F L E S S E NWATERIN EENDUURZAME WERELD

WAAR OF NIET WAAR ?

Over de ecologische voetafdruk van natuurlijk

mineraalwater en bronwater

De bescherming van de oorspronkelijke zuiverheid van

natuurlijk mineraalwater en de natuurlijke drinkbaarheid

van bronwater is en blijft van cruciaal belang voor de

fl essenwaterproducenten. Precies daarom voerden

de producenten lang geleden al strenge maatregelen

in voor de bescherming van natuurlijke bronnen. Deze strenge aanpak voor de

bescherming van het milieu geldt ook voor de vermindering van de ecologische

voetafdruk van het bottelen en van de verpakkingen.

Het Koninklijke Verbond van de Industrie van Waters en Frisdranken steunt de

doelstelling van de Europese Commissie om de CO2-uitstoot tegen 2020 met

20% terug te dringen. Haar leden ondernemen dan ook talloze initiatieven voor

het verhogen van de energie-effi ciëntie en het aanmoedigen van het gebruik

van hernieuwbare energie. Ook worden er dagelijkse inspanningen geleverd om

de verpakkingen te verminderen en ze te recycleren. Tot slot worden concrete

inspanningen gedaan om het transport en de logistiek te rationaliseren en om

alternatieve vervoerswijzen, zoals het transport per schip en per trein, te evalueren.

In al deze opzichten speelt de fl essenwatersector binnen de voedingsindustrie vaak

een voortrekkersrol op milieuvlak.

Maar kent u eigenlijk wel de ecologische impact van het water dat u drinkt? Past

mineraalwater wel in een duurzaam beleid? Doe de test door te antwoorden op

deze WAAR of NIET WAAR.

1. Het produceren van natuurlijk water draagt bij tot duurzame ontwikkeling

WAAR Natuurlijk mineraalwater is van nature zuiver. En precies om die

natuurlijke zuiverheid te beschermen en het voortbestaan van de bron te

garanderen, is het cruciaal dat elke vervuiling van buitenaf wordt vermeden. En

dat is net de toegevoegde waarde van natuurlijk mineraalwater in vergelijking

met andere types water. De producenten van natuurlijk water zien dan ook al

decennialang toe op de strikte bescherming van de waterbronnen. In nauwe

samenwerking met de plaatselijke overheden beschermen ze de natuurlijke

omgeving en de plaatselijke biodiversiteit.

Het gebruik van het water uit de bronnen vormt dus helemaal geen bedreiging,

maar maakt het juist mogelijk om een nationaal natuurlijk erfgoed duurzaam

te maken voor de toekomstige generaties… Zo zullen onze kleinkinderen

over 50 jaar hetzelfde zuivere en natuurlijke water drinken als wij nu. De

producenten van natuurlijk water hebben er dus altijd over gewaakt een

duurzame omgeving te scheppen en staan aldus “aan de bron” van unieke

natuurlijke watergebieden.

2. De winning van natuurlijk mineraalwater en bronwater leidt tot uitputting van de bronnen

NIET WAAR Natuurlijk mineraalwater is, net als bronwater, een hernieuwbare

natuurlijke hulpbron waarvan het voortbestaan een streng beheer vereist. De

producenten van natuurlijk water passen daarom op iedere grondwaterlaag

een essentieel principe toe: de opgepompte hoeveelheid water mag nooit

meer bedragen dan de watercyclus, of in andere woorden, dan wat de natuur

vernieuwt, om zo de uitputting van de bron te voorkomen. De productie is dus

niet constant, maar wordt afgestemd op de natuurlijke fl uctuaties van de bron,

en dat onder wetenschappelijk toezicht van hydrogeologen. Om de kwaliteit

van het mineraalwater te garanderen, hanteren de fabrikanten bovendien

een uitzonderlijk streng beleid voor de bescherming van hun bronnen, en dan

vooral wat de infi ltratiezones (implivium) betreft. In die zones, die in bepaalde

gevallen enkele duizenden hectaren groot zijn, worden menselijke activiteiten

streng aan banden gelegd (verbod op industriële activiteiten, niet-vervuilende

landbouwpraktijken of zelfs een verbod, bouwvoorschriften enz.).

3. Voor de productie van een fl es mineraalwater of bronwater is veel water nodig

NIET WAAR Het waterverbruik is een belangrijke indicator van de

milieuprestatie van een bedrijf. In vergelijking met andere sectoren heeft

het bottelen van mineraalwater en/of bronwater een beperkte impact op

het waterverbruik. Voor de productie van 1 liter fl essenwater is gemiddeld

1,5 liter water nodig. Ter vergelijking: om een kopje koffi e te maken, is in totaal

140 liter water vereist. Voor een kilo rundvlees is dat 16 m³ water (16.000 liter).

