1

1-GENEL HUKUK

Hukuk kurallar toplumsal hayat dzenleyen, devlete uygulanacak maddi meyyideleri (yaptrmlar) bulunan ve uyulmas

bu sebeple zorunlu olan kurallardr.

KANUNLAR(Zaman Bakmndan uygulanmas)

1999-2010/2 Kanunlarn Zaman Bakmndan Uygulanmas Hakknda Aklama Yapnz Kanunlarn ne zaman yrrle girecei kanun metninde yrrlk maddesiyle aka belirtilir. Aksi takdirde Resmi gazetede yaynlandktan 45 gn sonra yrrle girer. Kanunlar ak ya da dolayl biimde yasa ile ortadan kaldrlr. zel yasa genel yasann hkmlerini ortadan kaldrr. Hukuk gvenlii ilkesi gerei gemie yrmez.

HUKUKUN KAYNAKLARI

2000-2002-2005-2006-2007-2012/1-2013/2 Hukukun yazl kaynaklarn yazarak hiyerarik adan karlatrnz.

Hukuk kurallarnn yer ald metinler ya da szl ifadelere hukukun kaynaklar ad verilir. Hukuk kurallarnn hangi ekillerde grndn belirten kaynaklara da hukukun ekli kaynaklar ad verilir.

Hukukun kaynaklar yazl-balayc kaynaklar, yazl olmayan-balayc kaynaklar ve yazl-balayc olmayan kaynaklar olmak zere 3 ksmdan oluur. 1)Yazl(balayc) kaynaklar Anayasann yetkili kld otoriteler tarafndan karlan metinlerdir.

Hukukun ana kayna olan yazl kaynaklar unlardr; 1. Anayasa, 2. Kanunlar,

3. Uluslararas Antlamalar, 4. Kanun Hkmnde Kararnameler, 5. Tzkler, 6. Kararnameler, 7. Ynetmelikler. Kanunlar Yasama Meclisleri, kanun hkmnde kararname ve tzkleri Bakanlar Kurulu, ynetmelikleri de bakanlklar veya kamu tzel kiileri karrlar. Uluslararas antlamalar yasama meclisi tarafndan onaylandndan kanun hkmndedir. Yazl hukuk kaynaklar arasnda, bir taraftan kuvvet ve geerlilik dereceleri, dier yandan soyutluluk dereceleri bakmndan bir sralama yaplabilir. Sz edilen kaynaklardan hibiri, sra itibariyle kendisinden nce gelen sradaki kaynaa oranla daha kuvvetli ve daha geerli olamayaca gibi, daha soyut da olamaz.

Hukukun yazl kaynaklar arasnda hiyerari: Hibir kural kendinden stte bulunan kurala aykr olamaz.

Anayasa, Yasa, KHK, Tzk, Ynetmelik hukukun yazl ve balayc (asli) kaynaklardr. Yani bu kaynaklara uyulmas zorunludur. tihatler(mahkeme kararlar), Bilimsel Grler(doktrin) ve Maliye Bakanl tarafndan karlan genel tebliler, genelgeler, grler (mukteza) da yardmc(ikincil) kaynaklardr.

1)Anayasa

Anayasa bir devletin temel yapsn, ynetim biimini, devlet organlarnn birbirleriyle ilikilerini, kiilerin temel hak ve zgrlklerini dzenleyen temel yazl hukuk kaynadr.

2)Kanun

Kanun gerekli grlen konular dzenlemek amacyla TBMM tarafndan karlr.Kanunlar genel ve soyut nitelikte kurallardr. Kanunlar deitirilmedii srece srekli uygulanmas dnlen kurallardr.

2

Kanun karma yetkisi Trkiye Byk Millet Meclisi (TBMM)ne aittir ve hibir ekilde devredilemez. Kanun teklif etme yetkisi Bakanlar Kurulu ve TBMMe aittir. Bakanlar Kurulu tarafndan yaplan yasa nerisine kanun tasars, TBMM tarafndan yaplan kanun nerisine ise kanun teklifi ad verilir. TBMM tarafndan kabul edilen kanunlar 15 gn iinde Cumhurbakan tarafndan yaymlanr.Cumhurbakan kanunu veya kanun hkmlerini uygun bulmad takdirde meclise geri gnderir. Meclis geri gnderilen yasay aynen kabul ederse, Resmi Gazetede yaymlanr ve yrrle girer. Kanunlarn hangi tarihte yrrle girecei yasa metninde aka belirtilebilir. Eer kanun metninde yrrlk tarihi belirtilmemise resmi gazetede yaynland tarihten 45 gn sonra yrrle girer.

3)Uluslararas Antlamalar Trkiyenin yabanc devletler veya milletleraras kurulularla yapt bir anlamann geerliik kazanmas, TBMMnin sz geen anlamay bir kanunla uygun bulmasna baldr.

4)Kanun Hkmnde Kararname(KHK) KHKler mevcut kanunlar yrrlkten kaldrabilir, onlarda deiiklik yapabilir veya kanun konusu olmayan bir konuyu kanun gibi ele alp dzenleyebilir. Olaan dnemlerde TBMM, Bakanlar Kuruluna KHK karma yetkisi verebilir(Yetki Kanunu). Yetki Kanununda karlacak KHKnn amac, kapsam, sresi belirtilir. Olaan dnemlerde temel hak ve zgrlkler KHK ile dzenlenemez. KHKler Resmi Gazetede yaynlandklar gn yrrle girerler. KHKler Resmi Gazetede yaynlandklar gn TBMMnin onayna sunulurlar. Olaanst hal ve skynetim hallerinde Cumhurbakan bakanlnda toplanan Bakanlar Kurulu yetki kanunu olmadan KHK karabilir. 5)Tzk(2000) Bakanlar Kurulu tarafndan kanunun uygulanmasn gstermek veya kanunun emrettii ileri belirtmek zere, kanunlara aykr olmamak ve Dantayn incelemesinden geirilmek artyla karlan hukuk kuralna tzk denir. Cumhurbakannca onaylanarak Resmi Gazetede yaymlanmak suretiyle yrrle girer. 6)Kararname

Bir idari dzenleyici ilemdir. KHKler dndaki kararnameler, kanun gcnde deildirler. 7)Ynetmelik Kanunda veya tzkte verilen yetki gereince bir bakanln ya da bu seviyede bir devlet kuruluunun kendi grev alanna giren hususlarla ilgili olarak koyduu, genel nitelikte ve uygulamaya ynelik kurallardr.Kanunlara ve tzklere aykr olamaz. Dantay tarafndan denetlenir. Tebli: Kamu kurumlarnn(idarenin) kanun ya da tzkten aldklar yetkiye dayanarak ayrntlar dzenlemek amacyla kardklar resmi metinlerdir. 2)Yazl olmayan(balayc) kaynaklar(rf ve Adet Kurallar) Halk tarafndan sanki yazl bir hukuk kural varm gibi teden beri uygulana gelen ve devlet gc ile desteklenen yazsz hukuk kurallardr. 3)Yazl (balayc olmayan) kaynaklar Mahkeme itihatleri, bilimsel doktrin gibi..

HUKUUN UYGULANMASI

2003-2006 Hukukun uygulanmas dediimiz zaman, hangi bakmdan uygulanmasndan sz ediyor olabiliriz saynz. Hukukun Anlam Bakmndan Uygulanmasnda Yorum ne demektir? iki cmle ile aklaynz. Ka trl yorum vardr saynz.

1) Nitelik bakmndan uygulanmas a-Emredici Hukuk kurallar: Aksi kararlatrlamayan, uyulmas zorunlu hukuk kurallardr. rnein Borlar

Hukukunda szlemenin konusu kamu dzenine, ahlak ve adaba aykr olamaz. b-Tamamlayc Hukuk kurallar: Aksi kararlatrlabilen, ancak aksi kararlatrlmad takdirde uygulanabilen

kurallardr. rnein aksi kararlatrlmad takdirde para borlarnn alacaklnn ikametgahnda ifa edilmesi gerekir. c-Yorumlayc Hukuk kurallar: Taraflarca dzenlenen fakat yeterince akla kavuturulmayan durumlarda rol

oynarlar. Yorumlayc hukuk kurallarnn da taraflarca aksi kararlaturlabilir. d-Tanmlayc Hukuk kurallar: Hukuk alannda kullanlan deyim ve kavramlar akla kavuturur ve bunlarn

elerini belirtir. rnein Medeni kanunda ailenin tanmlanmas 2) Yer bakmndan uygulanmas Yersellik ilkesi gereince kanunlar lke snrlar dahilinde bulunan yerli ve yabanc herkese uygulanr. Kiisellik ilkesi uyarnca ise kii yabanc bir lkede bulunsa dahi kendi ulusal kanununa bal kalr.

3

3) Zaman bakmndan uygulanmas Kanunlar kural olarak yrrlkte bulunduklar dnem iinde ortaya kan olay ve ilikilere uygulanr. Kanunun yrrlk tarihi genellikle kanun metninde belirtilir, aksi halde kanunlar Resmi Gazetede yaymlandktan 45 gn sonra yrrle girerler. Yasalar gemie etkili hkm dourmazlar.

4) Anlam bakmndan uygulanmas Soyut kanun kurallarnn somut olaylara uygulanabilmesi iin hukuk kuralnn yorumlanmas ve ne anlama geldiinin saptanmas gerekir. a-Yasalarn Yorumlanmas Bir hukuk kuralnn tam anlamnn ne olduunun belirtilmesine onun yorumlanmas denir. Kanun szyle ve zyle deindii tm konularda uygulanr. Hakim, kanun maddesini somut olaya uygularken, maddenin sadece szn deil, zn de dikkate alarak kanun maddesinin gerek anlam ve kapsamn belirler.

trl yorum vardr: i-Deyimsel (Szel) yorum ii-Tarihsel yorum iii-Amasal yorum

b-Boluk Doldurma c-Hakimin Takdir Yetkisi

HAKLAR

2003-2008/2 Hak kavramn tanmlaynz. Hakkn trlerini sadece saynz

Hak, hukuk dzeni tarafndan kiilere tannm olan yetkilerdir. Hak, hukuken korunan ve sahibine (veya temsilcisine) bu korumadan yararlanma yetkisi tannan menfaattir (kardr). Korunan bu karn ilikin olduu alana gre, hakkn tr de deimektedir.

Hak sahibi gerek veya tzel kiilerdir. Hayvanlar ve eyalar hak sahibi olamazlar. Hakkn trleri aada belirtilmitir: 1-Kamu haklar

Vatandalarn devlete kar sahip olduklar Kamu Hukukundan kaynaklanan haklardr. Kamu haklarndan yararlanmada tm kiiler eit konumda bulunmazlar.Dier bir ifade ile kamu haklarndan yararlanmak iin kiilerin baz zellikleri tamas gereklidir.

Kiisel Haklar Sosyal ve Ekonomik Haklar

Siyasal Haklar

2-zel haklar

a)Niteliklerine Gre zel Haklar Mutlak haklar: hak sahibi tarafndan herkese kar ileri srlebilen haklardr Nisbi haklar: belli kiilere kar ileri srlebilen ve sresi ierisinde ileri srlmedii takdirde zamanamna urayan

haklardr. Alacak hakk gibi.

b)Konularna Gre zel Haklar (2012/3) Mal varl haklar: kiinin para ile llebilen, yani malvarl iinde yer alan haklardr. Bu tr haklar bakasna

devredilebilir, miraslara geer, mevzuat erevesinde snrlandrlabilir, haczedilebilir ve feragat edilebilir. rnein Alacak hakk

ahsvarl haklar: kiinin para ile llemeyen, manevi bir deer tayan haklardr.Bu tr haklar bakasna devredilemez, miraslara gemez, hukuk ve ahlaka aykr olarak snrlandrlamaz, haczedilemez ve feragat edilemez.

rnein manevi tazminat hakk

4

c)Kiiye Bal Olan Haklar Devredilebilen haklar

Devredilemeyen haklar: dorudan hak sahibi tarafndan kullanlr rnein evlenme, boanma, nafaka hakk

d)Hukuki Etkileri Bakmndan Haklar (2012/2)

Yenilik Douran haklar: hak sahibine tek tarafl irade beyan ile yeni bir hukuki iliki kurmak, mevcut bir hukuki ilikiyi deitirmek veya sona erdirmek yetkisi veren haklardr. rnein bir szlemenin yaplmasnda kabul beyan, seimlik szlemelerde seme hakk, bir szlemeyi hakl sebeple feshetme hakk gibi. Temel zellikleri unlardr: * Kullanlmas arta bal klnamaz. * Zamanam sz konusu olmaz. * Kullannca sona erer ve kullanp sonu meydana geldikten sonra geri dnme sz konusu olmaz.

Yenilik Dourmayan haklar HAKKIN KAZANILMASI

2008/1 Hakkn kazanlmas kavramn aklaynz ve hakkn kazanlmas yollarn ksaca aklaynz. Hakkn kazanlmas, kiinin hak sahibi konumuna gelmesini, bir hakkn bir kiiye balanmasn, bir hak ile bir kii arasnda bir balant kurulmasn ifade eder. Hakkn kazanlmas, bir hukuki olay, hukuki fiil ya da hukuki ilem yollaryla gerekleir. Hakkn kazanlmas yollar aada belirtilmitir. 1. Aslen kazanma

Bir hakkn aslen kazanlmas demek, bir kimsenin o zamana kadar hi kimseye ait olmayan bir hakk kendi fiiliyle elde etmesi demektir. Bu durumda hak sahibi bu hakkn ilk sahibi olarak, dorudan doruya hakk kazanmaktadr. Hakkn daha nce bir sahibi yoktur. rnein avlanma suretiyle bir hayvann mlkiyetinin elde edilmesi aslen kazanmadr. 2. Devren Kazanma

Bir hakkn devren kazanlmas, bir kimsenin o hakk o zamana kadar sahibi bulunan kiiden elde etmesi demektir. Burada hak bakasndan devren kazanlmaktadr. Bir kii ey zerindeki hakkn kaybederken, bir dieri bu eyin sahipliini kazanmaktadr. Hakkn devren kazanlmas klli halefiyet (tmden gei) veya czi halefiyet (tekten gei) tarznda ortaya kar. Klli halefiyetin tipik rnei mirastr. Miras brakann lmyle tm mal varl - herhangi bir devir ilemine gerek olmakszn- bir btn olarak miraslara geer. Ancak miraslar, bu mala birlikte (miras irketi) eklinde (elbirliiyle) malik olurlar. Czi halefiyette ise kiinin malvarln oluturan ey tek olarak (mnferiden) bir bakasna devredilmektedir. Bu eyin hak sahipliinin (mlkiyetinin) hakk devralana gemesi iin tanmazlarda tescil, tanrlarda teslim, alacaklarda ise temlik ilemine gerek vardr. Oysa mirasta yer alan tanmaz/tanr mallar ve alacak bu ilemlere gerek olmakszn kendiliinden miraslara gemektedir. Daha sonra yaplacak tescil/teslim veya temlik ilemleri sadece aklayc bir ileve sahiptir.

