GAZETA tetor 2009 - orthodoxalbania.org Tetor 2009.pdf · baptisteri dhe kompleksi peshkopal....

TETOR 2009 NGJALLJA 1

NGJALLJANr. 10 (201) Viti XVII i botimit TETOR 2009 Çmimi 20 lekë

Ditën e enjte, 22 tetor, në mjediset e HotelTirana International, u bë ceremonia e hapjessë Këshillit Ndërfetar të Shqipërisë. Krijimi ikëtij këshilli u mbështet nga Konferenca BotëroreFetë për Paqen (Kryepiskopi Anastas është Pre-sident nderi i këtij organizmi) dhe e ka fillesënqë nga viti 2005, ndërsa në vitin 2007 u regjistruasi organizëm.

Bashkëthemelues të tij janë krerët e katër ko-muniteteve fetare tradicionale: Hirësia e Tij, HaxhiSelim Muça, Fortlumturia e Tij Anastasi, ImzotRrok Mirdita dhe Haxhi Dede Reshat Bardhi.

Veprimtarinë e çeli sekretari i KNFSH, z. Ge-nard Hajdimi, dhe më pas përshëndeti Presidentii republikës, z. Bamir Topi, i cili theksoi ndër tëtjera se “…Kjo është vlera jonë e përbashkëtdhe ky është virtyti ynë i rrallë, të cilin jo vetëmdo ta eksportojmë kudo që të mundemi, por dota ndajmë me shumë dëshirë me vendet dhepopujt e tjerë anembanë globit. Prandaj edhejam sot këtu, jo vetëm për të kremtuar hapjen enjë Këshilli kaq të nevojshëm e të dobishëm përmbarëvajtjen e marrëdhënieve ndërfetare nëvendin tonë, por edhe për t’ju siguruar rreth mbë-shtetjes së palëkundur personale e institucionalegjatë ndërmarrjes suaj kaq të vlefshme e të rëndë-

U zhvillua ceremonia e hapjessë Këshillit Ndërfetar të Shqipërisë

Komiteti Ekzekutiv i Këshillit Evropian tëLiderëve Fetarë - Fetë për Paqen, u mblodh nëTiranë më 21 tetor, me temë “Një kulturë përpaqen”, në vazhdim të deklaratës së Lilës,Francë, në maj të këtij viti.

Çështja kryesore që u diskutua, ishte krijimii një kodi sjelljeje në vendet e shenjta, sidomosnë ato që janë të tilla ose banohen nga dy osemë shumë besime.

Ky ka qenë një proces që vazhdon prej dyvitesh, duke përfshirë liderë fetarë të Evropësdhe Lindjes së Mesme. Gjithashtu hartimin ekëtij dokumenti e kanë mbështetur dheUNESKO dhe Qendra për Paqe dhe të Drejtate Njeriut e Oslos, Norvegji.

Në këtë mbledhje mori pjesë aktive edheKryepiskopi Anastas, si anëtar i këtij Këshillidhe President nderi i Fetë për Paqen.

Korresp. i gazetës “Ngjallja”

Mblidhet në Tiranë KomitetiEkzekutiv i Këshillit Evropian

të Liderëve Fetarë

sishme në shërbim të paqes, mirësisë, toleran-cës, bashkëjetesës dhe tolerancës ndërfetare”.

Pastaj përshëndetën kryetarët e të katërkomuniteteve fetare tradicionale.

Temën kryesore të takimit e mbajti prof.dr. Joseph Ellull, nga Malta.

Më pas veprimtarinë e përshëndeti BishopGunnar Stålsett nga Norvegjia, ish-anëtar i Ko-

misionit të Çmimit Nobel për paqen, bashkë-themelues dhe moderator i Këshillit Evropiantë Liderëve Fetarë, në kuadrin e KonferencësBotërore Fetë për Paqen.

Në fund u shfaq edhe një filmim i shkurtërpër themelimin dhe veprimtarinë e deritanishmetë Këshillit Ndërfetar të Shqipërisë.

Korresp. i gazetës “Ngjallja”

Lexoni në faqet 6-7-8

Një jetë kushtuar përhapjes së dritës së Krishtit- Një flashback në 80 vjet jetë -

Me rastin e 80-vjetorit të lindjes së Kryepiskopit Anastas

Kryepiskopi Anastas i rrethuar nga ngrohtësia e besimtarëve afrikanë.

2 NGJALLJA TETOR 2009

Në 33 qytete dhe fshatra të Shqipërisë uzhvilluan kampe ditore-njëjavore për fëmijët emoshës 6-12 vjeç. Këto kampe u organizuannga Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisëpërgjatë muajve korrik-gusht dhe shtator dhenë to morën pjesë rreth 1700 fëmijë. Organizimidhe realizimi i këtyre kampingjeve u bë i mundurnë saje të bashkëpunimit që Zyra Qendrore eFëmijëve pati me klerikë të dioqezave të ndry-shme, me katekistë si dhe me shumë vullnetarë,pjesëmarrës në grupet rinore të Kishës.

Zonat ku u zhvilluan këto kampingje ishin nëTiranë (Kisha “Ungjillëzimi i Hyjlindëses”,Bathore, Romët, Tabor, Kodra e Priftit), Gramsh,Cërrik, Shën Joan Vladimir, Fikas, Kuqan,Kryezjarr, Shtërmen, Grabovë, Librazhd,Shelcan, Vrakë, Shkodër, Sheqishtë, Kavajë,Bubullimë, Halilaj, Verri, Vajkan, Rrupaj,Krutje, Shën Pjetër, Topojë, Poro, Dëllënjë,Berat (Kala, Qendër, Gorricë), Kozarë.

Tema e kampit të këtij viti ishte “Shenjtorëte gjallë”. Programi zgjaste çdo ditë rreth 4 orë

e gjysmë me diskutime në grupe të vogla mbijetët e shenjtorëve, me këngë të ndryshme, lojë-ra, punëdore dhe me një himn kampi. Një e ve-çantë e kampit të këtij viti ishte se në fund tëmësimit të katërt, atij të Shën Julitës dhe Kirikut,pasi kishim diskutuar shumë se kush është një ikrishterë dhe cilat janë simbolet e krishterimit,

të gjithë fëmijët morën nga një kryq dhuratë, sisimbol të besimit dhe për të treguar se ne jemitë krishterë.

Një ditë e paharruar në kamp ishte edhedita e lojërave olimpike ku fëmijët kishin përga-titur nga një himn dhe flamur që përfaqësoningrupin e tyre. Në ditën e shtatë dhe të fundit tëkampit, fëmijët kaluan një ditë të bukur dhe fes-tive në praninë e mësuesve, prindërve, të afërm-ve dhe të njëri-tjetrit. Një ngjarje e veçantëndodhi në kampin e Shën Pjetrit ku u pagëzuan10 nga fëmijët pjesëmarrës.

Organizimi dhe zhvillimi i këtyre kampin-gjeve bën të mundur rritjen e nivelit shpirtëror,edukativ dhe argëtues të fëmijëve. Gjatë këtyrekampingjeve fëmijët patën mundësi që të më-sonin më shumë rreth shenjtorëve dhe jetëvetë tyre, të mësonin më tepër rreth besimit tëkrishterë. Por mbi të gjitha mësuan si të jetoninbesimin e krishterë, duke u përpjekur që çdo di-të të kultivonin në jetët e tyre virtytet e krishtera.

Mikea Topanxha

Veprimtari të larmishme me fëmijët në kampet ditore

Në mëngjesin e 27 shtatorit2009 fjeti më Zotin Mitropoliti iPolianisë dhe Kilkisit (Kisha eGreqisë) Apostoli (Papakonsta-ndinu). Ai lindi në krahinën e Al-mirosit, në Vollos të Greqisë, në vitin1924.

Që në moshë të re dëshiroi tëndiqte rrugën e Zotit dhe të mëso-nte teologjinë e Kishës. U regji-strua në Fakultetin Teologjik tëAthinës, ku përfundoi po me suksesstudimet në vitin 1948.

Në vitin 1950 u bë realitet dëshi-ra e tij për përkushtim ndaj Zotitme hirotonisjen në Dhjakon (1950)dhe në Presviter - Arkimandrit 1954.Në vitin 1967, Apostoli u zgjodhMitropolit i ishullit të Zakinthit. Nëvitin 1974, kur në vendin fqinjpushtetin e kishte rrëmbyer juntaushtarake, Mitropoliti Apostol ulargua nga froni në mënyrë tëpadrejtë. Ashtu si edhe disa Etërtë Shenjtë të Kishës që u larguanpadrejtësisht nga froni episkopal(shih rastet e Athanasit të Madhshek. IV dhe më tepër atë të JoanGojartit shek. IV - V) edhe ai duroikëtë padrejtësi së bashku me tëgjitha fatkeqësitë dhe vështirësitëe tjera pa u ankuar askund. Porkëto peripeci morën fund në vitin1991, kur Sinodi i Shenjtë i Kishëssë Greqisë vendosi që ta riaktivi-zonte, duke i dhënë fund një martiri-zimi të padrejtë dhe ai u zgjodh në

Mitropolinë e Shenjtë të Polianisëdhe Kilkisit (në Greqinë Veriore, nëveri të qyteti të Selanikut).

Në këtë post të ri Apostoli efilloi nga e para detyrën e tij me tënjëjtin zell, të cilin e ruajti deri nëçastet e fundit të jetës së tij.

Mitropoliti Apostol kishte lidhjetë veçanta vëllazërore (në mëtepër se 60 vjet) me Kryepiskopintonë, Anastasin që në vitet e rinisësë tyre studentore dhe deri në ditënqë ndërroi jetë. Ai i qëndroi pranëKryepiskopit tonë që në momentet

e para që erdhi në Shqipëri. Ishte ipranishëm edhe në fronëzimin e tijmë 2 gusht 1992, në Tiranë. Në vitete mëpasshme ai e ndihmoi Kishëntonë në shumë aspekte.

Të shumtë janë vizitorët (mehalle dhe probleme shëndetësore qëu ndihmuan) nga Shqipëria qëprovuan dashurinë e tij, si dhe tëbashkëpunëtorëve të tij të palodhur.

