Forvarnir í fiskeldi

Rannveig BjörnsdóttirDeildarstjóri Eldisdeild Matís ohf.

Lektor Auðlindasvið HA

Landssamband Fiskeldisstöðva 31.05.07

Lúðulirfur - rannsóknir

...að stærstum hluta beinst að næringu á mismunandi þroskastigum lirfa

• Meltingarensím – rannsóknir nýttar til að ákvarða hvenær heppilegast sé að hefja fóðrun og hvar í þroskaferli lirfanna ensímin eru virk

• Upptaka næringarefna – upptaka próteina og frírra amínosýra (breytilegt hvar upptaka fer fram eftir því sem lirfan þorskast)

Þroski meltingarvegar

• Mismunandi þroskastig tengjast breyttu fæðuvali eftir því sem lirfan þroskast

• Lirfur sjávarfiska hefja jafnan át snemma í þroskaferlinu – áður en meltingarkerfið er að fullu þroskað.

• Eru á þessu stigi færar um að melta lifandi bráð en eiga í erfiðleikum með að nýta tilbúið fóður

Fæða og fæðuval

• Fyrstu stig fóðurtöku – mikilvæg fyrir vöxt og áframhaldandi þroska og lifun Há dauðatíðni

• Meltingarensím eru til staðar – en magasekkur ekki að fullu þroskaður fyrr en við

myndbreytingu (lúða) meltingarvegur ekki að fullu þroskaður fyrr en við lok

myndbreytingar (eða síðar)Nýrri rannsóknir = tengsl ensímvirkni og tjáningu

gena ensíma sem gegna lykilhlutverki í meltingarferlinu

Næringarforði – fóðrun

• Egg lúðu hlutfallslega stór og næringarforði í kviðpoka endist lirfunum í 280-320 gráðudaga=> erfitt að segja til um hvenær rétt er að hefja fóðrun

(lítið vitað um stærð lirfa við fyrstu fæðutöku í náttúrunni)

• Artemia og hjóldýr – myndbreyting ófullkomin samanborið við fóðrun með náttúrulegum fæðudýrum

ATH ! þéttleiki hefur víðtæk áhrif á fæðuöflun og þar af leiðandi á vöxt og þroska

Umhverfi lirfa

• Mikill fjöldi baktería sem fylgir fóðurdýrum (og eldisvökva)

• öflug meðfædd vörn (ósérhæfð)• undirstaða sérhæfni ónæmiskerfisins

• Öflug vörn háð umhverfisaðstæðum:• hitastig – sveiflur í hitastigi• stress (þéttleiki, umgengni)• fæða / næringarefni (ónæmisörvandi)

• Sérhæfð ónæmissvörun þroskast almennt síðar í sjávarfiskum samanborið við ferskvatnsteg => þurfa að reiða sig lengur á meðfæddar / ósérhæfðar varnir

Meðfædd (ósérhæfð) vörn

• Hjástoðarkerfið: 20-30 tegundir próteina• C3 – lykilprótein sem m.a. virkjast af bakteríum

• Ýmsar gerðir fruma

• Samspil þessara þátta = lykilhlutverk í þroskaferlinu

• viðhald jafnvægis við endurnýjun fruma• samskipti á milli fruma

Aukin áhersla á eldi sjávarfiska

Artemia jafnan fyrsta næring sem lirfum stendur til boða:• verð há og sveiflukennd – framboð ótryggt • æskilegt að geta notað þurrfóður fyrr í ferlinu

Náttúruleg fóðurdýr (rauðáta, ljósáta o.fl.)

