Editorial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Equipo de Normalización e Dinamización Lingüística. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Até a vitoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

As musas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Máis saber... ou saber mais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Falangueiras.arz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Cultura activa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Chuzos de Riso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

sección para exorcizar opinións que sempre foron imposicións e liberar amarras

para inspirarse , re-crear-se e viver historiasDe outros ou nosas, da humanidade por unanimidade.

Porque .arz é o enderezo web da fusquenlla onde as arzuás e arzuánsvan coñecer o mundo e con el, ela, elas falan.

é o noso anuario extraescolar onde os libros ,os profes e as alumnas e alumnos saen á rúa,os pupitres cobran vida e convértense en exposicións, teatro e buses viaxeiros...

...sobre o ocio, cociñar con queixo, a ESO e Internet en Arzúa

,

,

1

Colaboracións e agradecementos:Vós xa sabedes quen sodes. Buscádevos na revista

Quizais non sexa este o momento máisidóneo para contar unha historia. Quizaisnon. Así que non o vou facer, aburrir aolector dese xeito! Pobriño! Non, buscareioutra forma de tortura para aburrilomellor.

O caso é que é incríbel a cantidade decousas que poden acontecer nuns meses.Se non hai nada que cheguei! Parece que foionte cando non sabía onde estaban asclases, cando coñecía a tres persoas entodo o instituto, cando realmente non meenteraba de nada. No mesmo sitio poronde agora ando coa maior naturalidade domundo. Eramos moitos os que viñamosnovos este ano, e foi extraño, inclusocaótico ao principio. Pero aquí estamos,para dicilo de forma pegañenta, coma

unha familia unida , desas que non existenna realidade. Si, agradezo non ter quebotar iso de menos, a relación coa xente, aproximidade duns e outros, tanto alumnoscoma profesores. Supoño que é o que tenser un centro rural e pequeno, perogústame. Hai bo ambiente. Hai amabilidadeno ambiente, incluso.

De resto, non teño moito que dicir. O queme supuxo persoalmente vir a Arzúa é algoque non corresponde expoñer nestascircunstancias. Supoño que acabareidefinindo este instituto como un máis,pero único . Cunha contradición, que aofinal son ás contradicións ao que máissentido lle vemos na vida. Ou será só a mina quen lle acontece iso. Non sei, xaestaredes todos ben habituados aos meuspensamentos rebuscados e retorcidos, ásmiñas loucuras, máis ben, a esas que,descubrín este ano, se chaman filosofía.

Este curso vinme envolta en moitosproxectos no inst i tuto , a lgúnscumpríronse, outros non, outros quedanpendentes. Aí, con actividade, con enerxía!! Que se vexa que se fan cousas!!

Tamén houbo feitos importantes fóra doinstituto que lle afectaron ou afectarándirectamente.

Son todos proxectos e feitos quedemostran que si, aínda queda moito porfacer, moito que loitar, moito que berrar,moito que reclamar e sobre todo, moito,moito máis por aprender.

Podo dicir logo, que vos vai custar sacarme

de aquí. E vaivos custar moito tamén facerque deixe de expresar a miña opinión, dediscutir, de defender o que é meu e noso, ede recordarvos que, como dixo un amigo,as bolboretas sen ás non poden voar, émáis, as bolboretas sen ás non sonbolboretas. En fin, que sexa o que sexa, sea causa é nobre, CONTADE COMIGO.

E como non podía deixalo aí, vouno dicir:teño unha queixa. Unha única pero granqueixa: pódese saber por que ninguén sedignou a darme un plano do edificio(perdón, quería dicir dos edificios , quepor riba son dous!!) para aforrarme osmilleiros de veces que me perdín poloscorredores, eh? Que eu son unhadesorientada da vida!! (aínda souben asemana pasada onde estaba odepartamento de orientación).

E eu aquí, con nada máis que dicir, coasmeixelas vermellas da incomodidade dasituación, sen saber moi ben aínda por queme meteron neste asunto (Socorroooo, eagora que digo?).

En fin, eu, como filósofa de 1º BACH. A(aparentemente, claro), voume filosofar aoutra parte e despídome así sen máis,como non podería ser doutro xeito. Asíque, un saúdo moi forte, e até máis ver!!

E por se aínda non o dixen veces abondo:GRAZAS.

(...e deixémolo en interrogante.)

NAVIA RIVAS DE CASTRO, 1ºBACH. A

con nome

2

l

3

O EDNL do IES de Arzúa co profesorado portugués no posto de cultura galega e arzuá instalado na visita intercambio lingüísticoao Liceu de Ensino Secundário de Povoa de Varzim: Eça de Queirós.

equipo de

normalizacion

e dinamizacion

linguistica

,

,

,

A lingua é para usala, para latricar, para gustar, paragozar, para querer, para dicir quérote, para expresarte,para identificarte, para facerte valer, para falar cos teus,para falar cos outros, para comunicarte con trescentosmillóns de persoas no mundo, para demostrar que estásviv@.

A lingua non é para comela, para guisala, para dividila,para reducila, para negala.

Falamos como falamos porque somos nós, porque asnosas avoas e avós, as nosas nais e pais, nostransmitiron o seu saber e a súa fala. Non temos querecuar porque algúns berren máis ca nós. Case sempreberra máis quen ten menos razón. A nosa lingua é a quequeren maltratar.

Aos famentos, aos despectivos, indicámoslles que, selles prace, coman a lingua do porco, da vaca, do becho quegusten, pero que non pretendan comer a lingua da xente.Nós somos a xente e non podemos consentir que Galizase volva caníbal. Ningún poder ten dereito a devorar alingua da xente.

Queremos coñecer e usar outras linguas do mundo,todas as que poidamos, pero sen renunciar á nosa. Anosa existe, é outra máis, é diferente, tan importantecoma calquera outra e para nós a primeira.

Parece que para algúns que haxa xente distinta oulinguas diferentes é un problema. Para nós é unhariqueza. Queremos vivir gozando desa riqueza. Queremosque os nosos fillos e fillas medren con esa riqueza.Queremos deixarlle esa herdanza. Estamos orgullosos

dela. Non podemos permitir que lles arranquen a lingua.

Quérennos comer a lingua e aínda pretenden que llesdeamos permiso para facelo. Se iso é democracia debe sera caníbal ou a democracia do demo. Falan de liberdade,pero liberdade non é facer o que se quere,caprichosamente, senón o que se debe. E o que se debe édefender a lingua e a cultura do país que che dá de comer.

O noso Estatuto de Autonomía di: A lingua propia deGalicia é o galego . Temos razón e temos dereito. Dependede nós.

NON PERMITAMOS QUE

NOS COMAN A LINGUA

Imaxes dos obradoiros de banda deseñada dosilustradores galegos: Gochi e Anxo Fariña naSemana de Banda Deseñada do IES de Arzúa.Unha actividade interdisciplinar entre a biblioteca, aENDL, o departamento de Plástica e a ANPA.

sección para exorcizar opiniónsque sempre foron imposicións eliberar amarras

Trátase dunha instalación feita con librosreutilizados colocados de forma circular amodo de agasallos. Os libros estánapilados uns encima de outros en variosgrupos.Cada grupo non ten a mesmacantidade de libros, vai en orde crecente,visto dende a entrada do centro. Comocomentaba, están a modo de agasallo, poisestán recubertos por un lazo. No centrodo círculo atópase colgado un libro queestá aberto nunca páxina que fala da famedo mundo.

Estes libros non se queren, por iso osempregamos creando unha instalación,pretendendo denunciar a unha sociedadede consumo que se basea en usar e tirar.Se eses libros os tirásemos podiámolosreciclar pero estarían a perder o seu valorde libro, o valor de ensinar, paraconverterse nuns cantos papeis. Poroutra banda que o libro central esteaaberto na páxina da fame no mundo taménten un significado, podemos consideralocomo unha comparación entre unproblema mundial, con xente que non tennin para comer, e unha sociedade quemalgasta o que ten, unha sociedadeconsumista. Puxémoslles uns lazos aoslibros como significado de que para nós sonunha oportunidade e un agasallo.

A ARTE COMO DENUNCIAINTERVENCIÓN ARTÍSTICA DE EVA VÉREZ, MIGUEL CONDE E TAMARA MECÍAS

4

,

A socialdemócrata JóhannaSigurdardóttir, de 66 anos convértese nanova xefa de goberno islandesa .Pois si,unha muller ,ex azafata ,sindicalista ehomosexual inconcebíbel nun país comao noso!Nós,os avanzados, os pioneiros nasmodernidades, o desenvolvido vellocontinente, non ten máis que poranecdótico un acontecemento comaeste Si, esta aí Angela Merkel ,perotampouco hai moita máis representación.En fin, que Europa, con 50 países e 27 naUE ,conta actualmente con dúas mulleresna presidencia dun goberno!Que nos caerá a cara de vergoña, iso é oque debería pasar ;e o peor é que o nosodebe ser un dos países máis retrógradosde todo o continente e non me doenprendas en dicilo. Falamos dos paíseslatinoamericanos dicindo pobriños elesque aínda non están ben desenvolvidos, haique ir axudarllesPois merecen un aplauso ; na súa lista depresidentes atopamos un abondosonúmero de vencedoras .Bachelet ,pediatra agnóstica ,separada enai de tres fillos ,conseguiu estampar oseu nome na historia ó converterse naprimeira muller elixida presidenta( a RAG e

a RAE admiten este concepto apesar dasnumerosas protestas e do seu machismoexplícito) do Chile. Cristina Fernández,presidenta da Arxentina, Violeta Barriosde Chamorro por Nicaragua, Mireya ElisaMoscoso no Panamá e podo seguir,porque en Sudamérica si que dá parafacer unha lista, non coma aquí .E non quero seguir coas miñas cavilaciónsporque creo que está todo claro. O úniconecesario é loitar pola igualdade, pois paraquen se atreva a afirmar que xa estáconseguida que veña falar comigo quecreo que lle podo dar argumentos abondosen necesidade de que me afumeeningunha conexión na cabeza .Conclúo o artigo cunha frase moiaclaratoria que sempre me di miña avoa:- Sariña, vaite acostumando, que nestepaís ou es burro ou nunca trunfarás

Será certo ,avoa ,será

Sara Martínez Castro

mulleresAi mulleres que lamen as

latas coma gatas

Ai mulleres cos pes na

terra e o vento nas velas

Ai mulleres valentes que

ensinan os dentes

Ai mulleres que cosen

nas fabricas explotadas

Ai mulleres que se pintan

de caolim na costa de

Marfim

Ai mulleres que non se

pintan e non pasa nada

Ai mulleres pequenas,

delgadas e caladas

Ai! mulleres redondas e

altas, coloradas

Se non che chega este

mundo faite astronauta.

!

!

!

!

!

!

!

Jóhanna Sigurdardóttir

5

a t e a v i t o r i a

Texto: Ugia PedreiraTema do grupo galego MARFUL

NOTATION: This text was comezado to serwritten in The amabilingua ( Una-treslinguas in one). The lengua of el futuro in Galizacountry segundo his estudioso Daniel LópezMuñoz of Irimia's magazine what se refiere aits noviña do trinque manifestation tambiénlike Triglosia feijoooana , Castrapoenriquecido ou simplemente, Feixoada .Fortunately, a nosa big opinion makerxornalista leva sangue irmandiño da máisxenuina Fraternidade Fusquenlla.Neivia Riberas of Celtic Fortification ?Noooooooooooooooonoooon!!Navia Rivas de Castro!!!

a t e a v i t o r i a

the amabilingua

EU DON'T KNOWWHAT CARALLO IS HAPPENING

Din que hai people que are intenteixon toinvadir mi lengua.De feito, síntome perseguida. Xa haiséculos que me sinto así. Desde Isabel eFernando, ao galego co mazo dando . Enocasións, vexo palabras estrañas quecorren tras de min, coma un cancro que seme estende por todo o corpo. E xente deaquí que fala nunha lingua de fóra, non sei,mesmo xente que me utiliza pero logo mebota ao lixo coma un pano de papel. Soncrueis, creo que yo no hice nada para queme hagan esto, si yo soy bueniña!! Ves?? Aíestá outra vez!! Estame invadindo, cadavez é peor, y es que no doy hecho!! Ohh non,non quero, non queroooo!! Estoucontaminada. Estou desfeita, e o peor detodo, estou soa.E sabedes que curioso? Parece ser quenon me chegaba co vecinito de al lado ,senón que tamén me mollan as gotiñas queveñen do outro lado do mar, e entón euspeak, xa non sei o que speak because this,

xa nin románico is!! Síntome ignorada. Axente xa non vai a centros comerciais, vai ashoppings!! E estacionan en parkings!! Echámanlle bacon ao touciño de toda avida ademais, os cazadores agora xa nonpillan coellos, pillan conexos; usan cuchillose tenedores para comer. Ten que haberalgún type of ser maligno dentro de min,porque soy inocente y lo tengo que decir. Amin que non me tomen por stupid ehh!!Ohh, non, dentro de pouco xa nin eusaberei falar como é debido. Perodicídeme, why? Non hai resposta. Sóexcusas. Supoño que non saben que dicir,ou non queren. O autoodio é xa tan grandeque creo que vou ter que odiarme eu taménpor facer que os galegos teñan vergoñadeles mesmos. Pero como?? Se non éculpa miña!! C est pas ma faute!! Eu nonfun, que eu non fun!! Que te lo juro por elmismísimo Snoopy!! Que se me botanenriba, e eu que lle vou facer?? Poisaguantar como poida, coma sempre,España nun ombreiro e a globalización nooutro e vou tirando do xugo coma osbois. Pouco more que a un buey me

quedará ya. Xa nobody lembra que houboun tempo en que yo también tenía power.Moitas veces non convén remember, seica.A min xa tanto me ten, pero non entendoesta morte lenta que se acerca, síntoopero angústiame.Levo xa moitos séculos agochada tras aspedras, temendo por min, e temendo polosm e u s . A g u a n t a n d o , s u f r i n d o ,desfacéndome e reconstruíndo o poucoque queda xa de min. Uns veñen, outrosvan, pero os que me gobernan nada fan.Facer, fan, pero na miña contra. Pordetrás, con mentiras, sempre conmentiras. Falando disto, dixéronme queviñeron uns tolos que afirman ser galegose que me queren aniquilar canto antes,pero disimuladamente, con argumentos defalsa egalité. Con words que soan good,pero que serían devastadoras para min.Falan de liberdade e métenme entre reixas.E desde este cárcere vos falo eu, coaspoucas palabras que me quedan, co poucotempo que teño, soa. Xa non quedaninguén. Xa nobody quere parler con mispalabras.

6

Miguel Conde

por unha ga za ceibe...li

a t e a v i t o r i a

7

as raices

SABEMOS A CARNE QUE COMEMOS?S O M O S R E A L M E N T E O Q U ECOMEMOS?

- Análise e crítica da gandaría actual-A gandaría intensiva é a aplicación demúltiples tecnoloxías e formas de traballoe pensamento xurdidas do capitalismo,que nacen coa Revolución Industrial nos.XX, a partir do 1960. Os seus principiosson obter o máximo beneficio no menortempo posíbel, concentrando os mediosd e p r o d u c i ó n , m e c a n i z a n d o eracional izando os procesos paraincrementar o rendemento produtivo.Falando claro: É a cría concentrada emasiva de animais de granxa , por ribadas posibilidades naturais do medioambiente onde se atopan, representandounha seria lacra para a natureza erexéndose exclusivamente polas leis deprodución industrial.E nós preguntámonos...Por que predominaeste sistema abusivo?Principalmente porque obtén a máxima

produción co diñeiro invertido, no menortempo posíbel e se axusta á perfección ásdemandas dos consumidores que,

indiferentes a toda cuestión ética oumedioambiental de todo o procesoanterior que sufriu o produto que mercanno súper, preocúpanse máis de que oproduto sexa o máis homoxéneo posíbel ebaratoPensamos que isto ocorre moitas vecespor descoñecemento, pero o peor é candoocorre por pasividade, por mirar caraoutro lado e non ver as verdadeirasprácticas de produción, onde os animaiss o n a m o n t o a d o s e n l u g a r e sin imax inabe lmente inaxe itados einsalubres, restrinxindo ao máximo, pornon dicir anulando, o seu comportamentonatural, alterando profundamente os seusciclos biolóxicos, e dándolles morte dexeitos enormemente crueis.En moitos casos precisamente para isto,para acelerar e alterar o crecemento doa n i m a l , p a r a c o n s e g u i r m a i o rprodutividade, son alimentados conpensos ateigados de antibióticos,hormonas químicas e antidepresivos quepermanecen na carne de vacún , ave ouporco que nós mercamos. Por non falar deque moitos animais son alteradosxeneticamente para ser máis rendíbeis oupara que o produto final teña unhasartificiais características.A gandaría intensiva implica outra serie deimportantes inconvenientes:Son moi contaminantes por un lado polouso abusivo de produtos químicos,funxicidas, fertilizantes, desinfectantesantibióticos e por outro lado, porque contal concentración prodúcense enormescantidades de puríns que os terreos nonpoden as im i l a r, t e rm í nase as ícontaminando con metais pesados,fármacos as augas subterráneas, os ríose o solo. Ademais da acumulación de gasesdaniños coa conseguinte contaminaciónatmosférica.Por outra banda, gran parte do pensoanimal empregado pola industria dagandaría intensiva, prodúcese en zonas decultivo no 3º mundo, (300.000 Km² anuaisde selva tropical sucumben para sertransformados en pastos) e sonadquiridos por occidente a prezos

irrisorios, no lugar de producir alimentopara a necesitada poboación local. Estefeito obviamente distorsiona a economíalocal e mundial. Alén diso, como calqueraoutra industria masiva, deixan fóra docomercio ao pequeno gandeiro, estragan apaisaxe e fan moi desagradábel vivir nocampo polos cheiros e os ruídos.Por último, temos que lembrar que agandaría intensiva non se pode manterindefinidamente no tempo, pois require ungran consumo de enerxía, xeralmente fósil,que non é renovábel.E aínda que os problemas ambientais fosensolucionados e as cuestións enerxéticas eminerais equilibradas... prevalecería ofeito do trato inaceptábel ao animal, oabuso.Os animais destinados ao sacrificio nonteñen dereitos de xeito legal, pero si sonobxectos legais, podéndose comparar cuncoche, que pode cambiar de dono, seralugado...Porén, non esquezamos que non sonprodutos, son animais, que sofren, sentendor e que penan ao noso servizo.

a t e a v i c t o r i a

8

ÁS RAÍCES .....Especie internáutica que mergulladesde hai tempo nos fondos mariños da rede.http://yalasraices.blogspot.comUn espazo pequeno de denuncia aos máisgrandes que pon de manifesto como os actuaispatróns de produción e consumo son oscausantes da mudanza cl imática, doesgotamento dos recursos naturais, da fendaabismal entre países ricos e pobres e por que non,se unimos pista tras pista dos problemas dosector lácteo galego.Ás raíces defínese como Alternativas deprodución á globalización capitalista e é moito

máis que iso, como o seu propio nome indica écontundente, radical e revolucionario.Ás raíces abandona a superficie das cousaspara escavar no oculto.ÁR cuestiona as cloacas da realidade

ambiental e fai medrar en nós novas esperanzasde vida. Às raíces é un espazo das se-mentespensantes e non transxénicas Rocío Gardes eJuan Santiso de 2º de F.P. do ciclo superior deX.O.R.N.P (Xestión e Organización dosRecursos Naturais e Paisaxísticos) e son elesmesmos os que nos desvelan algunha das súasprofecías neste artigo:

as raices,

a t e a v i t o r i a

,

Certas persoas e asociacións radicalizana posíbel solución e expoñen que non sedebe consumir produtos animais. Nós,non estamos de acordo; somos animaisomnívoros, e como tales necesitamoscertos nutrientes que os produtoscárnicos nos achegan para unha dietatotalmente equilibrada. Con todo, ben écerto que na actualidade nos paísesdesenvolvidos abúsase enormemente doconsumo dela, até pasar a ser o alimentobase de cada comida, chegando nalgúnsdos casos a niveis insalubres.Como diciamos, posto que nós, imosaproveitar enormemente destes animais,deberíamos tratalos como verdadeirosreis , facendo que a súa vida sexa o máis

digna posíbel. Con isto, demostrariamostamén a nosa humanidade que en moitoscasos br i la pola súa ausencia.Coa domesticación das especies facilítaseenormemente a consecución doalimento , pero certo é que se altera o

comportamento natural dos animais.Co fin de facelo o mínimo posíbel, débeseempregar o sistema de gandaríaextensiva, tradicional ou convencional:Caracterizado esencialmente pordesenvolverse nun ecosistema naturalmodificado polo home, co obxectivo dautilización deses territorios paraalimentar o gando, dun xeito natural...Estes animais seguirían os seus ciclosbiolóxicos, en estreita relación coaprodución vexetal do agroecosistemado.que forman parte.Dentro deste sistema de producciónpoderiamos incluír a gandaría ecolóxica ,sustentábel, perdurábel no tempo, coaque se consegue unha menor produciónque na gandaría intensiva, pero moita máiscalidade.E m p r e g á n d o s e e s t e s i s t e m aaxeitadamente, requírese unha escasaachega de enerxía fósil e contribúese amanter os agroecosistemas tradicionais.

Si o pensamos ben, son todo vantaxes,para nós, para os animais en cuestión epara o medio ambiente. O problema é que aprodución non se axusta doadamente ádemanda dos esaxerados consumidores,nin ao egoísmo desmesurado dasmultinacionais, nin pola cantidade,regularidade, homoxeneidade, nin prezodos produtos finais.

É necesario que a xente abra os ollos paraque a cousa cambie un pouquiño ¡que boafalta fai! Cómpre que se valoren osprodutos de calidade, que se impulsedesde o goberno aos pequenos gandeiros,que se aproveite ao máximo cada vida quecomemos, e sobre todo, que llesmostremos o noso agradecemento aestes animaliños e que os respectemoscomo seres vivos que son.

P o d e r i a m o s s e g u i r f a l a n d ointerminabelmente, acerca de máisproblemáticas que nós, os humanos,estamos causando ao mundo animal,como a comercialización de animaisexóticos, maltrato e abandono de animaisdomésticos... Pero non é cousa de seguirescribindo liñas e liñas... O asunto é queentre na testa de quen nos le e de que seanalice a situación para que entre todosnós fagamos algo por cambiala.

A GANDARÍA DO FUTURO- A GANDARÍAECOLÓXICA

-Outra gandaría é posíbel-

TI TAMÉN

NON SEXAS UN ANACO DECARNE SEN CEREBRO...

E PENSA BEN NO QUE COMES

Rocío Gardes e Juan Santiso

9

a t e a v i t o r i a

Posso ao mesmo tempo gostar de animais e comê-los? Sou livrepara fazer o que quero? Como sei que os outros pensam? Oscomputadores pensam? Serei eu algo diferente do meu corpo?Será que existe um Deus? Qual a diferença entre um terrorista eum combatente pela liberdade?Estas questões passaram, certamente, pela cabeça de todosnós em algum momento das nossas vidas. São questões quesurgem directa e naturalmente da nossa relação com o mundo ecujas respostas afectam a maneira como vivemos. São questõesfilosóficas e a maior parte delas surge muito cedo, nos primeirosanos da infância. Infelizmente, a grande maioria das criançasquando se depara com estas questões, ao não encontrar eco naboca dos adultos e ao não dispor ainda das ferramentas que lhepermitiriam pensar autonomamente sobre estes problemas,acaba por abandonar, desencantada, essa fantásticanecessidade de saber.Quando chegam a escola secundaria, há muito que a curiosidadenatural d@s jovens se encontra adormecida tendo sidoeducadamente substituida pela atitude diplomática,arduamente inculcada pela família. Em casos mais evidentes, asperguntas genuínas da infância deram lugar a preconceitosvários, ideologias ou religiões.A filosofia com crianças e jovens procura assim colmatar essadescontinuidade que existe entre as perguntas fundamentaisespontâneas da infância e o exercício das faculdades críticasexigido por uma vida adulta plena. Aos alunos sao-lhesfornecidas as ferramentas básicas que lhes permitam, emcomunidade, desenvolver as suas habilidades de raciocínio deforma a desenvolverem a capacidade para pensar de formacrítica e autónoma sobre questões importantes para el@s.Muitos críticos consideram que as questões filosóficas não saoimportantes para @s jovens, mas isto é um erro. O que @sjovens necessitam, como qualquer adulto, é de sentir a exigênciada filosofia a partir de problemas concretamente situados nassuas vidas. O que el@s não conseguem é fingir sobre aquilo queconsideram importante.Perguntar é o passo fundacional de qualquer investigaçãoracional, filosófica ou outra. O passo seguinte será procurar umaresposta mas, na filosofia, como sabemos, não há um laboratóriode trabalho como nas ciências empíricas, como a biologia ou aquímica. Nenhum microscópio nos dirá se somos ou não livres.Também não podemos utilizar métodos formais de prova, comona matemática, para mostrar, por exemplo, que é moralmente

errado consumir animais não humanos. O único instrumento deque dispomos é o pensamento e o único método a argumentação.Assim, a filosofia, longe de ser um conjunto infindável de temas,autores e palavras complicadas que ninguém entende, é umaactividade. Consequentemente, aprender filosofia é comoaprender música: do mesmo modo que não se aprende a tocarpiano estudando história da música, também não se aprende afilosofar estudando história da filosofia e repetindo as ideias eargumentos dos filósofos do passado. A filosofia só começaquando avaliamos esses argumentos, procurando determinar seas razões apresentadas são fortes, se não haverá alternativasmais plausíveis, elaborando contra-exemplos às suas teorias,argumentos novos, etc.O que a filosofia com crianças e jovens pretende, quando feitaseriamente, é precisamente munir os estudantes, desde cedo,dos instrumentos que lhes permitam fazer isto bem, isto é,pensar de forma consequente e correcta. Assim, exercitando assuas capacidades argumentativas, @s jovens passam a ser maiscuidadosos na forma como justificam as suas convicções edecisões, bem como passam a estar mais atentos ä forma comoos outros o fazem. Ao desenvolver a sua capacidade para avaliare discutir ideias @ jovem filósof@ é um corajoso vigilante dodebate democrático, preparado para enfrentar grandesquestões e lutar contra todos os preconceitos e confusões queentopem as nossas vidas. Precisamos del@s ou quê?

profesora de filosofía no ensino secundario portugués.Cátia Pacheco Faria

FILOSOFIA EM ACÇaO

10

...para inspirarse , re-crear-se e viver historias.De outros ou nosas, da humanidade por unanimidade.

