1

გაკვეთილი N 46

საშინაო დავალების შემოწმება:

1. ა) = 0,13 ბ) = 0,09

2. ა) m (ნივთ) = 80,5გ m(H2O)=269,5გ ბ) m (ნივთ) = 90გ m(H2O)=410გ გ) m (ნივთ) = 19,8გ m(H2O)=145,2გ

3. V = 200მლ

განვიხილოთ კიდევ რამდენიმე ტიპის ამოცანა.

ამოცანა: როგორია ხსნარში HBr-ის მასური წილი, თუ 1000მლ წყალში გახსნილია 100ლ HBr (ნ.პ.)?

ამოხსნა:

მოც: V (H2O) = 1000მლ

V0 (HBr) = 100ლ

––––––––––––––––––––––––––––

უ.გ. (HBr) = ?

იმისათვის, რომ გავიგოთ ხსნარში HBr-ის მასური წილი უნდა ვიცოდეთ როგორია ხსნარისა და HBr-ის მასები

წყლის სიმკვრივეა 1 გ/მლ. წყალი რამდენი მილილიტრიცაა იმდენივე გრამია. ასე რომ m

(H2O) = 1000გ.

2

HBr აირადი ნივთიერებაა და როგორც გვახსოვს ნ.პ.-ში ნებისმიერი აირის 1 მოლი იკავებს 22,4ლ მოცულობას.

M (HBr) = 81გ/მოლი

22,4 ლ (ნ.პ.) HBr-ს მასაა 81 გ

100 ლ “ “ X გ

X=m(HBr)=100·81/22,4 =3 61,6 გ

ფორმულიდან

გამოვთვლით ხსნარში HBr-ის მასური წილს.

როგორც უკვე დავწერეთ m (HBr) =361,6 გ

m (H2O) = 1000გ

m (ხსნ) = m (H2O) + m (HBr) =1000+361,6 = 1361,28გ

(HBr) = 361,6 / 1361,6 = 0,266 ანუ (HBr) = 0,266 . 100% = 26,6%

პასუხი: (HBr) =26,6%

ამოცანა: რამდენი გრამი CuO შედის რეაქციაში 250მლ მარილმჟავასთან, რომლის = 1,1 და (HCl) = 20%?

=m (nivT)m (xs)

3

მოც: V (ხსნ) = 250მლ

= 1,1

(HCl) = 20%

–––––––––––––––––––––––––– უ.გ. m (CuO) = ?

M (HCl) = 1 + 35,5 =36,5 გ/მოლი

M (CuO) = 64 + 16 = 80 გ/მოლი

ამოცანის პირობის შესაბამისი რეაქციის ტოლობაა:

CuO + 2HCl CuCl2 + H2O

ამ ამოცანაში არაპირდაპირი გზით მოცემულია თუ რამდენი გრამი HCl შედის რეაქციაში. კერძოდ ცნობილია ხსნარის მოცულობა, HCl-ის მასური წილი და სიმკვრივე.

m (ნივთ) = V m (HCl) = 1,1 . 0,2 . 250 = 55გ

ე.ი. ჩვენ დავადგინეთ, რომ m (HCl) = 55გრ. მსგავსი ამოცანების გამოყვანის წესი კი ჩვენთვის უკვე ცნობილია.

80 გ CuO რეაგირებს 2 გ HCl – თან

X “ “ 55 “

X= m(CuO) = 80·55/2·36,5 = 60,27 გ

პასუხი: ხსნარი რეაგირებს 60,27გ CuO-სთან.

ჩვენ განვიხილეთ ამოცანა, როცა მოცემული იყო ხსნარი და ვეძებდით თუ რამდენი გრამი სუფთა ნივთიერება შევიდოდა ამ ხსნართან რეაქციაში. ახლა განვიხილოთ ისეთი ამოცანა, სადაც ცნობილია სუფთა ნივთიერების მასა და გამოვთვალოთ მოცემული ხსნარის რა მოცულობა (ან რა მასა) შევა მასთან რეაქციაში.

