TYTFİZİK

KONU ANLATIMLI

Öğretici AnlatımÇözümlü ÖrneklerPekiştirme Soruları

Konu Tamamlama Testleri

TYT Fizik Konu Anlatımlı

OL00-SS.02KAN07

978-605-2175-73-6

Ömer Öztel

Hükmü Hacıhamzaoğlu, Zeynel Malgaç, Sümeyra Bakır

Testokul Dizgi-Grafik Servisi

Mehmet Çetiner

Nilgün Aydoğan

WPC Matbaacılık San. Tic. A.Ş.Osmangazi Mah. Mehmet Deniz Kopuz Cad. No:17 Esenyurt - İSTANBULtlf: 0 212 886 83 30

0 212 275 00 35 www.testokul.com - destek@testokul.comGülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No:15/E Halim Meriç İş Merkezi Kat 9 Mecidiyeköy - İST.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. AŞ.’ye aittir. Eksen Yayıncılık’tan yazılı izin alınmadan kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde gerekli yasal mevzuat uygulanır.

Ürün Adı

Ürün No

ISBN

Yazar

Tashih ve Kontrol

Dizgi Mizanpajve Tasarım

Yayın Editörü

Yayın Yönetmeni

Baskı

İletişim

Copyright ©

Saygıdeğer Öğretmenlerimiz ve Sevgili Öğrenci Arkadaşlarımız,

Sınavların adı değişiyor, sınavlardaki soru dağılımları veya branşlara ait soru sayısı değişe-biliyor. Müfredatın değişmesi, yenilenmesi eğitim gündemimizi meşgul ediyor ama sonuçta sınav gerçeği değişmiyor. Bu gerçeğin altında milyonlarca öğrenciyi yüksek öğretimde aldığı puana göre uygun bir programa yerleştirme işlemleri yatıyor. İşte tam bu noktada öğrenme ve sonuç odaklı hareket etmesi gereken öğrenci arkadaşlarımızın yanında sağ-lam, güvenilir ve ÖSYM'nin soru mantığına göre hazırlanmış başucu kaynakları olmalı ki kısa zamanda olumlu sonuç alabilsinler.

Testokul olarak dört yıllık lise müfredatının konularını bir yıldan daha kısa sürede tamam-lamak ve bu süreçte ÖSYM'nin çizgisinden sapmadan öğrencimizi hedefe ulaştırmak için elinizdeki bu kitabı hazırladık. Sizin de inceleyince fark edeceğiniz üzere kitabımızda şu teknikleri kullandık:

➤ Yeterli ve öz bilgiye dayalı konu anlatımı

➤ Çözümlü alıştırma sorularıyla öğrenilen konuların iyice kavranması sürecine yönelik soru çözme imkanı sunulması

➤ Pekiştirme soruları ile ÖSYM sınavında çıkabilecek sorulara hazırlık yaptırılması

➤ Konu tamamlama soruları ile öğrencinin sınava hazır hâle getirilmesi

Peki bu kitapta daha başka neler yaptınız? derseniz,

➤ Cep Notu bölümüyle kısa, öz ancak çok işlevsel bir bilgiyi cebinizde taşır gibi kul-lanmanızı hedefledik.

➤ Öğrendik mi? bölümüyle anlatılan bir bilginin hatırlatılması yöntemiyle geri besle-me yaptık.

➤ Uyarı bölümüyle daha önce öğrenilen konularla ilişkilendirilebilecek kavram ve yak-laşımları anımsatmaya çalıştık.

➤ Düşünelim bölümüyle fizik biliminin temel yaklaşımlarını mevcut yeni bilgilerimiz ışığında tekrar düşündürmeyi amaçladık.

➤ Bunu da Bilelim bölümüyle konunun öğrenilmesinde pozitif katkı sağlayacak bir bilgiyi öğrenmenizi istedik.

➤ Aman Dikkat! bölümüyle karıştırılması muhtemel bilgilerin doğrularıyla öğrencimizi uyarma görevimizi yaptık.

➤ Hayata Katkı bölümüyle günlük hayatta herkes için gerekli bilgi ve davranışları gündeme getirmek istedik.

➤ Genel Kültür bölümünde akademik ve ekstra sayılabilecek çeşitli bilgileri topladık.

Biz anlattık, öğrettik, konuyu kavratıcı ve pekiştirici birçok soruya yer verdik. Kısaca, TYT Biyoloji konularını anlamanıza, öğrenmenize ve bu dersin sorularını çözmenize yardımcı olacak bir kitap hazırladığımıza inanıyoruz. Hedeflediğiniz geleceğe ulaşmanızda katkımız olabilmesi dileğiyle...

