1

Lentovidniot temel pod yid ili armiranobetonsko platno, ako se nastojuva da se obezbedi plitko fundirawe, se izveduva od armiran beton. Vakviot temel e fleksibilen i ekonomi~en pa zatoa ima golema primena prifundirawe na yidovi i platna, no i pri fundirawe na potporni fleksibilnikonstrukcii. Na sl. 8 daden e {ematski prikaz na a.b. lentoviden temel.

Slika 8. Armiranobetonski lentoviden temel.

LENTOVIDNI TEMELI OD ARMIRAN BETON

2

Za da se obezbedi uslovot diferencijalnite slegawa vo podol`en pravec dabidat pomali od onie vo popre~en pravec po potreba se izveduvaarmiranobetonska greda so dimanzii bo×d (sl. 9).

Slika 9. Armiranobetonska greda kaj lentoviden temel.

3

LENTOVIDEN TEMEL KOJ PRENESUVA CENTRI^NO OPTOVARUVAWE VRZ PODLOGATA

1. Lentovidniot temel od armiran beton }e prenesuva centri~nooptovaruvawe vrz podlogata ako se izveduva ­pod yid ili a.b. platno koeprenesuva samo vertikalen tovar. 2. Ako a.b. platno prenesuva vertikalna sila, horizontalna sila i moment nasovivawe mo`e da se izvede lentoviden temel od armiran beton koj }e prenesuva centri~no optovaruvawe so t.n. “centrirawe” na temelot (sl. 10).

Slika 10. Centrirawe na lentoviden armiranobetonski temel.

4

• VISINA NA TEMELOT

Visinata na temelot se presmetuva so pomo{ na stati~kite golemini vomerodavniot presek, odnosno so pomo{ na momentite i transverzalnite sili:

a) So pomo{ na momentot

kade {to se:

hM ‡visina na temelot,hst ‡stati~ka visina na temelot,Mu ‡ultimativen moment,bst ‡stati~ka {irina na presekot (bst = 1,0 m),kh ‡koeficient na visinata (dodatok 11),a ‡za{titen sloj na betonot.

ahh stM +=st

uhst b

Mkh =

5

b) So pomo{ na transverzalnata sila visinata na temelot se presmetuvaspored poznatata ravenka:

kade {to se:

hQ‡ visina na temelot,Qu ‡ ultimativna transverzalna sila,bst‡ stati~ka {irina na presekot (bst = 1,0 m),kz ‡ koeficient na krakot na vnatre{ni siliτr ‡ napregawe na smolknuvawe.

ahh stQ +=strz

ust bk

Qhτ

=

6

Ako vo analizata se vleze so vkupniot reaktiven pritisok toga{ treba da se zemat vo predvid i sopstvenata te`ina na temelot i po~vata nad nego (sl. 11).

Slika 11. Presmetka na vkupen reaktiven pritisok.

BRp =max

7

Ako vo analizata se vleze so “neto” reaktiven pritisok

toga{ ne treba da se zemat vo predvid sopstvenata te`ina na

temelot i po~vata nad nego (sl. 12).

Slika 12. Presmetka na “neto” reaktiven pritisok.

Se usvojuva pogolemata vrednost na visinata (hM ili hQ). Ne bi trebalo da se usvoi visina na lentoviden a.b. temel pomala od 25 – 30 cm.

BPpn =

8

KONSTRUKTIVNI DETALI NA TEMELOTTemelot mo`e da se izvede so konstantna visina po celata {irina na

temelot, a vo slu~aj da visinata e relativno golema, toga{ se vr{istesnuvawe na temelot po visina (sl. 13).

Slika 13.Visina na arm-betonski temel.

9

KONTROLA PROTIV PROBIVAWE

Pri sostojba na lom koga yidot probiva niz temelot, od temelot se izdvojuva eden klin ‡ prizma (sl. 15). Na bo~nite strani se javuva napregawena zategnuvawe vo betonot σbz. Vo presmetkata se usvojuva napregawata nazategnuvawe da bidat ednakvi na napregawata na smolknuvawe, odnosno:

σbz = τ

Slika 15.Sostojba na lom nalentoviden temel.

10

Od uslovot za ramnote`a na silite (ΣY = 0) se dobiva stati~kata visinana temelot koj e osiguren od probivawe na yidot niz nego (sl. 16).

Slika 16.Opredeluvawe nastati~ka visina na temel.

11

Od gorenavedeniot uslov se dobiva:

⇒

‡ sili koi dejstvuvaat odozgora

‡ sili koi dejstvuvaat odozdola

So zamena vo ravenkata za ramnote`a se dobiva:

Ako stati~kata visina e poznata, τpr iznesuva:

0Y =Σ 0=− STV

stst hhTTV τ=°τ=°= 45cos245cos

)(5,0 RPS −=

)2( obhpR stn +=

[ ] 0)2(2 o =+−−τ nstst phbPh

[ ]a

st

nstpr h

phbPτγ≤

+−=τ 13

22

)2( o

12

Ravenkata koja go definira uslovot za probivawe na a.b. platno niztemelot }e ja izvedeme i na drug na~in (sl. 17).

npr F

S=τ Slika 17.

Kontrola protiv probivawe‡ vtor na~in.

13

kade {to se:

S ‡ merodavna sila so koja se presmetuva probivaweto,Fn ‡ zamislena povr{ina po koja se vr{i probivaweto.

