FREN SİSTEMLERİ MODÜLÜ ÇALIŞMA SORULARI

1. Fren sisteminin görevleri nelerdir? Yazınız. 1.Aracın hızını düşürmek, 2.Aracı güvenli bir şekilde durdurmak. 3.Duran aracı sabitlemek. 2.Frenlemeye etki eden faktörler nelerdir? Yazınız. 1. Motor Gücü 2.Fren Gücü 3.Aracın durma mesafesi 3. Ani frenlemede aracın durması esnasında hangi zaman dilimleri geçmektedir? Yazınız. 1.Tehlikenin fark edildiği an. 2.Sürücünün karar verme zamanı. 3.Sürücünün harekete geçme zamanı. 4.Sürücünün ayağını fren pedalına götürme zamanı. 5.Fren mekanizmasının çalışmaya başlama zamanı. 6.Fren kuvvetini etkime zamanı, 7.Fren kuvvetinin işleme zamanı. 8.Fren kuvvetinin en yüksek safhaya ulaşma zamanı. 4. Hareket halindeki bir araca fren uygulandığı zaman araca etki eden faktörler nelerdir? Yazınız. 1.Tekerlek fren mekanizmasındaki balata ile disk-kampana arasındaki sürtünme kuvveti, 2.Tekerlek ile yol arasındaki sürtünme, 3.Yolun eğiminden kaynaklanan kuvvet ve araç hızıdır. 5. Hareket halindeki bir aracın tekerleğine etki eden kuvvetler nelerdir aşağıdaki resmi inceleyerek yazınız.

Z=Taşıtın ağırlığından tekerleğe düşen yük X=Taşıtın tekerleğe tepki kuvveti Fx=Tekerlek çevre kuvvetleri Fs=Tekerleğe karşı koyan sürtünme kuvveti r=Tekerlek yarıçapı Mt=Tekerlek momenti V=Hız Fc=Yolun tepki kuvveti, tekerlek yükü e=Tekerlek yükünün etkime noktasının eksenden uzaklığı

6. Fren sistemi çeşitleri nelerdir? Yazınız. 1.Mekanik frenler 2.Hidrolik frenler ( a) Klasik hidrolik frenler b)Vakum yardımlı hidrolik frenler c) Hava yardımlı hidrolik frenler) 3.Havalı frenler 4.Elektrikli frenler 7.Hidrolik fren sistemini oluşturan kısımlar nelerdir? Yazınız. 1. Kumanda düzeni 2. Hidrolik düzen 3. Fren tekerlek mekanizması

8.Aşağıdaki klasik hidrolik fren şemasının parçalarını üzerlerine yazınız.

9.Aşağıdaki şekli inceleyerek klasik hidrolik fren sisteminin çalışmasını anlatınız.

Klasik hidrolik fren sisteminde pedala kuvvet uygulandığında merkez silindirinin pistonu basınç oluşturur. Oluşan bu basınç, borular vasıtasıyla tekerlek silindirlerine ulaştırılır. Tekerlek silindirlerinin pistonları açılarak frenleme sağlanır. .

10.Vakum yardımlı Hidrolik fren sisteminin çalışmasını kısaca açıklayınız.

Vakum yardımlı güç freni; aracın motorunda meydana getirilen emme manifoldu vakumu yardımıyla frenleme anında şoförün ayak kuvvetine ek olarak ilave bir kuvvet oluşturur. Fren pedalına basıldığında vakum kontrol supabı pistonun merkez silindiri tarafına vakumun etki etmesini sağlar. Böylece pistonun bir yanında atmosferik basınç, diğer yanında vakumun etkisi oluşur. Vakum ünitesinin pistonu fren merkez silindirinin pistonuna bağlı olduğu için onu da hareket ettirir ve fren merkez silindirinin içinde basınç oluşturur. Bu basınç fren sistemine etki eder ve fren tekerlek silindirleri üzerinden frenlemeyi meydana getirir. Basit şekil üzerinde göstermiş olduğumuz piston yerine gerçekte diyafram kullanılmaktadır. Bu vakum ünitesine hidrovak denir.

11. Hava yardımlı hidrolik fren sisteminde bulunan el freni nasıl çalışır kısaca açıklayınız. Sistemde el freni için ayrı bir ünite vardır. El fren kolu, el ile kumandalı valfa kumanda eder. Bu valf aracılığıyla basınçlı hava tekerlek silindirlerine gönderilerek aracın sabitlenmesi sağlanır. Kumandalı valftan gelen basınçlı hava yaylı fren odasına gönderilerek burada mekanik bir hareket oluşturulur, bu mekanik hareketin etkisi ile pabuçlar kampanaya yaslanarak tekerlekler kilitlenir.

12.Hava yardımlı hidrolik fren sisteminin çalışmasını kısaca anlatınız. Bu tür fren sisteminde merkez pompasında oluşturulan hidrolik basınca ek olarak basınçlı havadan faydalanılmıştır. Sistemde kullanılan basınçlı hava motordan hareket alan bir kompresör tarafından sağlanmaktadır. Kompresör tarafından üretilen basınçlı hava, hava tanklarında depolanmıştır. Sistemde bulunan havanın basıncını kontrol altında tutmak için basınç kontrol veya emniyet valfları kullanılmış, ayrıca havanın içerisinde nem bulunduğu için bu nemin olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak için havanın kurutulması (şartlandırılması) için bir ünite yerleştirilmiştir. Fren pedalına basıldığında hava tanklarında bulunan basınçlı havaya frene basma miktarı ile orantılı olarak yol verilir. Basınçlı hava bir diyafram ünitesine etkiyerek merkez silindiri pistonun itme çubuğunu daha büyük bir kuvvetle iterek frenleme kuvvetinin artmasını sağlar. Merkez pompasından itibaren sistem klasik hidrolik fren gibi çalışmaktadır 13.Şekilde görülen havalı fren sisteminin çalışmasını açıklayınız.

Motorun çalışması ile birlikte havalı fren sisteminin hava depolarına kompresör tarafından hava basılır. Depolardaki havanın basıncı, basınç ayar supabı (emniyet supabı) ve kompresör regülâtörünün çalışması ile kontrol altında tutulur. Basınç düşük olduğunda aracı hareket ettirmek imkânsızdır. Aracın frenine basıldığı zaman pedalın altında bulunan fren supabı çalışır. Basınçlı havanın ön ve arka fren odalarına gitmesine müsaade eder. Basınçlı havanın itme kuvvetinden faydalanarak fren pabuçlarının kampanaya doğru açılmasını ve frenleme yapılmasını sağlar. Frenleme sona erdiğinde, hava hızlı bir şekilde boşalarak fren tekerlek mekanizmasının serbest hale geçmesini sağlar. Böylece sistem tekrar frenleme yapılmasına hazır hale gelir.