Hayata Katkı, Cep Notu, Aman Dikkat, vs.Kitabın sadece anlatım ve sorulardan oluşmuyor. Farklı bölümlerle

konunun anlaşılması için her şeyin bulunduğunu göreceksin.

Anlatım BölümüKonunun temelini

burada attık, öğretici örnekleri ve

çözümlerini de burada verdik.

KİTABIMIZI TANIYALIM

Konu BaşlığıÖnce ünite içindeki

alt konuları bu başlıklara ayırdık.

QR KodPekiştirme

sorularının çözümleri için telefonunla bu

kodu okutman yeterli.

Pekiştirme SorularıArtık direksiyon sende. Bu bölümdeki sorularla bir deneme sürüşüne

çıkacak, öğrendiklerini pekiştireceksin.

Konu Tamamlama Testi

Birçok soru çeşidiyle ünite sonunda da seninle birlikteyiz. Yapbozun son

parçası bu testler. Bu adımdan sonra sınava

bizce hazırsın.

1. ÜNİTE / FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ / MADDE VE ÖZELLİKLERİFizik Biliminin Önemi 8

Fiziğin Uygulama Alanları 9

Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması 11

Bilim Araştırma Merkezleri 12

Madde ve Özkütle 15

Dayanıklılık 21

Yapışma ve Birbirini Tutma 23

2. ÜNİTE / BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİKatı Basıncı 30

Sıvı Basıncı 33

Sıvı Basınç Kuvveti 36

U Borusu ve Pascal Prensibi 38

Gaz Basıncı 43

Akışkanların Basıncı (Bernoulli İlkesi) 47

Kaldırma Kuvveti 49

3. ÜNİTE / ISI VE SICAKLIKIsı, Sıcaklık ve İç Enerji 60

Termometreler 62

Isı ve Sıcaklık Değişimi Arasındaki İlişki 64

Isıl Denge 68

Hâl Değişimi 70

Isı İletimi ve Isı İletim Hızı 76

Genleşme 79

4. ÜNİTE / HAREKET VE KUVVETHareket Türleri ve Hareketle İlgili Temel Kavramlar 86

Sürat ve Hız 88

Düzgün Doğrusal Hareket 92

İvme 95

Kuvvet 98

Newton'un Hareket Yasaları 100

Sürtünme Kuvveti 103

İÇİNDEKİLER

5. ÜNİTE / ENERJİİş ve Enerji 108

Güç (P) 110

Mekanik Enerji 113

Enerjinin Korunumu ve Enerji Dönüşümleri 116

Verim ve Enerji Kaynakları 121

6. ÜNİTE / ELEKTROSTATİK - IElektrik Yükünün Özellikleri ve Elektriklenme Çeşitleri 128

Elektroskop 136

İletken ve Yalıtkanlardaki Yük Dağılımı 139

Elektriksel Kuvvet ve Elektriksel Alan 144

7. ÜNİTE / ELEKTRİK VE MANYETİZMAElektrik Akımı, Potansiyel Fark ve Direnç 150

Elekrik Devreleri 156

Üreteçlerin Bağlanması 159

Elektriksel Enerji ve Elektriksel Güç 163

Lambalı Devreler 164

Mıknatıs ve Manyetik Alan 169

Akım ve Manyetik Alan 171

Dünya'nın Manyetik Alanı 172

8. ÜNİTE / DALGALARDalgalar 176

Yay Dalgaları 180

Su Dalgaları 186

Ses Dalgaları 195

Deprem Dalgaları 200

9. ÜNİTE / OPTİKAydınlanma 204

Gölge 212

Yansıma 218

Düzlem Ayna 220

Küresel Aynalar 226

Kırılma 233

Mercekler 241

Prizmalar 274

Renkler 249

Cevap Anahtarları 254

Bu ünitede üzerinde durulacak konular:

Fizik Biliminin Önemi

FiziğinUygulamaAlanları

FizikselNiceliklerin Sınıflandırılması

BilimAraştırmaMerkezleri

MaddeveÖzkütle

Dayanıklılık

YapışmaveBirbirini Tutma

FİZİKBİLİMİNEGİRİŞ/MADDEVEÖZELLİKLERİ

1. ÜNİTE

8

6952

FİZİK BİLİMİNİN ÖNEMİ

Fizik Biliminin Tanımı ve Temel Özellikleri➣Fizik;madde,enerjivebunlararasındakiilişkiyi

inceleyen,gözlemvedeneyedayalıbirbilimdalıdır.

