University of Groningen

De MnchhausenbewegingVos, Joost

IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.

Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of record

Publication date:2010

Link to publication in University of Groningen/UMCG research database

Citation for published version (APA):Vos, J. (2010). De Mnchhausenbeweging: Beweging voor ketensamenwerking. Een onderzoek naarsamenwerking tussen maatschappelijke organisaties in Rotterdam Groningen: University of Groningen,SOM research school

CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.

Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.

Download date: 01-05-2018

https://www.rug.nl/research/portal/nl/publications/de-munchhausenbeweging(40a8563f-4c0e-45b1-b891-c8615e4fbaeb).html

5 Ketensamenwerking

De betrokkenheid bij de keten ontstaat doordat we zien dat de maatschappij steeds

complexer is geworden. Er zijn veel organisaties die allemaal werken vanuit hun eigen

specialisme. (initiatiefnemer)

Samenwerken is een haast onmogelijke klus, die veel vraagt van het cordinatiever-mogen van organisaties en mensen die op de grensvlakken van de organisatieswerken, want er zijn geen systemen en routines op het snijvlak tussen wonen,werken, zorg en leren. Uit dit citaat van n van de initiatiefnemers van deMnchhausenbeweging, spreekt een verlangen om te komen tot een situatie waarindergelijke routines er wel zijn: een streven naar ketensamenwerking. In de startvan het werk van de beweging wordt getracht deze keten vorm te geven als een ketenvan processen. Later blijkt dat er andere wegen gevonden worden om de keten vanintegrale zorg te sluiten.

Dit hoofdstuk opent met een verkenning van het woordgebruik van de leden van debeweging als het gaat over de aard van hun samenwerkingsverband. Vanuit deliteratuur wordt vervolgens een typologie gegeven van verschillende vormen vanorganisatieoverstijgende samenwerking. Daarbij passeren de begrippen keten, net-werk en alliantie de revue. Van deze drie vormen van samenwerking wordenkenmerkende aspecten belicht. Tevens wordt zichtbaar dat er mengvormen bestaandie elementen bevatten van ieder van de drie beschreven typen samenwerking.

Daarna volgt een schets van het informele karaker van de samenwerking in deMnchhausenbeweging. Dit is een typerend structuurkenmerk van de Mnchhau-senbeweging. Aansluitend wordt vanuit de literatuur een overzicht gegeven vanverdere structuurkenmerken van samenwerkingsverbanden. De betekenis van dezestructuurkenmerken wordt beschreven.

109

Het hoofdstuk eindigt met een typering van de aard van het samenwerkingsverbandvan de Mnchhausenbeweging. In het voorgaande hoofdstuk is zichtbaar gewordendat dit samenwerkingsverband het beste te typeren is als een beweging. In dithoofdstuk wordt zichtbaar dat het streven van deze beweging het beste te typeren isals een streven naar ketensamenwerking. De structuur die de beweging hiervoorkiest is informeel, matig intensief, weinig gecentraliseerd, eenvoudig en heterogeen.Verder wordt zichtbaar dat leden van de beweging spelen met de balans tussenopenheid en geslotenheid.

5.1 Het begrip keten in de Mnchhausenbeweging

Onder de noemer het succes van een ketenaanpak schetsten de initiatiefnemers inhet Mnchhausenmanifest het beloop van het verhaal van Loes. Het is het voor-beeldverhaal van de beweging, waarin zichtbaar wordt hoe leden van de bewegingmet een persoonsgerichte aanpak zorgen dat de benodigde hulp voor Loes ge-realiseerd wordt. Aansluitend besteden de initiatiefnemers in het manifest ondermeer aandacht aan het tot stand komen van lokale zorgnetwerken in Rotterdam.Ten tijde van het schrijven van het manifest kent Rotterdam twintig van dergelijkenetwerken. De initiatiefnemers maken zichtbaar dat deze netwerken doen wat ernaar hun oordeel gebeuren moet. Zij zorgen op een praktische manier dat hulp-verleners, wijkagenten, medewerkers van corporaties en andere professionals hunwerk kunnen cordineren. Bij deze aanpak is er sprake van een lokale zorgcordi-nator. Hij of zij vormt de spil in de aanpak. Hij zorgt ervoor dat het netwerk in staatis om tijdig problemen bij bewoners in de wijk te signaleren. Daarbij wordtgeprobeerd om de benodigde zorg vanuit de eigen woonsituatie te bieden.