Me përgjegjësinë që e dallonteMitropolitin e ndjerë, u hap dhefunksionoi një lice kishtar në qytetine Kilkisit, i cili mban edhe sot emrin

e vëllezërve, isapostujve selanikas“Kirilit e Metodit” (shek. IX). Nëkëtë lice kishtar që në vitin e parëtë funksionimit (1996) studiuan meqindra nxënës nga vende të ndry-shme të Evropës Juglindore dheAmerikës Latine. Mes tyre kishteshumë edhe nga Shqipëria (meqënë vendin tonë në atë kohë nukfunksiononte akoma asnjë lice kish-tar. Sot, nën kujdesin e KryepiskopitAnastas kemi 2 të tillë).

Nga aktiviteti i tij i pasur piman-tik përmendim këtu me pak fjalëdashurinë e tij për të varfrit, për tëcilët funksiononin mensa të përdit-shme. Për familjet me shumë fëmi-jë, dhe për studentët e huaj, për tëcilët krijoi ambiente të shumta dheme fondet e fituara i vuri në shër-bim të tyre, e shumë të tjera. Tëgjitha këto veprimtari nuk pushoi sëkryeri deri në ditët e fundit të jetëssë tij, duke mbetur besnik deri nëfund (Zb. 2:10) në fjalët e Zotit.Kështu shpirti i tij i pastër dhe imbushur me virtyte fluturoi për t’utakuar me Krijuesin që e adhuroidhe i shërbeu në gjithë jetën e tij.

Në ceremoninë e varrimit, që ukrye më 29 shtator 2009 në KishënMitropolitane të Metamorfozës sëShpëtimtarit, në Kilkis, mori pjesëedhe Kryepiskopi Anastas, i cili(gjatë drekës) foli për “vëllain e tij mëKrishtin”, për jetën e miqësinë e tyre.

Atë Kozmai (Sovjani)

Fjeti Mitropoliti i Kilkisit Apostoli


Është një rast i rrallë që në njëterritor relativisht të kufizuar tëzbulohen deri sot 7 bazilika madhë-shtore. Kjo lidhet me faktin se,ndërsa në vitin 431 përmendet pe-shkopi Feliks i Apollonisë dhe iBylisit, në vitin 458 Bylisi kishte njëpeshkop të vetin. Në këtë periudhënë Bylis shpërngulet peshkopata eApollonisë dhe qyteti kthehet nënjë qendër të rëndësishme ushtara-ke dhe kishtare.

Ndër shtatë bazilikat e zbuluaraspikat Katedralja e Bylisit, oseBazilika B e quajtur nga arkeologët,jo vetëm nga përmasat e mëdha,që zënë një sipërfaqe më shumëse 1 ha, duke përbërë kështu monu-mentin më të madh të qytetit përantikitetin e vonë, por dhe nga nivelii lartë arkitektonik e artistik i ekze-kutimit. Ajo përbëhet nga bazilika,baptisteri dhe kompleksi peshkopal.

Bazilika e katedrales ka pasurnjë trajtim arkitektonik e artistik mëtë pasur se bazilikat e tjera të Byli-sit. Ajo ështe një bazilikë trenefësheqë përbëhet nga naosi, narteksi dheatriumi. Narteksi komunikon mesallën e katikumenit dhe baptis-terin, ndërsa një sërë ambientesh ibashkëngjiten kishës nga ana ju-gore. Naosi ndahet në tre nefe ngady harkada gjatësore mbi pilastrae kolona, të cilat ndërpriten nga nefitërthor. Një ikonostas guri, në for-

mën e një kolonade të ulët, ndanteambientin e altarit, i cili përmbantetryezën e shenjtë, të zbukuruar memotive në reliev, dhe synthronin.

Dyshemeja e naosit është eshtruar me mozaikë polikromë, kumbizotërojnë motivet gjeometrike,por që nuk mungojnë dhe motivetzoomorfe brenda kornizave gjeo-metrike dhe simbolet fetare. Njëkarakter tjetër ka mozaiku që stolisdyshemenë e narteksit. Në tëdjathtë të hyrjes për në naos ështëpërfytyruar një skenë peshkimi nënjë det mbushur me peshq, oktapo-dë, ngjala e shpendë uji, ku dy pe-shkatarë janë duke peshkuar. Më i

riu tërheq rrjetën të mbushur mepeshq, ndërsa më i vjetri peshkonme grep. Në pjesën e majtë paraqi-tet një skenë baritore me dy barinjqë ruajnë dhe mjelin delet e tufëssë tyre. Gërmimet arkeologjikekanë zbuluar dhe një mur shumëtë madh fragmentesh arkitekto-niko-dekorative, të cilat dëshmojnëedhe këto për nivelin e lartë artistiktë këtij monumenti dhe të kësajqendre.

Bazilika C është një kishë mepërmasa mesatare, me gjatësi 33 mdhe gjerësi 22,8 m. Ajo përbëhetnga tre nefe, narteksi dhe disaanekse. Ndarja e nefeve bëhej nga

arkada të mbështetura mbi kolonamonolite guri. Sanktuari dhe një ngaanekset janë shtruar me mozaikëme motive gjeometrike, bimore,zoomorfe dhe figura njerëzore.

Bazilika E nuk është gërmuarplotësisht, por megjithatë dallohentre nefe dhe një apsidë gjysmërre-thore, narteksi me portikë dhe dyanekse të tjera. Bazilika ka një gja-tësi prej 33 m dhe gjerësi 22,8 m.Dyshemeja e sanktuarit është eshtruar me mozaikë.

Bazilika A është ndërtuar bre-nda agorasë së periudhës helenistike,duke shfrytëzuar si material ndërti-mi pjesë të saj. Për shkak të terrenittë pjerrët, pjesët përbërëse të bazi-likës ndodhen në nivele të ndry-shme. Ajo është trenefëshe me njëapsidë gjysmërrethore dhe transepttripjesësh. Gjatësia e bazilikës ishte38,22 m dhe gjerësia maksimale23,42 m. Sanktuari, nefi qendror dheverior, krahu verior i transeptit dhenarteksi kanë dysheme të shtruarme mozaikë shumëngjyrësh dheme motive të larmishme. Bazilikaështë ndërtuar në gjysmën e parëtë shek. të V-të dhe është djegur ngasllavët në mesin e shek. të VI-të.

Rrënojat e bazilikës D ndodhennë pjesën veriore të qytetit, jashtëmurit të ndërtuar nga Justiniani. Ajoështë ndërtuar në fillim të shek.VIdhe është trenefshe me sanktuarindhe apsidën gjysmërrethore. Bazi-lika ka një gjatësi prej 45,25 m dhegjerësi 26,15 m. E veçanta e saj që-ndron në cilësinë e mirë të mozaikë-ve të dyshemesë me të cilat janështruar narteksi, nefi qendror, ane-ksi verior dhe një pjesë e nefit verior.

BAZILIKAT E BYLISIT


Kisha jonë Orthodhokse me faqen e saj zyrtare përpiqettë përcjellë mesazhin dhe informacionin e saj edhe nëinternet.Ajo i njeh vizitorët e saj me:

- besimin e krishterë orthodhoks,- organizimin dhe veprimtarinë e strukturave institucionale,- lajmet më të fundit,- arsimin, edukimin dhe shërbimin social e kulturor që ofron në shoqëri,- ndërtimin dhe restaurimin e kishave dhe manastireve,- botimet kishtare etj.

Teksti këtu ndërthuret me fotografi, mesazh zanor,muzikor e filmik.Këtë informacion do ta gjeni në tri gjuhë: shqip,anglisht e greqisht.

Shihemi, lexohemi e dëgjohemi në momentdhe kudo në të gjithë globin me

www.orthodoxalbania.org

Me www.orthodoxalbania.org

do të gjeni në internet Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë

Brenda një kryeqyteti të madh e të panjohur,larg familjeve dhe të afërmve tanë, nis jetastudentore dhe përgatitja për të ardhmen.

Shpesh brenda nesh ngrihen pyetjet: Ku tëtrokas? Si mund të mos jem vetëm? Si ta kalojkohën? Ku mund të gjej shoqëri të mirë? Si t’ipërballoj problemet e përditshme të jetës studen-tore? Si të përgatis veten për një të ardhme tëmirë? Kush jam unë dhe pse jetoj?...

Pyetjet janë të shumta, por përgjigjet eduhura nuk gjenden aq lehtë. Ftesat që naofrohen në jetën e përditshme janë të shumëlloj-shme dhe premtojnë një jetë të lehtë dhe tërehatshme, por në realitet nuk ndodh gjithmonëkështu. Ç’duhet të bëjmë? Cilës ftesë duhet t’ipërgjigjemi? Cilën rrugë duhet të zgjedhim?

Zgjuarsia jonë tregohet në përzgjedhjen qëbëjmë. Vendimet që do të marrim, janë ato qëndërtojnë jetën tonë.

Anastas thekson që Kisha do të vazhdojë tëtransformojë njeriun në pendim... ta lartë-sojë atë dhe ta bëjë krijesë të re, të formojëshoqërinë e solidaritetit, shoqërinë e perso-nave të lirë në dashuri me njëri-tjetrin...”.

Prandaj që nga viti 1994 Kisha OrthodhokseAutoqefale e Shqipërisë ka qenë në shërbim tëkëtij qëllimi duke organizuar për studentët akti-vitetete dhe programe të larmishme. Tashmëpër më tepër ajo ka vendosur në shërbim tëstudentëve Qendrën Studentore të Kishës

• 2 të mërkura pasdite ora 15:30- Liturgji e Parashenjtëruarnë Manastirin e Hirshëmtë Shën Vlashit, Durrës.

Aktivitete vjetore• Workshope• Trajnime• Takime studentore• Pelegrinazhe

Këto dhe shumë aktivitete të tjera ofrohenpër ju studentë të dashur. Kjo është një mundësie mrekullueshme që Kisha jonë ju ofron për tënjohur Zotin dhe bukurinë e jetës. Duke ju uruarnjë vit të mbarë akademik, ju ftojmë gjithashtutë bëheni pjesë e aktiviteteve të Qendrës Stu-dentore për të jetuar dhe mësuar së bashku nëdashurinë e Krishtit të Ngjallur dhe në shoqërinëe njëri-tjetrit.

Le të hapim derën e zemrës te Krijuesi ynëdhe le të fillojmë përjetimin e gëzimit më të madhtë jetës.

Për më tepër kontaktoni në cel: 069 46 16 300Ju mirëpresim!

Ana Baba

Për ju të dashur studentëQendra Studentore e Kishës Orthodhokse

Prandaj nuk është nevoja të merremi mekërkime që na drejtojnë në ngatërresa, ose qëtë bëhemi viktimë e një bote manipuluese, apotë biem në kurthet e çdo lloj pasioni. Ne mundtë zgjedhim të arrijmë te liria e brendshme evërtetë dhe ta kemi atë gjithnjë e më të plotë.