Genel KültürFizikkelimesiEskiYunanca’dadoğaanlamındaki“physis”kelimesindengelir.

➣Fizik,birçokolayındoğasındaolankuvvet,hare-ket,enerji,madde,ses,ışık,elektrik,atomgibikonularlailgilenir.

➣Fiziğintemelamacı,evrendekidüzeni,olaylarıngerçekleşmekoşullarınıvekurallarınıortayaçıkar-makveaçıklamaktır.

➣Tarihselsüreçiçerisinde,bilgininsorgulanması,paylaşılmasıvenesildennesileaktarılmasıilefizikbilimidahasistematikbirşekildeyapılmayabaşlanmıştır.Zamanladahafazlabilgiyeulaştıkçabazıkavramlarıngeliştiği,bazılarınındeğiştiğivebazıkavramlarıntamamenortadankalktığıgörül-mektedir.

Aman Dikkat!

Fizik bilimindeki teori, yasa gibi bilgi türlerinin mutlakdoğruolduğusöylenemez.Fizikbilimi,sınanabilir,sor-gulanabilirveyanlışlanabilir.Eksiklerigiderilerekilerler.Ayrıcafizikbütünbilimselsorularacevapveremez.

➣Bilimselbilgiyeulaşırken,deney,gözlem,akılyürütme(rasyoneldüşünce)vematematikselçıka-rımlargibifarklıyöntemlerkullanılabilir.

Öğretici Örnek 01 :

Bilimsel bilgi ve bilimsel bilginin ortaya çıkarılmasıyla ilgili olarak, I. Deneyselçalışmalarzorunludur.II. Deneyvegözlemyaparakeldeedilenbilgiler

mutlakdoğrulardanoluşur.III. Bilim,yaratıcılıktandahaçokyöntemlere

dayanır.yargılarından hangileri yanlıştır?

Bilimselbilgiyeulaşırken,gözlem,deney,akılyürüt-megibi farklıyöntemlerkullanılabilir.Bilgininortayaçıkarılmasındadeneyselçalışmalarzorunludeğildir.Bilimselbilginindoğruluğuyadayanlışlığıelimizdekibilgilerışığındayorumlanır.Tarihselsüreçiçerisindebirçokbilgininyanlışolduğuanlaşılmıştır.

Bilimin gelişmesinde hayal gücü ve sorgulama çokönemlidir.Örneğin,Einsteingibibiliminsanlarıhayalgücünü kullanarak bilimin gelişmesine büyük katkısağlamışlardır.Buyargılarınüçüdeyanlıştır.

Cep Notu

Doğaolaylarından;canlıvarlıklarlailgiliolanlarbiyoloji-nin;maddeninyapısı,özellikleri,etkileşimleri, tepkime-leri ve değişimi kimyanın;maddenin yapısı, özellikleri,enerji,bunlararasındakiilişki,doğanınyapısıveişleyişigibikonularfiziğinkonusudur.Görüldüğügibimaddeninyapısıveözelliklerihemkimyanın,hemdefiziğinkonu-larındandır.

Pekiştirme Soruları

1. Fizikle ilgili olarak,

I.Madde,enerjivebunlararasındakiilişkiyiinceler.

II.Evrendegerçekleşenolaylarınnedeniniaçıklayarakbuolaylarınöngörülmesivekontroledilmesineolanaksağlar.

III.Fiziktekibilgilermutlakgerçeklerolup,hiçbirzamandeğişmezler.

yargılarından hangileri doğrudur?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveII

D)IveIII E)I,IIveIII

2. Aşağıdakilerden hangisi doğrudan fizik bilimi ile açıklanamaz?

A)Gezegenlerinhareketleri

B)Atomaltıparçacıklarındavranışları

C)Ultrason,tomografi,MRgibigörüntülemeteknolo-jileri

D)Atomların birbirleri ile bağ yaparak moleküllerioluşturması

E)Hidrojen ve oksijen atomlarının birleşerek, tama-men bu atomlardan farklı özellik gösteren suyuoluşturması

9

6953

FİZİĞİN UYGULAMA ALANLARI

Fiziğin Alt AlanlarıMekanik: Kuvvet, hareket ve enerji ile ilgilenir.