Canto lle dixen? 300 creo, si 300, debe pensar que son parvo.

Igual xa o fan adrede, pídeslles 300 e sempre che botan algo máis.

Ai, paseime un chisquiño, quítocho? E claro, se lles dis que cho

quiten igual lles perece mal. E despois mírante co sorriso

estúpido, si, co sorriso estúpido, non poden poñer o sorriso dos

domingos, ou o do sábado noite, non, poñen o sorriso estúpido.

Métenchos nunha bolsa, arrancan o tícket da maquiniña e méteno

tamén, logo cerran. E aí ten, adeus. E eu río, claro, que vou facer.

Bolsa para o carriño, media volta, cara á caixeira, cal me tocará.

Recto viro á dereita, recto, xa vexo as caixeiras. E coma

sempre, unha cola coma a do paro, vou para a que menos, que

ademais ten mellores tetas. Inda mellores que as da miña muller,

que ten unhas tetazas. E isto non anda, miro, claro, hai unha vella,

arrinca señora, que nos dan as uvas. Eu dicíallo pero non quero

parecer arrogante. Arrinca señora. Non sei que lle dixo a caixeira.

A vella busca no seu ridículo bolso os cartos, levamos para un

cacho. Vaia merda de música poñen, é dese chunda chunda tan

moderno de agora. E a vella sigue fozando no bolso, e foza e foza.

Igual non está buscando cartos, co conto da memoria aínda ha

querer pagar en petróleo, e no bolso non hai petróleo, ou en

pesetas. Inda me debe quedar algunha desas na casa, si inda as

vin o outro día no caixón da mesiña de noite. Teño que repintar a

habitación. A vella non anda, debeu quedarlle a man presa no

bolso. As sete. Ala carallo. Estou por pagarlle eu, total. Fará falla

tanto tempo para buscar os cartos que valen esas galletas. Ai

señora, pero apure. Inda bo é que teño o coche ven aparcado,

agora co conto dos puntos é todo unha carallada. Mañá quítanlle

os puntos á miña sogra, se estivera quieta, a ver que mal lle

fixeron os cans. Se é que é parva de todo, debe ser do rego. A

señora atopou os cartos, non era sen tempo. Conta, conta, non

vaia ser que lle deas un céntimo demais. E que os vellos son coma

a virxe do puño. Vaia por Deus, a ver se a chama axiña á súa

presenza. Que non é que me estorbe, pero xa non está para bailar

moitos pasodobres. Ou que se apunte ó IMSERSO, alí fanse

amigos, van á misa, esas cousas dos vellos. Petanca. Dominó. A

ver que máis Sacar receitas. Ai que xa marcha. Non era sen

tempo. Pero vai a unha velocidade bestial, parece un coche da

funeraria. Xa non lle queda moito para dar o último paseo nun

deses. E agora irán estes das coca-colas. Ai pero non che levan

coca-cola nada máis. Non vira eu esas botellas. Logo hoxe toca

botellón, esta pillería non pensa máis que en caer de cu ca

borracheira. Menos mal que a miña Patricia non é desas, nótase

que a eduquei ben educada. Iso que tamén é algo nova para andar

de noite por aí. Nótase que o sangue novo é áxil que xa acabaron.

Estes non son coma a vella. Porque a vella era coma a primeira

formigoneira de Suso. Que aquela vaia por Deus tamén. E esta

non podía vir máis espida? Se non parece un travestí deses. Ai

non ti debes ser filla da vella que Ai ti dáslle a tarxeta, inda bo

é. Os vellos tiñan que ter tamén tarxeta, pásana por alí e xa non

hai que contar céntimo ningún, para que queren os cartos se non

os entenden? Xa me toca. Vou quitando as cousas. A muller

travestida marcha, menos mal que daba noxo. Agora xa non se

saben vestir. Moito me molesta o pi pi pi cando pasan as cousas

pola luz. Por iso xa non veño moito por aquí. Veña xurde, que xa levo

aquí moito tempo por culpa da vella. Meter na bolsa. Pagar. Un

PENSAMENTOS NON NORMATIVOS

11

PIANO PIANO

POMPA DE XABÓN

ESENCIA DUNHA NOITE

Un piano, unha canción, un son pegañento.Agora o aire, segue o aire, máis aire,profundo e intenso aire... entramos nacasa, a ventá está aberta. Un pequenopétalo pasea polo cuarto, salón,dormitorio, salón....móvese sen sentido.Son agora un pétalo, penso en sentar. Non.Máis vento. Moito máis vento. Non baixar.Moitísimo máis vento. Vento por favor,vento súbeme arriba. Pétalo que sofre enon chora. Pétalo que leva o vento.Fermoso pétalo resistente incríbel e queme namora, fermoso pétalo que xamaisdecaerá...

Levantouse e seguiu a rutina de todos osdías. Duchouse e alí tivo un soño,evadíndose do mundo mentres a auga,pasando polas súas orellas, non llepermitía reparar en nada do que estabaao seu redor. Despois disto, secouse parair logo almorzar. Como todas as mañásantes de saír da casa, lavou as mans ecoma todas as mañás, xuntou as mans ,que estaban cheas de xabón e auga, paraseparalas, soprar e crear unha burbullaque se deixaba levar por todo golpe de airee así deste xeito poder viaxar, saíndo porexemplo pola xanela para perderse na

inmensidade. El ía dentro desa burbulla,soñando como fixera na ducha. Imaxinandoun mundo perfecto, unha salvación a unhadesgraza ou simplemente, á pregunta decomo farían as miñocas para estar tantotempo dentro da terra.

Ao subir ao máis alto do ceo puido divisaren pequeno a súa actual Galiza, dende alínon o vía claro co sentido da vista pero isocarecía de sentido, tendo imaxinación. Aover o Courel albiscou unha cova, unha covana que pensaba entrar, unha cova na queunha vez dentro atoparía o máis preciadodos tesouros, unha cova na que un vellomago vido das antigas lendas artúricas doChretien de Troyes chamado Merlín estaríaalí para amosarlle e concederlle o poder dofamoso Santo Grial. Un poder que oconvertería nun mito, e o faría serrecordado. De súpeto, unha masa nubosafíxolle esquecer o soño do Santo Grial paraasí ter que imaxinar outra zona na quepousar a imaxinación e evitar que aburbulla rompese e caese no abobinábelmundo real.

Aquel rapaz fora para a cama esa noite.Ese neno sentíase canso, pero non tiñasono. Aquel rapaz aburríase dun mundo doque lle era imposíbel afastar o seu

pensamento. A aquel rapaz picáballe acara e daba voltas sobre a cama. Os seuspoucos amigos recordábano coma un mozosolitario pero alegre, tímido, simpático.Idealista pero raro. Misterioso. A ninguénxamais segredo algún contou. Aquel rapazestaba atormentado. Algo lle pasara!! Nondeixaba o pobre de pensar niso. Días sencomer levaba. Aquel rapaz xamaischoraba, nin sequera transmitíap r e o c u p a c i ó n s , a í n d a a s í u n satenazadores nervios delatábano. Aquelmozo estaba esa noite na cama. Seguía adar voltas e coitando contra si mesmopara atopar a forma de espertar cunsorriso á mañá seguinte. O minúsculoneniño tiña a luz apagada e encontrábasesó no cuarto. Sen frío e cunha música defondo demasiado bonita para ser nuncaentendida. Engruñado na cama, abrazaba aalmofada intentando buscar consolo aaquela soidade que o atormentaba. Tiñasono, pero seguía sen conseguir durmir.De súpeto, nun segundo e sen previoaviso... unha música preciosa que entendíasaíu do transistor e fíxolle recordar. Esamúsica arrincoulle un sorriso, pero taménlle provocou o pranto. Ao pouco tempo esen acabar a canción, aquel pequeno homeconseguiu durmirse. Aquel pequeno homenon se levantou á mañá seguinte. Aquelpequeno home estaba morto.

piano esenciapompa

C. Carracedo

último vistazo ás tetas Arre carallo, si que debe haber inflación.

E collín catro cousas nada máis. Veña, volta que marcho. Cóllolle

voando a volta que teño que marchar. Vir ao súper é todo un

deporte de risco deses que botan ás veces na dúas. Nin grazas nin

hostias. Para outra vez vouvos á competencia por maleducados,

ainda que se está esta veño facerlle unha visita a ela e ás súas

veciñas de arriba.Que tetazas. Pero cando penso no travestí, no

tarabelo ese A xente non ten respecto. Xa teño pensado que

tiña que volver Franco, ese había poñer respecto, e había vestir o

travestí ese tamén. É un bo invento o das portas que abren soas,

levas as mans ocupadas o chirimbolo ese vete e ábreche. Un bo

invento. Onde deixara o coche? Ah si, ao lado da autoescola. Vou.

Xa é tarde. As sete e vinte. Mira ti o que paguei e o pouco que

pesa. O coche. Ai inda o deixei en bo sitio. Hai que cambiarlle as

rodas, desta semana non pasa. Abro. Meto as bolsas. Que

botarán hoxe na tele? Hoxe que día é? Sábado, unha pouca merda,

os sábados non valen para nada. Métome no coche. Cinto. Chaves.

Retrovisor, ai iso está ben. Arranco. Ninguén de diante, ningu Aí

vén unha moto. Veña pasa. Pasou. Entro na estrada. Acelero.

Pista. Pista. Pista. Radio, música. E se alugo unha película? Si ho!

Para acertar cos gustos da Patricia Outro día. Para a casa. Non.

Vou dar un paseíño. Polas aforas, E cando chegue, ceo, para a

cama e a ver se non lle doe a cabeza Ultimamente Xa se ve o bar

de Pepe. Hoxe non paro. Outro día igual lle tomo un viño. Vou ata o

río. A ver como quedou aquilo tras a riada do outro día. Houbo cada

tronada este verán que manda moito carallo. Paso a ponte para

aló, e vou co coche ata o río. E

que andan facendo aí? Xa non

saben que repenico lle han

poñer ás estradas. Mira o

mono ese co sinal na man,

manda que reduza. Reduzo.

Saúdo. Levanto a cabeza. O

coche. Hostias, hostias que

me vou, que me vou Freada.

Aí vou, pola ponte en baix

Hai quen pensou que

a ponte era pequeniña

VICENTE VÁZQUEZ VIDAL

a s m u s a s

12

As clases de filosofía dan para moito Para atender, copiaresquemas, aburrirse, falar cos da outra punta da clase, etc.Pero ás veces o profesor tamén nos fai pensar, e incluso nosmete medo propoñéndonos a posibilidade de estar vivindo unsoño e non estar na realidade. Moitos nesta situación din quenon terían soños tan aburridos, mais, digo eu, por que a vida nonpode ser un soño? Se os filósofos dicían cousas que a moitos nospoden parecer unha tolería, por que non crer nun mundofantástico? E levántome todos os días pensando no mesmoPorque sempre pensas neses soños que aínda están porcumprir Porque pensas nese futuro inmediato que temesPorque pensas nesas parvadas que estás disposta a facer peroque por pensalo máis detidamente nunca as chegas a realizar?.Pensar que ese soño tan real que tiveches esta noite é tan so unflash na túa mente, unha alucinación Pensas que algo así nonpode ser un soño, ten que ser real e ten que ser para ti, ten queser a túa realidade Imaxinar que todo o que estás facendo evivindo é tan só o soño dun ser superior a ti, énchete de tristurae decepción ao darte conta do efémera que é a nosa vida.Por que non pensar que todo o malo que pasa é un simple soño?Pero para espertar del, que hai que facer?, pregúntome eu díatras día. E día tras día quédome sen respostas, pensativa,inducida nese estado de melancolía que me leva até a perdición.Pero chega un día que, espertando dese estado de escuridade,abres os ollos e ves esa luz que irradia todo desa cor que tantoche gusta e pensas que todo volta a ser un soño, que algo tan bonon che pode estar sucedendo a ti. De repente oes esa músicaque tanto che gusta, esa música que necesitas todas as mañáspara despexarte antes de entrar nese recinto cheo de físicos,galeguistas, matemáticos, músicos, latinistas e demaispersonalidades que nos inducen a estudar horas e horas.Pero que pasa? Decátome de que todo era un soño e acababade tirar co espertador ao chan, esnaquizado. Quedou tirado nochan do cuarto toda a mañá sen que ninguén se parase e orecollese. E ese soño, esa ilusión que nunca ha de regresar,desaparecido sen que ninguén saiba do seu paradoiro. Mais,estarédesvos a preguntar, e que foi o que soñou? Nin eu mesmao sei, só sei que é un soño dunha noite para non esquecerxamais.

a s m u s a s

25 de novembro, contra a violencia machistaSilencio

Iria Carreira Pazos

UN RELOXO ESCACHADO EN SOÑOS

Xa non.Pequenos murmuriosBesbexan e rin.Son nenos.CalanUn home.Alza a voz.Berra.Escoitanse laios.Unha muller chora.Non chores.Volve a berrar.Insulta."Filla de puta".Os nenos chaman"Mamá, mamá".Un golpe.Todo cesa.Choros.Os nenos soloucan.Un berro.O home berra.Un portazo.Outra vez silencio.Non.Dous nenos choran.Chaman a súa nai.Ninguén responde.

13

Ilustración: Arancha Castro

MARTA FERNÁNDEZ

Novamente, espertei, nun lugar diferente, nunha zona escura e na que apenas serespiraba e na que si podía moverme, era consciente de todos os meus movementos, ospoucos que podía facer, porque o lugar no que me atopaba non era moi agradable. Podíaulir concretamente a terra fresca e escoitar golpes sobre min, non entendía nada do queme estaba a ocorrer, pero pouco a pouco as pezas foron encaixando... antes de que oosíxeno se esgotase, comecei a petar e a berrar sobre unha táboa de madeira que estabaenriba miña e agora, por fin, entendía o significado do que estaba a facer, máis ben, do queme estaban a facer, enterrándome...Espertei por terceira e esperaba que última vez... O meu corpo estaba cuberto de fríasgotas de suor, por sorte, todo era un soño, un maldito soño que me asustou moito, tiñaunha sensación estraña, estaba secuestrado nun lugar frío sen me poder mover,posiblemente por algún tolo dos veciños... Afortunadamente, unha corda mal atadasalvoume a vida e conseguín saír daquela cadeira á que me tiñan preso. Dei a volta easomeime á xanela, so vía unhas cantas árbores e un prado ao lonxe. En canto á porta,debaixo do marco desta, unha luz amarela chamou a miña atención, achegueime, e desúpeto, abriuse ante min, e unha sombra cruzouse ante os meus ollos.Alí estaba, aquel ser desprendía un cheiro repugnante, e só se chegaba a ver unhapequena parte do seu corpo, pola cal, miñocas de distintas cores circulaban ... En canto oobservaba, aquel demo golpeoume fortemente e saín disparado até un corredor longo efrío no que a suciedade era permanente.Levanteime e comecei a camiñar, pero en cantobotei un vistazo ás miñas costas e vin o demo seguirme, botei a correr, abría porta trasporta, e dentro dunha, atopaba outra, até chegar a un patio cheo de plantas mortas etristes nas que só unhas cantas permanecían intactas , unha ou dúas presentaban undetalle curioso, con gotas de sangue... Diante miña, tiña un longo camiño que estaba cheode sangue escuro. Seguino e conduciume a un lugar insólito e desamparado no quecheiraba peor que onde estivera detido, cheiraba a cadáveres en descomposición e habíaun pequeno charco que estaba repleto de sangue..Aquel ser gardábame unha pequena sorpresa, unha pequena daga que agochaba entre asmans. Fíxome un xesto cunha das súas mans, non coñecía os seus propósitos, pero assúas tentacións temíaas. Rapidamente saín daquel lugar e penetrei nun infinito bosque,camiñei horas e horas ata que se fixo de noite. Contemplaba certas froitas violáceas cuxoaspecto non estaba mal, pero o seu sabor si que o estaba. Por desgraza, escoitei renxerunha rama, dei a volta e alí estaba, novamente, facíame unha indicación.. Esta facíamesospeitar dos seus propósitos sobre min, pero aínda así, armeime de valor e seguino,levoume a un prado cheo de altas herbas e alí collín un pau longo e groso do chan eamarreino con todas as miñas forzas, golpeeino fortemente na cabeza e a súa túnicadesvelou un espectro duns trinta anos co cabelo enrolado, no que se observaba a carne

desprendéndose da cara e deixando verósos e parte dos dentes. Quedeicompletamente perplexo e sen máis, odemo asestoume un golpe na cabeza. Cunpouco de sorte, conseguín arrebatarlle asúa daga e cun son de esgotamento, oser que me asustaba desplomouse antemin. Non comprendía a situación nin omáis mínimo..A miña pel empezouse a mostrar cada vezmáis e máis seca até adquirir unhasensación rugosa; o meu cabelo, queantes cubría as miñas orellas, caía poucoa pouco sobre os meus brazos e mans.Deducía que eu me acababa de converter

a s m u s a s

Jonathan Curros

UN MISTERIO

Despois de ter un tremendo accidente, unha luz branca e cegadora espertoume rapidamente e fíxome dano nosmeus fermosos ollos. Era a luz dunha gran lámpada de quirófano, os meus movementos eran inútiles, non podíamoverme e sobre min, os meus amigos chorábanme. Unha fermosa moza cubríame do sudario. Seguía sen podermoverme e en cada segundo que pasaba, en cada minuto, eu, temía o peor dos temores.. estaban preparando omeu funeral e era consciente diso..

14

a s m u s a sno asasino que anteriormente tiña intenciónsde matarme, na miña man esquerda, unescrito apareceu; na dereita, unha longa eafiada daga. Sobre a lista, estaba escrito consangue o meu nome, que nuns segundosdesapareceu até mostrar o nome dunhamoza. Pechei os ollos un instante e suspirei,sen querelo aparecín ante unha cidade morta,destrución, nubes de po, antigasconstruc ións agora esquec idas eabandonadas e só unha fermosa moza dexeonllos diante miña. Era unha moza de cabeloescuro e quería acabar coa súa vida, porque oúnico que valía a pena nela, o mozo, decidiraabandonala no último momento... Era eu oencargado de recoller a súa alma. Mentres aobservaba, a súa alma separouse do seucorpo, estirei unha man e agarrei un baleiro. Aalma da moza percorría agora as rúas dacidade, e eu detrás dela.Foi parar até unhacasa solitaria e íntima, na que o mozo vivía.Cun longo coitelo, a moza fundiu no peito domozo aquela arma, unha bágoa mesturouseco sangue do rapaz, satisfactoriamentepasou o fío do coitelo pola lingua e eu estabaalí, contemplando todos os seus feitos, e nonpodía facer nada..A lenda dicía que se unha alma mataba a uninocente os dous caerían nun profundo baleirono que non poderían saír nunca máis.Convertéronse nun espírito e colléronse dasmans e desapareceron entre as néboas dobosque..

Na miña lista, o nome da rapaza

desaparecía e quedaba un branco

espazo. Pechei os ollos e aparecín ante

unha fermosa praia cunhas rochas

viscosas e marróns con crustáceos

vivindo nelas e ao redor, un mar

azulado. Sen máis, unha luz vertical

que proviña do ceo caeu sobre a auga e

unhas to rmentas e l éc t r i cas

apoderábanse dela e un gran burato no

ceo aparecía formado polas nubes.

Comecei a levitar sen querelo, cada vez

achegábame máis á luz, que era fría e

conxelada, mentres que debaixo miña,

esta, ía desaparecendo. E un curioso

flash fíxome recordar todos os

momentos vividos nas últimas horas,

sen entender quen me secuestrara, e

sen comprender que facía na praia na

que estaba a punto de desaparecer..