Çdonjëri nga ne ftohet të ndjekë rrugën drejthyjnizimit, drejt shoqërisë së vërtetë të dashu-risë, e cila gjendet te Perëndia dhe jo jashtë Tij.

Ai, i Cili u mishërua nga dashuria për njeriun,troket vazhdimisht në portën e zemrës sonë,varet nga ne nëse ajo portë do të hapet ose jo.Këtu varet dhe e ardhmja dhe qëllimi i jetëssonë.

Kisha jonë tregon një kujdes të veçantë përformimin shpirtëror të brezit të ri. Kryepiskopi

Ofron• Materiale shpirtërore dhe sociale• Sallë studimi/bibliotekë të pasur• Mësime për pagëzim• Kurse kompjuteri për formimin bazë• Sallë kompjuteri për përgatitjen e detyrave

ORGANIZON:Aktivitete javore

* Çdo të martë, ora 17:00 - Takim i përgjithshëm me tema shpirtëro-re dhe sociale

* Çdo të mërkurë, ora 17:00 - Lutje / Studim biblik

* Çdo të enjte, ora 17:00 - Takimi në grup të vogël: “Rritim njohu-ritë tona!”

Aktivitete periodike• Çdo të shtunë të parë të muajit ora 8:00

- Liturgji Hyjnore,- vizita baritore,- aktivitete sportive- dhe punime artizanale.

Programi i aktiviteteve dhe shërbimeve të saj:

Orthodhokse, pranë Qytetit Studenti, e cila ështëçdo ditë në shërbim të nevojavë të studentëve.Tema e përgjithshme për vitin akademik 2009-2010 do të jetë: “Kjo është rruga, ecni në të!”


“Nuk është e mundur të shkoshmë tej se kjo... Është qëllimi i fu-ndit”, thoshte shën Nikolla Kava-silas (+ rreth 1392), më i madhi ikomentuesve liturgjikë bizantinë nëlidhje me eukaristinë e shenjtë.“Nuk është e mundur të shkosh mëtej se kjo , dhe asgjë nuk mund t’ishtohet asaj” (Jeta më Krishtin).Shën Simeoni i Selanikut (1429),flet me fjalë të ngjashme për euka-ristinë: “Është misteri i mistereve,i shenjti i të shenjtëve, fillimi i çdofillimi”.

Le të përpiqemi ta ripërtërijmëshqisën tonë të mrekullimit parakëtij “misteri të fundit” mund ta shi-kojmë Liturgjinë Hyjnore në dy as-pekte të mëdha, të cilat lidhen menjëra-tjetrën thelbësisht: prania dhesakrifica. Të dy këto dimensione etejkalojnë kuptimin tonë. Megji-thëse është më e lehtë ta kuptoshdomethënien e pranisë eukaristikesesa të shpjegosh se në çfarë mëny-re eukaristia është një sakrificë.

Një takim personalLindja e krishterë gjithnjë ka

bërë kujdes dhe ka pasur rezervanë afirmimet e saj dogmatike mbieukaristinë e shenjtë. Ka shumëelemente thelbësore të besimitorthodhoks që kurrë nuk janë for-muluar në ndonjë përcaktim doktri-nal, por që u ruajtën nga Kisha pandryshim, me një unanimitet tëqetë dhe të pakundërshtueshëm.

Teologjia eukaristike orthodho-kse nuk shprehet në përkufizimeformale, veçse , në një nivel të lartë,në dhe përmes adhurimit tonë. Këtumund të të gjejë zbatim, deri në njëgradë të veçantë, parimi lex orandi,lex credendi: “rregulli i lutjes ështërregulli i besimit”. Atë QiprianKern, profesor i liturgjikës nëinstitutin St. Sergj, Paris, t’u thoshtenxënësve të tij: “Kori i Kishës ështënjë katedër e teologjisë”. Mund tështojmë: në heshtje banon teologjiamë e mirë e eukaristisë, ashtu siçshpall himni para hyrjes së madhegjatë Liturgjisë të së Shtunës sëMadhe: “Çdo mish i vdekshëm letë heshtë, të qëndrojë pa lëvizur,me frikë dhe dridhje...”

Sinodet Ekumenike nuk na tho-në shumë lidhur me praninë euka-ristike. Sinode të ndryshme lokale

kanë trajtuar çështjen e kungimittë shenjtë, në një kontekst praktik:kush mund të pranohet për të marrëpjesë në të dhe me cilat kushte?Vetëm në Sinodin e fundit nga shta-të Sinodet e mëdha, Sinodi i Dytënë Nikea kundër ikonoklazmës(787) gjejmë një pohim të qartë dhedefinitiv mbi praninë e Krishtit nëeukaristi. Ikonoklastët vlerësoninse e vetmja ikonë e mundshme eKrishtit ishin elementet e kushtuargjatë Liturgjisë Hyjnore. Sinodi iShtatë iu përgjigj këtij argumenti seelementet e kushtuar nuk janë ve-tëm një ikonë e trupit dhe e gjakuttë Krishtit, por, në kuptimin e vërte-të dhe të plotë të fjalës - trupi realdhe gjaku real i Zotit. Kjo do të tho-të se prania e Krishtit në eukaristigjendet në një nivel rrënjësisht ndry-she nga prania e Tij në ikonat e she-njta....

Shën Joan Damaskinoi bën njëhap më tej, kur shkruan: “Nëse kër-koni të dini si ndodhi kjo, mjaftont’ju thonë se ndodh nga Fryma eShenjtë. [...] Nuk dimë asgjë mëshumë se kjo, që fjala e Perëndisëështë e vërtetë, aktive dhe e gjithë-fuqishme, por e pakapshme në lë-ndën që vepron.” (Besimi ortho-dhoks, 4,13). Shën Joani ka para-sysh fjalët që thuhen në epiklezë gja-

të Liturgjisë: “Duke i transformuar(dhuratat) me anë të Frymës satetë Shenjtë.” Prania e Krishtit nëelementet kushtuar është kështunjë prani shpirtërore, jo në kuptiminse do të ishte në një farë mënyre ima-gjinare ose metaforike, por në kupti-min se ajo është një prani e realizuarnë dhe nga Fryma e Shenjtë.

Ballë përballë me KrishtinShpëtimtar

Me fjalë të tjera, Kisha Ortho-dhokse, edhe pse mund të jetë e re-zervuar për të shpjeguar mënyrën sesi shfaqet prania eukaristike, nuk kaasnjë dyshim për realitetin e kësajpranie. Nga pikëpamja orthodhokse,dy elemente duhet të nënvizohen:

Së pari, gjatë blatës së shenjtëbuka dhe vera nuk pushojnë së qeni,por bëhet diçka tjetër, trup dhe gjaki Krishtit, pa pushuar pra së qeni çkaishin më parë. Madje dhe pasblatës, librat liturgjikë vazhdojnë tëflasin për priftin që ngre dhe ha “bu-kën e shenjtë”. Misteri duhet të kup-tohet në terma antinomike. Ka një ndry-shim real - buka e vera nuk shpërbëhensi elemente të kësaj bote. Pa u shpër-bërë, ato bëhen më tepër se ç’janë.

Së dyti, eukaristia duhet të me-ndohet në terma “personalistë”, gjëqë do të thotë se ajo është një takim

personal që realizohet me kungimine shenjtë, mes personit të Krishtitdhe besimtarit. Të hash e të pishushqimin hyjnor përbën pikën tonëtë takimit suprem, ballë për ballë,me Krishtin, Shpëtimtarin tonë.

“Të tuat nga të tuat”Nëse tani kalojmë nga prania

eukaristike në sakrificën eukaristi-ke, duhet të vërejmë se si fusha lek-sikore e blatës është e pranishmenë Dhiatën e Re: “Krishti ka dhu-ruar për të gjitha kohërat një sa-krificë të vetme për mëkatet tona”(Hebr. 11,12). Dhe shën Pavli thotë:“Krishti është Pashka jonë, u therpër të gjithë ne. Kështu pra, le ta krem-tojmë këtë festë...” (I Kor. 5,7-8). Prafjalët që lidhen me sakrificën janëtë qarta në tregimin e darkës së fu-ndit, kur u pohua se trupi i Krishtit uthye për ne (I Kor. 11, 24) dhe gjakui tij u derdh për ne (Matth. 26,28).

Këto vargje janë edhe në tekstine Liturgjisë Hyjnore. Kur kremtu-esi e pret bukën e blatës eukaristikegjatë proskomidhisë, ai thotë: “the-ret Qengji i Perëndisë që heq më-katin e botës për jetën dhe shpëti-min e botës.” Citojmë edhe himnine hyrjes së madhe në Liturgjinë etë Shtunës së Shenjtë: “Se Mbretii mbretërve, Zoti i zotërve afrohetqë të theret”. Gjatë Liturgjisë së Dhu-ratave të Parashenjtëruara, thuhet:“Ja ku po afrohet [...] me shpurëne tij, Sakrifica mistike tashmë ekryer”. Diku tjetër, në lutjet e Li-turgjisë, gjejmë shprehje si “therorelavdërimi”, “therore shpirtërore”,“therore e pagjakshme”. Duke epërmbledhur tërë kuptimin e litur-gjisë eukaristike, shën Nikolla Ka-vasilas mbështet se gjëja më e rën-dësishme është se ajo përbën njëtherore; “Është kremtimi i theroresqë bën punën thelbësore të mistago-gjisë” (Shpjegimi i liturgjisë Hyj-nore, 1,5).

Ajo transmeton për ju 24 orë program.

Do të dëgjoni gjithçka që ju duhet: programe shpirtërore, sociale dhe kulturore.

Muzikë e zgjedhur kishtare, popullore dhe klasike, nga vendi dhe bota.

Ndiqni shërbesat kishtare në Radio “Ngjallja”!

Eukaristia: një “mrekulli e vazhdueshme”

(Vijon në numrin e ardhshëm)


Anastas Janullatos lindi më 4 nëntor të vitit1929, në një familje besimtarësh orthodhoksënë Greqi. Ai u rrit me besim dhe gjatë viteve tëformimit merrte pjesë në mënyrë aktive në ki-shë. Në fillim atij i pëlqente matematika dhegjatë viteve të adoleshencës ai dëshironte tëvazhdonte studimet në këtë shkencë. Idetë e tijndryshuan me fillimin e Luftës së Dytë Botërore.Gjatë viteve të luftës, Anastasi filloi të përjetontebesimin e tij në një mënyrë më personale. Aiishte dëshmitar i shumë vuajtjeve dhe shkatërri-

mbi Kishën në një shkallë të gjerë. Ai kuptoi sepa një shërbim të tillë misionar, Kisha Orthodho-kse humbiste qëllimin dhe së fundi zvogëlohej.

