T1

Διαφάνεια 1

T1 Tsitsas_pc; 10/11/2011

ΟΟ Sigmund Freud Sigmund Freud θεωρείταιθεωρείται οο πιοπιο γνωστόςγνωστόςψυχολόγοςψυχολόγος

ΓεννημένοςΓεννημένος τοτο 1856 1856 απόαπό τητη δεύτερηδεύτερη σύζυγοσύζυγοενόςενός βιενέζβιενέζουου

ΔιΔιάβασεάβασε τατα έργαέργα τουτου Shakespeare Shakespeare απόαπό τηντηνηλικίαηλικία τωντων 8 8

ΠΠέθανεέθανε τοτο 1939 1939 αμέσωςαμέσως μετάμετά απόαπό τηντηνκατάληψηκατάληψη τηςτης ΒιέννηςΒιέννης

ΠτυχίοΠτυχίο ΙατρικΙατρικήςήςΠαθολόγοςΠαθολόγος πουπου σπούδασεσπούδασε νευρολογίανευρολογία--

ψυχιατρικήψυχιατρικήΈκανεΈκανε τηντην πρώτηπρώτη μεταμόσχευσημεταμόσχευση

νευρώνωννευρώνωνΕισήγαγεΕισήγαγε τηντην κοκαϊνηκοκαϊνη στηνστην ΕυρώπηΕυρώπη ωςως

εναλλακτικήεναλλακτική λύσηλύση τηςτης μορφίνηςμορφίνης

Μέγιστες συνεισφορές• Η συμπεριφορά μπορεί να είναι

ασυνείδητη• Τα παιδιά συμμετέχουν και

σκέφτονται για τη σεξουαλικότηταακόμη και σε νεαρή ηλικία

• Η έννοια της μεταβίβασης• Η πρώτη ολοκληρωμένη θεωρία

προσωπικότητας

Ανάπτυξη προσωπικότητας

• Ψυχοσεξουαλικά στάδια από τηγέννηση ως την ωρίμανση

• Η έμφαση είναι στην ευχαρίστηση

λίμπιντο –σεξουαλική ενέργεια

συνδέεται με τις ανάγκες του ατόμου

Ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη

Ανάπτυξη με έναν ορισμένο τρόπομε βάση ποιο μέρος

του σώματος είναι το πιόευαίσθητο στη διέγερση

Στοματικό στάδιο – γέννησηως περίπου 18 μήνες

→ Αναπτύσσεται από τις βιολογικέςανάγκες του νηπίου (σίτιση)

→ Μια από τις ερωτογόνες ζώνες→ επηρεάζει την προσωπικότητα→ Εξάρτηση, πολύ κτητικοί,

καταχρήσεις

Πρωκτικό στάδιο – 1-3 έτη→Η έμφαση είναι στη διατήρηση και

αποβολή των περιττωμάτων→Πρώτη μορφή κοινωνικού ελέγχου των

βιολογικών διαδικασιών→Δίνει την πρώτη μορφή αυτο-ελέγχου

του παιδιού για την οποία λαμβάνειενίσχυση από τους γονείς

→ Η σύγκρουση προκύπτει με τηναποβολή των περιττωμάτων

Φαλλικό στάδιο - ηλικία 3 έως 5 Το παιδί είναι περίεργο για τα γεννητικά του όργανα

ΟΙΔΙΠΟΔΕΙΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΓια τα αγόρια ο φόβος βρίσκεται πιστεύοντας ότι θα

ευνουχιστούν από τον πατέρα τους

Άγχος ευνουχισμού

Κορίτσια – μη ικανά να επιλύσουν τόσο εύκολαόσο τα αγόρια

Φθόνος πέους

Η ταύτιση με τον ίδιο γονέα επιλύει τη σύγκρουση μετην έγκριση των αξιών, των τοποθετήσεων, τωνπροτύπων, του σεξουαλικού προσανατολισμού, και τωνιδιομορφιών

Στάδιο λανθάνουσας σεξουαλικότητας (6-12)

Όχι πραγματικά ένα στάδιο, αλλά μια υποχώρηση από τιςευχάριστες βιολογικές δραστηριότητες

Πτώση σεξουαλικού ενδιαφέροντοςΤα κοινωνικά και γνωστικά ενδιαφέροντα αναπτύσσονται

