vinden. Gezamenlijk ontwikkelden zij plannen

om tot meerjarenafspraken te komen, die de sector in

rustiger vaarwater moet brengen en de patiëntenzorg

versterkt. Met betrekking tot de transitie van de jeugd-ggz

naar de gemeenten werden de krachten gebundeld. En met

de bonden kon uiteindelijk toch een cao gesloten worden.

Was 2011 het jaar van de vruchtbare samenwerking?

02

JAARVERSLAG GGZ NEDERLAND18AU

GUST

US

INTERVIEW

Peter Niesink

NVvP

en

Marjan ter Avest

Landelijk Platform GGz

SAMEN EEN VUIST MAKEN, SAMEN DE KLOOF OVER ‘We hielden al een tijd rekening met bezuinigingen in de

ggz’, zeggen zowel Peter Niesink (NVvP) als Marjan ter Avest

(LPGGz). ‘De aard en omvang heeft ons echter wel verrast.’

Dat het kabinet een eigen bijdrage wilde invoeren was bekend.

Maar de hoogte en het discriminerende karakter brachten

grote verontwaardiging. Het was de trigger om schouder aan

schouder ten strijde te gaan.

Niesink blikt terug: ‘Dat wij samen konden en gingen actie voeren,

hadden we begin 2011 niet kunnen bevroeden, maar er was wel een

goede basis om dat te gaan doen.’ Ter Avest beaamt: ‘Er was grote

actiebereidheid bij alle achterbannen. Ik was onder de indruk van de

grootschalige mobilisatie vanuit de instellingen. We zagen bussen

het Malieveld oprijden. Vol patiënten, artsen, verpleegkundigen,

therapeuten en bestuurders. We zijn er nog steeds dankbaar voor

dat we samen in korte tijd zo’n vuist wisten te maken.

We stelden het op prijs dat zowel GGZ Nederland als de NVvP in 2011

steeds benadrukten dat het de acties van de patiënten moesten zijn.

Wij mochten het voortouw nemen en daarbij konden we terugvallen

op hun, veel grotere, organisaties. GGZ Nederland en NVvP gaven

ons letterlijk het veld en het podium.’

STRATEGISCHE ALLIANTIES

De banden tussen GGZ Nederland en de Nederlandse Vereniging

voor Psychiatrie zijn altijd goed geweest, ’ beschrijft Peter Niesink.

‘Niet in de laatste plaats omdat leden van de vereniging vaak ook

actief zijn bij GGZ Nederland in commissies en bestuur. Toen we

op 9 juni 2011 door de minister op de hoogte werden gebracht

van de onwaarschijnlijk hoge bezuinigingen, was er al een stevige

samenwerkingsbasis. Daarbij komt dat GGZ Nederland steeds meer

oog heeft voor samenwerking en strategische allianties.’

‘Mijn indruk is dat er de afgelopen jaren veel veranderd is bij GGZ

Nederland’, beschrijft Marjan ter Avest. ‘Er ontstaat meer ruimte

voor het cliëntperspectief waarvoor het Landelijk Platform GGz staat.

Wij zijn welkom om in verschillende stuurgroepen onze stem te

laten horen. We krijgen mogelijkheid om vanuit patiëntperspectief

deelprojecten uit te voeren op drie grote trajecten van GGZ

Nederland: ROM, patiëntveiligheid en Herstel en Burgerschap.’

‘We werken al langer samen op terreinen als de ontwikkeling van

ROM, wetgevingstrajecten zoals de aanstaande Wet Verplichte

GGZ, de meldcode kindermishandeling en de stuurgroep dwang

en drang’, vertelt ook Niesink. ‘Onze organisaties hebben als

kernwaarde dat je met samenwerking het verst komt. Daarbij moet

gezegd worden dat GGZ Nederland hierin als branchevereniging

in de zorg heel vooruitstrevend is. Het is soms best ingewikkeld

om steeds afstemming te zoeken met patiëntenorganisaties en

beroepsverenigingen. Maar GGZ Nederland blijft dat doen.’

Tot welke concrete resultaten leidde de samenwerking in 2011?

‘De diverse partijen waarmee wij van doen hebben - zoals het

ministerie van VWS, Zorgverzekeraars Nederland, het College voor

Zorgverzekeringen en de Nederlandse Zorgautoriteit - hebben heel

goed in de gaten dat wij een front vormen,’ weet Niesink.

Ter Avest: ‘In de stuurgroep ROM probeerden we de discussie

steeds terug te brengen naar de kernvraag wat het bijdraagt aan

het primaire behandelproces van de patiënt. Voor patiëntveiligheid

hebben we concrete handreikingen ontwikkeld voor patiënten- en

cliëntenraden. Samen met GGZ Nederland en de NVvP richtten we

een stichting op voor stigmabestrijding.’

Op welke punten scherpen GGZ Nederland, het Landelijk

Platform GGz en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie

elkaars geest bijvoorbeeld?

‘Wij zijn van mening dat het lerend vermogen van de

ggz-instellingen beter kan’, zegt Ter Avest. ‘Als je bijvoorbeeld de

enorme hoeveelheid good practices om dwang en drang fors te

verminderen vergelijkt met wat daar over de hele linie van in de

praktijk wordt gebracht. Dit magere resultaat is niet te verkopen

aan cliënten en familie. Wij verwachten van de raden van bestuur

dat dit de komende jaren hoog op de agenda staat en dat de

Argusregistratie overal wordt gehanteerd.’

Wat ook hoog op de agenda moet staan is het familiebeleid.

Slechts drie van de veertig instellingen voldoen aan onze eisen

voor een goed familiebeleid en ontvingen onlangs van ons

een familiester. Wij hanteren via www.lpggzsterren.nl dit

kwaliteitskeurmerk vanuit patiënten- en familieperspectief.

In ziekenhuizen krijg je diagnosegesprekken en behandelplannen

ook aangeboden in aanwezigheid met je naasten. In de ggz is dat

niet vanzelfsprekend. Terwijl is aangetoond dat familie van belang

kan zijn bij behandeling en eventueel herstel.’

‘De NVvP wordt graag betrokken bij trajecten om bijvoorbeeld te

komen tot een convenant Politie en GGZ Nederland. Wij becom-

mentariëren de teksten en geven adviezen’, beschrijft Peter Niesink.

‘Maar een puntje van kritiek in deze is wel, dat we hierin ook

volwaardig partner zouden willen zijn. GGZ Nederland moet durven

om dergelijke strategische samenwerkingsverbanden ook te

delen met het Landelijk Platform GGz en onze vereniging. Immers

psychiaters zijn meestal de belangrijkste uitvoerders van dergelijke

afspraken.’

WAAR WE DE

DEGENS KRUISEN,

ONTSTAAT EFFEC-

TIEVE DIALOOG

‘Het is goed dat we de afgelopen

jaren weer de focus kregen op wat we

gemeenschappelijk hebben. Samen

moeten we aantonen dat ggz van enorme

waarde is voor Nederland. Daarnaast is

het mooi dat we elkaar de ruimte geven

om van elkaar te verschillen.

We staan vanzelfsprekend ook wel

eens tegenover elkaar. Met name rond

incidenten die vaak diep treurig zijn en

aanleidingen vormen om structureel

verbeteringen te realiseren. Daar waar

we de degens kruisen, ontstaat een

respectvolle en effectieve dialoog die

moet leiden tot verbetering van de zorg

en positie van de patiënt.

Vaak speelt de kloof tussen ggz en

somatische zorg ons parten. En die

dichten we alleen als we schouder aan

schouder blijven vechten voor erkenning

van de meerwaarde van ggz.’

Marjan ter Avest (en Peter Niesink).

01

MED

ICAL

FACT

S.N

L GG

Z N

EDER

LAN

D TE

LEU

RGES

TELD

OVE

R U

ITW

ERKI

NG

MO

TIE

VAN

DER

STA

AIJ/

BRU

INS

SLO

T

19SAMENWERKING

‘HET IS GOED DAT WE DE AFGELOPEN JAREN WEER DE FOCUS KREGEN OP WAT WE GEMEENSCHAPPELIJK HEBBEN.’