3. Tesisen Kazanma

Burada mevcut bir hakka dayanarak, baka bir hak kurulmaktadr. Bir maln maliki bu mal zerinde bir bakas lehine (borcuna karlk) bir rehin hakk kurmaktadr. rnein bir tanmaz zerinde mlkiyet hakk sahibinin, bu hakkna dayanarak bir kimse lehine ipotek hakk kurmasdr.

5

SBJEKTF Y NYET

2004-2006-2011/3 Sbjektif iyiniyet kavramn tanmlaynz ve unsurlarn saynz. Sbjektif iyiniyet; kiinin bir hakkn kazanlmasna engel olan eksiklii bilmemesi veya gerekli tm dikkat ve zeni gsterse

dahi bilebilecek durumda olmamas olarak tanmlanmaktadr.

yi niyetin unsurlar:

-Hakkn kazanlmasna engel olan bir eksikliin bulunmas -kiinin bu engeli bilmemesi, ya da bilebilecek durumda olmamas -kanunun hakkn kazanlmas iin iyiniyet aramas HAKKIN KTYE KULLANILMASI 2002-2005-2011/1 Hakkn Ktye Kullanld Hangi Unsurlarn Varl Halinde Anlalr. Ksaca Aklaynz. Aadaki hallerde hakkn ktye ya da drstlk kuralna aykr kullanld anlalr. 1. Hak sahibinin hakkn kullanlmasndan hakl bir yarar bulunmamaldr. 2. Hakkn kullanlmas bakasna zarar vermeli veya zarar tehlikesi yaratmaldr. 3. Hakkn kullanlmasnn hak sahibine salad yarar ile bakasna verdii zarar arasnda ar bir dengesizlik bulunmaldr. 4. Hakkn ktye kullanlmasn yasaklayan zel bir kural bulunmamaldr.

HAKKIN KORUNMASINDA DAVA TRLER VE SAVUNMA MKANLARI

1997-2007-2009/3-2013/3 Hakkn korunmas iin zel Hukuktaki dava trlerini ve savunma imknlarn yaznz Hak sahibinin hakk, bu hakka uymas gerekenler tarafndan ihlal edilince, ortaya hakkn korunmas sorunu kar. Byle bir durumda hak sahibinin elindeki ilk imkn, kar taraftan buna uyulmasn talep etmek olacaktr. Ancak bu yolla bir sonu alnmazsa dava yoluna bavurulur. Dava sonucuna gre hakk ihlal eden kii buna kendiliinden uyarsa sorun halledilmi olur. Ancak uymazsa, hak sahibi cebri icra yoluyla karara uyulmasn salamaya alr. 1- Dava Trleri Davalar hak sahibinin (davacnn) mahkemeden istedii korumann niteliine gre e ayrlmaktadr.

a) Eda Davas: Bu davada davac, kar tarafn (davalnn) bir ey yapmaya, bir ey vermeye veya bir ey yapmaktan kanmaya mahkum edilmesini ister. Eda davas bir hakkn korunmas deil de bir zararn giderilmesini amalyorsa, tazminat davas adn alr. Eda davas sonunda verilen karar daval kendiliinden yerine getirmezse, davac cebri icra yoluna bavurur. b) Tespit Davas: Bu davalar, bir hukuki ilikinin mevcut olup olmadn tespit etmek iin alan davalardr. rnein kira miktarnn belirlenmesine ilikin dava bir tespit davasdr. ayet bu davada ilikinin varl tespit ettirilmek isteniyorsa mspet tespit davasndan, yokluu tespit ettirilmek isteniyorsa, menfi tespit davasndan sz edilir. c) Yenilik Douran Dava : Yenilik douran haklarn kullanlmas amacyla alan davalardr.(Bu davalar, bir hukuki ilikinin kurulmasn, deitirilmesini ya da bozulmasn salayan davalardr.) r: Boanma davas.

2- Savunma mkanlar Bir kiinin dava amas, iddiasnda hakl olduu anlamna gelmez. Daval bu davaya kar savunma imkanlarna sahiptir.

a) tiraz: Bir hakkn doumuna engel olan veya hakk sona erdiren olaylarn ileri srlmesidir. Yani ksaca davacya hakkn yok denilmesidir. rnein davacnn dayand szlemenin ekil noksan veya ehliyetsizlik nedeniyle batl (kesin hkmsz) olduunun, yani hibir hak domadnn ileri srlmesi. Hakim itiraz sebebini dava srasnda resen dikkate alr. b) Defi(Savunma) 2000-2001 : Daval davacnn hakknn varlna kar kmamakta, fakat zel bir sebebe dayanarak borlu olduu edimi yerine getirmekten kanma hakkna sahip olduunu ileri srmektedir. Yani daval davacya hakknn varln kabul ediyorum, fakat benim de senin hakkn yerine getirmemek hususunda bir kar hakkm var. demektedir. Bunun tipik rnei zamanam defidir. Defi bir hak olduu iin mutlaka hak sahibi tarafndan ileri srlmelidir. Aksi takdirde hakim bunu dava srasnda kendiliinden dikkate alamaz.

6

2-ZEL HUKUK

Kii: Haklara sahip ve borlara ehil olabilen varlklara denir. Bu bakmdan, hak sahibi olabilen ve bor altna

girebilen tm varlklar kii olarak kabul edilir. Kiiler hak ehliyetine sahip olabilen gerek ve tzel kiilerdir.

GEREK KLER 2005-2006-2010/1 Mazeret 2013/3 Gerek Kiilerde Kiiliin Balangcn ve Kiilii Sona Erdiren Halleri Tanmlaynz

Gerek kiiler insanlardr. Modern hukuk dzeninde insanlar hak ve borlara sahip olabilen, yani kiilik tannm varlklardr. Gerek kiilerde kiilik ocuun sa olarak tamamiyle doduu anda balar. (Yasa kiiliin balangc iin sa domak ve tam olarak domak olmak zere iki koulun gereklemesini zorunlu klmaktadr. Sa doum ocuun ana rahminden canl olarak ayrlmasn; tam doum ise ana rahmi dnda bamsz bir varlk kazanmas niteliklerini ifade eder) Kiilii sona erdiren haller: lm, lm karinesi ve gaiplik (kayplk) sona erdirir. lm: Gerek kiiliin normal sona erme nedenidir. Bir hakkn kullanlmas iin bir kimsenin ldn iddia eden kimse bunu ispat etmekle ykmldr. lm Karinesi (Kiiliin dari Kararla Sona Ermesi): lm karinesinde kiilik varsaymsal olarak sona ermektedir. lm karinesinin; lme kesin gzyle baklacak olay ierisinde kaybolma ve cesedin bulunamamas gibi iki koulu mevcuttur. lmne kesin gzyle baklacak ekilde ortadan kaybolan kimsenin nfus kaydna, ikametghnn bulunduu yerdeki en byk mlki amirin emriyle lm kayd dlmesi ile meydana gelir. rnein yanarak den bir uakta bulunduu kesin olan bir kiinin cesedi bulunamam olsa dahi o kii lm saylr. Gaiplik (Kiiliin Mahkeme Karar ile Sona Erdirilmesi): Kiinin kaybolmasna yol aan olayn zelliklerine gre, lmne kesin deil de olas(muhtemel) gzle baklabilmektedir. Kiinin lmne kuvvetle muhtemel baklacak surette kaybolmas ya da uzun sre kendisinden haber alnamamas durumlarnda, haklar lme bal olanlarn bavurusu zerine mahkeme tarafndan verilen ve i bu kimsenin ahsiyetini sona erdiren yargsal bir karardr. Kiiden uzun zaman haber alamama durumu sz konusudur. rnein kii sele kaplmtr ama sele kaplanlardan kurtulanlar olmutur veya gemi batmtr ancak gemiden kurtulanlar olmutur gibi. Kiiliin gaiplik yoluyla son bulmas iin aadaki koulun gereklemi olmas gerekir:

Kiinin lmne olas gzle bakacak olay ierisinde kaybolmu olmas veya uzun zamandr haber alnamamas lm tehlikesinden en az 1 yl veya gaibin son haberi zerinden 5 yl gemi olmas Mahkemeden gaiplik karar talebinde bulunma (Asliye Hukuk Mahkemesinden)

(gaiplik karar, gemie etkili hkm dourur.) HAK EHLYET (Medeni Haklardan Yararlanma) 2003-2007-2010/1.Mazeret Medeni Kanuna Gre Hak Ehliyeti Kavramn Aklaynz ve Bu Ehliyetin lkelerini Yaznz

Hak ehliyeti kiilerin haklara ve borlara sahip olma yeteneidir. Medeni haklara sahip olma yetenei de denir. Aslnda hak ehliyeti kii olmakla e anlamdadr. nsanlar kii olmalar nedeniyle doutan bu hak ehliyetine sahiptirler. Pasif bir mana tar. Var olmak yeterlidir. Genellik ilkesi: Medeni kanuna gre herkes hak ehliyetine sahiptir. Eitlik ilkesi: Kanun erevesinde ve nnde hak elde etmede ve bor altna girmekte herkes eittir. Kanunun getirdii ya salk ve yabanclk nedeniyle getirdii kstlamalar bu ilkeyi zedelemez.

FL EHLYET

2006-2009/1 Fiil ehliyeti kavramn aklaynz. Fiil ehliyet koullarn sadece saynz ve kiileri fiil ehliyeti bakmndan gruplandrnz. Fiil ehliyeti.Bir kiinin bizzat kendi fiilleriyle hak sahibi olmas ve bor altna girebilmesi yeteneidir (kiilerin sahip olduklar haklar bizzat kullanabilmek ve borlar bizzat yerine getirebilmek gcne sahip olmalarn ifade eder). Fiil ehliyeti iin hak ehliyetinin aksine var olmak yetmez. O halde fiil ehliyeti aktif bir ehliyettir. Kii hak ehliyeti gerei, fiil ehliyetine sahip olmasa da yasal temsilcisi araclyla hak ve borlar kazanabilir. Fakat fii l ehliyetine sahip olan kii, bizzat kendi fiilleriyle haklar kazanmakta ve bor altna girmektedir. Fiil ehliyeti bakmndan, kiiler

7

arasnda eitlik sz konusu deildir. nk herkes ayni anda, ayni biim ve derecede akl, psikolojik ve bedensel olgunlua eriemez. Dolaysyla bu ehliyet hak ehliyeti gibi doumla kazanlmaz, aksine bu ehliyetin kazanlmas iin kiinin belli bir zihinsel ve bedensel olgunlua erimesi gerekir.

Fiil ehliyetinin ikisi olumlu, biri olumsuz olmak zere koulu vardr. 1) Ayrt etme gc (temyiz kudreti, sezginlik)(2000) Akla uygun biimde(makul surette) davranma yeteneidir. Mmeyyiz olmak; doru ile yanl, iyi ile kty, faydal ile zararly birbirinden ayrabilme ve makul tarzda hareket edebilme gcne sahip olabilme demektir. Yann kkl yznden veya akl hastal, akl zayfl, sarholuk ya da bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biimde davranma yeteneinden yoksun olmayan herkes, ayrt etme gcne sahiptir(mmeyyizdir) Fiil ehliyetinin en nemli kouludur. Bu koul yoksa kii tam ehliyetsizdir; yapt ilemler hibir hukuki sonu dourmaz ve kii sorumluluk altna girmez. 2) Erginlik (rt) nsanlarn ya ile ilgili bir durumdur. 18 yan dolduran herkes ergindir 3) Kstl olmamak (hacir altna alnm olmamak) (2001) Fiil ehliyetinin olumsuz kouludur. Akl hastal, akl zayfl, savurganlk, alkol veya uyuturucu madde bamll, kt yaama tarz, kt ynetim, zgrl balayc cezaya mahkum olma v.b. halinde kiinin ehliyeti kstlanr. Bu kiilere bir temsilci atanr ve medeni haklarn bu yasal temsilcileri marifetiyle kullanrlar. Fiil ehliyetinin koullar bakmndan kiiler: 1)Tam ehliyetliler

Bu gruba giren kiiler fiil ehliyetinin tm koullarna sahip olan kiilerdir. Kendilerini ilgilendiren ilemleri yaparken temsilciye ya da bakalarnn iznine muhta deildirler. Bunlarn hukuki ilem ehliyetleri ve haksz fiilden sorumluluklar ve dava ehliyetleri tamdr. Kendileri bizzat her trl hukuki ilemde bulunma yeteneine sahiptirler. 2)Snrl ehliyetliler (2000) Bunlar kendilerine yasal danman (kanuni mavir) tayin edilmi olan kiilerdir. Aslnda bu gruptaki kiiler tam ehliyetliler gibi fiil ehliyetinin her kouluna da sahiptirler ve bunlarn kendi balarna yaptklar hukuki ilemler genellikle geerlidir ancak tam ehliyetlilerden farkl olarak yaptklar baz ilemlerin (gayrimenkul alm satm, kefalet, rehin tesisi v.s.) hukuki adan geerli olmas iin kendilerine atanm yasal danmann onay gereklidir. 3)Tam ehliyetsizler Bunlar ayrt etme gcne sahip olmayan kiilerdir. Tam ehliyetsizlerin hukuki ilem ehliyeti yoktur ve yaptklar hukuki ilemler batldr (kesin hkmszdr). Geersizlik kendiliinden ve ilemin yapld andan balayarak kendisini gsterir. Tam ehliyetsizler haksz fiillerden de sorumlu deillerdir. rnein bir akl hastas bir yangna sebep olsa, yangndan zarar grenler tazminat talep edemezler.