Gjatë këtyre viteve, Anastasi mori pjesë gji-thashtu në një lëvizje ndërkombëtare rinore or-thodhokse “Syndesmos”. Ai shërbeu si Sekretari Përgjithshëm i Komitetit të Misionit të Jashtëmgjatë viteve 1958 - 1961 e pastaj si Zëvendës-president nga viti 1964 - 1978. Gjatë kësaj koheu takua me udhëheqës të tjerë të rinj që kishintë njëjtin zell për të shpallur Ungjillin. Së bashku

dorëzimit të tij prift, më 24 maj 1964, u nis përnë Afrikën Lindore dhe kreu liturgjinë e parënë Uganda. Pak pas mbërritjes, prifti i ri u sëmurnga malarja dhe u kthye në Greqi. Pavarësishtnga rekomandimi i mjekut për të mos shkuar nëAfrikë, ai nuk e humbi guximin për t’u kthyer.Ai e kuptoi më mirë se kurrë rëndësinë e ngritjessë ndërgjegjes misionare në Kishë dhe kërkoimënyra të reja për të përmbushur Urdhërimine Madh të Krishtit. Duke ndjekur këshillën enjërit prej profesorëve të tij, Anastasi vendosise mënyra më e mirë për të pasur ndikim nëKishë ishte duke dhënë një ndihmesë domethë-nëse në botën akademike. Ai besonte se edhe nësenuk mundej që të punonte drejtpërdrejt në fushëne misionit, përsëri mund të përpiqej të hapterrugën për të tjerët. Ai vendosi të bënte studimetë tjera në misiologji dhe në historinë e feve.

Në vitet 1956-1969, Anastasi studioi Histori-në e Feve në Universitetin e Hamburgut dheMarburgut, në Gjermaninë Perëndimore, dukei vënë më shumë theksin “Pluralizmit fetar dheKishës Orthodhokse’’. Puna e tij u përqendruanë historinë e përgjithshme të feve, në fetë afri-kane, misiologji dhe etnologji. Ai shkoi në Uni-versitetin e Makererës, në Kampala të Ugandës,për të bërë kërkime të drejtpërdrejta e për të mble-dhur materiale për tezën e doktoraturës së tij:“Shpirti Mbandua dhe kuptimi i kulteve të tyre.Një kërkim i pikëpamjeve të fesë afrikane’’. Mbitë gjitha, ai dëshironte të vendoste bazat e njëprocesi të tërë të një studimi serioz të misionitnë Kishën Orthodhokse. Nëpërmjet këtij studi-mi, ai kërkoi përkrahje për tezën e tij fillestare,sipas së cilës është e pamundur që të jesh ortho-dhoks i vërtetë pa treguar interesim për misionin.

Bashkë me studimet e tij, Anastasi mori pjesëaktive në lëvizjen ekumenike mbarëbotërore.Duke qenë pjesëmarrës në Komisionin e Misi-

meve të luftës. Brenda kaosit mundi të gjentekuptim vetëm duke gërmuar thellë në besimine tij. Që bota dhe vendi i tij të shpëtonte nga tëkëqijat e luftës, si dhe nga pasojat e luftës civilenë Greqi, Anastasi kuptoi nevojën urgjente përnjë mesazh paqeje të brendshme, paqeje që vjennëpërmjet Jisu Krishtit.

Kjo përvojë e drejtoi Anastasin që të brak-tiste dëshirat e tij për fushat e tjera të studimitdhe të ndiqte teologjinë. Kaq drithëruese ishtekjo dëshirë saqë ai thonte: “Për mua nuk mjaf-tonte t’i jepja diçka Perëndisë, duhej t’i jepeshaplotësisht Atij. Doja që e gjithë qenia ime të jeton-te në Krishtin’’. Prandaj në vitin 1947, ai filloiFakultetin Teologjik në Universitetin e Athinës,ku u diplomua shkëlqyeshëm në vitin 1951.

Pas shërbimit ushtarak, Anastasi u bashkuame vëllazërinë “Zoi” (Jeta), një organizatëfetare e përqendruar në rilindjen shpirtërore tëKishës në Greqi. Përgjegjësitë që kishte ai për-fshinin misionin për të rinjtë e vendit të tij. Ai ubë udhëheqës i lëvizjeve studentore, kampevetë adoleshentëve dhe luftoi ta bënte besimin ortho-dhoks të vërtetë dhe të prekshëm për të rinjtëqë kishte pranë. Nëpërmjet këtyre përvojave,Anastasi zbuloi ndikimin që patën këto programe

Më 4 nëntor, Fortlumturia e Tij Anastasi, Kryepiskop i Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë, mbush 80 vjeç. Një ditë e shënuar jo vetëm përbesimtarët orthodhoksë të Shqipërisë, por edhe për gjithë ata, të krishterë dhe jo të krishterë, që e kanë njohur e vlerësuar përkontributin e jashtëzakonshëm të një jete përkushtuar përhapjes së besimit dhe paqes.

Shkrimi i mëposhtëm është marrë nga libri i Atë Luka Veronis “Missionaries, Monks and Martyrs: Making Disciples of All Na-

tions”, botuar në vitin 1994, nga Light & Life Publishing Company, Minneapolis, MN, SHBA.

Një jetë kushtuar përhapjes së dritës së Krishtit- Një flashback në 80 vjet jetë -

ke që i është besuar, ajo mohon veten, kundër-shton veten dhe thelbin e saj dhe tradhtonbetejën që bën. Kisha që qëndron në vend,kisha së cilës i mungon vizioni dhe përpjekjae vazhdueshme për të shpallur Ungjillin tëpapagëzuarve, vështirë se mund të njihet sinjë Kishë e Shenjtë, Katholike dhe Apostolike,së cilës Zoti i besoi vazhdimësinë e veprës së Tij”.

Vitet 60-të

Duke ndjekur Thirrjen e Perëndisë

Kuptimi i rëndësisë së misionit të jashtëm tëKishës e mbushi zemrën eAnastasit. Pas dorëzimit tëtij në dhjak, në vitin 1960, aithemeloi një qendër misiona-re ndërorthodhokse “Poref-thentes” (Shkoni). Qëllimi ikësaj qendre ishte të edukon-te Kishën në fushën e hiera-postolisë, si dhe të nxiste e tëdërgonte misionarë nëpërbotë.

Vetë Anastasi po mendon-te të bëhej misionar në njëvend të huaj. Menjëherë pas

Kryepiskopi Anastas (djathtas),gjatë një prej kampingjeve të të rinjve orthodhoksë.

ata filluan të kuptojnë se Krishtiasnjëherë nuk mund të kënaqejnga shpallja e Ungjillit vetëmbrenda Kishës. Urdhërimi i Tijfillestar ishte që të shkonin nëtë gjithë kombet. Prandaj, mi-sionet nuk janë vetëm të brend-shme, por edhe të jashtme.Urdhërimi i Madh i së kaluarësështë një përgjegjësi e madhepër të tashmen. Në atë kohëAnastas Janullatos shkruante:

“Kisha pa mision ështënjë kundërshtim termash...Nëse Kisha është moskokë-çarëse ndaj punës apostoli-

Afrikë, 1964


onit Botëror dhe Ungjillëzimit (KMBU) të Kë-shillit Botëror të Kishave (KBK), misiologu i rikuptoi se mund të mësonte nga traditat e tjeratë krishtera, si dhe t’u prezantonte anëtarëvetë këtyre traditave trashëgiminë e pasur misio-nare të Kishës Orthodhokse. Në vitin 1963, ubë anëtari më i ri i KMBU–së në konferencën eMexico City. Ai vazhdoi të luajë një rol shumëtë rëndësishëm në këtë mjedis ekumenik, dhesë fundi shërbeu si President Koordinues në vitet1984-1991. Ai u bë misiologu i parë orthodhoksqë pati një pozitë të tillë udhëheqëse.

Vitet 70-të

Hedhja e Themeleve Misionare brenda KishësGjatë dekadës që pasoi, Kisha e Greqisë filloi

të dëgjonte dhe t’i përgjigjej zërit të këtij para-shikuesi të guximshëm. Në vitin 1968, Anastasidhe stafi i “Porefthentes” ishin nismëtarët e parëtë Zyrës për Misionet e Jashtme brenda “Aposto-liki Dhiakonia” (“Shërbimi Apostolik”, një degëshërbimi e Kishës së Greqisë). Themelimi i njëorganizate misionare të përhershme brenda Ki-shës zyrtare Orthodhokse në Greqi ishte guri i qo-shes. Kisha e njohu punën e Anastasit, duke engritur në vitin 1972 si Episkop të Andrusës dheduke e bërë drejtor të përgjithshëm të gjithëdepartamentit të “Apostoliki Dhiakonia”. Nënudhëheqjen e Episkopit Anastas, ky komisionveproi si një trup i vetëm për të mbështetur tëgjitha përpjekjet misionare të Kishës, si në Greqiashtu dhe në botë.

Bashkë me përgjegjësitë kishtare, EpiskopiAnastas vazhdoi të jetë aktiv në nivelin akade-mik. Në vitin 1972 Universiteti i Athinës e zgjo-dhi si profesorin e saj të Historisë së Feve. Në Uni-versitet, ai themeloi dhe drejtoi një qendër përstudimet misionare gjatë viteve 1971-1975. Kjoqendër hapi rrugën për një tjetër pikë referimi, kuu ngrit një katedër për misiologjinë, në vitin 1976.Në këtë atmosferë akademike ai vazhdoi të shpa-llë thirrjen e tij të “zgjimit” për Kishën, duke sfi-duar vetëkënaqësinë e saj në shërbimin misionar:

Episkopi Anastas vazhdimisht u përpoq t’iedukonte besimtarët orthodhoksë të kuptoninplotësisht Besoren dhe të shpallnin se besoninnë “një Kishë të Shenjtë, Katholike dhe Apo-stolike’’. Për Anastasin, të shpallje një besim tëtillë, ndërsa qëndroje indiferent ndaj misiona-rizmit, ishte hipokrizi. Ai theksonte:

“Vetëm atëherë kur kuptohet që misioniekumenik mbarëbotëror gjen zbatim të rë-ndësishëm dhe parësor në një nga pjesët the-melore të Simbolit të Besimit, gjë që ështëthelbësore për kuptimin orthodhoks mbi Ki-shën, dhe atëherë kur kuptohet se ai që quhet“mision i huaj’’ nuk është çështje “e jasht-me”, por nevojë e brendshme, një thirrje përpendim dhe një bashkim i yni me shpirtin eUngjillit dhe traditën e Kishës sonë, vetëmatëherë do të kemi një fillim teologjik shpre-sëdhënës për atë që vjen më pas”.

