Öğrenme ve Öğretme KuramlarıDoç. Dr. İbrahim H. Diken

Gestalt hareket: 1912 Almanya, Wertheimer tarafından…

Koffka «Gestalt Psikolojinin İlkeleri» Gestalt

Almanca bir sözcük… Biçim, şekil, form, parçaların sadece toplamı değil,

entegre olmuş bütün gibi anlamları vardır. Bütün parçaların toplamından daha fazladır ve birey

bütünü parçalarına ayrıştırarak değil, bütünlük içinde algılar. ▪ Örn…Senfoni orkestrası…

Dünyayı bütün olarak algılarız…

Davranışçıların insan davranışlarını uyarıcı-tepki örüntülerine indirgeyerek açıklamalarını eleştirmişler, bu durumun insan davranışlarını gereğinden fazla basitleştirdiğini ve davranışları bu yolla açıklamanın pek çok noktada yetersiz kaldığını savunmuşlardır..

Uyarıcı (U)-Tepki (T) yerine

Uyarıcı-Algısal Örgütleme-Tepki (U-Ö-T)

Öğrenmeyle ilgili görüşler, algılamayla ilgili çalışmalara dayanmakta…

Algı bir örgütlemedir.. Her psikolojik olayda anmalı olma, basit olma ve

tam olma eğilimi vardır: Pragnanz yasası

ALGISAL ÖRGÜTLEME YASALARI Şekil-zemin Yakınlık Benzerlik Tamamlama Basitlik

İnsan algılama sistemi şekil-zemin arasında bir ayrım yapar.

Zemin: şeklin gerisinde dikkat edilmeyen, algı alanına girmeyen

Şekil: Bireyin dikkatinin üstünde odaklaştırdığı…

▪ Karışabilir ama aynı anda her ikisi de şekil olarak algılanamaz…

Nesneleri birbirine olan yakınlıklarına göre gruplandırarak algılama eğilimi… Müzikte ritm algılaması… Konuşma ve cümleler…

Şekil, renk, doku, cinsiyet vb. Pek çok özellik bakımından birbirine benzer maddeler birlikte gruplandırılarak algılanır..

Tamamlanmamış etkinlikleri, şekilleri, sesleri tamamlayarak algılama eğilimi…

Aynı yönde giden noktalar, çizgiler vb. birimler birlikte gruplanarak algılanma eğilimindedir…

Örn..sh.246..

Diğer unsurlar eşit olduğunda birey basit düzenli bir şekilde organize edilmiş figürleri algılama eğilimindedir…

Bir objenin değişik koşullar altında aynı biçimde görülmesine/algılanmasına algısal değişmezlik… Karanlıkta renkler.. Kapı…Farklı açıdan… Ağaç…Uzak/yakın…

COĞRAFİ ÇEVRE VE DAVRANIŞSAL ÇEVRE

İki tür çevre: Coğrafi çevre (fiziksel ve nesnel gerçek) ve Davranışsal Çevre (Psikolojik ya da öznel)

▪ Duyusal uyarımlar + bireyin inançları, değerleri, ihtiyaçları, tutumları = Uyarımları anlamlandırma ve örgütleme

İZ KURAMI Kazanılmakta olan yaşantı bellek sürecini harekete

geçirir. Çevresel yaşantının beyinde meydana getirdiği

etkinliğe bellek süreci denir. Bu etkinlik bittiğinde bir iz kalır ve bu ize bellek izi

denir. Bu iz gelecekteki benzer süreçleri etkiler ve bu

süreçler sonucunda kazanılan yeni yaşantılarla kendisi de değişir.

Bellek de tam ve anlamlı olma eğilimindedir. Düzensiz olaylar düzenli gibi, orijinalinde tam olmayan olaylar tam gibi hatırlanma, bazı küçük çarpıklıklar unutulma eğilimindedir.

UNUTMA

İki farklı nedene bağlanmakta: 1. Geriye getirmedeki (Hatırlama)

başarısızlık nedeniyle unutma: ▪ Hatırlamada kullanılan ipuçlarının bilgi verici

olması, tam, anlamlı ve belleğe yerleştirirken kullanılan ilk kodlama biçimine uygun olması gerekmektedir.▪ Sh. 2525 örnekler

UNUTMA

İki farklı nedene bağlanmakta: 2. İz sistemindeki bozulma nedeniyle

unutma:▪ Bellek izi, temsil ettiği basit, iyi örgütlenmiş,

dengeli yapıya yaklaşmak, benzemek ve ona göre değişmek zorundadır. ▪ Bu süreçte çok fazla değişirse tüm özelliklerini

kaybedebilir.▪ Hatırlama mümkün olmayabilir.

Temel özellikleri; 1. Ön çözümden çözüme geçiş, ani ve tamdır. 2.İçgörü yoluyla edinilen çözüme dayalı

performans genellikle pürüzsüz ve hatasızdır. 3. İçgörü yoluyla kazanılan problem çözümü

uzun süre hatırlanır. 4. İçgörü yoluyla kazanılan bir ilke, diğer

problemlerin çözümüne kolaylıkla uygulanabilir. 5. Zeki olanlar içgörüsel çözüme daha kısa

sürede ulaşırlar.▪ Örn. Sh.252-253

A TÜRÜ PROBLEM ÇÖZME: Gestalt ilkelere dayalıdır, orijinaldir, içgörüseldir,

problemin doğasını, temel yapısını anlamayı gerektirir, çözüm bir başkası tarafından değil, birey tarafından bulunur, kolaylıkla genellenebilir ve uzun süre hatırlanabilir…

B TÜRÜ PROBLEM ÇÖZME: Anlamadan ezberlemeye dönüktür. Öğrenci

olguları, kuralları, olayları anlamadan ezberler. Katıdır, kolayca unutulur.▪ «Gece hemşiresinin gece yarısı dolaşarak uyuyan

hastaları uyandırıp uyku ilacı vermesi…»▪ Örn. Sh. 256

Tekrar etme, pratik yapma: Yaşantılarda çeşitlilik ve tekrarlar…

Güdülenme: Ödüllenen davranış tekrar edilir…

Anlama: Araç-amaç ilişkisinin algılanması…Kavrayarak, sezerek, yapısal olarak anlama ve çözümleme..İçgörüsel öğrenme yolu…

Transfer: Anlamı kavranılan ilke geniş bir problem alanına uygulanabilir..

Unutma: 1. Geriye getirmedeki (Hatırlama) başarısızlık nedeniyle unutma, 2. İz sistemindeki bozulma nedeniyle unutma:

Bütünden parçaya…Önce dersin temel çerçevesi verilmeli daha sonra ünitelere inilmesi…Bilinenden bilinmeyene doğru aşamalandırma…

Öğrencinin inançları, değerleri, ihtiyaçları, tutumları önemli…Dış uyarıcıları bunlar anlamlandırmakta…

İçgörüsel problem çözme ve üretici düşünme…Problem ve çözüm için olanaklar sunulmalıdır…Çözümü öğrenci bulmalıdır…

Üretici düşünmede problem doğasını ve çözümlerin anlamı tartışılmalıdır…Mantıklı düşünme ile birlikte çok yönlü ve yaratıcı düşünme…

Tekrarlar…Anlamaya dayalı tekrarlar…

Öğrenilenlerin transfer edilmesi…Ödevler ve uygulamalar…

Önceki öğrenmelerin hatırlanması için dersin başında önceki yaşantılar vurgulanmalı…

Senemoğlu, N. (2010) Gelişim, Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.