JAARVERSLAG GGZ NEDERLAND20SE

PTEM

BER

EFFECTEN EIGEN BIJDRAGE• Om de gevolgen van de eigen bijdrage

in beeld te krijgen, startte GGZ

Nederland een online onderzoek samen

met de Nederlandse Vereniging voor

Psychiatrie, het Landelijk Platform

GGz en de Nederlandse Vereniging van

Vrijgevestigde Psychotherapeuten.

Op de website www.rechtopzorg.nl

konden patiënten een vragenlijst

invullen. De uitslag werd bekend-

gemaakt in 2012.

• Het Landelijk Platform GGz spande een

rechtszaak aan tegen de staat omdat

de eigen bijdrage voor psychiatrische

patiënten niet rechtmatig is en

discriminerend. GGZ Nederland,

de NVvP, de NVVP en enkele ggz-

instellingen steunen het platform.

• Zorgverzekeraars Nederland constateert

dat het innen van de eigen bijdrage

voor verblijf praktisch onuitvoerbaar is.

Iedere zorgverzekeraar gaat daar op

zijn eigen manier mee om. De één int

wel en de ander niet.

ONTSLAGGOLF

De bezuinigingen zorgden voor een

ontslaggolf in de branche. Ondertussen

dreigt er over vijf jaar – en hier en daar

ook nu al – een tekort aan medewerkers.

‘Een enorm dilemma voor de

instellingen’, beschrijft Van der Plank.

‘Velen zijn in 2011 op regionaal niveau

met de bonden bezig geweest om

te komen tot een goed sociaal plan.

Inmiddels hebben we de effecten

wat meer in beeld: enkele duizenden

medewerkers verliezen helaas hun baan.

Dat is en blijft pijnlijk. Uitgangspunt is

steeds dat we zoveel mogelijk bemiddelen

van werk naar werk. In de instelling, in de

regio of in de zorg als geheel. Ook behoud

van kennis en ervaring voor de branche is

een belangrijk uitgangspunt. Ondanks de

bezuinigingen. Want straks zijn de experts

weer keihard nodig. We willen dus toch

ook met de overheid komen tot goede

afspraken voor een groeipad voor de

toekomst. We zien nadrukkelijk redenen

en mogelijkheden om slimmer te gaan

werken: op proces en op competenties.

Daarover gaan we aan de hand van onze

visie ‘Zorg werkt!’ in gesprek met de

beroepsgroepen en met de overheid. Er is

grote spanning tussen de noodzaak nu en

de uitdaging straks.’

EIGEN GELUID

CAO EN ARBEIDSMARKTGGZ Nederland wist in 2011 een cao af

te sluiten. Maar het was een moeizaam

traject. De bezuiniging die plompverloren

over de ggz werd uitgestort, had een

verlammend effect op het verloop van de

onderhandelingen.

Bestuurslid van GGZ Nederland en

delegatieleider Rob van der Plank: ‘De leden

verzochten ons in te zetten op flexibilisering.

Maar daarover viel met de bonden op geen

enkele manier te praten. Het was taboe.

Zeer teleurstellend in onze ogen. Zeker in

het licht van de huidige arbeidsmarkt.’

ARMSLAG

‘We hebben ons uiteindelijk beperkt tot

het geld en alle andere onderwerpen

doorgeschoven naar de volgende ronde.

We wilden de impact van de bezuinigingen

in toom houden. Daarom werd het een cao

met een beperkte looptijd. Dat geeft ons

als branche meer speelruimte. In zekere zin

hebben we de leden behoed voor voldongen

feiten die nog jaren geld kosten. We kunnen

straks in de actuele, politieke situatie nog

goed nadenken over 2013 en verder.’

HANDREIKING

‘Uiteindelijk stelden de bonden zich

op het standpunt dat de bestaande

cao al behoorlijk wat ruimte geeft om

medewerkers flexibel in te zetten. De cao

bevat veel zogenaamde kan-bepalingen. Die

handschoen hebben we opgepakt.’

HOE VERDER?

GGZ Nederland beraadt zich in 2012 tijdens

een tweetal conferenties met de leden

op de nieuwe cao-inzet. Want het moet

voor instellingen mogelijk zijn om beter

en sneller in te spelen op de regionale

arbeidsmarktsituatie.

01

REF

ORM

ATO

RISC

H D

AGBL

AD G

GZ N

EDER

LAN

D BL

IJ M

ET B

RAN

DBRI

EF A

SSCH

ER (B

EZU

INIG

-IN

GEN

)

08

SKI

PR G

GZ N

EDER

LAN

D TE

GEN

‘AFT

OPP

EN’

VAN

ZW

AARS

TE D

BC’S

16

PER

SBER

ICH

T GG

Z N

EDER

LAN

D BE

ZUIN

IGIN

GEN

GGZ

VERO

ORZ

AKEN

WAT

ERBE

DEFF

ECT

SKIP

R N

VZ E

N G

GZ N

EDER

LAN

D VE

RDEE

LD O

VER

KABI

NET

SPLA

NN

EN

GGZ Nederland wil uit de slipstream

van de ziekenhuizen en de gehandicap-

teninstellingen. Wil zich nadrukkelijker

profileren op eigen titel. Zowel in de

arbeidsmarkt als richting de bonden.

Van der Plank: ‘Uiteindelijk vissen we in

dezelfde vijver, dan wil je toch als branche

een eigen geluid laten horen.

Ook met het arbeidsvoorwaardenpakket.

Waar die accenten dan liggen? Die discussie

voeren wij in 2012 met de leden als we

spreken over modernisering van de cao.

We willen aantrekkelijk blijven als werk-

gever, we zien die krappere arbeidsmarkt

op ons afkomen. In de totale gezondheids-

zorg vergrijst de ggz het snelst. Daarnaast

zien we dat de ggz te maken heeft met

groei. Slimmer werken zal een thema

zijn. Dat kan betekenen dat je andere

competenties van mensen vraagt en anders

aantrekkelijker wordt als werkgever.’

21

TRANSITIE JEUGD-GGZ: DE HAKKEN ZIJN UIT HET ZAND INTERVIEW

Rita van de Wouw, directeur Herlaarhof Centrum voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie

Het is de vraag of het er echt van komt en waar het dan toe

leidt: de transitie van jeugd-ggz naar gemeenten. Maar ondanks

dat signaleert Rita van de Wouw, directeur van Herlaarhof

Centrum voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie dat de hakken uit het

zand zijn. De jeugd-ggz zet zelf sterk in op samenwerking.

Van de Wouw was nauw betrokken bij het project ‘Een goed begin

is het halve werk’ en bij de handreiking Integrale Zorg die begin

2012 verscheen. In het land sprak ze wethouders over de betekenis

van jeugd-ggz voor gemeenten. ‘Aanvankelijk bespeurde ik binnen

de instellingen en gemeenten veel weerstand en een negatieve

beeldvorming. Inmiddels zie ik dat partijen elkaar op alle niveaus

echt ontmoeten. De kinderen jeugdpsychiatrie zoekt nadrukkelijk

de niet-vrijblijvende samenwerking met de jeugdhulpverlening en

Centra voor Jeugd en Gezin. Er is veel winst geboekt, maar we zijn er

nog lang niet.’

IMPACT

‘Wat de impact van de voorgenomen transitie zal zijn op

instellingsniveau is nog niet duidelijk. Garanties geeft de minister

niet. Het is behoorlijk lastig wanneer je regionaal werkt. Want hoe

verhoudt je werk zich dan tot gemeentelijk beleid? Is er sprake van

één beleidslijn? Op welk niveau wil een gemeente afspraken gaan

maken? Er zijn gemeentes die ons zien als paraoverheid, dus bijna

als een gemeentelijke afdeling. Er zijn ook gemeentes die spreken

over ‘output’ financiering, waarmee meer beleidsvrijheid ontstaat.

Ook als het gaat om indicatiestellingen is het onvoldoende door-

gedrongen dat wij werken in het publieke domein, maar evengoed

in het private domein. Bij multiprobleemgezinnen waar veel

instellingen actief zijn, kan het Centrum voor Jeugd en Gezin

als regisseur nuttig zijn. Maar er zijn ook genoeg gezinnen waar

een verwijzing via de huisarts of kinderarts voldoende is.’