4)Snrl ehliyetsizler (2000) Ayrt etme gcne sahip olmakla birlikte ergin olmayan ya da kstl olan kiiler bu gruba girer. Bu sebepten bunlara sezgin kkler (mmeyyiz kk) veya sezgin kstllar (mmeyyiz mahcurlar) denilir. Bunlarn hukuki ilem ehliyeti, yaplan ilemin trne gre grupda incelenebilir

Kendi balarna yapabilecekleri ilemler: Kendilerine karlksz (ivazsz) kazandrma salayan ilemleri (balamann kabul, bortan ibra edilme, kefalet alacakls olma v.b) tek balarna yapabilecekleri gibi, kiiye sk biimde bal olan haklar da kullanabilirler. Snrl ehliyetsizlerin bu ilemleri yapabilmesi iin yasal temsilcinin rzasna gerek yoktur. Yasak ilemler: Ne kendileri ne de yasal temsilcileri yapamaz. rn. balamada bulunamaz, kefil olamaz, vakf kuramaz. Yasal temsilcinin yapabilecei veya yasal temsilcinin rzasyla kendilerinin yapabilecekleri ilemler: Bunlar, yasak ilemler ve snrl ehliyetsizin kendi bana yapabilecei ilemler dnda kalan hukuki ilemlerdir. Yasal temsilci ileme nceden onay vermise izin, sonradan onay vermise icazet szkonusu olur. Yaplan hukuki ilem yasal temsilcinin onayna kadar askda hkmszdr(tek tarafl balamazlk). Onay verilince geerlilik kazanr.

8

TZEL KLER 2002-2011/3-2013/1 Tzel kii kavramn aklayarak trleri hakknda aklayc bilgi veriniz. Belli bir amac gerekletirmek zere kurulmu ve bamsz bir kiilie sahip, hak ve borlara ehil olma iktidar hukuk dzeni tarafndan tannm kii ya da mal topluluklarna tzel kii (hkmi ahs) denir. Tzel kiiden sz edebilmek iin kii veya mal topluluunun rgtlenmi olmas, srekli bir amaca sahip olmas ve topluluu tekil eden fertlerden bamszlamasna hukuken imkn verilmi olmas gerekir.

Tzel kiiler, farkl kategorilere gre gruplara ayrlmaktadr.

A. yaplarna gre: a. Kii topluluklar: Belli bir amacn gerekletirilmesi ve bamsz bir varla sahip olmak zere kiilerin bir araya gelmelerinden oluur. rn.Dernek, irket, sendika, siyasi parti b. Mal topluluklar: Belli bir amac gerekletirmek iin mallarn tahsis edildii tzel kiilerdir.rn. vakf, niversite

B. Hukuki yaplarna gre: a. Kamu hukuku tzel kiileri: Kamu hukukuna tabi olan tzel kiilerdir. Kamu tzel kiileri ancak yasayla ya da yasann verdii yetkiye dayanlarak kurulabilir ve ayn yolla sona erer. Kamu idareleri kii topluluu niteliindeki kamu hukuku tzel kiileri iken niversiteler mal topluluu nitelii arz eden kamu hukuku tzel kiileridir. b. zel hukuk tzel kiileri: Bunlar zel hukuk kurallarna tabi olan ve kiilerin iradeleriyle kurulan ve ayn yolla sona eren tzel kiilerdir. rnein irketler kazan paylama amac gden zel hukuk kiileri iken vakf veya dernekler kazan paylam gtmeyen zel hukuk kiileridir Kamu Hukuku-zel Hukuk Tzel Kiileri

1997 2012/3 Tabi olduklar hukuk kurallarna gre, kamu hukuku tzel kiileri ve zel hukuk tzel kiileri eklinde snflandrlan tzel kiilerin kurulular bakmndan temel zellikleri ve farkllklarn yaznz.

Kamu hukuku tzel kiileri ancak yasa veya yasann verdii yetkiye dayanlarak kurulabilir ve ayn yolla sona ererler. Kamu

idareleri ve kamu kurumlar bunlara rnek verilebilir.

zel hukuk tzel kiileri ise zel hukuk kurallarna tabi olan ve kiilerin iradeleriyle kurulan ve ayn yolla sona eren tzel kiilerdir.Bu tzel kiiler kendiliinden (infisah) ya da yetkili bir organ veya makamn kararyla (fesih) sona ererler. Sona eren tzel kiinin malvarl tasfiye olunur. zel hukuk tzel kiilerinin bir ksm irketlerde olduu gibi kar amac gdebilir, bir ksmnda ise vakf ve derneklerde olduu

gibi kar amac gtmez.

Tzel kiilik kendiliinden sona erebilir, mahkeme karar ile sona erebilir veya feshedilebilir. Bir tzel kiinin sona ermesi

halinde tasfiye ve tahsis olmak zere iki aama sz konusu olur. Tasfiye; tzel kiinin nc ahslarla ve yeleriyle

olan ilikilerinin kesilmesi aamasdr. Bu aamada tzel kiinin hak ve fiil ehliyeti tasfiye ile snrl olarak devam eder ve mal

varl datlr. Tasfiye aamas sonrasnda tzel kiinin safi mal varl kalr ise bunun datlmas aamasna geilir. Bu

aamaya ise tahsis denir.

2000 Fiil ehliyeti ynnden tzel kiilerin durumunu aklaynz. Tzel kiiler de gerek kiiler gibi fiil ehliyetine sahiptir. Tzel Kiiler iradelerini organlar araclyla aa vurular. Organlar hukuki ilemleri ve fiilleriyle tzel kiiyi hak sahibi yapar ve bor altna sokarlar. Tzel kiinin fiil ehliyeti faaliyet alan ve amacyla snrldr.Tzel kiinin amac dnda yaplan ilemler, ehliyet d ilemler saylr ve tzel kiiyi balamaz.Tzel kiiler organlarnn kusurundan kendileri sorumlu olur. Organn kusuru varsa zarar gren hem tzel kiiye hem de organa bavurabilir. Sorumlulukta organ ve tzel kiilik arasnda mteselsillik sz konusudur.

9

3-BORLAR HUKUKU

BOR LKS

2012/3

Bor ilikisi kavramn aklaynz ve bu kavramn tanmnda yer alan bor ilikisinin temel unsurunu yaznz. Bor ilikisi kavram Borlar hukukunun temel kavramlarndan biri olup, alacakl ile borlu arasndaki iliki gereince borlunun alacakl karsnda birey vermek, birey yapmak ve bireyden kanmak konusundaki ykmllklerini ierir.

Bu tanmdan hareketle bor ilikisinin unsuru u ekilde sralanabilir: * Alacakl: Bor ilikisinde borludan bir edimde bulunmasn isteme hakkna sahip olan taraftr * Borlu: Bor ilikisinde alacakl karsnda bir edimde bulunmakla ykml olan taraftr. * Edim: Bor ilikisinin konusunu tekil eden unsurdur. Yani borlunun alacakl karsnda yerine getirmekle ykml olduu,

alacaklnn ise borludan yapmasn isteme hakkna sahip olduu davrantr. Edim olumlu veya olumsuz tarzda olabilir.

Edimin konusu kanuna, hukuka, ahlak ve adaba aykr olamayaca gibi yerine getirilmesi imkansz da olamaz.

BORCUN KAYNAKLARI

Hukuksal ilemlerden ve zellikle szlemelerden doan borlar

Haksz fiilden doan borlar

Sebepsiz zenginlemeden doan borlar

SZLEME Szlemelerde Kanuni ekil Trleri a-Szl ekil: Borlar Kanunu szl ekle yer vermemitir. Medeni Kanun ise szl ekle sadece szl vasiyetname ve

evlenmede yer aramtr.

b-Yazl ekil: Szlemenin tm esasl noktalarn kapsayan metnin bor altna giren veya taraflarca imzalanm olmasdr.

c-Resmi ekil: lemin yetkili bir makam veya ahs (noter, tapu memuru vs) nnde yasalarn arad usul ve koullara

uyarak yaplmasdr.

1999 Szleme yapma vaadi (n szleme) nedir aklaynz. Szleme yapma vaadi; taraflarn, mevcut olan engelin kalkmas ile ileride asl szlemeyi yapacaklar konusunda taahht altna girmeleridir. Szleme yapma vaadi bir szleme olduundan, szlemenin kurulmasna ve geerliliine ilikin koullar szleme yapma vaadi iin de geerlidir. Szleme yapma vaadi ileride yaplacak asl szlemenin ekil artlarna tabidir. Szleme yapma vaadi, taraflara, asl szlemenin yaplmasn isteme hakk verir. Taraflardan biri, asl szlemenin yaplmasna yanamazsa, szlemeye aykr hareket etmi olur. Bu durumda mahkemenin verecei hkm davalnn iradesi yerine geer ve asl szleme yaplm olur. 1998-2003-2005-2006-2011/2 Szleme (akit) kavramn tanmlaynz ki tarafn karlkl ve birbirine uygun irade aklamalaryla meydana gelen hukuki ileme szleme denir. Szleme iki tarafl hukuki bir ilemdir.

Szlemenin tamamlanma koullarn belirtiniz.

Borlar Kanununa gre ki taraf karlkl birbirine uygun surette rzalarn beyan ettikleri an szleme tamam olur. Szlemenin meydana gelebilmesi iin gerekli olan irade aklamalarndan zaman bakmndan nce yaplana neri(teklif,icap), sonra yaplana ise kabul ad verilir. cap szleme yapma ars olduundan szlemenin esas noktalarn iermesi gerekir. cap tek tarafl bir ilem olup kar tarafa ulanca sonular dourur.

10

Szlemede irade ve beyan arasndaki uygunsuzluk hallerini saynz.

Szlemede irade ile beyan arasndaki uyumsuzluk halleri: a)stenerek yaratlan uygunsuzluk 1)aka(Latife) Beyan: Ciddiyetten yoksun, aka yollu yaplan irade aklamalardr. Hal ve artlardan yaplan akann ciddiye alnmayaca anlalabiliyorsa, bu beyan latife beyan olarak kabul edilir ve hukuki sonu dourmaz. r. Sen u snav bir ge, benden sana bir araba. 2)Zihni Kayt: Bir kiinin istemedii bir irade aklamas yapmas ve bu aklamann hukuken sonu dourmas halidir. r.kefil olmay istemedii halde srf arkadan kramad iin kefil olunmas. 3)Muvazaa(Dankllk): Taraflarn 3.kiileri aldatmak amacyla gerek iradelerine uymayan bir ilem yapmalar ve grnrdeki bu ilemin kendilerini balamayaca hususunda anlamalardr. Muvazaann 4 unsuru bulunmaktadr. Grnrdeki(muvazal) ilem, muvazaa szlemesi, gizli ilem ve nc kiileri aldatma kasddr(Kast) kiye ayrlr; a-Mutlak (adi) muvazaa: taraflarn gerekte herhangi bir ilem yapmay dnmedikleri halde, srf nc kiilere kar onlar aldatmak amacyla bir ilem yapm gibi gzkmek iin grnte bir ilem yapmalarna mutlak muvazaa denir. Burada taraflar gerekte hibir szleme (ilem) yapmak istememekte, grnrdeki szleme ile sadece nc kiileri aldatmaktadrlar. (grnrdeki ilem ve muvazaa szlemesi olarak 2 ilem sz konusudur) Adi muvazaada hi szleme yaplmamakta fakat yaplm gibi gsterilmektedir. Bu halde kanun muvazaal szlemeyi geersiz saymaktadr. rn. Borlu bir kiinin alacakllardan (hacizden) karmak amacyla mallarn bakalarna satm gibi yapp devretmesi halinde, alacakllar bu durumu ispat ederek mallara el koydurabilir, bylece icra yoluyla satn salayabilirler. b-Nisbi (katmerli) muvazaa: Taraflarn aralarnda yaptklar ilemi (gizli ilemi), kendi i iradelerine uymayan ve da yansyan baka bir ilemle (grnrdeki ilemle) saklamalardr.(grnrdeki ilem, gizli ilem ve muvazaa anlamas olarak 3 ilem sz konusudur) Nisbi muvazaada taraflar gerekte bir szleme yapmakta ancak bu gerek durumu gizlemek amacyla baka trde ya da baka ierikte bir szleme yapm gibi gstermektedirler. Bu ihtimalde de kanun grnteki szlemeyi geersiz saymakta, ancak perdenin arkasnda gerekte var olan szlemeye geerlilik tanmaktadr. Yeter ki bu szleme iin aranan ekil, ehliyet gibi artlar tamam olsun. rn.Ahmet maln Bekire satmakla birlikte, vergiden kurtulmak amacyla Bekirin kurucusu olduu bir vakfa satm gibi gsterirlerse hakim gerek durumu dikkate alr. Byk oluna tarla balamak isteyen baba, dier ocuklarnn tepkisinden ekindii iin byk olu ile anlaarak balama ilemini satm ileminin arkasna gizlemilerdir. Muvazaal bir ilemin iptalini herkes isteyebilir ve hakim de kendiliinden dikkate alr. aka beyan ile zihni kayt yalnzca bir tarafn istei ile meydana getirilen uygunsuzluk halleridir. Muvazaa ise her iki tarafn istei ile meydana getirilen uygunsuzluk halidir. b)stemeden yaratlan uygunsuzluk 1) Hata(Yanlma): Szlemenin taraflarndan birinin yanlarak gerek iradesine uymayan bir beyanda bulunmas halidir. Szlemenin taraflarndan birinin, szlemenin kar tarafnn kimliinde, szlemenin trnde ya da muhtevasnda herhangi bir biimde yanlmasn ifade eder. Hataya den tarafn cayma hakkn kullanabilmesi iin hata esasl bir hata olmaldr. rn: Bir tacirin 10 ton pamuk satn almak istedii halde yanllkla iradesini 100 ton pamuk alaca eklinde aklamas. 2) Hile(Aldatma): Kar tarafn ya da nc kiinin bilinli davran ile hataya drlmeyi ifade eder. Szlemenin taraflarndan birinin, kar tarafn aldatc hareketleri nedeniyle, gerek iradesine uymayan bir beyanda bulunmas halidir. Hileden dolay cayma hakknn kullanlabilmesi iin yanlmann esasl olmas gerekmez. rn: yn yatak denilerek kendisine pamuk yatak satlan kii szlemeden cayp yata iade edebilir. 3) Korkutma (ikrah): Taraflardan biri yapmak istemedii bir szlemeyi, kendisine veya yaknlarndan birine ar ve derhal meydana gelecek bir zarar verilecei tehditi altnda yapmsa, korkutma hali sz konusudur. Kii durumu ispat ederek szlemeden cayabilir.

