Fundur hjá Félagi íslenskra framhaldsskóla 4. apríl 2011
description
Transcript of Fundur hjá Félagi íslenskra framhaldsskóla 4. apríl 2011
Fundur hjá Félagi íslenskra framhaldsskóla4. apríl 2011
Framhaldsskólinn og framtíðinHugleiðingar um endursköpun framhaldsskólans
Jón Torfi Jó[email protected] http://www.hi.is/~jtj/
Menntavísindasvið HÍ
Til umræðu
• Gerir framhaldsskólinn góða hluti, stendur hann sig vel?
• Hvað hefur breyst í veröldinni? Hvað mun breytast?
• Til hvers er framhaldsskólinn?
• Er nauðsynlegt að breyta einhverju í skólakerfinu? Hvernig er skóla breytt?
• Efnisatriði sem vantar í umræðuna
• Um samband Menntavísindasviðs við framhaldsskóla
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 2
Gerir framhaldsskólinn góða hluti, stendur hann sig vel?
Gerir framhaldsskólinn góða hluti?• Já, hiklaust
Stendur hann sig vel?• Það fer eftir því við hvað er miðað?
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 3
Hvað hefur breyst í veröldinni? Hvað mun breytast?
• Skólaumhverfi framhaldsskólans er gjörbreytt? Hvernig mun það breytast?
• Menningarumhverfi 21. aldar er annað en 20. aldar; hvernig breytist það næstu þrjá áratugina?
• Samfélag, viðfangsefni og atvinnulíf gæti vel notfært sér allt annan undirbúning en við miðum almennt við?
• Hvernig á framhaldsskólinn að skeyta um þetta?
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 4
Hvar er framhaldsskólinn í skólakerfinu? Hvað hefur breyst? Hverju mætti breyta?
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 5
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27Leikskóli Grunnskóli Framhaldsskóli Bakkalár Meist PhD
1 7 13 19
1 4 7 10 13 16 19 22
Til hvers er framhaldsskólinn? (Sjá einnig 11. maí 2009)
Hlutverk framhaldsskóla er að stuðla að alhliða þroska allra nemenda og virkri þátttöku þeirra í lýðræðisþjóðfélagi með því að bjóða hverjum nemanda nám við hæfi. Framhaldsskólar búa nemendur undir þátttöku í atvinnulífinu og frekara nám. Þeir skulu leitast við að efla færni nemenda í íslensku máli, bæði töluðu og rituðu, efla siðferðisvitund, ábyrgðarkennd, víðsýni, frumkvæði, sjálfstraust og umburðarlyndi nemenda, þjálfa þá í öguðum og sjálfstæðum vinnubrögðum, jafnrétti og gagnrýninni hugsun, kenna þeim að njóta menningarlegra verðmæta og hvetja til þekkingarleitar. Framhaldsskólar sinna miðlun þekkingar og þjálfun nemenda þannig að þeir öðlist færni til að gegna sérhæfðum störfum og hafi forsendur til að sækja sér frekari menntun.
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 6
Til hvers er framhaldsskólinn?
Hlutverk framhaldsskóla er að stuðla að alhliða þroska allra nemenda og virkri þátttöku þeirra í lýðræðisþjóðfélagi með því að bjóða hverjum nemanda nám við hæfi. Framhaldsskólar búa nemendur undir þátttöku í atvinnulífinu og frekara nám. Þeir skulu leitast við að efla færni nemenda í íslensku máli, bæði töluðu og rituðu, efla siðferðisvitund, ábyrgðarkennd, víðsýni, frumkvæði, sjálfstraust og umburðarlyndi nemenda, þjálfa þá í öguðum og sjálfstæðum vinnubrögðum, jafnrétti og gagnrýninni hugsun, kenna þeim að njóta menningarlegra verðmæta og hvetja til þekkingarleitar. Framhaldsskólar sinna miðlun þekkingar og þjálfun nemenda þannig að þeir öðlist færni til að gegna sérhæfðum störfum og hafi forsendur til að sækja sér frekari menntun.
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 7
Til hvers er framhaldsskólinn?
• Eru þetta aðeins marklaus orð, þótt þau séu lagatexti?
• Hvernig er þessum markmiðum náð?
• Hvaða undirbúningur kennara er bestur til þess að ná þessum markmiðum? Hvaða starfshættir skóla?