14.Havalı fren sisteminin yapısında bulunan Hava kompresörü,regülatör,hava depoları,fren kontrol supabı,fren hava odaları,çabuk boşaltma supabı ve fren boşluk ayarlayıcının görevleri nedir? Yazınız. Hava kompresörü: Sistem için gerekli olan havayı temin eder. Regülâtör: Hava basıncını kontrol altında tutar, Basınçlı havaya yön verir. Hava depoları: Kompresör tarafından gönderilen basınçlı havanın depo edilmesini sağlar. Kullanılan araca göre iki veya dört adettir. Fren kontrol supabı: Fren pedalına basılma miktarına göre fren hücrelerine giden hava miktarını kontrol altında tutar. Fren hava odaları: Basınçlı havanın itme kuvvetinden faydalanarak fren pabuçlarının kampanaya doğru açılmasını ve frenleme yapılmasını sağlar. Çabuk boşaltma supapları: Fren pedalı bırakıldıktan sonra havayı hızlı bir şekilde boşaltarak fren tekerlek mekanizmasının serbest hale geçmesini sağlar. Böylece sistem tekrar frenleme yapılmasına hazır hale gelir. Fren boşluk ayarlayıcıları: Fren balatalarında meydana gelebilecek aşınmaların doğurduğu boşluğun ayarlanmasını sağlar. Bir kol şeklindedir ve aynı anda frenlemenin meydana gelmesinde de görev yapar. 15.Diskli fren sisteminin parçaları nelerdir? Yazınız. Diskli fren sistemi sabit bir kaliper ile bu kaliper üzerine yerleştirilen fren balata ve pabuçları ile fren hidrolik silindir ve pistonlarından ibarettir. 16.Fren diskinin görevi nedir? Yazınız. 1.Frenleme anında balatalar arasında sürtünerek aracın yavaşlamasını ya da durmasını sağlar. 2.Taşıtın kinetik enerjisi frenleme esnasında balata ve disk yüzeyleri tarafından ısı enerjisine dönüştürülür. 17.Günümüz araçlarında kaç çeşit fren diski kullanılır? Yazınız. 1. içi dolu fren diskleri 2.içten havalandırmalı fren diskleridir.

18.Kaliperin görevi nedir? Yazınız. Sürtünme elemanı olan pabuç ve balataları, fren hidrolik silindirleri ile birlikte taşır. Frenleme sırasında meydana gelen moment reaksiyonlarını üzerine bağlı olduğu dingil başına iletir. 19. Günümüz araçlarında kullanılan kaliper çeşitleri nelerdir ? Yazınız. 1.Sabit kaliper (çift pistonlu) 2.Yüzer kaliper (tek pistonlu) 20.Şekilde parçalanmış yapısı görülen kaliperin parçalarının isimlerini üzerlerine yazınız.

21.Şekilde görülen sabit kaliperin yapısını kısaca açıklayınız.

Sabit kaliperde bir çift piston vardır. Frenleme kuvveti, balataların piston tarafından disk yüzeylerine bastırılması sonucu oluşur. Yapısı oldukça basit olmasına rağmen ısı iletimi sınırlıdır. Kaliper disk ile jant arasına yerleştirildiğinden havanın kendisine ulaşması ve soğutması çok zordur. Ayrıca çok yer kaplar. Bu sebeplerden dolayı günümüzde yaygın olarak kullanılmamaktadır.

22. Şekilde görülen yüzer kaliperin yapısını kısaca açıklayınız.

Piston kaliperin sadece bir tarafına yerleştirilmiştir. Fren merkezinden gelen hidrolik basınç pistonu iterek balataları diskin üzerine doğru bastırır.

23.Diskli fren sisteminde kullanılan şekilde görülen pabuc ve balatanın yapısını kısaca açıklayınız.

Pabuç, kaliper içindeki işlenmiş bir yüzeye dayanan metal bir destek plakasına bağlıdır. Balata bu pabuca yapıştırılmıştır. Pabuçlar kaliperi boydan boya geçen tespit pimleri ile yerlerinde tutulur. Pimlerde maşalar aracılığıyla kalipere tutturulur. Balatalar genellikle asbest ve bazı organik malzemelerden yapılmaktadır. Diskli fren balatası daha yüksek sıcaklıklara dayanıklıdır. Isı etkisi ile sertleşip parlak sürtünme yüzeyi oluşturmaz. Bu sayede fren verimi daha yüksek olur. Balatanın yüzeyinin ortasında bulunan kanal, balatanın aşınma miktarını gösterir. Kanal aşınma ile kaybolduğunda balata değiştirilmelidir. Balatanın ömrü, kullanım şartlarına göre değişmektedir.

24. Balatalar aşındıkça disk-balata boşluk mesafesi artarak daha yüksek pedal mesafesi oluşturur.Bunu önlemek için boşluk ayar mekanizması kullanılır. Aşağıdaki şekle göre bu mekanizmanın çalışmasını anlatınız.

Otomatik boşluk ayarlayıcısı, silindir içinde bulunan bir piston keçesini (lastik) içerir. Bunun iki işlevi vardır: Silindirin içindeki fren hidroliğinin boşalmasını engeller ve fren pedalına basıldığında piston hidrolik basınç ile hareketlendiği zaman, piston keçesi deforme olur. Fren pedalı bırakıldığı ve hidrolik basınç azaldığı zaman, piston keçesi orijinal şekline geri döner ve pistonu geri çeker.

25.Fren sistemlerinde kullanılan düzenleme supabının görevini ve çalışmasını açıklayınız.

Ön frenleri diskli tip ve arka frenleri kampanalı tip fren sistemi olan araçlarda kampana tipi frenlerin daha geç fren etkisi göstermesi sebebi ile diskli frenlere giden hat üzerine düzenleme supabı yerleştirilmiştir. Böylece her iki frende aynı zamanda uygulanarak ön frenlere yığılmanın önüne geçilmiş olur. Düzenleme supabı sistemde 5-8 bar (yaklaşık 75-120 PSI) basınç oluşuncaya kadar disk kısmına fren sıvısının geçişini engeller. Basınç bu değere erişirken arkadaki kampana tipi frenin pabuç geri getirme yaylarının gerilimi yenilir ve pabuçlar üzerlerindeki balatalar aracılığı ile kampanaya temasa geçerler. Bu sırada düzenleme supabı açılarak hidrolik basıncın diskli frenlere uygulanmasına müsaade eder..

26.Şekli inceleyerek diskli fren sisteminin çalışmasını açıklayınız.

Fren pedalına basıldığında merkez silindirinden gelen basınçlı hidrolik kalipere geçerek silindirin içerisine dolar. Pistonlara itme kuvveti uygulayarak pistonları açar. Pistonlar pabuçları ve üzerlerindeki balataları diske doğru iterler ve diski sıkmaya çalışır. Böylece disk iki pabuç arasında sıkılarak frenleme sağlanır.