Γενετήσιο στάδιο

Αρχή της εφηβείαςΗ σεξουαλική επιθυμία ξαναέρχεται στην

επιφάνεια σε μια κοινωνικοποιημένημορφή

Η αγάπη, η ευχαρίστηση, και ηαυταπάρνηση αναπτύσσονται

Η ικανότητα και η αποτελεσματικότητααναπτύσσονται αντί της σεξουαλικήςικανοποίησης

Στην τοπογραφική του υπόθεση διαιρεί το“ ψυχικό όργανο “ σε τρία μέρη:

→ Το συνειδητό _ περιλαμβάνει όσαεμπίπτουν στην επίγνωση του ατόμουανά πάσα στιγμή.

→ Το προσυνειδητό _ κατέχει ενδιάμεσηθέση μεταξύ συνειδητού καιασυνείδητου, απαγορεύει σε ορισμέναπεριεχόμενα του ασυνείδητου ναεισβάλουν στο συνειδητό. → Τοασυνείδητο - έχει περιεχόμενοανεπίγνωστο, λειτουργεί με βάση τηναρχή της ηδονής, σ’ αυτό εντοπίζονταιτα ένστικτα.

Στη δομική υπόθεση ο Freud διαιρεί το ψυχικό όργανοεπίσης σε τρία μέρη:

Το id ή Εκείνο _ περιέχει τα κίνητρα, ένστικτα και τιςβιολογικές ανάγκες του ατόμου, είναι έμφυτο, δηλαδή υπάρχει κατά τη γέννηση και δενεπηρεάζεται από την εμπειρία. Το id ως αποθήκη τωνορμών είναι η αρχή της ηδονής και η αποφυγή τουπόνου

Το Εγώ _ είναι το λογικό μέρος που δεν υπάρχει κατάτη γέννηση αλλά αναπτύσσεται με την επίδραση τηςσυσσωρευμένης εμπειρίας σταδιακά από το υλικότου id. Το Εγώ συγκρατεί και περιορίζει το idσύμφωνα με την αρχή της πραγματικότητας

Το Υπερεγώ _ περιέχει τις θετικές ηθικοκοινωνικέςαξίες του ατόμου και την ηθική συνείδηση. είναι ησυνείδηση που αντιπροσωπεύει τις αξίες των γονέωνκαι της κοινωνίας.

Το id και το Υπερεγώ αντιπροσωπεύουν το παρελθόν. Το πρώτο “εκφράζει τις κληρονομικά αποκτημένεςενστικτώδεις ωθήσεις και τις ανάγκες” ενώ τοδεύτερο είναι ο φορέας των αξιών.

Το Εγώ αντιπροσωπεύει “το παρόν, ο,τι το άτομο ζειμοναχό του στην παρούσα στιγμή”, το τωρινό και τοσυμπτωματικό. Ακόμη εμφανίζεται ως πεδίο μάχηςτων άλλων δυνάμεων που ωθούν το άτομο σεδιαφορετικές κατευθύνσεις

Αν οι πιέσεις που εξασκούν τα τρία αυτά υποθετικάδημιουργήματα (id, εγώ, υπερεγώ) το ένα πάνω στοάλλο είναι ισοβαρές, τότε το άτομο αισθάνεται καλά. Αντίθετα αν είναι ετεροβαρές, τότε δημιουργούνταιπροβλήματα και το Εγώ για ν’ αντιμετωπίσει τιςπιέσεις καταφεύγει στους μηχανισμούςάμυνας

Άρνηση: Το απειλητικό γεγονός ή πρόσωπο δενυπάρχει.

Διχοτόμηση: Το Εγώ κατηγοριοποιεί καταστάσειςκαι πρόσωπα σε πολύ καλά ή σε πολύ κακά, μεαπότομο και αιφνιδιαστικά μετακινούμενοτρόπο.

Προβολή:Τα οδυνηρά συναισθήματα αποδίδονταιόχι στον εαυτό αλλά σε ένα άλλο πρόσωπο. Έτσι, το άτομο διευθετεί την οδύνη του καιαποφεύγει τον πόνο για την μη εκπλήρωσητων επιθυμιών του.