Konusu, akışkanlar, ses ve deprem dalgaları, gemilerin yüzmesi, uçakların hareketi vb. İlgili meslekler, inşaat mühendisliği, makine mühendisli-ği, uçak mühendisliği...

Optik: Işığın doğasını, davranışını ve madde ile etkileşi-mini inceler.

Konusu, ışığın kırılması, yansıması, girişimi gibi özellik-lerinden yararlanılarak geliştirilen mikroskop, teleskop, fotoğraf makinesi, fiberoptik kablolar, fotoselli sistemler vb.İlgili meslekler, optisyenlik, göz doktorluğu...

Elektromanyetizma: Durgun ve hareketli yüklerin etkile-şimlerini, sebep olduğu olayları ve manyetik alanı inceler.

Konusu, MR cihazı, elektrik motorları, elektrikli otomo-biller ve elektrikle ilgili bütün olaylar. İlgili meslekler, elektrik-elektronik mühendisliği vb.

Termodinamik: Isı ve sıcaklığı, ısının maddeyle etkileşi-mini, ısının yayılmasını ve iletilmesini, ısının iş ve meka-nik enerji ile ilişkisini inceler.

Konusu, klimalar, ısıtıcılar, buzdolapları, içten yanmalı motorlar, ısı yalıtımı uygulamaları vb. İlgili meslekler, iklimlendirme uzmanı vb.

Katıhâl Fiziği: Yoğun hâldeki maddeler ile bunların elektrik, manyetik, optik, esneklik gibi özelliklerini inceler.

Konusu, yarı iletken teknolojisi olan LED, diyot, transis-tör, fotodiyot, fotodirenç gibi devre elemanları vb. İlgili meslekler, mikroelektronik mühendisliği vb.

Atom Fiziği: Atomun yapısını ve atomların bir araya gelerek oluşturduğu molekülleri inceler.

Konusu, nanoteknoloji, lazer teknolojisi vb. İlgili meslekler, atom mühendisliği vb.

Nükleer Fizik: Atom çekirdeğinin yapısını, temel özellikle-rini, çekirdek bölünmesi ve birleşmesi gibi olayları inceler.

Konusu, radyoaktif atom çekirdeklerinin ışımaları, bu ışımalardan çıkan enerji ile nükleer enerji santrallerinde elektrik üretimi, tıpta kullanılan PET ve BT görüntüleme teknolojileri, tarihi eserlerin yaş tayini vb.İlgili meslekler, nükleer enerji mühendisliği vb.

Yüksek Enerji ve Plazma Fiziği: Yüksek enerjili parça-cıkların etkileşimini, atom altı parçacıkları ve maddenin plazma hâlini inceler.

Konusu, savunma, uzay ve roket sanayisi vb.İlgili meslekler, fizik mühendisliği vb.

Hayata Katkı

Birden fazla bilim dalının ortak çalıştığı bilim dallarına disiplinler arası bilim dalı denir. Jeofizik, biyofizik ve fizikokimya disiplinler arası bilim dalıdır.

Cep Notu

Kütlesi büyük, hızı küçük olan cisimleri klasik fizik, küt-lesi küçük, hızı büyük olan cisimleri modern fizik inceler. Mekanik, optik, elektromanyetizma, termodinamik kla-sik fiziğin; katıhâl fiziği, atom fiziği, nükleer fizik, yüksek enerji ve plazma fiziği ile kuantum fiziği ise modern fiziğin alt alanlarıdır.

Aman Dikkat!

Metafizik, doğa ötesi anlamında bir kavram olup, fizikle hiçbir ilişkisi yoktur. Ayrıca Astroloji, yıldızların yer olay-ları ve insan karakteri üzerine etkilerini göz önüne tuta-rak geleceği önceden bilmeye dayanan falcılık sanatıdır.

Pekiştirme Soruları

1. Aşağıda verilen fiziğin alt alanı ve ilgili olduğu kavram ile ilgili eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Mekanik → Kuvvet ve hareket

B) Termodinamik → Isı ve sıcaklık

C) Atom fiziği → Radyoaktif element, ışıma

D) Optik → Işık

E) Yüksek enerji ve plazma fiziği → Atom altı parçacık

2. Süper iletkenlik, bazı malzemelerin belli bir sıcaklık değerine kadar soğutulduğunda direncinin tamamen sıfır olmasıdır. Günümüzde süper iletken teknolojisi kullanılarak üretilen güçlü mıknatıslar, MAGLEV trenlerinde, NMR (nükleer manyetik rezonans) cihazlarında ve parçacık hızlandırıcılarında kullanılmaktadır.