27.Diskli tekerlek fren sisteminde fren pedalında fazla boşluk varsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Sistemde hava vardır ya da fren hidroliği azalmıştır. 2.Tekerlek silindiri lastik segmanı arızalıdır. 28. Diskli tekerlek fren sisteminde fren pedalındaki titreşim varsa sebebi nedir? Yazınız. Diskte incelme vardır. 29. Diskli tekerlek fren sisteminde frenleme için büyük kuvvet gereksinimi varsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Güç ünitesi çalışmıyor. 2.Balatalar yağlanmıştır. 30. Diskli tekerlek fren sisteminde frenleme sırasında araç bir tarafa çekiyorsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Balatalar yağlanmıştır. 2.Pistonlar yerinde yapışık kalmıştır. 3.Lastik havaları eşit değildir. 4.Fren pabuçları çarpıktır. 5.Ön düzen ayarları bozuktur. 31. Diskli tekerlek fren sisteminde frenlerden ses geliyorsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Disk kalipere sürtüyor. 2.Balata yüzeyleri camlaşmıştır. 3.Balatalar aşınmıştır. 32. Diskli tekerlek fren sisteminde frenler çok ısınıyorsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Güç freni çalışmıyor. 2.Şoför ayağını sürekli fren pedalı üzerinde tutuyor. 3.Sistemde kalıcı bir basınç bulunuyor. 33. Diskli tekerlek fren sisteminde tekerlek silindiri kaçırıyorsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Piston lastik segmanları arızalıdır. 2.Pistonda çizik ve korozyon vardır. 34. Diskli tekerlek fren sisteminde fren tutmuyorsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Pabuç ve balata uygun şekilde yerleştirilmemiştir. 2.Hidrolik sistemde sızıntı vardır. 3.Lastik segman arızalıdır. 4.Hidrolik sistemde hava vardır. 5.Hava alma ventili açık kalmıştır. 6.Merkez silindir lastik segmanı kaçırıyor. 7.Keçeler şişmiş pistonlar yapışmıştır. 8.Güç ünitesi arızalıdır. 34. Diskli tekerlek fren sisteminde fren pedalı çok sert ise sebebi nedir? Yazınız. 1.Güç ünitesi çalışmıyor. 2.Kaliper pistonları yapışmış.

35.Kampanalı fren sistemini oluşturan kısımlar nelerdir? Yazınız. Kampana, fren teker silindiri, iki adet pabuç, fren siper tablası ve balatalardan oluşur. 36. Kampanalı fren tekerlek sisteminde oluşan kuvvetler nelerdir? Yazınız. 1. Self Enerji 2. Servo Hareketi 37.Kampanalı fren çeşitleri nelerdir? Günümüz araçlarında hangi tip tercih edilir? Yazınız.

Tespit Pimi Tek Olan Frenler Çift Tespit Pimli Frenler Tek Tespit Pimli, Kendi Kendini Merkezleyen Frenler

Çift Tespit Pimli Çift Teker Silindirli

Frenler Günümüz araçlarında

tercih edilen fren tekerlek

mekanizmasıdır. Çift Tespit Pimli Çift Teker Silindirli Frenler Kendi Kendini Ayarlayan Frenler

38.Şekilde görülen fren tekerlek silindirinin parçalarını yazınız.

1.TOZ LASTİĞİ 2.PİSTON 3.LASTİK SEGMAN 4.YAY 5.GÖVDE 6.HAVA ALMA TAPASI

39.Şekilde görülen tekerlek silindirinin çalışmasını anlatınız.

Tekerlek silindirinin üzerinde hava alma vidasının yerleştirildiği bir delik vardır. Diğer taraftan fren hidroliği bir boru ile teker silindirine ulaştırılmıştır. Merkez silindirinden gelen basınçlı hidrolik, giriş deliğinden iki piston arasına dolar. Basınçlı hidroliğin etkisi ile pistonlar dışa doğru açılmaya başlar. Her pistona bağlı bulunan itme çubukları diğer uçlarından fren pabuçlarına bağlıdır. Pistonun hareketini pabuçlara iletirler. Pabuçlar kampanaya karşı açılarak frenlemenin oluşmasını sağlar.

40. Kampanalı frenlerde kullanılan tekerlek silindiri çeşitleri nelerdir? Yazınız. 1.Çift pistonlu teker silindiri 2.Tek pistonlu teker silindiri 3.Kademeli teker silindiri 41.Kampanalı fren sistemi balata ve pabuçlarını tanımlayarak hangi gereçlerden yapıldıklarını yazınız. Balata: fren pabucunun üzerindeki sürtünme gerecidir. Balatalar ısı değişimlerine dayanıklı asbest-reçine esaslı olarak yapılarak ısıl işlemden geçirilir ve kuvvetlendirilirler. Günümüzde en çok kullanılan balata tipi döküm balatadır. Asbest lifleri öğütülür ve kalıplara dökülerek imal edilirler. Pabuç: teker silindirinden aldığı hareket ile üzerinde bulunan balataları kampanaya sıkıştırarak frenlemeyi sağlayan kısımdır. Pabuçlar prese edilmiş çelikten yapılırlar. 42.Aşağıdaki şekli tanımlayarak görevlerini ve malzemesini yazınız.

Kampana: Tekerleğin cıvatalarla bağlı olduğu dönen parçasıdır. Görevi:Fren yapıldığında pabuç balatalar kampananın iç yüzeyine sürtünerek tekerleklerin dönüşünü yavaşlatırlar. Ayrıca fren tekerlek mekanizmasını dış etkilerden korur. Malzemesi:Kampana yapımındagenellikle gri dökme demir kullanılır.

43.Şekildeki kampanalı fren sisteminin çalışmasını anlatınız.

Fren pedalına basıldığı zaman merkez silindirinde oluşan basınç, borular yardımı ile fren tekerlek silindirlerine iletilir. Tekerlek silindirlerinin içerisine dolan basınçlı hidrolik pistonları dışa doğru iter Pistonlar aldıkları itme kuvvetini, itme çubukları vasıtası ile pabuçlara iletir. Pabuçlar kampanaya karşı açılarak balataları kampanaya yaslar ve oluşan sürtünmenin etkisi ile frenleme sağlanır. Fren pedalından ayağımızı çektiğimiz zaman pabuçlara bağlı olan geri getirme yayları vasıtası ile pabuçlar kampanadan uzaklaşır. Böylece yeni bir frenleme için fren mekanizması hazır hale gelir.