Hata,hile ve ikrah hallerinde yaplan szleme, iptal edilebilir bir szlemedir. Szleme ile bal olmayan taraf bir yllk sre iinde szlemeyi feshetmezse, icazet vermi saylr.

11

GABN(Ar Yararlanma) 2001 Gabin nedir aklaynz. Bir szlemede edimler arasnda ak bir oranszlk bulunduu takdirde, eer bu ar oranszlk zarara urayann darda

kalmasndan, dncesizliinden veya deneyimsizliinden yararlanlmak suretiyle yaratlm ise, zarar gren taraf 1 yl iinde

kar tarafa szlemeyi iptal ettiini beyan ederek verdii eyi geri alabilir.

SZLEMELERDE HKMSZLK HALLER 2000-2001 2013/2 Szlemelerde hkmszlk hallerini yazarak aklaynz. Butlan tanmlaynz. Kanun, bir hukuksal ilemin hkm dourmas iin muteberlik (geerlilik) artlarna uygun olmas koulunu aramaktadr. Bu artlara uyulmadan yaplm ilemler hkm dourmazlar. ki tip hkmszlk hali vardr.

1-Kesin hkmszlk (Butlan): Belli bir sakatlk nedeniyle batan itibaren kendisine balanan hukuki sonular dourmayan ve geerli hale getirilemeyen ilemlerdir. lem belli bir zamann gemesiyle veya butlann ortadan kalkmasyla geerli hale gelmez. Gerekli artlara uyularak yeniden yaplmas gerekir. Batl ilemler kesin hkmszdr. Butlan ileri srlmemi olsa bile hakim kendiliinden dikkate alr.

2-Askda hkmszlk (ptal Kabiliyeti): Szlemenin hkm ifade edip etmeyeceinin belli olmad askda hkmszlk halidir. eitli ekillerde ortaya kan bu durumun temel zellii, sakat olan szlemenin tam olarak hkmsz hale gelmesi iin eksik bulunan geerlilik art ile korunan tarafa bir iptal hakk tanm olmasdr. Bu hakkn(iptal hakknn) kullanlmasyla ilem kesin olarak hkmsz hale gelir.

Szlemelerde kesin veya askda hkmszlk douran hususlar unlardr; Ehliyetsizlik (temyiz kudretinden yoksun olma)

ekle aykrlk Muvazaa (dankl ilem) Latife beyanlar Korkutma Hile

Gabin (smrme) Szleme konusunun emredici hkmlere aykr olmas Szlemenin kamu dzenine aykr olmas Szlemenin ahlaka ve adaba aykr olmas Szlemenin kiilik haklarna aykr olmas Szlemenin konusunun imkansz olmas

TEMSL

2003-2004-2007 Temsili tanmlayp, taraflarn ve trlerini yaznz Bir hukuki ilemin bakas ad ve hesabna nc bir kii tarafndan yaplmasdr. Baka bir deyile bir hukuki ilemin ya da szlemenin temsil olunan bir kimse adna ve hesabna, baka bir kimse(temsilci, mmessil) tarafndan yaplmasdr. Temsilde l bir iliki sz konusudur. Taraflar, Yetki veren, temsilci ve nc ahstr. Yetki veren tek tarafl bir hukuki ilemle temsilciyi, nc ahsla ilem yapma yetkisiyle donatmaktadr. Trleri: a)Kanuni temsil (veli)-radi temsil b)Dorudan temsil-Dolayl temsil c)Yetkili temsil - yetkisiz temsil

12

TCAR MMESSL VE TCAR VEKL 2001-2009/3 Ticari mmessil (temsilci) ve ticari vekil kavramlarn tanmlaynz. Ticari mmessil ile ticari vekil arasndaki farklar belirtiniz. 1. Ticari mmessilin (temsilcinin) tanm: Borlar Kanununun 547. Maddesinde ticari temsilci yle tanmlanmaktadr. Ticari temsilci, iletme sahibinin, ticari iletmeyi ynetmek ve iletmeye ilikin ilemlerde ticaret Unvan altnda, ticari temsil yetkisi ile kendisini temsil etmek zere, aka ya da rtl olarak yetki verdii kiidir. Tacirin en geni yetkilerle donatlm yardmcsdr. 2. Ticari vekilin tanm: Ticari vekilin tanm Borlar Kanununun 551. Maddesinde yaplmtr. Madde hkm uyarnca, Ticari vekil, bir ticari iletme sahibinin, kendisine ticari temsilcilik yetkisi vermeksizin, iletmesini ynetmek veya iletmesinin baz ilerini yrtmek iin yetkilendirdii kiidir. 3. Ticari mmessil ile ticari vekil arasndaki farklar (bu ksm Deha ile kontrol et) Ticari mmessil ile ticari vekil arasndaki farklar yle sralayabiliriz: - Ticari mmessil hem ticari iletme hem de esnaf iletmesi iin, ticari vekil ise, sadece ticari iletme iin tayin edilebilir. - Ticari mmessil bir iletmenin tm ilerini idare etmekle grevlendirildiinden, iletmenin hem olaan, ayn zamanda olaanst ilerini yapmaya yetkilidir.Oysa ticari vekil, iletmenin sadece olaan (mutat) ileri ile snrl temsil yetkisine sahiptir. - Ticari vekil zel yetki verilmedike, tacir adna dn alamaz, kambiyo taahhtlerinde bulunamaz ve davac veya daval olarak mahkemelerde taciri temsil edemez. Oysa ticari mmessil, bu tr ilemleri dahi yapmaya yetkilidir ve ticari mmessil iin byle bir yetkiye gerek yoktur. - Ticari mmessilin temsil yetkisinin ticaret siciline tescili gerektii halde, ticari vekilin temsil yetkisi tescil edilemez.

HAKSIZ FL

2000-2002-2004-2010/1.Mazeret Haksz Fiil Nedir? Haksz Fiilin unsurlarn belirtiniz. Nedensellik (lliyet) Ba unsurunu aklaynz. Haksz Fiil bir kiinin hukuka aykr bir davranla, kasten veya ihmal sonucu baka bir kiiye zarar vermesidir.Haksz Fiil

ehliyeti, failin (fiil ileyen kiinin) fiil iledii srada ayrt etme gcne sahip olmasdr. Unsurlar :

a) Hukuka aykr fiil(hukuk kurallarna aykrlk): Haksz fiilin ilk koulu, zarara yol aan fiilin hukuka aykr olmasdr.

Yani hukuk sisteminin yazl ve yazl olmayan hkmlerine aykr davran hukuka aykrlk saylr.

Hukuka aykrl ortadan kaldran haller;

Kamu erkinin yasal snrlar iinde kullanlmas,

Hakl savunma(meru mdafaa),

Zorda kalma hali(ztrar hali),

Kendi hakkn korumak iin kuvvet kullanma,

Zarar grenin(madurun) rzas,

zel hukuka dayanan bir yetkinin kullanlmas

b) Zarar (2012/2): Haksz fiilin unsurlarndan biri de zarardr. Herhangi bir haksz fiilden dolay tazmin(zarar deme) ykmllnn domas iin ortada bir zarar olmas gerekir. Bu zarar, maddi ya da manevi olabilir. Malvarlnn mevcut durumu ile haksz fiilden nceki durumu arasnda olumsuz bir fark oluursa bu durum maddi zarardr. Bu durum fiili bir gerileme olabilecei gibi kardan yoksun kalma eklinde de olabilir. Kiinin kiilik ya da ahsiyet haklarna bir tecavz sz konusu olduunda ise manevi zarardan sz edilir. Zarar gren, zararn varln ispatla ykmldr.

c) Kusur(kast yada ihmal) : Hukuka aykr sonucun istenmesi (kast) veya bu sonucu nlemek iin gerekli iradenin

gsterilmemesidir (ihmal).Temyiz kudretine sahip olan kii kusur ehliyetine sahiptir ve haksz fiilden sorumlu tutulabilir.

Ancak istisnaen baz durumlarda(hakkaniyet sorumluluu, temyiz kudretinden geici olarak yoksunluk), temyiz kudretinden

mahrum olanlar da sorumlu tutulabilirler. Kusurun ispat, zarar gren kiiye aittir.

13

d) lliyet ba(hayatn olaan akna gre uygun illiyet rabtas):Haksz fiil dolaysyla tazmin borcunun doabilmesi iin haksz fiil ile zarar arasnda nedensellik bann bulunmas yani zararn bu fiilden dolay meydana gelmesi gerekir. Burada uygun illiyet ba teorisi uygulanr. Bu da, haksz fiilin hayatn olaan akna ve normal hayat tecrbelerine gre zarar dourmasna elverili olmas demektir.

SEBEPSZ ZENGNLEME

1997-2000-2003-2004-2006-2009/1-2011/2 Sebepsiz zenginleme kavramn tanmlaynz. Sebepsiz zenginleme dolaysyla iade (geri verme) borcunun doabilmesi iin gerekli unsurlar ksaca aklaynz

Sebepsiz zenginleme, bir kiinin malvarlnn hakl bir sebep olmakszn dier bir kimsenin malvarl aleyhine oalmasdr. Sebepsiz zenginleme dolaysyla bir iade (geri verme) borcunun doabilmesi iin, drt unsurun varl gerekmektedir.

1)Zenginleme: Sebepsiz zenginleme davasnn alabilmesinin ilk art, bir kimsenin malvarlnda bir oalmann (zenginlemenin) meydana gelmesidir. 2)Fakirleme: Bir kimsenin malvarlnda hakl bir sebep olmakszn meydana gelen zenginleme, bir bakasnn malvarl aleyhine gereklemi olmaldr. Yani bir kimse zenginleirken, bir bakasnn malvarl fakirlemi olmaldr. (fiilen azalma veya zenginlemenin nlenmesi tarznda). 3)Nedensellik Ba: Zenginleme ile fakirleme arasnda nedensellik bann bulunmas gerekir. Yani bir kimsenin malvarlndaki fakirleme, bir dier ahsn malvarlndaki zenginlemeden kaynaklanmaldr. 4)Hakl bir sebebin bulunmamas: Sebepsiz zenginlemenin sz konusu olabilmesi iin zenginlemenin hakl bir sebebe dayanmamas gerekir. Hukuki sebep geerli deilse, gereklememise veya ortadan kalkmsa yahut bor olmayan ey denmise, zenginleme hakl bir sebebe dayanmaz.

BORCUN FASINDA FA YERLER 1999-2012/1 Borlar Kanununa gre taraflar aksini kararlatrmadka, borcun ifasnda ifa yerleri nereleridir?

Borlar Kanununa gre taraflar aksini kararlatrmadka borcun ifasnn yerleri u ekildedir: Para bolar, deme zamannda alacaklnn ikametgahnn bulunduu yerde ifa olunur. Para borlar, szleme yaplrken o eyin bulunduu yerde ifa olunur. Dier tm borlar, borcun doum zamannda borlunun oturduu yerde ifa olunur. ALACAKLININ TEMERRD 1998-2001-2010/3 Borlar Hukukuna Gre Alacaklnn Temerrdnn artlar ve Sonularn Aklaynz Alacaklnn temerrd, alacaklnn hakl bir neden olmakszn borlunun edimini reddetmesidir. Alacaklnn temerrdnn en nemli sonucu tevdi(verme,brakma) veya szlemenin feshi yoluyla borluya bortan kurtulma imkann vermesidir. Borcun konusu bir eyin teslimi ise tevdi ile ya da tevdi edilecek yeri ifa yerindeki yargn belirlemesi sonucu bortan kurtulunur. Ardiyeye de tevdi yaplabilir.Tevdiye elverili olmayan eya ak artrmayla satlabilir. Borcun konusu ey bir eyin teslimi deilse borlu borlunun temerrd kurallarna gre szlemeyi feshedebilir. BORLUNUN TEMERRD

2002-2009/2 Borlunun temerrd kavramn tanmlaynz, artlarn aklaynz Borlunun temerrdnn tanmlanmas: fas mmkn ve muaccel bir borcu ifa etmeyen borlu, ifada gecikmi durumdadr. Bu gecikme baz artlarn varl halinde borlunun temerrd olarak nitelendirilir.

14

Borlunun temerrdnn artlar: a) Borcun muaccel olmas Borcun ifasnda bir gecikmeden sz edilebilmesi iin, borcun ifa zamannn, yani alacaklnn alacan borludan isteyebilme (talep) gnnn gelmi olmasdr. Ancak borlu ifadan kanmak hususunda bir def i (savunma) hakkna sahip ise,bu hakkn ileri srerek temerrde dmekten kurtulabilir. b) Alacaklnn ihtar Borlar Kanunu borlunun temerrde dm saylabilmesi iin sadece borcun muaccel (istenebilir) olmasn yeterli bulmamakta, ayrca alacaklnn -kural olarak - borluya borcunu demesini ihtar etmesini aramaktadr. htar, borcun muaccel olmasndan sonra yaplacaktr. htar alacaklnn borluya borcunu ifa etmesi (yerine getirmesi) konusunda ynelttii bir beyan olup, borluya ulat anda hkm dourur, yani borluyu temerrde drr. Tacirler arasndaki ihtarlarn noter araclyla, taahhtl mektupla veya telgrafla yaplmas gerekir.

Baz durumlarda ihtara gerek olmakszn borlu temerrde der. Bu durumlardan biri, borcun ifa edilecei gnn taraflarn anlamasyla belirlenmi olmas halidir. Dieri ise, szlemede taraflardan birine vadeyi (ifa gnn) belirleme hakknn tannm olmasdr. Temerrt halinin gereklesmesi bakmndan borlunun kusuru hibir rol oynamaz. Kusur ancak temerrdn baz sonular iin nem tar. Borlunun temerrdnn sonular: Borlunun temerrdnn gecikme tazminat ve kaza halinde sorumluluk olmak zere iki sonucu bulunur. Gecikme tazminat alacaklnn gecikmeden kaynakl urad zarar tazmin amacn gder(mspet zarar). Kaza halinde sorumlulukta; borlu temerrtten sonra kazara meydana gelecek zararlardan sorumludur. PARA BORLARINDA TEMERRDN SONULARI 2000 Para borlarnda temerrdn sonularn aklaynz. Bu tr borlarda temerrt faizi ve tazminat olmak zere iki sonu vardr.Para borlarnda tazminat karlama ve alt snrn

oluturmak amac ile temerrt faizi denmesi ngrlmtr. Para borlarnda borlu temerrt faizinden kurtulmak iin

kusuru olmad iddiasna dayanamaz. Borlunun temerrde dmede kusuru bulunmasa bile temerrt faizini demekle

ykmldr. Temerrt faizi oran szlemede kararlatrlmamsa Merkez Bankasnn nceki yln 31 Aralk gn ksa vadeli

kredi ilemlerinde uygulad reeskont oran zerinden hesaplanr.