Een rechtstreekse verwijzing blijft een “must”. De laatste anderhalf

jaar heeft de kinderen jeugdpsychiatrie het kennisaanbod

flink uitgebreid richting scholen, Centra voor Jeugd en Gezin,

jeugdhulpverlening, huisartsen en ziekenhuizen. ‘Dat is nodig ook’,

stelt Rita van de Wouw. ’Ziekenhuizen en huisartsen hebben de

rol van de ggz duidelijk op het netvlies. Van oudsher zijn de lijnen

kort. Je weet elkaar te vinden op medische verantwoordelijkheid

en via de medische verwijspatronen. Voor scholen, gemeenten en

ook voor de jeugdhulpverlening ligt dat toch anders. Nu we daarin

actiever optreden, wordt veel duidelijker wat wij doen en bieden

we onder meer consultatie en ondersteuning aan. Soms wordt

er te willekeurig gebruik gemaakt van onze expertise. Een school

heeft de vrijheid thema’s naast zich neer te leggen, de kinderen

jeugdpsychiatrie in het Zorgadviesteam te betrekken of niet.

Landelijke richtlijnen en geformaliseerd beleid zouden goed zijn.’

GEMEENTEN

Aantoonbaar maken dat preventieve samenwerking goed effect

heeft, is lastig. Hoe toon je aan dat iets niet is gebeurd? Toch geloof

ik dat wij onze meerwaarde kunnen laten zien. Gemeenten zijn

erbij gebaat om risicogroepen, zoals multiprobleemgezinnen

snel in beeld te hebben. Daarvoor is preventief overleg belangrijk.

De ggz kan daaraan een belangrijke bijdrage leveren. Wij analyseren,

diagnosticeren en behandelen immers snel.’

GARANTIES

‘Welke garanties er in 2011 zijn verkregen voor het behoud van de

kwaliteit en de toegankelijkheid van gespecialiseerde jeugdzorg?

Geen. Zelfs de brief die de minister en staatssecretaris van VWS

daarover op 27 april 2012 schreven, blijft vaag. En dat is zorgelijk.

Veel gemeenten moeten 20% bezuinigen. Gelden zijn niet geoor-

merkt voor jeugd-ggz, dus dan kun je wel raden wat daarmee

gebeurt. Dit moeten wij echt op alle beleidsniveaus hoog op de

agenda houden!’

GGZ Nederland vindt de transitie van

jeugd-ggz naar gemeenten niet nodig en

schreef daarover op 10 mei 2011 een brief

aan de leden van de algemene commissie

voor jeugdzorg van de Tweede Kamer.

Samen met het LPGGz en de NVvP.

GGZ Nederland vindt scherp en adequaat

toezicht op kwaliteit van zorg van het groot-

ste belang. Het gaat immers om minder -

jarige, kwetsbare burgers. De kwaliteit van

hun zorg en de toegankelijkheid ervan mag

door de transitie geen enkel gevaar lopen.

BELANG VAN BOVENREGIONAAL

Onder jeugd-ggz vallen ook de behande-

lingen van zeldzame aandoeningen als

schizofrenie, syndroom van Gilles-de la

Tourette, eetstoornissen en een delier. Juist

deze onderdelen van de zorg vragen vaak

kostbare, hoogkwalitatieve en intensieve

zorg die niet lokaal, maar bovenregionaal

georganiseerd moet worden.

Ook is het de vraag hoe de derdelijnszorg,

academische zorg, wetenschappelijk

onderzoek, innovatie en verbetering van

behandelrichtlijnen overgedragen moeten

worden aan de gemeenten.

Uit de voortgangsbrief stelselwijziging jeugd

'Geen kind buiten spel' van 27 april blijkt dat

de staatssecretarissen geen enkele rol zien

voor de Inspectie voor de Gezondheidszorg.

Dat verbaast GGZ Nederland. Omdat de

jeugd-ggz ook na een eventuele transitie

curatieve zorg blijft, is het passend dat het

kwaliteitstoezicht van de IGZ op de jeugd-

ggz blijft bestaan. Zoals niemand

zou accepteren dat chirurgie of orthodontie

per gemeente gaat verschillen, zo moet

dat ook zijn bij de curatieve jeugd-ggz.

Het gaat immers om een verzekerd recht

op zorg van iedere burger.

GGZ NEDERLAND

BEPLEIT BORGING

WETTELIJK RECHT OP

ZORG EN TOEZICHT

SAMENWERKING KRIJGT DOORSTART‘Overal in het land zie ik dat er bestuur-

lijke verbanden ontstaan met de jeugd-

hulpverlening en andere zorgpartners.

Dat is een verworvenheid. Samenwerking

op het gebied van de kinderen jeugdzorg

krijgt zo een doorstart. De transitie is

niet per se nodig. Maar het geeft een

onvoorstelbare impuls.’

Rita van de Wouw

19

SKI

PR B

EGRO

TIN

G VW

S KR

ITIS

CH

ON

TVAN

GEN

29

DE

VOLK

SKRA

NT

DUIZ

ENDE

N B

ANEN

WEG

IN

DE

ZORG

TE

LEGR

AAF,

DE

VOLK

SKRA

NT,

AD,

TRO

UW

, PA

ROO

L AD

VERT

ENTI

ES P

SYCH

IATR

ISCH

E PA

TIËN

TEN

EN

OPR

OEP

TW

EEDE

KAM

ER

SAMENWERKING


FINANCIERINGDe algemene ledenvergadering van GGZ Nederland besloot

in juni het overleg met VWS op te schorten vanwege de

buitenproportionele bezuinigingen. Dat was de roerigste

ledenvergadering aller tijden. Na de zomer kwam het overleg

weer op gang. Onze inzet: rustiger vaarwater voor onze leden,

een meerjarenakkoord zodat we op een duurzame manier

de besparingen kunnen realiseren die iedereen zo belangrijk

vindt. Geef ons de ruimte om te laten zien dat Zorg werkt!’

Sybren Bangma, vice-voorzitter GGZ Nederland.

OKT

OBE

R

13

PER

SBER

ICH

T GG

Z N

EDER

LAN

D RI

CHTL

IJN V

OO

R BE

TERE

CO

MM

UN

ICAT

IE

HU

ISAR

TS -

TWEE

DELI

JNS

GGZ

14

ZO

RGVI

SIE

GGZ

NED

ERLA

ND

PRAA

T W

EER

MET

SC

HIP

PERS

03

23

VIER DRINGENDE VRAGENGGZ Nederland dringt op 1 november

2011 per brief aan op actie bij de

Vaste Kamercommissie voor VWS.

De brancheorganisatie legt vier dringende

verzoeken neer voor de minister van VWS.

1 Verhaal de gevolgen niet op de

ggz-instellingen wanneer de geplande

bezuinigingen in 2012 niet gehaald

worden, zoals het CPB voorspelt.

2 Vertel hoe u de gevolgen van de invoering

van de eigen bijdrage en de andere

bezuinigingen in kaart wil brengen.

3 Investeer meer in kennis over de ggz in

de eerste lijn, zodat behandelaars in de

tweede lijn zich meer kunnen focussen

op de patiënten die daar thuishoren.

4 Wees bereid in gesprek te gaan met de

Kamer over het voortbestaan van de

eigen bijdrage in de tweedelijns ggz en

voor verblijf, wanneer de gevolgen ervan

daartoe aanleiding geven.

RESULTAAT

De minister heeft een monitor ingesteld

naar de effecten van de eigen bijdrage

voor kwetsbare groepen in de samenleving

in zijn algemeen. De eerste resultaten

daarvan zijn naar verwachting beschikbaar

in september 2012.

EINDELIJK, EINDELIJK… PRESTATIEBEKOSTIGINGEr is geen enkele reden om de ggz

finan cieel anders te benaderen dan

andere medische specialismen. Patiënten,

professionals en instellingen ervaren de

AWBZ al jaren als stigmati serend en

discriminerend. Sinds 2008 verricht GGZ

Nederland veel voorbereidend werk voor

de overstap van de ggz naar prestatie-

bekostiging in de Zorgverzekeringswet.

