Gençlerin Güçlendirilmesine Yönelik Harcamaları İzleme Kılavuzu
-
Upload
genclik-calismalari-birimi -
Category
Documents
-
view
243 -
download
0
Transcript of Gençlerin Güçlendirilmesine Yönelik Harcamaları İzleme Kılavuzu
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
1/36
1
STANBULBLGNVERSTESSTKETMVEARATIRMABRM
***STKalmalarEitimKitaplar
BtezlemeDizisino6
GENLERNGLENDRLMESNEYNELK
HARCAMALARIZLEMEKILAVUZU
NurhanYentrkYrkKurtaranBilgiSTKGenlikalmalar
MART2010
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
2/36
2
STKalmalar-EitimKitaplarBtezlemeDizisinehogeldiniz.
Sivil Toplum Kurulularnn gerek yurtdnda gerekse Trkiyede bteyi izlemekonusunda yaptklar almalarn, oluturduklar a ve platformlarn gittikeyaygnlatnsyleyebiliriz.Bukonudaortayakanbilgiveeitimihtiyacnacevapverebilmekamacylabukonudaeitimprogramlar,eitimkitaplarveizlemeraporlargelitirmek zerine almaya baladk. STK almalar - Eitim Kitaplar, Btezleme Dizisi altnda kacak olan yaynlarn ilk grubu temel bte okuma yazmakapsamndadeerlendirilebilecekolanikieitimkitabdr:TemelBteOkumaYazmaveokYllBtezlemeKlavuzlar.Buikitemelbteokumayazmaeitimkitabntematik izleme eitim kitaplar/raporlar izleyecektir. Tematik raporlarn amacSTKlara izleme yntemi nermek ve her yl yine STKlarn katlmyla bteleri
izleyerekyaynlamaktr.Budizidenyaymlananeitimkitaplarveraporlar:1)TemelBteOkumaYazmaKlavuzu2)okYllBtezlemeKlavuzu3)SosyalKorumaHarcamalarnzlemeKlavuzu2009-201020114)AskeriveGvenlikHarcamalarnzlemeKlavuzu2009-201020115)ocuunKorunmasnaYnelikHarcamalarzlemeKlavuzu6)GenlerinGlendirilmesineYnelikHarcamalarzlemeKlavuzu7)EngellilereYnelikHarcamalarzlemeKlavuzu
Prof.Dr.NurhanYentrkstanbulBilginiversitesiSivilToplumKurulularEitimveAratrmaBirimiDirektrSTKalmalar-EitimKitaplarBtezlemeDizisieditr
NurhanYentrkveYrkKurtaranGenlerinGlendirilmesineYnelikHarcamalarzlemeKlavuzuSTKalmalarEitimKitaplarBtezlemeDizisino6stanbul,Mart2010 STANBUL BLG NVERSTES STK ETM VE ARATIRMA BRM
DolapdereKamps,KurtuluDeresiCaddesiNo:47Dolapdere34440BeyolustanbulTelefon:02123115469,02123115404,02123115403,02123115222Faks:02122970134eposta:[email protected]@bilgi.edu.tr
Buraporahttp://stk.bilgi.edu.tr/stkButce.aspdenulalabilir.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
3/36
3
ZET
GenlerinGlendirilmesineynelikharcamalarizleyebilmek iinGenlikveSpor
GenelMdrl,YksekrenimKrediveYurtlarKurumu(YURTKUR),ABEitim
veGenlikProgramlarMerkeziBakanl(UlusalAjans)nnharcamalarn,SosyalDestek Program (SODES) kapsamndaki genlik projeleri ve Trkiye Kurumu
(KUR)ungenlerinistihdamnaynelikharcamalarn,TBTAKburslar,Yksek
renim Kurumu Aratrma grevlileri burslar, Milli Eitim Bakanl (MEB)
yurtd renim burslar, MEB Orta retim Yurt ve Burslar Daire
Bakanlnnburslarninceledik.
2008ylndatoplam2,387,298,878TLolanharcama2009ylnda3,143,090,232TL
olarak gereklemitir. Genlie harcanan toplam btenin yaklak % 80ini
oluturan Genlik Spor Genel Mdrlnn ve YURTKURun harcamalarnda
2010, 2011 yllarnda reel bir azalma ngrlmektedir. Gayri Safi Yurt i Hasla
(GSYH)iinde,genleriglendirmeyeynelikyaplanharcamalarnpay,2007
2009yllarnda,srasyla%0.2,%0.2,%0.3olarakhesaplanabilmektedir.Buoran,
Trkiyede sylemde ok nemseniyormu gibi gzken genlie kaynak
ayrlmadnn gstergesidir. Btede genlik yoktur. Kald ki bu hesaplamaya
iindesporveisizliklemcadelegibidorudangenliinglendirilmesineynelik
olmayanharcamalardadahiledilmitir.GayriSafiYurt i Hasla iinde genlerin
glendirilmesine ynelik yaplan harcamalarnartmas gerekmektedir. Kamudaki
dier kurumlarn, btelerinde genlerin glendirilmesine ynelik yeni
programlarnalmasiledeartsalanmaldr.Halbuki,yaptmztahminleregre
buorann,nmzdeki3yldahadadmesingrlmektedir.
Trkiyede 1524yalar arasndagen nfusun%30unu oluturan eitim alangenler, 20072009 yllarnda genlerin glendirilmesine ynelik yaplan
harcamalarn yaklak %75ini almaktadr. Oysa eitim dndaki genler gen
nfusun %70ini oluturmalarna ramen, genlerin glendirilmesine ynelik
btedenaldklarpay%25ilesnrlkalmaktadr.
Yksek retim Kurumlarnn harcamalar genlerin glendirilmesine ynelik
harcamalarla b irarada dnldnde bile oran % 1.2 civarnda kalmaktadr.
Ortaretimdeeklendiindebuoranancak%2yeulaabilmektedir.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
4/36
4
1.ALIMANINKAPSAMIVEYNTEM
KAPSAM
ocukluk ve genliin evrensel bir tanmn yapmak zordur. Birlemi Milletler
EitimBilimveKltrrgtgenlikiingeerliyagrubunu1524yaarasnda
kabul ederken1 DnyaBankas 1224 ya grubunu2, Avrupa Birlii ise 1525ya
grubunugenolaraknitelemitir.3FakatABdestekliGenlikProgramaltndakibaz
Eylemler,1330yaarasndakigenlerinyararlanmasnaynelikkurgulanmtr. 4
NeredeysednyadakitmlkelertarafndankabulgrmolanBirlemiMilletler
ocuk Haklar Szlemesine greyse 18 yana dek herkes ocuk kabul
edilmektedir.5
Bualmaerevesindeocuavegenlieynelikharcamalarnayrtrlmasnda
danemlizorluklardanbiriocukvegenyaaralnnbelirlenmesiydi.ocukve
genlikle ilgili harcama klavuzlar gelitirilirken ocuun Korunmasna Ynelik
Harcamalar zleme Klavuzunda 018, Genlerin Glendirilmesine Ynelik
Harcamalar zleme Klavuzunda ise 1524 ya araln inceledik. Eer harcama
koruma ile ilgili ise ve 018 ya aralndaki bireyler iin yaplmsa ocuun
KorunmasnaYnelikHarcamaKlavuzunda,eerglendirmeileilgiliiseve1524ya grubundaki bireyler iin yaplmsa Genlerin Glendirilmesine Ynelik
HarcamalarzlemeKlavuzukapsamndadeerlendirdik.
Bu yaklam, kamudaki yeni genlik yaplanmas kapsamnda STKlarndesteiyle
oluturulan Genlik Strateji Dokmanndaki ya aralyla da uyumludur. Bu
erevedeklavuzunbugelimelerideveriolarakdesteklemesimuhtemeldir.