Bu açıklamaya göre, süper iletkenlik fiziğin hangi alt alanının inceleme konusudur?

A) Termodinamik

B) Katıhâl fiziği

C) Nükleer fizik

D) Elektromanyetizma

E) Yüksek enerji ve plazma fiziği

10

6954

Fiziğin Diğer Disiplinlerle İlişkisi➣Fiziktekibilgiler,diğerbilimdallarındakibirçokola-

yınaçıklanmasındakullanılır.Fizikbilimiilediğerdisiplinlerarasındayakınbirilişkivardır.

Fizik - Felsefe:Felsefe;aklıve mantığıreferansalanbütüncülbir açıklama tarzıdır. Bütünbilimlerintemelinioluşturanfel-sefe ile fiziğin,akılyürütmeyleevreniaçıklamaçabalarıortakbirözelliktir.

Genel Kültür

M.Ö. 5. ve 6. yüzyıllarda ortaya çıkan felsefe, bili-min kaynağıdır.Arşimet,Aristoteles gibi filozoflar aynızamandaodöneminbiliminsanlarıydı.

Fizik - Biyoloji:Biyologlarcanlı sistemlerini incelerken fiziğinbazıkonularındanyararlanırlar.Kalbin çalışma sistemi ve kandolaşımında basınç konusun-dan,sinirsistemininçalışmasındaelektrikakımıbilgi-lerinden,görmeolayındaoptikten,bitkilerinkökleriyleemdiği suyu yapraklarına ulaştırmasında kılcallıkprensibindenyararlanırlar.

Fizik - Kimya: Kimyacılar molekül oluşumunu açıklarken elektrikselkuvvet bilgisinden, atomun yapısınıaçıklarkenatomfiziğinden,tepkime-lersonucuaçığaçıkanenerjiyiaçık-larken mekanik ve termodinamik yasalarındanyararlanırlar.

Fizik - Teknoloji: Fiziktekigelişme- lerteknolojinin,teknolojikilerleme-ler de fiziğin gelişmesini sağlar.Günlükhayattakullandığımızelek-tronikaletlerinveiletişimcihazları-nıngelişmesindefizikbilimiileeldeedilenbilgilerkullanılır.

Fizik - Mühendislik:Makine,inşaat, elektrik-elektronik,bilgisayar,yazı-lım,uzay,uçak,endüstrivemeka-tronik gibimühendislik alanlarındayapılançalışmalardafizikkanunlarıtemelalınır.

Fizik - Sanat: Müzikalanında, tel- lerden çıkan ses dalgalarının fre-kansı, yayılımı, ekosu, yalıtımı;resim alanında renkler, renklerinuyumu, perspektif, ışık, gölge gibikonular bize fizik ile sanatın ayrıl-mazbirbütünolduğunugösterir.

Fizik - Spor: Spor aletleri, sporcuların giydiği ayak-kabılar,kıyafetler,maçlardakullanılantoplarvebunungibi birçok araç-gerecin yapımında fizik bilimindenyararlanılır.

Fizik - Matematik: Fizikte elde edilen sonuçlar sayılarla, grafik-lerle ve tablolarla ifade edilipmatematikselmodellerlesonucagidilir.Matematik,fiziğinsayılarlaifadeedilmesidir.Bunedenlematematikfiziğindilidir.

Hayata Katkı

Olimpiyatlarda gülle atma, çekiç atma, mızrak atmagibiyarışmalardayerle45°açı ile fırlatılancisimlerenuzağagider.

Pekiştirme Soruları

1. I.Psikoloji

II.Sanat

III.Coğrafya

Fizik bilimi ile yukarıdakilerden hangilerinin doğrudan bir ilişkisi yoktur?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IveIII E)IIveIII

2. 1895yılındaAlmanfizikçiW.ConradRöntgen X-ışınlarınıkeşfetmiştir.BukeşiftensonrageliştirilenX-ışınıcihazlarıilegünümüzdebirçokhastalıkteşhisedilebilmektedir.AyrıcaXışınlarıkullanılarakmaddelerinatomikyapılarıaraştırılabilmektedir.Atomikyapılarıbilinenelementlerkullanılarakgünümüzdeelektronikdevrelerintemelyapıtaşıolandiyot,transistörgibidevreelemanlarıüretilmiştir.

Buna göre, fizik ile aşağıdakilerden hangisinin birbirini destekleyerek geliştiği söylenebilir?