Begin 2012 – vier jaar na invoering van

de DBC’s in de ggz – is het eindelijk zover:

de besluitvorming over prestatiebekostiging

is (bijna) definitief. Per 2013 behoren de

tijden van dubbele boekhoudingen (in DBC’s

en in de oude NZa-parameters) en een

overmaat aan bureaucratie en admini-

stratieve lasten als het goed is voorgoed

tot het verleden. De Eerste en Tweede Kamer

zijn akkoord. De sector verwacht dat het

schrappen van de dubbele registratie een

forse besparing zal opleveren.

GEEN B-SEGMENT, GEEN MARKTWERKING

In de ggz komt geen B-segment – een

categorie behandelingen waarvoor

zorgaanbieders zelf de prijzen mogen

vaststellen. Dat is overeengekomen met de

minister. In plaats daarvan wordt er gewerkt

met bandbreedtetarieven. Dat zijn tarieven

die zorgverzekeraars en instellingen in

overleg met elkaar bepalen, binnen een door

de NZa vastgestelde bandbreedte. Van vrije

tarieven en meer marktwerking is voorlopig

geen sprake in de ggz.

21

ZO

RGVI

SIE

ON

TSLA

GGO

LF B

EDRE

IGT

GGZ

FINANCIERING

ROM GEEFT INZICHT EN VEERKRACHTDe ggz in Nederland is internationaal

koploper op het gebied van Routine

Outcome Measurement (ROM) waarmee

de effectiviteit van behandelingen

beter inzichtelijk wordt en patiënt en

behan delaar zo nodig tijdig kunnen

bijsturen. Het was goed geweest wanneer

het kabinet dit voorafgaand aan de

bezui nigingsronde had erkend. Dat zou

bijdragen aan de verhoging van de

kwaliteit en aan kostenbeheersing in

de ggz-sector. GGZ Nederland hecht

groot belang aan de inhoudelijke door-

ontwikkeling van ROM voor de ggz-

praktijk en wil dat doen in samen werking

met het Landelijk Platform GGz, het

Nederlands Instituut van Psychologen

en de Nederlandse Vereniging voor

Psychiatrie, de vele experts en kennis-

centra.

LANGDURENDE ZORG: TRANSITIE NAAR WMO VRAAGT FLEXIBELE FINANCIERINGDe in 2011 ingezette decentralisatie van

de begeleiding van de AWBZ naar de

Wmo biedt volgens de Vereniging van

Nederlandse Gemeenten (VNG) unieke

mogelijkheden aan gemeenten om de

ondersteuning voor mensen met een

beperking op een betere manier te

organiseren. Jaap Fransman, bestuurslid

van GGZ Nederland en voorzitter van

de RIBW Alliantie, zet daar wel enkele

kanttekeningen bij.

Door de transitie naar de Wmo worden

gemeenten belangrijkere financiers

voor RIBW’s en ggz-aanbieders. In 2011

heeft de Alliantie het document ‘Anders

Professioneel’ in de steigers gezet. Het

is een hulpmiddel voor zorgaanbieders

bij de nieuwe contacten met gemeentes,

verwijzers en ketenpartners.

Fransman: ‘De Wmo is een participatiewet,

uitgangspunt is wat iemand wèl kan. Dat is

een goede ontwikkeling die sluit ook aan bij

de inspanningen van GGZ Nederland op het

gebied van Herstel en Burgerschap. Waarbij

meer en meer gewerkt wordt met herstel-

ondersteunende methodieken, ervarings-

deskundigen en vrijwilligers. Dat verbetert

voor velen de kwaliteit van leven aanzienlijk.

Kanttekening is dat deze patiëntengroep

vaak lange tijd zelfstandig functioneert en

dan met tussenpozen intensieve zorg en

begeleiding nodig heeft. Die zorg moet

integraal zijn, dus zowel begeleiding als

behandeling omvatten. De bekostiging

daarvan beweegt nu nog niet voldoende

mee. Vanuit de Wmo kan iemands recht op

zorg te snel vervallen. Dat vraagt nauwe

samenwerking van zorgverzekeraars en

gemeenten.

CENTRUMGEMEENTEN

Een ander risico is dat zorgaanbieders met

alle gemeenten apart gaan onderhandelen.

Dat kost enorm veel tijd, per RIBW kunnen

dat wel dertig of veertig gemeenten zijn.

De RIBW Alliantie bepleit dan ook bij de VNG

dat er gemeenschappelijke inkoopcentra

of centrumgemeenten worden aangesteld.

‘Een zekere schaalgrootte is ook efficiënter’,

zegt Fransman, ‘onder meer met het oog

op de op te bouwen kennis over ggz door

gemeenten.’

‘INTRAMURAAL WAAR HET MOET, AMBULANT WAAR HET KAN’JAAP FRANSMAN

HERSTEL EN BURGERSCHAPDe ggz wil samen met patiënten en

maat schappelijke partners werken aan

het verbeteren van de positie van de

patiënt. Enerzijds door meer samen te

werken in de wijk aan ‘burgerschap’ en

anderzijds door de principes van ‘herstel’

in te voeren in de zorg. RIBW’s werken

daarbij samen met ambulante vakteams

en zorgpartners.

Van 2009 tot en met 2011 werd met dat

doel een project gefinancierd door VWS.

Het project is gestopt, maar de ambities

zijn nog actueel. Daarom ondersteunt

GGZ Nederland haar lidinstellingen op

veel manieren bij het realiseren van de

ambities rondom Herstel en Burgerschap.

JAARVERSLAG GGZ NEDERLAND24N

OVE

MBE

R

‘Legitimiteit leveren voor keiharde bezuinigingen, daarvoor

lenen wij ons niet. Stop het overleg met VWS maar. Dat was de

teneur tijdens de algemene ledenvergadering van GGZ Neder-

land in juni 2011’, vertelt vice-voorzitter Sybren Bangma. ‘Het

bestuur volgde de koers van de leden volledig. Zij waren de gro-

te sturingsfactor in het hele proces en bepaalden het moment

waarop we weer aan tafel gingen met de minister van VWS’.

‘Uiteindelijk maakte de minister een gebaar van goede wil. In de

uitwerking van de bezuinigingen, gingen de scherpe kantjes er iets

af voor onze instellingen. Er kwam een volumekorting in plaats van

een tariefkorting. Daardoor zijn we nu in staat om de wachtlijsten

weg te werken. De minister liet zien dat het haar menens was en

toen was het moment daar: GGZ Nederland kwam weer aan de

overlegtafel.

ENORM VERSTEVIGD

Nee, ten opzichte van de leden was dit niet lastig. Als bestuur en

leden trokken we gezamenlijk op vanaf het eerste moment dat dit

over ons heen kwam. Nu al bijna een jaar lang gaat er elke week een

mail naar hen toe over het verloop van de lobby.

We riepen als bestuur een werkgroep van leden in het leven waarin

iedereen kon meepraten over de impact van de bezuinigingen en

de gewenste inzet voor het meerjarenakkoord. Veel leden stonden

medewerkers af met expertise op specifieke gebieden. Heel relevant

voor de technische en juridische uitwerking van bezuinigingsbeleid

op instellingsniveau. Dat heeft het draagvlak onder de leden enorm

verstevigd. We treden meer saamhorig op dan ooit. Ik vind dat

zowel mooi als logisch: bestuur en leden van GGZ Nederland hebben

in 2010 een gedeelde visie op de toekomst van de ggz neergelegd

in ‘Zorg werkt!’. We hebben heel helder in beeld wat we willen

en niet willen. Daarmee zijn we bereid het gesprek aan te gaan

om de belangen van de leden én de patiënten te dienen. Richting

bewindslieden en in de media. Zorgvuldig. Met een heldere strategie

die werkt.

NIET DE RUST VAN HET KERKHOF

We zetten met name in op een paar jaar rust voor de sector. Dat

wordt niet de rust van het kerkhof en gemakkelijk wordt het op geen

enkele manier. Maar raden van bestuur moeten weten waarop ze

kunnen sturen. Een zekere mate van beleidsmatige voorspelbaarheid

is dringend nodig!

Het realiseren van onze visie ‘Zorg werkt!’ is de inzet van GGZ

Nederland bij de meerjarenafspraken met VWS. We willen samen de

randvoorwaarden creëren om duurzame besparingen te realiseren.

Daarvoor is flexibiliteit nodig in de verschillende financiële kaders.

