Fotoğrafın TarihiFotoğrafın TarihiDers 1: Fotoğrafın tarih öncesi

Metin ErsoyFaculty of Communication and Media Studies

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın Tarihiİnsanoğlu tarihin ilk günlerinden

başlayarak düşüncelerini, duygularını bir yüzey üzerine aktarmaya çalışmıştır.

Mağara duvarına bizon resmini çizen insandan başlayarak, tarih içinde insanoğlu çeşitli yüzeyleri; çizerek, boyayarak ve baskı tekniğiyle kullanmıştır.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın Tarihiİnsanoğlu, 1800’lü yılların

ortalarında, ışığı ve ışığa karşı duyarlı bir yüzeyi kullanarak nesnelerin görüntülerini yüzey üzerine kaydederek sabitleştirme tekniğini bulmuştur.

Yüzeyi, pozlayarak kullanan bu yeni buluş FOTOĞRAFTIR.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın TarihiFotoğraf, bulunduğu dönemden

başlayarak dünyanın dört bir köşesine yayılmıştır. Günümüzde her düzeydeki insanın hayatında fotoğraf yer almaktadır.

Doğumdan ölüme kadar çeşitli şekillerde fotoğrafla birlikteyiz.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın TarihiPeki, yaşamımızın ayrılmaz bir

parçası olan FOTOĞRAF nedir?◦Fotoğraf, tekniği açısından fizik ve

kimya bilimleriyle ilgilidir.◦Bir yüzey üzerinde optik yardımıyla

görüntünün oluşturulması fizik bilimiyle, bu görüntünün çeşitli kimyasal maddeleri kullanarak bir yüzeye kaydedilmesi ve sabitlenmesi de kimya bilimiyle ilgilidir.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın TarihiİÖ beşinci yüzyılda Çinli filozof Mo Ti,

yüzey üzerinde görüntü oluşturmakla ilgili bir gözleminden söz etmektedir.

Dört tarafı kapalı bir karanlık odanın, bir duvarının tam orta noktasına iğneyle bir delik açıp ve deliğin karşısına gelen duvara, odanın içinden, ipek perde asıldığında ortaya çıkan sonuç şudur:

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın Tarihiİğne deliğinden giren güneş ışığı,

ipek perdeye yansır ve iğne deliğinin önündeki nesnelerin görüntüsü, sağ-sol ve alt-üst ters olarak ipek perde üzerinde görülür.

İğne deliği fotoğraf makinesi diye adlandırılacak olan bu ilkel aygıt, günümüzde hala en basit şekilde fotoğraf elde etme yöntemi olarak kullanılmaktadır.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın Tarihiİğne deliğinden giren ışık, kuşkusuz

net ve keskin bir görüntü oluşturmuyordu. On altıncı yüzyılın ortalarında karanlık kutuya mercek eklendi.

Rönesans döneminin genç İtalyan bilim adamlarından Giovanni Battista Della Porta (1535-1615) Doğa Büyüsü (1553) adlı eserinde, iğne deliği yerine mercek yerleştirerek daha net ve keskin görüntü elde edileceğinden söz etmiştir.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın TarihiKaranlık kutu mercekle

birleştikten sonra hızla yaygınlaştı, özellikle taşınabilir karanlık kutular sanatçılar tarafından çok kullanıldı.

Ressamlar, resmetmek istedikleri doğa manzaraları için karanlık kutudan yararlandılar.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın Tarihi

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın TarihiZaman içinde karanlık kutuya bazı

eklemeler yapıldı. Önce mercek eklendi ve daha sonra günümüzün refleks fotoğraf makinelerinde olduğu gibi merceğin arkasına 45 derece açıyla duran bir ayna yerleştirilerek, görüntünün merceğin arkası yerine doğrudan yukarıya yansıtılması sağlandı.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın Tarihi18. yüzyıla gelindiğinde, karanlık

kutunun verdiği görüntü, yüzey üzerindeki gölge gibi kalıcı olmayan, yansıma bir görüntüydü.