Εκλογίκευση: Λογικές εξηγήσεις γιααπαράδεκτες, κατά το άτομο, συμπεριφορέςκαι συναισθήματά του.

Ο έλεγχος: Υπερβολική προσπάθεια διαχείρισηςεξωτερικών γεγονότων ή καταστάσεων, που προκαλούνεπώδυνες ψυχικές συνέπειες , άγχος και συναισθήματα

Ενδοβολή: Εσωτερίκευση ενός αντικειμένου ή προσώπου, με στόχο την αποφυγή της απώλειάς του και τηςοδύνης, που την συνοδεύει.

Εκδραμάτιση: Βίωση των επιθυμιών με παρορμητικότρόπο, επειδή το Εγώ προτιμά να ενδώσει παρά νααναβάλει την ικανοποίηση των επιθυμιών.

Διαχωρισμός: Στον μηχανισμό αυτόν ενδοβολές καιταυτοποιήσεις αντιθετικού χαρακτήρα παραμένουνξεχωριστές και έτσι εμποδίζεται η σύνθεσηολοκληρωμένου εαυτού και σταθερής ταυτότητας. Άτομα, που χρησιμοποιούν τον μηχανισμό αυτόν, βλέπουν τον εαυτό τους και τους άλλους άλλοτε σαν«ολοκληρωτικά καλούς» κι άλλοτε σαν «ολοκληρωτικάκακούς» και χωρίζουν τον κόσμο κάθε φορά σε«ολοκληρωτικά καλούς» ή «κακούς». Ο διαχωρισμόςχαρακτηρίζει κυρίως τη μεταιχμιακή διαταραχή τηςπροσωπικότητας.

Ματαίωση: Είναι ο μηχανισμός με τον οποίοένα άτομο εκδραματίζει συμβολικά με αντίθετοτρόπο κάτι μη αποδεκτό απέναντι στο οποίο τοεγώ πρέπει να αμυνθεί. Η εκδραμάτισηεπαναλαμβάνεται πολλές φορές με σκοπό τηνανακούφιση του άγχους, που προέρχεται απόμη αποδεκτές ασυνείδητες ενορμήσεις. Πρόκειται για αρκετά πρωτόγονο αμυντικόμηχανισμό, ένα είδος μαγικής εξιλεωτικήςπράξης, που παρατηρείται συνήθως στηνψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή, π.χ. καταναγκαστικό επαναληπτικό πλύσιμοτων χεριών (σαν εξιλεωτική κάθαρση από μηαποδεκτές σεξουαλικές ή επιθετικέςενορμήσεις).

Μετάθεση: Με τον μηχανισμό αυτόνσυναισθήματα, ιδέες ή επιθυμίες μεταφέρονταιαπό το αρχικό τους αντικείμενο σε ένα πιοαποδεκτό υποκατάστατο. Είναι ο βασικόςμηχανισμός που ψυχαναλυτικά θεωρείται ότιδημιουργεί τις φοβίες συμπληρώνοντας τηναπώθηση και ακολουθούμενος από αποφυγήτου φοβικού πια υποκατάστατου (π.χ. μετάθεση της επιθετικότητας ενός παιδιού καιτου φόβου τιμωρίας γι' αυτήν από τον πατέρασ' ένα σκύλο και δημιουργία φοβίας τωνσκύλων). Μετάθεση, όμως, ανευρίσκεται σανμηχανισμός και στις καθημερινές εκδηλώσειςτης ζωής, όπως όταν ένα άτομο «βγάζει» τοθυμό στην οικογένεια του, ενώ απευθύνοντανο θυμός αυτός βασικά προς το αφεντικό του

Μόνωση (του συναισθήματος): Πρόκειται για τοναποχωρισμό μιας ιδέας ή μνήμης από τη συνοδόσυναισθηματική της επένδυση και γενικά για τηναπομάκρυνση των συναισθημάτων από τησυνείδηση. Ο αμυντικός αυτός μηχανισμός είναιχαρακτηριστικός σε ψυχαναγκαστικόκαταναγκαστικό στιλ ζωής και σε ψυχαναγκαστικήκαταναγκαστική διαταραχή της προσωπικότηταςκαι χρησιμοποιείται για να προφυλάξει τα άτομααυτά από απειλητικά ή μη αποδεκτά συναισθήματα, σεξουαλικά ή επιθετικά. Στην ψυχαναγκαστικήκαταναγκαστική νεύρωση, βέβαια, η μόνωσηθεωρείται ψυχαναλυτικά ως ο βασικός μηχανισμός, που ακολουθείται από την αντισταθμιστικήσυμπτωματολογία και τη ματαίωση, ενώ στηνψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχήπροσωπικότητας ή στυλ ζωής η μόνωση σχετίζεταιστενά με τον μηχανισμό της διανοητικοποίησης.