Espertei na miña cama cunha dor de

cabeza espantosa. Aínda me quedaban

tres horas para comezar a traballar,

pero na outra punta da almofada vin

unha especie de caderno no que só

dúas ou tres páxinas contiñan algo

escrito; comecei a ler o seguinte:

Despois de ter un tremendo

accidente, unha luz branca e cegadora

espertoume rapidamente, e fíxome

dano nos meus fermosos ollos

15

Ás veces pregúntome como os autores dos dicionarios e asenciclopedias son capaces de definir a soidade como algo tansimple: Soidade: 1) circunstancia de non ter compañía; 2)sentimento que produce esa circunstancia.É certo, non o nego. A soidade surxe cando non tes compañía ou,obviamente, estás só se non hai ninguén ao teu carón. Pero, sendúbida, non só para min a soidade ten un concepto máis complexo.O termo soidade é algo abstracto, segundo din as regraslingüísticas, porén, ás veces resulta complicado entender estesentimento como algo imposible de percibir por cada un dos

nosos sentidos. A soidade produce cegueira, os ollos énchense debágoas ao descubrir que ao noso arredor non está a persoadesexada. Produce un sabor amargo, un son oco, un cheirumedesagradable e o tacto percíbea como algo áspero, cheo deimperfeccións. O corazón séntese magoado, aínda sabendo deque ninguén foi quen de habitalo e, menos aínda, de lastimalo;aínda sabendo que a única posibilidade que lle queda é aresignación, como cada día lle aconsella o seu amigo Cerebro.Unha resignación que cada día se fai máis forte no seu espírito,pero que non quere aceptar. Négase a aceptala porque, pobriñoel, cre que pronto chegará o día en que poida palpitar forte,acelerarse ao sentir a presenza de alguén que descarrile á

soidade. Cre, ou máis bendesexa, que eses momentos nosque é capaz de esquecerse detodo e sentirse libre, ao escoitarunha canción, ler unha novelaapaixonante ou ao ilusionarse(como sempre lle pasa); aquelesque conseguen que a soidade vaiaquedando a un lado, non sonmomentos simplemente fugaces,efémeros... que chegará o día noque consegu irán facersecrónicos.A soidade produce en nós unhaamargura incalculable, unhaimpotencia indescriptible, unhatristeza interminable. Medra emedra cada día, faise máis forte acada instante e á vez máisvulnerable. Vulnerable porque é incapaz de manifestarse ela soano noso espírito, aínda que así o esixa o seu nome.A melancolía, o malhumor, a fraxilidade e o medo son os seusinseparables compañeiros. Medo ao cavilar, ao pensar que asoidade nunca terá valentía suficiente como para separarse denós, ou non se atopará cun rival o suficientemente valente que aobrigue a partir. Melancolía que nos humedece os ollos, malhumorque se manifesta cando nos convencemos a nós mesmos de queestamos sós, de que a soidade se converteu na nosa amiga , quexa formamos un. Fraxilidade ao sentir que o noso corpo non é maisca o seu xoguete, ao descubrir que as nosas forzas non soncapaces de derrubala, de facela desaparecer.Así, a soidade vaise convertendo nunha parte máis dos nososcorpos, unha prolongación de nós mesmos imposible deidentificar. E, sen ser capaces de identificala, non somos quen debotala, convencela de que xa non a queremos con nós. Acaba porconvertirse nunha circunstancia que non nos deixa tempo ouganas de compartir o noso corazón con ninguén. Apoderándosedo noso tempo, do noso tempo libre, dos nosos escritos, dosnosos pensamentos, do noso corazón, da nosa vida...

a s m u s a s

16

soidade

xogo

sono Marilina Pampín

ilustracións:Tamara Mecías e Miguel Conde

Soidade

a s m u s a s

17

Decidiron xogar aos cegos. Ese xogo quetantas tardes ocupou as súas infancias.Non se trataba especialmente dun xogocomún, deses que cada un dos cativoscoñece á perfección, senón que era unentretemento que só a eles lles atraía, esó eles coñecían as regras. Foi ela aprimeira en comezar: pechou os ollos e elsuavemente pousou un pano sobre elespara asegurarse de que a súa compañeiranon tivese a tentación de abrilos. Logo fixoque dese unhas voltas sobre o seu propioeixe, e colleuna da man. Xuntos, cos dedosentrelazados, emprenderon o camiño quemáis lles gustaba percorrer; e aínda queela o coñecía case de memoria, seguía acorrente do xogo como unha auténticaexperta e, cada pouco tempo, rogáballe aoseu compañeiro que lle describisedetalladamente cada recuncho, cadaárbore, cada animal aínda que resultaseinsignificante...Cando rematou o seu tempo, tocoulle a elo mesmo procedemento: ollos pechados,pano, voltas... Pero esta vez ela nonestaba disposta a seguir coa rutina, eaproveitando que o seu amigo xogabaagora en desvantaxe, tomou a sendacontraria á habitual e adentrouse nuncamiño máis longo pero que compartía omesmo destino. Mentres tanto, elcuestionaba á súa guía sobre a forma dapaisaxe, do ceo... pero ela non respondíamáis que con monosílabos.De súpeto, a rapaza parouse en seco,colleuno das dúas mans e díxolle: Vouchequitar o pano, simplemente pecha os ollose déixate levar por un túnel sen saída, unlugar descoñecido, até agora, para nós...El, desconcertado, sen saber moi ben quefacer, obedeceul le. Emprenderonnovamente a súa senda: ela, conseguridade ao andar, el cun certo medo nocorpo que, ás veces, non lle permitíacontinuar. Aínda así, ao pasar un reducidotempo, ela parou. Bicouno na meixela edíxolle que xa podía abrir os ollos. Elabriunos, descubrindo que estaban nocamiño que sempre acostumabanpercorrer. Abraiado e estrañado, ollou ásúa amiga que se atopaba ao seu lado epreguntoulle: ¿E o túnel? A rapaza sorriurespondendo: Non había ningún túnel, sóquería comprobar se aínda confías en mincoma daquela. E, sen dúbida, superachesa proba. E mentres dicía isto, os seusollos enchíanse de bágoas. El, sen poderevitalo, sentiu que o seu corpo era invadidopo la mesma sensación que elaexperimentaba.Non fixeron falta máis palabras, só oabrazo e o bico que, inesperadamente, seregalaron un ó outro, chegaron para queambos entendesen que o que os unía, xa seconvertera en algo máis ca unha amizade.

xogo

SONODe súpeto un desasosego invadiu cada centímetro do seu corpo. Os ollos desorbitadose chorosos, as mans suadas, os cabelos centrifugados e a cama desfeita. Por unmomento sentira que aquel mundo paralelo, chamado soño, invadira a realidade na queela cría vivir. Sentira que cada imaxe que na súa mente se representara, era verdadeira.E non puido evitar pensar se realmente pasara de verdade. Dun salto incorporouse da

cama, e camiñando sobre as puntas dos pés inspeccionou cada recuncho do seucuarto. Todo seguía como o deixara a pasada noite. Desconcertada, volveu á cama.Convenceuse a ela mesma de que só fora un soño e apoiando a cabeza sobre a almofadadeixou que os seus ollos se pechasen. Pero o seu corazón seguía palpitando a 120pulsacións porminuto, e sen opoñer resistencia, outras tantas bágoas percorreron as súas meixelas,provocándolle un desacougo que non lle deixaba durmir. Aínda así, pouco a pouco, aspalpitacións descenderon, as súas pálpebras deixáronse vencer polo peso que osono provocaba nelas e o seu corpo rendiuse ó sono, deixouse vencer.

a s m u s a s

O barcodo meu pensamentonavegano mar dos teus ollos

.

O ceo en calmae a mar estática.O solpor caese baixas a mirada.

Aldara García2º ESO A

xogando

a poesia

No solpor dun día de maioalá lonxe no marnavega un barco sen rumbocomo o meu corazón está,só, navegando sen parar.

Por fin se achega un veleiroe xuntos semellan lograro tan desexado anceiotan difícil de atopar.

O veleiro é un amigopara me acompañar.Agora o meu corazónun rumbo volveu achar.

Sei o que fixoUn pouco ben e outro para malPresumo de que é meu amigoE sempre está disposto para axudarResolve situacións extremasHa de facer o benE non mirar a quenRespectando o seu lemaO mais fundamental...E sempre foi así e así sempre será.

ACRÓSTICO DO SUPERHEROE

Álvaro Castro 2º ESO A

Tempo é unha palabra que empezae que se acaba,que corre devagar e que pasa rápido.Tempo é unha palabra que se acende eque se apaga, nin se ten nin se atrapa,non se xira nin se para.O tempO non se detén, nin se compranin se vende, non se colle nin se amarra.Ódiase ou Quéreselle.Ao tempo non se lle fala, nin se escOitanin se cala, pasa e nunca se repite,non dorme e nunca engana.Tempo para entender, para xogar,para querer, tempo para aprender,para pensar, para saber.Un bico dura o que dura un bico,un soño dura o que dura un soño,o tempo dura o que dura o tempo.O tempo sopra cando sopra o vento,o tempo ladra cando ladra o can,o tempo sorrí se ti estás sorrindo,curioso elemento o tempo.

Non hai nada máis que brincarpara que te tomen en serio.Ter un problemae non encontrar oremedio, como o moroso que fuxiudo seu cobradore só lle bastou dar dous pasospara encontralo de fronte.Vaia fracaso...É mellor ter un horríbel finalque ter horrores e horrores sen fin.A experiencia conséguesecando xa non a precisas,

entras por unha portae pola outra marcha a túa cita.Desexas algo durante toda a vidae cando o tes xa non o queres.Sempre é máis fácil facelode forma difícil...Di que non e logo negocia.Se buscas non o encontras,se hai boli non hai papel,se hai papel foxe a inspiración.Se hai tempo non hai diñeiro,se hai diñeiro non hai tempo.

poesiada alba

18

,

,

Ámote cando estás.Ámote cando non estás e non te podo ver.Ámote cando te achegas a min cunsorriso nos beizos, e mo contaxias.Ámote entre a xente, ámote soa.Ámote cando estou perdidae non sei a onde ir.Ámote por ese teu Bos días! .Ámote por riba de todas esas miradascómplices.Ámote en cada un dos sorrisos que mededicas, deses nos que non fan falta aspalabras.Ámote porque Tous les cheminsmènent à tes yeux .Ámote cando me miras con cara deMira onde está,voume rir dela un pouco! .Ámote sempre, ámote nunca.Ámote cando, cun só xesto,acabas coas miñas espectativas.Ámote cando te decepcionaspola miña culpa.Ámote cando a chuvia bate con forzano vidro detrás do cal me saúdas.

Ámote cando xiras a cabeza paraver se son eu a que pasa por aí .

Ámote pensativa, ámote queda.Ámote polas preguntas, ámote polasrespostas.Ámote porque seique nunca te alcanzarei.Ámote porque dubido.Ámote porque sabes que sei que o sabes,pero non dirás nada.Ámote nese brillo de lume da túa mirada.Ámote polas coincidencias.Ámote desde o silencio.Ámote porque o sabía. Estarías alí, aqueldía, naquel momento, xusto aí, e conaquela persoa.Ámote desde este abismo no que caiocada día.

Ámote porque, porque son incompleta,e non teño un sentimento máis fortepara dedicarche.Ámote porque se non te amase, atotalidade sería absurda e o universo,falto de contido.Ámote porque... es ti, o que lle dá e quitasentido a todo.

NAVIA RIVAS DE CASTRO, 1ºBACH. Adeclaracion

,

Alb

aC

onde

1º

BA

CH

A

,

Antes de nada convén espertar. Pódesesaír da cama estando durmido, pero se noné vostede somnámbulo a cousacomplícase.Unha vez esperto, abra vostede un ollo ecomprobe a súa localización. Està vostedena súa cama?, Puidera ser (non caerá esabreva) que se atopase en cama allea. Unhavez comprobado que efectivamente, esa éa súa cama, abra vostede o outro ollo paraobter unhas coordenadas máis axeitadasdo cuarto na súa totalidade. Posicionevostede correctamente a porta doarmario, convén non confundila coa portade saída. Chegados até este punto épreciso que vostede lle indique ao seucorpo que debe moverse, ás veces o corpofaise o sueco e ignora a súa orde. Seeste é o caso, insista enerxicamente eproceda a sinalarlle ao corpo a serie demovementos axeitados que debe executar.A saber: supoñendo que vostede durmaboca abaixo, debe levantar a cabezalixeiramente, deseguido apoiarse na palmadas mans e xirar suavemente. Indíquellesaos seus apéndices inferiores (tamén

chamados pernas) que esvaren até que ospés cheguen ao chan.Respire fondo, o peor xa pasou, con estaachega de oxíxeno apreme ao tan traído elevado corpo a acadar a posición vertical.Agora procederían unhas instrucións para

camiñar, pero iso deixarémolo para outrodía. Por tanto, e posto que non lle deron asinstrucións para camiñar, vólvase á cama esiga durmindo.

a s m u s a s

xardinImaxina un xardín inmenso, cheo de multitude de flores e

árbores diferentes. Nese xardín sempre brilla o sol, aínda

que non abafa. O abano de cores diferentes provoca en quen

o mira un inmenso pracer, coma cando comes o doce que

che gusta ou ves a aquela persoa que tanto queres. Todas

as flores que están no xardín son diferentes. Algunhas non

moito, pero sempre hai algún trazo que as fai únicas. Un día,

nese xardín paradisíaco amenceu chuvioso. Non era unha

chuvia forte, senón maina, orballenta. Un observador que

nunca tivera visto ese xardín non vería cal era a razón da

tristura do clima. Vería as mesmas cores, os mesmos

recendos, aínda que agora estivesen apagados pola néboa

baixa. Pero alguén acostumado a ver ese xardín sabería dicir

con exactitude cal era o problema. Unha das flores

murchara. Non era a máis exótica, a máis grande nin a máis

olorosa. Era unha flor como as demais. Pero era tan

especial que todos a botaban en falta. O xardín enteiro

choraba a súa ausencia. Entón o ceo non intentou

agochar por máis tempo a súa dor e a chuvia comezou a

caer con forza. Os lóstregos atravesárono e o vento fixo

tremer até a árbore máis frondosa. Pero a tempestade

finalmente amainou. O ceo foi clareando pouco a pouco

ata volver a ser tan radiante coma noutrora. Pero algo

cambiara no xardín. Aínda que as plantas seguían a

medrar vizosas e coloridas, deixaran baleiro o oco que

ocupara aquela flor. Sabían que ningunha podería volver a

ser coma ela, e ademais nunca serían capaces de

esquecela.

INSTRUCIoNS PARA ERGUERSE DA CAMA

19

,

,

anónimo

I.C.

O alumnado de 2 º CS Administración e Finanzasrealizamos un traballo de investigación comercial sobreas actividades da mocidade arzuá durante a fin desemana .

A maioría dos entrevistados saen a Melide, aínda que tamén saena Touro e a Ordes . Os días que máis adoitan saír son os sábados(54%), de vez de cando os venres (30%) e soamente un 16% saeos domingos. Case todos, tanto os maiores de 20 anos como osmenores de 20 anos saen en parella e grupo á vez.

Nun principio distinguimos entre homes e mulleres para ver quenparticipa no botellón, pero unha vez analizados os datosdecidimos agrupalos porque observamos que tanto homes comomulleres o practican . Con todo fan máis botellón os menores de20 anos que os de máis de 20, como consecuencia do seu menorpoder adquisitivo, pois a maioría só dispón dos cartos que llesdan os pais e consumir nos locais sae bastante máis caro. Encambio os maiores de 20 anos beben máis nos locais e nonpractican tanto o botellón. Debemos ter en conta que moi poucaxente fai botellón todas as fins de semana, pois só se practicacon motivo dalgunha celebración como un aniversario, festa,etc

É significativo que case o 40% declaren que o que máis lles gustaé saír de copas e cear cos amigos , e que soamente un 13%practique deporte; a maioría deste 13% son mulleres de máis de20 anos.

Tanto os menores de 20 anos como os maiores de 20 adoitansaír coa parella as fins de semana. Observamos que a maioría dosentrevistados dedican bastantes horas a ver a televisión e aescoitar música.

Cabe destacar que len máis as mulleres que os homes, aínda queé unha proporción moi pequena a que ten este hábito.

A mocidade vai bastante ao cine, aínda que lle gusta máis ásmulleres. Outras actividades que acostuman practicar son ir ábolera e andar en moto.

En consecuencia, as actividades xuvenís están moi determinadaspolo control que exerce o grupo co que se relacionanhabitualmente. Para a mocidade actual, especialamente ata os24 anos, o máis importante é ser aceptado polo seu grupo deamizades.

Hai un número importante que manifesta déficit de tempo para osono. Tamén é apreciable o número dos que desexarían poderadicar máis tempo para estar coa familia e cos amigos.Cederíase, en cambio, o tempo para ver a tele.

CONCLUSIÓN DA INVESTIGACIÓNConcluímos que a mocidade de Arzúa dedica a maior parte doseu tempo libre a estar cos amigos e coa parella, que llesgustaría viaxar e non o fan por falta de recursos. A maioría delescren que non hai suficiente oferta de ocio en Arzúa; gustaríallesque houbese máis locais de copas e tendas de roupa. Cren que haisuficientes instalacións deportivas. Sorprendeunos, en relacióncos ingresos, que non hai diferenza nas actividades que practicanos mozos e mozas que traballan e os que dependen unicamentedos cartos que reciben dos seus pais. A maioría coincide en quelles gustaría dispoñer de máis tempo para estar cos seus amigose tamén para durmir.

20

...sobre o ocio, cociñar con queixo, a ESO e Internet en Arzúa

A QUE DEDICA A MOCIDADE DE ARZuA

O SEU TEMPO LIBRE? Marta Sánchez / Tania López / Rocío Mirás

,

m a i s s a b e r

21

Un estudo realizado polo alumnado do CS de Administración eFinanzas de Arzúa conclúe que a meirande parte dos alumnos/asde 4º ESO farán o bacharelato, preferentemente o dehumanidades. Ademais tamén se soubo que o alumnado deDiversificación pretende facer un ciclo medio.

RUBÉN CORRAL, MARÍA MOSQUERA,PATRICIA REGUEIRO, VANESA SÁNCHEZ

Un estudo realizado por catro alumnos e alumnas do CS deAdministración e finanzas de Arzúa desvelou os plans académicosde futuro que ten o alumnado de 4º ESO e Diversificación do IES deArzúa.Para a súa realización fíxose un cuestionario a 36 alumnos/as doCentro: 7 de 2º de Diversificación e 29 de 4º ESO. O cuestionarioconstaba de 8 preguntas coas que se intentaba saber que estudospretendían realizar e o motivo polo cal se decantaban por esaopción. Tamén se lles preguntou se tiñan pensado cambiar decentro para seguir os seus estudos. Os resultados foron moisignificativos.Dos 36 alumnos/as interrogados, 22 pretenden facer obacharelato ao rematar a ESO: 10 farán o bach. de humanidades, 4o científico, 3 persoas o bach. de ciencias sociais e os bach.tecnolóxicos e artísticos serán cursados por 2 persoas cada un.Por outra banda con este estudo tamén se coñeceu se o alumnadoda mostra pensa seguir no centro. Os resultados foron osseguintes :21 persoas, é dicir, o 58% do alumnado pretende seguir cos seusestudos no IES de Arzúa; pola contra son 14 alumnos/as (38%) osque pensan cambiar de centro. Os motivos que levan a tomar estasdecisións son que moitos rapaces e rapazas necesitan ir a outroscentros de ensino para poder seguir cos seus estudos, estes son,na súa maioría, ciclos medios ou bacharelato artístico.A pesar dos grandes plans de futuro que o alumnado ten son algúnsos que pensan que quizais non consigan aprobar a ESO, ben poladificultade que ten ou polo pouco gusto polo estudo. Porén osestudos secundarios considéranse moi importantes polo que amaioría do alumnado que non os aprobe intentaría sacalos por libre.

E despois da ESO, que?Un 38% do alumnado de 4º ESO e Diversificaciónpensa cambiar de centro para seguir cos seus estudos

O uso de internet en Arzúa está aínda pouco xeneralizado xaque só un 40% o utiliza na súa casa.

Segundo un estudo, baseado nunha enquisa realizada enArzúa, para coñecer o uso de internet, obtívose que a maioríada poboación non conta con este servizo no seu domicilio, aíndaque poden dispor del, xa que un maior número de persoas teñenordenador.

A

pesares disto internet é moi utilizado e moitos optan porconectarse dende o instituto ou traballo, desprazarse á casadalgún amigo ou familiar, á casa da cultura, ao telecentromunicipal e a outros centros onde poden acceder a internet.Cabe sinalar que a poboación que utiliza este servizo, é, namaior parte, estudantado e traballadores que o utilizan no seutraballo, queixándose dunha conexión moi lenta.

A maioría dos contratos son con Telefónica que se sitúa nun75% fronte a Movistar cun 17% e R cun 8% de clientes. Isto

poderá variar nos vindeiros meses debido ás obras que se estána facer na zona para instalar as liñas de R, aínda sen rematar, oque supón un custo menor para os habitantes que contrateninternet, xa que R ten unhas tarifas máis baratas queTelefónica. Os habitantes que teñen internet nas súas casaspagan ao mes entre 20 e 40 euros.

Hoxe en día internet en Arzúa está bastante valorado debido aque a maioría da xente está disposta a facer unha compra porinternet, tal e como mostran os resultados obtidos na enquisa,na que un 55% di que si estaría disposto, contra un 45% que dique non.

Internet é utilizado maioritariamente para buscar información emandar e-mails, e en menor medida para chatear ou baixarmúsica, películas, etc. (véxase gráfico 2). Os temas máisbuscados polos internautas son a busca de curiosidades,información para o traballo ou instituto, e utilízase tamén parabuscar rueiros ou prezos e billetes á hora de viaxar ou calqueraoutro tipo de ocio.

Sandra Conde RocaSilvia Mosteiro Sueiro

Cristina Sánchez García

uSASE INTERNET EN ARZuA?,,

m a i s s a b e r

22

Tanto Rodrigo I.P., de 17 anos, como Diana E.P., de 14,acudiron ás urxencias hospitalarias ante a estrañezados síntomas que presentaba. Ámbos os dous padecíanun crecemento anómalo do pavillón auditivo, perdaxeneralizada do cabelo ademais da aparición dunhaspústulas de cor verdosa Os facultativos ingresáronosprimeiramente ante a suposición de que se trataba dunsinxelo caso de estrés pre-exames.

Pero as análises revelaron algo máis preocupante. Osrapaces padecían unha enfermidade descoñecida ata omomento actual, e para a que en consecuencia, nonexiste cura ningunha. O único que poden dicir osmédicos é que é de fácil transmisión polo querecomendan extremar as medidas de hixiene ata que sepoida saber algo máis desta importante e preocupantenoticia. Manterémolos informados de todas as novasque se produzan ao respecto.

VARIOS MENORES HOSPITALIZADOS EN GALIZA

ANTE O BROTE DUNHA ENFERMIDADE DESCOÑECIDA

Xa son dous os adolescentes que están ingresados ante a aparición dunha novaenfermidade que fai perigar a súa vida e temer por unha posible pandemia de difícilcuración.

COPA de TORTA DE AUGARDENTE CONESCUMADO DE CAPUCCINO

Ingredientes:

Elaboración:

-Fariña de millo, Azucre glasé, Ovos, Café,Augardente, Nata, Queixo cremoso

1- Facemos o biscoito cos ovos, a fariña demillo e o azucre no forno.2- Para a crema de augardente mesturaremoso queixo e a nata até que non queden grumos eun chorro de augardente.3- Unha vez que arrrefriou o biscoito,montaremos o prato:Necesitamos unha copa ou un vaso, no calcolocaremos o biscoito.Mollamos o biscoito con café e augardente.Enchemos de crema até o bordo da copa deforma decorativa e por último, cubrimos concacao puro en pó.

CHAMPIÑÓNS RECHEOS DE CREMA DEQUEIXO CON CADRADOS DE XAMÓNSERRANO E CROCANTE DE QUEIXO DEARZÚA-ULLOA

Ingredientes:

Elaboración:

Champiñóns, Crema de queixo de Arzúa,Xamón serrano, Queixo de Arzúa.

1- Facemos os champiñóns á prancha.2- Picamos o xamón en cadrados.3- Metemos o queixo de Arzúa no forno para facero crocante.4- Enchemos os champiñóns coa crema de queixode Arzúa e o xamón5- Decoramos finalmente co crocante de queixo.

Esta receita é coa que gañei o concurso depetiscos de queixo de Arzúa no 2007, pero aorixinal é con couves de Bruxelas.

Lucía Villar , a rapariga sempre amábel que nos conquista todas asmañás xunto coa súa nai na cafetaría do instituto con tortilla,sorrisos e bocadillos, amplía nesta páxina de Máis saber os nososhorizontes gastronómicos con estas suculentas receitas querevelan a súa grande paixón pola arte culinaria. Que saibades quetemos unha auténtica chef tras o mostrador que nos confesou aosque cociñar nos supera cousas incríbeis..Por exemplo, que omomento que máis desfruta cando se pon a cociñar para moitoscomensais é cando a xente inicia a súa comanda de menús...Para oque para moitos resultaría un auténtico stress, a idea de infinidadede pratos e sobremesas que elaborar, é en cambio para ela oinstante en que se lle dispara a adrenalina e se deixa levar polaeuforia argallando os ingredientes e a forma en que os vai preparar...

Lucía Villar , a rapariga sempre amábel que nos conquista todas asmañás xunto coa súa nai na cafetaría do instituto con tortilla,sorrisos e bocadillos, amplía nesta páxina de Máis saber os nososhorizontes gastronómicos con estas suculentas receitas querevelan a súa grande paixón pola arte culinaria. Que saibades quetemos unha auténtica chef tras o mostrador que nos confesou aosque cociñar nos supera cousas incríbeis..Por exemplo, que omomento que máis desfruta cando se pon a cociñar para moitoscomensais é cando a xente inicia a súa comanda de menús...Para oque para moitos resultaría un auténtico stress, a idea de infinidadede pratos e sobremesas que elaborar, é en cambio para ela oinstante en que se lle dispara a adrenalina e se deixa levar polaeuforia argallando os ingredientes e a forma en que os vai preparar...

receitas de lucia,

ULTIMA HORA ! ! !,

f u s q u e n l l a

DAVIDE. E como vides todo rapazas? Nonhai homes no voso instituto?IRIAC. É que estaban esfameados e foroncomer.SUSANA. Claro. A estas horas xa empezaa haber apetito.PAULA. Ben, comezamos coa entrevista?IRIA C. Vale. Como vos sentides actuandopara un púb l ico coma nós, osadolescentes, que din que somos tanmalos de contentar?IRIA P. Pois a verdade é que non temosqueixa de vós. Sodes un público moiagradecido e ademais sodes sinceros.DAVIDE. Si, porque vós non tedes tantosprexuízos como poden ter outras persoas.Dicides máis facilmente o que vos pareceu.IRIA C. E resultouvos difícil montar unespectáculo coma este, que é tanIRIA P. Comprometido?DAVIDE. Pois a verdade é que non, postoque a xente que vimos do mundo docabaret, coma min e Paula, xa estamosacostumados a facer cousas coma estas eincluso máis fortes.IRIA P. E ademais hai que ter en conta agran confianza que temos que facilitamoito as cousas.MARTA. É que cando chegamos e vimos ospapeis fóra de que era unha obra nonrecomendada para o público infantil, pois averdade é que quedamos un poucosorprendidos.

