Ιςτορία τθσ Μουςικισ: θμειϊςεισ Οφρςουλα Βρυηάκθ

1

Αναγέννηση Η περίοδοσ τθσ Αναγζννθςθσ τοποκετείται χρονικά από τα μιςά του 15ου ωσ το τζλοσ του 16ου αιϊνα. θμαντικά γεγονότα αλλάηουν τθν εποχι εκείνθ το πολιτιςμικό, επιςτθμονικό και πνευματικό πεδίο: θ εφεφρεςθ τθσ τυπογραφίασ (1455) και τθσ μουςικήσ τυπογραφίασ (1476), θ ανακάλυψη τησ Αμερικήσ (1492) και θ Θρηςκευτική Μεταρρφθμιςη (1517). ε αντίκεςθ με τθν περίοδο του Μεςαίωνα παρατθρείται μία ςτροφι προσ τον ορκολογιςμό (θ εποχι του Γαλιλαίου, του Κοπζρνικου και του Κζπλερ), αναδεικνφεται το αρχαίο ελλθνικό πνεφμα και επιχειρείται θ αναβίωςι του, θ επιςτιμθ απομακρφνεται από τθν κρθςκεία και θ αιςκθτικι τόςο των εικαςτικϊν όςο και των παραςτατικϊν τεχνϊν επιδιϊκει το «ωραίο» τθσ κλαςικισ αρχαιότθτασ. θμαντικοί καλλιτζχνεσ τθσ Αναγζννθςθσ: William Shakespeare (1564-1616) Leonardo da Vinci (1452 - 1519) Michelangelo (1475-1564) Rembrandt (1606-1669) Χαρακτηριςτικά τησ μουςικήσ τησ Αναγζννηςησ

Περεταίρω ανάπτυξθ τθσ πολυφωνίασ

Εμφανίηεται ο διαχωριςμόσ των φωνϊν ςε ςοπράνο, άλτο, τενόρο και μπάςο

Η οργανικι μουςικι αρχίηει να αποκτά αυτονομία

Σα διαςτιματα τρίτθσ και ζκτθσ εδραιϊνονται βάηοντασ τα κεμζλια για τθν χριςθ τθσ τρίφωνθσ ςυγχορδίασ

Τα ςημαντικότερα είδη τησ μουςικήσ τησ Αναγζννηςησ

Μαδριγάλι: μία τετράφωνθ ςφνκεςθ με οργανικι ςυνοδεία

Μοτζτο : πολυφωνικι χορωδιακι ςφνκεςθ, βαςιςμζνθ αρχικά ςε μία προχπάρχουςα μελωδία (είτε κοςμικι είτε κρθςκευτικι) που ονομάηεται cantus firmus. τθν όψιμθ μορφι του εμφανίηεται με τρεισ ζωσ ζξθ φωνζσ και ςυχνά χωρίσ cantus firmus.

Λειτουργία: μουςικι επζνδυςθ των βαςικϊν μερϊν τθσ ρωμαιοκακολικισ λειτουργίασ, ςυνικωσ τετράφωνθ ςφνκεςθ με cantus firmus δανειςμζνο από λειτουργικά μζλθ ι κοςμικά τραγοφδια.

Σημαντικοί ςυνθζτεσ τησ Αναγζννηςησ Παλεςτρίνα. [Giovanni Pierluigi da Palestrina (περ.1525 – 1594)] Ο Παλεςτρίνα είναι ο πιο γνωςτόσ ςυνκζτθσ τθσ Αναγζννθςθσ, με τον οποίο το πολυφωνικό φφοσ φτάνει ςτθν κορφφωςι του. Ο Παλεςτρίνα ανζδειξε

φμφωνα με τθν παράδοςθ ο Παλεςτρίνα ςυνζκεςε τθν «Λειτουργία του Πάπα Μαρκζλλου» (Missa Papae Marcelli) για να πείςει τθν Εκκλθςιαςτικι ςφνοδο του Σριδζντο να μθν απαγορεφςει τθν πολυφωνία.