Απώθηση (Repression)

Από τους κύριους μηχανισμούς άμυνας που διέκρινεο Freud είναι η απώθηση. Κατά την ειδική σημασίατου όρου “απώθηση” που αφορά τον ειδικόμηχανισμό άμυνας, το άτομο δια της βίαςαποκλείει την είσοδο στη συνείδηση μιαςτραυματικής εμπειρίας. Αυτό μπορεί να γίνει μετην επιλεκτική λήθη, δηλαδή την αμνησίαστοιχείων για τα οποία υπάρχουν λόγοι που μαςωθούν να μην τα θυμόμαστε.

Σύμφωνα με τη γενική σημασία του όρου, απώθησηείναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν όλοι οιαμυντικοί μηχανισμοί στην προσπάθειααπομάκρυνσης της πηγής της εσωσύγκρουσης. Μ’αυτή την έννοια ο όρος “απώθηση” εκλαμβάνεταισαν να ήταν ταυτόσημος με τον όρο “άμυνα”.

Παλινδρόμηση (Regression)Η σταδιακή πορεία των νέων προς την ωριμότητα

δεν είναι σταθερή και συνεχής αλλά μια πορείαάλλοτε προχωρητική, άλλοτε επιστροφική καιάλλοτε στάσιμη. Η επάνοδος του νέου ανθρώπουσε ενέργειες και τρόπους συμπεριφοράς ενόςπροηγούμενου σταδίου ονομάζεται παλινδρόμηση.

Η παλινδρόμηση θεωρείται επικίνδυνος μηχανισμόςπροσαρμογής γιατί το άτομο που δεν έχει τηδύναμη να προχωρήσει προς τα εμπρός κατά τρόπορεαλιστικό παύει να εξελίσσεται και να ωριμάζει

Λειτουργία στο παιδί. Όταν ένα άτομο βρεθεί σεψυχοπιεστικές καταστάσεις, για να τις αντιμετωπίσειυιοθετεί πιο πρώιμες συμπεριφορές που στο παρελθόντου είχαν φανεί αποτελεσματικές, χρησιμοποιείδηλαδή το μηχανισμό της παλινδρόμησης ήεπαναγωγής.

Ένα νήπιο μπορεί ν’ αντιδράσει στη γέννηση βρέφουςστην οικογένεια, εγκαταλείποντας ικανότητες καισυνήθειες που έχει αποκτήσει, όπως είναι ο έλεγχοςτων σφιγκτήρων. Έτσι το παιδί που με τη γέννησηενός μικρότερου παιδιού ξαναρχίζει να βρέχει τοκρεβάτι του, προσπαθεί με τον τρόπο του ν’ αποφύγειτον κίνδυνο να θεωρηθεί μεγάλος και να παραμεληθείεξαιτίας του νεογέννητου

Ο Freud για να έχει πρόσβαση στο ασυνείδητο υλικό, χρησιμοποίησε ως μεθοδολογία την ανάλυση των εξήςστοιχείων : ελεύθερους συνειρμούς, όνειρα καιφαντασιώσεις καθώς και τη συναισθηματική σχέσηαναλυόμενου – αναλυτή που εκδηλώνεται είτε σανσυναισθηματική μεταβίβαση (transference) καιαντιμεταβίβασης (countertransference), είτε σαναντίσταση.

“Ο στόχος του Εγώ του ασθενή είναι διαμετρικά αντίθετοςαπό εκείνον του αναλυτή : ενώ ο τελευταίος επιδιώκεινα έρθουν στο συνειδητό οι ασυνείδητες ενορμήσεις, στόχος του Εγώ του ασθενή είναι να κυριαρχήσει πάνωστις ενορμήσεις του”. Επομένως το Εγώ αντιστέκεταιστην αλλαγή γιατί απειλείται από τον αναλυτή, ο οποίοςπροσπαθεί ν’ αναιρέσει τις απωθήσεις και να διαλύσειτους συμβιβαστικούς μηχανισμούς που δημιουργούνσυμπτώματα.