DAVIDE. Pero ao ver iso esperabades algocoma o que vistes ou máis forte aínda?TODAS. Máis ou menos como o que vimosPATRI. E canto tempo vos levou montar aobra?IRIA P. Pois levounos mes e medio, dousmeses.RODRIGO. Sete semanas exactamente.PAT R I . E q u é d a n v o s m o i t a srepresentacións?DAVIDE. Ata xuño. Bota contasPAULA. Imos ir á Coruña, ao Barco deValdeorras, Vigo,SUSANA. É que a estreamos o 6 de marzo,así que aínda non ten un mes de vida.IRIA C. E as canciónsPAULA. Ai, eu das cancións non teño nadaque ver! Eu canto pero non fun quen asescolleu. Iso foi cousa de Davide.DAVIDE. Si, da música encargámonos eu eBernardo (director musical). Desde opunto de vista da recollida foi cousa miña.PAULA. É que vos tedes que dar de contade que detrás do que vistes, hai moitaxente traballando, desde o coreógrafo atéas mesmas rapazas que vos trouxeron ataaquí.IRIA P. E como vedes este é o noso sitio detraballo. Témolo decorado con fotosnosas, dos nosos ídolos.DAVIDE. O meu número de teléfono e nonme ides preguntar quen é o meu ídolo?TODAS. Quen é o teu ídolo, Davide?

DAVIDE. Amy Winehouse.SUSANA. Por aí andan tamén Paul(Newman), Sofía (Loren), a madre Teresade CalcutaIRIA P. E agora ímosvos preguntar a vós. Aobra pareceuvos actual ou moi anos 70?IRIA C. Era actual. Tiña cousas dos nososdías.IRIA P. É que como contabamos conFama[DAVIDE. E agora pregunto eu. A obraexcita?(miradas turbadas entre asentrevistadoras)Si. Por detrás escoitábanse ruídos raros.IRIA P. Por que pensas que non veu ningúnrapaz?DAVIDE. Cando chegastes dixestes queían comer porque tiñan moita fame. O queestán é todos encerrados no baño!!!IRIA C. Vaiche ser iso!DAVIDE. E que sexa o último día que videsentrevistarnos sen traerme unhas flores.MARTA. Unhas flores, ou unha caixa debombónsDAVIDE. Ou un rapaz. Non tedes ningúnpor aí que queira saír da artesa?SUSANA. Gustoume iso de tirar paraterra co da artesa.DAVIDE. E que vin aí algún polo patio debutacas, quePATRI. Entón xa viremos acompañadas.PAULA. Que sodes de Arzúa ou de Curtis?TODAS. De Arzúa.SUSANA. Coma o queixoIRIA P. E Ana Kiro. Nós somos fans de AnaKiro: Pídechas o corpo, neniñoMARTA. Pois agora en maio temos adegustación do queixo máis grande domundo.SUSANA. É que no camerino das rapazastemos moita marcha.DAVIDE. En fin... das rapazasSUSANA. Ti tamén estás por iso dixen odas rapazas.DAVIDE. Eu son rapaz, pero con matices.SUSANA. Coma na obra: E eu que son,león macho ou con matices?

falangueirasPorque .arz é o enderezo web da fusquenllaonde as arzuás e arzuánsvan coñecer o mundo e con el, ela, elas falan.

E despois de facer as fotos de rigor nas que lle escachamos acámara a Sabela e nos partimos de risa, como fixeramosdurante toda a entrevista, despedímonos destes integrantes

do mundo da farándula que nos fixeron rir un anaco tantodurante o espectáculo como na entrevista posterior coapromesa de volvernos ver noutra ocasión.

COMPARTINDO FREE SPA...con Davide Salgado, Paula Bujan, Iria Pinheiro e Susana DansS

ACTORES DE AS DUNASNo medio deste estresante curso dedicado unicamente ao estudo , dúasmarabillosas profesoras convidáronnos en marzo aos alumnos de 2º de BACH a irmosao teatro (actividade nunca antes realizada neste centro). Despois de ver a obra deAs dunas. Free spa, cinco valentes (Patri, Laura, Vanesa, Marta Fdez. e mais eu)dirixímonos aos camerinos do Salón Teatro de Santiago para entrevistar aosactores. Alí recibiunos moi amabelmente Susana Dans invitándonos a pasar ata acociña (frase feita). Feitas as presentacións oportunas dispuxémonos a comezar aentrevista. O que alí aconteceu queda reproducido a continuación.

23

Director: Quico Cadaval

,

Nos últimos días chegaron á comisaría da Fusquenlla unhamultitude de acusacións e denuncias contra tres presuntosestafadores. Acusábanos de enganar a xóvenesprometéndolles horas de diversión en festas que durarían atao amencer e nas que acadarían o pracer que só o poder damaxia da orquestra Olympus podería proporcionar. A axenteSabela encargoume a difícil tarefa de facerme pasar porunha fan entolecida e infiltrarme no seu mundo para poderinvestigar desde dentro o caso. Así que abandonei o tuenti,vestinme coma unha groupy olimpeña total, cambiei a cor docabelo para non ser recoñecida e saín na súa persecución.

INFORME DO CASO MARLUPE (iniciais dos sospeitosos)

1ª investigación

2ª investigación (Un posible caso para investigar despois doCaso MARLUPE)

3ª investigación: O CASO EN CUESTIÓN , O CASO MARLUPE

(Procedencia dos acusados do caso MARLUPE)Unha das orquestras máis coñecidas e solicitadas destesúltimos anos é a Orquesta Olympus de Negreira. 14 son oscompoñentes que están enriba do escenario noite tras noitefacéndonos disfrutar coa súa actuación:Felipe (saxofón), Roberto (trombón), Fernando Satélite e ElPollo (trompetas), Dennys (baixo), Carlos (guitarra),Oscar

(batería), Mero e Luis (teclados), Yanko (percusión),Marta,Lucky, Peke e Danni (vocalistas) son as persoas que seencargan de facer bailar durante máis de 200 días ao ano a todotipo de público.Nesta orquestra sempre intentan arrincarche un sorriso eaínda tendo pouco tempo para descansar sempre están aíatendendo aos seus fans, (un exemplo claro son eu )En definitiva, é unha orquestra que fai todo o posible para que opúblico marche da verbena cun bo sabor de boca e con ganas derepetir.

Olympus é coñecida tamén por acadar no 2007 o RecordGuiness xa que tocaron 24h seguidas, e no pasado 2008voltaron cun concerto de máis de 25h acompañados denumerosos artistas.

Procedamos á transcripción dos interrogatorios...

f a l a n g u e i r a s

OLYMPUS

24

f a l a n g u e i r a s

Interrogatorio a Marta...

Á parte dese precioso nome, ghe,ghe¿tes algún apodo?

A que anos comezaches a túa carreiracomo cantante?

En que orquestras estiveches antes deentrar en Olympus?Botas algo de menosda Costa Oeste?

E que tal fuches recibida na orquestra?

Houbo algo que che sorprendese demaneira especial de Olympus candoentraches?

Despois deste tempo coa orquestra,Como é a túa relación cos fans?

Como definirías a orquestra Olympus?

Das cancións que cantas, ¿cal é a túapreferida?

Quen é o teu ídolo da canción?

Olympus a pesar de ser unha orquestramoi querida ás veces recibe críticas,Como as afrontas?

Que dirías que é o mellor de estar nestaorquestra?

Saberías vivir sen o escenario?

Como foi a túa 1ª actuación conOlympus?

Recordas algunha anécdota que che teñapasado antes de entrar en Olympus?

Como te ves en dez anos, de festa enfesta con Olympus?

Como é estar nunha orquestra con 13homes e só ti muller?Botas de menosunha compañeira?

Dime unha ou dúas palabras para cadanome:

Carlos:

Danni:

Dennys:

Felipe:

Fernando:

Lucky:

Luis:

Mero:

Oscar:

Peke:

El Pollo:

Roberto:

Yanko:

O vestiario tamén é parte importante doshow, ¿Como definirías o teu armariopara as actuacións?

Tes algún soño sen cumprir relacionadocoa música?

Sabes que os teus compañeiros tocaron25h o ano pasado, e no 2007 24hacadando así o Record Guiness? Tiatreveríaste a facelo?Gustaríachefacelo?

Se Peke che dixese este ano: Marta,imos facer outra vez as 25h ¿ti quedirías?

Chámanme Katuxa, non sei ben por quepero din por aí que as Martas somosKatuxas, ou sexa que ti tamén o es. Ghe,ghe.

Aos 18, pero sempre desde pequeniñaquixen cantar, a miña irmá e eu eramos asvoces principias do coro do cole, un colexiode monxas franciscanas en Vigo.

A miña primeira orquestra chamábaseMarazul, (aínda existe) na que estivendous anos, despois chamáronme paraoutra, Tango, que é agora da zona sur, nacal estiven catro anos. Naquela épocaformamos tamén un grupo chamadoZIBIAB co que fixen dous concertos paraos 40 principais no Náutico de Vigo; durousó tres anos, mais foi unha etapamarabillosa da miña vida.

De Costa Oeste boto de menos os meuscompañeiros xa que estiven 12anos.Nesta mesma época, no ano 2002,fun nai e iso, claro, marca para sempre.

Moi ben, custoume un pouco (bastante aoprincipio) porque nunca traballara a estenivel, pero síntome orgullosa de pertencera esta orquestra, teño unha xenteencantadora e trátanme coma unha raíña,sen excepción de ninguén.

Si, a forma de traballar, a profesionalidadee a perfección, o esforzo e a complicidadecos fans.

Xenial, estou encantada con eles; aoprincipio, comparábanme moito pero énormal, deixaron o listón moi alto e euparecía un pato mareado bailando

Moito traballo, sinaturas para os fans,risos, baile moito baile, agarimo, moitaxente que nos quere Un xefe e unha xefae s t u p e n d o s e t a m é n , m o i t aresponsabilidade, profesionalidade eseriedade.

Encántame LELA; o meu pai mercoume odisco e díxome que por favor a montase,

gustáballe moito. Tocámola primeiro enCosta Oeste mais o meu pai nunca maescoitou porque xa non está conoscodesde hai 9 anos, pero sei que nalgún lugardo ceo ma ten escoitado e encántalle. Eudedícolla sempre que a canto.

Uf teño moitos, Chakan, Celine Dion,Alicia Keys, Noa, Erika Badu

Ben, sempre é bo cando o fan conrespecto, sobre todo a xente que chequere.Eu sempre as acepto, é bo aprendere saber escoitar, dicíamo a miña profesorade canto, unha das mellores de España:Connie Phill.

O cariño tan grande que me teñen dadotanto os fans como os meus compañeiros,o respecto e a admiración que me dades,iso é marabilloso, non o paga nada e teñoademais un traballo que adoro, é moi duropero moi gratificante.

Non sabería vivir sen a música, o directo éimpresionante, pero todo ten unha vida eneste caso, as cantantes temos queaproveitar porque temos unha vida moicurta e hai que deixar sitio para a xenteestupenda que veña detrás. Lei de vida.

Horrible! Xa cho dixen, parecía un patomareado bailando, os temas ben pero obaile ufff!.

Si, tocábame cantar o tema de Titanic, íasuper guapa cun traxe azul brillante e unhaespecie de casaca con marabú e gasa e oque pasou foi que cheguei tarde aoescenario e como tiña que posicionarmerapidamente para saír polo centro, esvareicos meus zapatos de tacón altísimo epegueime tal trompazo que caín xustoenriba da máquina de fume. Levanteimechea de graxa cunha dor nas pernas quecantando o tema non sabía se chorar oupartirme de risa, era para gravarme, osmeus compañeiros choraban da risa e eumorta de dor, despeiteada e chea degraxa; pero fixen o tema, iso si, con talsufrir que nin un actor o faría tan real.Ha,ha!

Non me vexo.

Si, sobre todo á miña compañeira de CostaOeste, só estiven un ano con ela, peroquéroa e admíroa moitísimo, é única, unhamuller e unha grande amiga, tiñamosmoito feeling.

Sempre quixen ter unha compañeiraporque xeralmente estiven eu soa nasorquestras, o de rapaces só , pois xaimaxinarás, ás veces notas un pouco demachismo, pero estou acostumada, nonme importa, agora estou moi ben.

moitas notas, un humor moiespecial, bo guitarrista.

imaxinativo, leal, un monstrocantando.

un pedazo de baixista, unAlejandro Sanz.

un músico que podería estar a nivelmundial con quen quixese, un homeperfecto.

galante, moi bo trompeta.

a dozura en persoa, creador, uncrak facendo arranxos.

encantador, simpático, moiprofesional, bo pianista.

creador, imaxinativo, presumido emoi bo teclista.

guapo, estudoso, perfeccionista,un batería único, encantador.

profesional, perfeccionista, moitraballador, moi simpático, un padrazo ebon encargado, toca o saxo con moitocorazón.

moi simpático, tranquilo, alto,moi bon trompeta.

o meu irmán maior, ríome moitocon el, profesional e moi bon trombonista.

un monstro no musical e cantandofaino todo co corazón, moi boa persoa.

Din que a roupa tamén reflicte apersonalidade de cada un; eu teño unhaestilista desde hai 15 anos, á cal querocomo unha irmá e é a madriña de Aarón, omeu fillo, encántame como me viste, paramin sempre acerta.

Si, facer un disco; teño temas propiospero nunca gravei un disco.

Non, non me gustaría, paréceme unhaloucura.

Non tería máis remedio que facelo sobretodo polos meus compañeiros, pero a min,resultaríame moi difícil, mellor deixalo así.Ha, ha.

MAR

25

f a l a n g u e i r a s

Que é para ti, que significa para ti, aorquestra Olympus?

Cando comezaches nela?

De que orquestra chegabas?

Por que o alcume de Peke?

Cales serían as 3 palabras escollidascoas que te definirías?E cales pensasque serían as que escollerían os teusfans para definirte?

Tedes temas propios ou facedesversións?

Quen é a persoa encargada de facer ascoreografías?

Que estilo de música tocades máis?

Cales son os teus grupos de música oucantantes favoritos?

Onde foi o lugar onde congregástes máisxente(sen contar Negreira)?

Como é unha noite de actuación daorquestra Olympus?

Sabemos que durante o ano facedes máisde 200concertos,Como se vive o cansazode ter que actuar día si día tamén, nuncapensaches en darte por vencido,marchara unha orquestra onde se poidadescansar algo máis?

Que é o que máis se bota de menos ó tertan pouco tempo libre?

Este ano cales foron as cancións máisaclamadas polo voso público?

Á parte de ser cantante tamén es un bomúsico, Que instrumentos tocas?

Tedes seguidores de moitas partes daxeografía galega e de fóra dela, de porexemplo lugares como .

Como consideras ti que é a túa relacióncos fans? Fas realmente amigos ou só

son coñecidos que ves unhas cantasveces ao ano?

Tedes moitos fans que vos fan regalos,Cal foi o máis raro, orixinal ou que máische sorprendeu?

Cóntase que a vosa gran rival é aorquestra Panorama, Que pensas disto?Realmente dúas orquestras de talprestixio son rivais?

Pero tamén tedes críticas, Como levasestas críticas, son críticas das querealmente aprendes?

Como viviches o concerto de +24h destexa pasado 2008?En que cambiou para tido do ano anterior? Volverías a facelo?

Veríaste traballando noutra cousa quenon fose no mundo da canción?

Gustaríache que os teus fillos seguisenos teus pasos, que eles tamén fosenmúsicos ou cantantes?

E por último, lembras algunha anécdotaque che pasase actuando?

A miña casa e o meu futuro, pois esperoretirarme aquí.

En Novembro do 2006.

Chegaba da orquestra Philadelphia.

Por ter empezado nun grupo con tan só 12anos. Daquela era o máis peque daformación e desde aí puxéronme esealcume.

Serio, loitador e moi recto//Falso, cabrón echulo.

Normalmente facemos versións, aínda quehai algún compoñente na orquestra quecompón cancións.

Neste momento Lucky e Danni.

Posiblemente cumbia e merengue.

Luis Miguel, Kenny G, Marck Anthony, LuisFonsi, etc.

A Fervencia Mazaricos.

Con moita presión. Sempre procurandoque todo saia ben e sempre con moitosnervios a pesar dos anos que levo nestemundo.

Sempre. Todos os días penso en retirarmee deixalo pero só queda aí. Hai que loitarmoito con todo e con todos e chega unmomento no que un pensa en se deverdade vale a pena deixalo todo por untraballo coma este.

Estar coa familia, é o que máis mepreocupa.

El polvorete he, he, he, he, he .A versión deNino Bravo cantada por Yanko

Só toco a gaita galega e o saxo, pois osmeus comezos foron de saxofonista.

Pois desde Zamora veñen sempre a vernosuns amigos. Hai unha rapaza que vén asfins de semana en tren desde Madrid.Tamén de Barcelona e moita xente queestá traballando en Suíza e Alemaña edurante o verán veñen de vacacións paraseguirnos.

Eu penso que teño moi bos amigos e moitaxente coñecida. Pero os fans depende decada un deles o que queiran de ti sempre.

Pois que alguén me regalou unha botella deviño baleira para que a puxese na neveirapor se viña alguén á casa que non quixeratomar nada.Ghe, ghe, ghe

Non, só somos rivais no escenario. O nosopúblico sempre vai querer que o fagamosmellor que eles e por suposto, nós tamén.Pero fóra do escenario somos moi bosamigos. Incluso viaxamos xuntoscompartindo os mesmos buses .

Sempre aprendes de todo e con todo. Dobo e do malo .Pero a maior parte dascríticas son por pura envexa. En fin, queche dá para seguir aprendendo.

Foi demasiado duro, moito máis duro que oano anterior. Até o punto de que nonvolveremos a repetir. Iso espero!!!

Si, en calquera traballo me adaptaría poisa familia ten que comer.

Se lles gusta si ,pois doutro xeito noninsistiría que fosen por aí.

Si, nunha festa de inverno, intentandopresentar a Danni para que saíse a cantarunha canción sen darme conta de quecaera do escenario abaixo. Eu seguíapresentando a canción e dicíndolle aopúblico que comezaba xa e tivo que virLucky a dicirme que Danni non estaba.

LU , BuSCASEParte pechada por falta de probas. Personaxe actualmente prófugo. Orde de busca e captura.

pe ( )alias peke

26

,

39

f a l a n g u e i r a s

Debido a este caso PERSOAL EINTRANSFERÍBEL, creo que a detectiveMarta Fdez debería estar a tratamentopsicolóxico, psicoanalizarse e extirpar adoenza cientificamente chamadaOlympus- agudis-frenia .

Pero como quero ser imparcial eobxectiva, publico aquí o cuestionarioque lle apliquei para verificar o seu estadomental.

Xulgade por vós mesmos o seu diagnósticoaplicando a táboa das correspondenciasde abaixo .

Desde hai preto de 2 anos sígoa grazas aCris; daquela ela xa era fan e chamáramepara ir a unha festa. Gustoume tanto oespectáculo ese día que a partir de aí aolympear sempre que podo. Haha.

Moita xente dicíame...Como segues unhaorquestra!, pero que casualidade que esamesma xente que me dicía iso candoOlympus veu a Arzúa estivo toda diante dopalco bailando e incluso repiten nalgunhaque outra festa.

Noites de diversión, risas, bailes, bromas,incluso enfados de todo haha, cadanoite sempre hai unha anécdota distintaque contar.

Pois o de ¿Por qué bombas? aínda quehabía unha que me gustaba moitísimo eque xa non cantan, a de Tu vicio .

Levaba 2 meses sen velos e tiñan oespectáculo novo do 08, recordo que foraincríbel velos actuar aquel día, até nosvídeos que gravamos se escoita comoberrabamos, foi demasiado, pero tamén enNegreira im-pre-sio-nan-te.

O lugar máis lonxe que os vin foi en Silvan-

Armenteira (Pontevedra) o 6 de decembro,porque era o 2º día que actuaban despoisdas vacacións, chovía moitísimo e casenon chegamos, o campo da festa estabanun lugar algo remoto Pero teño a sortede vivir nunha zona pola que actúanbastante a miúdo.

Lévome ben con todos, falo máis con unsque con outros, normal, pero cada un tenalgo. Marta é unha muller encantadora esorprendeume moito cando chegou, Pekeé á vez serio e divertidísimo, Lucky é aamabilidade en persoa, Oscar é xenial,único, paréceme unha das mellorespersoas que están alí, Dani é cariñoso e unartistazo, pero todos sabedes que Meropara min é unha das persoasimprescindíbeis nesa orquestra. Foi undos primeiros que coñecín e mellor me leveidesde o 1º día. Pero repito que lle teño ungrande cariño a todos e cada un deles,sen excepción.

ASDO: Axente especial Cristina Gontán.

Cando comezaches a ser fan daorquestra e por que?

Que che achega a ti a orquestra Olympus?

Cales son os temas que máis che gustandos que cantan?

Cal foi a túa experiencia máis apaixoantenun concerto?

Até onde chegaches por ver a orquestra?

Con quen te levas mellor na orquestra?

TÁBOA DE EQUIVALENCIAS PARADETERMINAR O DIAGNÓSTICO DEMARTA FDEZ:

1)Seis preguntas acertadas: Está comounha cabra.

2)Catro ou c inco preguntascontestadas axeitadamente : Está tolade atar.

3)Unha, dúas ou tres preguntasacertadas : É unha tola perigosa.

27

interrogatorio de cristina gontan a marta fernandez

, ,

f a l a n g u e i r a s

VIDA E MILAGRESDE ROCÍO GONZÁLEZ1.- Cando e por que decidiches facerteactriz?

2.- Como foron, nun principio, os teusinicios no mundo do teatro?

3.- En que outras obras de teatrosactuaches alén de A boa persoa deSezuán?

4.- Fixeches tamén cinema ou tvnalgún momento da túa vida?

5.- De que gostas máis do cine ou doteatro? Por que?

6.- Máis concretamente, cales son ospapeis de actriz cos que defrutachesmáis? Con que directores e actoresgalegos traballaches que destacaríasdeles?

É moi curioso porque o outro día unamigo recordoume que eu xa noinstituto tiña moi claro que queríadedicarme a isto mais non o recordabaasí pois cría que unha cousa (o estudo)me levara á outra, pois sempre megustaron ambas. Supoño que foi unhamestura das dúas.

Eu sempre fixen teatro na escola e noinstituto, incluso cheguei a escribirunha peza moi mala na que taménactuaba. Desde o instituto os meusprofesores sempre me animaron a queestudase Arte Dramático; como íaestudar a Santiago filoloxía galega unhaprofesora deume o enderezo e os datosdunha escola de teatro que hai alí.Despois de dous anos de estar enSantiago decidín facer un curso naescola de teatro. Alí estudei tres anos edende alí comecei a facer as primeirasprobas para traballar con A FactoríaTeatro, que é a primeira compañía deteatro profesional coa que comecei atraballar.

Con A Factoría comecei a traballarprofesionalmente no ano 2002 ata o deagora, a unha peza por ano ou cadadous, así que botade contas (Comeceide axudante de dirección con Aspresidentas , como actriz en Coitelos

nas galiñas , Iesi Cebola contra adoutora Rabia Rabiña , O canto dodime dime , O Tío Vania e Castronóso baile ). Tamén traballei co CentroDramatico en outras dúas ocasións( As laranxas máis laranxas de todas aslaranxas e Regreso ao deserto ) econ outras dúas compañías en infantís.

Só fixen algo de televisión, participeinalgúns capítulos de Terras deMiranda como un personaxe moi, moisecundario e tamén participei nun sócapítulo de A vida por diante .

Cinema non fixen porque apenas haicinema en Galicia e en televisiónparticipei moi pouco pero podo asegurarque me apaixona o escenario, a relacióndirecta co público e a maxia que se creano momento de cada actuación.

Vós facedes unhas preguntas.......nonvos queixedes se vos escribo tres oucatro folios por pregunta (É unhabroma, pois síntome moi agradada porelixirme para que me fixérades estaentrevista). A ver, desfrutei con todosos papeis que fixen, algúns marcáronmemáis que outros, mais todos medeixaron un pouso. Na miña curta vidaprofesional traballei con poucos perosempre con actores e directores moiprofesionais e cos que aprendín moitas

E a gañadora e...