Veprimtaria apostolike në vende të tjera nukështë thjesht një degë autentike e jetës orthodho-kse ose edhe e teologjisë orthodhokse, por ështëthelbi i kuptimit të vërtetë të Kishës. Kur besim-tarët orthodhoksë rrëfejnë: “Unë besoj në një Ki-shë...Apostolike”, kjo nuk do të thotë vetëm qëprejardhja e saj ishte apostolike. Më e rëndësi-shme është përfshirja në “pasjen e zjarrit dhezellit apostolik për t’i predikuar Ungjillin çdokrijese” (shiko Ungjillin sipas Markut 16:15), se-pse ushqen anëtarët e saj, që ata të mund të bë-hen: “dëshmitarë në Jerusalem dhe në Jude, në

më aktive në botë dy dekadat e fundit. Themelii Kishës ishte megjithatë në rrezik nga problemetë brendshme, që më së fundi çuan në çkishëri-min e Episkopit të Kenias nga Patriarkana eAleksandrisë. Kisha Orthodhokse e Afrikës Li-ndore dukej sikur ishte në buzë të dështimit.

Gjatë kësaj kohe Patriku Nikolla, kreu i KishësOrthodhokse në Afrikë, e ftoi Episkopin Anastastë bëhej Kryepiskop i Kryepiskopatës së AfrikësLindore. Episkopi pranoi, por vazhdoi të ruantepërgjegjësitë e tij në Universitetin e Athinës edhetek “Apostoliki Dhiakonia”. Gjatë kësaj periudhetranzicioni, ai vuri re se roli i tij ishte ai i riorga-nizuesit të Kishës së Afrikës Lindore. Qëllimi itij kryesor ishte të ngrinte një bashkësi tëfuqishme orthodhokse me udhëheqës vendës.

Duke vënë theksin në përgatitjen dhe formi-min e udhëheqësve vendës, Kryepiskopi Anastasi mbeti besnik traditës misionare orthodhokse.Ashtu siç edhe thoshte në një shkrim të mëpar-shëm:

“Mishërimi’ i fjalës së Perëndisë, nëgjuhën dhe zakonet e një vendi, ka qenë eduhet të jetë shqetësimi i parë i gjithë misionitorthodhoks. Qëllimi i tij është ngritja dherritja e një Kishe kombëtare, të vetëfuqishmedhe vetëqeverisëse, të aftë për të vënë nëshërbim të gjitha copëzat e traditave kombë-tare, duke i shndërruar dhe shenjtëruar atonë harmoni me natyrën e njerëzve për lavditë Perëndisë”.

Në vitin 1972, Kryepiskopi Makarios III iQipros, filloi të ndërtonte një seminar ortho-dhoks në Nairobi të Kenias, por paqëndruesh-mëria politike në Qipro e pengoi Kryepiskopintë përfundonte këtë projekt. Shkolla mbeti embyllur për 10 vjet. Puna e parë e KryepiskopitAnastas si udhëheqës i ri i Kishës ishte që të për-fundonte së ndërtuari seminarin dhe ta hapte me-njëherë. Gjatë viteve 70-të shumë besimtarë tëKishës Orthodhokse Afrikane u zhgënjyen dheu ligështuan për Kishën, që s’po bënte përparadhe filluan të largohen. Anastasi kuptoi se, më-nyra e vetme për t’i kthyer këta njerëz dhe përtë sjellë edhe besimtarë të rinj, ishte përgatitjae udhëheqësve dhe priftërinjve vendës.

Prandaj, Kryepiskopi hapi zyrtarisht Semi-narin Patriarkal Orthodhoks “KryepiskopiMakari III”, në vitin 1982. Gjatë dekadës qëpasoi, shkolla kishte mesatarisht 45 studentë nëvit dhe 12 profesorë nga Afrika Lindore, Evropa

(vijon në faqen 8)

Samari dhe në të gjitha anët e dhéut” (Veprat eApostujve1: 8). Episkopi Anastas vazhdoi të sfido-nte qëndrimin apatik të Kishës ndaj misionarizmitkur shkruante:

“Ungjilli u drejtohet të gjithë njerëzve,prandaj dhe puna e Kishës mbetet e paplo-të për aq kohë sa është e kufizuar në zonagjeografike ose klasa sociale. Fusha e vepri-mit të saj është universale dhe aktive në të dygrupet e njerëzve, të atyre që mirëpresinlajmin e mirë dhe të atyre që në fillim ndoshtae kundërshtojnë atë...

Vitet 80-të

Teoria bëhet praktikë

Në vitet 60-të kur Anastasi u sëmur për herëtë parë nga malarja, mjekët i patën thënë senuk do të mund të punonte asnjëherë si misionarnëpër botë, por përkujdesja e Perëndisë nuk thatë njëjtën gjë. Në vitet 80-të, Kisha Orthodhoksee Afrikës Lindore po përballej me vështirësi tëmëdha. Kjo zonë kishte qenë fusha misionare

Çast

nga një

Shërbesë

Pagëzimi.


dhe Shtetet e Bashkuara. Kryepiskopi në fuqi,dorëzoi 62 priftërinj dhe dhjakonë, si dhe 42lexues dhe katekistë. Të gjithë ata kishin mbaru-ar seminarin. Këta udhëheqës vendës ishin nga8 fise të ndryshme të Kenias, Ugandës dhe Tan-zanisë. Ishin ata që hodhën themelet e rilindjessë Kishës në Afrikën Lindore.

në Afrikën Lindore vazhdoi të rritej edhe paslargimit të tij në vitin 1991.

Përveç arritjeve të tij në Afrikë, EpiskopiAnastas ka lënë gjurmë në mënyra të ndryshme.Në vitin 1981 Episkopi filloi të botonte, nën mbi-këqyrjen e “Apostoliki Dhiakonia”, revistën e pa-rë zyrtare misionare të Kishës së Greqisë, të ti-tulluar “Panda ta ethni” (Të gjithë kombet). Kjo

PërfundimeGjatë tridhjetë viteve të fundit, ndikimi i

Anastas Janullatosit ka qenë shumë i madh. Siteolog i ri gjatë viteve 50-të ai kishte si qëllim ri-ndezjen e shpirtit misionar të Kishës Orthodho-kse. Tridhjetë vjetë më vonë, është e qartë që aiia kishte arritur qëllimit të tij. Në të vërtetë mi-sionet janë bërë pjesa kryesore e jetës së Ortho-dhoksisë në shekullin XX.

Një përmbledhje e jetës së KryepiskopitAnastas mund të shihet në dëshirën e tij për tëpunuar në katër fronte të reja:

Së pari, ai e drejtoi vëmendjen te vetë KishaOrthodhokse, duke kërkuar të ringjallte dëshirëndhe ndërgjegjen misionare, që ka qenë pjesë etraditës së saj prej shekujsh.

Së dyti, ai kërkoi të jepte një ndihmesë prejakademiku në fushën e misiologjisë. Kryepi-skopi Anastas ka shkruar 9 libra, 5 libra katekiz-mi dhe mbi 140 artikuj. Ai themeloi dhe botoi 2revista të ndryshme misionare “Porefthentes”(Shkoni, 1960-1970), dhe “Panta ta ethni”, (Gji-thë kombet, 1981-1992), dhe që nga viti 1981ka dhënë një ndihmesë shumë të madhe nëbotimin e Buletinit Ndërkombëtar për KërkiminMisionar. Përveç kësaj, ai i është drejtuar sa esa herë publikut në televizion, për t’i thënë atijtë përqafojë Jisu Krishtin dhe Kishën e tij. Nëvitin 1989, Shkolla Teologjike Orthodhokse“Kryqi i Nderuar”, në Brookline, Massachusetts,e nderoi duke i dhënë titullin “Doktor në Teo-logji”. Në vitin 1993 Kryepiskopi Anastas u zgjodhanëtar korrespondent i Akademisë së Athinës.

Së treti, ka qënë jeta e tij në Afrikën Lindoredhe në Shqipëri. Këtu ai shpresonte t’iu tregontetë gjithë njerëzve të botës pavarësisht nga origji-na e tyre, se Perëndia i donte dhe kujdesej për ta.

Së fundi, ka qenë në qarqet ekumenike. Në-përmjet Këshillit Botëror të Kishave Kryepisko-pi Anastas ka dhënë dëshmi për teologjinë emisionit orthodhoks dhe spiritualitetin në botënjo-orthodhokse. Ai punoi së bashku me të kri-shterë bashkëkohës për të përkufizuar misionine shekullit XX dhe për të dëshmuar në mënyrëtë suksesshme besimin dhe traditat.

Jeta dhe puna e Kryepiskopit Anastas mundtë përmblidhen në vetë fjalët e tij. Gjatë vitevetë jetës së tij ai është përpjekur të jetojë dhe tëshpallë misterin e “një Kishe të Shenjtë, Katho-like dhe Apostolike”. Ai u përpoq të jetontemisionin e Kishës brenda këndvështrimit tëduhur universal. “Misioni është një shprehjee rëndësishme e ndërgjegjes orthodhokse, njëthirrje për të plotësuar me vepra vullnetin ePerëndisë në tokë dhe në qiell. Indiferencandaj misionarizmit është mohim i Ortho-dhoksisë”...

(Për veprimtarinë e Kryepiskopit Anastas në vitet90-të, shiko gazetat “Ngjallja”)

Një jetë kushtuar përhapjes së dritës së Krishtit(vijon nga faqja 6-7)

Afrikë, Pashkë 1988

Përveç përgatitjes së udhëheqësve vendës,Kryepiskopi gjithashtu përkrahu traditën misio-nare Orthodhokse të përkthimeve, për të cilënai vetë besonte se ishte miratuar nga Krishti gja-të Pentikostisë. Prandaj, u vuri përparësi boti-meve dhe organizoi përkthime të shërbesavenë 7 gjuhë të ndryshme. Ai u përpoq gjithashtu tëkrijonte një ndjenjë vazhdimësie në strukturat eKishës, duke drejtuar ndërtimin e 67 kishave, 23prej të cilave ishin prej guri dhe 44 prej druri e ba-lte. Ai ndihmoi edhe për restaurimin e 25 kishaveekzistuese. Arritjet në fushën e ndërtimeve përfshi-nin dhe 7 ndërtesa për misionarët, 7 qendra mje-kësore, 5 shkolla fillore e 12 shkolla infermierie.