Το καθήκον της ψυχαναλυτικής θεραπείας είναι ναμεταφερθεί στο συνειδητό, κάθε τι το νοσογόνο πουυπάρχει στο ασυνείδητο. Στην ψυχανάλυση, οιαπωθημένες τάσεις συνειδητοποιούνται σταδιακά καιαφού πρόκειται βασικά για ερωτικές επιθυμίες πουαπευθύνονται προς τους γονείς, αυτόματα στρέφονταιπρος το πρόσωπο του ψυχαναλυτή. Η συναισθηματικήαυτή διακίνηση του πάσχοντος προς το πρόσωπο τουαναλυτή καλείται μεταβίβαση και άλλοτε παίρνει τημορφή πρόσδεσης κι εξάρτησης, άλλοτε τη μορφήαντίθεσης κι απόρριψης. Ο πάσχων τοποθετεί τοναναλυτή στο ρόλο του πατέρα ή της μητέρας

Η συχνότητα των θεραπευτικών συνεδριών στηνψυχανάλυση είναι τέσσερις ως πέντε φορές τη βδομάδακαι η διάρκεια της θεραπείας δύο ως πέντε ή καιπερισσότερα χρόνια

Προϋποθέσεις για την επιλογή των ασθενών είναι1) η σχετικά νεαρή ηλικία , συνήθως κάτω από σαράντα ,

ώστε να υπάρχει δυνατότητα αλλαγής τηςπροσωπικότητας

2) η ικανότητα του ατόμου για αντοχή στη στέρηση τηςικανοποίησης των επιθυμιών , που χαρακτηρίζει τηνανάλυση

3) η ύπαρξη ισχυρού εγώ που να μπορεί να παλινδρομήσει(να επιστρέψει δηλαδή σε προηγούμενες φάσεις τηςζωής) και να συνειδητοποιήσει απωθημένα βιώματα τηςπαιδικής ηλικίας χωρίς να διασπασθεί

4) η ύπαρξη ενός πλαισίου ζωής που να μπορεί ρεαλιστικάνα αλλάξει

•• ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑCoreyCorey, G. (1982). , G. (1982). TheoryTheory andand practicepractice ofof counselingcounseling andandpsychotherapypsychotherapy.. MontereyMonterey CaliforniaCalifornia: : BrooksBrooks//ColeCole PublishingPublishingCompanyCompany..ΓαλανουδάκηΓαλανουδάκη--ΡάπτηΡάπτη, , ΑΑ., & ., & ΚοσμίδουΚοσμίδου--HardyHardy, X. (1996). , X. (1996). ΣυμβουλευτικήΣυμβουλευτική: : ΘεωρίαΘεωρία καικαι ΠρακτικήΠρακτική.. ΑθήναΑθήνα: : ΕκδΕκδ. . ΑσημάκηςΑσημάκης..ΔημητρόπουλοςΔημητρόπουλος, , ΕΕ. (2000). . (2000). ΣυμβουλευτικήΣυμβουλευτική ΠροσανατολισμόςΠροσανατολισμός. . ΑθήναΑθήνα: : ΕκδΕκδ. . ΓρηγόρηΓρηγόρη..ΜαλικιώσηΜαλικιώση--ΛοϊζουΛοϊζου, , ΜΜ. (1993). . (1993). ΣυμβουλευτικήΣυμβουλευτική ΨυχολογίαΨυχολογία. . ΑθήναΑθήνα: : ΕλληνικάΕλληνικά ΓράμματαΓράμματα..ΟΟ’’ ProchaskaProchaska, J. , J. ΟΟ. (1984). . (1984). SystemsSystems ofof psychotherapypsychotherapy. . HomewoodHomewood, , IllinoisIllinois: : TheThe DorseyDorsey PressPress..ΜΜcLeodcLeod, J. (2003). , J. (2003). EEισαγωγήισαγωγή στηστη ΣυμβουλευτικήΣυμβουλευτική. . ΑθήναΑθήνα: : ΜεταίχμιοΜεταίχμιο. .