1UnitedNations.2007.UnitedNationsWorldYouthReport2007,http://www.un.org/esa/socdev/unyin/documents/wyr07_introduction.pdf(09.03.2008)2 Worldbank. 2006. World Development Report 2007 Development and the Next Generation,Worldbank,WashingtonD.C.s.40.3 European Union .2001. European Commission White Paper-A New Impetus for European Youth,Commission of the European Communities COM 2001 (681) Final, Brussels,http://europa.eu/scadplus/leg/en/cha/c11055.htm,s.6.(09.03.2008)4AvrupaKomisyonuGenlikProgramKlavuzu2010,http://www.ua.gov.tr/uploads/genclik/2008/programguide/Program_Kilavuzu_2010.pdf5BirlemiMilletlerocukHaklarnadairSzleme,http://www.unicef.org/turkey/crc/_cr23a.html
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
5/36
5
Genlerin Glendirilmesini, genlerin zerk ve eit bireyler olarak
yaayabilmeleri,genolaraktoplumsalhayatakatlabilmeleriiinyapabilirliklerinin
veyetkinliklerininarttrlmasamacylaglendirilmelerianlamndakullandk.6
ocuun Korunmasn, dier bir deyile bedensel, zihinsel, sosyal ve duygusal
geliiminin salanmas, ihmalden ve istismardan korunmas, iinde bulunduu
sosyoekonomik koullarn dzeltilmesi, karlaabilecei risklerle mcadelede
glendirilmesi ve ocuk haklarna ynelik duyarlln tm toplumda
yaygnlatrlmasanlamndakullandk.7
Buanlamda,1524yagrubundakigenleringlendirilmesikapsamndaelealnan
kurumlarveharcamalarunlardr:
GenlikveSporGenelMdrl(GSGM):Sporavegenlieynelikharcamalar
Kredi ve Yurtlar Kurumu (YurtKur): niversite genliinin barnmas, kredi ve
burslarnaynelikharcamalar
DPTye bal Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl
(UlusalAjans):HayatboyurenmeveGenlikProgramlarileilgiliharcamalar
SosyalDestekProgram(SODES):Genliinglendirilmesiileilgilikltrvesanat
projeleri
TBTAK altndaki Bilim nsan Destekleme Daire Bakanl (BDEB): Gen
aratrmaclaraynelikkarlkszeitimburslar
Trkiye Kurumu (kur): Aktif igc programlarndan mesleki eitim
konularndayararlanangenlereynelikharcamalar
MilliEitimBakanl:Genlereynelikbursveyurtlarlailgiliharcamalar
YK: niversitelerde alan aratrmagrevlileriniyurtd eitimlerineynelik
burslar
6Genlikpolitikalarnndayananoluturanbukavramlarnveyaklamntartldbiralma
olarakbkz.Yentrk,N.Kurtaran,Y.VeNemutlu,G.TrkiyedeGenlikalmasvePolitikalar,stanbulBilginiversitesiYaynlar,2008.7ProgressforChildren:AReportCardonChildProtection.Number8,September2009.S.2.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
6/36
6
KltrveTurizmBakanl:Genlereveocuaynelikmzevesanatfaaliyetleri
ileilgiliharcamalarveABKltrProgramileilgiliharcamalar
Kk ve Orta lekli letmeleri Gelitirme ve Destekleme daresi Bakanl
(KOSGEP):Gengiriimcilereynelikprogramkapsamndakiharcamalar.
zellikle,TBTAK,YK,MilliEitimBakanlveKURtarafndangenlereynelik
harcamalarda 24 ya zerindekilere ynelik harcamalar yer yer dahil etmek
zorundakaldk.
Gerek ocuun korunmas gerek genlerin glendirilmesi klavuzlarnda eitime
ynelik harcamalar klavuzun ana blmlerine katmadk. Bu yaklamn temel
nedenlerindenbiri,eitimdndakidesteklerinenazeitimkadarnemliolduu
ynndekidncemizdir.Genlerleilgilitartmalarneitimdereformkonusuna
sktdagznnealndnda,genleriodanaalankamupolitikalarndaeitim
dndakiolanaklarlailgiliharcamalarnmevcuttartmasrelerineeklemlenmesi
iin byle bir strateji izledik. Genlie ynelik yksek retim ve orta retim
harcamalarntoplamharcamlartablosununekindeelealdk.Bununbirkanedeni
vardr: Birinci olarak, bu harcama kaleminin bte harcamalarnn fonksiyonel
snflandrmasna ynelik tablolarnda gerek geriye doru gerek ileriye ynelikolarak kolayca bulunabilmesi ve ikinci olarak da eitim harcamalarnn yksek
olmas nedeniyle, eitim harcamalar katldnda eitim d ocuk ve genlik
harcamalarnngzardedilmesieilimininarbasmasdr.8
Bu klavuzda da mahalli idarelerin ocuun korunmas ve genlerin
glendirilmesineynelikharcamalaryeralmamaktadr.
8ocuuneitimineilikinharcamalardaizlemekisteyenSTKlarbueklerikullanarakeitim
harcamalarnizlemekiingerekliyntemivekaynaklaraulaabilirler.AyrcabukonudaEitimReformuGiriimi,2007ve2008yllarndaEitimzlemeRaporlaryaynlamtr,buraporlarnemlibilgileriermektedirhttp://www.erg.sabanciuniv.edu.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
7/36
7
YNTEM
Yntemolarakikinciblmde,ncelikleyukardasaylankurumlarnharcamalarn
alt kalemler olarak inceleyip dorudan genliin glendirilmesiyle ilgili olanlar
ayrtrdk.Buayrtrmaygenelanlamdabekurumiinyapabildik.Bukurumdan
birincisi olan GSGM iin 20062009 gereklemi harcamalarn Maliye Bakanl
MuhasebatGenelMdrlverilerinden,20102012verileriniBteMaliKontrol
Genel Mdrlnn verilerinden aldk. Ancak GSGMnin alt birimleri ile ilgili
harcama detaylarn 2008 faaliyet raporundan aldk. Kurumun kendi internet
sitesindeki veriler 2006 yl gereklemi harcamalarn gstermekte daha ileriki
yllariinherhangibakabirkaynakbulunamamaktadr.
YURTKURiin20062009gereklemiharcamalarnMaliyeBakanlMuhasebat
Genel Mdrl verilerinden, 20102012 verilerini Bte Mali Kontrol Genel
Mdrlnn verilerinden aldk. Alt birimler itibariyle harcamalar ok detayl
olarak YURTKURun faaliyet raporunda yer almaktadr. nc kurum olan, AB
EitimveGenlikProgramlarMerkeziBakanl(UlusalAjans)verilerineinternet
sitesinden veResmiGazeteden ulamakmmkn olmaktadr. Drdnc kurum
olan SODES kapsamnda yaplan harcamalarn iinden DPTnin internet sitesinde
yaynlananprojeleritektektarayarakgenleringlendirilmesineynelikolanlar
ayrdk. TBTAK faaliyet raporlarnda harcama verileri daireler ve dairelerin
yrttprojelerekadarinenayrntdayeralmaktadr.TBTAKtoplamharcamas
iin 20092011 aras ngr bulunmakla birlikte, alt birimler iin ileriye ynelik
ngrlereeriemedik.
nc blmde, genlerin glendirilmesine ynelik harcama yapan ancak
harcamalarn ocua ynelik olanlarnn ayr olarak yaynlanmad/tasnifedilmedii KURun genlie ynelik almalarn kendi kaynaklarndan yola
karak tanttk. Ayrca ocuun korunmasna ynelik toplam harcamalarn
hesaplanabilmesi iin kurumun yaynlamas gereken verilerin neler olduunu
akladk. KUR ile yazl ve szl iletiime geip genlie ynelik harcamalarn
ayrtrarakbizeyollamalarntalepettikvebuverilerinialmamzadahilettik.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
8/36
8
BenzerekildeYKnniversitelerdegrevliaratrmagrevlilerininyurdnda
etimrmelerineynelikburslar,MilliEitimBakanlYurtdrenimburslar
ve Ortarenim yurt ve Burslar Daire Bakanl tarafndan yaplan harcamalar
kurumlardantelepederekbulabildik.