44. Kampanalı tekerlek fren sisteminde fren pedalı düşüyorsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Fren pabuçları ayarsızdır. 2.Çubuk bağlantısının ayarı normal değildir. 3.Fren balataları aşınmıştır. 4.Fren hidroliği bitmiş veya seviyesi düşmüştür. 5.Hidrolik sistemde hava vardır. 6.Fren merkez silindiri aşınmıştır. 45. Kampanalı tekerlek fren sisteminde frenlerden biri tutukluk yapıyor veya sürtünme varsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Fren pabuçları ayarsızdır. 2.Hidrolik borulardan biri tıkanmıştır. 3.Tutukluk yapan fren teker silindiri arızalıdır. 4.Pabuç geri getirme yayı arızalıdır. 46. Kampanalı tekerlek fren sisteminde bütün frenler tutukluk yapıyorsa sebebi nedir ?Yazınız. 1.Fren çubuk bağlantıları ayarsızdır. 2.Fren merkez silindiri arızalıdır. 47. Kampanalı tekerlek fren sisteminde fren yaparken araç bir tarafa çekiyorsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Fren balataları yağlanmıştır. 2.Fren balatalarına hidrolik bulaşmıştır. 3.Fren pabuçları ayarsızdır. 4.Lastik basınçları dengesizdir. 5.Fren hidrolik borusu tıkanmıştır. 6.Teker silindiri arızalıdır. 7.Fren sper tablası gevşektir. 8.Balataların tümü aynı değildir. 48. Kampanalı tekerlek fren sisteminde fren pedalı yumuşak ve esnekse sebebi nedir? Yazınız. 1.Hidrolik sistemde hava vardır. 2.Fren pabuçları ayarsızdır. 49. Kampanalı tekerlek fren sisteminde frenleme için büyük pedal kuvvetine ihtiyaç duyuluyorsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Fren balataları su ile ıslanmıştır. 2.Pabuçlar ayarsızdır. 3.Fren balataları ısınmıştır. 4.Fren balataları yanmıştır. 5.Fren kampanası cam gibi parlak hale gelmiştir. 6.Hidrovak çalışmıyordur. 50. Kampanalı tekerlek fren sisteminde frenler çok hassas veya ani tutuyorsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Pabuçlar ayarsızdır. 2.Yanlış balata kullanılmıştır. 3.Fren balataları greslenmiştir veya yağlanmıştır. 4.Kampanalar çizilmiştir. 5.Fren siper tablaları gevşemiştir. 6.Hidrovak görev yapmıyor. 51. Kampanalı tekerlek fren sisteminde frenler ses yapıyorsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Balatalar aşınmıştır. 2.Pabuçlarda çarpıklık vardır. 3.Pabuç perçinleri gevşemiştir. 4.Kampanalar aşınmıştır. 5.Bazı parçalarda gevşeklik vardır. 52. Kampanalı tekerlek fren sisteminde fren hidrolik seviyesi düşüyorsa sebebi nedir? Yazınız. 1.Fren merkez silindiri kaçırıyor. 2.Fren teker silindiri kaçırıyor. 3.Hidrolik boru bağlantıları gevşek, borularda hasar var. 53. Kampanalı tekerlek fren sisteminde Frenler kendi kendilerini ayarlayamıyorsa sebebi nedir? Yazınız. (Otomatik ayarlayıcısı olan frenler) 1.Ayar vidası sıkışık kalmıştır. 2.Ayar levyesi ayar çarkına geçmiyor. 3.Ayarlayıcı yanlış takılmış. 54. Kampanalı tekerlek fren sisteminde Frenleme sırasında ikazlambası yanıyorsa sebebi nedir? Yazınız. (Dual sistem) 1.Ön veya arka kısımlardan biri arızalıdır. 2.Basınç diferansiyel supabı arızalıdır. 3.Lamba arızalıdır. 55. Aşağıdakilerden hangisi fren sisteminin görevlerinden değildir? A) Duran aracı sabitlemek B) Aracı hızını düşürmek C) Aracı güvenli bir şekilde durdurmak D) Moment artışı sağlamak 56.Aşağıdaki ifadelerden hangisi hareket halindeki bir araca fren uygulandığı zaman araca etki eden faktörlerdendir. I. balata ile disk arasındaki sürtünme kuvveti II. tekerlek ile yol arasındaki sürtünme kuvveti III. araç hızı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Hepsi 57. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? I.Aracın hızı arttıkça fren mesafesi artar. II.Yol ile tekerlek arasındaki sürtünme katsayısı da frenlemeyi etkilemektedir III.Fren mesafesi fren mekanizmanın gücüne bağlı olarak değişmez. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III

58. Otomotiv endüstrisinin başlangıcında kullanılan fren sistemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Mekanik frenler B) Hidrolik frenler C) Havalı frenler D) Elektrikli frenler 59. Aşağıdakilerden hangisi hava yardımlı fren sisteminin elemanlarından değildir? A) Kompresör B) Hidrolik modülatör C) Güç silindiri D) Hava tüpü 60. Aşağıdakilerden hangisi havalı fren sisteminde hava basıncını kontrol altında tutan, basınçlı havaya yön veren devre elemanıdır. A) Hava kompresörü B) Fren kontrol supabı C) Regülatör D) Fren hava odaları 61. Merkez silindirinde oluşturulan basıncı fren pabuçlarına mekanik bir kuvvet olarak ileten ve pabuçları kampanaya karşı açarak frenlemeyi sağlayan fren sistemi elemanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Fren boruları B) Hidrovak C) Ayar çarkı D) Fren teker silindiri 62. Aşağıdakilerden hangisi fren teker silindiri çeşitlerinden değildir? A) Tandem pistonlu teker silindiri B) Çift pistonlu teker silindiri C) Tek pistonlu teker silindiri D) Kademeli teker silindiri 63. Aşağıdaki ifadedeki boşluğu doldurunuz.Fren pedalından ayağımızı çektiğimiz zaman pabuçlara bağlı olan …GERİ GETİRME YAYI ……….. vasıtası ile pabuçlar kampanadan uzaklaşır. 64. Lastik basınçları dengesiz olursa frenleme anında hangi arıza meydana gelir? A) Frenler sıkışır B) Fren pedalı serleşir C) Frenlerden ses gelir D) Araç bir tarafa çeker 65. Aracın lastiklerinin doğru sökülme sırası aşağıdakilerden hangisidir? I.Kriko ile aracı kaldırınız ve sehpaya alınız. II.Bijon somunlarını gevşetiniz. III.Jant kapağını çıkarınız. IV.Aracın hareket etmemesi için gerekli güvenlik önlemlerini alınız. V.Bijon somunlarını sökünüz. A) I-II-III-IV-V B) III-II-I-IV-V C) III-I-II-V-IV D) I-III-II-V-IV 66. Fren sisteminin hava alma işlemine hangi tekerlekten başlanır? A) Ön sol tekerlekten B) Ön sağ tekerlekten C) Merkez silindirine en yakın tekerlekten D) Merkez silindirine en uzak tekerlekten 67. Aşağıdaki belirtileri verilen fren sistemi arızası hangisidir? (Fren merkez silindiri kaçırıyor. Fren teker silindiri kaçırıyor.) A) Fren hidrolik seviyesi düşmesi B) Frenler kendi kendilerini ayarlayamaması C) Frenlerin ses yapması D) Frenleme için büyük pedal kuvvetine ihtiyaç duyulması 68. Aşağıdaki ifadeler fren sisteminde hangi arızaya sebep olur? (Pabuçların ayarsız olması. Yanlış balata kullanılması. Fren balataları greslenmiş veya yağlanmış olması. Fren siper tablaları gevşemiş olması ) A) Frenleme için büyük pedal kuvvetine ihtiyaç duyulmasına B) Frenlerin hassaslaşması ve ani tutmasına C) Aracın bir tarafa çekmesine D) Fren pedalının düşmesine 69.Diskli ve Kampanalı Frenlerin sistemlerini karşılaştırınız. Diskli frenler ısınmadan doğan sürtünme kayıplarına daha dayanıklıdır. (Diskli frenlerhava ile temas halinde olduğundan frenleme anında daha kısa sürede soğur.) Servo çalışması olmadığından diskli frenler yüksek hızlardaki frenlemelerde tutukluk ya da fren kapması yapmaz. Disk ısındıktan sonra pabuçlara doğru açılarak otomatik ayarlayıcılara yardımcı olur. Diskli frenler yaysız yükü azaltır. Diskli frenlerin bakımı daha kolay ve servis zamanı daha azdır. Diskli frenlerde el freni mekanizmasını yerleştirmek daha zor ve maliyeti fazladır. Diskli frenler daha büyük fren kuvvetlerine sahiptir. Diskli frenler de kendi kendini otomatik olarak ayarlar. 70. Fren diski araçta nereye bağlıdır? A) Teker göbeğine B) Janta C) Kampanaya D) Kalipere 71. Aşağıdakilerden hangisi kaliper çeşididir? A) Tam kaliper B) Tek etkili kaliper C) Sabit kaliper D) Açık kaliper 72. Fren balata malzemesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Bezli B) Ahşap C) Asbest D) Plastik

