GEOLOŠKA STRUKTURAGEOLOŠKA STRUKTURA

Geološka strukturaGeološka struktura je telo u prostoru, odnosno način pojavljivanja (aranžman) jedne ili više geoloških jedinica u omotaču Zemljine kore, koje se može javiti i proučavati u svim veličinskim područjima (od mikroskopskog do megaskopskog).

Geološke strukture mogu biti proste ili složene kada se sastoje od jednog ili više planarnih i linearnih formnih elemenata. U strukturnoj geologiji se proučavaju svi tipizabilnih oblika u prirodi.

Predavanje br. Predavanje br. 22

GEOLOŠKA STRUKTURAGEOLOŠKA STRUKTURA

Predavanje br. Predavanje br. 22

Planarni strukturni oblici/elementiPlanarni strukturni oblici/elementi su oni koji se u prirodi javljaju u vidu površi različitog izgleda (morfologije) i geneze, a koji se mogu aproksimirati geometrijskim ravnima. U praksi se češće koristi sinonim planare.

Linearni strukturni oblici/elementiLinearni strukturni oblici/elementi se u prirodi javljaju kao linije različitog izgleda i geneze i koje se mogu aproksimirati linijama u geometriji. Sinonim za linearne strukturne oblike je lineare.

Planare i/ili lineare predstavljaju osnovne formne elemente svake složene ili proste geološke strukture.

Klasifikacija geoloških strukturaKlasifikacija geoloških struktura

Predavanje br. Predavanje br. 22

Jedna od najvažnijih osobina svake geološke strukture je njena penetrativnostpenetrativnost. Za jednu planaru ili linearu kažemo da je penetrativna ako je ona toliko brojna da se može zamisliti u svakoj tački u datom veličinskom području.

Klasifikacija geoloških strukturaKlasifikacija geoloških struktura

Predavanje br. Predavanje br. 22

U našoj praksi je prisutna podela geoloških struktura po M. M. DimitrijevićuDimitrijeviću po načinu izraženosti ili dijagnostičkim karakteristikama, pa će zbog toga i ovde ona biti nešto detaljnije prikazana.

Na osnovu veličine padnog ugla planare i lineare mogu biti:

horizontalne – padni ugao od 0o,subhorizontalne – padni ugao od 0-10o,blagog pada – padni ugao od 10o-30o,srednjeg pada – padni ugao od 30o-60o,strmog pada – padni ugao od 60o-80o,subvertikalne – padni ugao od 80o-90o,vertikalne – padni ugao od 90o.

Klasifikacija geoloških strukturaKlasifikacija geoloških struktura

Predavanje br. Predavanje br. 22

Po stepenu izraženosti, kao deskriptivnom klasifikatoru, mogu se podeliti na:

najizraženije strukture u nekom području, kada planare dobijaju oznaku S1, a lineare L1,

izraženije strukture, pa će planare biti označene sa S2, a lineare sa L2, i

slabo izražene strukture S3 , odnosno L3.

Klasifikacija geoloških strukturaKlasifikacija geoloških struktura

Predavanje br. Predavanje br. 22

Ako je kriterijum vreme nastanka struktura tada se dele na:

starije planare sa oznakom IS ili lineare IL,mlađe planare IIS ili lineare IIL, inajmlađe planare IIIS ili lineare IIIL.

Klasifikacija geoloških strukturaKlasifikacija geoloških struktura

Predavanje br. Predavanje br. 22

Po načinu izraženosti ili dijagnostičkim karakteristikama (PLANARE):

POVRŠI MEHANIčKOG DISKONTINUITETA - predstavljaju rupture, površine prekinutog kontinuiteta stenske mase. Mogu biti:

Primarne- nastaju kada i sama stena. U sedimentnim stenama je to slojevitost ili stratifikacija (oznaka ss) dok su magmatskim stenama to primarne pukotine ili pukotine lučenja (prototektonske puk.), oznaka Sp'.

Sekundarne- nastaju procesima koji su usledili posle očvršćavanja ili konsolidacije stene. Ovde spadaju egzokinetičke pukotine (simbol Sp ili Sp''), klivaž koji predstavlja sistem cm-dm penetrativnih površi meh. disk. stens. mase nastao u stenama planparalelnog sklopa tokom nabiranja (oznaka Sk) i škriljavost ....(Ss).

POVRŠI LITOLOŠKOG DISKONTINUITETA - su definisane razlikama u litološkom sastavu sa jedne i sruge strane tih površi. Ovako definisan planarni element se naziva litaž.

POVRŠI DEFINISANE ORIJENTACIJOM OSNOVNIH FORMNIH ELEMENATA- "Slojevitost bez slojeva" (Vassoevič 1954), planparalelno uređenje pljosnatih valutaka kod konglomerata (ssf), folijacija u magmatskim i metamorfnim stenamaSf.

Klasifikacija geoloških strukturaKlasifikacija geoloških struktura

Predavanje br. Predavanje br. 22

Po načinu izraženosti ili dijagnostičkim karakteristikama (LINEARE):

LINEARE DEF. NAJDUŽIM OSAMA ELEMENATA SKLOPA: mineralna lineacija, agregatna lineacija ili teksturna lineacija i plise prestavlja linearno uređenje šarnirskih linija mm-cm nabora.

KLIZNA LINEACIJA: može biti na slojevitosti, klivažu, rasedima i drugim planarnim elementima sklopa po kojima je izvršeno neko kretanje. a i b-lineacija. PRESEČNE PRAVE REALNIH PLANARA : presek klivaza i folijacije....Konstruktivne planare mogu biti definisane osama eksterne rotacije i lineare definisane položajem u tektonskom osnom krstu.

Elementi padaElementi pada

Predavanje br. Predavanje br. 22

Elementi pada geoloških planara ili lineara su njen azimut koji se obeležava grčkim slovom i padni ugao slovom .

AZIMUT je horizontalni ugao između meridijana mesta (pravca severa) i horizontalne (ortogonalne) projekcije padne prave planare ili horizontalne projekcije lineare, meren u smeru kretanja kazaljke na satu.

PADNI UGAO je vertikalni ugao meren između horizontalne ravni i padne prave planare ili date lineare.

Elementi padaElementi pada

Predavanje br. Predavanje br. 22

Elementi pada geoloških planara ili lineara su njen azimut koji se obeležava grčkim slovom i padni ugao slovom .

Elementi padaElementi pada

Predavanje br. Predavanje br. 22

Horizontalne/vertikalne lineare i planare...

Elementi padaElementi pada

Predavanje br. Predavanje br. 22

Položaj lineara koja leži u ravni, može biti određen sa jednim od sledeća tri ugla:

azimutom lineare () ili, padnim uglom lineare () sa naznakom smera tonjenja lineare ili,

uglom zakosa lineare ().

Direktno merenje elementa padaDirektno merenje elementa pada

Predavanje br. Predavanje br. 22

Geološki kompas:Brunton...Clar...