En er moet ruimte zijn voor innovatiegelden. Want ‘Zorg werkt!’

betekent: ambulantisering, inzetten van e-health en andere

besparende innovaties, ontbureaucratisering en preventie.

Daar is in de loop van het jaar nog de Basis-ggz bijgekomen omdat

dat een stevig gevoelde wens van de kant van VWS is. Dat zal een

deel van de patiëntenstroom verplaatsen van de tweede naar de

eerste lijn. Voor de bedrijfsvoering van onze instellingen is dat niet

per se een goede ontwikkeling, maar voor de patiënt moet dat zeker

op de langere termijn stabiele, toegankelijke en veilige geestelijke

gezondheidszorg opleveren. Daarom zetten wij ons daar van harte

voor in.

EIGEN BIJDRAGE MOET VAN TAFEL

En natuurlijk gaat het overleg ook over de eigen bijdrage en een

behoorlijk groeipercentage de komende jaren. Bij marktwerking

hoort een gelijk speelveld met dezelfde regels en dezelfde rechten

voor nieuwe aanbieders en bestaande instellingen. Ieder moet op

dezelfde manier kunnen werken en groei moet voor ieder in gelijke

mate mogelijk zijn.

In beginsel moet de eigen bijdrage exclusief voor de ggz van tafel.

Dat kan natuurlijk op twee manieren: of hij gaat er helemaal uit

of je voert de eigen bijdrage ook elders in. Met allebei kunnen wij

leven. Maar we hebben wel gezegd, wat je ook doet er moet een

uitzondering komen voor de laagste inkomens. Omdat we nu al zien

dat daar, met name als gevolg van de eigen bijdrage, vraaguitval

plaatsvindt. In de grote steden, bij de verslavingszorg, bij de

ouderenpsychiatrie. Wij hebben als bestuur tegen elkaar gezegd:

‘In een stinkend rijk en beschaafd land als Nederland hoort toegang

tot zorg niet afhankelijk te zijn van de dikte of de dunte van je

portemonnee.’

BESTUUR EN LEDEN STAAN SCHOUDER AAN SCHOUDER

INTERVIEW

Sybren Bangma

vice-voorzitter

GGZ Nederland

IEDEREEN ZIET HET GEBEURENBezuinigingsmaatregelen veroorzaken

vaak een waterbedeffect. Nu al stromen

psychiatrische patiënten, geremd door de

eigen bijdrage van 200 euro, niet meer

binnen via de reguliere zorg, maar via de

veel duurdere eerstehulpdiensten van de

ziekenhuizen. Patiënten wachten langer

om zich aan te melden, zijn zieker, kosten

meer aandacht en dus meer geld.

25


‘TOEGANG TOT ZORG HOORT NIET AFHANKELIJK TE ZIJN VAN DE DIKTE OF DUNTE VAN JE PORTEMONNEE.’

23

PER

SBER

ICH

T GG

Z N

EDER

LAN

D PR

OJE

CT

MEN

SKRA

CHT

WIN

T AN

DRÉE

VAN

ES-

PRIJS

FINANCIERING


07

DE

VOLK

SKRA

NT

REGE

LS V

OO

R GE

BRU

IK V

AN

ISO

LEER

CEL

AAN

GESC

HER

PT

09

PER

SBER

ICH

T GG

Z NE

DERL

AND

GGZ

NEDE

RLAN

D H

KZ E

N IG

Z M

AKEN

AFS

PRAK

EN O

VER

VE

RBET

EREN

PAT

IËN

TVEI

LIGH

EID

DECE

MBE

R

ADVERTENTIECAMPAGNE JUNI 2011

ADVERTENTIECAMPAGNE SEPTEMBER 2011

En kwaad. En vooral vreselijk bezorgd.Niet omdat er bezuinigd gaat worden. Dat is nodig. Dat weten wij ook.We zijn boos over hoe er bezuinigd gaat worden.

Het kabinet laat de geestelijke gezondheids-zorg (ggz) en Verslavingszorg opdraaien voor 35% van de bezuinigingen in de zorg, terwijl ze 10% besteedt!

De plannen van het kabinet zijn onrecht- vaardig.En onuitvoerbaar. Zelfs ontoelaatbaar. En discriminerend.De ggz kan en wil MILJOENEN bezuinigen. Als we de kans krijgen. Daarom komen wij zelf met betere plannen.Die duurzaam zijn en meer opleveren. Voor IEDEREEN.

GELIJKE RECHTENIeder mens heeft recht op gelijke behande-ling. Dat is de basis van onze Nederlandse rechtsstaat.Gelukkig maar. Toch maakt het kabinet in haar nieuwe plannen onterecht onderscheid tussen patiënten met zware PSYCHISCHE aandoeningen en die met LICHAMELIJKE klachten.

De een krijgt straks wel een hoge eigen bijdrage. De ander niet. Maar waarom moet iemand met schizofrenie straks ongelofelijk veel meer betalen dan iemand met de ziekte van Parkinson?Of kan iemand met een manisch-depressieve stoornis straks door de hoge bijdrage geen zorg meer betalen en een persoon met multiple sclerose wel?Wat is het verschil tussen deze patiënten? NIKS!Vinden wij. Allemaal hebben ze recht op betaalbare zorg.

GROTE GEVOLGENWaarom zijn de gevolgen zo groot?• Naast de hoge eigen bijdragen voor psy-

chische aandoeningen, gaat er 7% van de ggz-budgetten af. Dit houdt in dat er lange wachtlijsten komen voor deze patiënten die vaak acuut zorg nodig hebben.

• Deze groep mensen zit nu al op een inkomen van 30% lager dan de rest van de bevolking. Het is voor hen extra moeilijk om een betaalde baan te vinden en rond te komen.

• Als zij de eigen bijdrage moeten betalen is de kans groot dat ze zorg mijden.

Als onze patiënten door de hoge eigen bijdra-gen psychiatrische hulp niet meer kunnen betalen, dan betekent dit dat ze geen toe-gang meer hebben tot de juiste medicatie of andere vormen van hulp.

Denk aan verslaafden die weer op straat terecht komen, terwijl ze nu hulp en opvang krijgen. Of mensen met een psychose die aan zichzelf en anderen schade kunnen toebren-gen als ze niet geholpen worden. Kortom, het is zeer onwenselijk en ook onveilig als dit gaat gebeuren. Daar is niemand in onze samenleving mee geholpen. Dat lijkt ons duidelijk.

DIT KAN BETERWe moeten efficiënt met geld om gaan. Maar dit kan echt anders. Dit kan veel beter. We kunnen bezuinigen door meer patiënten te helpen via online coaching oftewel e-mental health. En door meer mensen in hun eigen omgeving op te vangen in plaats van in een instelling. Dit kan uiteindelijk honderden MILJOENEN opleveren.

De maatregelen van het kabinet doen niets aan de bestaande knelpunten. Sterker nog, ze belemmeren juist de innovatie in de zorgsector. Het zijn korte termijn bezuinigingen. Geen duurzame bezuinigingen.

ACTIEWij willen vooral gelijkheid en rechtvaardig-heid.

Betaalbare zorg voor iedereen. En daarom gaan we actie voeren. Op 27 juni beginnen we met een estafette-opnamestop bij ggz-instellingen door het hele land. Wij willen ons excuseren aan patiënten die tijdelijk hinder ondervinden van onze actie. Wij denken dat deze hinder uiteindelijk in het niet valt bij de gevolgen van de bezuinigings-maatregelen voor onze patiënten. Wij zullen tijdens onze actie waarborgen dat iedereen die spoedeisende zorg nodig heeft dit ook krijgt. Op 29 juni protesteren we op Het Plein in Den Haag.

Zeg ook NEE tegen onrechtvaardige bezuinigingen!

Check:www.ggznederland.nlwww.nvvp.netwww.platformggz.nl

WIJ ZIJN VERBIJSTERD!

Lotte (17 jaar) heeft autisme en ADHD“Mijn stoornissen zijn aangeboren. En zullen nooit over gaan. Voordat ik 24-uurs behandeling kreeg was mijn leven één grote chaos. Ik was erg depressief. Ik sloot me voor alles af en werd erg agressief. Ik woon nu tijdelijk in een instelling. De problemen thuis waren onhoudbaar. Hier leer ik langzaam om te gaan met mijn autisme. Als mijn zorg stopt door de bezuinigingen ben ik doodsbang dat alles weer misloopt en dat ik er niet meer uit kom. Ik wil net als iedereen een normaal leven opbouwen.”