• Hver á að ákveða hver skuli vera höfuðviðfangsefni framhaldsskóla? – Stjórnvöld, framhaldsskólinn, háskólar, starfstéttir?
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 8
Til hvers er framhaldsskólinn?
• Setjum svo að framhaldsskólinn ætli, á grundvelli hefðar að
– Undirbúa undir háskólanám
• Hvernig er það gert? Hverjir ákveða hvað skipti máli? Hvaða upplýsingar er nauðsynlegt að hafa?
– Undirbúa undir tiltekin störf
• Hvernig er það gert? Hverjir ákveða hvað skipti máli? Hvaða upplýsingar er nauðsynlegt að hafa?
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 9
Í nemendaskrá Hagstofu haustið 2007. Af náttúrufræðabraut 2004-2005 dreifðust 485 nemendurhaustið 2007 á þessar 68 greinar í flokki 5A0
3 Almenn bókmenntafræði 1 Íslenska almenn 5 Sagnfræði1 Almenn málvísindi 5 Íþróttakennarafræði 11 Sálfræði1 Arkitektúr 2 Japanska 7 Sjúkraþjálfun1 Bókasafns- og upplýsingafræði 1 Jarðeðlisfræði 1 Spænska5 Búvísindi 8 Jarðfræði 7 Stjórnmálafræði5 Byggingartæknifræði 3 Landafræði 7 Stærðfræði3 Eðlisfræði 1 Listdans 5 Tannlækningar6 Efnafræði 1 Listfræði 1 Táknmálsfræði1 Efnaverkfræði 5 Lífefnafræði 1 Tómstundafræði5 Enska 9 Lífeindafræði/meinatækni 1 Tónlistarfræði4 Ferðamál 27 Líffræði 1 Tónsmíðar2 Félagsfræði 1 Líftækni 6 Tölvunarfræði1 Geislafræði/röntgentækni 25 Lyfjafræði 17 Umhverfis- og byggingarverkfræði3 Grafísk hönnun 36 Læknisfræði 1 Umhverfisfræði8 Grunnskólakennarafræði 33 Lögfræði 1 Umhverfisskipulag1 Guðfræði 5 Mannfræði 1 Uppeldis- og félagsstarf8 Hagfræði 4 Matvælafræði 2 Uppeldis- og menntunarfræði
11 Heilbrigðisverkfræði 1 Myndlist 43 Véla- og iðnaðarverkfræði5 Heimspeki 2 Náttúra og umhverfi 21 Viðskiptafræði2 Heimspeki, hagfræði og stjórnmálafræði 4 Rafmagns- og tölvuverkfræði 2 Viðskiptafræði á fjármálasviði
25 Hjúkrunarfræði 1 Rafmagnstæknifræði 2 Viðskiptalögfræði3 Hugbúnaðarverkfræði 1 Rekstrarfræði 1 Viðskiptatungumálanám1 Iðjuþjálfun 25 Rekstrarverkfræði/fjármálaverkfræði
Heimild: Hagstofa Íslands Skólamáladeild, KÁ maí 2009
10Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011
Er nauðsynlegt að breyta einhverju í skólakerfinu?
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 11
Hvernig sinnir skólakerfið, fortíð, nútíð og framtíð?
• Fortíð, vel
• Nútíð, bærilega og þó
• Framtíð, ekki vel, eða ekki
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 12
Hvar er skólakerfið statt miðað við þessar tíðir?
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 13
Urður
Skuld
Verðandi
Hvernig er skóla breytt?
• Hve brýn er nauðsynin?• Hvernig er skólakerfi breytt? Hér, hverjar eru forsendur
breytinga?– Mikilvæg forsenda er að hefðaröflin sleppi takinu– En þá verður að gæta þess að mikilvæg öfl eða viðmið komi í staðinn
• Hvernig er skólastarfi breytt? Hér, hverjar eru forsendur breytinga?– Mikilvæg forsenda breytinga er að ljóst sé hvert breytingarnar leiði– Mikilvæg forsenda breytinga er að þeir sem standa að breytingunum
hafi til þess burði
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 14
Efnisatriði sem vantar í umræðuna, og ætti að hugsa upp á
nýtt
Hjástjórnvöldum, forystu framhaldsskólanna, kennarasamtökunum, stofnunum sem sinna kennaramenntun ??