Dier borlarda borlu, temerrde dmede kusuru bulunmadn kantlayarak gecikme tazminat demekten

kurtulabilirken, ayn imkan para borlarnda temerrt faizi iin sz konusu deildir. Eer alacaklnn urad zarar temerrt

faizinden fazla ise(Munzam Zarar) borlu aradaki zarar da tazmin etmekle ykmldr. Munzam zararn tazmininde,

temerrt faizinden farkl olarak alacakl, zararn bu faizle karlanmadn ispatla ykmldr. Dier taraftan borlu da

temerrde dmede kusuru bulunmadn ispat ederek zarar tazmin ykmllnden kurtulabilir.

KARILIKLI SZLEMELERDE TEMERRDN SONULARI

ki tarafa bor ykleten szlemelerde taraflardan her biri hem alacakl hem de borludur. Karlkl iki tarafa bor ykleyen

szlemelerde, borlunun temerrd durumunda alacakl;

Aynen ifa ve gecikme tazminat

Mspet zararn tazmini

Szlemeden dnme ve menfi zararn tazmini haklarndan birini kullanabilir.

Seim hakk alacaklya tannm bir haktr.Alacakl bunlardan hangisini kullanacana serbeste karar verebilir.

BORCU SONA ERDREN SEBEPLER

2005-2006-2011/2 2013/3

Borcu sona erdiren sebepleri sadece saynz. 1)Borcun ifas: fa, bor ilikisinin konusu olan edimin borlu tarafndan alacaklya kar yerine getirilmesi ve bylece borcun sona erdirilmesidir.

2) bra: Alacaklnn edimi elde etmeksizin, borlusunu bortan kurtarmasdr. rnein bir bakkal kendisine borcu oalm bir mterisine yardm etmek amacyla onun borlarn silebilir. Karlksz olarak borcu sona erdirmi olur.

15

3) Yenileme (Tecdit) (1998-2000-2011/3) Mevcut bir borcun yeni bir bor meydana getirilerek sona erdirilmesidir. Borcu sona erdirme, borcun konusu, sebebin ve taraflarnn deitirilmesi eklinde olabilir. Tecdit; geerli bir borcun varl, yeni geerli bir borcun meydana gelmesi ve taraflarn yenileme niyetinin bulunmas koullarna baldr. Tecdit ile eski bortan bamsz yeni bir bor doar. Eski borla ilgili rehin ve kefalet gibi yan haklar sona erer.

rnein yukardaki rnekte mterinin borcunu deyemeyeceini gren bakkal, onunla anlaarak para borcunu kaldrp, yerine bir ay bakkaln temizliini yapma borcunu getirebilir. 4) Takas (2000-2010/3) Takas iki kii arasndaki ayn cinsten karlkl borlarn taraflardan birinin tek tarafl beyan ile sona erdirilmesidir. Bylece takas, ifann masraf ve klfetine katlanmadan her iki taraf da borcunu ifa etmi ve alacan tahsil etmi duruma getirir. Takasn artlar unlardr : 1.Taraflar karlkl borlu ve alacakl olmaldr. 2.Taraflarn alacaklarnn (genellikle para alacaklar) konusu ayn cinsten olmaldr. 3.Borlarn istenebilir (muaccel) olmaldr. 4.Alacaklarn takasa elverili olmas 5.Borlar Kanunu 145.maddeye gre takastan feragat edilmi olmamaldr. Takasn hkmleri unlardr: Takas, takas beyan ile gerekleir.Bor dendikten sonra takas beyan yaplamaz.Takas beyan yenilik douran ilemdir. Borlar takas edildiinde daha az olan borcun tutar orannda sona erer.Faiz getiren bir bor takas edilmise faiz ilemesi durur.

5) Zamanam (2010/2) Belli sre iinde hakkn talep etmemi bulunan alacaklnn alacan dava yoluyla elde etme imkann kaybetmesidir. Zaman her ey gibi borcu da andrr. Zamanamna urayan alacak sona ermez ancak talep ve dava edilemez. Koullar : Her Alacak (Dava) Zamanamna Tabidir. Zamanam sreye tabidir. B.K. 125 10 yl

Zamanamnn durmas: alacan istenmesini gletiren veya imkansz klan baz sebepler dolaysyla zamanamnn ilememesidir. Zamanamn durduran bir sebebin ortaya kmas halinde, zamanam ilemeye balamaz; daha nce ilemeye balamsa durur. Bu sebep ortadan kalknca, ortadan kalkma tarihinden itibaren zamanam ilemeye balar.

Zamanamnn kesilmesi: kanunen belli baz olaylarn gereklemesi zerine, ilemekte olan zamanamnn ilemi

ksmnn hibir etkisi kalmamasdr. Zamanamn kesen olaydan itibaren yeni bir zamanam ilemeye balar.

Zamanamnn hak drc sreden fark: Hak drc sre hakkn szleme veya kanunen belirlenen sre ierisinde kullanlmamasdr. Hak drc sreyi dava srasnda hakim kendiliinden dikkate alr.

6) Kusursuz imknszlk (1999-2000) Geerli olarak kurulmu bir bor ilikisinde edimin sonradan imkansz hale gelmesidir.Szlemenin yapld anda borcun

konusunda imkanszlk varsa kusursuz imkanszlk deil, bor ilikisinin hkmszl szkonusudur. Kusursuz imkanszlk,

ifa imkanszl, borcun ifasnn cebri icra yoluyla tahsilinin imkanszlamasdr. mkanszlk maddi ya da hukuki bir nedenden

kaynaklanabilir. Borlunun kusuru olmakszn ifa imkanszl meydana gelmise borlu borcundan kurtulur.Taraflar aldklarn

sebepsiz zenginlemenin iadesi prensiplerine gre iade eder. rnein, terzi hastalanm ve artk alamaz hale geldii iin

sipari edilen elbiseyi dikememitir. Elbisenin dikimi iin cret almsa, bu cret ile kuma ve dier malzemeleri iade eder.

7) Alacakl ve borlu sfatlarnn birlemesi: Bortan bahsedebilmek iin alacakl ve borlunun ayr ahslar olmas gerekir. Batan byle iken sonradan alacakl ayn zamanda borlu ya da borlu ayn zamanda alacakl haline gelirse bor sona erer. rnein bir tccar, bir bakasnn ticari iletmesini topyekn devralrsa alacaklarn da devralm olur. Kendisinin bu iletmeye nceden borcu varsa, devirle birlikte kendi borcunun alacakls haline gelmi olacandan bylece bu bor da sona erer.

ALACAIN TEMLK (Alacan Devri)

16

2000-2003-2007 Alacan temliki kavramn ve geerlik artlarn aklaynz Alacan temliki, alaca devreden ile alaca devralan arasnda yaplan bir szleme ile alacan baka bir kiiye devredilmesidir. Alacan temlikinde borlunun rzas aranmaz. Bu devir; deme(tediye), tahsil ve teminat amalaryla yaplabilir. Borlu temlik szlemesi dndadr. Temlik borluya bildirilmezse, borlunun iyiniyetle eski alacaklya yapt deme onu borcundan kurtarr. Alacan temlikinde bor ilikisi devam etmekte, sadece alacak zerindeki hak sahiplii deimektedir.

Geerlik artlar : a) Bir alacan varl b) Yazl temlik szlemesi: Temlik szlemesinde sadece alaca temlik edenin imzasnn bulunmas yeterlidir. c) Alacan temliki yasaklanmam olmal: Kanuna, szlemeye veya iin niteliine gre yasaklanmam olmal.(r. nafaka alaca Kn. gerei temlik olunamaz)

KEFALET AKD

2005-2006-2011/1 Kefalet Akdini Tanmlaynz. Geerlik artlarn ve Trlerini Saynz

Kefil ile alacakl arasnda yaplan bir szleme ile kefil, borlunun borcunu ifa etmemesi halinde alacaklya kar ahsen sorumlu olacan, yani kendisinden borcun ifasnn talep edilebileceini kabul etmektedir. Kefalet szlemesinin geerli olabilmesi iin, bir asl borlu ve geerli bir bor bulunmaldr. Ayrca kefalet szlemesi yazl olmal, kefilin imzasn tamal, kefilin sorumluluunun st snr para olarak tespit edilmi ve yazlm olmaldr. Aksi takdirde kefalet geerli olmaz ve sonu dourmaz. Balca kefalet trleri; adi kefalet, mteselsil kefalet, birlikte kefalet, kefile kefalet ve rcua kefalettir.

KEFALET TRLER 1997 Kefalet Trlerini yaznz. 1-Adi Kefalet: Kefalet szlemesinde kural olarak kefilin borcu asl borludan sonra gelir. Yani alacakl alacan borludan istemeli, borlu deyemezse (deyemeyecei icra takibi sonucu anlalm ise) kefile bavurmaldr.

2-Mteselsil Kefalet: Alacakl (aynen mteselsil borluluktaki gibi) ister kefile, ister asl borluya, isterse ikisine birden bavurabilir. Bu alacakl iin byk bir avantajdr. Bu nedenle alacakllar genellikle mteselsil kefaleti tercih ederler. 3-Birlikte Kefalet: Aralarnda sbjektif bir iliki bulunan birden fazla ahsn ayn borca kefil olmasdr.

4-Kefile Kefalet (2000) Alacaklya kar daha nce kefil olmu veya olacak kimsenin borcuna tekeffl(kefil olma) etmektir. Akit kefile kefille alacakl arasnda yaplmaktadr.lk kefil burada asl borlu durumundadr.

5-Rcua Kefalet: lk kefile kar asl borlunun deme gcn tekeffl etmektedir. 2000-2001 Mteselsil kefaletle adi kefaletin farkn belirtiniz.

a)Adi kefalette nce borluya bavurmak gerekir, yani asl borlu takip edilmeden kefile bavurmak mmkn deildir.

Mteselsil kefalette ise nce borluya bavurma zorunluluu yoktur yani asl borluya bavurulmakszn dorudan doruya

kefil aleyhine takibe geilebilmesidir.

b)Adi kefalette teminat altna alnan alacak daha nce veya ayn anda bir rehinle temin edilmise kefil nce rehnin paraya evrilmesini talep edebilir.Oysa mteselsil kefilin byle bir hakk yoktur.

17

ARYET Szlemesi

2011/3 Ariyeti tanmlaynz. Bir menkul ya da gayrimenkul maln belli bir sre kullanlmak ve sonra iade edilmek amacyla bedelsiz olarak dn

verilmesini salayan szlemedir. Bu ynyle ariyet kiraya ok benzemektedir. Ancak nemli bir fark vardr. Ariyette

kullandrma karlkszdr. Alan tarafn bir bedel deme borcu yoktur.Bu szlemeye kullannca tkenmeyen (dayankl) ve

aynen iade edilecek mallar konu olur (makine, elbise gibi)

KARZ(dn) Szlemesi 2001 Karz tanmlaynz. dn szlemesi dnce konu olan eyin kullandrlmas amacyla birlikte, mlkiyetinin devrini de ngren hukuki ilikidir.

Kullanmakla tkenen eylerin (para, yumurta vb) dn olarak verilmesidir. Tketildiklerinden benzerlerinin iade edilmesi

gerekir. Bu szlemede karz veren, bir miktar para ya da misli (llebilen, tartlabilen) eyann mlkiyetini dn alana

devreder. Buna karlk dn alan da kararlatrlan srenin sonunda ayn tr ve miktarda eyay ya da paray geri verir.

dn szlemesinin unsurlar:

dn verilecek bir miktar para ya da misli eya

dn konusu eyin dn alana geirilmesi

dn alann geri vermeyi stlenmesi

KAMETGAH 2000 Kanuni ikametgah kavramn tanmlaynz. kametgah bir kimsenin srekli kalma niyetiyle oturduu ya da yasa gerei byle saylan yerdir. Kanunumuzda konu ile ilgili yerleim yerinin teklii ve yerleim yerinin zorunluluu olmak zere iki ilke mevcuttur. Kiinin yasal olarak bir yerleim yerinin olmas zorunludur. Buna ikametgahn zorunluluu ilkesi denir. Bir kiinin ayn zamanda birden fazla yerleim yeri olamaz. Buna ikametgahn teklii ilkesi denir. 1998 kametgah Trleri 1)radi(istee bal) kametgah: Yerleim yeri bakmndan asl olan kiinin yerleim yerini kendisinin semesidir. Seilen bu yerin yerleim yeri niteliini tayabilmesi iin iki unsurun bulunmas zorunludur:

Sbjektif unsur(srekli kalma niyeti): Bir kiinin bir yerde srekli olarak kalma niyeti ile oturmas, i ve aile ilikilerinin merkezini orada toplamasndan anlalr.

Objektif unsur(srekli kalma): Kiinin o yerde srekli kalmas gerekir.

2)Kanuni(Yasaya Dayanan) kametgah: Bamsz olmayan kiilerin yerleim yeri kanun koyucu tarafndan tespit edilmitir. rnein anne babann yerleim yeri velayet altndaki ocuun yerleim yeri olarak kabul edilir. 3)tibari kametgah: radi bir ikametgah semek ve kullanmak zorunda olduu halde bundan imtina eden kimselerin oturma yerleri, ikametgahlar olarak kabul edilir.

2012/1 kametgahn nemini; a) Borlar Hukuku asndan aklaynz. b) Tebligat Hukuku asndan aklaynz. a) kametgah, Bolar Hukukunda ifa yeri asndan nem tar. Borlar Kanununa gre her bor, borcun olutuu zamanda borlunun ikametinin bulunduu yerde ifa edilmesi gerekir. b) Tebligat Kanunu adreste tebligat esasn kabul etmi olduundan, tebligat; tebligat yaplacak kiiye bilinen en son ikamet adresinde yaplr. ayet tebligat yaplacak kii o anda adresinde bulunamaz ise, tebligat, o adreste kendisi ile birlikte oturan aile fertlerinden ya da hizmeti veya grevlilerden birine yaplr. Kapc ya da apartman grevlilerine yaplan tebligat usulszdr.