Het kabinet wil mensen met een psychische aandoening 200 euro per behandeling en 145 euro per maand voor noodzakelijke opname in een instelling laten betalen.

Deze bezuinigingsmaatregel treft alleen de geestelijke gezondheidzorg en de verslavingszorg. Waarom moet iemand met autisme straks veel meer betalen dan iemand met diabetes? Iedereen heeft recht op betaalbare zorg.

83% van de mensen met een ernstige psychische aandoening moet rond komen van een minimum inkomen. Een hoge eigen bijdrage betekent dat ze geen toegang meer hebben tot de juiste zorg.

Net als Lotte zijn er nog tienduizenden andere mensen met een ernstige psychische stoornis die in de problemen komen door de voorgenomen bezuinigingen. Vandaag overlegt de Tweede Kamer over de geestelijke gezondheidszorg. Tweede Kamer, zie af van invoering van deze eigen bijdrage!

Robert (37 jaar) is verslaafd aan alcohol en blowen

“Bij mijn eerste blowtje wist ik het: dit is fantastisch. Al gauw stak ik mijn eerste joint op na het ontbijt en dronk ik een krat bier per dag. Ik ben nu een jaar clean. Dat lukt me alleen door intensieve psychische begeleiding, die ik levenslang nodig zal hebben. Als dit wegvalt door hoge eigen bijdra-ges, dan zou dat een ramp zijn. Ik heb vooral schulden. Die ben ik nu juist aan het aflossen en langzaam bouw ik een normaal bestaan op.”

Het kabinet wil mensen met een psychische aandoening 200 euro per behandeling en 145 euro per maand voor noodzakelijke opname in een instelling laten betalen.

Deze bezuinigingsmaatregel treft alleen de geestelijke gezondheidzorg en de verslavingszorg. Waarom moet iemand met een verslaving straks veel meer betalen dan iemand met Parkinson? Iedereen heeft recht op betaalbare zorg.

83% van de mensen met een ernstige psychische aandoening moet rond komen van een minimum inkomen. Een hoge eigen bijdrage betekent dat ze geen toegang meer hebben tot de juiste zorg.

Net als Robert zijn er nog tienduizenden andere mensen met een ernstige psychi-sche stoornis die in de problemen komen door de voorgenomen bezuinigingen. Vandaag overlegt de Tweede Kamer over de geestelijke gezondheidszorg.

Tweede Kamer, zie af van invoering van deze eigen bijdrage!

27

voor patiënten. De verschillende tijds-

klassen en bijbehorende tarifering zijn

het resultaat van zorgvuldige kostprijs-

berekeningen. De 18.000+-maatregel helpt

deze systematiek volledig om zeep.

JURIDISCHE HOUDBAARHEID TWIJFELACHTIGIn Nederland is een DBC-productstructuur

ontwikkeld voor een adequate bekosti-

ging van het bestaande behandelaanbod.

Marktpartijen onderhandelen daarmee

over de prijs van volledige behandelingen

19

PER

SBER

ICH

T GG

Z NE

DERL

AND

MEE

R AA

NDAC

HT

VOOR

CRI

SISS

ITUA

TIES

MET

VER

WAR

DE P

ERSO

NEN

SKIP

R PO

LITI

E EN

GGZ

NED

ERLA

ND S

LUIT

EN

CON

VEN

ANT

VAN TAFEL GEVEEGD

De branche heeft een alternatief aan-

gereikt voor de 18.000+-maatregel.

De beoogde opbrengst van 26 miljoen

zou met het alternatief van GGZ

Nederland zelfs groter kunnen worden.

Bewindslieden hebben er niet serieus

naar gekeken.

Verheul: ‘Ons alternatief was onder-

bouwd op basis van de multidisciplinaire

richtlijnen, die overigens met subsidie

van VWS tot stand kwamen. Men heeft

het voorstel naast zich neergelegd omdat

men te veel juridische haken en ogen

vreesde. Het is buitengewoon betreurens-

waardig dat er door de overheid zo slecht

wordt geluisterd naar steekhoudende

argumenten. Op dit moment loopt een

bezwaarprocedure bij de NZa, die het

voorstel naar eigen zeggen heeft terug-

gestuurd naar VWS.

Onze insteek is pragmatisch. De beoogde

opbrengst van de maatregel is binnen.

De instellingen die het zwaarst getrof-

fen zijn, zeggen: laat die eenmalige

korting van 2% in 2012 voor wat het is,

maar herstel wel de tarieven voor de

18.000+-DBC’s volgens de oorspronkelijke

kostprijsberekeningen. Laat vervolgens

het College voor Zorgverzekeringen (CVZ)

of de Gezondheidsraad nog eens kritisch

kijken naar de doelmatigheid van deze

behandelingen. Dan gaan wij ondertus-

sen door met behandelen!’

Doordat berekende tarieven worden

weggegooid met de introductie van een

nultarief. Verheul: ‘Eigenlijk gaat de politiek

op de stoel van de behandelaar zitten om

te beslissen over het moment waarop de

operatie maar eens klaar moet zijn.

Dat zie ik ze bij een hartoperatie nog niet

snel doen, maar als het over ggz gaat is er

blijkbaar meer geoorloofd.’

De 18.000+-maatregel wijkt fundamenteel af

van andere (generieke) kortingsmaatregelen

in die zin dat specifieke instellingen achteraf

worden gekort op basis van prestaties

in het verleden. Uit de aanwijzing van

de minister noch de beleidsregel blijkt

waarom. Het is zeer de vraag of deze gang

van zaken juridisch houdbaar is. Feitelijk

worden instellingen hier als het ware

‘gestraft’ omdat zij in het verleden hun

verantwoordelijkheid hebben genomen door

complexe zorg te ontwikkelen en te leveren

aan de meest kwetsbare patiënten.

FINANCIERING

VERBIJSTERING EN VERZETDe ggz wordt ongekend en onevenredig hard

getroffen door overheidsmaatregelen. Het

kabinet bezuinigt in totaal € 593 miljoen op

het budget en haalt daarmee 35% van de

overschrijdingen in de totale zorg binnen.

En dat terwijl de ggz 10% van de zorgkosten

besteedt. Daarnaast voert het kabinet alléén

voor de ggz een eigen bijdrage in. De sector

is verbijsterd en blijft zich verzetten.

De feiten op een rij:

• De minister van VWS riep in 2011 het

beeld op dat het budget alleen in de ggz

de afgelopen 10 jaar is verdubbeld. Maar

dit geldt voor veel meer zorgsectoren

(tandartsen + 109%, ziekenhuizen + 96%)

• De minister van VWS neemt de cijfers voor

inflatie niet mee.

• De minister gaat voorbij aan het effect

van de groei op het gebied van veiligheid

en het terugdringen van instroom in de

ziektewet, WIA en Wajong. Psychische

stoornissen zijn de belangrijkste

veroor zakers van instroom in uitkeringen.

Van de mensen in de Wajong had in 2009

nog altijd 63 % (120.000) een psychische

aandoening.

NEEM DE 18.000+-MAATREGEL ‘Kwetsbare patiënten dreigen de dupe te

worden van de 18.000+-maatregel, een

bezuiniging die strijdig is met weten-

schappelijke inzichten en vakrichtlijnen.’

Zegt Roel Verheul, voorzitter raad van

bestuur van de Viersprong en bestuurslid

GGZ Nederland. De maatregel deugt van

geen kanten, dupeert patiënten, tast de

dbc-productstructuur in de kern aan, kort

specifieke instellingen onevenredig en leidt

vrijwel zeker tot uitvoeringsproblemen.

Voor welk probleem moet de 18.000+-

maatregel dan een oplossing zijn?