Drdncblmde,verileriayrtrlamayan/olmayankurumlarayerverdik.Bunlar
KltrBakanlveKOSGEPtir.Beinciblmdegenleringlendirilmesineynelik
bulunabilen tm verileri toplam bir tablo olarak verdik ve genlerin
glendirilmesine ynelik harcamalar deerlendirdik ve politika nerilerinde
bulunduk.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
9/36
9
2. GENLERN GLENDRLMESNE YNELK YAYINLANMIHARCAMALARININZNSRMEK
A.GenlikveSporGenelMdrl(GSGM)
GSGM, 356 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile Babakanla bal olarak
almalarna devam etmektedir. Genler ile ilgili genlerin bo zamannn
deerlendirilmesineilikinhizmetleriyrtmek,bilgivebecerikurslardzenlemek,
genlerinkt alkanlklardankorunmas iingerekli tedbirleri almak, Okul d
izcilik ve spor faaliyetleri ile genlik faaliyetlerini programlamak, dzenlemek,
ynetmek ve gelimesini salamak, genlik derneklerinin tescil, vize, aktarma
ilemlerini yapmak, beden eitimi, genlik ve spor faaliyetleri iin gerekli olan
genlik merkezleri, hostelleri, kamplar iletmek ve bu tesisleri vatandan
istifadesinesunmak,genlerinbozamanlarnndeerlendirilmesihususundadier
kurulularlaibirliiyapmak9erevesindebelirlenmifaaliyetlerinyrtlmesini,
kendibnyesindekiGenlikHizmetleriDairesiBakanl(GHDB)araclilehayata
geirmektedir.GSGMninyediadetanahizmetbirimiiindealtsdorudansporile
ilintiliyken,ilerindensadecebiriGHDBgenleriledorudanilgilidir.
GenlikHizmetleriDaireBakanl(GHDB)bnyesindesekizadetubemdrlbulunmaktadr. Bu ube mdrlkleri; Destek Hizmetleri, Genlik Merkezleri,
Genlik Kamplar, Kutlamalar ve Kltrel Faaliyetler, Genlik Sivil Toplum
Kurulular, ocuk Oyunlar, Uluslararas likiler, ve Rehberlik, Danma ve
Aratrma ube Mdrlkleridir. l bakanlklarna bal Genlik Merkezlerini
altrmakdaGHDBninalmaalanlariindedir.10
Genlik ve Spor Genel Mdrlnn btesi Tablo 1da grlebilir. GSGM
harcamalarn 20062009 yllar iin gerekleen 2010 iin kanunlaan ve 2011
2012 iin ngrlen harcamalar olarak grebiliyoruz. Harcamalar ve GSYHya
oranlarTablo1deverilmektedir.
9GenlikveSporGenelMdrl,2006FaaliyetRaporu,Babakanlk,Ankara10Ayrntlbilgiiinbkz.Kurtaran,Yrk,TrkiyedeGenlikAlanndaDevletinRol,TrkiyedeGenlikalmalarvePolitikalar,stanbulBilginiversitesiYaynevi,stanbul,2007.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
10/36
10
Bu tabloya gre GSGMnin harcamalarnda nmzdeki dnemde bir art
ngrlmemektedir. Fakat genlik alanndaki yeni yaplanma srecinde yeni bir
genlikkurumununkurulmasgndemdedir.BudurumdaGSGMninyapsnanasl
devam edebileceiyle ilgili gelimelerin 2010 yl iinde bte harcamalarn
deitirmesi mmkndr. Buna ek olarak yeni bir kurumun kurulma olasl
erevesindeekbirtablonuntmanalizlereeklenmesimmknolabilir.
GSGMnin alt birimlerinin gereklemi harcamalarna ilikin 2008 yl tarihli
verilerinekurumunFaaliyetRaporlarndanulatk.Tablo2de2008yldenekve
harcamalar grlmektedir. Buradakarlatrmaolana elde etmek iin,devletin
kriz olmadan GSGMyene kadardenek pland zerinden bir yorumyapmamzmmknolacaktr.Ocak2010tarihinde2009ylharcamalargereklemiolarak
elimizdeolacaiinharcamalarasndandabirkarlatrmayaplabilecektir.
GSGM tekilat yapsnda arlkl olarak sporla ilgili faaliyet yapan birimlerdedir.
Bunlar TesislerDairesiBk.,Spor EitimiDai.Bk.,SporKontrolrleriKurul Bk.,
SporKurulularDai.Bk.SporFederasyonlar,SporFaaliyetleriDai.Bk.dr.1993
ylndanitibarenSporFederasyonlar,zerkfederasyonlarhalinedntrldve
bakanlarseimleibanagelmeyebalad.BuerevedeFederasyonlaraverilen
btelerdeSporFederasyonlarDairesindenSporFaaliyetleriDairesinekaydrld.
Sporla ilgili dairelerin bteleriyle dorudan genlerin glendirilmesine ynelik
hedefleri olan GHDBnn btesi karlatrldnda ciddi bir fark grlmektedir
(Tablo2).
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
11/36
11
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
12/36
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
13/36
13
Yurtdfonlar
Son4senedir,GenlikveSporGenelMdrlharcamabtesindegzkmeyen
eitli uluslararas fonlar ve ibirlikleri de genlerin glendirilmesine ynelik
yaplan harcamalardr. Bu harcamalarn ilgili kalemler altnda gzkmemesinin
temel nedenlerinden biri, aada ayrnts verilecek uluslararas kurumlarn bu
nakit transferlerini vakf statsnde olan Genlik Spor Vakf zerinden hayata
geirmesidir. Kat zerinde ilgili uluslararas kurulu tarafndan STKya transfer
olarak gzken sre uygulamada, ilgili vakfn bnyesindeki uzmanlarn Genlik
Hizmetleri Dairesi Bakanlna hesap vermesi biiminde yrmtr. Bu
uygulamayaekolarakilgiliuluslararaskurumunharcamalaraynikatkbiiminde
de projelere yansyabilmitir. Bunlar ayrtrmak mmkn olmamaktadr. Bu
projelerle ilgili Daire Bakanl tarafndan yaplan e finansman harcamalar
GHDBnnharcamalariindegzkmektedir. Vakfzerindenyaplanprojeler iin
uluslararaskurumlardaneldeedilenkaynaklarkamununyaptharcamalariine
katmadk.
Buuygulamalarlailgilisomutrnek,GenlikHizmetleriDairesiBakanltarafndan
DnyaBankasdesteiyleyrtlenGenlikSosyalGeliimProgramdr.Buprojeyle
ilgiliharcamalardaVakfbnyesindeolduuiinhesaplarmzakatmadk.
Yenikanunalmalar
2009 ylnn yazndan itibaren Babakanlk talimatyla grevlendirilen genlik
almagrubu,brokratlardanoluanbekiilikbirekiptenolumaktadr.Bugrup
TSSDEde(TrkiyeSanayiveSevkdareEnstits)kamu,yerelynetimler,baz
STKlarveeitlisektruzmanlarnnkatlmylayaklak100katlmcylabykbir
toplant dzenlemitir. Daha sonra bu grup iinden daha ufak bir alma grubu
Genlik Strateji Dokman zerinde almaya balamtr. Ayrca genlik alma
grubununkendiiinde,siviltoplumkurulularnndahiledilmedii,biralmayla
genlik alannda yeni bir kurumun kurulmasna ynelik bir alma yapt
bilinmektedir. Her iki almann da son haline ulamak henz mmkn
olmamaktadr. Fakat bu yeni almalar ve deiim sreci dikkate alndnda,
gelecek yllarda genlik alannda yeni kurumlar ve bunlarn harcamalar ortaya
kabilirvevarolanbazkurumlarndenekleriazaltlabilir.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
14/36
14
Yeni dokman ve nerilen yeni genlik kurumunun ierii belli olmad iin
genlerinkamupolitikalarnakatlmnnaslsalayaca,devletkurumlararasnda
genlik zelinde nasl bir koordinasyon hayata geirecei ve genlerin ve sivil
toplum kurulularnn ihtiyalarna ynelik nasl bir yaklamla hangi politikalarhayata geirecei konusunda bir netlik yoktur. Tm bu gelimelerin mevcut
harcamalarnasldeitireceinienerken2011ylndagrebileceiz.
