Føroyar vísindalig oyðimørk?Føroyar vísindalig oyðimørk?Kveikingarfundur á Fróðskaparsetrinum12.02.2008

GEL/NVD Hóraldur Joensen

Marin matvørugransking í FøroyumMarin matvørugransking í Føroyum

Eingin menning og gransking í Eingin menning og gransking í marinum matvørummarinum matvørum

Eingi tól at granska viðEingi tól at granska við Studentarnir fáa ikki granskingar-Studentarnir fáa ikki granskingar-

grundaða undirvísing (kemi, biokemi, grundaða undirvísing (kemi, biokemi, molekylerbiologi, genetik)molekylerbiologi, genetik)

Universitetið fíggjarliga niðurpíntUniversitetið fíggjarliga niðurpínt Stór vanærilig skomm at luttaka í Stór vanærilig skomm at luttaka í

altjóða granskingarsamstarvumaltjóða granskingarsamstarvum

Marin gransking í FøroyumMarin gransking í Føroyum

Skilið er vanlukkuligt. Vend má koma í.Skilið er vanlukkuligt. Vend má koma í. Studentarnir virknan lut í Studentarnir virknan lut í

vinnurelateraðum granskingar- og vinnurelateraðum granskingar- og menningarætlanummenningarætlanum

Sambandið: fróðskaparlig nýtslugransking Sambandið: fróðskaparlig nýtslugransking og vinnulig vørumenning styrkjast: og vinnulig vørumenning styrkjast: bachelor-, master- og PhD-verkætlanir. bachelor-, master- og PhD-verkætlanir. Vinnan sera áhuga.Vinnan sera áhuga.

Mild byrjan: 7 milliónir Dkr til tól.Mild byrjan: 7 milliónir Dkr til tól.

Tól til NVD/GELTól til NVD/GEL

Gaschromatorgrafi: Gaschromatorgrafi: GC-FID, GC-MS GC-FID, GC-MS (lipidir og fitisýrur)(lipidir og fitisýrur)

Tól til NVD/GELTól til NVD/GEL

Veskuchromatografi: Veskuchromatografi: HPLC (proteinir, HPLC (proteinir, lipidir, aminosýrur)lipidir, aminosýrur)

Tól til NVD/GELTól til NVD/GEL

Spectrophotometry: Spectrophotometry: ICP-MS (mineral, ICP-MS (mineral, makroelement, makroelement, spormetal, spormetal, tungmetal)tungmetal)

Umhvørvi og fiskurUmhvørvi og fiskur

Umhvørvið í aliringum (t.d. oxygen, Umhvørvið í aliringum (t.d. oxygen, ljós, ymisk mineral, spormetal) ljós, ymisk mineral, spormetal) gjøgnum árstiðirnar, yvir fleiri árgjøgnum árstiðirnar, yvir fleiri ár

Botnumhvørvið undir og kring Botnumhvørvið undir og kring aliringarnar: metal-ionir (Cu, Zn, Cd, aliringarnar: metal-ionir (Cu, Zn, Cd, Hg, As), organisk dálkingarevni, alt Hg, As), organisk dálkingarevni, alt árið og frá ári til árs.árið og frá ári til árs.

Heilsustøðan hjá fiskinum: strongd, Heilsustøðan hjá fiskinum: strongd, cortisol, immunskipancortisol, immunskipan

Matvøru-granskingarøkiMatvøru-granskingarøki Lipidir i fiskagøgnum, flaki og skræðu Lipidir i fiskagøgnum, flaki og skræðu

fiskaenzymir, fiskaprotein, fiskacollagen fiskaenzymir, fiskaprotein, fiskacollagen Livraúrdráttir, rognaúrdráttirLivraúrdráttir, rognaúrdráttir Fiskagelatin (skræðu- og beingelatin), Fiskagelatin (skræðu- og beingelatin),

proteinhydrolysat, bio-aktivar peptidir proteinhydrolysat, bio-aktivar peptidir Protaminsulfat í fiskasili, hávaúrdráttir (squalen), Protaminsulfat í fiskasili, hávaúrdráttir (squalen),

rækjuúrdráttir (chitin og rækjuúrdráttir (chitin og chitosan),krabbaúrdráttir, taraúrdráttir chitosan),krabbaúrdráttir, taraúrdráttir

““Functional food” (heilsuvarðveitandi), Functional food” (heilsuvarðveitandi), “nutraceuticals” (heilsubøtandi), “medical food” “nutraceuticals” (heilsubøtandi), “medical food” (sjúkulekjandi), medicinskar verkætlanir.(sjúkulekjandi), medicinskar verkætlanir.

Unga fróðarfólkið heimafturUnga fróðarfólkið heimaftur

Fortreytir:Fortreytir: Tól, sýni, data, greinar, CV.Tól, sýni, data, greinar, CV. Alskyns verkætlanir: 10 milliónir Alskyns verkætlanir: 10 milliónir

Dkr/ár til GEL/NVD/FFDkr/ár til GEL/NVD/FF Fígging flytast frá einum Fígging flytast frá einum

roknskaparári til tað næsta. Eingin roknskaparári til tað næsta. Eingin null-stilling við árslok.null-stilling við árslok.

Sabbatsár 5. hvørt ár við løn.Sabbatsár 5. hvørt ár við løn.

Hava vit ráð at granska?Hava vit ráð at granska?

Alivinnan fyri fellið: 50.000 Alivinnan fyri fellið: 50.000 tonstons

Útfutningsvirði: Útfutningsvirði: 1000.000.000 Dkr1000.000.000 Dkr

Tørvandi vitan førdi til Tørvandi vitan førdi til fiskafelli í fleiri ár (oxygen, fiskafelli í fleiri ár (oxygen, sjógvrúmd, strongd, sjógvrúmd, strongd, cortisol, immunverja, virus, cortisol, immunverja, virus, bakteriur, soppar)bakteriur, soppar)

Fleiri milliardir í Fleiri milliardir í útflutningsvirði mistarútflutningsvirði mistar

Føroyar hava ikki Føroyar hava ikki ráð til at lata vera ráð til at lata vera við at granskavið at granska

Mynd úr greinini: Fernand Martin and Marc Trudeau (1998). The Economic Impact of University Research. Research File, March 1998, Volume 2, No. 3.

Ja, Føroyar eru ein vísindalig oyðimørk við nøkrum fáum oasum

http://www.aucc.ca/_pdf/english/publications/researchfile/1997-98/vol2n3_e.pdf

Takk fyri giviðljóð