‘Het is helemaal geen oplossing, het was

een soort ruil om een structurele bezui-

niging van 600 miljoen op de ggz mogelijk

te maken. Dat ging zo: halverwege 2011

werd de motie-Van der Staaij/Bruins Slot

aangenomen, die ging over het risico op

zorgmijding. Een aantal maatregelen zou

tot een lagere eigen bijdrage in de tweede-

lijns-ggz moeten leiden. Een van die maat-

regelen werd de zogeheten 18.000+-budget-

maatregel: een verlaging per 1 januari 2012

van de tarieven van 18.000+ dbc’s tot het

tarief van de DBC met dezelfde diagnose in

de tijdklasse van 12.000-17.999 minuten.

Aftoppen heet dat.

ONJUIST

De minister van VWS onderbouwde deze

keuze met het argument dat zorglevering

van 18.000 minuten en langer vaak

ondoelmatig is. Absoluut onjuist en strijdig

met het recht op medisch noodzakelijke

zorg. Multidisciplinaire richtlijnen bevelen

verschillende 18.000+-behandelingen

juist aan. Er is wetenschappelijk bewijs

dat het hierbij gaat om doelmatige

zorg voor patiënten met borderline

persoonlijkheidsstoornis, schizofrenie of

autisme.

DOELMATIG ALTERNATIEF

Niet voor niets heeft ZonMw recent twee

onderzoeksaanvragen gehonoreerd naar

de (kosten)effectiviteit van Mentalization

Based Treatment (MBT) voor patiënten

met een zeer ernstige borderline

persoonlijkheidsstoornis. Dit programma

vormt een doelmatig alternatief

voor de langdurige zorgtrajecten van

chronische draaideurpatiënten met een

hoge individuele, maatschappelijke en

economische ziektelast. Invoering van de

18.000+-maatregel leidt ertoe dat 3.000

tot 4.000 kwetsbare patiënten niet meer

volgens state of the art inzichten worden

behandeld voor hun zeer complexe

problematiek.Diverse gespecialiseerde

instellingen als het Dr. Leo Kannerhuis en

de Viersprong gaan fors verlies lijden door

deze maatregel. Verheul schat in dat het

bij die instellingen minstens 10% van de

omzet gaat kosten vanaf 2013. Dus stapte hij

samen met enkele andere instellingen naar

de voorzieningenrechter. Maar die verwees

hen vooralsnog terug naar de Nederlandse

Zorgautoriteit.

‘Wij hebben besloten vooralsnog niet met

de 18.000+-behandelingen te stoppen.

We hebben er tien tot vijftien jaar keihard

aan gewerkt om zover te komen en zijn

overtuigd van de toegevoegde waarde van

deze programma’s voor de ggz. We laten

patiënten voorlopig gewoon instromen

in deze programma’s. Daarmee nemen

we bedrijfsmatige risico’s, maar we gaan

ervan uit dat recht en redelijkheid zullen

zegevieren voordat het te laat is! Overigens

zijn diverse andere instellingen al wel

gestopt met de 18.000+-programma’s om de

daarmee gepaard gaande bedrijfsrisico’s te

managen.’