B.YksekrenimKrediveYurtlarKurumu(YURTKUR)
YURTKURun grevleri faaliyet raporlarnda Yksek renim rencilerine burs,
renim vekatkkredisi vermek, Yksek renimrencilerinebarnmahizmeti
vermek, Kurum yurtlarnda barnan rencilerin sosyal, kltrel, sportif vb.
ihtiyalarnkarlamakzeregereklialmalaryapmakolaraktanmlanmaktadr
Burs: lke ierisinde yksek renim gren Trk genlerinin, sosyal ve kltrel
geliimlerinikolaylatrmakamaciledevamettikleriyksekrenimkurumlarnn
normalretimlerisresincebaarlveihtiyasahibirencilereKurumtarafndan
karlkszolarakverilenmaddidestektir.
renim kredisi: lke ierisinde yksek renim gren Trk genlerini maddi
yndendesteklemek,sosyalvekltrelgeliimlerinikolaylatrmakamaciledevam
ettikleriyksekrenimkurumlarnnnormalretimlerisresinceverilenzorunlu
hizmetykmllbulunmayanborparadr.
Katkkredisi: Yksekrenimkurumlar;rencilerineyneliksosyal,kltrelve
sportif faaliyetler ile beslenmelerine katkda bulunmak iin her yl Bakanlar
Kuruluncatespitedilenmiktarlardakatkpayalmaktadr.Katkkredisi;katkpayna
karlk olarak renci adna bor para kaydedilip, yksek renim kurumlarnadenen paradr. Katk kredisi Kurumca istenen artlar tayan her renciye
verilmektedir.
YURTKURunanahizmetbirimibulunmaktadr.BunlarKrediDairesiBakanl
veYurtdareveletmeDairesiBakanlveYURTKURBlgemdrlkleridir.
YURTKUR zel bteli bir kurum olduu iin devlet btesinden ald katknn
yansrazgelirleribulunmaktadr.Bunlaryurtyatakcreti,kantingelirleri,tahsiledilen borlargibigelirlerdir. YURTKURun harcamalar, bte katks, zgelirleri
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
15/36
15
Tablo3deTLveGSYHyaoranlarolarakverilmektedir.
Merkezi Ynetim btesinden YURTKURa yaplan ve yaplmas ngrlen
transferlerinGSYHyaorannabakldndabirartngrlmediianlalmaktadr
(Tablo3).
Kredi Dairesi Bakanl ile Blge mdrlkleri ve Yurt dare ve letme Daire
Bakanlnun harcamalarn ayr ayr grmek YURTKUR harcamalarnn hangi
alanda younlatn grmek asndan kolaylk salayacaktr. Tablo 4te bu
harcamarakamlaryeralmaktadr.
Tablo4ana birimin harcamalarngsteriyor.Enbyk harcamaKrediDairesi
Bakanlnn bor vermekaleminde grlyor. Buharcama aslnda ismindende
anlaldgibi,ileridegerialnmakzereyaplanbirharcama.Tablo4teyeralan
yurtlara ve burslara ynelik harcamalarnkarlksz destek olduu dnlebilir.
AncakYurtlariinyaplanharcamalarnbirksmnndarencilerdenyatakcreti
olarakgerialndnbiliyoruz.Aada yurtlar,kredilerveburslarlailgiliharcama
vegelirleriayrayrinceleyeceiz.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
16/36
16
B.1.KrediDairesiBakanl
Anayasada yer alan 42. Madde Devlet, maddi imknlardan yoksun baarl
rencilerin renimlerini srdrebilmeleri amacyla burslar ve baka yollarla
gerekli yardmlar yapar. demektedir. Bylece renciler iin baar gibi n
koullubiryaklamla,aslndabir hakolarak tanmlanmasengellenmitir.Bylece
Kredi Dairesi Bakanlnn sunabildii burs says ve burs ve kredi miktarlar,
Anayasnn 42. Maddesinde yer alan hkm yerine getirmesine olanak
vermemektedir.
2008Faaliyetraporunda,Kurumamracaatedenvebelgeleriniverenbaarlve
ihtiya sahibi rencilere burs, geri kalan rencilere ise renim kredisi,
bavurudabulunanvekurumcaistenilenartlartayanherrenciyekatkkerdisi
verilmitirdenilmektedir.2008yliin181,490renciarasndan32,338renci
eitlikontenjanlarkapsamndayadakaytszartszbursalmaktadrlar.
Bukontenjanlar:
SYMKlavuzundakikontenjanlarnntoplamzerindenniversitelere,
MilliEitimBakanlretmenYetitirmeveEitimGenelMdrlne;
SSsonucundailk100egirenrencilere
Sosyaldevletanlaygereitablodabelirtilenrencilerimizekaytszartszolarak
bursverilmektedir.
Engelli
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
17/36
17
Annevebabasvefateden
DaruafakaLiselimezunu
Gaziocuu
ehitocuu Yetitirmeyurdundabarnan
AmatrMillisporcu
Terrsebebiylekyboaltlan
Kurumcaverilenburssaysnnazolduu,rencilerinesasolarakrenimkredisi
vekatkkredisiiledesteklendiklerisylenebilir(Tablo5).
niversiteyikazanmveailesiningeliridkolanhergenbuyarmaiindeok
nemlibirbaareldeetmidemektir.Frsateitsizliininkrklememekiinpuana
baklmakszn kendi bulunduu yaam koullar iinde baarl saylabilecek
(ailesiningelirinindkolmasnaramenniversiteyikazanm) tmrencilere
bursverilmelidir.BuerevedeilgiliAnayasamaddesinindeimesigerekmektedir.
Kurum tarafndan verilen burs/kredi miktar da olduka azdr (Tablo 6). Art
oranlar asndan bakldnda enflasyon artlar dikkate alndnda burs
miktarnn yeterli olmad grlebilir. zellikle 2008 ylndaki art orannnenflasyonartorannnaltndaolduugrlmektedir.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
18/36
18
Tablo 7de Krediler Dairesinin kredi ve burs harcamalar ve YURTKURun kredi
alm rencilerden yapt tahsilat, ald faizler ve ald para cezalar
grlmektedir. Kredi harcamalarndan bu gelirler karldndaMerkezi Ynetim
btesindennetolarakharcanankaynanGSYHnnyaklak%0.08ikadarolduu
grlmektedir. Anayasann 42 maddesinde yer alan baarl ve ihtiya sahibi
genlereynelikolarakMerkeziYnetimbtesindenayrlankaynakiseolaanst
dktr.
B.2.YurtdareveletmeDairesiBakanl
2008 Faaliyet Raporunda Yurt dare ve letme Dairesi Bakanl yksek
renimedevameden rencilerin, an gereklerine uygun, modern ortamlarda,
huzurvegvenortamierisindeyurtlardabarndrlmas,ucuz,salklvedengeli
beslenmeleri,sosyal,kltrelvesportifyndengelimeleriiingerekliolanhertrl
hizmetiyerinegetirmeyiamaedinmitir.Buamala,lkegenelindeyurtihtiyave
nceliklerini tespit eder. Yurtlara alnacak rencilerin bavurularnn
deerlendirmesi ile ilgili kayt ve kabullerine ilikin ilemleri yrtr
denilmektedir.BuradanveTablo4tenanlalacagibi,bubirimidaribirbirimdir,
yurtlarailikinesasharcamalarBlgemdrlklerinceyaplmaktadr.Yurtlarlailgili
harcamalar deerlendirirken bu iki birimin harcamalarn birarada gz nnde
bulundurucaz.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
19/36
19
B.3.YURTKURBlgeMdrlkleri
2008FaaliyetRaporundaBlgemdrlkleriningrevleriYurtlardahuzurun,can
vemalgvenliininsalanmas,yatakkapasiteleriniveboyatakdurumlarnbal
yurtlarlakoordineederekatlkapasiteolmamas,gecehizmetlerininaksatlmadan
yrtlmesi iin gerekli tedbirlerin alnmas ile ilgili i ve ilemleri yapar.