ROCiO GONZaLEZ,PROTAGONISTA DE A BOA PERSOA DE SEZUÁN DE BERTOLT BRECHT

Rocío González impresiounos este curso coa súa dobre actuación na obra que oCentro Dramático Galego representou na temporada de outono 2009, no SalónTeatro de Santiago. En A boa Persoa de Sezuán, esta actriz, protagonista daobra de Brecht, desdóbrabase, dunha banda, en Xen Te, a fermosa prostituta dechambra vaporosa con comportamento xeneroso e idealista até a loucura ,capaz de cedelo todo sen ela nada posuir. E doutra banda, convertíase deinmediato no bandullán Xui Ta, o inflexíbel capataz dunha fábrica de tabaco,patrón despiadado e decididamente, o contrapunto moral sen escrúpulos dadamisela desvalida e chea de bos sentimentos Xen Te. Con este dobre papel,Rocío Gonzalez viría a representarnos unha das metáforas principais da obra deBrecht que non é outro que o concepto da vida do yin e yang , as forzas opostase complementarias da natureza segundo o taísmo e o principio básico de todo ouniverso.Con Rocío González estivemos xogando todo este curso ao gato e ao rato.Xamáis conseguimos entrevistarnos cara a cara pero si o fixemos pantalla apantalla e tamén tivemos/tiveron o gusto de coñecela fronte a fronte unha mañáde tregua primaveral onde ela, xa non actora senon espectadora coma nós darepresentación de As Dunas, compartiu sen nós pero convosco algún momentode fotofilia . Desde estas páxinas, enviamoste Rocío unha forte aperta edexesámoste sorte, moita sorte no teu camiño cara o mellor no mundo daescena galega.

Rocío González impresiounos este curso coa súa dobre actuación na obra que oCentro Dramático Galego representou na temporada de outono 2009, no SalónTeatro de Santiago. En A boa Persoa de Sezuán, esta actriz, protagonista daobra de Brecht, desdóbrabase, dunha banda, en Xen Te, a fermosa prostituta dechambra vaporosa con comportamento xeneroso e idealista até a loucura ,capaz de cedelo todo sen ela nada posuir. E doutra banda, convertíase deinmediato no bandullán Xui Ta, o inflexíbel capataz dunha fábrica de tabaco,patrón despiadado e decididamente, o contrapunto moral sen escrúpulos dadamisela desvalida e chea de bos sentimentos Xen Te. Con este dobre papel,Rocío Gonzalez viría a representarnos unha das metáforas principais da obra deBrecht que non é outro que o concepto da vida do yin e yang , as forzas opostase complementarias da natureza segundo o taísmo e o principio básico de todo ouniverso.Con Rocío González estivemos xogando todo este curso ao gato e ao rato.Xamáis conseguimos entrevistarnos cara a cara pero si o fixemos pantalla apantalla e tamén tivemos/tiveron o gusto de coñecela fronte a fronte unha mañáde tregua primaveral onde ela, xa non actora senon espectadora coma nós darepresentación de As Dunas, compartiu sen nós pero convosco algún momentode fotofilia . Desde estas páxinas, enviamoste Rocío unha forte aperta edexesámoste sorte, moita sorte no teu camiño cara o mellor no mundo daescena galega.

28

Bertolt Brecht

,,

f a l a n g u e i r a s

cousas. Tamén quería dicir que traballei con xente de distintasxeracións e que iso é moi enriquecedor.

A verdade é que non recordo ningunha especial, sei que candofixen o meu primeiro traballo vaciláronme moito pola poucaexperiencia no medio (pero sempre con cariño).

Pois foi un proceso bastante peculiar pois non é moi normal quese fagan probas como a que se fixo para este espectáculo na quese convocou a un amplo abano da xente da profesión e na que amesma proba durou tres días e na cal había un traballo físicoimportante, improvisacións nas que tiñas que presentartraballos que o director che pautaba o día anterior. Logo de quese fixera o casting e de que xa se decidira o elenco comezouse atraballar en agosto. O proceso de ensaio ata que se estrenoudurou dous meses e medio, moi pouco tempo para unha obra decase tres horas. Xa sabiamos o texto que se ía montar pero nonque personaxe iamos facer cada un, algo tamén moi complicadopois o texto de Brecht conta con case trinta personaxes. As tresprimeiras semanas foron de improvisacións con texto e sen el, deanálise de texto, de debate e dun traballo físico moi intenso.Traballabamos sete horas diarias con menos dunha hora de pausadas cales dúas estaban destinadas ao adestramento físico cuncoreógrafo portugués e axudante de dirección. Despois desastres semanas o director decidiu o elenco e comezamos apreparar cada un de nós o noso/s personaxe/s. Seguiamos cotraballo físico e pasamos por varias fases do traballo, comezar amarcar toda a obra, repetir, traballar por escenas, traballo depersonaxes, etc. Normalmente o proceso non é así pois ti xasabes no momento no que comezan os ensaios que personaxe vaster, tampouco se traballa tanto a improvisación nin se lle dáimportancia ao traballo físico, basicamente por unha cuestión detempo. O que teño que dicir é que este modelo de traballo naABPS funciona.

Si, o texto é moi longo, nunca me enfrentara a un papel así, nonpolo complexo do texto senón tamén pola complicación dadualidade do personaxe. Foi esgotador pero moi enriquecedor. Nomomento no que souben o papel que ía facer, ese mesmo día,comecei o proceso de memorización, e cada día despois de setehoras ou oito de ensaio no teatro chegaba á casa e púñame aestudar e a repasar as escenas, doutro xeito sería imposible. Ásveces pasaba ese límite do cansazo e non sei de onde saca un asforzas para traballar pero sei que é do entusiasmo e das ganas desuperación e de facer un traballo bo, profesional e honesto.

Durante o proceso de ensaio, a verdade é que rimos moitoporque o equipo de dirección portugués se portou moi ben contodo o elenco e eran moi divertidos, fixéronnos traballar moitopero sempre de bo rollo . Despois durante as funcións pasaronmoitas cousas, sobre todo de fallar texto ou trabucarse. Porexemplo temos un concurso de errros, o que cometa o erro detexto máis grande ou se trabuque gaña. E con iso temos ridomoito porque o público non se entera pero para nós é moidivertido (non pasa sempre, non quero que pensedes que nontomamos en erio o noso traballo). Por outra banda, para min unhadas cousas penosas que nos pasou foi cando nunha das funciónsmatinais marcharon todos os rapaces polo tema do autobús equedamos sen público. Non é nada agradable ver como marchatodo o mundo, mais neste caso non foi porque non lles gustase aobra.

A verdade é que sería moi interesante poder ter unha charlacoloquio sobre o espectáculo porque en realidade gustaríamesaber o que para vós significou ver esta obra. Bertold Brechtconta a historia dunha prostituta a quen os deuses (que estánbuscando persoas boas polo mundo) deciden regalarlle unhatenda de tabaco como recompensa porque cren que ela é a únicapersoa boa de Sezuán. Mais ela vese obrigada a inventarse efacerse pasar por un primo que é todo o contrario dela, para nonperder a súa tenda e así poder seguir facendo obras boas. Maislogo ela namórase e todo se complica porque as persoas nonparecen ser quen din nin quen son. Pode parecer un poucomoralista, non si? Mais eu creo que non existen persoas nin

7.- Cales son as anécdotas máis graciosas que che pasaron aolongo da túa experiencia como actriz?

SOBRE A BOA PERSOA DE SEZUÁN1.- Pódesnos comentar un pouco a montaxe de A Boa Persoa deSezuán? Como foi o casting de actores? Canto tempo levoumontala?

2.- O teu papel na ABPS é un dos papeis protagonistas...Tes unpapel moi longo... Canto tempo che levou aprendelo? Como opreparaches?

3.- Pódesnos contar algo gracioso que che pasara a ti ou aalgún dos actores durante as sesións de ABPS ? E algunhaanécdota penosa ?

4.- Que simboliza para ti a obra da ABPS? Que cres que queretransmitir? Como describirías a túa personaxe?

29

v e r d a d e i r a m e n t e b o a s n i nverdadeiramente malas, o ser humano é uncompendio das dúas, por iso os deusespara min son os personaxes máishipócritas do espectáculo. Vós realmentecredes aos deuses? Por que credes que odirector decidiu que os deuses foseniconos do século XX? Que significa paravós o final da obra,cos deuses espidos emetidos nun televisor? Por que pensadesque a xente é boa ou mala? Credesrealmente que Xen Te é unha boa persoa?Que personaxes credes que son bos ouhonestos e cales non? Ao mellor está unpouco pasado de moda este discurso deBertold Brecht mais eu creo que o directorsoubo acercalo ao noso tempo, realmenteé unha crítica ao mundo tan hipócrita noque hoxe vivimos porque ao mellor hai quefacerse esa pregunta de que significa serbo ou ser malo nos tempos que corren. Porque é máis malo Bin Laden que o Papa?Sería interesante que tivésedes esedebate mais sen caer en demagoxias.

Pois se o enlazamos coa resposta anteriorvolvo facervos unha pregunta, Vós credesrealmente que o personaxe de Sun é bocon Xen Te dende o principio? Que é o queleva ao personaxe de Alberto Rolán acomportarse dese xeito con Xen Te? Ao

mellor non dicía toda a verdade candocoñeceu a Xen Te. Vós realmente credesque se ía matar no parque? Iso é mellor quello preguntedes a Alberto Rolán, peroprimeiro intentade pensar nesascuestións.

Como xa vos dixen antes, fixen algo deteatro na escola e no instituto e tamén meapuntei a un curso de teatro daUniversidade popular de Vigo en Vilanovacun profesor que me ensinou moitascousas e onde montamos Bajarse almoro . Logo cheguei a Compostela edespois de dous anos sen facer nada deteatro, fixen un curso de iniciación enEspacio Aberto e logo os tres anos deinterpretación que se basea en traballocorporal, traballo de voz e interpretación.Nesa escola fixen traballos e máis cursos.É unha formación bastante completa aíndaque creo que a carreira de actor é unhacarreira de fondo onde tes que continuarentrenándote e reciclándote como osdeportistas ou como calquera outraprofesión. Nesa escola tamén aprendían atomarme esta profesión en serio e arespectala pois ás veces para conseguir oque queres hai que traballar duro esacrificar algunhas cousas, mais émarabilloso poder dedicarte ao que chegusta.

Realmente non son quen para darconsellos, pero sobre todo o máisimportante é ter claro a que te queresdedicar nesta vida e loitar e traballar poriso, ben queiras ser actor ou albanel oucarpinteiro, ou estudoso, etc. Mais, se oque queres é ser actor ou actriz, tes queinformarte ben a que tipo de escola queresir. A formación é moi impoortante,dediques ao que te dediques. O mellor époder ir a unha escola onde teñas unhaformación completa con danza,interpretación, esgrima, canto, clown,teoria teatral, etc. Hai moi boas escolasen Europa con moita tradición teatral.Busca e atoparás, non te arrepentirás!!!!

5.- Un dos momentos que máis nosgustou da obra foi a escena denamoramento entre a moza Sei Te eAlberto Rolán o namorado... o que nonentendemos como deseguido este (Alberto Rolán) se converte nun egoísta enun maltratador... Como explicas ti esarápida mudanza de rapaz soñador eaparentemente sensíbel a mozointeresado e violento en case nada ? Anós fíxosenos un pouco brusco!!!

PARA OS E AS QUE QUEREMOSESTUDAR TEATRO, ARTESESCÉNICAS...1.- Por certo, onde aprendiches a facerteatro? Fuches a unha escola de teatro aaprender dramaturxia?

2.- Que lle recomendarías á xente novaque quere ser actor o actriz? Queconsellos lles darías?

f a l a n g u e i r a s

42

Un sector primario, porque transforma o natural en primerioproduto. Durante anos foi a base da nosa economía.Un sector quesofreu moitas transformacións ; os gandeiros fixeron novas emodernas instalacións, hipotecáronse comprando cota parapoder producir. E agora, enfróntanse á ameaza de liberalizacióndas cotas (que aínda se seguirán pasando despois do 2012), e auns precios por debaixo do custo de producción .Non hai que miraratrás (uns 20 anos) cando o leite se pagaba a corenta céntimos eagora pagan vinte e oito, cuns custos de producción que semultiplicaron por dez (maiores custos de pensos, máis custo daseguridade social ,gasóleo ,salarios...).E ante todo este panorama dinnos que estamos no MercadoComún, e que temos que ser competitivos.Isto non é exactamente así. España produce 6´5 millóns detoneladas de leite; Francia produce un excedente de 7 millóns detoneladas que nos "poñen" aquí e tiran cos prezos. Porén, Francia,Italia e outros países utilizan medidas proteccionistas para osseus produtos, a pesar dese "libre mercado" .Os nosos gandeiros atópanse nunha situación límite. Ignorando asúa importancia no emprego e a súa multifuncionalidade nomantemento da paisaxe e riqueza natural, asistimos aodesmantelamento de explotacións, vendo como asmultinacionais,que se enriqueceron durante anos, acoden aodiñeiro público para solucionar os seus problemas.

Os nosos gobernantes, cando falan de asentamento da poboaciónno rural ¿a que se refiren? ,¿a facer posible un modo de vida norural ou un asentamento de funcionarios que van a traballar áscidades e que optaron por vivir no rural porque era máis barata avivenda?A pesar de todo, é posíbel que os gandeiros teñamos unha boaparte de culpa por ser unha "raza" de conformistas. Báixannos oprezo e pensamos: A ver se para o mes nolo soben! ; vólvennolosbaixar e dicimos: O importante é que nolo recollan .¿Que será oseguinte?¿Pagar para que nos leven o leite das explotacións?

que opinas de...?

o leite

Pilar Castro Vallo é a nai de Sara e Pedro Martínez.30

Un produto basico:

,

Avó, vostede ten agora 78 anos, non?

Con que idade comezou a coser?

Por que escolleu ese camiño, e non outrotraballo?

Como aprendeu a coser e con quen?

Mentres traballaba de xastre, exercíaoutra profesión?

Cosía na súa casa ou ía ás casas dosdemais?

Como gañaba máis, cosendo na súa casaou fóra?

Leváballe moito tempo rematar untraxe?

Como facía desde que comezaba o traxeata que o remataba?

De todo o traballo de confección, que erao máis difícil e o máis fácil?

Cosía só ou tiña axuda de alguén?

Cantos anos traballou de xastre?

Por que o deixou?

Canto tempo leva agora sen coser?

Pensa que despois de tantos anos sencoser, sería capaz de volver a facertraxes? Cose algo para vostede?

Cando remataba un traxe, a persoa quello encargaba, deixáballe propina? Eravostede un dos xastres máis caros dosarredores?

Onde compraba as teas para facer aroupa?

Si, 78 anos, cumplidos en febreiro.

A facer as primeiras prácticas con 15anos, recén cumpridos. Comecei a coserno ano 1946 máis ou menos.

Porque non podía estudar, xa que non tiñacartos e tampouco me gustaba traballarno campo e pensei que esa era a mellorsaída.

Mirando para quen sabía coser. Foi comarido dunha tía miña, co que estiven unano e medio e outro ano estiven cuncompañeiro de meu tío e ,ao final, fun dezmeses para a Coruña, para un taller no querematei aprendendo.

Facía tamén de taxista, porque naparroquia, en Dombodán, non había cochese eu era o único que o tiña, un 600. Perotamén traballei na construción e enlimpeza de centrais eléctricas. Na centralde Portodemouros vixiaba pola noite queninguén fora pescar á saída da central, xaque alí era onde quedaban os peixes, peroiso foi cando deixei de coser, no ano 1976 edesde esa foi cando traballei na limpeza decentrais ata o 1984.

Nos dous sitios. Pero estiven máis anoscosendo na miña casa.

Traballando na miña casa gañaba algomáis, porque nas casas de fóra, dábanme acomida e xa mo descontaban do meusalario.

Normalmente tres ou catro días. Tardabamáis nas casas dos demais, porque namiña, ás veces, traballaba de noite. E o díaanterior ás festas parroquiais, case nondurmía nada por rematar todos os traxesque tiña encargados para rematalos paraas festas.

Primeiro tomáballe as medidas á persoa,despois había que elexir a tea; marcala ecortala e, ao final confeccionar a chaqueta,o pantalón e o chaleco a modo de proba,para saber se lle quedaba ben e se estabatodo en orde. Despois rematábase de todoe xa o podía levar, pero eu sempre lle daba oúltimo retoque, xa que me gustaban e megustan as cousas ben feitas.

O máis difícil eran as chaquetas, porquecortalas era bastante difícil para que llesentasen ben á persoa e o máis fácil eranos pantalóns, pero unha vez que habíapráctica, era todo fácil.

Primeiro andei polas casas e viña un homecomigo, aprendendo, e axudábame algo;

despois na miña casa axudábame a miñamuller, que era costureira, e tamén tiñaxente que aprendía e tamén me axudaban.Os que aprendían comigo, facíanpantalóns, porque as chaquetas eran máisdifíciles e un bo xastre nunca debe de diciro segredo para que a roupa lle quede ben.

Trinta anos, máis ou menos.

Porque non había traballo e chegou a modado pret-â-porter e levounos aosprofesionais case á ruina. Os que só sededicaban a iso, e non tiñan explotaciónsagrarais, pasárono moi mal para saíradiante e tiveron que buscar traballonoutras cousas para non pasar fame.

Levo case trinta e tres anos sen coser.

Penso que sí, porque é unha cousa quenunca se esquece, pero si que me levaríamáis tempo, por falta de práctica. Agoraxa non vexo tan ben, e a máquina que teño,xa é antiga. Ás veces coso algún que outropantalón para min, pero cando hai roupapara coser, por exemplo se rompe algunhana casa, pelexámonos por non cosela, e isoque eu fun xastre, a miña muller costureirae unha das miñas fillas operaria deconfección, pero como di o refrán: Nacasa do ferreiro, coitelo de pau e na docarpinteiro, sentados no chan . Esperoque ti, que es miña neta, consigas untraballo mellor, porque o mundo da tesoiraé moi duro e non me gustaría que pasaraspolo que pasamos a túa avoa e mais eu.

Había de todo, pero tamén había xente queeu xa sabía que non podía darme propina.Eu non quería propina, a min chegábamecon que á xente lle agradara o meutraballo. Desde que deixei de coser, aínahabía algunha persoa que me pedía se llepodía facer algún pantalón, porque os queviñan feitos, non sentaban tan ben comaos que facía eu. Agora a xente non tenpaciencia para esperar a que lle fagan unpantalón ou outra peza de roupa.Eu non era un dos que máis cobraba, pero áfin do mes, recaudaba tanto coma os máiscaros, xa que eu tiña máis encargos etamén traballaba máis horas, pero todosme querían ben.

f a l a n g u e i r a s

Do xastre tradicional

a moda globalComo cambiaron as cousas!

Iria Rremuián entrevista ao seu avóAntonio Gil Piñeiro, o xastre de Dombodán.

31

Compráballas aos viaxantes dos almacénsdas teas, que viñan pola casa. Taménalgúnss que viñan encargar os traxes, xatraían eles as teas. Ás veces compráballasa Lage de Arzúa, que tamén era xastre evendía teas.

Que agora case non se pode pasarlle oferro a unha prenda porque as costurasestán todas tortas e a xente non se paratanto. Hai que facer moita cantidade deprendas en pouco tempo.Tampouco estánmoi ben cortadas, pero que vou dicir eu? Eudefendo a miña profesión, porque aínda queagora xa non exerza, creo que sempre mevan coñecer como o xastre de Dombodán eé unha cousa que nunca se esquecerá,supoño que os meus netos, estaredesorgullosos do que foi seu avó, porquesegundo me teñen dito, sempre din queson netos do xastre de Dombodán e todo omundo os coñece.

Coñezo bastantes, pero agora xa nontraballan Uns porque están xubilados eoutros porque non teñen traballo. Un dosque aprendeu comigo, traballou en PepeNieto, un importante deseñador de pel.

Unha foi que na mili, fixen traballo decostura, e o xefe do taller de costura docuartel, cando fixen a proba para entrar notaller, díxome que oxalá soubera facer el oque sabía eu.Cando comezaba a coser, tiña queerguerme moi cedo e ir andar ás vecescase 5km ata chegar á casa da persoa queme encargara o traxe e, nalgunhas casas,pasaba fame, porque non quería comer, xaque un día, unha muller fixo o caldo e traíavermes, entón preferín non comer. A elapareceulle mal, pero eu que ía facer? Conoxo que me daba!Tamén me pasou unha vez que veu onda minunha señora e díxome que lle tiña que irfacer un traxe ao seu fillo, e como eu xatiña máis encargos antes có dela, foidicindo pola parroquia adiante, que eu eraun mal xastre, porque non cumpría cospedidos que me encargaban. Claro estáque me enterei e non lle fun facer o traxe;era o que faltaba, despois de ir falando malde min por aí adiante!

Para rematar quería dar as grazas áprofesora que fixo posible que a miña netame fixese esta entrevista para publicar narevista do instituto, porque así puidencontar como era o noso traballo, o mal queo pasabamos ás veces e tamén o poucoque nos valoraban. Aínda contaría máis

cousas, pero xa me estendería moito.Grazas de verdade, porque sei que haixente que non coñece como era a vida dosxastres, e espero que o lea moita xente.Tamén quero decir que respondín a estaspreguntas co moito cariño e aprecio,porque a persoa que me fixo estaentrevista é a miña neta e aínda llecontesto con máis agarimo.Tamén fixen un debuxo, para representarcomo se traballaba antigamente. Non estámoi ben debuxado, pero fixen o que puidencoa mellor intención.Saúdos e grazas.

Que diferenzas ve entre a roupa de agorae a de antes?

Coñece a moitos homes que foranxastres ou sigan exercendo estaprofesión?

Hai algunha anécdota ou experienciaespecial que desexe contar?

Grazas a vostede, avó. A min tamén megustou moito facer esta entrevista porser meu avó o entrevistado e ademaisporque non sabía algunhas das cousasque me contou e alégrome de que mascontase.

f a l a n g u e i r a s

44

Esta é unha entrevista feita por Xabier Segade González , ousexa eu, ao meu pai: Manuel Xesús Segade Salgueiros, agricultore gandeiro toda a súa vida, vinculado profesionalmente ao sectorlácteo na zona de Arzúa, en concreto en Sesar, na parroquia deCalvos de Sobrecamiño ou San Martiño. Con el falamos sobreeste sector nesa zona.Como definirías a nosa explotación?

Canta produción de leite ten a nosa granxa ao día?

Que é a cota láctea?

Desde cando non se pode dar leite en negro?

Que credes que debía facer o goberno?

Cantas explotacións máis ou menos hai na zona de San Martiñoou Calvos de Sobrecamiño?

É unha explotación gandeira de leite e de carne.

700 litros de leite.

Pois é a cantidade de leite que se pode entregar durante un ano.Se queda sen cubrir co mínimo de leite ou cha reducen oupóñenche unha multa. Igualmente se te sobrepasas coa produciónde leite con respecto á cota, póñenche unha multa elevada.

Aproximadamente catro anos desde que gañou o bipartito eTouriño entrou na Presidencia, desde ese momento as empresasnon volveron coller o leite en negro e ao mesmo tempo, houbo quepagar unha multa elevada.

Privar a entrada de leite de outros países como Franza ouPortugal e pagarlle aos agricultores galegos un prezo xusto, esobre todo dar axudas ás explotacións para que poidan medrar eao mesmo tempo apoiar aos novos agricultores.

Explotacións grandes hai poucas, aproximadamente dez, as calespoden ir aguantando pero o resto son explotacións pequenas queneste momento non se fan rendíbeis e están a pechar.

32

Loitando pola

sobrevivencia:

o sector leiteiro

en arzua,

f a l a n g u e i r a s

1.-.- Dende que comezaches no mundo damús ica ga lega , sabemos quepercorriches un camiño moi longo...Foiunha procura que rachou fronteirastanto xeográficas como desde o punto devista do discurso da muller.. .Poderíasnos falar un pouco desatraxectoria musical túa até o momentode hoxe?

2.- Dixeches nalgunha ocasión que amúsica debe ser ante todo un elemento decomunicación, cales deberían ser entónpara ti os vasos comunicantes da músicagalega?

3.- Este ano vés de gañar o XIII PREMIODA MÚSICA na modalidade de mellorcanción en galego...Que destacas comoinfluencias e ritmos desa canciónRumores de falúas e en xeral, do novodisco no que se inclúe Eterno navegar ?

Realmente, eu sinto que a música podetranscender má is a l á do puroentretemento e intentei facer sempre unpercorrido desde a miña condición demuller, para entender mellor o que pasa nomundo e para, a través da música, coñeceroutras mulleres con problemáticassimilares e entrar en contacto conculturas diferentes. O meu traballo é algoespecia l porque ten esa obrigapermanente, eterna...non?

Pois mira, efectivamente, dende sempre,dende a época medieval até agora, amúsica galega serviu para comunicarse,para entendérmonos mellor. A través dediferentes estilos musicais -calquera vale-tense que ter sempre presente eseelemento de comunicación. A música queagora engancha máis coa xente nova é orap e o hip hop porque tamén permite queconten a realidade dun xeito inmediato, poriso creo que debemos estar atentas aesas novas linguaxes musicais.