18

Usul Hukuku asndan ikametgahn nemi: Kiinin ikametgah yetkili mahkemeyi belirleme asndan byk nem tar. Davann; davalnn ikametgahnn bulunduu yerde almas gibi. cra ve flas Hukuku asndan ikametgahn nemi: kametgah yetkili icra ve iflas dairelerini belirlemede nem tar.

BANKA TEMNAT MEKTUBUNUN SALADII HUKUK OLANAKLAR 1998/3

1-Garanti veren bankann hukuki durumu: Banka teminat mektuplarnda muhatabn ilk yazl talebinde derhal ve gecikmeksizin deme taahhd yer aldndan; banka, muhatabn yazl beyann yeterli grerek derhal demede bulunacaktr.Banka, teminat mektubu ile, muhatabn zararn tazmin etmeyi taahht ettiinden banka burada muhatabn beyannn (yani riskin gerekleip gereklemediini) gerek olup olmadn aratrmakla ykml deildir. Bu durumda banka, usulne uygun bir yazl tazmin talebini yeterli grecek ve muhatabn beyannn geree uygun olup olmadn aratrmakszn demede bulunacaktr.

Teminat mektubu veren bankann sorumluluu; teminat mektubunda belirtilen miktarla snrl olup muhatabn dier borlarndan sorumlu deildir.

demede bulunan bankann rcuu: Teminat mektubuyla lehdarn bir ykmlln garanti eden banka, lehdarn bu ykmll yerine getirmemesi (rizikonun gereklemesi) durumunda muhatabn yazl ilk talebi zerine demede bulununca, her eyden nce bu deme iin lehdara rcu edebilmesi gerekir. Bu rcu hakk kefalette olduu gibi kanunla hkm altna alnmamtr. Banka bu hakk lehdarla imza etmi olduu kar garanti szlemesiyle elde etmektedir. Banka ile kar szleme imzalayan lehdar, bankann teminat mektubunu demesi ve rcuu halinde, ilk talepte derhal demek zorundadr.Aksi takdirde gecikme sresine bal olarak faiz demek zorunda kalr. Bankann demeyi reddetmesi ve sonular: Banka muhatabn deme talebini haksz olarak geri evirmise muhatabn aaca dava ve avukat masraflaryla birlikte gecikme tazminat da demek zorunda kalr. Ancak banka deme talebini geri evirmekte haklysa dava banka lehine sonulanr. htiyati Tedbir kararyla demenin nlenmesi: Banka muhataptan beyann ispatlamasn isteyemeyeceinden dolay muhataba usulsz demelerde bulunabilir. Bunu nlemek iin lehtar mahkemeden alaca ihtiyati tedbir karar ile demeyi durdurabilir. Tedbirin devam edebilmesi iin lehdarn 10 gn iinde esasa ilikin dava amas gerekir. 2-Garanti alann(muhatabn) hukuki durumu: Bankann deme ykmlln yerine getirebilmesi iin muhatabn yazl talepte bulunmas gerekir. Banka teminat mektubu belirli bir muhataba hitaben dzenlenir. Muhatabn bir tzel kii olmas halinde deme talebinin muhatab temsile yetkili kii yada kiiler tarafndan yaplmas gerekir. Lehdar ykmlln yerine getirmise, muhatabn teminat mektubunu iade etmesi gerekir. Muhatap Teminat Mektubunu bankaya iade etmedii srece lehdar bankaya komisyon demeye devam eder. Lehdarn haksz olarak dedii vergi ve komisyonu muhataptan talep hakk sakldr. Mektubun hkmsz kalmas durumunda bankann sorumluluu biter. nk teminat mektuplar kymetli evrak niteliinde deildir. Yani bankann sorumluluunun sona ermesi iin mektubun iadesi veya dava ama gerekmez. 2001 Aadaki olay ve durumlar ok ksa olarak irdeleyiniz. a)A maliki olduu arsay noter senediyle Bye satmtr.rdeleyiniz. Gayrimenkul satm szlemesi resmi ekilde yaplmaldr.Tapu Sicil Mdrlnde yaplmaldr.Noterde ilem yaplmas

yeterli deildir.Bu nedenle olayda ekle ilikin sakatlk szkonusu olup ilem butlanla sakattr, batldr.Hibir hukuki sonu

dourmaz.Yarar olan herkes tarafndan ileri srlr.Hakim resen dikkate alr.

b)Temsil yetkisini haiz bir mmessil yaplan bir szlemede bakasn temsilen hareket ettiini kar tarafa bildirmemitir.rdeleyiniz. Bu durumda doan alacak ve borlar temsilciye ait olur.Temsilci sonradan alacan temliki ve borcun nakline ilikin

hkmlere gre hak ve borlar temsil edilene devreder.Ayrca kar taraf temsil ilikisini biliyor veya durumdan anlamas

gerekiyorsa yada yaplan ilemin temsilci veya temsil edilenle yaplmas farketmiyorsa o zaman hak ve borlar dorudan

temsil olunann zerinde doar.

c)Menkul veya gayrimenkul bir maln devrinde veya alacan temlikinde gabin sebebiyle edimin ifasndan kanlmasn anlat. Bir yl iinde iptali istenebilir.

19

d)Alacakl A, Borlu Bden borcunu demesini isteyerek aksi takdirde kanuni yetkisini kullanaca tehdidi ile Bnin zor durumundan faydalanarak gayrimenkul yar fiyatna satn almtr. B, daha sonra Ann byle bir yetki kullanamayacan anlyarak sat szlemesini feshetmitir.rdele. Hile szkonusu olur.Tehdit deil.

e)Taksitli mal satan bir kii satt mal zerinde rehin hakk tesis etmi ve yaplan szlemeye borcun gnnde denmemesi halinde satcnn rehnedilen mala sahip olacana dair hkm konulmutur.rdele. Tecdit (yenileme) szkonusu olur.

f)Gayrimenkul satnda tapu harcndan kanmak iin bedel dk gsterilerek resmi szleme tamamlanm ve taraflar szlemeyi tamamen ifa etmilerdir. Muvazaa yok.Yaplan hukuki ilem geerli.Hukuki ilemde bir yanltma yok.

g)Bir doktorla bir eczac arasnda eczanenin kazancndan pay ayrlmas karlnda hasta gndermeye ilikin bir szleme imzalanm.rdele. Geerlidir.n szleme szkonusudur. h)Bir szleme hile ile sakatlanm ancak taraflar szlemeyi feshetmekten vazgeerek sonradan icazet vermilerdir.rdele. Mmkndr.Bir yl iinde olmal.Batan itibaren geerli olur.

20

4-TCARET HUKUKU

TCAR LETME 2005-2006 Ticari iletme kavramn tanmlaynz, ticari iletmenin genel unsurlarn sadece saynz. TTK madde 11e gre Ticari iletme, esnaf iletmesi iin ngrlen snr aan dzeyde gelir salamay hedef tutan faaliyetlerin devaml ve bamsz ekilde yrtld iletmedir. Ticari letmenin Genel Unsurlar: (G-E-D-)

a. Gelir salamay ama edinmek b. Esnaf faaliyetleri snrlarnn almas c. Devamllk d. letmenin bamsz olmasdr

2000 Ticaret irketlerinin temel zelliklerini ksaca aklaynz ve bu irketlerin isimlerini gruplandrmak suretiyle yaznz. Ticaret irketleri, Ticaret Kanunu gereince kurulduklar andan itibaren tzel kiilie sahiptirler. Kurulduklar anda ortaklarndan bamsz olarak tzel kiilik kazanrlar. Tacir sfat ortaklara deil irketin kendisine aittir. irket tzel kiilik kazanmasyla hak ehliyetine, zorunlu organlarn oluturulmas ile fiil ehliyetine sahip olur.

TTKda irketler ahs irketleri ve sermaye irketleri olmak zere ikiye ayrlr. Kolektif ve adi komandit irketler ahs irketleridir. Anonim, limited ve sermayesi paylara blnm komandit irketler sermaye irketidir. Keza kooperatiflerde TTKda ismen sermaye irketi olarak kabul edilmilerdir.

UBE Ticari iletmenin merkezini tanmlaynz. ubenin hukuki sonular nelerdir? maddeler halinde yaznz. Ticari iletmenin idari ve ticari faaliyetinin yrtld yere merkez denir. ubenin hukuki sonularn drt balk halinde toplayabiliriz. a. Her ube, kendi merkezinin ticaret unvann ube olduunu belirterek kullanmak zorundadr. b. Merkezi Trkiyede bulunan ticari iletmelerin ubeleri de bulunduklar yerin ticaret siciline tescil ve ilan olunur. c. Her ube, ticaret ve sanayi odasna kaydolunur. d. ubenin bulunduu yer, ifa yeri saylr ve burada dava aabilir. 2012/2 Ticari iletmeler asndan ubenin belli bal unsurlar nelerdir? Ticari iletmeler asndan ubenin belli bal unsurlar unlardr: * Merkezle ayn gerek ya da tzel kiiye ait olmaldr. * ilikilerinde merkeze baldr. * D ilikilerinde bamszdr. * Mekan olarak merkezden mutlaka ayr yerde olmas gerekmez. MTESELSL BORLULUK(Dayanmal Borluluk) 1999-2000 Mteselsil borluluk nedir, ne ekilde doar ve hangi hallerde sona erer. Bir bortan sorumlu olan birden ok kiinin alacaklya kar sorumluluunun snrlandrlmam ve blnmemi olmasdr. Bir birlikte borluluk halidir. Her borlu alacaklya kar borcun tamamndan sorumludur. Alacakl diledii borluya diledii zaman bavurmak hakkna sahiptir. Bavurulan borlu nce dierine bavur diyemez. Borlulardan birinin borcu ifasyla bor sona erer.

ki ekilde doar: a-Kanun gerei, b-Szlemeden kaynaklanan

21

Ticari ilerde mteselsil borluluk esastr. Alacakl borlular arasndaki teselsln(dayanma) varln kantlamak zorundadr. Bor ksmen denmise btn mteselsil borlular denen ksm kadar bortan kurtulur. Kanunda aksi bir hkm gsterilmemise veya mteselsil borlular arasnda baka bir zm kararlatrlmamsa, mteselsil borlulardan her biri, alacaklya yaplan demeden eit bir pay zerine almak zorundadr. Bylece alacaklya payn aan bir demede bulunan borlu fazla ksm iin dier borlulara rcu edebilir.

TACR-ARTLARI

2000-2003-2008/3 Gerek kii taciri tanmlaynz ve gerek kii tacir olmasnn artlarn belirtiniz

Ticaret Kanununda gerek kii tacir Bir ticari iletmeyi ksmen dahi olsa, kendi adna ileten gerek kiilere tacir denir. eklinde tanmlanmtr. Bu tanma gre, gerek kii tacir olmasnn unsurlarnn unlar olduu anlalmaktadr. 1.Bir ticari iletmenin varl Her ne kadar gerek kii tacir saylmak iin bir ticari iletmenin varl gerekli ise de, yasa baz durumlarda ticari iletmesi bulunmayan kimseleri de tacir gibi sorumlu tutmutur. Ticaret Kanununa gre, bir ticari iletme am gibi, ister kendi adna, ister adi bir irket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var saylmayan dier bir irket adna (ortak sfatyla) ilemlerde bulunan kimse, iyi niyet sahibi nc kiilere kar tacir gibi sorumlu olur. Yasa burada d grne nem vererek, bir ticari iletme am gibi ilemde bulunan kimseleri tacir olmann sonularna tabi klmaktadr. 2.Ticari iletmenin iletilmesi Bir ticari iletmeyi kurup atn ilan yoluyla halka bildirmi veya iletmesini ticaret siciline kaydettirerek durumu ilan etmi olan kimse, fiilen iletmeye balamam olsa bile tacir saylr. Grld gibi, Ticaret Kanununda yer alan bu hkmle iletmenin fiilen almaya balam olmas art aranmamaktadr. 3.Ticari iletmenin ksmen de olsa o kimse adna iletilmesi Ticaret Kanununun 13. maddesine gre, kk ve kstllarn (mahcurlara) ait ticari iletmeyi bunlarn adna ileten kanuni temsilci tacir saylmaz. Tacir sfat, temsil olunan kk veya kstlya aittir. nk ticari iletme kk ve kstl adna iletilmektedir. Ancak cezai sorumluluk kanuni temsilciye aittir. TACR OLMANIN SONULARI 2002-2010/1 Tacir olmann zel Hukuk Ynnden Tabi Olduu Hkmleri (Tacir Olmann Sonular) sralaynz.

a. Her trl borlarndan tr iflasa tabidirler. b. Defter tutmak ve gerekli belgeleri saklamak zorundadrlar. c. Tacirler ,iletmelerini ticaret siciline tescil ettirmek zorundadrlar. d. Tacirler ticaret nvan semek ve kullanmak zorundadrlar e. Basiretli bir iadam gibi hareket etmek zorundadrlar. f. cret ve faiz isteme haklar vardr. g. Tacir ,mahkemede hakimden cret ve cezann azaltlmasn isteyemez. h. Fatura ve teyit mektubu vermek zorundadr. . Tacirler arasnda ihtar ve ihbar ekle tabidir. k. Tacirler arasnda kan ihtilafa ticari rf ve adet kurallar uygulanr l. Tacirler,ticari iletmesi ile ilgili ilerde tacir eki kullanmak zorundadrlar

TCARET VE TAPU SCLNN BENZERLK VE FARKLARI

2001-2011/1 Ticaret Sicili ve Tapu Sicilinin Benzerlik ve Farklarn Anlatnz. Tapu sicili, gayrimenkuller zerinde mevcut ayni haklarn durumunu devaml olarak gstermek zere, devlet tarafndan ve

devletin sorumluluu altnda, ayni aleniyet sistemine gre tutulan sicildir. Ticaret sicili ise, tacirlerle ilgili bilgilerin kaydna

yarayan resmi ktklerin ad olup ticari iletmeyle ilgili ilikilerin, tacirin ve nc kiilerin yararlar bakmndan

aklanmasna yarayan bir messesedir. Her ikisi de tapu sicil memuru ve ticaret sicil memuru olarak adlandrlan uzman

grevlilerce ynetilir.