73. Diskli fren sistemlerinde bulunan kontrol supabın görevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Arka fren sistemine giden basıncı kontrol eder. B) Ön fren sistemine giden basıncı kontrol eder C) Arka ve ön frenlerin aynı anda tutmamasına engel olur. D) Hat basıncı belirli seviyeye erişinceye kadar frenin uygulanmasını engeller. 74. Frenleme sırasında aracın bir tarafa çekmesinin muhtemel sebebi aşağıdakilerden hangisi değildir? A) Balatalar yağlanmıştır. B) Lastik havaları eşit değildir. C) Fren pabuçları çarpıktır. D) Hidrolik sıvısı azalmıştır. 75. Fren sisteminde oluşan kinetik enerjiyi, balatalara sürtünme yüzeyi oluşturarak ısı enerjisine dönüşmesini sağlayan fren sistemi elemanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Fren diski B) Merkez pompası C) Kaliper D) Regülatör 76.Fren merkez pompasının görevi nedir? Yazınız. 1.Fren devrelerinde basınç hazırlamak, 2.Fren pedalı bırakıldığında basıncı hızla düşürmek, 3.Sıcaklık dalgalanmalarının fren sıvısı hacminde neden oldukları değişiklikleri dengelemektir. 77.Şekilde devre şeması görülen fren merkez pompası üzerindeki çek valfin (kontrol supabının) çalışmasını anlatınız.

KONTROL SUPABI: Tek yönlü çalışan bir supaptır. Çalışma sırasında piston, önünde bulunan fren hidroliğini çek valfın içinden fren hidrolik borularına ve tekerlek silindirlerine gönderir. Pedal bırakıldığında fren pabuçlarının geri getirme yayının sağladığı kuvvetin etkisi ile borulardaki sıvı çek valftan geçerek tekrar merkez silindirine geri döner. Sıvının basıncı merkez silindirindeki yayın geriliminin altına düştüğü zaman yay çek valfı yerine oturtarak borulardaki basınç muhafaza edilmiş olur. Böylece bir sonraki frenleme sırasında hareketin geciktirilmeden iletilmesine imkân sağlanır.

78.Fren devrelerinden biri arızalandığında ne gibi sonuçlar ortaya çıkar? Yazınız. 1.Pedal hareket etme mesafesi artacaktır. 2.Durma mesafesi önemli derecede artacaktır. 79. Hidrovağın Görevleri nelerdir? Yazınız. Emme manifoldu vakumu ile atmosferik basınç arasındaki basınç farkından yararlanılarak frenleme sırasında sürücünün uygulamış olduğu fren pedal kuvvetini artırır. 80.Şekildeki hidrovağın parçalarını yazınız.

1.VAKUM 2.ÇEK VALF 3.SABİT BASINÇ ODASI 4.DİYAFRAM 5.SERVO PİSTONU 6.REAKSİYON DİSKİ 7.VALF GÖLGESİ 8.VALF ÇALIŞTIRMA ÇUBUĞU 9.HAVA 10.HAVA TEMİZLEYİCİ 11.GÖVDE KEÇESİ 12.DEĞİŞKEN BASINÇ ODASI 13.DİYAFRAM YAY 14.SERVO GÖVDESİ 15.İTME ÇUBUĞU 16.GÖVDE KEÇESİ 17.FREN MERKEZİ

81.Şekli inceleyerek hidrovağın çalkışmasını açıklayınız.

Hidrovak bir diyafram, piston geri getirme yayı, fren pedalına bağlı olan itme çubuğu üzerindeki bir piston, valf, vakum rekoru ve dış hava kanalından oluşmaktadır. Piston kolu aynı anda merkez silindirinin itme çubuğu konumundadır. Diyaframın bir yüzüne devamlı vakum etkirken, diğer yüzüne açık hava basıncı veya çalışmadığı durumlarda vakum etkimektedir. Diyaframın merkez silindiri tarafına sabit basınç odası, diğer tarafına da değişken basınç odası denir.

82. Hidrolik seviyesi azalıyorsa muhtemel arızalar nelerdir? Yazınız. Merkez silindirinin deposunda çatlak veya fren hatlarında kaçaktan kaynaklanır.Bunun sonucu olarak frenleme etkisi tamamen veya kısmen azalır. 83. Merkez Silindiri veya Pistonlarındaki aşınma sonucu oluşan muhtemel arızalar nelerdir? Yazınız. Hidrolik sıvının piston arkasına sızıntı yapmasına ve basıncın istenen değere ulaşamamasına neden olur. 84. Merkez Silindiri Geri Getirme Yaylarının Kırılması sonucu oluşan muhtemel arızalar nelerdir? Yazınız. Fren pedalına kuvvet uygulanmadığı zaman pistonlar geriye geri getirme yaylarının kuvveti ile gelir. Yaylar görevini yapmadığı zaman kontrol supabı yerine oturmayacağından sistemde gerekli basınç korunamaz. Bunun sonucu olarak tekrar frene bastığımız zaman frenler geç devreye girer. 85. Kontrol Supabı Arızalanması sonucu oluşan muhtemel arızalar nelerdir? Yazınız. Kontrol supabı görevini yapmadığında sistemin korunmasını istediğimiz basınç oluşturulamayacağı için frenler geç devreye girer. 86. Merkez Pistonu Lastik Segmanları Arızalanması sonucu ortaya çıkacak arızalar nelerdir? Yazınız. Lastik segmanların aşınması veya hasar görmesi durumunda, frenleme esnasında basınçlı hidrolik pistonun arka tarafına sızar. Bundan dolayı etkili frenleme sağlanamaz. 87. Hidrovağın Diyaframı Delik veya Yırtılmış ise oluşabilecek muhtemel arızalar nelerdir? Yazınız. Diyaframın iki tarafı arasında basınç farkı oluşamayacağından sadece pedal kuvveti ile frenleme yapılır. Frenleme kuvveti azalır, durma mesafesi artar. 88. Hidrovağın Vakum supabının arızalanması sonucu oluşacak arızalar nelerdir? Yazınız. Vakum supabı arızalı ise değişken basınç odasına vakum uygulanmayacağı için frenlerden ayağımızı çektiğimiz zaman diyafram basınç farkından dolayı merkez pompasına doğru kuvvet uygulamaya devam eder. Bunun sonucu olarak pedaldan ayağımızı çektiğimiz halde frenleme az da olsa devam eder. 89 . Hidrovağın Dış hava supabının arızalanması sonucu oluşacak arızalar nelerdir? Yazınız. Dış hava supabı arızalı ise değişken basınçlı odaya dış hava basıncı etkimeyeceğinden diyafram iki yüzü arasında bir basınç farkı oluşmaz. Sadece pedal kuvveti ile frenleme yapılmış olur. 90. Hidrovak Geri Alma Yayının Arızalanması sonucu oluşacak arızalar nelerdir? Yazınız. Yay arızalandığında diyafram boş konumda tam olarak geri gelemez. Etkili frenleme yapılmaz. 91. Aşağıdakilerden hangisi merkez pompasının görevlerinden değildir? A) Fren devrelerinde basınç hazırlamak B) Fren pedalı bırakıldığında basıncı hızla düşürmek C) Sıcaklık dalgalanmalarının fren sıvısı hacminde neden oldukları değişiklikleri dengelemek D) Fren sistemi elemanlarının çabuk soğumasını sağlamak 92. Fren merkez pompasının iç yüzeyi aşınırsa ne olur? A) Sistem hava yapar B) Basınç yükselmez C) Araç bir tarafa çeker D) Balatalar aşınır 93. Motor vakumu ile atmosferik basınç arasındaki basınç farkından yararlanılarak frenleme sırasında uygulanan pedal kuvvetini artıran parça aşağıdakilerden hangisidir? A) Fren merkez pompası B) Hidrovak C) Fren diski D) Kaliper 94. Hidrovakta bulunan diyaframın merkez silindiri tarafına ne denir? A) Sabit basınç odası B) Değişken basınç odası C) Ses odası D) Fren odası