De producenten van natuurlijk water controleren actief hun waterverbruik in

de loop van het industrieel proces en passen regelmatig nieuwe procedures en

technologieën toe om hun watervoetafdruk (waterfootprint) te verkleinen.

Bron: www.waterfootprint.org

4. Voor de productie van een fl es water is fossiele energie nodig

WAAR Dat geldt voor bijna elk voedingsproduct. Maar de fl essenwatersector

blijft een voortrekkersrol spelen in de toepassing van milieuvriendelijke en

duurzame maatregelen. Bij fl essenwater komt dit tot uiting in de verpakking

en het transport, maar ook in de productie, de distributie en de recyclage.

Vandaar dan ook de prioritaire investeringen in nieuwe technologieën om de

energie-effi ciëntie te verhogen. Fossiele energie wordt zo geleidelijk vervangen

door hernieuwbare energie (geothermisch station voor de recuperatie van de

natuurlijke warmte van de bron, installaties voor warmtekrachtkoppeling,

windmolens, fotovoltaïsche panelen, warmtepompen, pellets,…), de isolatie

van de gebouwen en de voorzieningen wordt vernieuwd,… Door al deze

maatregelen is de CO2-uitstoot van de fabrieken de voorbije jaren aanzienlijk

verminderd.

Sommige producenten van fl essenwater gebruiken trouwens tot 50 %

gerecycleerd PET-materiaal in hun nieuwe fl essen en blijven het gewicht van

de fl essen verminderen, waardoor ze ook veel minder grondstoffen nodig

hebben.

Bron: European Federation of Bottled Waters, 2009

5. Men kan de koolstofvoetafdruk van fl essenwater vergelijken met die van kraanwater

NIET WAAR Om de koolstofvoetafdruk van twee producten te kunnen

vergelijken, moeten die producten hetzelfde doel hebben. Maar fl essenwater

en kraanwater zijn twee verschillende producten die aan verschillende

wetgevingen moeten beantwoorden.

De koolstofvoetafdruk zegt trouwens enkel iets over de broeikasgassen, en niets

over de totale impact op het milieu. Ook parameters zoals het waterverbruik

en de bodemvervuiling – waarin natuurlijk mineraalwater en bronwater

een positieve bijdrage leveren in vergelijking met kraanwater – moeten in

aanmerking genomen worden.

Omdat kraanwater chemisch behandeld wordt om het drinkbaar te maken

en het zo afval voortbrengt dat op zijn beurt moet worden verwerkt, omdat

de chlorering van kraanwater chloorresidus achterlaat in het milieu en omdat

gemiddeld 30 % van dit water door lekken in de leidingen in de natuur

verdwijnt, heeft kraanwater eveneens een ecologische voetafdruk. Een correct

vergelijkend onderzoek moet dus alle aspecten van de levenscyclus opnemen

en zich niet enkel beperken tot de verpakkingen die het meest zichtbare deel

uitmaken.

6. De verpakking van fl essenwater werd de voorbije 20 jaar verschillende keren aangepast omwille van milieuredenen

WAAR De vervanging van PVC (polyvinylchloride) door PET (polyethy-

leentereftalaat) in het begin van de jaren ’90 ontketende een heuse revolutie

in de verpakkingssector. Om te beginnen is PET volkomen neutraal en 100 %

recycleerbaar. Ten tweede is een PET-fl es dankzij zijn fysico-chemische eigen-

schappen veel lichter en soepeler dan een PVC-fl es, terwijl ze toch sterker is.

In 20 jaar tijd is zo het gewicht van een plastieken fl es van 1,5 liter gedaald

van bijna 50 g naar 30 g nu. Die ‘afslanking’ heeft heel positieve gevolgen voor

het milieu: de kosten voor de productie van de fl es en het transport nemen

af, de hoeveelheid huishoudelijk afval neemt af en er wordt aanzienlijk minder

fossiel materiaal gebruikt.

Bron: ADEME

7. Een glazen fl es is milieuvriendelijker dan een plastic fl es

NIET WAAR Beide type verpakkingen zijn volledig recycleerbaar. Glazen

fl essen vallen onder het statiegeldsysteem en worden meerdere keren

hergebruikt. PET-fl essen (doppen inbegrepen) worden volledig verwerkt. In

België is de selectieve ophaling en recyclage van afval zo performant dat we

tot de top van de Europese landen behoren. Dankzij het Fost Plus-systeem

wordt bijna 76 % van de PET-verpakkingen volledig gerecycleerd. Dit uniek

systeem is gebaseerd op de medewerking van alle spelers uit de huishoudelijke

afvalketen, de fl essenwatersector inbegrepen. Die betalen immers de reële

recyclagekost per ton verpakkingsmateriaal die ze op de markt brengen. En

tenslotte, sommige bedrijven gebruiken tot 25 - 50 % gerecycleerd materiaal

in hun nieuwe fl essen. Dankzij de doorgedreven recyclage, gekoppeld aan het

lichte gewicht, hebben PET-fl essen dus geen grotere milieu-impact dan glazen

fl essen.