A canción é unha balada que conta aquelesprimeiros amores de verán na praia quetemos todos presentes, pasados os anos,e os ritmos que están no disco son moi

entrevista a

uxia senlleUxía Senlle, a mestra indiscutíbel na innovación da cancióntradicional galega nos últimos 20 anos, falou e cantou paranós nun concerto directo ao corazón unha inesperada mañáde martes na Casa da Cultura de Arzúa.Este evento organizado pola concellaría de cultura para todoo estudantado da localidade foi para nós un sabrosísimopetisco, previo ao banquete concerto que ofreceu natrixésima cuarta Festa do Queixo, e deunos a oportunidadede coñecer, ademais, algúns dos temas de EternoNavegar, o último disco da autora no que conviven letraspropias con poemas de Curros Enríquez, Celso EmilioFerreiro ou Marica Campo e que foi situado pola prestixiosarevista Songlines entre os top of the world álbum ,calificándoo como un disco marabillosamente traballadoque non se pode pasar por alto .Eterno Navegar é segundo palabras de Uxía Un disco deconexión entre illas, desde A Illa de Arousa a Cabo Verde ouAzores, unha forma de tender pontes que unan os sonsatlánticos á procura dunha sonoridade común a partir dofado, a morna e o alalá, músicas estas que nos identificanmoito . Creo que Eterno navegar é o máis lusófono dosmeus discos .Sobre todo isto e moito máis, a Fusquenlla entrevistou aUxía e como non podía ser menos, déixavos nestas páxinasmelódica testemuña.

Uxía Senlle, a mestra indiscutíbel na innovación da cancióntradicional galega nos últimos 20 anos, falou e cantou paranós nun concerto directo ao corazón unha inesperada mañáde martes na Casa da Cultura de Arzúa.Este evento organizado pola concellaría de cultura para todoo estudantado da localidade foi para nós un sabrosísimopetisco, previo ao banquete concerto que ofreceu natrixésima cuarta Festa do Queixo, e deunos a oportunidadede coñecer, ademais, algúns dos temas de EternoNavegar, o último disco da autora no que conviven letraspropias con poemas de Curros Enríquez, Celso EmilioFerreiro ou Marica Campo e que foi situado pola prestixiosarevista Songlines entre os top of the world álbum ,calificándoo como un disco marabillosamente traballadoque non se pode pasar por alto .Eterno Navegar é segundo palabras de Uxía Un disco deconexión entre illas, desde A Illa de Arousa a Cabo Verde ouAzores, unha forma de tender pontes que unan os sonsatlánticos á procura dunha sonoridade común a partir dofado, a morna e o alalá, músicas estas que nos identificanmoito . Creo que Eterno navegar é o máis lusófono dosmeus discos .Sobre todo isto e moito máis, a Fusquenlla entrevistou aUxía e como non podía ser menos, déixavos nestas páxinasmelódica testemuña.

Cesaria Évora

Adriana Calcanhoto

33

,

diferentes e teñen que ver con esespaíses que fun visitando, como a mornaen Cabo Verde, o samba, o fado dePortugal e outros cantos tamén dePortugal e de aquí. Pois todo isorealmente axitado e interiorizado, pois é oque é este disco. É un froito de moitasviaxes, de moitas travesías e de moitacomunicación e intercambio con outraspersoas coas que atopo afinidades, taménpola lingua que nos une.

(Risos) Pois mira teño unha amiga poetaque vive alí no barrio tamén, que di que eseé o barrio do amor. É un barrio moiespecial. A verdade é que eu necesitotamén un lugar onde compoñer que meinspire, que me resulte agradable. Ásveces vou para o mar, vou para a illa deArousa ou vou para Sanguiñeda, paraMos, que é o lugar onde nacín. Necesito,se pode ser, natureza e algo detranquilidade, e esa rúa miña que é ondenaceron as Marías, pois é algo especial.Vivo alí agora por opción e Santiago é unhacidade que é moi rica culturalmente.Sempre pasa de todo, hai música a todasas horas, cine, teatro...e iso alimenta oespírito e para min é importante.

(Risos). Encántanme as vosas preguntas,son totales . Pois eu que sei... dende amúsica que fai Chico Buarque no Brasil,Adriana Calcanhoto, Paulinho Moska (queveu este ano) á música de Tito Paris, deCabo Verde, que gravou no meu últimodisco e que é un dos grandes da músicacaboverdiana... E recomendaría taménas voces de mulleres incribles que hai enPortugal, que son todas preciosas, a deFilipa Pais, Mafalda Arnau, TeresaSalgueiro; todas as voces de muller damúsica africana, ademais da gran CesariaÉvora que é unha diva da música universal.

E recomendaría a Sara Tavares, que é amáis nova e que aínda que naceu en Lisboaé de orixe caboverdiana, é moi interesanteo que fai, é moi vital, a min gústame moito.

Véxoo ben. E se temos uns medios decomunicación públicos que nos permitandivulgar a nosa música, mellor. Vexotamén que estamos nun momento en quea música ten máis vías para expandirse através da rede. Hoxe en día a músicagalega pode, tranquilamente, viaxar polomundo.

Eu cantaría o tema que abre o meu discoque é unha homenaxe ás mulleres econvidaría ás Malvela, que son mulleres damiña aldea, que eu promovín, e convidaríaa dúas voces que son amigas miñas e queas quero moito, que son Ugia Pedreira eGuadi Galego.

4.- Un paxariño contounos que estabas avivir no barrio compostelán do EspíritoSanto...De onde lle ven a inspiración aUxía Senlle?

5.- O espectáculo Cantos na maré que tipromoves desde 2003 converteuse enemblema de vangarda artística e ondeconverxen de xeito natural, como debeser, os artistas da música galego-luso-brasileira... Uxía Senlle,. que músicos emúsicas imprescindíbeis da lusofoníacres que todo galego e galega deberíater obrigado introducir algunha vez nosseus tímpanos?

6.- Como ves o futuro da promoción damúsica galega?

7.- E xa para terminar,aproveitando queo domingo foi 8 de marzo, que femeninocoral de voces galegas escollerías paraun día como ese e que canción oucancións, do teu repertorio ou non,cantarías?

Teresa Salgueiro

Chico Buarque

Tito Paris

34

Ugia Pedreira e Guadi Galego

f a l a n g u e i r a s

Capa do disco: Eterno Navegar

f u s q u e n l l a

cultura activa

festa gastronomica do 11 de maio

é o noso anuario extraescolar onde os libros ,os profes e as alumnas e alumnos saen á rúa,os pupitres cobran vida e convértense en exposicións,teatro e buses viaxeiros...

35

Os alumnos e alumnas do Ciclo Superior de Xestión e Organizacióndos Recursos Naturais e Paisaxísticos deste instituto, veñen degañar o segundo premio no III concurso Edublogs que organiza aAsociación Espiral para premiar e difundir o uso dos blogs noensino. ¡Parabéns por un bo traballo, que ademais foi recoñecido!Cóntovos a historia: En outubro de 2008, decidín que tiñamos quecambiar algunhas cousas dentro do noso ensino, dende o meupunto de vista demasiado pasivo, e decidín que os meus alumnos ealumnas debían organizarse para aprender por si mesmos. Destexeito, comezamos a utilizar os Blogs como unha nova ferramentade traballo, o de menos era o propio soporte, o importante é o quehabía detrás: procura de información a través da rede, referenciaresa información, organizala de xeito que fose publicada de novopero cun selo propio .. Fixemos isto en dous módulosprofesionais: Produción de Planta e Proxecto Integrado. Sonmaterias que non teñen nada que ver, pero empezamos e creo quetivemos un resultado moi positivo. Déixovos coa opinión que SandraSánchez, alumna deste ciclo, deixou sobre a súa experiencia noscomentarios do blog :http://producindoplanta.blogspot.comPola miña parte só comentarvos que este curso foi un pracer darclase, sobre todo pola inmensa calidade dos meus alumnos ealumnas, non só a nivel escolar, senón tamén humano. O dito, UNPRACER E UN ORGULLO. GRAZAS POR FACERME PASAR UNSMESES TAN DIVERTIDOS.

SANDRA SÁNCHEZ DIXO: Como ves, sigo visitando o noso traballoe é que aínda que che pareza mentira boto de menos oscompañeiros, os profesores e ás clases (estas en menor medida).Eu paseino moi ben facendo este ciclo e para min ir as clases nonera un suplicio senón un pracer, facía tempo que non me atopabatan a gusto e con xente tan boa e comprensiva, igual tamén foi por

esa necesidade que eu tiña que estes dous anos me marcarontanto e que incluso me fixeron cambiar. Estou moi agradecida coaforma con que me trataron todos os profesores, síntovos comaamigos.Estivo moi ben a idea de facer este blog pois cando sinto morriñaacudo a el, vexo a foto dos meus compañeiros e pártome de risacando vexo o post de Natalia que fixo sobre as prácticas quefixemos neste módulo, pois son moitos os recordos que me veñená cabeza.E para que me sigas recordando vou seguir protestando, como étípico en min. Como ves gustoume moito a idea do blog enprodución de planta como complemento á materia, dicir taménque aprendín moito, pero non me gusta a idea do blog paraproxecto porque creo que non se axusta todo o que debe aoscontidos da materia. Sen máis, esta é unha opinión miña e non seise estou no certo de todo ou non pero quería manifestala.Espero que sigas dando "caña" (aínda que non o dubido) pois todospodemos dar máis do que imaxinamos e ÁNIMOS para seguirfomentando e ensinando a empregar as novas tecnoloxías (peroiso si, na xusta medida).SORTE PARA TI TAMÉN.

MARINA ENGROBA SAL

Co gallo de co gallo de que tiñamos ganas de comer cousasricas e practicar para facelas, coa idea de Leticia, Jéssica eVicente fixemos unha festaza gastronómica á que Lucía se uniupor caridade dos outros tres compañeiros. O evento consistíaen realizar cada un un doce e despois degustalos nun recreo,para darlle envexa a todos os que pasaran por alí, e xuntarnoslogo no xantar para acabar de comelos como sobremesa. Averdade é que para ser a primeira vez foi todo un éxito, Vicentefixo unhas galletas con limón e chocolate, Leticia madalenascon lacasitos, Lucía uns bombóns e Jéssica uns brownies,estaba todo riquísimo, deu fe diso Pablo o de música que osprobou, non puido dicir o mesmo Alejandro Rey xa que rexeitoua nosa oferta.A xente tachounos de tolos, ghillados e cousaspolo estilo por poñernos no banco do noso andar a comer osnosos doces, o que pasa é que os nosos compañeiros nonentenden a nosa maneira de divertirnos, ou non é eso algorealmente divertido? Primeiro a elaboración, algo novo para nósque non adoitamos cociñar e logo a degustación que todo o quenon sexa froita e verza entra moito mellor! (Ben, a Jéssicatamén lle engadimos as lentellas que é fan delas). Foi un díarealmente bonito o que pasamos os catro xuntos e aínda quenon puidemos traer orquestra porque non nos chega o diñeiro,xa apalabramos unha actuación para a vindeira festaza coacharanga do Correlingua Uns paus a Mari Crus , que sonbastante mantas pero para nós os catro ben nos vale.

Leticia Ramos Regueiro,Jéssica Méndez Lema,Lucía García Martínez eVicente Vázquez Vidal,todos de 1º Bach B.

CICLO SUPERIOR DE XESTIoN E ORGANIZACIoN

DOS RECURSOS NATURAIS E PAISAXiSTICOS

...GAÑADORES DO EUROBLOG 2009

,

, ,

,

cultura activa

36

Climántica non é un proxecto novo no IESArzúa. De feito os pingüíns climánticoslevan xa dous cursos formando parte davida do noso centro.Vímolos a miúdo nas paredes e asportas, e, aínda que non todo o mundoparticipou no proxecto, a estas alturastodos coñecemos e compartimos oobxectivo da súa presenza.O futuro do planeta é unha enormeresponsabilidade, difícil de soster a nivelindividual, pero doada de levar se somosquen de compartila.Coa colaboración de todos/as osmembros da comunidade educativa,puidemos levar a cabo un consumoenerxético máis responsable ao longo docurso. As patrullas climánticasformadas por 22 alumnos/as de 2º e 4ºde ESO, traballaron todo o ano para velarpolo cumprimento deste obxectivo.As titoras de 1º de ESO realizaron un

labor constante de inmersión em e n t a l i z a c i ó n d o a l u m n a d orecentemente incorporado ao centro.De xeito esporádico ou regular, moitosalumnos participaron nos xantares dosluns.Froito desta dedicación compartida son,ademais dos logros acadados, os 40traballos presentados ao concurso anualde Climántica. Por razóns de espazo e/oude formato (audiovisuais), moitos delesnon están recollidos nesta revista, peropoderemos velos todos a principios dovindeiro curso exposición que seráorganizada no centro.Moita sorte no concurso, pero, conpremios ou sen eles,

Parabéns, Climánticos!!!!

As/o profe(s) climánticas/o

Climantica 08-09

Ce saule du fond du jardin de la maison degrand-mère était si étonnant que lesaule boxeur de l un des jardins deHogwarts, ou cela nous paraissait.Quand la tristesse nous envahissait,c était notre refuge. Nous nous sentionsprotégées entre ses branches et bienqu il semble ne pas nous écouter, quandle vent secouait ses branches, il nousrépondait avec des sons agréables.Les après-midis d été, après un repasfamilial, ses ombres nous berçaient pourfaire placidement la sieste, et les nuitsde camping, c était lui qui nousprotégeait des peurs les plusredoutables. À nos yeux il s est fait et sefera toujours remarquer parmi lesarbres du grand jardin.Jessica Mª Jesús Marilina (1º Bac)

Le saule

magnifique

Nous pensons que nous devons changerle monde.Tout le monde pense à changerl humanité, mais personne ne pense àdevenir une personne responsable.Pour garantir un monde pour demain,nous devons:Utiliser l eau adéquatement : se doucherau lieu de se baigner, se laver les dentsavec le robinet fermé, remplir le lave-lingeau maximum.Éteindre le chauffage quand les fenêtressont ouvertes.Eteindre les lumières que nous n utilisonspas.Utiliser consciemment le fer à repasser.Laisser la voiture à la maison une fois parsemaine et se déplacer à pied, à vélo ou

en bus. De cette façon nous faisons del exercice et nous contribuons à faire unmonde plus agréable.Utiliser des sacs en bioplastique. Lessacs en plastique tardent des années àse décomposer et font monter les prix.Les tortues dans la mer et les autresanimaux mangent des sacs et meurent.

Changer le monde ! Nous devonséconomiser l eau et la lumière, recyclerles ordures, Faire de notre mieux pourgarantir un monde pour tous. Adoptonsune attitude consciente par rapport ànos pratiques de consommation. C est lameilleure, ou peut-être la seule façon dele changer.Arantxa ~Irene (4º ESO B)

Un monde pour demain

,

cultura activa

4737

cultura activa

48 38

cultura activa

39

cultura activa

50 40

41

cultura activa

A asociación de pais/nais dos alumnos do instituto ten arredor de 40 socios, a pesar de quehai 250 alumnos. Nisto a maioría dos pais son algo pasotas. Eu, como secretaria á forza,pois ninguén quere este traballo, quero dende aquí recordar que todos somos necesarios eque cantos máis sexamos máis ideas teremos, e por tanto mellor se poderá traballar.Agora, vou recordar o que fixemos neste curso, a pesar da escasa colaboración por partedalgunhas persoas.Empezando polo inicio do curso, tivemos a ocasión de compartir unha sesión de maxiachamada Tecnoloxía máxica con Richard, unha forma lúdica de aprender Tecnoloxía. Nestaactividade participaron os alumnos de 2º, 3º e 4º da E.S.O. Temos que dicir que odepartamento de Tecnoloxía tamén axudou en todo o que poido.Aló polo mes de xaneiro disfrutamos dunha xornada de teatro a cargo do grupo de teatro doC.P.I. de Touro. A obra titulábase Fábulas ; a min gustoume moito e penso que os rapacessairon encantados. Ademais como actrices participaban algunha alumnas do noso centro,que o facían moi ben. Nesta actividade participaron os alumnos de E.S.O. e tamén os debacharelato.No venres de carnaval visitounos un deseñador gráfico coruñés, que se chama Gochi , deuunha charla moi amena sobre a forma de pintar comics, ademais de contarnos os seuscomenzos que ao parecer non foron fáciles. Esta actividade estivo coordinada polodepartamento de Educación Plástica, en concreto pola profesora Eva Verez, a que dendeaquí lle damos as grazas. Por certo nela participaron os alumnos de Plástica.Todos sabemos que se podía facer moito máis, pero para iso débese ter en conta enprimeiro lugar os cartos e despois a colaboración de todos, aos que lles damos as grazaspor anticipado.

AS ACTIVIDADES DA ANPA CASTRO DO VISO

NO I.E.S. DE ARZuA.

Os alumnado do ciclo superior deAdministración e Finanzas do IES de Arzúaacompañado profesorado, collemos oautobús ás 9 da mañá para ir coñecer, enSantiago de Compostela, o Viveiro deempresas e o Parlamento de Galicia.Primeiro fomos ao Viveiro de empresas,onde unha amable muller nos deu unhacharla sobre o viveiro. Trátase dun edificiosituado no Polígono da Costa Vella que tencomo obxectivo axudar e asesorar aosnovos emprendedores que queren sacar

adiante a súa idea de empresa. Alíofrécenlle un espazo onde situar a súaoficina e comezar cos seus primeirospasos durante un determinado período detempo, que será de 6 meses, aínda quelogo poida prorrogarse ata un máximo de 2anos. Tamén ofrecen un servizo virtual parapoder contactar con eles.Saudounos o presidente da cámara de

comercio, e Abraix, unha empresa que tenalí situada a súa oficina, contounos a súaexperiencia. Ensináronnos as instalacións,e logo puidemos gozar dun bo almorzograzas a un servizo de catering que tiñancontratado.A media mañá, achegámonos á cidade paravisitar o Parlamento que, comorepresentación do pobo galego, vela polobo goberno da Comunidade Autónoma. Istosignifica que esta institución constitúe edestitúe o Goberno, e que ten facultadespara exercer o control, a crítica e aorientación da actuación política e

administrativa do mesmo. Actualmente aPresidenta é Dolores Villariño Santiago.Vaia sorpresa cando chegamos alí!Atopamos unha manifestación diante doParlamento e un gran número de policías áporta. Entramos no edificio, e tivemosunha visita guiada por todo o Parlamento.Vimos as diferentes salas de xuntas dosprincipais partidos de Galicia, (PSOE, PP eBNG), visitamos a Sala dos Reis e abiblioteca. Finalmente puidemos entrar ásala de plenos para presenciar os debatesen directo. Estaban debatendo ospresupostos, e creo que a gran maioría denós quedou abraiado... Estamosacostumados a ver na televisión os plenosde forma seria, pero alí, o señor Feijoofalaba aínda que a presidenta lle mandasecalar, aplaudían e, en definitiva, creabanmoito balbordo... ata que puidemos ver asvotacións a favor ou en contra e,finalmente, quedaron aprobados ospresupostos.

Para min (como alumna de Administración,que levo todo o curso oíndo falar e falandode futuros emprendedores, de crear unhaempresa no proxecto empresarial... coaprofesora Mercedes explicándonos cousassobre a Constitución, o Rei, o Presidentedo Goberno, Ministros, Deputados,Senadores... ) foi, sen dúbida, unha visitamoi interesante.

Cristina Sánchez García

VISITA AO PARLAMENTO DE GALICIA

E VIVEIRO DE EMPRESAS Mércores, 17 de decembro do 2008

Dende hai ano e pico todo galego enparticular ou todo ser en xeral ( se é queten a canle internacional) puido decatarsedo boom que creou a nova sección do Luar,o noso programa favorito, no que dúasirmás vidas da aldea de Ardebullo,parroquia pertencente ao Padre Nicanor,contan o que lles sucede de venres avenres e de paso cantan unha canción queé ao que van.

O seu nome artístico é o de Cantareirasde Ardebullo , bueno , a ver, en realidadeestou dando información que xa todoscoñecemos porque dende hai unhatempada fixéronse coa fama de Gayoso ede Piñeiro xuntos, e é tanto que poloscorredores do IES a calquera hora pódeseescoitar cantaruxar alegremente algúndos seus éxitos como pode ser Oh, PadreNicanor ou tamén un moi coñecido Asfillas da conexa , sen deixar atrás versiónsarrasadoras como Europe s living acelebration ou Colgado en tus manos ,pero Nucha e Mucha non só se colaron nosnosos reprodutores de música, taménengadimos nuchamuchismos no nosovocabulario como pepucha parareferirnos a alguén tonto ou carmuchapara alguén gordo e aos nenos xa non selles asusta co Home do Saco nin co Cocón,agora fálaselles do BURATO DO MONTE.

As irmás cantareiras incluso chegaron aestar na discoteca en Millí, todo un orgullopara os seus seguidores, carne dePalladium. Sería unha honra para moitospoder despedir o curso cunha cantiga deNucha e Mucha, aínda que xa tiveron aocasión de velas no instituto en antroidocando amenizaron cunha canción omomento de recoller o premio os de 1ºBach B, e tamén apareceron unhasimitadoras de 1º da ESO que moi guapasían, pero ben se vía quen eran as deverdade.

Aproveitando que fago esta crónicagustaríame comentar aqueles recreos nosque Carlos (Follencia, onde fan as cousascon paciencia) mais eu falabamos dasactuacións das Cantareiras mentres,normalmente Leticia e Christian noschamaban pesados e nos poñían cara deferreiro. Pois agora estes dous elementosque tanto se queixaban non teñeninconveniente ningún en ver o espectáculosemanal das irmás ardebullenses.

O éxito destas cantareiras foi tan grandeque xa teñen tarxetas para firmar como osfamosos, camisetas co seu nome,orquestra propia e tuenti, con moitomenos comezaron Xil Ríos e Juan Pardo eeste último chegou tan lonxe que atécantou con Junior. Esperemos que ascantareiras teñan igual éxito e algún día asvexamos a carón de J.L. Perales, PaulMcCartney ou Hugo o de música, grandesrepresentantes desta arte. Sería todo unluxo poder asistir a tal acontecemento.Espero que vos sirva de algo esta achegaao mundo de Nucha e Mucha da man dunhafan aférrima,Lucía García Martínez, 1º Bach B.

cultura activa

NUCHAMUCHISMO

imaxes do proxecto rios

42

Inspección dos ríos Brandeso e Iso Coñecendo os insectos que viven no fondo e tomando mostras da auga

PH, transparencia , caudal

Diagnóstico: O Brandeso está un pouco enfermiño

GMA

,

O día 22 de xaneiro fomos ao teatro a Santiago de Compostelapara ver unha obra titulada Quero ser grande .Foi unha obra que me gustou moito, pois trataba temasrelacionados coa adolescencia e a mocidade, con maticeshumorísticos pero moi reais:A cotío vemos na televisión xente protestando polos botellónsque fai a mocidade debido a que o prezo das bebidas alcohólicas émoi elevado.Tamén se tratou o tema da cirurxía estética e así os fillospídenlles aos pais para realizala e así eliminar os seus supostoscomplexos.

Outro tema de moito interese é o das saídas nocturnas. Os fillosnegocian con pais a hora da volta á casa, pois para os fillos sempreé moi cedo e para os pais sempre é moi tarde.Logo, ao cumprir a maioría de idade chega o problema do carné deconducir e con el o do coche. Os pais aceptan prestar o seu cochepero os fillos prefiren ter un propio, a poder ser coa últimatecnoloxía e que corra moito.Ademais disto tratáronse con humor moitos outros problemascomo o das drogas, os embarazos non desexados, etc..Despois do teatro estivemos en Galicia Dixital e tamén o pasamosmoi ben.