A)Kimya B)Sanat C)Teknoloji

D)Felsefe E)Biyoloji

11

6955

FİZİKSEL NİCELİKLERİN SINIFLANDIRILMASI

Temel ve Türetilmiş BüyüklüklerBirsayıvebirimleileifadeedilebilenözelliklerefiziksel niceliklerdenir.Tekbaşınaanlamıolanbüyüklükleretemelbüyüklük,enazikitanetemelbüyüklükkullanı-larakifadeedilenbüyüklükleredetüretilmişbüyüklük denir.

1971 yılında yapılan Ölçü ve Ağırlık Konferansı’ndauluslararası Birim Sistemi (SI birim sistemi) kabuledilmiştir.Temelbüyüklüklerle ilgiliaşağıdaki tabloyuinceleyiniz.

Temel Büyüklük

SembolSI

BirimlerSIBirimSembolü

ÖlçmeAracı

Uzunlukl

metre mmetre,mezura,kumpas

Kütle m kilogram kg terazi

Zaman t saniye s kronometre

Sıcaklık T Kelvin K termometre

Elektrikakımı

i amper A ampermetre

Işıkşiddeti I kandela cd fotometre

Maddemiktarı

n mol mol –

Butablodaki7tanetemelbüyüklüğündışındakibütünbüyüklükler türetilmiş büyüklüktür. Örneğin birimzamandaalınanyololansürat;uzunlukvezamandantüretilmiştir.

Cep Notu

Birbüyüklüğüölçmekiçinobüyüklükcinsindenseçilendeğişmezparçayabirimdenir.

Skaler ve Vektörel Büyüklükler➣Birsayıvebirimileifadeedilebilenbüyüklüklere

skalerbüyüklükdenir.Kütle,uzunluk,sıcaklıkgibi...

➣Sayı,birimveyönileifadeedilenbüyüklükleredevektörelbüyüklükdenir.Vektörelbüyüklüğüskalerbüyüklüktenayıranözellikyönkavramıdır.Vektörelbüyüklükler,sembollerininüzerineokişareti(→)konularakgösterilir.Örneğinhız(v),kuvvet(F),ivme(a)gibi...

A–x +x

FB

Şekildekivektörünbüyüklüğü|F|,|AB|uzunluğuiledoğruorantılıdır.Vektörxdoğrultusundaolup+xyönündedir.

Öğrendik mi?

Büyüklükleri ve yönleri aynı olan vektörlere eş vektör,büyüklükleriaynıyönleri tersolanvektörlerezıtvektördenir.

Öğretici Örnek 01 :

AnoktasındanBnoktasınahareketedenK’ninveDnoktasındanCnoktasınahareketedenL’ninyerdeğiştirmevektörleriaşağıdakigibidir.

A B

C D≥L

≥K

Buna göre,

I. KveL’ninyerdeğiştirmelerieşittir.( ≥K= ≥L)II. KveL’ninyerdeğiştirmevektörlerinin

büyüklüklerieşittir.(| ≥K|=| ≥L|)III. KveL’ninaldıklarıyollareşittir.

yargılarından hangileri doğrudur?

İkivektörüneşitolabilmesi içinhembüyüklüklerininhemdeyönlerininaynıolmasıgerekir.KveL’ninyerdeğiştirme vektörlerinin büyüklükleri eşit olmasınarağmen yönleri zıttır. Buna göre, I. yargı yanlış, II.yargıdoğrudur.

Alınanyol skalerbirbüyüklüktür.HemKhemdeL 3birimyolalmıştır.III.yargıdoğrudur.

Pekiştirme Soruları

1. Aşağıdaki ölçümlerden hangisi uluslararası birim sistemi (SI) kullanılarak ifade edilmiştir?

A)Odanınsıcaklığı20°C’dir.

B)Kitabımınuzunluğu27cm’dir.

C)Birsilgiyaklaşık50gramdır.

D)Birderssaati40dakikadır.

E)Kablodangeçenelektrikakımınınşiddeti2amperdir.

2. Aşağıdakilerden hangisi vektörel büyüklüktür?

A)Sürat B)Ağırlık C)Özkütle

D)Sıcaklık E)Alınanyol

12

6956

BİLİM ARAŞTIRMA MERKEZLERİ

➣Bilimingelişmesivegünlükyaşamakazandırıl-masıamacıylabiliminsanlarınınbirlikteçalışmaimkanıbulduklarıvebilimselçalışmalarını,buluş-larını,projelerini,bilgiyeulaşmayolveyöntem-lerinipaylaştıklarımerkezlerebilimaraştırmamerkezidenir.BumerkezlerdenbazılarıülkemizdeTÜBİTAK,TAEK,ASELSAN,Dünya’daiseCERN,NASAveESAolaraksıralanabilir.

TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu):

1963yılında fenbilimlerindekiaraştır- maları desteklemek ve teşvik etmekamacı ile kurulmuştur. Temel bilimler,tıp, tarım,hayvancılık, teknolojikuygu-lamalar,enerjisistemleri,bilişimvebilgigüvenliği, yarı iletken teknolojileri gibialanlardaçalışmalaryapılmaktadır.

TAEK (Türkiye Atom Enerji Kurumu):

Nükleerenerjininülkeyararınakul- lanımınısağlamakamacıylakurul-muştur.Tarımvegıdamalzemeleriilehava,suvetopraktakiradyoak-tivite analizleri, radyoaktif atıklarındepolanması, baca gazlarının arı-tılması, radyasyondan korunma eğitimleri gibi çalış-malarsürdürülmektedir.

ASELSAN (Askeri Elektronik Sanayi):

Türksilahlıkuvvetlerininhaberleş- me ihtiyaçlarının yerli ve millîimkanlarlakarşılanmasıamacıyla1975yılındakurul-muştur.Elektronik teknolojilerivesistementegrasyo-nualanındaçalışmalaryapılmaktadır.

CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi):

Dünya’nınenbüyükparçacıkfiziği laboratuvarıdır.Atomaltıparçacık-larıtanımayayönelikyapılandeneyve çalışmaların sonucunda eldeedilenbilgiveverilerplazmafiziği,elektronik,nanobilimgibialanlardayeniçalışmalarınyapılmasındaetkiliolmuştur.

Hayata Katkı

CERN’de 2012 yılında gerçekleştirilen bir deney ilemaddeye kütle kazandırdığı varsayılan Higgs bozonukeşfedilmiştir.

NASA (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi):

Amerika’da bulunan bu mer-kezde uzay çalışmaları yürü-tülmektedir.

ESA (Avrupa Uzay Ajansı):

Avrupa’nın uzay programlarını hazırlamak ve geliş-tirmekamacıyla1975yılındaFransa’dakurulmuştur.

Cep Notu

Bilimsel araştırmalarda etik ilkelere uyulmalıdır. Bilimetiği; canlı yaşamına, fikir, teori ve düşünceye saygılı,tarafsızlığıvebilimselçalışmalardamahremiyetikapsar.Bilim insanı; intihal, sahtecilik, uydurmacılık ve yinele-nenyayınyapmagibi istenmeyenuygulamalaryapma-malıdır.

Pekiştirme Soruları

1. I.TAEK

II.ESA

III.CERN

Yukarıdaki bilim araştırma merkezlerinden hangileri uzay çalışmaları yapmak amacıyla kurulmuştur?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IveII E)IIveIII

2. I.Tıptakullanılanradyoaktifatıklarıntoplanıpgeçicidepolanması

II.Nükleertekniklerintoprakverimliliğindekullanılması

III.Elektronikveteknolojikaletleringeliştirilmesi

Yukarıdakilerden hangileri TAEK’in görevlerindendir?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveII

D)IIveIII E)I,IIveIII

Konu Tamamlama Testi - 1

13

1. Fizik bilimi ile ilgili olarak verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A)Maddeyi,evrenivedoğayıaçıklamaçabasıdır.

B)Sürekligelişimgösterir.

C)Mutlakdoğrularıiçerir.

D)Teknolojiningelişmesinekatkısağlar.

E)Fizikbilimiileeldeedilenbilgiler,diğerdisiplinlerdebirçokolayıaçıklamadakullanılır.

2. Fiziğinbazıaltalanlarıileilgiliaşağıdakibilgilerveriliyor.

•Kararsızatomçekirdeklerini,bunlarınyaptığıışımaları,çekirdekbölünmesi,çekirdekbirleşmesigibiolaylarıinceler.

• Isı,sıcaklıkgibikavramlarıinceler.

•Diyot,transistörgibidevreelemanlarınınkeşfibualtalandakiçalışmalarsonucuoluşmuştur.

•CERN’deyapılandeneylerbualtalanileilgilidir.

Bu bilgiler ilgili oldukları alt alanlarla eşleştirilirse, aşağıda verilenlerden hangisi bu eşleşmenin dışında kalır?