Yurtlardaki kk iletmelerle ilgili almalar genel mdrlke tespit edilen
statlereuygunolarakyerinegetirir.Yazaylarndahizmeteakkalacakyurtlarnve
kkiletmelerin,yurtlardakonukedileceklereilikinilemlerinyerinegetirilmesi
iin gerekli tedbirleri alr. renci disiplin, beslenme, sosyal, kltrel ve sportif
faaliyetlerine ilikin almalarn mevzuat ve genel mdrlk emirleri
dorultusundayerinegetirilmesinisalareklindetanmlanmaktadr.
Tablo 8den YURTKUR yurtlarnda barnabilen kz ve erkek rencilerin saylar
grlmektedir. Bu say olduka dktr ve yksek renim gren genlerin
ihtiyacnkarlamaktanuzaktr.
Sadece yurt talebini karlayarak zlecek bir sorun deildir. Bu erevede
genlerin zerkliini gelitirecek yaam alanlarn hedefleyen btncl bir
yaklamnhayatagemesineynelikokkademelibirpolitikauygulamasrecine
ihtiyavardr.
Tablo9rencilerinverdikleriaylkyatakcretinigstermektedir.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
20/36
20
Aylkasgaricretin2008yliinortalama492TL(ikidnemolarakhesaplanannet
asgari cretin ortalamasn alarak) olduu dnlrse ve ailede bir kiinin
altn varsayarsak, ilgili maan her ay %15i sadece yurt yatak cretine
gitmektedir.Buokyksekbirrakamdr.11
Merkezi ynetim btesinden yksek renim gren genlerin ihtiyalarn
gidermekiinayrlankaynakoldukakstldrvemutlakaartrlmaldr.Tablo10bu
kaynagstermektedir.YURTKURunbnyesindekibirimlerdenyurtlarlailgiliolaniki birimin tm harcamalarnn dorudan yurtlarla ilgili harcamalar olduun
varsayarsak, bunlardan YURTKURun gelirlerinden yatak ve kantin gelirlerinin
tmn kararak elde ettiimiz rakam Merkezi Ynetimin btesinden yurtlara
ynelikharcamalar olarakkabul edilebilir. Buharcamalaryaklakverilenburslar
kadardrveGSYHiindekipayokdktrveazalmaktadr.
11Trkiyedeyurtlarngenlerineitimiiintemelbirihtiyaolduunugsterenbiralmaiinbkz.B.zerveY.Kurtaran,TrkiyedeGenlerveBarnma,2009,GenlikalmalarBirimi,stanbul.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
21/36
21
Yurtlarda barnmak iin 2007 ylnda 172,693 kii bavururken, 2008 ylnda ise
220,141 renci bavurmutur. Bavuran 220,141 renciden retim yl ba
itibariyle asl listeden89;579renci yurtlarayerletirilmitir. Aralk ayna kadar
yerletirmelerdevamettiiiinilgiliseneiindetamyerletirilenrencisaysnaulamakmmknolamamtr.Dnembandakirakamlartemelalndndakabul
oran%41dir.12
Ancakbarnmadesteisadeceyatakhizmetinvesaysilellemez.Eerbarnmay
sadecebirodadabelirlibirdnemkonaklamaktante,bizzatbiryaamalanolarak
alrsakYurtKurunsaladhizmetleringelitirilmesigerektiiortayakar.Yurt
Kurun 2006 ylnda yaynlanan klavuzuna gre, YURTKURun amac yksek
renim gren rencilere kredi vermek, yurt yaptrmak ve yurtlarn iletmesini
salamaksuretiylegenlerinyksekrenimlerini,sosyalvekltrelgelimelerini
kolaylatrmak olarakbelirtiliyor. Ancak baz rakamlara bakncaYURTKURun bu
amaca ulamaktan oldukauzak olduu grlebilir. YURTKUR tarafndan iletilen
219 yurt bulunmakta ve bu yurtlarda barnan renci says 200,942. Yurtlarda
rencibanadenm2,sosyalalanlarkantinler,koridorlardahiledildiinde13.5
m2kyor.Spordsosyalalanlarsporiinayrlanalanlarntebiriylesnrldr.
Tm yurtlarda bulunan bilgisayar says 1,927dir. Bylece 104 renciye bir
bilgisayardmektedir.
Trkiyedebirokniversitevezelkurumunyksekkirakarlbarnmaolana
sunduunu biliyoruz. Bu olana olmayanrencilerin ucuza barnabilecei eitli
yurtlara yerlemeleri olduka yaygn bir olgu. Birok gen niversite eitimini
srdrrken, bireysel zgrlklerini gelitiremeyecekleri, bir ok konuda zgr
tercihlerini yapamayacaklar ve sorgulayamayacaklar bir ortam iinde barnmak
zorunda kalyor. niversite rencilerine yurt olanaklarnn artrlmas, her
niversiteninkontenjannabalolarakkampsalaniindeyurtolananndaYurt
Kurtarafndangelitirilmesifrsateitliininsalanmasasndanvazgeilemezbir
unsurolarakkarmzakyor.
Dier yandangenlerinsosyal ve kltrelgeliiminekatkdabulunmak ibaresinin
amacndayeraldYURTKURdisiplinynetmelii,herhangibirsosyalvekltrel
12YurtKur2008FaaliyetRaporu,2009,Ankara
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
22/36
22
geliimekatkdabulunmanntesinde,tmyleyasaklayc,genleripotansiyelsulu
kabuledenbirmantklahazrlanmdurumda.13Buerevedeniversiterencisi
genlerin barnabilmelerine ynelik sadece btesel adan yaplacak olumlu
deiimler,busorununzlmesinisalamayacaktr.
C.ABEitimveGenlikProgramlarMerkeziBakanl(UlusalAjans)
UA tarafndan srdrlen ve genel anlamda genlerin glendirmesine katkda
bulunduu dnlebilecek iki kapsaml program bulunmaktadr. Bunlardan
birincisi Genlik Program, ikincisi ise byk oranda genlerin glendirilmesine
katkdabulunanHayatboyurenmeProgramdr.
GenlikProgramAvrupaKomisyonutarafndangenleriinuygulamayakonmubir
programdr.BuprogramAvrupalgenlerinaktifvatandalk,dayanmavehogr
duygularnn gelimesini ve onlarn Avrupa Birliinin geleceinin ekillenmesinde
rol almalarn salamay amalamaktadr. Genlik Program AB snrlar iinde ve
arasnda hareketlilii, yaygn eitimi, kltrleraras diyalou destekler ve sosyal,
eitimsel ve kltrel gemilerine bakmakszn btngenlerin dahil edilmesine
imkansalar.14
Hayatboyu renme programnn amac, Topluluu ileri bir bilgi toplumu haline
getirmek, daha ok vedaha iyi i imkan yaratmak, sosyal btnl gelitirmek;
evreningelecekkuaklariindahaiyikorunmasnsalamak;zellikledednyada
birkalitereferansnadnmeleriniteminetmekamacylaToplulukiindekieitim
ve retim sistemleri arasnda karlkl deiim, ibirlii ve hareketlilii
glendirmek"olaraktanmlanmaktadr.15
Her iki program, programa katlan lkelerde "ulusal ajanslar" araclylaynetilmektedir. Trkiyede ulusal ajans DPT, AB Eitim ve Genlik Programlar
MerkeziBakanltarafndanyrtlmektedir.
Trkiye, Programlara katilmak iin, Avrupa Birliginin genel btesine her yl bir
13niversiterencilerininBarnmaHakkerevesindeYurtKurMevzuat,YrkKurtaran,2007,ToplumGnllleriVakf,stanbul14Ayrntlbilgiiinbkz.
http://www.ua.gov.tr/uploads/genclik/2008/programguide/Program_Kilavuzu_2009TR.pdf15http://www.ua.gov.tr/index.cfm?action=detay&yayinid=7461927F111B3AFFA71DE3198573F086F893B
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
23/36
23
katkpaydeyecektir.Trkiyeninneyeceibukatkpayksmenkatlmncesi
fonlardan karlanacak ksmen Trkiyenin btesi tarafndan karlanacaktr.