Stuðla að hámarks nýtingu fæðu/fóðurdýra• heill / heilbrigður meltingarvegur (bakteríur, næringarefni)• melting fæðu og upptaka næringarefna (bakteríur)

Nýting fæðu - forvarnir

Stuðla að öflugri meltingarflóru

Bæta æskilegum bakteríum út í eldisumhverfi eða fóður lirfa – probiotics

Aðstæður (næring / samsetning fóðurs) sem hvetja vöxt æskilegra baktería – prebiotics

Örva starfsemi ósérhæfða ónæmiskerfisins Ónæmisörvandi efni / efnasambönd

Rannsóknir Matís / HAí samstarfi við Fiskey hf

Bætibakteríur tegundir einangraðar úr eldinu jákvæð áhrif á einu eða fleiri stigum eldisins

• aukin lifun• betri vöxtur / þroski• aukinn stöðugleiki framleiðslu (minni áhrif frá umhverfi)

Lífvirk efni unnin úr vannýttu sjávarfangi (kolmunni / ufsi, afskurður,

rækjuskel) næring og/eða jákvæð áhrif á meltingu stuðla að vexti “jákvæðra” baktería efla náttúrulega vörn gegn óæskilegum bakteríum

Bætibakteríur - helstu niðurstöður -

Val á bætibakteríum - blanda 3ja tegunda

- meðhöndlun á hrognastigi (3x)

- amk. 2 tegundanna virðast festa sig í sessi

Næstu skref:meðhöndlun á hrognastigi – áhrif í startfóðrunmeðhöndlun í startfóðrunstyrkur og endurtekning meðhöndlana

Fiskpeptíð - lífvirkni

Lektín – bindast yfirborði baktería => örvun ósérhæfðrar ónæmissvörunarLactoferrin (járnbindandi prótein)

örverudrepandi andoxunar eiginleikar örvun ósérhæfðrar ónæmissvörunar (t.d. í fiski)______________________________________________

Kítosan afurðir örverudrepandi stuðla að hraðari endurnýjun skaddaðra vefja örvun ósérhæfðrar ónæmissvörunar (t.d. í fiski) krabbameins-hamlandi áhrif andoxunar eiginleikar

Peptíð úr fiski – losna t.d. við meltingu fæðu lífeðlisfræðileg áhrif á hjarta og æðakerfi, taugakerfi og ónæmiskerfi

manna

Lífvirk efni - aðferðir -

Lífvirk efni: þorskpeptíð, kolmunnapeptíð, kítósan

• Meðhöndlun í gegnum umhverfiðsettist innan í kerin (aukið lífrænt álag)tilraunir með skammtastærðir

• Meðhöndlun í gegnum fóðurdýr (Artemia) umhverfi fóðurdýra fitublanda (auðgun Artemia)

Lífvirk efni- helstu niðurstöður -

Meðhöndlun: ATH. stöðugleiki í gæðum fóðurdýra hentugra að meðhöndla í gegnum fóðurdýr sum efnanna jákvæð áhrif á fóðurdýr (hreyfanleiki, lykt, útlit og lifun) – Góð

næring ? Fjöldi baktería:

sum efnanna slá á fjölda baktería (kolmunna- og þorskprótein) önnur valda aukningu í fjölda baktería ekki samhengi á milli fjölda baktería (ræktanlegra) og lifunar fóðurdýr => breytt

samsetning bakteríuflóru ?Styrkur efna: aukinn styrkur efna => minni lifun fóðurdýra (útfellingar, vond

lykt)Vöxtur og myndbreyting lirfa: hamlandi áhrif. ATH.styrkur efnaÓsérhæfð ónæmissvörun: C3 og IgMNiðurstaða:

mikilvægt að finna “réttan” styrk efna (minna er betra ?) Stöðlun aðferða og stöðugleiki í gæðum fóðurdýra

Framtíðin

• Bætt lifun lirfa sjávarfiska aukin þekking á áhrifum baktería betra jafnvægi – möguleiki á stýringu framleiðslunnar þekking sem nýtist við eldi annarra tegunda

• Nýjar framleiðsluafurðir – verðmætasköpun Bætibakteríur: lúðueldi Fiskey – lúðueldi – eldi

sjávarfiska Lífvirk efni unnin úr vannýttu sjávarfangi

Takk fyrir áheyrnina