Bronnen: Fost Plus, jaarverslag 2007; Onderzoek naar de LCA van drankverpakkingen in België

(glas met statiegeld, PET en blikjes), 2008

8. Plastic flessen maken een groot deel van het huishoudelijke afval uit

NIET WAAR Plastic fl essen zijn goed voor slechts 1,96 % van het gewicht van

het huishoudelijke afval, dat op zijn beurt slechts 8 % bedraagt van het totale

afvalvolume dat België voortbrengt. Rekening houdend met het recyclagecijfer

(76 %) van PET-fl essen en het gebruik van gerecycleerde PET (R-PET) door

bepaalde merken is hun milieuimpact dus aanzienlijk verminderd.

Bronnen: Fost Plus, jaarverslag 2007 en MIRA-T Kernset Milieudata

9. De plastic waterfl es is een toonbeeld op het vlak van ecodesign van verpakkingen

WAAR Steeds meer bottelaars gebruiken tegenwoordig gerecycleerde

PET voor de productie van nieuwe fl essen. Die werkwijze, op basis van

gerecycleerde en tot korrels verwerkte verpakkingen, is veruit het segment

met de belangrijkste mogelijkheden. Een dergelijk product laat immers toe om

bepaalde productiestappen over te slaan, om energie en natuurlijke grondstoffen

te besparen en om de eraan verbonden milieu-impact te beperken.

10. De afzetmarkt van gerecycleerd plastic is in volle ontwikkeling en wordt steeds veelzijdiger

WAAR Naast de recyclage van PET voor de vervaardiging van nieuwe

fl essen, leent PET zich voor verschillende andere toepassingen, in het

bijzonder als textiel gezien de chemische samenstelling op die van polyester

lijkt. De ingezamelde fl essen worden dan bijvoorbeeld verwerkt tot vezels

voor de vulling van jassen, voor fl eecetruien, voor dekbedden of pluchen

beertjes. Maar er bestaan nog andere toepassingen, zoals de productie van

chipkaarten, horloges, kinderzitjes, blisters,… Kortom, talloze domeinen die

een dynamische recyclageketen voor plastic vormen en zo de ecologische

voetafdruk ervan aanzienlijk verminderen. Flessen worden niet afgedankt als

afval, maar worden daarentegen opgewaardeerd en doeltreffend hergebruikt.

11. Bij de vervaardiging van PET-fl essen worden ftalaten gebruikt

NIET WAAR Flessen natuurlijk mineraalwater of bronwater bestaan

uitsluitend uit polyethyleentereftalaat (PET). Dit is een chemisch inert materiaal

dat niet in het water migreert en dat bovendien voldoet aan de wetgeving

inzake materialen die in contact komen met voedingsmiddelen. Ftalaten

kunnen dus onmogelijk in de fl essen van water voorkomen. De producenten

van natuurlijk water spannen zich dagelijks in om het natuurlijke en zuivere

karakter van hun water te beschermen via bijzonder strenge beschermings-

en kwaliteitsmaatregelen. Op die manier koopt de consument een water

met dezelfde samenstelling en eigenschappen zoals het aan de bron werd

opgevangen. Flessenwater biedt dus een gegarandeerde voedselveiligheid.

12. Flessen mineraal- en bronwater leggen kortere transportafstanden af dan andere voedingsproducten

WAAR De wetgeving bepaalt dat het bottelen van natuurlijk mineraalwater

of bronwater aan de bron moet gebeuren. Met andere woorden: de plaats

van de bron is bepalend voor de keuze van het gepaste transportmiddel.

De rijkdom aan natuurlijke bronnen in België maakt heel korte circuits

mogelijk. Het overgrote deel van de bekende geïmporteerde waters op

de Belgische markt wordt – daar waar mogelijk – aangevoerd per trein of

zelfs per boot. Natuurlijk mineraalwater en bronwater worden dus over veel

kortere afstanden vervoerd dan andere voedingsproducten en hebben dus

een kleinere ecologische voetafdruk voor wat het transport betreft (minder

stikstofoxiden, zwaveloxiden en koolstofdioxide per km).

Meer informatie? Vragen? Opmerkingen?

Raadpleeg onze website www.waterisgoodforyou.be

of neem contact met ons op:

Nadia Lapage

VIWF

Kunstlaan 43 – 1040 Brussel

T: +32 2 550 17 57

E: nadia.lapage@fi eb-viwf.be

www.fi eb-viwf.be

www.waterisgoodforyou.be

Document gerealiseerd op initiatief van het Koninklijke Verbond

van de Industrie van Waters en Frisdranken (VIWF)

Oktober 2011