Ιςτορία τθσ Μουςικισ: θμειϊςεισ Οφρςουλα Βρυηάκθ

2

όςο κανείσ άλλοσ τθν ανεξαρτθςία των φωνϊν αλλά και τθν μελωδικότθτά τουσ. Σο ςυνκετικό του φφοσ αποτελεί ακόμα και ςιμερα τθν βάςθ για τθν διδαςκαλία του πολυφωνικοφ φφουσ ςτουσ φοιτθτζσ ςφνκεςθσ. υνζκεςε πάνω από 100 λειτουργίεσ, επτά βιβλία με μοτζτα και πολλά άλλα, κρθςκευτικά κυρίωσ, ζργα. Ορλάντο ντι Λάςςο [Orlando di Lasso (1532-1603)] Ο Ορλάντο ντι Λάςςο ιταν αρχιμουςικόσ ςτθν Ρϊμθ. υνζκεςε περιςςότερα από 600 κρθςκευτικά ζργα και εξίςου πολλά κοςμικά. Άλλοι ςυνθζτεσ

Κλεμάν Ζανεκζν [Clement Janequin] (1480-1558) Γάλλοσ Χάινριχ Ίηαακ [Heinrich Isaak] (1450-1517) Φλαμανδόσ Άντριαν Βίλαερτ [Adrian Willaert](1490-1562) Φλαμανδόσ Σομάσ Λουίσ ντα Βικτόρια [Thomas Louis da Victoria] (1548-1611) Ιςπανόσ Μίχαελ Πρετόριουσ [Michael Praetorius] (1571-1621) Γερμανόσ Γιάκομπουσ Γκάλουσ [Jacobus Gallus](1550-1591) Γερμανόσ Αντρζα Γκαμπριζλι [Andera Gabrielli] (1515-1586) Ιταλόσ Φραγκίςκοσ Λεονταρίτθσ (περ. 1518 - περ. 1572) Έλλθνασ Οργανική μουςική Η τελειοποίθςθ κάποιων μουςικϊν οργάνων οδθγεί τουσ ςυνκζτεσ ςε πειραματιςμοφσ για τθν δθμιουργία ανεξάρτθτθσ οργανικισ μουςικισ. Εμφανίηονται τα πρϊτα ςφνολα οργανικισ μουςικισ που αποτελοφνται ςυνικωσ από όργανα τθσ ίδιασ οικογενείασ. Περιςταςιακά εμφανίηονται ομάδεσ οργάνων από διαφορετικά είδθ που προοιωνίηουν τθν δθμιουργία τθσ ορχιςτρασ.

Σα οργανικά ςφνολα παίηουν ςυνικωσ κοςμικι, χορευτικι μουςικι, ςυχνά με μελωδίεσ δανειςμζνεσ από γνωςτά φωνθτικά ζργα τθσ εποχισ. Σημαντικά όργανα τησ εποχήσ: αναγεννθςιακό λαοφτο, φλογζρεσ με ράμφοσ, βιόλα ντα γκάμπα, γκάιντα, hurdy gurdy

Ιςτορία τθσ Μουςικισ: θμειϊςεισ Οφρςουλα Βρυηάκθ

3

Ερωτήςεισ

1. Πότε τοποκετείται χρονικά θ περίοδοσ τθσ Αναγζννθςθσ; 2. Ποια ςθμαντικά γεγονότα ςφραγίηουν τθν περίοδο τθσ Αναγζννθςθσ; 3. Ποια είναι τα χαρακτθριςτικά τθσ αναγεννθςιακισ μουςικισ; 4. Ποια είναι τα ςθμαντικότερα μουςικά είδθ τθσ Αναγζννθςθσ; 5. Ποιοι είναι οι ςθμαντικότεροι ςυνκζτεσ τθσ Αναγζννθςθσ; 6. Σι γνωρίηεται για τθν «Λειτουργία του Πάπα Μαρκζλλου»; 7. Γνωρίηεται κάποιον Έλλθνα ςυνκζτθ τθσ εποχισ τθσ Αναγζννθςθσ; 8. Σι γνωρίηεται για τθν οργανικι μουςικι τθσ Αναγζννθςθσ; 9. Αναφζρατε μερικά αναγεννθςιακά μουςικά όργανα.

Sadler, Michael, Ιστορία της Μουσικής σε σκίτσα, εκδ. Γράμματα