JUAN MOSQUERA CID. 1º ESO A

Quero ser grande

teatro para desafiar o inverno

Neste cumprido mes de novembro onde houbo tempo dabondopara corear Yes we can, we are all obamitas e para alternar ocatódico co micolóxico da alma e ir correndo a apañar boletus nomonte sofrendo o síndrome TAE en cogumelo propio e encogumelo alleo, houbo un instante tamén en forma de mañá denovembro en tránsito a decembro para se refuxiar en B.BRECHT,o escritor alemán antifascista perseguido e censurado por Hitlernos anos 30, o escritor alemán antiestalinista novamenteprohibido, esta vez por Stalin e secuaces da RDA, duás décadasdespois .E así unha mañá por Entrerúas e logo entre as bambalinas doSalón Teatro da cidade de Compostela tivemos a sorte depresenciar con riso fácil e aberta faciana o característico teatrobrechtiano na revisitada e pola contra orixinalísima obra: A boapersoa de Sezuán. Unha parábola dun mundo deshumanizado quese localiza detrás das tupidas cortinas de neón de Hong Kongmais que podería acontecer detrás das nosas cidades, hoxe endía tamén escenarios de centros comerciais galopantes onde asfranquicias de Mc Donalds, Burger King ou Zara se suceden comoescalóns infinitos dunha nova e moderna escaleira de Jacob paratentar-mos atinxir o ceo. Un ceo, este do Lucifer consumo con unabano infinito de deuses e deusas ao servizo da relixión domercado. E é que se tivésemos que comentar algo da obradesvelando aspectos importantes sen chegar a contala teríamosque destacar o elenco politeísta que estrutura toda a obra envarias partes e que constitúe a parte máis surreal e máisefectista de toda a montaxe. Porque neste escenario de A boapersoa de Sezuán hai que escoller entre rezar primeiro aos iconosdo Che Guevara- Papa Clemente Groucho Marx, ou ir aDisneyworld Cathedral e confesarse con Mickey Mouse, regresarde Jamaica dunha viaxe espiritual co Bob Marley e doar todos osnosos cartos a Nai Calcuta . Nun labirinto de corpos Marilyn ecerebros Mao, os deuses son incapaces de asumir tanta miseriae demos fuxidos neste mundo, tanto horror, tanto habeas corpusou horror vacui. E así, estas divinidades posmodernas vense coaobriga moral de sentiren vergoña e pudor por tanto mal,mostrándose ao mundo como outro Deus os trouxo a idem: Enbolas . E o strip-tease final dos nosos actores-deuses,aparentemente recurso fácil, resulta en realidade unha alegoríada expulsión definitiva do paráiso terreal.Xa no queda ninguénneste mundo horríbel.Nin siquera nos podemos permitir un Deus

que expulse e repudie a Adán e Eva, os primeiros habitantes doparáiso segundo a mitoloxía hebraica, o politeísmo de papelcouché da nosa posmodernidade está obrigado a autoexpulsarsee repudiarse a si mesmo incapaz de encontrar un mínimo atisbode bondade no mundo que eles mesmos por creación profusaaxudaron a crear.Esta fábula empregando as palabras do seu director, oportugués Nuno Cardoso, estaría pois máis viva que nunca apesar de levar máis de 65 anos escrita.A boa persoa de Sezuán foi escrita cando o mundo de entón eraunha ferida aberta. O fascismo, o capitalismo e o comunismoenfrontábanse nunha horrible guerra que deixou...unha palabranegra: holocausto. O mundo mudou. Vivimos hoxe a era daglobalización. O muro caeu. Inventamos foros internacionais paraa mediación de conflitos...Entón, por que Brecht? Non estarápasado? Deixo isto á consideración do espectador. Antes de medespedir, deixo soamente algunhas palabras, expresións e siglasque me levaron a abrazar este proxecto. Afganistán, África,bolsa, Banco Mundial, corrupción, Crash, Darfur, emigración,débeda externa, Irak, moda, Myanmar, OMC, OTAN, Palestina,petróleo, Quioto, sida, terrorismo, Timor, xenocidio, xenofobia.Todas elas xurdiron mentres lía os xornais desta semana nesteano olímpico 2008 e son elas as que me levan a pensar que talvezsexa apropiado montar Brecht. Non sei. Que opinan?

cultura activa

POR QUE B.BRECHT?POR QUE A BOA PERSOA DE SEZUÁN?

43

cultura activa

Este inverno, os nosos profesores de Educación física decidironsaír da rutina por unha vez e levarnos a coñecer mellor o mundoacuático. A xente ía moi animada e con ganas de pasalo ben peroninguén se imaxinaba que ía dar tanto subidón como dicía algún,facer rafting polo Ulla. Ao chegar distribuironnos uns traxes deneopreno, casco, chaleco salva vidas... e como non , cada 7-8persoas en cadansúa lancha . O traxecto de baixada polo río foimoi duro; rochas , terra , baixadas empinadísimas .BUFF ...Todoun risco! pero grazas á axuda dos monitores puidemos chegar aofin do traxecto sen mal ningún. O máis emocionante foron osrápidos e os asaltos que fixemos dunhas balsas a outras;vexamos o que opinan os compañeiros de 1º de Bach e 4º de ESOautores ou observadores da fazaña:

POLO RiO ABAIXO VAI....

Así vestidos parecedes uns patos mareados , eu non fun perovisto o visto parece moi divertido!! Moi guapos todos , esescascos non vos confundiríades de deporte? Eu penso que íadesfacer motociclismo!

Eses rapaces... non había ninguén que vos pillara, creo que sodes unsbos remadores!!! As caras impoñen eeeeh!!A cara é o espello do corazón , e a vosa dío todo.

Esas de 4º ¡¡ Lebavades todas o mesmo ritmo, impresionante ¡Que medo pasamos ao principio; pero o final foi divertido ,demostroume que si que é un deporte de risco vaia si é!!!

Eu estou sin palabras , cando vin estas fotos ..dixen... pero quen no lasquitou? E resultou haber un espía secreto que nos miraba a cadamomento. Parece unha película!!A auga estaba friísima, eu cando metín os pés pensei en quedar no sitiopero aínda asi paseino de medo.

Como se nota que somos de 1º bach, sempre dando a nota peroben guapiñas que saímos eeeh!Sen palabras , todo en xeral estivo moi ben, demasiado ben ,creo eu.

Eu daríalle as grazas aos profesores que foron moi enrollados e creoque o pasaron tan ben coma nós.Que perspectiva , que bonito, esta foto está moi ben para min é a mellor.Que fotazos nos tiraron

44

,

Unha crónica de Ana Belén Mato, 1ºBach A

cultura activa

Reproducimos a continuación un diálogoescoitado a unhas velliñas moinostálxicas... As vellas en cuestióndéixanos tamén ilustrar o seu falar conunhas cantas fotos antigas daquelesmarabilllosos anos mozos...

-Vanessa, acórdaste daquela excursiónque fixeramos a Madrid?-Ai si, a que cadrara en día de feira non??-Ai moi ben o pasamos eh, e quen viñeracon nós?-Non estou segura pero creo que foranSabelita (a de francés, maja ela), Neiro eFina.-É verdade, e Benito!-É verdade, que majo que era o home eh.

-Bah, ímoslle contar a esta xente que beno pasamos.-Ai vai:Despois de pasar un tempo que se nos fixoinfinitamente longo no autobús, por finchegamos a Madrid, era de noite así quefomos directamente ao hotel (bueno paraser sinceros era un hostal e non estaba enMadrid senón en Alcalá).Pois eso,deixamos as maletas, que cear xacearamos polo camiño, e durmimos .Oque máis costou foi levantarse ao díaseguinte pero fixemos de tripas corazón e

alí fomos, destino Toledo. Tivéronnos depaseo todo o día: que se baixamos, que sevolvemos subir vamos o típico dasexcursións deste tipo e por suposto avisita obrigada ao Bershka. Finalmenterecollemos ás oito e algo e xa marchamospara o hostal. Cambiámonos e deixando

atrás o noso espírito e cansanzoleváronnos cear a un restaurante italiano,segundo as luces de neón, que se chamabaLa pasta gansa .Voltamos ao hostal ecomo bós alumnos e alumnas que somosnon deixamos durmir ao pobre de Benitoque durmía, ou polo menos intentábao, namesma planta ca nós.

UNHAS VIEJUNAS CON MOI BOA MEMORIA...

ARZuA 2080

..

concavamente perfectos

greco rules!

as piratas do zoo Caribe

salta, salta que non cheghas!

o que hai que ver por ter ollos!45

..,

foto dedicada a Sabela

E ben, o día máis esperado estaba a piquesde chegar a feira! (en realidade, o parquede at racc i óns ) . Custounos unpouquerrechiño atopar o lugar en cuestiónpero chegar, chegamos. Estaba ben orecinto e tal e os bocadillos tamén

Por fin chegamos ao parque de atraccións,mimá, im-presionante, sobre todo a Casado Terror que ocasionou danos materiais(os pantalóns de Irene) e minou a nosaamizade (temporalmente) por culpa dosempuxóns, berros e outras cousas opeor foi Kanhotas, pobriño!-Ai, esa noite foramos de marchuqui non?

-Si, a Pepe Pasión!! Ao final botáronnos-Xa-Pero pasámolo ben igual no hostal, va que

si? Cos contos eses que inventamos, nonsi María?-Pouco durmimos-Si-O fin chegaba, só quedaba a visita aohábitat natural dalgún que nóossabemos o ZOO!! Pois iso, que fomos aozoo e vimos moitos animais e unespectáculo de golfiños e así.Despois de xantar, emprendimos rumbo devolta á terra do queixo: Arzúa!!Benito púxonos un gali-karaoke no bus e,

despois de rebentar as cordasvocais ao son da rianxeira, chegou afin O máis duro, sen dúbidaalgunha, a despedida do nosoquerido Benito, que deixou unhapegada no corazón de todos (etamén no noso mp3).-E así foi, non? Quedanos algo?-Pois pénsoche que non-Pois veña logo, deixámoslles quesigan lendo a Fusqui non?- Por min si!- Até outra, majos!!

Vanessa Taboada e Rocío Facorro

vamos repoliñas!

majísimos!

Toledo visto con outros ollos

ás portas da cidade de Toledo

luz verde a Madrid (Alcalá)

co noso amigo miguelito

salta, salta que non cheghas!

cultura activa,

46

13 de novembro de 2.002

Petroleiro Prestige

Catástrofe nas costas de Galicia

A catástrofe do petroleiro Prestige queafectou directamente ao litoral daprovincia da Coruña, especialmente áCosta da Morte, supuxo un espertar nasnosas conciencias co respecto ao coidadodo medio natural.

Foi, tamén, a ocasión para que oxornalismo exercese en liberdade o seuoficio de informar con veracidade do queacontecía no mar e o que se decidía enterra por parte dos que tiñan a obriga detomar decisións.

A biblioteca do IES de Arzúa, contactou coColexio Profesional de Xornalistas deGalicia porque sabiamos da existenciadunha estupenda exposición de fotografíasde máis de 50 fotoxornalistas nas que serelexaba toda a magnitude da traxediaacontecida hai case 7 anos.

Entendemos que é importante que un feitocomo o acontecido co petroleiro Prestigenon sexa esquecido facilmente eagardamos que esta exposición poidaservir de mostra didáctica para toda a

comunidade educativa de Arzúa e para quea sociedade en xeral lembre que asdimensións desta catástrofe aínda asestamos a sentir.

En resumo, dar a coñecer estes terriblesfeitos, cheos de horror e de solidariedade,para ver as múltiples dimensións dunhacatástrofe ecolóxica, económica e social,para espallar imaxes que, quixesemos,NUNCA MÁIS tivesen lugar en Galicia (ninen ningunha outra parte do noso mundo),c o n i m a x e s s u s c e p t i b l e s d etransmitirnos:

-Os berros do silencio

-A rebelión da razón

-A luz da solidariedade

-O impulso da liberdade

-O compromiso consciente dunhaprofesión que consiste en contarlle áxente o que pasa e l le afectadirectamente.

Dende a Bilioteca do IES de ARZÚAqueremos reiterar o noso agradecementoao Colexio Profesional de Xornalistas deGalicia, e en particular a Mª José Cela porcedernos esta exposición que visitoupracticamente toda a península e atachegou ao Parlamento Europeo.

marea negra en arzua

sete anos despois

53

cultura activa

47

petando ao corazón da cidade

,

O IES de Arzúa propuxo a venda debolsas de tea, coa finalidade de que axente as comprase para utilizalas envez das bolsas de pástico, que ano trasano se van acumulando e tardan milanos en descompoñerse. (ArantxaCastro Iglesias, 4º ESO B)

Se cambiamos de hábitos e nosconcienciamos uns aos outros,podemos conseguir que o mundo esteamáis limpo e poidamos vivir mellor. (AlbaAndrade Vázquez, 4º ESO B)Se as usasen moitas persoas nomundo, contribuiriamos pouco a poucoá loita contra a contaminación. O día demañá poder ser moito peor se nonfacemos algo para cambialo. (IreneManeiro Cuesta, 4º ESO B)

Coas bolsas de plástico normaiscontaminamos os mares, os océanos eaté os animais. (Irene Maneiro Cuesta,4º ESO B)

As bolsas de plástico tenden a romperao segundo uso, mentres que as de teapoden ter infinitos usos. (RaquelCarracedo Porto, 4º ESO B)

Afórrase á hora de ir ao supermercadocoa túa propia bolsa, sen ter que pagaras do establecemento. Ademais,esteticamente é bonita e non vaianunciando propaganda. . (Inés SeoaneMatínez, 4º ESO B)

Gárdase nunha funda e a penas ocupaespazo no teu bolso. (Inés SeoaneMatínez, 4º ESO B) IMAXE 6

cultura activa

AS BOLSAS DE TEA REUTILIZABLES

DO GRUPO DE MEDIO AMBIENTE

gustache?

As bolsas de plástico matancada ano un millón de aves mariñas.

ti escolles...

E a nosa proposta e:

Un Punto Limpo é un proxecto no que participa actualmente todoo alumnado de 1º curso de Diversificación Curricular, xunto conoutro moito alumnado do IES de Arzúa.O Proxecto céntrase na reciclaxe de papel e de pilas parafavorecer o desenvolvemento de prácticas ecolóxicas entre oalumnado. Contamos para o noso traballo coa coordinación dasprofesoras de Plástica (Eva Vérez) e de Tecnoloxía (Chus Gómez).O proceso que estamos a levar neste momento é o seguinte:- Pintar varias caixas de cor azul. Estas caixas están destinadas

a recoller papel usado.- Recortar semicírculos de madeira e pintalos de cor verde. Cada

semicírculo é utilizado paraindicar e facer máis visible oPunto Limpo.

- Pegar en cada caixas e mais encada semicírculo un distintivoen forma de sol.

- Coller varios botes valeiros oucaixas de cartón se non cheganditos botes- para poderrecoller neles pilas usadas.

- Sacar do almacén do centro escolar varias mesas (unha poraula). Sobre cada mesa colócanse dúas caixas azuis grandes etamén un bote ou caixa pequena. Unha das caixas grandes estádestinada ó papel que tan só foi utilizado por un dos lados; naoutra caixa ponse papel que xa non se pode reutilizar porque tenas súas dúas caras usadas. No bote ou caixa pequena colócanseas pilas esgotadas que traen @s alumn@. En cada aulacolocamos unha mesa e un conxunto de envases para arecolleita.

Alumnos e alumnas participamos neste proxecto coa finalidade deque todo o alumnado do noso centro aprenda e practique, tantono seu fogar como en tódolos lugares a onde vaia, a reciclaxe deresiduos. Pretendemos axudar a que o medio ambiente mellore e

OS PUNTOS LIMPOS

Alumnos/as de 1º de Diversificación traballando na fabricación dos puntos limpos

Pintando as caixas onde se vai a recoller o papel

48

cultura activa

diminúa así o número deárbores taladas no mundo. Onoso traballo -aínda que teñatan pouca importancia comoa que ten unha gota de auganun océano- pode conlevartanto certo aumento doosíxeno na atmosfera comoun freo ó cambio climáticoque no momento actualconstitúe unha ameaza parao mundo.

Aínda que algún de nós opina quenon vai ser nada fácil cambiar oshábitos do alumnado do nosocentro xa que o máis común aínda étirar o papel e as pilas en calquerasitio, a maioría consideramos queeste proxecto de Puntos Limposvale a pena porque con el podemosaprender a ser máis ordenadostanto na clase como na casa.De tódolos xeitos pensamos taménque podemos mellorar aíndabastante o sistema de recollida depapel e de pilas e que sería bo, porexemplo, diferenciar as cores das

dúas caixas grandes destinadas a recoller papel usado, xa queneste momento pódense confundir as dúas caixas e polo tanto amiúdo hai que volver colocar correctamente unha boa parte dospapeis depositados en cada caixa.Se o proxecto funciona, como nos gustaría, pensamos que deberíarepetirse en cursos escolares vindeiros. Agardamos que @salumn@s do IES de Arzúa colaboren e aproveiten para seacostumar ó bo costume da reciclaxe.Alumnado de 1º de Diversificación Curricular:Úrsula Becerra, Katia Carrillo, Xoán Carlos Pampín, Begoña Carril, Cristina Pérez

Colaboración de alumnos/as de 4º de ESO

Entrega de varios puntos limpos ó equipo directivo

Entrega e colocación do primeiro punto limpo

na aula de 1º ESO A

correlingua.09Paso que arraso un ano mais( )NUN LUGAR DE ARZÚA de cuxo nome non querolembrarme, había non hai moitos meses un grupo dearzuáns dos de queixo en Tupperware, verba antiga, vacasmantidas e palleiro corredor.Compoñían as tres cuartas partes da charanga potentesvoces de verba aguda e áxil, unha ola de músicos trouleirose algún enchufado desapercibido. [ ]Esta charanga, os ratos que estaba ociosa (que eran os

máis do ano), empregábaos en cantar con tanta afición egusto, que esqueceu o exercicio do estudo (por un día) e foia pétrea e chuviosa terra santiaguesa, disfrazados desimpáticos personaxes andantes, coa finalidade dedesfacer todo xénero de agravios lingüísticos. O primeiroque fixo foi limpar unhas verbas que foran dos bisavós, quecheas de ferruxe e mofo, largos séculos facía que estabanesquecidas nas celas de El Caballero de la Blanca Luna.

49

,

cultura activaExemplos típicos de disfraces da charanga:

A charanga comezando a desfacer agravios lingüísticos

Pasamos que arrasamos. Non fomos os que máis corremos, pero fomos os máis divertidos(excepto Vanesa, que a cara fala por ela mesma)

Dando a nota (e nunca mellor dito) Maruxa e compañía, pero ela a máis maruja, sen dúbida…

50

,

E un ano máis gañamoso premio de animación(para non variar).

E un ano máis gañamos o premio de animación (para nonvariar).Non sabemos se foi o aire colexial, ou que aportamos máisvatios que unha central nuclear, pero por onde pasamos non volvemedrar a herba, por onde pasamos arrasamos. E este foi o nosocanto de guerra:FALA NA MIÑA LINGUA/FÁLAME A MINPENSA EN PASALA/E TE DIVERTIRFALA NA TÚA LINGUA/FÁLOCHE A TIÉ DOADO USALA/DEPENDE DE TIPORQUE A TI CHE FALO, CHE FALO EN GALEGOFÁLAME TI A MIN NA FALA DO CORAZÓNcon melodía arranxada por Pablo da canción Mama Creoula domúsico caboverdiano Tito Paris

Vicente de Cervantes Saavedra Vázquez VidalO enxeñoso queixo don Queixote de Arzúa

51

cultura activa

52

Kafka

PP o indio

Paz e

53

E máis rapeirasE máis rapeiras

o a vaquiña !!

velliñasvelliñas

54

LuarLuar

elaelaseusseusriosrios

DE 1º BAC BUn ano máis, como manda a tradición, dispuxémonos a vendimar aocorrencias que de entre as nosas perlas (con ou sen brackets)saían. Non sabemos se sería o tempo, as hormonas ou o cha chacha, pero sabemos que este ano non estivo marcado polacantidade, senón pola calidade. E como se di por aí o breve se bo,dúas veces breve... Ou era do revés? É o mesmo. O caso é que vaiParipedia curta en Fusquenlla curta. Se é que o tamaño nonimporta!E aí quedan. (Existen follas de reclamación a disposición doslectores) Pero como non vos gusten, para o ano que ven tomadessete cuncas!

Asinado e rubricado:

Uns que teñen xeitoLUCÍA: Rather tall = raza alta

BELÉN: Non te metas en chaleco de once balas!

VIOLETA: ¿Que se saca de la madurez?VICENTE: ¿Un hijo?

AGUSTÍN:Un orfo é un rapaz huérfano !

VICENTE: África e Buente é todo o mesmo!

VICENTE: Parecemos porcas becerreiras

BELÉN: Vexo nubloso

LILA: Eu sempre lles chamo raíces pero son radicaisVICENTE: Si, como os chiítas!

LUCÍA:Como se vai xogar ao hóckey xeo fóra? Este tío flipa!AGUSTÍN: Flipa ho!

VIOLETA: ¿Quién es Bárbara?VICENTE: Eu

BELÉN: Esta é das que van de Arzúa a Millí dando a volta porBoimorto!

VIOLETA: Cuando Lázaro se fue a vengar de Don Quijote

DIEGO: Eu parézome ao Conde Lucanor non físico, ou non?

JÉSSICA M: Todas as boas pezas se chaman Daniel coma a fillade Bustamante!

CRISTINA A: Do texto sacades aquiloLUCÍA: E logho a ghranel?

VICENTE: Melibea era insegura porque daquela non había TennaLady.

JESÚS: A min nunca me acusarían de violación porque todasqueren comigo.

VANESA Q (Vendo unha película onde se lle ven a unha muller aspartes íntimas): Hostia, vaia estepa!!

JÉSSICA M: Jesús, naciches home pero puideches nacer mono!

VICENTE: A palabras fecundantes oídos anticonceptivos.

LUCÍA: Cópiao tantas veces como pitos teñas na ghranxa, ou non,mellor coma cantos ovos, que os pitos poñen moitos ovos

BELÉN: O cóctel de Medellín.

JESÚS: Abride a ventá que ule malísimo, a xente non se lava, tenese vicio

BELÉN: Vicente, vai para a casa que iso é da gripe, agripe porcona.

AGUSTÍN: Os de segundo son uns traicioneiros indeseables.

Vicente: 7 (gañador) PREMIO: Un exemplar de Paripedia.Belén: 5 (finalista) PREMIO: Un billete do Freire Arzúa-Boente.Lucía: 3 (semifinalista) PREMIO: Un chaveiro de autoescola.Jesús: 3 (accésit) PREMIO: Un chimpín Fiuzó.

Coincidencias simplemente

Belén sempre tan bélica.

E que hai que fomentar a natalidade.

Agus: querémoste.

Un non sabe ben a extensión do terceiro mundo

Co conto da gripe porcina non se sabe como pode mutar acousa

Pois vas ter que levar as gafas a graduar a Meteogalicia

As matemáticas son un saber moi extenso

Que agustín se está con Agustín

Que bárbar@!!!

As estradas en Galicia xa se sabe como están

la Celestina tomaba ensaimadas con la Regenta.

Si, moito. No branco dos ollos.

Non sabía que tiña un nome tan tan masculino!

A min ponme douscentos gramos

Como farían logo?

Se algún día me matas e me violas, que sexa nesa orde

Aposto algo a que nesa estepa non había clima polar,precisamente

Din que vimos diso

De barreira, hormonais ?

Ese ovos non dan nin para un flan

E ese cóctel sérvese en botellín?

Haiche vicios peores

Vaite pa casa porcona, vaite pa casa, se non che chegha a casaalquila un hotel (cántese para entender)

Si, o mesmiño xudas

Escrutinio

Noraboa aos premiados. E para o ano máis, mellor é imposible.