In het bovenstaande wordt zichtbaar hoe de leden van de Mnchhausenbeweging debegrippen keten en netwerk dicht naast elkaar gebruiken. Zij zoeken een ketenaan-pak en benoemen daarbij lokale zorgnetwerken als een belangrijke werkvorm. In hetbeloop van de ontwikkelingen van de Mnchhausenbeweging, blijven de leden beidebegrippen gebruiken. Daarbij zijn zij geneigd hun streven aan te duiden als eenstreven om ketensamenwerking tot stand te brengen. Het begrip keten gebruiken zijveelvuldig. Vooral in de gespreksverslagen en verslagen van bijeenkomsten van 2005en 2006 komt het begrip keten veelvuldig voor. Zo wordt in het Mnchhausenma-nifest gesproken over het organiseren van succes vanuit een ketenbenadering envan een gezamenlijke ketenaanpak. In de code of conduct is er sprake van eenproces van ketenontwikkeling en van ketenpartners. De betrokken bestuurdersspreken in interviews en tijdens vergaderingen over de keten: leren, werken, wonen,zorg, over een lerende keten een open keten en over ketensamenwerking.

Om dergelijke ketens tot stand te brengen, is er behoefte aan een netwerk. De ledenvan de beweging spreken over het opbouwen van een netwerk of over het inzetten

HOOFDSTUK 5

110

van bestaande netwerken voor de doelen van de beweging. Het samenwerken indergelijke netwerken typeert n van hen als elkaar leren kennen, vertrouwenopbouwen en dan zaken doen: In netwerken gaat het om geven en gunnen. Ledenvan de beweging benoemen het als een belangrijke meerwaarde dat de Mnchhau-senbeweging bestaande netwerken versterkt en bijdraagt aan het vergroten van hunindividuele netwerken. Uit de bestudering van de teksten wordt zichtbaar dat deleden van de beweging geregeld op een dergelijke wijze spreken over netwerken.Toch wordt het begrip netwerk door hen minder vaak gebruikt als het begrip keten.

Een verder begrip, dat Martien Kromwijk in de startfase gebruikt om het werk vande Mnchhausenbeweging te typeren, is het begrip coalitie. Hij spreekt van eenvitale coalitie van maatschappelijk betrokken organisaties die zich inzetten voor deniet zelfredzame Rotterdammer. In mijn beleving is het een treffende typering.Toch blijkt uit de vele notities en aantekeningen niet dat dit begrip overgenomenwordt. In een persoonlijk gesprek met Martien Kromwijk in december 2006 valt hetbegrip nog een keer. We typeren de Mnchhausenbeweging als een coalitie vanmensen met een gemeenschappelijke roeping.

Later, in een gesprek tussen een aantal initiatiefnemers van de Mnchhausenbe-weging en een aantal wethouders van de gemeente Rotterdam in april 2007, wordthet begrip coalitie ook nog een paar keer gebruikt. Daarbij wordt onmiddellijkaangevuld dat dit begrip niet te technisch ingevuld moet worden. Het gaat ompersoonlijke betrokkenheid.

Een laatste begrip dat met enige regelmaat terugkomt, is het begrip samenwerken.Hiermee wordt veelal geduid op het actieve proces van samenwerken. Er wordtgesproken over goede en slechte ervaringen van samenwerking tussen instanties oforganisaties. En er wordt gesproken over goede of slechte structuren van samen-werken. Samenwerking wordt benoemd als een manier om te groeien naarstructurele oplossingen.

Uit het pure tellen van het woordgebruik in de uitingen, verslagen en gespreks-notities van de Mnchhausenbeweging, blijkt dat het begrip keten het meestdominant gebruikt wordt. Dit begrip wordt door de betrokkenen vooral in verbandgebracht met concrete verbinding en concrete samenwerking. Ketenvorming wordtgetypeerd als het aansluiten van de kokers van de organisaties. Het begrip ketenlijkt daarom het best passend om de essentie van de intenties van de leden van deMnchhausenbeweging te vatten. Het gaat uiteindelijk niet om netwerken en relatiesopbouwen. Het gaat erom dat er concreet iets gebeurt, dat er verbinding ontstaat inde uitvoering van het werk.

KETENSAMENWERK ING

111

5.2 Vormen van organisatieoverstijgende samenwerking in de literatuur

Voor het beschrijven van organisatieoverstijgende samenwerking is een veelheid aanbegrippen in omloop. Naast de begrippen ketens en netwerken komt ook het begripalliantie prominent voor in de literatuur. De betekenis die aan deze begrippengehecht wordt, verschilt per auteur. Ook is er sprake van overlappende betekenissenvan deze begrippen. Deze drie begrippen lenen zich echter goed om een typologie temaken, die verschillende vormen van organisatieoverstijgende samenwerking be-schrijft. In deze paragraaf wordt een dergelijke typologie uitgewerkt.

Naast deze drie begrippen is er in de literatuur sprake van een diversiteit aanandere begrippen voor het aanduiden van vormen van organisatieoverstijgendesamenwerking. De samenwerkingsverbanden die hiermee beschreven worden, be-vatten kenmerken van ketens, netwerken en allianties. Zij kunnen vanuit de hieropgebouwde typologie gezien worden als mengvormen van organisatieoverstijgendesamenwerking.

5