ამოხსნა :

. 36,5

4

ამოცანა: რამდენი მილილიტრი აზოტმჟავას ხსნარია ((HNO3) = 20% = 1,15) საჭირო 30გ მაგნიუმის ოქსიდთან ურთიერთქმედებისთვის?

ამოხსნა:

მოც: m (MgO) = 30გ

(HNO3) = 20%

= 1,15

––––––––––––––––––––––––––

უ.გ. V (ხსნ) = ?

(HNO3) = 20% იგივეა 0,2

M (MgO) = 24 + 16 = 40 გ/მოლი

M (HNO3) = 1 + 14 + 48 = 63გ/მოლი

MgO + 2HNO3 Mg(NO3)2 + H2O

ჯერ ვიპოვოთ ჩვენთვის ცნობილი ხერხით რეაქციაში შესული HNO3-ის მასა.

40 გ MgO რეაგირებს 2 გ HNO3 - თან

30 “ “ “ X “

X=m(HNO3)

ფორმულიდან m (ნივთ) = V მივიღებთ

m (nivT)V =

საიდანაც V(ხსნ) =94,5/1,15·0,2=410,86მლ.

პასუხი: V(ხსნ) = 410,86მლ

63.

=30 2 63. .

40= 94,5 g

5

ახლა განვიხილოთ ისეთი შემთხვევა, როცა მოცემულია ერთი ნივთიერების ხსნარი და გვეკითხებიან რამდენი მილილიტრი მეორე ნივთიერების ხსნარი შედის მასთან რეაქციაში, თუ ცნობილია ამ ხსნარების მასური წილები და სიმკვრივეები.

ამოცანა: რამდენი მლ 20%-იანი აზოტმჟავას ხსნარი ( = 1,15) შედის რეაქციაში

300მლ 15%-იან ( = 1,18) ნატრიუმის ტუტის ხსნართან?

ამოხსნა: მოც: V (ტუტის ხსნ) = 300მლ (NaOH) = 15% 1 = 1,18 (HNO3) = 20% 2 = 1,15 ––––––––––––––––––––––––––– უ.გ. V (მჟავის ხსნ) = ? (NaOH) = 15% ანუ 0,15 (HNO3) = 20% ანუ 0,2 M (NaOH) = 23 + 16 + 1 = 40გ/მოლი M (HNO3) = 1 + 14 + 48 = 63გ/მოლი ჯერ ვიპოვოთ რამდენ გრამ ნატრიუმის ტუტეს შეიცავს საწყისი ხსნარი. m (NaOH) = V = 1,18 300 0,15 = 53,1გ ამის შემდეგ ამოცანის ამოხსნა ემთხვევა წინა ამოცანის ამოხსნას: NaOH + HNO3 NaNO3 + H2O 40 გ NaOH რეაგირებს 63 გ HNO3- თან 53,1 “ “ “ X “ X=m(HNO3) = 53,1· = 83,6 გ =

m (nivT)V =

83,61,15 0,2 = 363,6ml

პასუხი: რეაქციაში შედის 363,6მლ აზოტმჟავას ხსნარი.

საშინაო დავალება:

1. რამდენი გრამი FeO რეაგირებს:

a) 250მლ 10%-იან გოგირდმჟავას ხსნართან ( = 1,1)?

6340

6

b) 70გ ((HCl) = 13%) მარილმჟავასთან? 2. რამდენი მლ:

a) 20%-იანი ( = 1,1) მარილმჟავას ხსნარი b) 15%-იანი ( = 1,18) გოგირდმჟავას ხსნარი

რეაგირებს 20გ Al2O3-თან? 3. რამდენი მლ ((AgNO3)=0,05, =1,07) ვერცხლის ნიტრატის ხსნარი შედის

რეაქციაში 200მლ ((HCl)=0,1, =1,08) ხსნართან?