Dolaysyla Trkiyenin ABbtesinedeyecei katknn devlet btesi tarafndan
karlanan miktar genlerin korunmasna ynelik harcamalar iinde kabuledilmelidir.lgiliverilerTablo11degrlmektedir.
Tablo11inilkblmndeherikiprogramiinTrkiyeninABbtesinedeyecei
katk miktarlar grlmektedir. Birinci blmde ayrca bu katknn ne kadarnnkatlm ncesi fonlardan ne kadarnn Trkiyenin btesinden karlanca
belirtilmektedir. Tablonun ikici blmnde ise Trkiyenin btesinden her iki
programa ve toplam olarak yapaca harcama grlmektedir. Bu bilgiler avro ve
dolar olarak verilmektedir. Bu verilere gre Trkiyenin btesinden yaplacak
toplamharcama,2009ylkurusabitkabuledildiinde,2009yliin61,622,000TL;
2010 yl iin 66,796,400 TL; 2011 yl iin 72,248,000 TL ve 2012 yl iin
77,704000TLolarakngrlmektedir.
Trkiyenin AB genlik programlar ve hayatboyu grenme programlar
erevesindenyaptharcamalar20072013dnemiiinkararbalanmveresmi
gazetelerde yaynlanmtr. Bu anlamda bu harcamalarn artrlabilmesi iin
Trkiyenin 20142020 dnemi iin bu programlara katksn artrmas genlik
STKlariinnemlibirsavunuculukalandr.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
24/36
24
C.1. Hayatboyu renme Program Genel Koordintrl16nc yaplanharcamalar
Yukardahesapladmzharcamalardagerekgenlikprogramlarngerekhayatboyu
renmeprogramlarnaynelikbtedenyaplanharcamalardikkatealdk.Ancak
Hayatboyurenmeprogramnntmaltprogramlargenlieynelikdeildir.Bu
nedenleaadabualtprogramlarlailgilibilgiverilmektedir.
Comenieus Program: Programn temel amac, "Okul Eitimi" alannda Avrupa
lkeleriyleibirliiyapmaksuretiyleeitimdekaliteyiartrmakvekltreldiyalogu
salayarak dil renimini tevik etmektir. Bu program, Okul ncesi Eitim,
lkretim veOrtaretim alanlarn kapsamaktadr.Bu amala okul ortaklklar,
Comeniusasistanl,hizmetiieitimveoktaraflprojelerikapsamaktadr
Erasmus Program: Programn amac Avrupa'da yksek retimin kalitesini
artrmak ve Avrupa boyutunu glendirmektir. Erasmus program, niversiteler
arasnda lkeleraras ibirliini tevik ederek; rencilerin ve eitimcilerin
Avrupa'da karlkl deiimini salayarak; programa katlan lkelerdeki
almalarn ve alnan derecelerin akademik olarak tannmas ve effafln
gelimesine katkda bulunarak bu amac gerekletirmeye almaktadr. Daha
kaliteli yksekretim sunan Avrupa'da mezunlar daha donanml, i dnyasnn
beklentilerinedahafazlacevapverenbireylerolacaklardr.
LeonardoProgram:Program,AB'yeyeveadaylkelerinmeslekieitimeynelik
politikalarndesteklemekvegelitirmekiinyrtlenbirprogramdr.Program
lkelerarasibirliininkullanlarakmeslekieitimsistemleriileuygulamalarnda
kalitenin gelitirilmesini, yeniliklerin tevik edilmesini ve Avrupa boyutunun
ykseltilmesini ama edinmitir. ye Devletlerin mesleki eitimin kapsam veorganizasyonu konusundaki sorumluluuna, kltrel eitlilie ve dil eitlilii
dikkate alnarak gerekletirdikleri eyleme destek olmaya allmaktadr. Bunun
iin mesleki eitim alanndaki lkeler aras ibirlii projelerine hibe destei
verilmektedir.
GrundtvigProgram: GrundtvigProgram,bilgininsrekliyenilenmesineticesinde
16
HayatBoyurenmeProgramlarileilgilibilgilerUAnninternetsitesindenzetlenmitirwww.ua.gov.tr
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
25/36
25
oluan gereksinimleri karlamak ve yetikin kiilere yaamlar boyunca, bilgi ve
niteliklerini gelitirmek iin imkanlar sunarak istihdam olanaklarn artrmak ve
toplumda meydana gelen deiikliklere uyum salamalarn amalar. Grundtvig,
meslekieitimdndahereityetikinveyaygneitimzerineodaklanr.Yaygneitim iindeki renici, retmen, eitmen ve dier personelle yetikin eitim
alanndakieitimkurumlarvebutreitimfrsatlarsunankurulularhedefler.
Programda yetikin ya neolursa olsunrgneitimindndaki herkes olarak
tanmlanmaktadr. Bunlardan Grundtvig dndakiler dorudan genlere ynelik
deildir ama rgn eitim dndaki genleri de kapsamaktadr. Bu nedenle
Grundtvig program dndaki programlarn harcamalar dikkate almak
gerekmektedir. Ancak verilerde bu alt program iin ulusal katk verilerine
ulaamadk. Bu nedenle, Tablo 11de verdiimiz ulusal katk toplam Grundtvig
Programnnharcamaskadaryksektahminetmioluyoruz.
C.2.GenlikProgramGenelKoordinatrlnceyaplanharcamalar
Genlik Programlarnn tm genlie yneliktir ve bu programlara ynelik
bteden ayrlan katk genlerin glendirilimesi iinde kabul edilmelidir. Bu
programlar Eylem 1 Avrupa iin Genlik; Eylem 2 Avrupa Gnll Hizmeti;Eylem3DnyaGenlii;Eylem4Genlikdesteksistemleri;Eylem5Genlik
AlanndaAvrupabirliiiinDestekbalklarndaolmaktadr.
Eylem1 Avrupa iin Genlik programaltnda,Eylem1.1 GenlikDeiimleri,
farkllkelerdengengruplarnabirarayagelmevebirbirlerininkltrlerihakknda
renmefrsatsunuyor.Eylem1.2GenlikGiriimleri,yerel,blgeselveulusal
dzeyde tasarlanan grup projelerini destekliyor. Eylem 1.3 Genlik Demokrasi
Projeleri,genlerinhemyerel,blgeselyadaulusaldzeyde,hemdeuluslararas
dzeydedemokratikyaamakatlmndestekliyor.
Eylem2AvrupaGnllHizmeti,birABlkesindesosyalieriklibirprojede212
aylk srelerdahilinde gnllhizmetolana sunuyor. Eylem3 Dnya Genlii
program altnda, Eylem 3.1 Avrupa Birlii Komulkeleriyle Birlii, Komu
Ortak lkelerle genlik alannda Genlik Deiimleri ve Eitim ve A Kurma
projelerini destekliyor. Eylem 4 Genlik destek sistemleri program dahilindeEylem 4.3 Genlik alanlar ve Genlik Kurulular in Eitim ve A Kurma
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
26/36
26
faaliyeterinidestekliyor. Eylem5GenlikAlanndaAvrupabirliiiinDestek
erevesindeEylem 5.1 Genler veGenlik PolitikalarndanSorumluOlanlar in
Toplantlaryaplmasnsalyor.
Eylemlereyneliktmbualtprogramlaraynelikharcamalarntmngenlerin
glendirilmesiharcamalariindekabuledeceiz.
Kurumun internet sitesinden Hayatboyu renme programlarnn ve Genlik
Programlarnn toplam harcamalarna ve bu programlara ynelik ulusal katkya
ilikin verilere ulamak mmkn olmaktadr. Ancak bu programlarn alt
programlarnaynelikharcamabilgisibulunmamaktadr.Bubilgilerindeinternete
konulmasgenlieynelikharcamalarndoruhesaplanmasiinyararlolacaktr.