Sérstaklega þegar skólum er falið það verkefni að móta námskrá skólastigs
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 15
Efnisatriði sem vantar í umræðuna, og ætti að hugsa upp á
nýtt• Námskrá 21. aldar, sem tekur mið af frjórri, en raunsærri
framtíðarsýn• Þetta er sennilega stærsta viðfangsefni námskrárvinnu
framhaldsskóla framtíðar. Hvar fer umræða um þessi efni fram?
– Ný færni, ný viðhorf, ný menning, ný hlutverk – m.a. “new skills” umræðan
– Ný verkefni, nýjir atvinnuhættir – spurningar um atvinnuhætti, atvinnumenningu og möguleika framtíðar
– Áskoranir framtíðar, “Grand challenges”– Endursköpun námsgreina, viðfangsefna ; hverjir eru líklegir til þess?
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 16
Hlutfall vinnuaflsins sem starfar við tilteknar atvinnugreinar; hvernig mun þessi skipting líta út eftir 15-20 ár?
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 17
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Heilbrigðis- og félagsþjónusta (N)
Verslun og viðgerðarþjónusta (G)
Mannvirkjagerð (F)
Annar iðnaður (D án DA 1520)
Fasteignaviðsk. og ýmis þjón. (K)
Fræðslustarfsemi (M)
Önnur samfélagsleg þjónusta, menningarstarfsemi og ótilgr (O-Q).
Samgöngur og flutningar (I)
Opinber stjórnsýsla (L)
Fjármálaþjónusta og tryggingar (J)
Hótel- og veitingahúsarekstur (H)
Landbúnaður (A)
Fiskveiðar (B)
Fiskiðnaður (DA 1520)
Veitur (E)
Efnisatriði sem vantar í umræðuna, og ætti að hugsa upp á
nýtt• Ný færni? New skills, 21st century skills• http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/publ/pdf/ll-learning/keycomp_en.pdf • http://www.p21.org/ • http://www3.hi.is/~jtj/greinar/JTJ%20DISCUSSION%20PAPER%20May%2031-2010.pdf
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 18
The Partnership for 21st Century Skills; from the USA
Somtimes put as:
3 Rs
4 Cs
Core Subjects
Reading, writing, artimetic
Critical thinking and problem solving, communication, collaboration, and creativity and innovation
21st century interdisciplinary themes into core subjects
Information, Media and Technology Skills
Learning and Innovation Skills
Life and Career Skills
3. Mathematical competence and basic competences in science and technology
4. Digital competence
5. Learning to learn
6. Social and civic competences
7. Sense of initiative and entrepreneurship
8. Cultural awareness and expression
European Framework for Key Competences for Lifelong Learning, suggests these key areas:
1. Communication in the mother tongue
2. Communication in foreign languages
Efnisatriði sem vantar í umræðuna, og ætti að hugsa upp á
nýtt
Umræða um• Ólíka aldurshópa og hvernig þeim skuli sinnt• Brottfall, hvers eðlis það sé og hvernig skuli brugðist við• Staðnám – fjarnám, óstaðbundið nám• Fagmennsku í framhaldsskóla, sjá glæru
– Athuga hvað rannsóknir segja um áhrif fagmennsku
• Rannsóknir á starfi framhaldsskóla (fjölmörg alþjóðleg verkefni, en óljóst hvernig þau finna sér farveg inn í íslenskt skólastarf)
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 19
Skólasókn í framhaldsskóla
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 20
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
1980
1982
1984
1986
1988
1990
1992
1994
1996
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
Fjöldi 16-19 ára
Fjöldi í framhaldsskóla
Heimild: Hagstofa Íslands. Talnaefni - Mannfjöldi; Skólamál, febrúar 2011
Skólasókn í framhaldsskóla eftir aldri, hlutfall nemenda
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 21
0
10
20
30
40
50
60
70
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
15-19
20+
21+
25+
Skólasókn í framhaldsskóla eftir aldri, hlutfall aldurshóps
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 22
y = 0,5182x + 88,982R² = 0,8461 y = 1,0091x + 76,673
R² = 0,8225
y = 0,9364x + 68,018R² = 0,7744
y = 0,7091x + 63,018R² = 0,657
y = 0,1545x + 35,527R² = 0,0757