Puna e tij në Afrikë tërhoqi vëmendjen embarë botës. Kisha Orthodhokse e Amerikëse ndihmoi, duke dërguar misionarë në AfrikënLindore. Ndikimi i fuqishëm i këtyre misionarëveu ndje jo vetëm brenda Kishës së Afrikës Lindore,por edhe në të gjithë Amerikën. Shumë misio-narë, që qëndronin për një kohë të shkurtër, ukthyen në Amerikë dhe ndihmuan që të rritejndërgjegjja misionare në dioqezat e tyre. KishaOrthodhokse në Greqi dhe në Finlandë gjitha-shtu iu përgjigj një serie leksionesh që Krye-piskopi dha për urdhrin e misionarizmit, dukedërguar grupe misionarësh në Kenia.

Aspekti më i rëndësishëm i punës së Krye-piskopit Anastas në Afrikën Lindore, nuk ishtedorëzimi i klerikëve, as botimet dhe as interesipër mision që krijuan grupet misionare, por për-pjekjet e tij për t’u bashkuar me të krishterëtvendës. Duke e personifikuar veten e tij me tëkrishterët orthodhoksë të këtij vendi ai i inkurajoidhe i fuqizoi ata për të përqafuar besimin, sikurky të ishte besimi i tyre. Si rezultat i kësaj, Kisha

revistë vazhdon të japë informacion për misionetdhe të nxisë të krishterët orthodhoksë në Greqipër t’iu përgjigjur urdhërimit misionar.

Gjithashtu gjatë viteve 80-të Episkopi Anastasshtoi aktivitetin e tij me Këshillin Botëror të Ki-shave. Pas pjesëmarrjes së tij në Konferencënpër Misionin Botëror në Melburn, në vitin 1980,po ashtu dhe në Asamblenë e Përgjithshme tëKBK në Vankuver, në vitin 1983, Episkopi u bëPresidenti Koordinues i Këshillit Botëror të Mi-sionit dhe Ungjillëzimit, gjatë viteve 1984-1991, dhedrejtoi Konferencën për Misionin Botëror në SanAntonio, në vitin 1989. Ndikimi i tij i fuqishëmmisiologjik nuk frymëzoi vetëm botën orthodho-kse, por gjithashtu preku edhe qarqet e bordit eku-menik. Ashtu si ka thënë dhe teologu i famshëmprotestant dhe misionar David Bosch:

“Anastasi ka mbetur forca që drejton lë-vizjen misionare në Orthodhoksi dhe që kurKishat Orthodhokse u pranuan në KëshillinBotëror të Kishave, në vitin 1961, ai dhe tëtjerë i kanë dhënë një ndihmesë shumë tëmadhe mendimit dhe praktikës misionare nëqarqet ekumenike. Takimi mes Orthodhoksi-së dhe Protestantizmit në fushën e misiologjisëka qenë me të vërtetë një epokë e rëndësish-me e ripërtëritjes teologjike në Lëvizjen Eku-menike që prej vitit 1961. Vetëm tre fjalimeu lexuan gjatë seancave më të rëndësishme tëkonferencës gjatë ditëve të para…, ndërsa dyfjalimet e para ishin interesante dhe sfiduese,ishte prezantimi i Anastasit ai që siguroi njëpërkufizim teologjik për temën e konfe-rencës “U bëftë vullneti Yt”. Nisma e për-gjithshme e tij ishte me të vërtetë ekumenikenë kuptimin më të mirë të fjalës.”


1. Përqasje historike e vitittë lindjes

Me gjithë interesimin e treguarkëto njëzet vitet e fundit, kryesishtnga studiues grekë, jeta e hieromo-nakut Nektar Terpo vazhdon tëmbetet ende, në mjaft aspekte, njëmister i pazgjidhur plotësisht. Ajoçka është konsideruar aktualisht si“përparim” në këtë drejtim nukështë zbulimi i të dhënave apo fak-teve të reja, por ndërthurja dhe in-terpretimi në një këndvështrim tëndryshëm i atyre ekzistuese. Mjaf-ton të përmendim se nuk dihet mesaktësi as viti i tij i lindjes. Çdo ha-mendësim që është bërë në të kalu-arën dhe që vazhdon të bëhet edhenë ditët e sotme ose është i pamoti-vuar, ose ndërthuret me fakte tëtjera që, sidoqoftë, nuk mund tëkonsiderohen të pakontestueshme.P.sh. G. Valetas, filologu grek që ikushtoi atij një monografi të tërë(O armatomenos logos, 1971), da-ton 1690-ën si vit të lindjes së tij. Kë-të pikëpamje, edhe pse krejt të pa-argumentuar, e pranojnë edhe disastudiues bashkëkohorë. Të tjerë, sip.sh. profesori i Universitetit Aris-totelian të Selanikut A. Glavinas ekanë vënë në dyshim, duke i ku-ndërvënë dëshminë e Evlog Kuri-llës, i cili shkruante më 1935 (Gri-gorios o Arjirokastritis, o meta-

Hieromonak Nektar TerpoVoskopojari që tronditi themelet e Perandorisë Turke në Ballkan

frastis tis Kenis Dhiathiqis is toalvanikon) se në Skitin e ShënAnës në Malin e Shenjtë kishtehasur një dokument të vitit 1709, nëtë cilin shkruhej “Hieromonak Nek-tar Voskopojari”. Ky dokument, icili sot nuk ekziston, por pranohetvetëm duke u bazuar në çiltërsinëe padiskutueshme morale të E.Kurillës dhe në aftësinë po aq tëpadiskutueshme profesionale tëkëtij studiuesi të shquar shqiptar,hedh poshtë vitin 1690 si vit tëlindjes së Nektar Terpos për faktine thjeshtë se asnjë nëntëmbëdhjetë-vjeçar nuk mund të jetë hieromo-nak, pra një murg i hirotonisur nëprift, pa u shkelur me të dyja kë-mbët kanonet e Kishës Ortho-dhokse.

Ndërkohë, dëshmia e sipërpër-mendur e E. Kurillës nxjerr në pahnjë aspekt tjetër të panjohur deriatëherë të N. Terpos, qëndrimin etij për një kohë të pacaktuar nëMalin e Shenjtë. Ky fakt duket se“asfikson” disi në aspektin kohorpraninë e tij dinamike në disa ngaqendrat më në zë të besimit të kri-shterë të viseve shqiptare, si Korça,Elbasani, Myzeqeja etj., pa llogari-tur këtu hipotezën mbi shkollimin etij në Institutin Flangian në Venetik,etj. Si ka mundësi që, brenda njëperiudhe relativisht të shkurtër

kohore, siç është jeta e tij aktive,të përfshihet edhe qëndrimi për njëkohë sigurisht jo të shkurtër nëMalin e Shenjtë? Kësaj pyetjejemund t’i përgjigjemi fare mirë nësemarrim parasysh kushtet e kohësdhe nevojat e Kishës Orthodhoksepër të përballuar valën e islamizimitmasiv, që vinte në rrezik ekzisten-cën e saj në zonën qendrore dhejugore të Shqipërisë së sotme.

Duke bërë një parantezë, për-mendim se N. Terpo është konside-ruar si “pararendësi i Shën KozmaKolkondasit” jo thjesht në cilësinëe tij murgërore, por në mënyrën eushtrimit të aktivitetit hierapostullor,i cili konsistonte kryesisht në nda-limin e valës së islamizimit të tëkrishterëve dhe inkurajimin e tyrenë kushtet e një trysnie të gjithan-shme. Në gjysmën e parë të shek.XVIII, kur zemrës së monakizmitshqiptar mezi i dëgjoheshin të rra-hurat, kur ata pak murgj që i kishinrezistuar me shpirt në dhëmbë sfi-dave të kohës ndiheshin të pafuqi-shëm për të përmbysur gjendjen ekrijuar, shfaqja e figurës së ndriturtë Nektar Terpos dhe ushtrimi i ve-primtarisë së tij në një mënyrë që itejkalon caqet e mundësive dhe me-ndësive të bashkatdhetarëve të tijklerikë dëshmon se misioni i tij ishteprojektuar në një qendër të fuqish-

me të orthodhoksisë botërore, largrealitetit të mjerë kishtar të Shqipë-risë së atëhershme. Sipas të gjithagjasave, hieromonaku voskopojar upërgatit për këtë mision në Maline Shenjtë, njësoj si pasardhësi i tij,Shën Kozma Kolkondasi, disadekada më vonë. Të dy këta hie-rapostuj kanë të përbashkët zelline krishterë për të predikuar gjitha-ndej tek bashkëfetarët e tyre, përt’u dhënë shpresë e për t’i nxiturnë besnikërinë e tyre ndaj besimittë të parëve.

(vijon në faqen 10)

Ikonostasi i kishës së Manastirit “Lindjae Hyjlindëses” në Ardenicë është gdhendurnë dru dhe i polikromuar me ar. Plotësimi itij me ikona është realizuar në vitin 1744, kukanë ndihmuar edhe esnafët e bakërxhinjvedhe muratorëve voskopojarë, çka tregonlidhjen e tyre shpirtërore me këtë trevë.

Shumica e ikonave janë vepër e ikono-grafit të njohur të shekullit të tetëmbëdhjetë,hieromonakut Kostandin Shpataraku.

Kisha është pikturuar në vitin 1744 ngavëllezërit korçarë Konstandin dhe AthanasZografi. Përbëhet nga naosi, narteksi, prejdy galerive ose hajateve të hapura në anënjugore dhe perëndimore dhe prej kullës sëkambanores, që lartësohet në qoshen jugpe-rëndimore të kishës. Naosi është i tipit bazili-kal, i mbuluar me tavan druri të rrafshët. Dyradhë kolonash druri e ndajnë atë në tre nefe.

Një nga kishat e Voskopojës


Kalendari iLiturgjive Hyjnore,

NËNTOR 20091 E Diel † 5 LLUKAIT. Anargj.Kozma e Damian nga Azia.7 E Shtunë † Të 33 dësh. në Me-litinë. Dëshg. Tavrioni, Thesalonika.