D.SODESKapsamndaYaplanGenlerinGlendirilmesiileilgiliProjeler
20082012yllariinGAPEylemPlanhazrlanmve18Haziran2008tarihinde,
2008/11saylBabakanlkGenelgesiileSosyalDestekPragram(SODES)yrrle
konulmutur. GAP blgesindeki krdan kente g, yoksulluk ve isizlik nedeniyle
yaanan sorunlar ve deien sosyal yapnn dourduu yeni ihtiyalar blgedeki
sosyalyatrmlarnnemidikkatealnaraksosyalihtiyalarksasredegidermek
amacyla, valiliklerin dorudan sorumluluk ald, proje odakl Sosyal Destek
Program (SODES) hazrlanmtr. Bu kapsamda, blgede yoksulluk ve sosyal
dlanmariskialtndabulunanbireyvegruplarnekonomikvesosyalhayataaktif
katlmlarnnartrlmasveyaamkalitelerininykseltilerektoplumsaldayanma
vebtnlemeningerekletirilmesiamalanmaktadr(www.dpt.gov.tr).
Programkapsamnaistihdam,sosyaliermevekltr,sanatvesporolmakzere
balk altnda hazrlanacak sosyal projelerin girdii belirtilmektedir. Bu alt
balklarnaltndayaplanprojelerinkonularincelendiinde2,565,710TLlikksm
genlerin glendirilmesine ynelik projelere aktarlan kaynak olarak kabul
edilebilir(Tablo12).HerbalkaltndayaplanprojelervebteleriDPTtarafndan
yaynlanmaktadr. Genlikleilgiliprojelerarlklolarakspor,eitimve snavlara
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
27/36
27
hazrlkprojelerindeyounlamaktadr.Ancaktmprojelerinamavebtelerinin
ayrayrinternetteaklanmolmaseffaflkasndanrnekoluturmaktadr.
E.TBTAKGenlereYnelikBursveDestekHarcamalar
TBTAKBilimnsanDesteklemeDaireBakanl(BDEB)tarafndanilkretim,
ortaretim,niversitelisansvelisansstrencileri iledoktorasonrasdzeyde
aratrma yapan aratrmaclara ynelik karlksz burs ve bilimsel destek
programlaryrtlmektedir.
Bu programlarn listesi aada verilmiitir. Bu liste iinden genlerin
glendirilmesine ynelik sayacamz harcamalar listenin ilkblmnde dierler
destek ve burs programlar ise ikinci blmnde yer almaktadr
(http://www.tubitak.gov.tr/home.do?ot=1&sid=455&pid=453).
TBTAKBDEBprogramlararasndangenleringlendirilmesiyleilgiliolanlar:
UlusallkretimMatematikOlimpiyat
UlusalBilimOlimpiyatlar
UluslararasBilimOlimpiyatlar
OrtaretimrencileriArasAratrmaProjeleriYarmas
YurtiLisansBursProgram
niversiterencileriYurti/YurtDAratrmaProjeleriDest.Pr.
LisansveLisansncesi,retmenverenciBilimselEtk.Dest.Pr.
YurtiYksekLisansBursProgram
YurtiDoktoraBursProgram
LisansMezunlarveSonSnfLisansrencileriiinYurtDY.L.BursPr.
YurtDDoktoraBursProgram
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
28/36
28
YurtDAratrmaBursProgram(Doktorarencileriiin)
LisansstYazOkuluveBenzeriDierEtkinlikleriDesteklemeProgram
SonSnfLisansrencieriiinLisansst(Y.L./Doktora)BursProgram
TBTAKBDEBdierbursprogramlarprogramlar:
PhDFellowshipforForeignCitizens
ResearchFellowshipforForeignCitizens
ResearchFellowshipforForeignCitizens
YurtiDoktoraSonrasAratrmaBursProgram
YurtDDoktoraSonrasAratrmaBursProgram
KonukBilimnsanDesteklemeProgram
YurtiBilimselEtkinlikleriDesteklemeProgram
YurtDBilimselEtkinliklereKatlmaDesteiProgram
TBTAKAlmanya(DFG)AvrupaBilimselDeiimBursProgram
TBTAKngiltere(RoyalSociety)AvrupaBilimselDeiimBursP.
TBTAKMacaristan(HAS)AvrupaBilimselDeiimBursProgram
TBTAKLindauBlimselEtkinliklereKatlmaDestekProgram
BubursvedestekprogramlarndangenleringlendirilmesineynelikolaraktasnifedilenlerinharcamalarTablo13teverilmektedir.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
29/36
29
3. GENLERN GLENDRLMESNE YNELK, KURUMLARDAN TALEPEDLEREKALINANHARCAMALAR
A.KURunGenlereYnelikHarcamalar
KURun faaliyet raporunda gerekletirdii faaliyetlerin iinden genleringlendirilmesiileilgilifaaliyetlerolduugrlmektedir.
2008 Faaliyet Raporuna gre dzenlenen kurslar arasndan gc Yetitirme
Kurslar, Giriimcilik Eitimleri, Staj Programlar, Toplum Yararna alma
Programlar (TYP), alanlarn Mesleki Eitimi programlarna nemli kaynak
ayrlmaktadr. Bu programlardan yararlananlarIN KURun internet sayfasndan
cinsiyetlerine gre dalm verilmekle birlikte ya gruplarna gre dalm
bulunmamaktadr.
2008ylnda karlan 5763 sayl kanunda Fonun aktif igcpiyasas dahilinde
kabul edilebilecek harcamalarnn kapsam geniletilmitir. Bu kanuna gre
sigortalisizlerveKURakaytldierisizlere;ibulma,danmanlkhizmetleri,
meslekieitim,igcuyumvetoplumyararnaalmahizmetleriverilirveigc
piyasas aratrma ve planlama almalar kapsamnda yaplacak giderler sizlik
Sigortas Fonundan karlanr. Bu giderlerin yllk miktar, sizlik SigortasprimiolarakFonaaktarlanDevletpaynnyzdeotuzunugeemez.Budurumdasigortal
isizlere ynelik tm aktif piyasa ilemlerinin harcamalar Fon tarafndan
karlanmaktaveFonadevletkatksnn%30ukadarKURtarafndanyrtlen
isizlereynelikaktifpiyasaharcamalariinkullanlabilmektedir.
Yukardabelirtilen kanun gerei aktif igc programlarnnmaliyeti2008 ylnn
ikinci yarsndan itibaren sizlik Sigortas Fonundan finanse edilmektedir.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
30/36
30
KURunsrdrdaktifigcprogramlarnaayrlantoplamkaynaktrlerive
yllaritibariyleTablo14tegrlmektedir.
KUR yetkilileri tarafndan verilen bilgilere gre 2008 ve 2009 yllarnda aktif
igcprogramlarnaynelikyaplantoplamharcamann1629yagrubunaynelik
olanlarnnoran%58olarakhesaplanmaktadr(Tablo15).
KUR eitli uluslararaskaynaklarla ulusal kaynaklar birarayagetirerek bir ok
proje ynetmektedir. 20082009 yllarnda bu projelerin arasnda dorudangenlerleilgiliolanlarolduugibi,kadnistihdamnartrmayaynelikolanvegen
kadnlarzerindengenlerleilgiliolanlardabulunmaktadr.
KUR 2008 ylnda hibe programlar erevesinde mesleki eitim verilmesini
salayan 101 proje uygulamtr. Bu projelerden yararlananlar arasnda genler
bulunmaktadr. Bu projelere ynelik yukarda belirtilen aktif igc programlar
dndayaplanharcamalarayrtrmakmmknolmamaktadr.
sizlik sigortas giderlerinin iine yeni eklenen giderlerden bir dieri stihdam
Paketi olarak bilinen 5763 sayl Kanunu ile belirlenmektedir. Bu paket ile
genlerinvekadnlarnistihdamtevikedilmitir.Bupakette18yandanbykve
29yandankkolanlarileyaartaranmakszn18yandanbykkadnlarn,
kanunun arad artlar tamalar durumunda, prime esas kazan alt snr
zerindenhesaplanansigortaprimineait iverenhisselerinin;birinciyliinyzde
yz, ikinci yl iin yzde sekseni,nc yl iin yzde altm,drdncyl iinyzde krk ve beinci yl iin yzde yirmisi sizlik Sigortas Fonundan
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
31/36
31
karlanacaktr denmektedir. Sz konusu primler SGK tarafndan hesaplanarak
sizlikSigortasFonudantalepedilecektir.AncakgerekFongerekSGKyetkilileri
Ocak 2010 itibariyle Fondan byle bir harcama yaplmadn belirtmilerdir. Bu
harcamaileilgiligereklemelerdahasonrakiyllariinSGKdanrenilebilecektir.