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
%
15 ára
16 ára
17 ára
18 ára
19 ára
20 ára
Linear (16 ára)
Linear (17 ára)
Linear (18 ára)
Linear (19 ára)
Linear (20 ára)
Skólasókn í framhaldsskóla eftir aldri, hlutfall aldurshóps
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 23
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
%
20 ára
21 árs
22 ára
23 ára
24 ára
25-29 ára
30-39 ára
40 ára og eldri
Aldur brautskráðra með burtfarar- og sveinspróf
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 24
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1995
-199
6
1996
-199
7
1997
-199
8
1998
-199
9
1999
-200
0
2000
-200
1
2001
-200
2
2002
-200
3
2003
-200
4
2004
-200
5
2005
-200
6
2006
-200
7
2007
-200
8
2008
-200
9
%
Hlutfall brautskráðra 25 ára og eldri
Sveinspróf 25+ %
Burtfararpróf úr iðn 25+ %
Efnisatriði sem vantar í umræðuna, og ætti að hugsa upp á
nýtt
Umræða um• Ólíka aldurshópa og hvernig þeim skuli sinnt• Brottfall, hvers eðlis það sé og hvernig skuli brugðist við• Staðnám – fjarnám, óstaðbundið nám• Rannsóknir á starfi framhaldsskóla (fjölmörg alþjóðleg
verkefni, en óljóst hvernig þau finna sér farveg inn í íslenskt skólastarf)
• Fagmennsku í framhaldsskóla, sjá glæru– Athuga hvað rannsóknir segja um áhrif fagmennsku
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 25
Inntak þekkingar kennara: hefðbundinn rammi
Fagið Uppeldis- og kennslufræði
26Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011
Inntak kennarastarfs - kennaranáms
Menntunarfræði
Skólafræði
Fagmennska
Almenn kennslufræði
FaggreinFag sem kennslugrein
Kennslufræðifagsins
Vettvangsnám
Almenn kunnátta
27Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011
Til umræðu um starfsmenntun
• Fyrir hverja er starfsmenntun? Atvinnugreinar, atvinnulíf, þjóðfélagið, nemendur?
• Hvað er átt við með orðinu starfsnám, starfsmenntun? Kemur munurinn á verkmenntun og starfsmenntun þessu máli við?
• Hvaða sjónarmið eiga að ráða ferðinni við uppbyggingu náms til starfs? Almenn menntun, sérhæfð menntun, hvað á að koma fyrst, hvað síðar?
• Hvar á starfsmenntun heima í skólakerfinu? Á framhaldsskólastigi, á háskólastigi, á millistigi? Hve mikið á að dreifa henni um landið?
• Að hvaða marki á starfsmenntun heima í skóla og að hvaða marki á vettvangi vinnunnar? Í hvaða hlutföllum, hvenær hvort?
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 28
Til umræðu um starfsmenntun
• Að hvaða marki eiga sjónarmið óháð starfsgrein, t.d. tengd brottfalli, eða færanleika í skólakerfinu, að ráða einhverju um skipan námsins?
• Hver á að ráða uppbyggingu námsins? Atvinnugreinin sjálf, ráðuneyti, kennarar? Hvers kyns fagmennska og vitneskja er gagnleg til þess?
• Hver á að bera kostnaðinn af náminu, hvort heldur er í skóla eða á vinnustað? T.d. af búnaði í skóla, vinnustaðahlutanum, eða námsefninu?
• Hvaða kraftar utan skólans stýra ferðinni, beint eða óbeint hvað varðar þróun og vinsældir einstakra greina? Hagsmunir skóla, fagfélaga, atvinnurekenda; hugmyndir um virðingarstöðu náms, aðrir valkostir, afstaða atvinnurekenda, staða á vinnumarkaði, kostnaðarrök? Hverju á atvinnugreinin að stýra?
• Hver ofangreindra atriða eru viðkvæm í umræðu?
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 29
Um mögulega samvinnu Menntavísindasviðs við framhaldsskóla, skólameistara og kennara
• Vettvangsnám í grunnnámi kennara
• Rannsóknir á starfi framhaldsskóla
• Starfsþróun
• Skólamál, sbr. innlendar og erlendar skýrslur og rannsóknir
• Innleiðing námskrár
• Fréttir og umsvif
• Samstarf um framhaldsfræðslu
• Um framtíðarsýn
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 30
Sennilega er brýnasta verkefnið að flytja nútíma skólann aðeins inn í framtíðina
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 31
Urður
Skuld
Verðandi
Kærar þakkir
Jón Torfi Jónasson - Fundur FÍF 4-4-2011 32