Un ano máis, como manda a tradición, dispuxémonos a vendimar aocorrencias que de entre as nosas perlas (con ou sen brackets)saían. Non sabemos se sería o tempo, as hormonas ou o cha chacha, pero sabemos que este ano non estivo marcado polacantidade, senón pola calidade. E como se di por aí o breve se bo,dúas veces breve... Ou era do revés? É o mesmo. O caso é que vaiParipedia curta en Fusquenlla curta. Se é que o tamaño nonimporta!E aí quedan. (Existen follas de reclamación a disposición doslectores) Pero como non vos gusten, para o ano que ven tomadessete cuncas!

grAN PARIPEDIAgrAN PARIPEDIA

55

f u s q u e n l l a

chuzos de riso

,

chuzos de riso

56

E s t e s d o u s ú l t i m o s a n o s e ndiversificación foron os mellores de todosxa que somos un numero reducido depersoas, concretamente sete; cincorapazas e dous rapaces. Sempre tivemosboa relación entre todos/as.Participamos en todas as actividades quepodiamos, e por iso queremos lembraralgunhas convosco:_ A mellor de todas foi a que fixemos aocolexio La Salle .Con esta foto queremosrecordar algún daqueles momentos:_ Outra participación nosa onde tamén opasamos bastante ben aínda que con algode vergoña, foi no entroido deste curso.Aquí vos mostramos os nosos disfracestan monos :Outra grande excursión foi a doCORRELINGUA:Nesta excursión cantamos, bailamos eberramos todo canto puidemos xa quehabía que gañar e así foi (ARZÚA GRANDEGAÑADORA DO CORRELINGUA ENSANTIAGO) É máis, vou facer unha grandeachega: SEGURO QUE FOI GRAZAS ANÓS, XA QUE SOMOS UN GRUPOESTUPENDO (Segundo a opinión dosalumnos/as).Alí tamén nos encontramos

cun profesor moi querido por todos/asnós; estamos a falar de Manuel un grandeprofesor ao que este curso botamosmoito de menos. Supoño que todossabedes quen é, pero para aquel que non osaiba poñemos unha foto del:Aínda que neste curso non foi todoexcursións. Nas clases, algún día queoutro, tamén o pasamos ben. Houbo risose máis risos xa que no medio da clasesempre sae algunha parida que outra,sempre sen pensalas antes.Esta é a listaxe dalgunhas:(Un día na clase de matemáticas facendoos exercicios)Rocío: As galiñas teñen 2 patas?Anxo: Non, teñen 4 patas.(Na próxima clase de matemáticas, antesde comezar a clase)Verónica: Rocío, dende cando as galiñasteñen 2 patas?(Na última clase antes da excursión,durante a clase de Inglés)Belén: Se os puidese traer nun peto, xa ostraía para aquí. (Polos rapaces doinstituto La Salle)(Na clase de inglés)Anxo: Do you smoke English?(Na clase de Literatura falando sobreEduardo Blanco Amor)Anxo: De branco non ten moito, ben, si, acabeza.(Un día no recreo falando con unha rapazade P.C.P.I)Martina: Esta rapaza é mais tímida que uncan..(Na clase de Bioloxía discutindo Verónica eRocío)Carmen Liñares: Vós as dúas parecedesunhas gatas.(Na clase de Historia Sabela explicandocolleu o xiz, despois de Xavier)Sabela: O xiz está mollado, chupades xiz?(Un día no recreo Cristina Álvarez saíu dacafetería e Verónica estaba falando porteléfono)Cristina Álvarez: Tede coidado de non vosmancar coa porta.Verónica: Impórtache (Dicíallo ao doteléfono)

Cristina Álvarez: Que te manque?Verónica: No, non cho dicía a ti.Estoufalando por teléfono.Cristina Álvarez: Ah, pensei que non cheimportaba se te mancaba coa porta.

Estes dous últimos anos significaronmoito. Aquí aprendemos a ter máiscultura xeral e tamén moitas máis cousasque agora non vou nomear porque senónnon acabariamos na vida...En xeral, axudounos moito. Estar estesdous últimos anos en diversificación foi amellor opción que poidemos elixir parapoder obter o título da ESO seninconveniente ningún. Aínda que durante ocurso fomos algo preguiceiros para oestudo, penso que para o resto da nosavida adquirimos certos hábitos de estudoe de lectura que non nos abandonaránnunca. Estamos contentos/as de que nosderan esta oportunidade porque senónalgún de nos non daría obtido o título. Ben,esta é unha opinión.

e...QUE SIGNIFICOU PARA NÓS ESTAREN DIVERSIFICACIÓN?

AS LEMBRANZAS

DESTES DOUS ULTIMOS ANOS

EN DIVERSIFICACIONRocío Veiga e Belén García

Por que un polo cruza unha estrada?

E para que vexades que non todo o que circula no Tuenti sonfotos e comments tuentos a preguntas tuentas ..Por que un polo cruza unha estrada?COMMENTS:PROFESOR DE PRIMARIA : Porque quería chegar á outra beira.PROFESOR DE SECUNDARIA: Aínda que llo explique, queridasbestas, non poderán entendelo.PROFESOR DE BACHRELATO: Nonimporta, non entra na Selectividade.PROFESOR UNIVERSITARIO: Para saberpor qué o polo cruzou a estrada (temaque se incluirá no parcial de mañá) lean osapuntamento dende a páxina 2 á 3050.ALUMNO DA LOGSE:Que é un polo?SÓCRATES: Só sei que non sei por qué opolo cruzou a estrada.PLATÓN: Polo seu ben. Da outra beira

atópase a verdade.ARISTÓTELES: Está na natureza do polo cruzar as estradas.HIPÓCRATES: Cruzou a estrada por culpa dun exceso desecrecións no páncreas.MAQUIAVELO: O importante é que o polo cruzou a estrada. A

quen lle importa o porqué? Soamente o fin deatravesar a estrada xa xustifica calquera motivoque tivera.CAIO XULIO CÉSAR: Veu , veue cruzou a estrada.GALILEO: E sen embargo,cruza.

DESCARTES: Este un feito empírico e, polotanto, incerto ou cuestionábel, habería queconstruír matematicamente ao polo, previosometemento do animal á dubida metódicauniversal para comprobar que este,

,

,

efectivamente, é. O resultado sería probablemente que nonpodemos afirmar a existencia, en principio, do polo, aínda que istonon nos interesa, porque a verdade só está na certezamatemática.NIETZSCHE: O polo morreu por cruzar a estrada.KARL MARX: Era historicamente inevitable que o polo cruzase.

MIHAIL BAKUNIN: Unha vez que o polo sepoña en folga xeral, a estrada afundirase edesaparecerá, e nunca máis terá que cruzarpolo seu asfalto opresor e clasista. O poloserá libre.LENIN: O polo forma parte dla vangardasocialista. Pronto outros polos, trasrecoñecer a súa condición de claseproletaria, seguirano pola estrada camiño darevolución.DARWIN: Ao largo de grandes períodos detempo, os polos foron seleccionados

naturalmente de modo que agora teñen unha disposición xenéticaa cruzar estradas.FREUD: O feito de que estés preocupado sobre porque o polo cruza a estrada revela a túa inseguridadesexual. Edipo Avícola.EINSTEIN: O feito de que sexa o polo o que cruce aestrada o que sexa a estrada a que se move debaixodo polo, depende. É relativo ao sistema dereferencia.MARTIN LUTHER KING JR: Tiven un soño onde todos os polos eran

libres de cruzar unha estrada sen ter quexustificar os seus actos.BUDA: Preguntar, isonega a túa propianatureza de polo.MOISÉS: ...E Deusbaixou dos ceos edíxolle ao polo: "Cruzaa estrada". E o polo

cruzou a estrada e todos se alegraron.XESÚS DE NAZARET: Benaventurados ospolos , porque eles cruzarán a estrada.MAHOMA: Todo polo debe peregrinar polomenos unha vez na súa vida á outra beira daestrada.IGREXA DA CIENCIOLOXÍA: A razón está en vós, pero non acoñecedes aínda. Mediante un módico pago de 1500 dólares máiso aluguer dun detector de mentiras farémoslle unha análisepsicolóxica que nos permitirá descubrir a razón.ANNE IGARTIBURU: O polo cruzou a Marina D or Ciudad devacaciones.BELÉN ESTEBAN: Andreíta coño, comete el pollo!!DGT: Non podemos cruzar a estrada por ti.

FRANCISCO UMBRAL: Eu vin aquí para falar do meu libro... E pasao tempo e só se fala de polos...FUNCIONARIO: Agora mesmo vamos pechar e non llo podoexplicar. Veña mañá.COTILLA: ¡Non vas crer o que fixo o polo do 4ºB! ¡Nin o imaxinas!FIDEL CASTRO: O polo é un desertor por iso cruzou a estrada perohase de arrepentir das inxustizas da outra beira e, créanme, opolo volverá.RICHARD M. NIXON: O polo non cruzou a estrada, repito, o polonon cruzou nunca a estrada.BILL CLINTON: Xuro sobre a constitución que non pasou nadaentre o polo e eu .STALIN: Hai que fusilar ao polo inmediatamente, e tamén ástestemuñas da escena e a 10 persoas máis escollidas ao azar pornon ter impedido este acto subversivo.HITLER: Un polo cruza a estrada!, ¡¡¡¡ESMAGÁDEO!!!!!AZNAR: O polo ía en misión humanitaria, repito, ese polo ía enmisión humanitaria.FELIPE GONZÁLEZ: Eu souben que cruzou o polo a estrada polosxornais, repito, sóubeno polos xornais.ARIAS NAVARRO: (Mentres chora) Españois... o polo... cruzou...GEORGE W. BUSH: O feito de que o polo cruzase a estrada a pesardas resolucións da ONU representa un grave ataque ádemocracia, a xustiza e a liberdade. Isto proba sen ningunhadubida que tiñamos que ter bombardeado esta estrada fai tempo.Co obxectivo de garantir a paz nesa rexión, e para evitar que osvalores que defendemos sexan outra vez atacados por este tipode terrorismo, o goberno dos Estados Unidos de América decidiuenviar 17 portaavións, 46 destrutores e 154 fragatas, co apoiodende terra de 243.000 soldados de infantería e polo aire de 846bombardeiros, que terán por misión, no nome da liberdade e dademocracia, eliminar todo asomo de vida nos galiñeiros a 5,000Km. á redonda, e despois, asegurarse con uns disparos de mísismoi precisos de que todo o que se pareza de lonxe ou de cerca a ungaliñeiro sexa reducido a unha morea de cinzas e non poida nuncamáis desafiar a nosa acción coa súa arrogancia. Decidimos taménque despois, este país será xenerosamente dirixido polo nosogoberno, que reconstruirá galiñeiros segundo as normas vixentesde seguridade, poñendo á súa fronte a un galo escollidodemocraticamente polo embaixador dos Estados Unidos deAmérica. Para financiar todas estas reconstrucións,conformarémonos co control absoluto de toda a produción decereais da rexión durante 30 anos, sabendo que os habitanteslocais se beneficiaran dunha tarifa preferente sobre unha parte daprodución, a cambio da súa total cooperación. Neste novo país dexustiza, paz e liberdade, podemos asegurarlles que nunca máis unpolo intentará cruzar una estrada, pola simple razón que nonhaberá máis estradas e que os polos non terán patas. Que Deusbendiga América.Unha idea de I. CARREIRA

57

O equipo de Inmunoloxía do Hospital Clínico de Santiago ven depublicar o descubrimento máis transcendental da últimatempada. Descubriron que a enfermidade está causada polo virusda Influenza Saccharomyces, unha variante da gripe común. Estaenfermidade transmítese mediante unha mosca, a Drosophilamelanogaster, que ao pousarse sobre os alimentos déixaosimpregnados do virus de xeito que ao seren inxeridos, pasan aoorganismo humano. Xa dentro del, comezan a invadir as células dotubo dixestivo provocando que estas morran por apoptose, o queproduce unha gran dor. Despois o virus migra polas células dosistema nervioso ata o cerebro onde comeza a destruír a masaencefálica causando ocos. Estes buracos fan que en Arxentinacomece a ser coñecida como a síndrome dos cabezas huecas .Mentres que en Galicia son 23 os casos diagnosticados destapatoloxía, no territorio español xa acadan os 349, e a nivel globalsuperan os 7.184 doentes. Dende a Organización Mundial da

Saúde non dubidan en lembrar que é unha enfermidade que setransmite cunha gran facilidade, e para previr os contaxiosrecomenda evitar o consumo de hidratos de carbono, graxas,proteínas ou calquera outra substancia cun contido en augasuperior ao 0.1%. Dende a redacción da Fusquenllamanterémolos informados de todas as novas que se produzanrespecto a esta importante noticia.

DESCOBREN CAL e A ENFERMIDADE QUE ESTa A ALARMAR

A TODA A COMUNIDADE SANITARIA

Mentres a epidemia se estende por todo Galiza elevando o número de infectados a 23, os científicos deron xa coa causa dela.

,ultima hora ! ! !

,

chuzos de riso

Esconxuro vengativoSempre fun das que pensan que vale máiscaer en graza que ser gracioso,e aínda quese que as aparencias enganan,a primeiraimpresión que teño das persoasadoita ser determinante... E aínda que poidaresultar equivocada contigo non fallei.Tibotáchesme mal de ollo coma se foses bruxamentres eu cravaba follas como agullas namiña burbulla. A miña vinganza será máisintelixente que a túa, as túas malas artesnon van facerme desistir. Para iso convoco áDeusa do Olimpo, Atenea, Deusa daintelixencia e da sabedoría. Pola hipocrisía,asoberbia,a maldade,polo odio acumulado nointerior desta rapariga e por acusarme deser patética, por ser ti quen vive pendente damiña existencia, polo resentimento quehabita na súa alma,por escudarse na súa

dobre personalidade para así tapar a súapobreza espiritual...E pola covardía tan grande que nunca seatreverá a recoñecer...Por iso conxúroche para que sigas as miñasordes,para que che reencarnes nunha novarapariga e leves a esta lonxe de aquí. Primeiroensináraslle mundo,para que así se dea deconta de que non todo na vida é ir dandosaltos como? Heidy?. Despois teconverterás na súa mellor amiga e farás queconfese por cada mentira,por cadaengano,por cada manipulación. Fai queaprenda a chorar por cada vez que teñaganas de rir, cando consigas todo iso daraslleclases de honestidade, humildade,intelixencia, amabilidade, sinceridade... Atéconseguir o meu propósito,convertela no quenunca chegou a ser... Unha boa persoa.

Patas de ra, ollos de percebes

que ese rapaz caia nas miñas redes

Rabo de rata, corno de cervo

que ese rapaz se volva o meu servo

Fígado de voitre, dentes de castor

que ese rapaz morra de amor

Moco de pita, pluma de ave

que ese rapaz me ame

Patas de araña, ás de moscón

que ese rapaz me dea o seu corazón

Pelo de gata, galiña da feira

que ese rapaz me queira

En vista de que a morte ronda os rincónsdeste pobo ameazándoo co manto frío datiranía e a opresión, eu invoco as forzas doben, pois nunca é tarde, para que combatanesta néboa maligna que descende sobre nós.Elevarei a miña voz ao ceo e os ollos cegosverán, os oídos xordos oirán e as mentestontas comprenderán que así non, isto non éa felicidade. O momento non chegou parasalvarnos, o momento vólvese en contra denós, coa nosa decisión de martirizarnos, coautoodio. Poñamos pois toda a nosa forzaespiritual, que non é pouca, para que a herbanaza vencendo o deserto, as árbores volvan amedrar, e rompan as cadeas deste corazón,que vida merece xa, que despois de séculos

de prisión, nin así morreu a esperanza dunfuturo libre, de amor. Por iso e por serconsciente do meu poder e do dos meuscompatriotas, compañeiros en sufrimento edor, reclamo a axuda de Sensatez e a súairmá Sabiduría, que irrumpan na escuridade,rompan o aire e leven de aquí a longa noite depedra na que me vexo inmersa. Así secumpra, desde hoxe e para sempre.

Que a unidade colectiva sexa de novo unidade,e que castigue ós opresores coa eternasoidade.

De catro follas, conxuro un trevo,De catro anos será o tormento.

Os magos máis turuleiros do ies Arzúa ofrécenvos un pequeno extracto do seu Liber Magicus 09. Este papiro cheo deinocentes invocacións, lenes encantamentos e brandos meigallos é exclusivamente maxia branca, non conxura aoMaligno e aínda que foi aprendida no pérfido e subterráneo laboratorio celestinesco só pretendeu por uns instantestransformar con cándida alquimia a realidade...Os ingredientes para a poción foron toneladas inmensas de tenrura eriso e infimísimas micropartículas de raiba roñosa e mala baba bulbosa...Os magos turuleiros non admiten máispreguntas, a Inquisición obsérvaos.

Practicade no verán... estudiadatum, lecturatum e diverticatum.

c o n x u r o s

58

chuzos de riso

Nós, o trio Lalalá invocamoste Hades,deus dos infernos para que cumplas onoso cometido. Queremos que nosaxudes a que se produza a evaporación deIpsa. Para isto chamamoste con estaspalabras:

Rabo de boi,rabo de bestadixo meu paique disipes a esta.Ollo de boi,zanca de raqueremos que a Ipsaevapores mañá.Co sangue de rataco que bañamos esta cartaesperamos que Ipsa marche a Yakarta.

Sr. Dos infernos a caso contrario de nonrecibir a tua axuda con gran ansiamaldeciremos a tua sepultura.

Para xuntar un imposible amor e acabar con esa dor,

nós, Deusas das tebras, ínvocamoste a ti, Cupido, Deus

do amor, para que mediante a unión destes pelos

salpicados coa sangue do amado, Alberto, se entregue

en corpo e alma a Francisco, para toda a eternidade, o

cal ante nós se presentou desconsolado, chorando por

o amor dun home que o despreciara. Acudimos a ti para

que nos axudes a que se unan as súas vidas medianten

os teus poderes divinos.

Escoita as nosas súplicas.

Eu conxúrote Eris, deusa da discordia, irmá de Ares, deus da guerra,

para que coa túa malévola esencia nos axudes co noso cometido. Ti, co

teu poder de persuasión sobre as forzas do Mal, atrae a desgraza e os

infortunios sobre este crucifixo. Fai que, en canto esté en presenza

daqueles que nos envexan ou nos odian, actúe coma un imán da mala

sorte sobre eles.

Deusa da discordia, deusa Eris,

Fai que sufra

Quen me engane.

Que os seus beizos me supliquen

Aterrados, PERDÓN.

Que vexa o meu rostro

Aínda que mire ao baleiro

Vaia onde vaia.

Se se atreve a negarse,

Somete a súa vontade

Até que veña suplicarme

Deusa Eris, deusa da ira,

Fai que soñe comigo

E rogue que sexa de día.

59

chuzos de riso

A VER, HO! FACEIME ESTES XEROGLIFOS...(Non son sobre a lista de verbos irregularessenón sobre filósofos que estudades en Bach.!)

60

chuzos de riso

61

Agustín

chuzos de riso

Obama converteuse no primeiropresidente de EEUU de cor o 20 dexaneiro de 2009 co lema YES, WE CAN!Comeza a era obamita, como agora diJuanes It s time to change!

Este novo presidente chegou pisandoforte desde Honolulú (Hawai!!)...Considérase o presidente máismolongui ata agora porque venceu aohome das patacas fritidas (McCain)!A súa potente oratoria (á altura da domesmo Cicerón, un romano que tiña moitalabia), a súa risa contaxiosa, o seudiscurso social e a súa facilidade paraconquistar a millóns de persoas en todo omundo e para cruzar as liñas ideolóxicasde raza e de clase foron as súas principaisarmas.A súa campaña electoral estivo apoiadapor celebrities coma Halle Berry, arubia-non natural Scarlett Johansson,Jessica Alba e o cantante de R&BWill.I.am (Black eyed peas). Este últimocompuxo unha canción para promocionara Obama, que se titula We are the onesonde participan numerosos famosos et a n t o e s t a d o u n i d e n s e s c o m o

hispanoamericanos. E o máis curioso éque ten o seu propio reggaeton: ¿Cómose dice? ¿Cómo se llama? OBAMA! (quensupera isto?)

Pero ante todo é unha persoa coma outracalquera (sen contar que é o home máispoderoso do mundo), que ten as súasmanías e as súas cousas curiosas.

¿Sabías que...1.Apareceu fai pouco nun cómic do HomeAraña (é un gran fan do cómic), onde atrama xira en torno a un Obama falso docal Peter Parker debe facerse cargo.2.Odia que os mozos traian os pantalónsmoi soltos e ensinen a roupa interior.3.A súa bebida preferida é o té blackforest berry iced , é dicir, té... de amoraou arando con xeo!.4.Ten catro pares de zapatos idénticos donúmero 11 ¿?

5.Gústalle tanto o baloncesto que tenpensado instalar unha cancha debaloncesto na Casa Branca.6.Paga 21 dólares polo corte de pelo decada semana en Chicago, a cargo do seubarbeiro de toda a vida Zariff (¿tanto llemedra o pelo nunha semana?).7.Gústalle xogar ao Scrabble e ao Póker.8.Nunca bebe café e raras veces alcol, asíque é difícil pillalo coma Barney (LosSimpsons). Él quédase co té!9.Posúe un par de luvas firmadas porMuhammad Ali! (e vós diredes: quen éeste? E nós diremos: un boxeadorsegundo limos en internet)10.É zurdo! Zurdos do mundo, unídevos!

Despois disto, nós só podemos berrar:We love you, Obama!

RAQUEL FACORRO e MELANIE LEÓN

HERE S OBAMA

O Goberno central acaba de publicar estas cifras, ao mesmotempo que mandan unha mensaxe tranquilizadora á poboación.Estamos centrando todos os nosos esforzos en deseñar unhanova vacina para previr os novos contaxios, tamén estamosintentando lograr unha serie de antibióticos para sandar aosque xa padecen a enfermidade , asegurou o ministro deSanidade.No resto do globo tamén se están dando estas alarmantescircunstancias sendo 74.581 os infectados e 9.164 osfalecidos. Entre a poboación que de momento aínda non padecea enfermidade, está a aparecer unha psicose colectiva que osarrastra aos supermercados a mercar os produtos de primeiranecesidade (papel hixiénico, esmalte de uñas, xel de afeitar,...)para poder sobreviviren en caso de catástrofe mundial.A Organización Mundial da Saúde non dubida en lembrar porenésima vez que se transmite cunha gran facilidade, e que haique evitar o consumo de hidratos de carbono, graxas,proteínas ou calquera outra substancia cun contido en augasuperior ao 0.1%. Asemade advirte que a enfermidade podetransmitirse, non só a través dos alimentos contaminados,

senón que tamén de persoa a persoa, polo que aconsella evitaro contacto físico e, sobre todo, visual cos demais. Esta últimavía é a máis común de contaxio, polo que o máis recomendable epermanecer pechados nas casas ata que pase o perigo.Manterémolos informados de calquera noticia que apareza conrespecto a isto.

ultima hora ! ! !

O número de doentes na nosa comunidade pasou de 25 a 97 nas últimas horascobrándose ademais a cantidade de 13 mortes por esta enfermidade.

62

,

AUMENTAN ALARMANTEMENTE OS CASOS DE INFECTADOS

POLA INFLUENZA SACCAROMYCES

,

chuzos de riso

Despois de pasar dous mesesingresada a causa dunhainsuficiencia respiratora, amarquesa saiu con renovadasforzas que se viron reflectidas noanuncio que fixo onte da súa vodaco infante don Carlo de Nápoles. Ofeliz enlace quedou fixado para o 7de setembro do presente ano ecelebrarase no mosteiro doEscorial cun número de invitadosque superara os dous milleiros.

Estas declaracións colleron porsorpresa a todos os compoñentesda prensa do corazón que nonagardaban tal declaración tendoen conta o delicado estado desaúde da marquesa e a avanzadai d a d e d e á m b o l o s d o u snamorados. Pero semella que anoticia tamén sorprendeu dentrodo círculo máis cercano ámarquesa. O noso enviadoespecial a Lavapiés contounos quea súa filla, a coñecida diseñadorade moda Eustaquia D Orujo,

recoñeceu en exclusiva que nonestaba ao tanto dos plans de súanai.

A marquesa tamén desvelou queno enlace pensa lucir un vestidoherdado de súa nai realizado enseda natural bordado a man con fíode ouro cun mantón a xogo deencaixe ademais de usar as xoiastan custodiadas da familia: unhatiara feita en ouro branco coni n c r us tac i ó ns de ped raspreciosas. entre as que destacanos 134 diamantes, 79 esmeraldase 36 rubís; e a gargantillacorrespondente que tamén estáfeita cos mesmos materiais. DonaMariola recoñeceu en exclusiva areporteiros desta casa que a vodaserá austera e no menú sópoñerán faisán e ovas de esturiónacompañados doutros pratosmenos exc lus i vos , e queprescindirán dos percebes doMediterráneo que tanto lle gustaná marquesa.

A MARQUESA DE LAVAPIeS ANUNCIA

O SEU CASAMENTOCON CARLO DE NaPOLES

Dona Mariola Fernández de Orujo sorprende a todos co anuncio da súa voda aos 94 anos de idadeco tamén ancián herdeiro ao principado de Nápoles Carlo de Berriloni, de 87 primaveras.

As autoridadesanuncian que operigo creado polaInfluenzaSaccharomyces foiunha falsa alarma.

A Organización Mundial da Saúde vénde emitir un comunicado no cal sedeclara que a alerta suscitada entorno á síndrome dos cabezas hue-cas foi desmedida, e que a psicosexerada entre a poboación non tivorazón de ser. Rei-térase nas súasdisculpas perante as críticas que lleestán a chover dende todos osrecunchos do pla-neta e di que quetodo se debeu a un erro humano.Como consecuen-cia disto, varios di-rectivos de pres-tixiosos hospitais detodo o mundo foron despedidos aolongo do día de onte.

A sida mata cerca de dous millóns depersoas en todo o mundo. O número deinfectados cada día, según esti-maciónsda ONU é de 7400 persoas, aproxi-madamente 18 veces a cantidade dealumnos matriculados no IES de Arzúa.

CORRESPONSAL:I. CARREIRA 63

,

,

chuzos de riso

64

chuzos de riso