FINANCIEEL OVERZICHT 2011

29

LIDINSTELLINGEN 2011

A

Accare Assen

Altrecht Geestelijke Gezondheidszorg Den Dolder

Arkin Amsterdam

B

Bouman GGZ Rotterdam

C

Castle Craig Nederland Den Haag

Centrum Maliebaan Utrecht

Centrum voor Consultatie en Expertise Utrecht

Cordaan Amsterdam

Curium-LUMC Oegstgeest

D

De Bascule, academisch centrum voor

kinderen jeugdpsychiatrie Duivendrecht

De Brug Midden-Nederland Katwijk

De Forensische Zorgspecialisten Utrecht

De Jutters, centrum voor Jeugd-GGZ

Haaglanden Den Haag

De Regenboog Groep Amsterdam

Delta Psychiatrisch Centrum Poortugaal

Dimence Deventer

Dr. Leo Kannerhuis Doorwerth

E

Eleos, Stichting Gereformeerde GGZ Nieuwegein

Emergis, Centrum voor GGZ Goes

F

FPC De Kijvelanden Rhoon

FPC de Oostvaarderskliniek Almere

FPC De Rooyse Wissel Venray

FPC Oldenkotte Eibergen

FPC Veldzicht Balkbrug

G

GGD Amsterdam Amsterdam

GGMD voor Doven en Slechthorenden Gouda

GGNet Warnsveld

GGz Breburg Groep Tilburg

GGz Centraal Amersfoort

GGZ Delfland Delft

GGZ Drenthe Assen

GGZ Eindhoven en de Kempen Eindhoven

GGZ Friesland Leeuwarden

GGZ inGeest Amsterdam

GGZ Noord-Holland-Noord Heiloo

GGZ Oost Brabant Boekel

GGZ Westelijk Noord-Brabant Bergen Op Zoom

H

HVO/ Querido Amsterdam

I

Intend Zwolle

Inter-Psy GGZ Praktijk BV Groningen

IrisZorg Arnhem

J

Jeugdriagg Noord Holland Zuid Haarlem

K

Karakter Kinder- en Jeugdpsychiatrie Ede

Kwintes Zeist

L

Leger des Heils Gelderland Apeldoorn

Lentis Zuidlaren

Lievegoed Zorggroep Bilthoven

LSG-Rentray Zutphen

M

Mediant geestelijke gezondheidszorg Enschede

Mensana, RIBW Noord- en Midden-Limburg Venlo

Mentaal Beter Den Dolder

MOC 't Kabouterhuis Amsterdam

Mondriaan voor geestelijke gezondheid Heerlen

Mutsaersstichting Venlo

N

Novadic-Kentron Vught

O

Orbis Geestelijke Gezondheidszorg Sittard

P

Parnassia Bavo Groep Den Haag

Pluryn Hoenderloo Groep Oosterbeek

Pro Persona Renkum

Promens Care Assen

De Viersprong, landelijk centrum voor

persoonlijkheidsproblematiek Halsteren

R

Reakt Groep Gouda

Reinier van Arkel Groep Den Bosch

RIAGG Amersfoort & Omstreken Amersfoort

RIAGG Maastricht Maastricht

RIAGG Rijnmond Rotterdam

RIAGGZuid Roermond

RIBW Arnhem en Veluwevallei Arnhem

RIBW Fonteynenburg Zoetermeer

RIBW Gooi en Vechtstreek Huizen

RIBW Heuvelland en Maasvallei Maastricht

ORGANISATIE EN PLAATS Organisatie en plaats


RIBW IJssel-Vecht Zwolle

RIBW Kennemerland/Amstelland en de

Meerlanden Haarlem

RIBW Midden-Brabant Tilburg

RIBW Nijmegen & Rivierenland Nijmegen

RIBW Twente Hengelo

RIBW Zaanstreek/Waterland en West-Friesland Purmerend

RoderSana Zorg BV Oirschot

S

SBWU Utrecht

Sinai Centrum Amstelveen

Stichting Anton Constandse Den Haag

Stichting Centrum '45 Oegstgeest

Stichting De Hoop Dordrecht

Stichting Fier Fryslân Leeuwarden

Stichting Impact Diemen

Stichting in de Bres Drachten

Stichting Kentalis Zorg Sint Michielsgestel

Stichting Pameijer sociale psychiatrie Rotterdam

Stichting PerspeKtief Delft

Stichting Rivierduinen Leiden

Stichting Riwis Zorg & Welzijn Apeldoorn

Stichting Streetcornerwork Amsterdam

Stichting Volksbond Amsterdam Amsterdam

Stichting Wonen en Psychiatrie Terneuzen

T

Tactus Verslavingszorg Deventer

Triversum, Centrum voor Kinder- en

Jeugdpsychiatrie Alkmaar

V

Verslavingszorg Noord Nederland Groningen

Vincent van Gogh voor Geestelijke

Gezondheidszorg Venray

W

Woonzorgnet B.V. Renkum

Y

Yorneo Assen

Yulius, voor geestelijke gezondheid Dordrecht

Z

Zonnehuizen Kind en Jeugd Zeist

31

SAMENSTELLING BESTUUR EN COMMISSIES PER 31 DECEMBER 2011BESTUUR GGZ NEDERLAND

Mw. M.A.M. Barth, voorzitter

S.P. Bangma, vice-voorzitter

A.A. Rietveld, penningmeester

C.L. Bruinsma, secretaris

J.M.L. Fransman

Mw. S.T. van Lonkhuijzen-Hoekstra

R.N. van der Plank

Mw. J.M. Teeuwisse

J.W.M. Verbugt

R. Verheul

Mw. R.H.M. Vernimmen

COMMISSIE FINANCIERING EN BEKOSTIGING

C.L. Bruinsma, Lentis

Mw. P.M.E. van Dam, Arkin

B.J.M. Deitmers, Triversum

T. de Grefte, GGNet

R.T.J.M. Janssen, Altrecht

E. Klunder, Dimence

P.M.F.J.J. Knapen, GGZ Westelijk-Noord-Brabant

E.A.M. Laarhoven, Stichting Rivierduinen

Mw. S.T. van Lonkhuijzen-Hoekstra (voorzitter), GGZ inGeest

Mw. M.L. van Loon, SBWU

D.F.L. Olthof, Iriszorg

S. Valk, Parnassia Bavo Groep

COMMISSIE WERKGEVERS- EN ARBEIDSZAKEN

Mw. M.M.A. von Bönninghausen tot Herinkhave-Visser,

RIBW Zaanstreek/Waterland en West-Friesland

A. Jansen, GGZ Noord-Holland-Noord

R. Koning, Parnassia Bavo Groep

Mw. R. Molendijk, Pro Persona

R.N. van der Plank (voorzitter), Roads BV

J. Schaart, Centrum ’45

B.J.N. Schreuder, GGZ Centraal

J.F.W.M. Timmermans, Riagg Maastricht

J.W.M. Verbugt, GGZ Eindhoven en de Kempen

P.G.M. Willems, De Bascule

COMMISSIE ZORGVISIE EN NORMERING

E.S. van der Haar, GGZ Drenthe

Mw. T.J. Heeren, GGZ Centraal

R. Hermanides, Novadic Kentron

R. Joosten, RIBW Gooi- en Vechtstreek

E. Kwidama, Parnassia Bavo Groep

C.P.F. Lemke, GGNet

R. Mentjox, Emergis

J.T.M. Menting, Yulius

J.V. Muller, Arkin

Mw. R.H.M. Vernimmen (voorzitter), Altrecht

Mw. H. van der Wal, Dimence

COMMISSIE INFORMATIEBELEID

G.H. ter Avest, GGZ Centraal

Mw. J. Beck, Parnassia Bavo Groep

G.W.A.M. Heyne, Reinier van Arkel groep

P. Hofman, Lentis

G. Honkoop, Eleos

Mw. M.P.I. ten Kroode, Stichting Rivierduinen

P. Lukkien, Karakter

J.P.G. Molema, Mondriaan Zorggroep

R. Sponselee, GGZ Delfland

R. Verheul (voorzitter), PTC De Viersprong

J.A.W. Vermeulen, Mensana


JAARREKENING 2011 Balans per 31 december 2011

31 DECEMBER 2011 31 DECEMBER 2010 IN EURO'S IN EURO'S

ACTIVA VASTE ACTIVA Financiële vaste activa

- Deelnemingen 0 0

Materiële vaste activa

- Kantoorinventaris 457.131 571.879

- Vervoermiddelen 16.250 25.000

- Computerapparatuur 150.901 9.475

624.282 606.354

VLOTTENDE ACTIVA

Vorderingen

- Overige vorderingen en vooruitbetaalde bedragen 5.862.948 6.656.211

LIQUIDE MIDDELEN 1.491.857 1.862.706

7.979.087 9.125.271

33

31 DECEMBER 2011 31 DECEMBER 2010 IN EURO'S IN EURO'S

PASSIVA EIGEN VERMOGEN - Algemene reserve 2.932.961 2.989.063

VOORZIENINGEN - Overige voorzieningen 801.561 101.561

KORTLOPENDE SCHULDEN - Kortlopende schulden projecten 1.471.959 2.105.627

- Overige kortlopende schulden 2.772.606 3.929.020

4.244.565 6.034.647

7.979.087 9.125.271


WERKELIJK BEGROTING WERKELIJK 2011 2011 2010 IN EURO'S IN EURO'S IN EURO'S

BATEN Contributies 7.973.188 7.976.104 7.835.842

Interest 33.898 20.000 12.047

Subsidies 2.184.791 1.643.399 2.988.373

Doorberekende baten 2.087.919 1.747.023 2.396.686

Diverse opbrengsten 270.218 160.000 233.013

Totaal baten 12.550.014 11.546.526 13.465.961

LASTEN

Personeelskosten

Personeelskosten 5.572.161 5.469.923 5.234.481

Doorber. personeelskosten SVG 916.417 951.417 767.049

6.488.578 6.416.340 6.001.530

MATERIËLE KOSTEN Huisvestingskosten 1.046.156 1.081.414 1.198.892

Bureau- en administratiekosten 228.162 438.250 270.877

Automatisering en telecommunicatie 440.586 422.600 497.835

Bijdragen VNO & werknemersorganisaties 518.026 515.000 501.538

Advieskosten/uitbesteed werk 388.526 467.831 887.550

Public relations 400.352 172.000 266.574

Bestuurs- en commissiekosten 335.033 368.500 255.315

Algemene kosten 671.773 531.106 726.904

Doorberekende materiële kosten -95.867 -50.000 -114.254

3.932.747 3.946.701 4.491.231

PROJECTKOSTEN Projectkosten 2.818.460 1.183.485 2.661.051

Mutatie kortlopende schuld projecten -633.669 0 367.812

2.184.791 1.183.485 3.028.863

TOTAAL LASTEN 12.606.116 11.546.526 13.521.624

SALDO -56.102 0 -55.663

Exploitatie overzicht 2011

35

Toelichting waarderingsgrondslagen

GRONDSLAGEN VOOR HET WAARDEREN VAN ACTIVA EN PASSIVA ALGEMEEN

De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de richtlijn

voor de jaarverslaggeving 640 {organisaties zonder winststreven},

uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving.De jaarrekening

is opgesteld in euro's. De waarderingsgrondslagen zijn gebaseerd

op de historische kosten en kostprijzen. Activa en passiva worden

gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij een andere waarde-

ringsgrondslag is vermeld.

VERGELIJKING MET VOORGAAND JAAR

De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaat-

bepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voorgaande

jaar.

VASTE ACTIVA

De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen

aanschaffingswaarde, verminderd met de lineair berekende

afschrijvingen, gebaseerd op de economische levensduur.

VLOTTENDE ACTIVA EN PASSIVA

De vorderingen, geldmiddelen en schulden zijn opgenomen voor

de nominale waarde. De door derden gefinancierde projecten

worden verantwoord voor het deel van de toegezegde subsidie

die betrekking heeft op het boekjaar en de vooruitontvangen

voorschotten. De saldi hiervan worden verantwoord als transitori-

sche posten.

GRONDSLAGEN VOOR BEPALING VAN HET RESULTAAT ALGEMEEN

Het resultaat wordt bepaald met inachtneming van de hiervoor

vermelde waarderingsgrondslagen. De baten en lasten worden

toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben.

De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar dat

zij zijn gerealiseerd. De verliezen worden verantwoord in het jaar

waarin deze voorzienbaar zijn.

CONTRIBUTIES

Contributies worden als bate verantwoord in het jaar waarop de

contributie betrekking heeft.

SUBSIDIES

Exploitatiesubsidies worden als bate verantwoord in de staat van

baten en lasten van het jaar waarin de gesubsidieerde kosten zijn

gemaakt.

KOSTEN

De kosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan

het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.

KASSIERSFUNCTIE STICHTING VERSLAVINGSRECLASSERING

GGZ NEDERLAND

Voor het terrein van de verslavingsreclassering en andere justitiële

verslavingszorg heeft de Vereniging GGZ Nederland namens haar

leden een landelijke regiefunctie in samenwerking met de stichting.

De financiën voor deze taken zijn centraal ondergebracht bij de

Stichting Verslavingsreclassering GGZ Nederland (SVG).

BEZOEKADRES

Piet Mondriaanlaan 50/52

3812 GV Amersfoort

(033) 460 89 00

www.ggznederland.nl

[email protected]

twitter.com/ggznederland

POSTADRES

Postbus 830

3800 AV Amersfoort

GGZ jaarverslag 2011 en financien

Documents

Transcript of GGZ jaarverslag 2011 en financien