8 E Diel † 7 LLUKAIT. Krye-engj. Mihail e Gavriil dhe Fuqitë ePatrup.11 E mërkurë † Dësh. Minai,Viktori, Vicenti, Stefania. Theo-dhor studiti.13 E Premte † Joan Gojarti iKon/pojës. Oshd. i ri Damaskini.(Hahet vaj e verë.)

14 E Shtunë † Ap. Filipi. GrigorPallamai. Dësh. i ri Konstandini,shqiptar.

15 E Diel † 8 LLUKAIT.Dësh. Guria, Samonai, Avivi.(Fillon Kreshma.) (Vaj, verë, peshk.)

16 E Hënë † # Ap. dhe Ungji-llor Mateu. Dëshg. Ifigjenia.21 E Shtunë † # Hyrja në tem-pull e Hyjlindëses Mari.

22 E Diel † # 9 LLUKAIT. Ap.Arkipi, Filimoni e Onisimi nga 70-t.25 E Mërkurë † * Mbyllja eHyrjes. Dëshmg. Ekaterina.Dësh. Mërkuri.28 E Shtunë † # Omol. Stefani i ri.Dësh. Irinarku, Komasi, Etimasi etj.

29 E Diel † # 13 LLUKAIT.Dësh. Paramoni etj. Dësh. Filu-meni, Fedhri.30 E Hënë † # Ap. Andrea, i parë-thirruri. Frumenti i Etiopisë.

Nëse pikëpamja e sipërtrajtuarduket bindëse, atëherë kemi zgjidh-jen e një sërë problemeve që lidhenme jetën e Nektar Terpos. Pikësë-pari zbutet deri në një farë masekontradikta që ekziston midis vitittë pretenduar të lindjes së tij (1690)me qenien e tij hieromonak qyshnë vitin 1709. Sigurisht, që viti 1690nuk mund të jetë viti i lindjes së tij,pavarësisht se shtyrja e tij shumëvite përpara, vetëm për të përkuarkanonet e Kishës që përcaktojnëmoshën minimale të hirotonisjes sëpriftërinjve me moshën e tij si hiero-monak në Malin e Shenjtë, nuk kapse të shndërrohet në qëllim në vet-vete. Përderisa ai përgatitej për njëmision të caktuar, pra përderisa aido të dërgohej në viset shqiptare përtë penguar përhapjen e mëtejshmetë islamizimit masiv, atëherë duhetpranuar se mund të ketë pasur njëpërshpejtim të procedurave tëparashikuara në një masë që në as-një rast nuk është konsideruar sishkelje skandaloze e kanoneve tëshenjta, por si një akt “ekonomie”për përballimin e situatave emer-gjente kishtare. E theksojmë këtë,sepse veprimtaria e tij në Shqipëripërpara se të vendosej përfundi-misht në Venedik, ku në vitin 1732botoi për herë të parë në greqisht li-brin e tij “Pistis” (Besimi), dëshmonse nuk kemi të bëjmë me një njeritë moshuar e të pafuqishëm, por menjë misionar dinamik, i cili përballonlehtë si udhëtimet e gjata e të vështi-

ra, ashtu edhe rrahjet e keqtrajti-met prej atyre që acaroheshin kurdëgjonin predikimet e tij të zjarrta.

Debatet e kohëve të fundit përpërcaktimin me sa më shumë sak-tësi të vitit të lindjes së Nektar Ter-pos nuk kanë marrë në konsideratëdisa të dhëna të tjera historike, tëcilat mund të përbëjnë dhe çelësinpër zgjidhjen e këtij problemi. Eshtëfjala për anëtarët e familjes sëshquar voskopojare Halqeu, e cilandërtoi më 1752 me shpenzimet eveta kishën e Apostujve të Shenjtë.Kaq të ngushta kanë qenë lidhjet efamiljes Halqeu me N. Terpon dhekaq i thellë nderimi që ushqenin përtë, saqë rreth një dekadë pas vde-kjes së tij, siç na informon voskopo-jari Theofrast Gjeorgjiadhi, në hyr-je të kësaj kishe kushdo mund tëshikonte figurën e këtij hieromo-naku të përnderuar, me kamillafnë kokë dhe shkopin episkopalnë dorë, ndërsa rreth e përqarkemrin e tij. Njëri prej anëtarëve tëkësaj familjeje, Dhimitër Halqeu,shfaqet si përkthyesi i fjalës së ShënKirilit të Aleksandrisë nga greqishtjae vjetër në greqishten popullore tëkohës. Këtë përkthim Nektari e për-fshiu në librin e tij duke e mbishkruarsi më poshtë: Fjala e atit tonëndër shenjtorë Kirilit, Kryepi-skopit të Aleksandrisë, mbi daljene shpirtit dhe ardhjen e dytë, për-kthyer nga helenishtja në gju-hën e përbashkët të grekëve prejhierodhaskalit Dhimitër Halqeaprej Voskopoje, tepër e dobishme

dhe madje e denjë për të shku-ndur nga gjumi i thellë e letargjiki përtacisë të gjithë ata që jetoj-në me moskokëçarje për vdekjendhe shkujdesje për ditën e tmerr-shme të Gjykimit të pritshëm. Njëemër tjetër, ai i Joan Halqeut,gjithashtu hierodhaskal, njohës imirë i greqishtes, italishtes dhelatinishtes, i cili u shqua për njëperiudhë si drejtor i Institutit Flan-gian të Venedikut, figuron gjithashtupërkrah Nektar Terpos në disa pe-riudha të caktuara të jetës së tij sinë Shqipëri, ashtu edhe në Itali.

A. Valetas, i cili nuk shquhet përsaktësi historike, shkruan se Dhi-mitër dhe Joan Halqeu ishin vëlle-zër. Historianë të njohur grekë siK. Vakalopulos, por edhe më tëvjetër se ai, ngulmojnë se ishin atëe bir. Madje përmendin 31 janarine vitit 1667 si ditën e pagëzimit tëJoanit prej të atit të tij, i cili ishte prift.Dëshmi tjetër e rëndësishme, e cilaplotëson kuadrin e problemit që jemiduke trajtuar, është se Nektar Ter-poja dhe Joan Halqeu mbetën derinë fund shokë të ngushtë, një lidhjekjo që kishte filluar qysh nga bankate shkollës. Pra, duke u nisur ngafakti se ishin bashkëmoshatarë, du-ke ditur edhe ditën e saktë të pagë-zimit të Joanit, e cila nuk është largditës së lindjes së tij, mund të themigati me bindje të plotë se edhe vitii lindjes së Nektarit vërtitet atyrreth viteve 1665-1667.

P. Kondili(Vijon në numrin e ardhshëm)

(vijon nga faqja 9)

Hieromonak Nektar TerpoVoskopojari që tronditi themelet e Perandorisë Turke në Ballkan

Manastire të Malit të Shenjtë


NGJALLJA

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:Kryepiskopata Orthodhokse,

Rruga e Kavajës, Nr. 151Tiranë

Tel: (04) 2234 117, 2235 095.Fax: 2232 109

Shtypur në shtypshkronjën “Ngjallja”

Organ i Kishës OrthodhokseAutoqefale të Shqipërisë

Del nën kujdesine Këshillit Botues

Themelues:Kryepiskopi Anastas

Pse unë jam kundër të drejtavetë gay-ve? Jam, sepse unë kam njëfrikë të pashpjegueshme nga homo-seksualët? A mos kam unë fobi ngahomoseksualët, nga propaganda elobit gay? A mos druhem dhe hu-mbas kontrollin, kur përballem mehomoseksualët? Unë nuk mendojkështu, pasi kam punuar për deka-da të tëra me njerëz shumë të sëmu-rë dhe homoseksualët janë ndër atame më pak probleme. Disa nga nje-rëzit, me të cilët unë kam punuar,ishin aq të sëmurë, saqë mjekët re-fuzonin të merreshin me të “sëmu-rët e mi”. Unë nuk mund t’i fajësojata, aspak.

Disa mund të mendojnë se unëe kundërshtoj lobin gay, sepse unëjam një ignoramus, i paarsimuar,dhe se nuk më ka zënë drita e idevetë mëdha. Ky nuk është shpjegim.Unë jam rritur në shtëpinë e njëshkencëtari gjenial dhe teoritë e miapër kompjuterët, internetin, teknolo-gjinë, problemet shoqërore, seksolo-gjinë etj., janë vlerësuar dhe cilë-suar gjeniale nga qeveria e SHBA,nga sektori privat dhe drejtuesit ekëtij sektori. Unë e kam kaluar tërëjetën time duke studiuar, shkruardhe menduar dhe punët e mia kanënjohur vlerësime të pakundërshtu-eshme.

Sepse unë, si vëllezërit dhe miq-të e mi, ecim në një hapësirë shumëtë madhe mësimi nga librat e shenj-të, fizika, biologjia, filozofia, psiko-logjia etj., dhe është e pagjasë që

padija të më ketë bërë mua të ku-ndërshtoj lobin gay. Saktësisht, ku-ndërshtimi i tyre është i vërtetë.Unë e kundërshtoj lobin gay, sepsenjë student i historisë moderne dhei filozofisë e di që forcat që shtyjnëlobin gay janë të njëjtat që ngritënStalinin dhe Hitlerin. Në të vërtetëunë dridhem kur shoh kolegë profe-sorë, intelektualë sekularistë, me-diat ateiste, fëmijë me më shumëenergji sesa dije të shkojnë gagagapas të drejtave të gay-ve ose po-thuajse pas gjithçkaje.

Askush prej tyre nuk kundër-shtoi komunizmin dhe, nëse kundër-shtuan Hitlerin, e bënë, sepse Hitle-ri kundërshtoi Stalinin. Këta mbroj-tës të të drejtave … Jean Paul Sartreishte një komunist radikal dhe Mar-tin Hajdeger ishte një mbështetës ihershëm dhe entuziast i Hitlerit.Përveç dashurisë së Hajdegerit përHitlerin, Sartre u ndikua shumë ngashkrimet e tij. Ajo që duan këtanjerëz është të rishpikin botën, dhekëta duan ta bëjnë këtë duke mëfutur mua në burg, një azil mendorose diçka tjetër. Jam unë kundërlobit gay, sepse, siç thonë ata, unëjam një njeri që urren, një nazist,një admirues i Hitlerit? Kjo ështëe pamundur, sepse gruaja ime kalindur në Lida, geto në Poloni, dhenazistët e vranë familjen e saj. Nëtë vërtetë, nëse unë kundërshtojlobin gay, e bëj këtë sepse unë jami trembur për vdekje nga Hitleri dhebesoj se lobi gay është një nga gru-pet që do të këndojë këngë propa-

gande, derisa shoqëria të flejë dhepastaj të marrë pushtetin dhe tëshkatërrojë njerëzit si unë.