EL FRENİ

95.El freninin görevi nedir? Yazınız. El freni, duran bir aracı güvenli bir şekilde yerine tespit etmek amacıyla kullanılır. El frenine aynı anda park freni de denilmektedir. 96. Şekilde görülen kampanalı fren sistemlerinde kullanılan el fren sisteminin çalışmasını açıklayınız

El frenini çalıştırmak üzere bir levye vardır. Levye çubuklarla veya kablo bağlantılarıyla arka frenlere ulaştırılmıştır. El fren kolu çekildiği zaman, kablo veya çubuklar arka frenlerdeki bir levyeyi çeker. Levyenin üst ucu bir pabuca tespit edilmiştir. Tespit cıvatasının hemen altına ise bir dayanma laması yerleştirilmiştir ve lamanın bir tarafı el fren levyesine diğer tarafı ise karşı pabuca dayandırılmıştır. El freni levyesinin alt ucuna ise kablo ya da çubuk bağlanmıştır. El freninin çekilmesi sonucu kablo, levyenin alt tarafını, sola doğru çekince, levye dayanak lamasını pabucu kampanaya dayayıncaya kadar sola doğru iter. Bu noktadan itibaren levyenin devam eden hareketi dayanak üzerinde mesnetlenmesini sağlar ve levyenin üst kısmına cıvata ile tespit edilen pabucu sağa doğru kampanaya dayanıncaya kadar hareket ettirir. Levyenin daha da hareket etmesi iki pabuca birden frenleme kuvvetini verir. 97.Şekilde görülen Transmisyon çıkış mili üzerine yerleştirilen el freninin çalışmasını açıklayınız.

Bu el freni mekanizması transmisyonun çıkış mili üzerine yerleştirilmiştir. Çıkış mili el freni düzeninin kampanasını taşır ve döndürür. Kampananın içine iki adet fren pabucu yerleştirilmiştir. Pabuçlar fren düzeninin dönmeyen elemanlarını oluşturur. El freni levyesi veya koluna bağlı olan bir kablo çekildiği zaman pabuçları açmaya çalışır ve frenleme sağlanır. Kampana pabuçlar tarafından tutulunca bütün hareket hattını sabit tutar ve hareketin arka tekerleklere geçmesini engeller.

98. Şekilde görülen Diskli Tip Fren Sisteminde Kullanılan El Fren Mekanizması çalışmasını açıklayınız.

Bu tip el frenlerinde, el freni mekanizması disk freninin kaliperinin içerisine monte edilmiştir. Levyenin hareketi levye milinin dönmesine neden olur. Mil ise pistonu hareket ettirir ve balata diske baskı yaparak frenleme sağlanır. Balata zamanla aşınır, el freni kursu aşınma miktarına göre artar. Bu yüzden, otomatik bir ayar mekanizması mil kursunu her zaman sabit tutmak için, el freni mekanizması içerisine yerleştirilmiştir.

99.Şekilde görülen Elektro Mekanik Park Freni Kesit Resmini inceleyerek çalışmasını açıklayınız.

Bu tür frenlerde el fren kolu yoktur. El frenini uygulamak için bir park fren butonu kullanılır. Elektronik kontrol ünitesi tarafından gönderilen sinyal ile çalışan bir motor tarafından fren disklerindeki bir mekanizma çalıştırılarak balatalar kilitlenir. Park freni butonuna basıldığında elektronik kontrol ünitesi tarafından kalipere bağlı olan dişli kutusu motoruna sinyal gönderilir ve motor çalışır. Motordan hareket bir kayış vasıtası ile dişli kutusuna aktarılır. Dişli kutusu mili ve dolayısıyla silindir dönerek ileriye hareket eder ve fren silindiri pistonunu balatalara doğru iterek balataları sıkıştırır. Park freni serbest bırakılmak istendiğinde park freni butonu çekilir ve gönderilen sinyal ile motor silindiri geri çeker.

100. Kampana tipi el frenlerinde meydana gelebilecek muhtemel el freni arızaları nelerdir? Yazınız. 1.El fren teli kopmuştur. 2.Fren teli kampana levyesinden kurtulmuştur. 3.El fren kolu dişlileri aşınmış veya kırılmıştır. 4.El fren ayarı yanlıştır. 101. Diskli tip el frenlerinde meydana gelebilecek muhtemel el freni arızaları nelerdir? Yazınız. 1.El fren teli kopmuştur. 2.Kalipere hareket ileten levye eğilmiştir. 3.El fren kolu dişlileri aşınmış veya kırılmıştır. 102. Elektromekanik park frenlerinde meydana gelebilecek muhtemel el freni arızaları nelerdir? Yazınız. 1.Elektromotor arızalanmıştır. 2.Motor ile dişli arasındaki kayış kopmuştur. 3.Sistemde elektriki bir kopukluk vardır. 103. Elektromekanik park frenini kumanda etmek için aşağıdakilerden hangisi kullanılır? A) Fren butonu B) El fren kolu C) Çekme halatı D) Çek valf 104. Aşağıdakilerden hangisi elektromekanik park freni arızası değildir? A) El fren kolu dişlilerinde aşınma veya kırılma. B) Elektromotorun arızalanması. C) Motor ile dişli arasındaki kayış kopması. D) Sistemde elektriki bir kopukluk olması. 105. Aşağıdakilerden hangisi kampanalı tip el freni arızası değildir? A) El fren teli kopması. B) Fren hidroliğinin bitmesi C) Fren teli kampana levyesinden kurtulması. D) El fren ayarı yanlış olması

HAVALI FREN SİSTEMLERİ 106.Şekilde görülen havalı fren devre şemasının parçalarını yazınız.