22

Ticaret sicilinde ve tapu sicilinde sicilin tutulmasndan doan btn zararlardan devlet ve kusurlu olmalar halinde sicil memurlar sorumludur. Her iki sicil de alenidir. Herkes tapu sicili ve ticaret sicilini inceleyebilir.

Ticaret sicilinin tapu sicilinden tek fark, ticaret sicili kaytlarnn ilandr. Bu durum ticaret sicili gazetesi ile yaplr. Her iki sicil de resmi sicillerdir. Sicil kaytlarnn doruluuna gvenilir. Hukuki ilemler bu sicillere kayt edilmedike geerlilik kazanmazlar.

TCARET NVANI 1998-2000-2011/1-2013/2 Ticaret unvan ve korunmas hakknda bilgi veriniz.

Her tacir, ticari iletmesine ilikin ilemleri, ticaret unvanyla yapmak ve iletmesiyle ilgili senetlerle dier belgeleri bu unvan altnda imzalamak zorundadr.(Tacirler ticaret unvan semek ve kullanmak zorundadr) Her tacir, ticari iletmenin ald gnden itibaren onbe gn iinde, ticari iletmesini ve setii ticaret unvann, iletme merkezinin bulunduu yer ticaret siciline tescil ve ilan ettirir. Btn ticaret unvanlar ekirdek ve ek denen iki ksmdan oluur. ekirdek her ticaret unvannda bulunmasn yasann zorunlu kld blm, ek ise duruma gre bu ekirdee istee bal olarak ya da bazen zorunlu bir biimde yaplan ilavelerdir. Unvann ekirdek ksm, tacirin gerek ya da tzel kii olmasna ve hatta tzel kii tacirlerin de niteliklerine gre farkllk gsterir.

ahs ticaret unvan, gerek kiiler, kolektif irketler ve komandit irketlere Konu ticaret unvan ise limited ve anonim irketler ile kooperatiflere verilir. Usulen tescil ve ilan edilmi olan ticaret unvan zerinde sahibinin tekel halinde kullanma hakk vardr. Bu ticaret unvan sahibinden baka birisi tarafndan kullanlamaz. irket/iletme unvanlarnda yabanc unvanlar kullanlabilir, ticari iletmenin unvanlar sadece bal bulunduu Ticaret Sicili evresinde olmayp, irket unvanlar gibi Trkiye genelinde korunmaktadr. Ticaret unvannn, ticari drstle aykr biimde bir bakas tarafndan kullanlmas hlinde hak sahibi, bunun nlenmesini ve haksz biimde kullanlan ticaret unvan tescil edilmise, bunun sicilden silinmesini, nihayet zarar grm ise ve dier taraf kusurlu ise bu zararn tazminini de isteyebilir. lgili kii ve kurumlar, bir ticaret unvannn tescil edilmediini, kanun hkmlerine aykr olarak tescil edildiini veya kullanldn renirlerse durumu yetkili ticaret sicili mdrne ve Cumhuriyet savclna bildirmek zorundadrlar. HAKSIZ REKABET

2003-2007-2009/3-2013/1 Haksz rekabet kavramn ve eylemlerini aklaynz. Drstlk kuralna aykr her trl davran ve ticari uygulama haksz rekabet olarak kabul edilmitir. Yani drst davranma kural, haksz rekabetin tanmnda belirleyici rol oynar. Bu kuraln ihlali haksz rekabete yol aar. Rakipler arasnda veya tedarik edenlerle mteriler arasndaki ilikileri etkileyen aldatc veya drstlk kuralna dier ekillerdeki aykr davranlar ile ticari uygulamalar haksz ve hukuka aykrdr. Haksz rekabete ilikin hkmlerinin amac, btn katlanlarn menfaatine, drst ve bozulmam rekabetin salanmasdr. Aada saylan hller haksz rekabet eylemlerinin balcalardr: A. Drstlk kuralna aykr reklamlar ve sat yntemleri ile dier hukuka aykr davranlar: Bakalarn veya onlarn mallarn, i rnlerini, fiyatlarn, faaliyetlerini veya ticari ilerini yanl, yanltc veya gereksiz yere incitici aklamalarla ktlemek, vb. B. Szlemeyi ihlale veya sona erdirmeye yneltmek: Mterilerle kendisinin bizzat szleme yapabilmesi iin, onlar bakalaryla yapm olduklar szlemelere aykr davranmaya yneltmek vb. C. Bakalarnn i rnlerinden yetkisiz yararlanma: Kendisine emanet edilmi teklif, hesap veya plan gibi bir i rnnden yetkisiz yararlanmak vb. D. retim ve i srlarn hukuka aykr olarak ifa etmek; zellikle, gizlice ve izinsiz olarak ele geirdii veya bakaca hukuka aykr bir ekilde rendii bilgileri ve retenin i srlarn deerlendiren veya bakalarna bildiren drstle aykr davranm olur. E. artlarna uymamak; zellikle kanun veya szlemeyle, rakiplere de yklenmi olan veya bir meslek dalnda veya evrede olaan olan i artlarna uymayanlar drstle aykr davranm olur.

23

F. Drstlk kuralna aykr ilem artlar kullanmak; zellikle yanltc bir ekilde dier taraf aleyhine; Dorudan veya yorum yoluyla uygulanacak kanuni dzenlemeden nemli lde ayrlan, szlemenin niteliine nemli lde aykr haklar ve borlar dalmn ngren, nceden yazlm genel ilem artlarn kullananlar drstle aykr davranm olur. Haksz rekabet davasnda kimler davac ya da daval olabilirler? Davaclar: Haksz rekabete urayan rakip, haksz rekabetten dolay ekonomik menfaatleri zarar gren mteriler, yelerinin

ekonomik menfaatlerini korumaya yetkili bulunan mesleki ve ekonomik birlikler aabilirler (tazminat davas aamazlar)

Davallar: Haksz rekabeti gerekletiren (rakipler), bu kiileri istihdam edenler, basn yoluyla haksz rekabet yaplmsa

yaz ileri mdrleri, yaync ve matbaaclardr.

Haksz Rekabet Davalar:

2003-2011/3 Trk Ticaret Kanununa gre haksz rekabet davalarn sralaynz. Hangi hukuk davas iin kusur art aranr belirtiniz.

a. Fiilin haksz olup olmadnn tesbiti davas b. Haksz rekabetin meni(nlenmesi) davas c. Yanl olan durumun ortadan kaldrlmas davas d. Maddi tazminat davas e. Manevi tazminat davas Tazminat davalar iin kusur art aranr.

DEFTER TUTMA YKMLL

2002-2007 T.T.K.na gre Defter tutma ykmlln bir cmle ile aklaynz. Tzel kii tacirlerin tutmas ve tasdik ettirmesi gereken kanuni defterleri belirtiniz. Bunlarn TTK ve VUKa gre saklama srelerini yaznz. Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari ilemleriyle ticari iletmesinin iktisadi ve mali durumunu, bor ve alacak ilikilerini ve her hesap dnemi iinde elde edilen neticeleri, bu Kanuna gre aka grlebilir bir ekilde ortaya koymak zorundadr yani Tacirler ve kanuna gre tacir statsnde saylan kiiler ticari defter tutmak ykmll altndadrlar. Esnaf ticari defter tutamaz. Defterler ve gerekli dier kaytlar. Trke tutulur Tacir iin ticari defter tutma zorunluluu tacir sfat doduu anda balar, tacir sfat sona erince sorumluluu sona erer. Tzel kii tacirlerin tutmas ve tasdiki zorunlu kanuni defterler: Yevmiye defteri, Defteri Kebir, Envanter Defteri, Karar Defteri, Pay defteri, Genel Kurul Toplant ve Mzakere Defteri. Defterler ticaret kanununa gre 10 yl saklanr, vergi usul kanununa gre 5 yl saklanr.(son kayt tarihinden itibaren) Ticari defter ve belgelerin saklanmasn ksaca aklaynz. Ticaret irketleri kurulu aamasnda Ticaret Sicil Memurluuna tescil edildii gn,, gerek kii tacirler de vergi dairesine mkellefiyet kaytlarn tesis ettirdii gn ticari defterlerini tasdik ettirirler. Takip eden yllarda her yln ticari defteri, nceki yln aralk aynda tasdik ettirilir. Tacirler ve iletmeye devam eden halefler; Ticari defterlerini son kayt tarihinden ve saklanmas gereken dier belgeleri dzenleme tarihinden itibaren on yl sre ile saklamak zorundadr. Defter ve belgeleri saklama sorumluluu, iletmenin devri halinde devralana;gerek kii tacirin lm halinde mirascsna geer. TCAR DEFTER TUTULMASININ TCARET VE KAMU HUKUKU TARAFINDAN NEM 1997 Ticaret Kanunu asndan ticari defter tutulmasnn nemi ticari defterlerin ispat konusu olabilmesidir. Ticari defterler tacirlerin hem aleyhine hem de lehine delil olarak kullanlabilmektedir. Bundan baka kanunda belirtilen defterleri hi ya da kanuna uygun ekilde tutmayanlarn ar para cezas ile cezalandrlmalar ngrlmtr.

24

Kamu hukuku asndan ise, icra ve iflas kanununun ilgili hkmleri uyarnca, belirli zorunlu ticari defterlerini hi ya da kanuna uygun olarak tutmayan tacir, iflas ederse taksirli veya hileli mflis saylr. Ayrca konkordato talep eden borlunun tutulmas gerekli zorunlu defterlerinin hepsinin tutulmu olmas gerekir. Aksi takdirde konkordato talebi reddedilir. Vergi hukuku asndan, vergiye esas olacak matrahn doru bir ekilde saptanmasnda ticari defterler nemli rol oynarlar.

TCAR DEFTERLERN DELL KUVVET

1999-2000-2008/2-2010/1 Ticari defterlerin delil kudretini ksaca aklaynz. Ticari defterlerin delil olmas, eski TKnn aksine, Ticaret Kanununda deil, Hukuk Muhakemeleri Kanununda dzenlenmitir (HMK md. 222). Yeni dzenlemede ticari defterlerin zel kant nitelii kaldrlmtr. Ticari defterler de takdiri delil olarak kabul edilmektedir. HMK dzenlemesi ile ticari defterlerde yemin uygulamas kaldrlmtr. Bu hkme gre, ticari defterler, belirtilen artlarn varl halinde, ticari uyumazlklarda, ispat arac (delil) olarak kullanlabilir. Bu, defter sahibinin lehine olabilecei gibi aleyhine de olabilir.

a) Ticari defterlerin sahibi lehine delil olmas Ticari defterler, baz artlarn varl halinde, sahibi veya halefleri lehine delil olarak kullanlabilir (HMK Hukuk Muhakemeleri Kanunu md. 222). Bunun iin aranan artlar unlardr: a. Uyumazln iki tarafda defter tutma ykmllnde olmaldr. b. Uyumazlk iki tarafn defterlerine geirmesi gereken ticari bir iten kaynaklanmaldr. c. Delil olarak kullanlmak istenen defterler kanuna uygun tutulmu olmaldr.Burada zorunlu olan defterlerin hepsinin tutulmu olmas ve tasdik ilemlerinin zamannda yaplm olmasn ifade eder. d. Defter kaytlar birbirini dorulamaldr. e. Uyumazln kar taraf, ileri srd iddiay kendi defter kaytlar ve dier delillerle rtememi olmaldr. Uyumazln kayna ticari bir i olmaldr Uyumazln her iki taraf da tacir olmaldr Ticari defterlerin tm tacirin lehine delil olarak kullanlabilir Tacirin tuttuu tm ticari defterler birbirini dorulamaldr Ticari defterler kanuna uygun ekilde tutulmu olmaldr

b) Ticari defterlerin sahibi aleyhine delil olmas Ticari defterler sahibi aleyhine delil olabilir (HMK md. 222). Bu ihtimal u durumlarda gerekleebilir: Davac kendi iddiasn ispatlamak iin kendi ticari defterlerine dayanm olmasna ramen, ticari defterlerdeki kaytlar kendisi aleyhine delil oluturacak nitelikte olabilir. Bu ihtimalin gerekleme ihtimali azdr. Zira, hi kimse kendisi aleyhine delil oluturabilecek kaytlar ieren ticari defterlerine dayanmaz. Taraflardan biri iddiasn ispatlamak iin, kar tarafn ticari defterlerini ibraz etmesini isteyebilir. Bu iki ekilde gerekleebilir: - Kar tarafa ait ticari defterlerin sadece delil olarak ibraz istenebilir. Bu durumda, kar taraf defterlerini ibraz etse bile dier deliller de kullanlabilir. - Kar tarafa ait ticari defterlerin ibrazn isteyen taraf, bu defterlerdeki kaytlar kabul edeceini belirtebilir. Yukarda sz konusu edilen ihtimaller dahilinde, uyumazln taraflarndan birine ait defterlerin sahibi aleyhine delil olmasnn artlar unlardr: in taraflardan sadece biri iin ticari i niteliinde olmas, sadece birinin ticari iletmesini ilgilendirmesi yeterlidir. Taraflarn her ikisinin tacir olmasna gerek yoktur. Sadece ticari defterlerinin ibraz istenen tarafn tacir olmas yeterlidir. Hasmnn defterlerine dayanan tarafn tacir olmas gerekmez Defterler Kanuna uygun olarak veya olmayarak tutulmu olabilir. Kanuna uygun olarak tutulmu defterlerdeki sahibi lehine olan kaytlar dahi aleyhindeki kaytlar gibi geerli olup bunlar birbirinden ayrlamaz. Defterler Kanuna uygun tutulmularsa hem lehe hem aleyhe kaytlar delil niteliini haizken, Kanuna uygun tutulmamlarsa sadece aleyhe olan kaytlar delil niteliini haizdir. Al ve/veya kapan onay gerekli iken bulunmayan ticari defterler sahibi aleyhine delil olur. Tacirin tuttuu ticari defterlerin ierdii birbirini dorulamayan kaytlar sahibi aleyhine delil olur. Tacir kendi defterlerindeki aleyhine delil oluturan kaytlarn aksini kesin delillerle ispatlarsa, bu kaytlar aleyhe delil olma niteliini yitirir.