2008 Faaliyet Raporuna gre KUR tarafndan dzenlenen programlarndan
yararlananlarKURuninternetsayfasndancinsiyetlerinegredalmverilmekle
birlikte ya gruplarna gre dalm bulunmamaktadr. Bu programlardan
yararlananlarn ya grubuna gre dalm genlere ynelik harcamalarn
hesaplanmasndanemlikatksalayacaktr.
B.MilliEitimBakanlveYKunGenlereYnelikHarcamalar
Milli Eitim Bakanl btesinden genlere ynelik burs ve yurt harcamalar
yaplmaktadr. Bunlardan birincisi 1416 sayl kanun erevesinde yurt dna
yollanan genlere verilen burslardr. kinci nemli harcama Ortaretin Yurt ve
Burslar Daire Bakanl tarafndan ortaretim rencilerine verilen burslar ve
salanan yurt olanaklar ile ilgili harcamalardr. Bu harcamalarn toplam Tablo
16dagrlmektedir.
Milli Eitim Bakanl ve YK btesinden yaplan burs ve yurt harcamalarnn
yaynlanmasgenlereynelikharcamalarnhesaplanabilmesiiingereklidir.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
32/36
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
33/36
33
TABLO17:VERKAYNAKLSTES
KAYNAK1:
MerkeziYnetiminekonomiksnflandrmayagreverilen2006,2007,2008ve2009ylnngereklemiharcamalar,MaliyeBakanlMuhasebatGenelMdrlnnsayfasndaKamuHesaplarBlteniseeneininaltndayeralmaktadr.HerylnOcakayndabirncekiylngereklemibteleriinternetekonulmaktadr.
http://www.muhasebat.gov.tr/mbulten/index.php
KAYNAK2:
2010MerkeziYnetimBteKanunu,GenelvezelBtelidarelerinveDzenleyiciDenetleyiciKurumlarnAcetveliicmali,fonksiyonelsnflandrmatablolarndayeralmaktadr.
2010ylverileriBMKOsitesindenuyolizlenerekbulunabilir:http://www.bumko.gov.trdenMevzuat>Btemevzuat>Kanunlar>Btekanunuveekleri>2009>Btetrleriitibariyledenek(A)cetveliicmalleri.
2010 Bte Gerekesinin adresi: http://www.bumko.gov.tr den Bte>Btegerekesi>2010YlBteGerekesi
KAYNAK3:
GSYHgereklemiverilerivengrleri2010BteGerekesindeyeralmaktadr.2010BteGerekesininadresibkz.KAYNAK2.
KAYNAK:
rencilerintedaviveilagiderleri,2006,2007,2008ve2009ylMerkeziYnetiminekonomiksnflandrmayagre4KODdzeyindeverilengereklemiharcamalariindeyeralmaktadr.MaliyeBakanlMuhasebatGenelMdrlnnsayfasndaKamuHesaplarBlteniseeneininaltndayeralmaktadr.
http://www.muhasebat.gov.tr/mbulten/index.php
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
34/36
34
5) GENLERN GLENDRLMESNE YNELK HARCAMALARIN TOPLAMINAULAMAK
Genlerin glendirilmesine ynelik harcamalar izleyebilmek iin genliin spor,
toplumsal hayata katlm, barnma, eitime destek, eitimden ie geite destek
kurumlarn dikkate aldk. Tm bu kurumlarn harcamalar 2008 ylnda
2,387,298,878TLiken2009ylnda3,143,090,232TLolarakgereklemitir(Tablo
18)17.Tablodagrlentmkurumlarntoplamharcamalartemelalndnda,gen
bana2007yliin137TL,2008iin172TLve2009iintahminiharcama226
TLdir.
17Tablo18deyeralaneitimharcamlariinVeriKaynakListesiTablo17,KAYNAK1ve2yebaklabilir.rencitedaviveilagiderleriiinbkz.VeriKaynakListesiTablo17,KAYNAK4.
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
35/36
35
GSYHiinde,genleriglendirmeyeynelikyaplanharcamalarnpay,20072009
yllarnda, srasyla % 0.2, % 0.2, % 0.3 olarak hesaplanabilmektedir. Bu oran,
Trkiyede sylemde ok nemseniyormu gibi gzken genlie kaynak
ayrlmadnn gstergesidir. Btede genlik yoktur. Genlie harcanan toplambtenin yaklak % 80ini oluturan Genlik Spor Genel Mdrlnn ve
YURTKURun harcamalarnda 2010 ve 2011 yllarnda reel bir azalma
ngrlmektedir.
GSYH iinde genlerin glendirilmesine ynelik yaplan harcamalarn artmas
gerekmektedir. Kamudaki dier kurumlarn, btelerinde de genlerin
glendirilmesine ynelik yeni programlarn almas ile art salanmaldr.
Halbuki, buorann nmzdeki3 yl daha dadmesi ngrlmektedir. zellikle
Tablo4te grld gibi YURKTURun btesi iin nmzdeki yl iinde reel
daralma kabul edilemez. YURTKURun btesi drlmeden nce bile renci
banaaylkbursmiktar2008iin160TL,2009iin180TL'dir.Bumiktardakibir
burs yetersizdir, zellikle krizortamndabursoranlarndaki art yeterli deildir.
Ayrca, yurtlara yaplan bavurularla kabul oranlar arasndaki uurum devam
etmektedir.
Genlere ayrlan bteden eitim dnda olan genlere yaplan harcamalarn
banda Genlik ve Spor Genel Mdrl gelmektedir. Genlik ve Spor Genel
Mdrlnn2009yliintoplamdenei426,390,000TL'dir.lBakanlklar
hariGSGMdenei271,140,000TLdir.Budenekiindensporlailgilidairelerin
pay ise%89dur. Eitim dndaki genliin topluma katlm vegeliimininesas
olaraksporzerindenkurgulanmasndorubulmuyoruz.Genlerinzerkveeit
bireyler olarak yaayabilmeleri, gen olarak toplumsal hayata katlabilmeleri iin
desteklenmeyeihtiyalarvardrvebuihtiyalarkesinliklesporlasnrldeildir.
Trkiyede1524yalararasnda13,899,621genyayor.Genleringenelnfusa
oran%20.Bugenlerinyaklak%30ueitimalmakta,%30ualmakta,%40
eitim almamakta ve almamaktadr. Tm gen nfusun % 30unu oluturan
eitim alan genler, 20072009 yllarnda genlerin glendirilmesine ynelik
yaplanharcamalarnyaklak%75inialmaktadr.Oysaeitimdndakigenler
gennfusun%70inioluturmalarnaramen,genleringlendirilmesineynelik
-
8/8/2019 Genlerin Glendirilmesine Ynelik Harcamalar zleme Klavuzu
36/36
yaplan harcamalarn iinden aldklar pay% 25 ile snrl kalmaktadr. Her ne
kadar harcamalar asndan ayrtrlma yaplamamasna ramen, gen kadnlarn
eime ve toplumsal hayata katlm iin zel kaynak ayrlmasna nem verilmesi
gerektiinidnyoruz.
Yksek retim kurumlarnn harcamalar (niversitenin ald harlar ve dier
zgelirleri dahil, 8,985,913,000 TL) genlerin glendirilmesine ynelik
harcamalarla birarada dnldnde bile oran % 1.2 civarnda kalmaktadr.
Ortaretimharcamalardaeklendiinde(7,368,855,000TL)buoranancak%2ye
ulaabilmektedir.