1.KOMPRESÖR 2.ÇEK VALF 3.EMNİYET SUPABI 4.HAVA TANKI 5.TAHLİYE MUSLUĞU 6.REGÜLATÖR 7.HAVA KORNASI 8.ANA DAĞITIM REKORU 9.HAVALI CAM SİLECEK MOTORU 10.DÜŞÜK BASIÇ İKAZI 11.FREN SİLİNDİRİ 12.HAVA KÖRÜĞÜ 13.AYARLAYICI KOL

107. Havalı fren sistemine sahip araçlarda genellikle…… PİSTONLU TİP………… kompresörler kullanılır. 108. Havalı fren sisteminde kompresör hareketini…….. KRANK MİLİNDEN……… alır. 109. Havalı fren sistemlerinde kompresörün soğutulması ve yağlanması nasıl olur? Yazınız. Kompresörün soğutulması hafif hizmet tipi araçlarda hava ile ağır hizmet tipi araçlarda ise su ile yapılır. Kompresör, motor yağlama sistemi yardımıyla yağlanır. 110. Kompresörlerin silindir hacimleri… 150…. cm3 ile… 500….. cm3 arasında değişir. Devirleri ise…. 1500… d/d ile ……3000……d/d’dır. 111. Havalı fren sisteminde kullanılan kompresörlerin sağladıkları basınç… 7….bar ile…..11……. bar arasında değişir. 112. Kompresör motor çalıştığı sürece çalışmaya devam eder. Ancak………ÇOK DİSKLİ KAVRAMA……. kullanılan tiplerinde ise kompresör krank milinin motor ile irtibatı istenildiğinde kesilebilmektedir. 113. Havanın kompresöre temiz bir şekilde girmesini temin etmek için giriş valfı üzerine bir………... HAVA FİLTRESİ……..yerleştirilmiştir. 114. Havalı fren sistemlerinde kullanılan kompresörler tek veya iki pistonludur, ancak çoğunlukla…………….….İKİ PİSTONLU……….………. kompresörler kullanılır. 115.Kompresörün çalışmasını kısaca açıklayınız. Kompresör, ortamdan aldığı havanın basıncını yükselterek bir tankta depolanmasını sağlar. Çok diskli kavrama ile hareket alan kompresörde çalışma basıncı (sistem) belirli bir değere ulaştığında kompresör krank milinin hareketi kesilir. Çok diskli kullanılmayan havalı frenlerde ise regülatör tarafından kompresörün çıkışından alınan hava tekrar kompresör girişine gönderilerek kompresör boşa çalıştırılır. Sistemdeki hava basıncı sistem basıncının altına düştüğü zaman çok diskli kavrama kompresörün krank miline tekrar hareket verir veya kavrama kullanılmayan sistemlerde kompresör çıkışı tekrar sisteme açılır. 116. Şekilde görülen havalı fren sisteminde kullanılan basınç regülatörünün çalışmasını açıklayınız.

Motorun ve kompresörün çalışmasıyla birlikte hava ilk olarak 1 numaralı şekildeki gibi basınç düşürme valfının giriş portuna, daha sonrada çıkış dağıtım hattına geçer. Çıkış hattındaki basınç belirtilen değere ulaştığında, pistonun alt kısmından etki eden basınç 2 numaralı şekildeki gibi pistonu bir miktar yukarı kaldırır ve giriş valfını kapatarak havanın dağıtım devresine geçmesini önler. Dağıtım hattındaki basınç, valf kontrol yayı ile ayarlanan değeri geçtiğinde 3 numaralı şekildeki gibi pistonu biraz daha yukarı kaldıracaktır. Bu durumda pistona bağlı içi oyuk mil de yuvasından yukarı doğru kayacaktır. Hattaki basınçlı hava bu delikten yukarı doğru çıkacak ve pistonun üst kısmındaki düşey kanallardan atmosfere çıkacaktır. Servis hattında basıncın düşmesiyle birlikte piston, yay etkisiyle aşağı doğru hareket eder. Önce egzoz valfının kapanmasını sağlar. Birkaç frenlemeden sonra da giriş valfını açar ve sistem tekrar şarj edilmeye başlar.

117. Şekilde görülen havalı fren sisteminde kullanılan pistonlu tip fren körüğünün çalışmasını açıklayınız.

Fren pedalına basıldığı zaman basınçlı hava fren pedal supabı ve hava tahliye supabından geçerek fren körüğünde bulunan pistonu iter. Pistona bağlı olan kol ve ayar kolu vasıtası ile frenleme sağlanır. Fren pedalına basma miktarına bağlı olarak pistonun itilmesi değişir ve böylece istenilen kuvvette bir frenleme yapılmış olur. Frenleme işlemi bittikten sonra fren hava basıncı ortadan kalkar. Yay pistonu iterek geriye eski durumuna getirir.

118. Şekilde görülen havalı fren sisteminde kullanılan diyaframlı tip hava körüğünün kısımlarını yazınız.

1.BASKI ÇUBUĞU 2.KOVAN 3.DAYANAK 4.KILAVUZ 5.PİSTIN TABANI 6.MEMBRAN 7.HAVA GİRİŞİ 8.GERİ TOPLAMA YAYI

119. Havalı fren sisteminde kullanılan hava tahliye valflarinin görevi nedir? Yazınız. Frenlemenin sona ermesinden sonra tekerleklerin kısa sürede serbest kalmasını sağlamak amacıyla kullanılır. Özellikle fren odalarının ayak ve el ile kumandalı valflarden ya da role valfden uzakta bulunduğu sistemlerde fren odalarındaki havanın en kısa sürede ve en kısa yoldan açık havaya atılması bu valflarla yapılır. 120. Şekilde görülen havalı fren sisteminde kullanılan hava tahliye valfinin çalışmasını açıklayınız.

FRENLEME:Fren pedalına basıldığında basınçlı hava üst diyafram odasına girer ve diyafram miliniaşağı doğru iterek çıkış valfını kapatır. Yüksek basınçlı hava diyafram uçlarından fren odalarına geçer.

DENGE DURUMU:Giriş portundan çıkış portuna geçmekte olan hava diyaframın alt kısmına dolar. Diyaframın alt ve üst kısmındaki hava basıncı eşitlenir eşitlenmez diyafram yayı diyaframın üst kısımlarını yuvasına oturtur. Böylece hem giriş ve hem de çıkış portu kapatılmış olur. Bu durumda fren odasına ilave hava giremez ve fren odasından da dışarıya çıkamaz. Frenleme belirli bir seviyede sabit tutulmuş olur.

SERBEST POZİSYON:Pedal üzerine uygulanan kuvvet kaldırıldığında diyaframın girişindeki basınç düşer. Fren odasında sıkışan havanın basıncı ile diyafram yukarı kaldırılır. Çıkış valfı açılarak sıkışmış hava atmosfere atılır.