Merodavnata sila so koja se kontrolira probivaweto e ednakva na:

kade {to se:

Bb ‡ {irina na bazata na prizmata vo ramnina na armaturata,Pn ‡ neto reaktiven pritisok.

Od gornite ravenki sleduva:

nb pBPS −=

stb hbB 2o +=

BPpn =

stn hF 2=

st

nbpr h

pBP2

−=τ

stpr h

S2

=τ

14

Vo slu~aj ako:

toga{ za priem na glavnite napregawa na zategnuvawe, kako posledica oddejstvoto na transverzalnite sili, ne e potrebna dopolnitelna armatura. Koga τpr se dvi`i vo slednite granici:

vkupnite sili na zategnuvawe mora da se primat so posebna armatura. Ne e dopu{tena sostojba koga:

Vo prethodnite ravenki se:

τa, τb ‡ dozvoleni glavni napregawa (dodatok 3),γ1, γ2 ‡ koeficienti.

kade:za GA 240/360za RA 400/500

Srednata vrednost na procentot na armirawe definirana e so izrazot:

apr τγ≤τ 132

bpra τγ≤τ≤τγ 2132

bpr τγ>τ 2

μα=γ a3,11

μα=γ a45,020,1=αa

3,1=αa

st

p

st hA

hA

=Σ

=μ

15

Potrebnata dopolnitelna armatura se opredeluva spored naredniotizraz, dodeka nejziniot raspored e prika`an na sl. 18.

Slika 18. Raspored na dopolnitelna armatura.

•

]cm[1,35 2

vk

SAσ

=

16

• Glavna armatura

Opredeluvaweto na potrebnata armatura so koja se armira lentovidniot a.b. temel se vr{i spored ultimativnite vrednosti na stati~kite golemini povoobi~aena postapka za dimenzionirawe na pravoagolen presek:

Pri dimenzioniraweto treba da se vnimava dilataciite vo betonot da bidatpomali od grani~nite, odnosno napregawata vo betonot da bidat vo elasti~nigranici, a so toa da se izbegnat pogolemi deformacii i puknatini, sé zaradislednite pri~ini:

* temelite se izveduvaat vo sredina vo koja sekoga{ ima vlaga ili podzemnavoda so mo`ebi za betonot {tetni soedinenija (humusna kiselina itn.);

* neramnomerniot reaktiven pritisok koj realno se javuva vo kontaktnatapovr{ina predizvikuva stati~ki golemini razli~ni od onie koi se dobivaatso pretpostavkata deka raspredelbata na reaktivniot pritisok e ramnomerna

vstz

up hk

MAσ

=

17Slika 19. Raspredelba na Reaktiven pritisok.

18

So toa {to se nastojuva da εb << 3,5‰ vo stvarnost se nastojuva da se zgolemifaktorot na sigurnost na temelot.

Za{titniot sloj na betonot treba da bide min 3 – 5 cm (sl. 20).

Slika 20. Za{titen sloj na beton.

19

Armiranobetonskiot temel ne smeeda se izvede direktno na temelnatapodloga. Potrebno e da se izvedetamponski sloj od mr{av beton, so debelina od 5 – 10 cm (sl. 21). Ulogata natamponskiot sloj e da ja obezbediproektira­nata polo`ba naarmaturata. Isto taka treba da spre~itemelnata pod­loga da vpie voda odsve`ata betonska masa, so {to se ovozmo`uva normalno zajak­nuvawe nabetonot. Pokraj ova, tamponskiot slojvr{i za{tita na armatu­rata odvalkawe. Treba da se naglasi dekatamponskiot sloj na smee da bide izveden od ~akal, a ako e potrebno da se izvede i tamponski sloj od ~akal zapobrza konsolidacija toga{ toj se izveduva pod slojot od mr{av beton.

Slika 21.Tamponski sloj od mr{av beton.

20

LENTOVIDEN TEMEL KOJ PRENESUVA EKSCENTRI^EN TOVARVRZ PODLOGATAEkscentri~no tovaren lentoviden temel od armiran beton naj~esto se izveduva pod a.b. platno koe na gorniot rab na temelot prenesuva vertikalnasila, horizontalna sila i moment na sovivawe.

Dimenziite vo osnova i kontrolata na napregawa se presmetuvaat na istna~in kako kaj ekscentri~no tovaren lentoviden temel od nearmiran beton.Visinata na a.b. lentoviden temel se opredeluva po analogna postapka kako i kaj centri~no tovaren lentoviden temel, so taa razlika {to merodavniotpresek da bide poblizu do rabot na temelot kade se dobiva maksimalnotonapregawe

21Slika 22. Ekscentri~no tovaren lentoviden temel.

22

Ako ekscentri~no tovareniot temel ima relativno golema {irinatoga{ mo`e da se izvr{i stesnuvawe na istiot kako {to be{e toaizvedeno kaj centri~no tovareniot temel (vidi sl. 13).

Uslovot za kontrola na visinata da ne dojde do probivawe se opredeluvaod ΣY:

Opredeluvaweto na potrebnata armatura se vr{i na ist na~in kako i kajcentri~no tovaren a.b. lentoviden temel.

dQTV =

stprV hT τ=

ast

dpr h

Qτγ≤=τ 13

2

)(2

11max,st

nnd hb

ppQ −

+= −