2. BölümİŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI

Giriş2.1. Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler2.2. İşletmelerin Uluslararasılaşma Dereceleri

(Pazar Alanları) Bakımından Sınıflandırılması 2.3. Büyüklüklerine Göre İşletmeler2.4. Mülkiyet Yapılarına Göre İşletmeler2.5. İşletmelerin İşletmeler arası Anlaşmalar

Bakımından Sınıflandırılması2.6. Faaliyet Alanlarına ve Ürettikleri Malın

Niteliğine Göre İşletmeler2.7. Teknik Özelliklerine Göre İşletmelerBölüm ÖzetiDeğerlendirme SorularıKaynakça

HUKUKİ YAPILARINA GÖRE İŞLETMELER

Şirket kelimesi dilimize Arapçadan geçmiş olup ortaklık anlamında kullanılmaktadır. Geniş anlamda ele alındığında bu ortaklık, en az iki kişinin bir araya gelip bir amaca erişmek için oluşturdukları tüm kişi topluluklarını ifade etmektedir.

ŞİRKET TANIMI

Borçlar Kanunu’nun (BK) 620. maddesine göre şirket; iki ya da daha fazla kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmelerdir. Bu tanım şirkete ait şu unsurları içermektedir:• Kişi unsuru• Sözleşme unsuru• Sermaye unsuru• Ortak amaç unsuru• Ortak amaç için birlikte çaba unsuru

SERMAYE YAPILARINA GÖRE ŞİRKETLER

• Değişmez Sermayeli Şirketler • Kayıtlı Sermayeli Şirketler • Değişir Sermayeli Şirketler • Basit Sermayeli Şirketler • Esas (Sabit / Belirli) Sermayeli Şirketler

ORTAKLARIN SORUMLULUĞUNA GÖRE ŞİRKETLER

• Birinci derece (doğrudan) veya ikinci derece (dolaylı) sorumluluk

• Sınırlı veya sınırsız sorumluluk

• Adi veya müteselsil (zincirleme) sorumluluk

TÜZEL KİŞİLİKLERİNİN OLUP OLMAMASINA GÖRE ŞİRKETLER

Ticari şirketlerin tamamı olan kolektif, komandit, limited, anonim şirket ve kooperatiflerin tüzel kişiliği vardır.

Tüzel kişiliği olmayan şirket adi şirkettir.

ORTAKLIKTA ÖNEMLİ OLAN UNSURA GÖRE ŞİRKETLER

• Şahıs Şirketleri(Bu gruba adi, kolektif ve adi komandit şirketler girmektedir.)

• Sermaye Şirketleri (Limited, anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket bu kategoride ele alınmaktadır.)

TEK KİŞİ İŞLETMELERİ

İşletmenin tek sahibi vardır. TTK’nın 12. maddesine göre bu sahip tacirdir. Kanuna göre, bir ticari işletmeyi kısmen de olsa kendi adına işleten kişiye “tacir” denilmektedir.

ADİ ŞİRKETLER

Adi ortaklık sözleşmesi, iki ya da daha fazla kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmedir.

Bir ortaklık, kanunla düzenlenmiş ortaklıkların ayırt edici niteliklerini taşımıyorsa, adi ortaklık sayılır.

TİCARET ŞİRKETLERİ

TTK’nın 124. maddesine göre ticaret şirketleri;

• Kolektif, • Komandit, • Anonim, • Limited ve • Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket olmak üzere beş türlüdür.

İŞLETMELERİN ULUSLARARASILAŞMA DERECELERİ (PAZAR ALANLARI) BAKIMINDAN SINIFLANDIRILMASI

1. Ulusal İşletmeler2. Uluslararası İşletmeler3. Çok Uluslu İşletmeler4. Küresel İşletmeler 5. Ulus Ötesi/Ulus Aşırı İşletmeler

BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE İŞLETMELER

1. Mikro Ölçekli İşletmeler 2. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler 3. Büyük Ölçekli İşletmeler

KOBİ’LERİN ÜLKE EKONOMİLERİNDEKİ YERİ

AVRUPA BİRLİĞİ’NDE KOBİ’LERİN SINIFLANDIRILMASI

KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERİN NİTEL ÖLÇÜTLERİ

• Küçük ve Orta Ölçekli İşletme Sahibine İlişkin Nitel Ölçütler

• Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin İşletme Fonksiyonlarına İlişkin Nitel Ölçütleri

KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERİN NİCEL ÖLÇÜTLERİ

• İşletmede İstihdam Edilen Personel Sayısı• Sabit Varlıklar• Sabit Varlıkların Değeri• Makine Sayısı• Makine Parkı Değeri• Kullanılan Alanın ve Hacmin Büyüklüğü• Kullanılan Malzeme Miktarı• Kullanılan Enerji Miktarı• İşletme Kapasitesi• Piyasa Payı vb.

MÜLKİYET YAPILARINA GÖRE İŞLETMELER

1. Özel İşletmeler 2. Kamu İşletmeleri 3. Karma İşletmeler4. Yabancı Sermayeli İşletmeler

İŞLETMELERİN İŞLETMELERARASI ANLAŞMALAR BAKIMINDAN

SINIFLANDIRILMASI

1. İşletmelerin Ekonomik ve Hukuksal Yapılarını Koruyarak Yapmış Oldukları Anlaşmalar:

• Centilmenlik Anlaşmaları • Konsorsiyumlar • Karteller (Fiyat Kartelleri, Miktar Kartelleri, Satış

Kartelleri, Bölge Kartelleri, Satın Alma Kartelleri, Şart Kartelleri)

• Stratejik İş Birlikleri (Lisans Anlaşmaları, İmtiyaz (Franchising) Anlaşmaları, Yönetim Sözleşmeleri, Üretim Sözleşmeleri, Ortak Girişimler (Joint Ventures)

İŞLETMELERİN İŞLETMELERARASI ANLAŞMALAR BAKIMINDAN SINIFLANDIRILMASI

2. İşletmelerin Ekonomik ve/veya Hukuksal Bağımsızlıklarını Kaybederek Yapmış Oldukları Anlaşmalar:• Holdingler • Konsern• Tam Birleşme ve Satın Alma• Tröst [Oy (Oylama) Tröstleri, Yatırım Tröstleri]

FAALİYET ALANLARINA VE ÜRETTİKLERİ MALIN NİTELİĞİNE GÖRE İŞLETMELER

1. Sanayi (Üretim veya İmalat) İşletmeleri• Tüketim Malı Üreten İşletmeler • Endüstri Malı Üreten İşletmeler

2. Hizmet İşletmeleri3. Ticaret İşletmeleri

TEKNİK ÖZELLİKLERİNE GÖRE İŞLETMELER

• Emek Yoğun İşletmeler• Sermaye Yoğun İşletmeler