121. Şekilde görülen havalı fren sisteminde kullanılan fren pedal valfinin çalışmasını açıklayınız. görevi nedir?

FREN TATBİKİ:Ayak pedalına basılarak piston hareket ettirilir. Pistonun hareketi ile giriş–çıkış valfı kapatılır. Pedalın biraz daha ileriye doğru hareketiyle pistonlar aynı anda giriş-çıkış valflarını yuvasından kaldırır ve basınçlı hava, depodan ön ve arka sistemin fren odalarına gider. Basınçlı havanın fren odalarına geçmesiyle alt ve üst pistonların altında basınç oluşur. Pistonun altında oluşan hava basıncı ile pistonun üst kısmındaki yay basıncı dengelenir. Valf taşıyıcılar geri itilerek giriş valfları kapatılır. Böylece basınçlı havanın fren odalarına geçişi, yeniden pedala daha fazla basılıncaya kadar kesilir. Aynı anda çıkış valfı kapalı kalır. Valflar daha sonra üst pistonun alt ve üst kısmında eşit kuvvetlerin oluşmasıyla dengede kalır, fren hattındaki basınçta sabit tutulmuş olur.

Pedaldan ayağın bir miktar çekilmesiyle valf yayı basıncı azalır. Yay basıncı ve hava basıncı yardımıyla pistonlar ve valf taşıyıcılar yukarı kalkar. Bu durumda giriş valfi kapalı kalırken çıkış valfi açılarak fren odalarından gelen basınçlı havayı dışarı atar. Havanın dışarı atılması pedala basılma miktarı ile orantılı olarak düşük basınç pozisyonunda denge sağlanıncaya kadar devam eder. SERBEST DURUM:Pedaldan ayak çekildiğinde üst ve alt pistonlarla valf taşıyıcı en üst pozisyonuna çıkar. Başlangıçta bu giriş-çıkış valfinin giriş yuvalarının kapanmasına yol açar. Pistonların ve valf ünitesinin daha yukarı çıkmasıyla egzoz valflerinin açılması sağlanır. Böylece her iki fren devresindeki havada atmosfere çıkar ve fren serbest kalır.

122.Havalı fren sistemindelerinde kullanılan fren pedal valflarinin görevi nedir? Yazınız. Ayak pedalı ve buna bağlı olarak çalışan valf, pedala basma miktarı ile orantılı olarak depodan fren sistemine geçen havanın basıncını düzenleyerek geçişini sağlar. Aynı zamanda, frenlemenin tatbik edilmesi sırasında frenleme ile orantılı olarak sürücü ayağına bir reaksiyon verir. 123. Şekilde görülen havalı fren sisteminde kullanılan el fren valfinin çalışmasını açıklayınız.

Basınçlı havanın hava hücrelerine geçmesini sağlayan tek konumlu bir valfdir. Sistemin çalışması esnasında kapalı kalır.Aracı bir yere sabitlemek amacıyla el ile kumanda edilebilen kol çekilerek tek yönlü valf açılır sistemdeki basınçlı hava fren odalarına gönderilir. Aynı anda mekanik olarak fren pabuçları kilitlenir ve daha sonra fren odalarındaki basınçlı hava, hava tahliye valfleri tarafından boşaltılır. Böylece hava yardımlı mekanik el freni tatbik edilmiş olur.

124. Havalı fren sisteminde kullanılan el fren valflerinin görevi nedir? Yazınız. El fren valfleri sistemdeki basınçlı havanın tekerleklere iletilerek tekerleklerin kilitlenmesini ve aracın durmasını sağlar. 125. Havalı fren sisteminde kullanılan su tahliye valflerinin görevi nedir? Yazınız. Sıkışan ve ısına hava içerisindeki su buharı zamanla yoğunlaşarak suya dönüşür. Hava deposunun alt kısımda biriken suyun zaman zaman boşaltılması gerekir. Bunun için su tahliye valfi kullanılır. 126.Şekilde görülen havalı fren sisteminde kullanılan basınç emniyet valfinin kullanıldığı kısımları ve çalışmasını kısaca açıklayınız.

Fren devresini aşırı basınçtan korumak amacıyla sistemin çeşitli kısımlarına(kompresör silindir kapağına, depo şarj sistemine veya kompresör ile depo arasındaki boru hattı üzerine gibi) basınç emniyet valfleri yerleştirlir. Basınç aşırı yükseldiğinde basınç etkisi emniyet valfinin küresel başını iterek yay kuvvetini yener. Bu şekilde basınçlı hava açık havaya boşalır. Basınç tekrar düştüğünde yay basıncı etkisi ile kapanan emniyet valfi devredeki havanın açık havaya çıkışını engeller, normal devreye akmasını sağlar.

127. Havalı fren sisteminde kullanılan fren boşluk ayarlayıcısının görevi nedir? Yazınız. Fren balatalarında meydana gelecek aşınmaların doğurduğu boşluk miktarının ayarlanması için boşluk ayarlayıcıları kullanılır. 128. Havalı fren sisteminde frenleme zayıflamış ise muhtemel arızalar nelerdir? Yazınız. 1.Fren ayarı düşüktür. 2.Balata ve kampanalar aşınmıştır. 3Fren hava odalarında kaçak vardır. 4.Fren hava basıncı düşüktür. 5.Hatlarda tıkanıklık ya da daralma vardır. 6.Fren balataları yağlanmıştır. 7. Fren kampanası eğilmiştir. 8. Fren pedal valfi arızalıdır. 129. Havalı fren sisteminde depolardaki hava basıncı düşük kalıyorsa muhtemel arızalar nelerdir? Yazınız. 1.Hava filtresi tıkanmıştır. 2.Boru ve bağlantılarda kaçak vardır. 3.Sistem valflerinden birisi veya birkaçı arızalıdır. 4. Kompresör kasnak kayışı kaçırıyor. 130. Havalı fren sisteminde frenler çalışmıyorsa muhtemel arızalar nelerdir? Yazınız. 1. Kompresör arızalı. 2. Fren sisteminde yeterli hava basıncı yoktur. 3. Frenler ayarsızdır. 4. Hava boru ve hortumlarında tıkanıklık vardır. 5. Fren pedal valfi arızalıdır. 6. Balatalar yağlanmıştır. 131. Havalı fren sisteminde frenler ani kavrıyorsa muhtemel arızalar nelerdir? Yazınız. 1. Pabuç geri getirme yayları zayıf yada kırıktır. 2. Fren kampanası eğilmiştir. 132. Havalı fren sisteminde frenleme bütün tekerleklerde eşit değilse muhtemel arızalar nelerdir? Yazınız. Fren hava körüklerindeki yaylar eşit değil ya da zayıftır. 133.Havalı fren sistemlerinde yapılan bakım ve kontroller nelerdir? Yazınız. Günlük çalışmalar sırasında bütün devre hortum ve boruları gözden geçirilmelidir. Hasar ve şişmeler görüldüğünde derhal değiştirilmesi gerekir. Hortum ve boruları birleştiren bütün kaplin ve rekorların kontrol edilmesi gerekir.