A)Termodinamik

B)Katıhâlfiziği

C)Atomfiziği

D)Nükleerfizik

E)Yüksekenerjiveplazmafiziği

3. Aşağıdakilerden hangisi disiplinler arası bir bilim dalıdır?

A)Nükleerfizik B)Jeofizik

C)Katıhâlfiziği D)Metafizik

E)Astroloji

4. Fizikbilimi,evrendegerçekleşenolaylarınnedeniniaçıklayarakbuolaylarınöngörülmesivekontroledilmesineolanaksağlar.

Buna göre,

I. depremolduktansonratsunamioluşması,

II. şimşekçaktıktansonragökgörültüsününişitilmesi,

III. kışınarabalastiklerinezincirtakılması

olaylarından hangileri fizik bilimi ile açıklanabilir?

A)YalnızI B)IveII C)IveIII

D)IIveIII E)I,IIveIII

5. I.Kütle

II.Kuvvet

III.Enerji

Yukarıdakilerden hangileri hem türetilmiş, hem de skaler büyüklüktür?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IveII E)IIveIII

6. Biröğrenciyaptığıölçümleriaşağıdakigibiifadeediyor.

•Ağırlığım60kg’dir.

•Boyum1,70m’dir.

•Odanınsıcaklığı23°C’dir.

Bu öğrenci ile ilgili;

I.Ağırlığınıyanlışbirbirimleifadeetmiştir.

II.Hemuzunlukhemdesıcaklıklailgiliyaptığıölçümleriuluslararasıbirimsistemiileifadeetmiştir.

III.Yapmışolduğuölçümlerdenağırlıkvektörel,boyuveodanınsıcaklığıskalerbüyüklüktür.

yargılarından hangileri doğrudur?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IveII E)IveIII

14

7. Aşağıdaki büyüklük-birim eşleştirmelerinden hangisi doğrudur?

A)Sıcaklık–Kalori B)Kütle–Newton

C)Elektrikakımı–Volt D)Güç–Watt

E)Zaman–Işıkyılı

8. I.Kilo

II.Kelvin

III.Kandela

Yukarıdakilerden hangileri bir fiziksel niceliğin birimi değildir?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IveII E)IIveIII

9. Aşağıdakilerden hangisi bir temel büyüklüğün ölçüm aleti değildir?

A)Kumpas B)Terazi

C)Termometre D)Dinamometre

E)Fotometre

10. Birimlerleifadeedilebilen,Fizik’tekikavramveniceliklertemelbüyüklükvetüretilmişbüyüklükolmaküzeresınıflandırılabilir.Bubağlamdaaşağıdakitablodabazıkavramlaraaitniceliksınıflandırmalarıvebirimeşleştirmeleriyapılmıştır.

Kavram

Niceliksınıflandırması

Birim

Kuvvet Türetilmiş newton

İvme Temel m/s2

Sıcaklık Temel Kelvin

Özkütle Türetilmiş kg/m2

Sürat Temel m

Buna göre, tablodaki kavramların hangisinin nicelik sınıflandırması ve biriminin her ikisi de yanlış olarak eşleştirilmiştir?

A)Kuvvet B)İvme C)Sıcaklık

D)Özkütle E)Sürat

11. Fiziğin; aklı ve rasyonel düşünceyi referans alarak olayları açıklaması, aşağıdaki disiplinlerden hangisi ile arasındaki ilişkiyi gösterir?

A)Biyoloji B)Felsefe C)Spor

D)Teknoloji E)Kimya

12. MaddeyekütlekazandırdığıdüşünülenHiggsbozonu2012yılındayapılanbirdeneyilegözlenmiştir.

Bu deney aşağıdaki bilim araştırma merkezlerinden hangisinde gerçekleştirilmiştir?

A)TAEK B)ASELSAN C)ESA

D)CERN E)NASA

13. Aşağıdaki bilim araştırma merkezlerinden hangisinin işlevi yanlış verilmiştir?

A) ASELSAN→ Türksilahlıkuvvetlerininhaberleş-me ve teknolojik ihtiyaçlarınımillîimkanlarlakarşılama

B) TÜBİTAK → Bilim,sanayiveteknolojialanında-kiprojeleridestekleme

C) TAEK → Nükleer enerjinin ülke yararınakullanımınaöncülüketme

D) CERN → Avrupa’nın uzay çalışmalarınıprogramlamavegeliştirme

E) NASA → Uzayla ilgili çalışmalar yapma vebilgiüretme