Karanlık kutudaki görüntünün kalıcı olması, bir yüzey üzerine zapt edilmesi için kimya bilimiyle ilgili bazı temel gelişmeleri beklemek gerekecektir.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın TarihiFotoğrafın Bulunuşu – Niépce

◦ Kağıt ve kalem kullanmadan, görüntüyü ortaya çıkartan ışığı kullanarak, görüntünün sabitleştirilmesi nasıl sağlanabilirdi?

◦ İnsanoğlu düşüncelerini bu yönde sürdürdü ve sonunda fotoğrafa ulaştı.

Fotoğrafın ortaya çıkmasıyla ilgili ikinci temel konu, bir nesnenin görüntüsünün bir yüzey üzerine kaydedilerek sabitleştirilmesidir.

Alman doğa bilimcisi Johann Heinrich Schulze (1687-1744) gümüz nitratın güneş ışığından etkilenerek karadığını keşfetti (1725).

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın TarihiKaranlık kutunun sağladığı

görüntüyü, yüzey üzerinde sabitleştirebilmek için, ışığa duyarlı olan ve ışıktan etkilenerek tonu değişen bazı kimyasal maddelerle özellikle de gümüş nitrat ve gümüş klorür üzerinde daha detaylı çalışmalar gerekmiştir.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın TarihiThomas Wedgwood (1771-1805)

ilk kez ışığı kullanarak, yani pozlama yoluyla bir nesnenin görüntüsünü yüzey üzerine kayıt etmeyi başardı.

Wedgwood, yüzey üzerine kimyasal yoldan görüntü kayıt etmeyi başarmıştır ancak kalıcı olmasını sağlayamamıştır.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın TarihiAynı dönemde, litografi (taş

baskı) adı verilen yeni bir yöntemle görüntüler kopya edilerek çoğaltılmaya başlandı.

Kireç taşının kimyasal özelliklerinden yararlanılarak geliştirilen taş baskı tekniği, on dokuzuncu yüzyılın ilk yarısında Avrupa’da yayılmaya başladı.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın TarihiBu yöntem, fotoğrafın öncülerinden

Joseph Nicéphore Niépce’nin (176-1833) dikkatini çekti.

Niépce, taş baskı tekniğiyle çeşitli denemeler yaptı. Mürekkeğ ve çeşitli vernikleri kimyasal yollarla karıştırdı ve gümüş tuzlarıyla duyarlı hale getirilmiş bir vernik alaşımını kullanarak gravür kopyalamayı başardı.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın TarihiNiépce, 1815’te duyarlı yüzeyi

karanlık odada pozlandırma düşüncesini geliştirdi.

1816’da Niépce, ilk sonuçlarını aldı; konunun koyu bölümlerini açık, açık bölümlerini de koyu olarak yüzey üzerine kayıt etmeyi başardı.

Böylece Niépce, Wedgwood’tan habersiz karanlık kutuyu kullanarak görüntü kayıt etmeyi başardı.

Niépce’nin elde ettiği bu görüntü daha sonraki yıllarda fotoğrafçılıkta çok sık kullanılacak olan negatif görüntüydü.

1827 yılında ise fotoğraf makinesini kullanarak tarihin bilinen ilk fotoğrafı olarak evinin ahırını resmetti.

Niépce, bu fotoğrafı sekiz saat gibi çok uzun bir süre pozlayarak çekti.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın Tarihi

Niepce, Chalon-sur-Saône'da çektiği bu fotoğrafta bir kır evinin bahçesini görüntüledi.

FFotoğrafın Tarihiotoğrafın TarihiBu pozlama süresinde güneş,

binanın etrafında hareket ettiği için gölgeler birbirine karıştı ve sonuç olarak netsiz bir fotoğraf ortaya çıktı.