25

YEVMYE DEFTER-DEFTER KEBR

2012/3 Yevmiye Defteri ile Defteri Kebirde; a. Kaytlarnda yer alan herbir maddede asgari olarak hangi bilgiler yer almaldr? b. Bu defterleri hangi tacirlerin tutmas zorunludur? a.Yevmiye Defterinde asgari olarak u bilgiler yer almaldr: 1. Madde sra numaras 2. Tarih 3. Borlu hesap 4. Alacakl hesap 5. Mebla 6. Her kaydn dayand belgelerin tr ve varsa tarih ve numaralar Defteri Kebirde asgari olarak u bilgiler yer almaldr: 1. Tarih 2. Yevmiye defteri madde numaras 3. Mebla 4. Toplu hesaplarda, yardmc nihai hesaplarn isimleri b. Bu defterleri tacir tzel kiilerin tutmalar zorunludur. TTK gerek kii tacirlerle tzel kii tacirlerin tutmas gereken defterleri ayr ayr belirlemitir. Bu defterleri hem tzel kii tacirler hem de gerek kii tacirler tutarlar. Ancak gerek kii tacirler bu defterleri veya iletmenin nitelik ve nemine gre sadece iletme defteri tutmakla ykmldrler.

TCAR SENETLER(KAMBYO SENETLER)

2002-2011/2-2013/3 Ticari senetlerin (kambiyo senetleri) ortak zellikleri nelerdir? Aklaynz. Ticari senetlerin trleri: Hukuk sistemimizde kambiyo senetleri, polie, bono ve ek olarak tanzim edilmitir. a. Kanunen emre yazl senetlerden saylrlar b. braz senetleridirler (braz edilmedike deme yaplmaz) c. ekle baldrlar, d. Mteselsil sorumluluk esas geerlidir. e. Sebepten soyutturlar.

f. Beyan ve imzalarn bamszl sz konusudur. g. Uluslararas nitelik tarlar.

POLE

1998-2004-2005 Polie kavramn tanmlaynz, unsurlarn saynz Polieyi dzenleyen (keideci) tarafndan tek tarafl bir beyanla ayn zamanda muhataba deme, lehdara ise alma yetkisi verilen kambiyo senedidir.

Poliede l bir iliki vardr: Keideci ile muhatap arasndaki iliki karlk (provizyon) ilikisi, Keideci ile lehdar arasndaki iliki (bedel ilikisi), Lehdar ile muhatap arasndaki iliki (havale ilikisi) Polie sk ekil artlarna tabidir.

Zorunlu unsurlar: a)Polie kelimesi b)Belli bedelin denmesi hususunda kaytsz artsz havale c)Muhatabn ad soyad d)Lehdarn ad soyad e)Keidecinin imzas f)Keide tarihi.

26

Bunlardan biri bile olmasa senet polie vasfn kaybeder. Polienin taraflarn belirtiniz ve polienin borlusu haline nasl gelinir? Aklaynz.(SM snav) Polienin taraflar; keideci ,lehtar,ve muhataptan olumaktadr. Keideci tarafndan dzenlenen ve imzalanan polie ile muhataba deme yetkisi verilmitir. Ancak; muhatap polieyi kabl ederse ve kabl edilmitir ibaresini yazp imzalamak sureti ile polienin borlusu durumuna gelir.

BONO

1999-2010/1 Mazeret Kambiyo Senetlerinden Bonoyu Anlatnz. Bono bir deme vaadidir. Bonoda iki kii vardr. Keideci ve Lehdar. Keideci belli bir miktar paray demeyi taaht eden kiidir. Keideci ayn zamanda senedin muhatab ve borlusudur. Lehdar , bono da yazl tutar kadar alacakl olan taraftr. Bono polie gibi bir kredi aracdr. Keideci borcunu ilerideki bir vadede demeyi taahht etmektedir. Bu nedenle poliedeki vadeye ilikin hkmler bonolar hakknda da uygulanr. Vade yoksa bononun ibraznda denmesi gerekir. Bonoda vade grldnde grldkten belli bir sre sonra, keide gnnden belli, bir gn sonra ya da muayyen bir gnde dzenlenebilir.

EK 2000-2006-2010/3 Kambiyo Senetlerinden ekin zelliklerini ve taraflarn Tanmlaynz.

ek bir deme aracdr. Dier kambiyo senetleri gibi bir kredi arac deildir. ekde kii sz konusudur. Keideci : eki dzenleyen kimse Muhatap : eki deyecek olan banka veya finans kurumu, Lehtar : ekin tutarn tahsil edecek kimsedir. ek bir deme arac olduundan muhatap tarafndan kabul szkonusu deildir. ekin ibraznda derhal denmesi gerekir. ekte vade yoktur. Karlksz ek keidesi sutur ve hrriyeti balayc ceza ile cezalandrlr.

ek ve Bononun zelliklerini aklayp aralarndaki farkllklar belirtiniz (1999) Bono hukuki nitelii itibariyle bir deme vaadidir. Bir dier ifadeyle bono, ekli artlar ve etkileri arttrlm bir bor taahhdnden baka bir ey deildir. Bonoyu tanzim edip imzalayan bir baka ahsa deme hususunda yetki vermemektedir. Bonoda, imzalayan, bizzat demeyi taahht etmitir. Dolaysyla ikili bir iliki sz konusudur. Bono polie gibi bir kredi aracdr. Bonoda vade sz konusudur. Poliedeki vadeye ilikin hkmler bonoya da uygulanr. Yani vade bonoda da ihtiyaridir. Polie bono gibi damga vergisine tabidir. Bononun taraflar keideci(dzenleyen) ve lehdardr. ek, hukuki nitelii itibariyle, polie gibi ifte yetki veren bir havaledir. Bu havalenin, yazl ekilde yaplmas, belli ekil artlarn ihtiva etmesi mcerret ve kaytsz artsz bir deme emri eklinde olmas gerekir. ek bir deme aracdr. Halbuki bono bir deme arac deil bir deme vaadidir. ekte polie de olduu gibi l bir iliki sz konusudur. ek bir deme arac olduu iin muhatap tarafndan kabul sz konusu deildir. ekin ibraznda derhal denmesi gerekir. ekde vade yoktur. Buna gre ekte ibraz sreleri mevcuttur. ekin taraflar keideci, muhatap, lehdardr. ekte lehdar zorunlu unsur deildir. Muhatap ise her zaman bir banka ya da zel finans kurumudur.

27

5-RKETLER HUKUKU

Ticaret irketleri ka gruba ayrlr? Gruplandrarak ticaret irketlerini yaznz.(SM snav) Ticaret irketleri Tzel kiilie sahiptirler, tacir sfatn tarlar. Tacir olmann sonularna tabidirler. Ticaret irketleri iki grupta toplanr.

A. ahs irketleri : Bu irketlerde ortaklarn kiilii n plana kmaktadr. Bu tr irketlerde iler karlkl gven zerine, bizzat ortaklar tarafndan yrtlr. Ortaklar nc kiilere kar tm mal varlklar ile snrsz olarak sorumludur. a. Kollektif irketler b. Adi Komandit irketler ahs irketleridir.

B. Sermaye irketleri: Bu irketlerde ortaklar ikinci plandadr. Ortaklar nc ahslara kar irkete getirdikleri sermaye pay kadar snrl sorumludurlar

a. Anonim irketler b. Limited irketler c. Sermayesi Paylara Blnm Komandit irketler d. Kooperatifler irketlerdir.

KOLLEKTF RKET

2000-2004-2006-2008/1-2010/1 Kollektif irketi tanmlaynz ve kurulu ilemlerini ksaca aklaynz. Tanm: Kollektif irket ticari bir iletmeyi bir ticaret unvan altnda iletmek amacyla, gerek kiiler arasnda kurulan ve ortaklarndan hibirinin sorumluluu irket alacakllarna kar snrlanmam olan irkettir.

Unsurlar: -Kollektif irket tipik bir ahs irketidir, amac mutlaka bir ticari iletmeyi iletmektir. -Kollektif irket, irketin ayr tzel kiiliinin varlndan dolay irket ortaklarndan ayr bir ticaret unvannn bulunmas zorunludur.

-Kollektif irketler sadece gerek kiiler (insanlar) tarafndan kurulabilir. -Kollektif irket, irketin ortaklarnn irket borlarndan dolay snrsz, ikinci derecede ve mteselsilen sorumlu olduu b ir irket trdr. irket Kuruluu Srasnda Yaplacak lemler

1. Ana Szlemenin Hazrlanmas Kollektif irketin kurulmas iin, ortaklarn bir irket szlemesi hazrlamalar gerekir. Bu szlemenin yazl olmas ve ortaklarn imzalarnn noter tarafndan tasdik edilmesi arttr. 2. Kollektif irket Kuruluunun Tescil Ettirilmesi Kollektif irketi kuranlar, irket szlemesinin noterlike onayl bir suretini onay tarihinden itibaren onbe gn iinde irket merkezinin bulunduu yerdeki ticaret siciline vererek irketin tescilini istemek zorundadr. Kollektif irket ticaret siciline tescil ile tzel kiilik kazanr. 1999 Kollektif irketin ortaklar arasndaki ilikiyi (i iliki) aklaynz. Kollektif irkette, kural olarak her ortak irketi tek bana idare edebilir. Ancak, irket szlemesinde bu hak, ortaklardan

birine veya birkana yahut hepsine verilebilir. Ynetim yetkisi, yetki verilirken szlemeyle baz snrlamalara tabi

tutulabilecei gibi kanundan kaynaklanan snrlamalarda burada uygulanabilmektedir. irketi idare yetkisine sahip olan

ortaklar, irketin amacnn ve konusunun gerektirdii olaan ilem ve ileri yapabilirler. Buna gre ynetim yetkisi olaan

ilerle (gnlk iler vs. irketin menfaati durumunda sulh, feragat, kabul ve tahkim) snrldr. Buna karlk olaan d

ilemlerde olaanst ilerde (ba, gayrimenjul satmak, satn almak, teminat verme, vekil tayini, ube ama, ticari iletme

alma gibi) irket ortaklarnn oybirlii gerekmektedir. Bunlarn yannda i ilikide btn ortaklar irketi denetleme hakkna

sahiptirler.

28

ANONM RKET

1999-2003-2004-2006-2007-2010/1.Mazeret Trk Ticaret Kanununa Gre Anonim irketi Tanmlaynz. Tanm: Anonim irket, sermayesi belirli ve paylara blnm olan, borlarndan dolay yalnz malvarlyla sorumlu bulunan irkettir. Pay sahipleri, sadece taahht etmi olduklar sermaye paylar ile ve irkete kar sorumludur. Sermayesi: en az 50.000 TL

2007-2009/1 Anonim irketin kurulu trlerini ksaca aklaynz

Kurulu Trleri:

Tedrici kurulu kaldrlarak, sermayenin bir ksmnn irketin kurulmasndan itibaren 2 ay iinde halka arz edilmesi modeli getirildi. Bu halde, halka arz edilecei dnlen nakit karl paylar, bir, birka yada tm kurucular tarafndan taahht edilir ve bu paylarn irketin tescilinden itibaren en ge iki ay ierisinde halka arz edilecei kurulu esas szlemesinde belirtilip garanti edilir. Bunun dnda anonim irket ani ekilde kurulur. Esas szlemenin hazrlanmas, nakdi sermayenin en az nn bankaya bloke edilmesi, kurucularn imzalarnn noterce onay ile anonim irket kurulur ancak tzel kiilik kazanmaz. Kurulan bu anonim irket n anonim irket adn alr. Ticaret siciline tescil ve ilan (irketin kuruluunu izleyen 30 gn iinde irketin merkezinin bulunduu yer ticaret siciline tescil ve TTSGde ilan edilir) ile tzel kiilik kazanr. zne tabi anonim irketler tescil ve ilandan nce Gmrk ve Ticaret bakanlndan izin almaldr.

1999

Anonim irketin Organlarn Sayp, oluumlarn ve fonksiyonlarn aklaynz. Organlar: Anonim irket Organlar Ynetim Kurulu, Genel Kuruldur. Ynetim Kurulu: irketin en st seviyede stratejik karar alan idare ve temsil organdr. Grevi, srekli ve etkili bir st gzetim ve denetim ile irketin faaliyetlerini gzden geirmektir. Ynetim kurulu tek kiiden oluabilir. Tek kii YK yesi, gerek kii olabilecei gibi tzel kii de olabilir. Tzel kii YK yesi, bir gerek kii ile temsil edilir ve bir oyu vardr; bu kii ticaret siciline tescil ve ilan olunur. YK yeleri en ok yl iin seilirler. Yeni TTKya gre, YK yesi pay sahibi olmak zorunda deidir ancak tam ehliyetli olmak zorundadr.flasna karar verilen ve ehliyeti kstlanm olan kii YK yesi olamaz. Genel Kurul: Genel kurul irketin karar organdr. Ynetim kurulu yeleri seimi, ibra edilmeleri, azledilmeleri, bilano ve kar zarar hesabnn tasdiki, kar datmn kabul ya da reddi gibi nemli konularda karar alr. Genel kurul olaan ve olaanst olarak toplanr. Olaan toplant her hesap devresi sonunu takip eden ay ierisinde yaplmaldr. Yeni TTKya gre tek kiilik GK olmas mmkndr. Tek ortakl anonim irketlerde, bu ortak GKnn tm yetkilerine sahiptir. Tek ortan GK sfatyla alaca kararlarn geerlilik kazanabilmeleri iin yazl olmalar arttr. 1999

Anonim irket genel kurul kararlarna kar kimler, hangi srede, hangi nedenlerle dava aabilirler? Aklaynz. Genel kurul toplantsnda alnan kararlar tm pay sahiplerini balar. Belirli koullarn varl halinde Genel Kurul kararlarnn

iptali istenebilir.

ptal Davas Ama artlar: Kanun hkmlerine, irket ana szlemesi hkmlerine, Drstlk kurallarna aykr olan

Genel Kurul kararlarna kar iptal davas alabilir.

ptal Davas Aacak Kiiler: Pay sahipleri, Ynetim kurulu, Ynetim kurulu yelerinden her biri

Toplantya katlan pay sahipleri: Genel Kurul toplantsna katlm olan pay sahipleri karara muhalifliklerini zapta

geirerek iptal davas aabilirler.

Toplantya katlmam pay sahipleri: Toplantya katlmam pay sahipleri aadaki hallerde iptal davas aabilirler:

Toplantya davet usulne uyulmam veya gndem gerei ilan ve tebli edilmemise, Genel Kurula katlma yetkisi

olmayanlar