Lobi gay, siç e shoh unë këtëçështje, nuk kërkon të drejta përgay-të, ata po kërkojnë të marrin pu-shtetin si të gjitha grupet e tjera radi-kale sekulariste. Napoloni ishte njënga luftëtarët më të ashpër kundërmonarkisë, derisa ai erdhi në pushtetdhe e deklaroi veten perandor.

Lobi gay nuk është në betejë përhomoseksualitetin, ai është në bete-jë për ata që duan të shqyejnë fa-miljen, fenë dhe botën. Milionadollarët e industrisë së reklamavei shohin njerëzit fetarë si një kërcë-nim për fitimet e tyre. Ata bëjnë pa-rá duke i mësuar fëmijët për seksinpa kufizime dhe bëjnë muzikë përvrasjen. Profesorët e kolegjeve qëpredikojnë përballë të rinjve besoj-në se vetë ata mund të hapin derëne dijes dhe të mësimit. Ata kanënjë interes të provuar t’i mësojnëfëmijët se tradita është e keqe, seprindërit janë matufë dhe se vetëmata që besojë se “vet-erotizmi ështëspiritualitet” mund të mësojnë tëvërtetën ashtu siç ajo është. Kyqëndrim shpërndahet në shkolladhe sindikata mësuesish kudo. Unëdua që fëmijët e mi të rriten të shë-ndetshëm dhe të ndjekin inspirimintim. Lobi gay kërkon t’i largojë fë-mijët nga unë dhe në të vërtetë qe-veria po lëviz pa mëshirë drejt pri-ndërve të nënshtruar. Një tekst përshkollat elementare ka një tregim

për një të moshuar budalla dhe njëtë ri të zgjuar. Manuali i mësuesitshpjegon se ky mësim i mëson fë-mijët se prindërit nuk janë aq të diturdhe se të rinjtë me ide të reja janë.

Unë jam kundër lobit gay, sepsene dhe ata së bashku nuk mundemitë lulëzojmë në të njëjtën shoqëridhe unë nuk kam ndër mend të ikinga kjo botë para se të më vijë de-kiku, as nuk kam ndër mend të lëfëmijën tim të vijë në këtë botë përtë vuajtur dhe të më thotë: “Psenuk u përpoqët ta ndalonit këtë?”

* David Eidensohn është një rabinmjaft i njohur hebre në SHBA dhedrejtues i organizatës “The NationalNon-Sectarian Council of Pro-Fam-ily Activists.”

Ishte një e ve nga Palestina.Gjatë martirizimit në Egjipt të shënUarit, që festohet sot gjithashtu, ajoishte e pranishme. Pikërisht atënatë, së bashku me të birin e saj tëvetëmlindur dhe me disa të tjerëvodhi lipsanin e shenjtë, të cilin uakishin hedhur qenve për ta ngrënë.E stolisi bujarisht dhe e vuri nënshtratin e saj. Në një pushim të për-ndjekjeve, pas vitit 312, mundi tësiguronte leje që të merrte me vetenë vendin e saj gjoja eshtrat e tëshoqit, luftëtar triumfues. Kështu etransportoi lipsanin dhe e varrosi

do të vdiste! Rrëmbeu të birin dheduke vajtuar e la në varrin martirikdhe thirri: “Ku mëkatova, o shenjt?Lashë në dhé të huaj shokun timdhe të mora ty, shpenzova, u lodha.Nuk kërkova shpagim veç shënde-tin e mbështetjes sime në pleqërinëtime! Ose ringjall atë, ose të shkojedhe unë afër tij”! U thyen edhe ataqë ishin atje… Atë natë, nga lodhjae zuri gjumi dhe pa në ëndërr lasta-rin e saj, të birin, në prehrin e atletit.Stolitë dhe kurorat e tyre vezulloninsa të verbonin. “Pse hidhërohesh,o grua? Mos jam mosmirënjohës?

Shih lavdinë e tij!”, e qortoi, ndërsadjali e vërtetoi për lumërinë e tij.Uari nuk pranoi ta merrte Kleopa-trën (greqisht = Lavdia e Atit).Vetëm i tha që të kujdesej vetë përshpëtimin e saj dhe e bekoi. Uzgjua. E ngushëlluar varrosi plotnder të birin pranë dëshmorit,shpërndau pasurinë tek të vobektëtdhe në manastire, u vesh me rrobatë vjetra, shërbente si kishtare nëkishë, agjëronte, lutej, pra u pastrua.Kështu i shikonte çdo të diel dhedëfrehej, derisa pas shtatë vjetëshu varros bashkë me ta. Ajo festohetvetëm në agjiologji të reja.

Oshënare Kleopatra (15 tetor)

diku në malin Thavor. Meqë gru-mbulloheshin shumë njerëz dheshëroheshin të sëmurët, ndërtoi njëkishë madhështore, e cila do tëinagurohej nga episkopët. Brendanë kishë vendosi lipsanin e shenjtëdhe mbi varrin e tij dekoratat e tëbirit që ia kishte blerë me paraatypari. Pastaj u shtrua një gosti,ku shërbente ajo vetë dhe i biri.Vetë do të hanin pas mbarimit tëceremonisë. Mbasdite i riu u shtri ilodhur tej mase dhe pa ngrënë. Ezunë ethet dhe në mesnatë vdiq…Edhe ajo, aq e dërrmuar sa ishte,

Pse jam kundër të drejtave të gay-ve?

Nga David Eidensohn*

Atë Justini


Papa dhe Patriarku i Aleksandrisë, Fortlumturia e Tij Theodhori IIdo të bëjë një vizitë zyrtare në Kishën tonë

U lind në Kretë më 1954, me emrin Niko-las Loreftakis, ku edhe plotësoi shkollimin etij. U diplomua në Shkollën Kishtare “Rizarios”të Athinës, dhe mori gradë shkencore ngaFakulteti Teologjik, i Universitetit Aristoteliantë Selanikut. Gjithashtu, studioi Histori Artidhe Letërsi e Filozofi në Odesë, në Rusi.

Gjatë viteve 1975-1985 shërbeu si krye-dhjakon dhe më pas si protosingjel në Mitro-polinë e Shenjtë të Lambis dhe Sfakion, kuzhvilloi një aktivitet të rëndësishëm lutjeje,baritor dhe filantropik.

I thirrur të kthehej në Patriarkanën e vjetërtë Aleksandrisë, nga Patriarku Nikolla VI, aiu emërua Eksark Patriarkal në fronin e Rusisë,me bazë në Odesë, midis viteve 1985-1990.

Në vitin 1990 u hirotonis Episkop i Kirenësdhe u dërgua si përfaqësues i PatriarkutPartheni III, në Athinë (1990-1997). Ai shoqë-roi Patriarkun e atëhershëm si në udhëtimetmisionare në kontinentin afrikan, ashtu edhenë asambletë ndërkombëtare ndërfetare ateologjike.

Në vitin 1997 u caktua Vikar Patriarkal iAlekasandrisë nga Patriarku i ndjerë Petro VII.Në shtator të të njëjtit vit u caktua Mitropoliti Kamerunit. Gjatë kësaj kohe ai zhvilloi njëaktivitet të rëndësishëm hierapostullor. Ai

ndërtoi kisha, kisha dhe klinika, duke ndihmuarpa rënë në sy shumë vetë.

Në vitin 2002 u caktua në Mitropolinë e Zi-mbabves, ku ngriti 4 qendra misionare në krye-qytetin Harare, 2 qendra misionare në Malavi,qendra shëndetësore, shkolla teknike dhepërkujdesje për fëmijët e vegjël. Ai gjithashtudrejtoi themelimin e shumë kishave dhe ndihmoinë krijimin e komuniteteve të besimtarëve nëBotsvanë dhe Angolë.

Më 9 nëntor 2004, u zgjodh unanimisht ngahierarkët e Sinodit të Shenjtë të Patriarkanës

së Aleksandrisë në Fronin e Patriarkut tëAleksandrisë dhe të gjithë Afrikës.

Fronëzimi i tij u bë më 24 tetor 2004, nëKishën e Ungjillëzimit të Hyjlindëses, nëAleksandri, në prani të shumë primatëve dhepërfaqësuesve të Kishave Orthodhokse dhetë Krishtera, liderëve politikë dhe mijërabesimtarëve.

Veprimtaritë e shumta hierapostolike tëFortlumturisë së Tij, ashtu si sjellja e dashurdhe e ëmbël me të gjithë, janë arsyet e dashurisëqë kanë për të të gjithë besimtarët e Afrikës.

Fortlumturia e Tij,Papa dhe Patriarku i Aleksandrisë

dhe i gjithë Afrikës,Theodhori II

Pak histori

Kisha Orthodhokse e Aleksandrisë, është një nga 5 Patriarkanat e vjetra orthodhokse.Sipas traditës, kjo kishë u themelua në vitin 42 nga Ungjillor dhe Apostull Marku. Kjo shënonedhe fillimin e përhapjes së krishterimit në Afrikë. Bashkë me Romën dhe Antiokinë, ishin 3episkopatat e para të krishtera të botës. Nga Sinodi i Tretë Ekumenik u ngrit në rangun ePatriarkanës.

Nga kjo kishë, pas Sinodit të Kalqedonisë (451), u nda Kisha e sotme kopte.E mbijetuar për shekuj nën sundimin mysliman, kjo kishë pati një rilindje në shek. XIX

dhe XX, duke e rritur praninë dhe rolin në shumë shtete afrikane. Tepër i madh ka qenë përkëtë edhe roli i Patriarkut të ndjerë Petro VII, që ndërroi jetë në vitin 2004, i cili ndikoishumë në dorëzimin e klerikëve vendës dhe përkthimin e Librave të Shenjtë në shumë gjuhëafrikane. Ai e rriti praninë e Kishës në vende arabe dhe afrikane, duke dhënë njëkohësishtnjë kontribut shumë të madh në rritjen e dialogut e bashkëpunimit me besimin mysliman dhebesime të tjera.

Selia e Patriarkanës së Aleksandrisë

GAZETA tetor 2009 - orthodoxalbania.org Tetor 2009.pdf · baptisteri dhe kompleksi peshkopal....

Documents

Transcript of GAZETA tetor 2009 - orthodoxalbania.org Tetor 2009.pdf · baptisteri dhe kompleksi peshkopal....