flea-03

7/17/2019 flea-03

http://slidepdf.com/reader/full/flea-03 1/36

ΕΚ∆ΟΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

∆ΕΛΤΙΟ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΝΑΞΟΥ «ΑΡΣόΣ»

7/17/2019 flea-03


¶ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹ Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹ ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ πÛÙÔÚÈÎÔ‡

√Ì›ÏÔ˘ ¡¿ÍÔ˘ ∞ƒ™fi™ — ∞ÂÚ¿ıÔ˘

ÕÁÈÔ˜ §ÂfiÓÙÈÔ˜, ¶·Ó·Á›· Ë ªÂÛÔÛÔÚ›ÙÈÛÛ·, ™·ÁÎÚ›.

7/17/2019 flea-03


∂¡∞™ §√°π√™... ™∆∏ ¡∞•√*

«∆√ ¡∞ ∂π¡∞π ∫∞¡∂π™ Ì¤ÏÔ˜ ÙË˜ ‰ÈÔÈÎÔ‡ÛË˜ ÂÈÙÚÔ‹˜ ÙÔ˘ πÛÙÔÚÈÎÔ‡ ∞Ú-

¯Â›Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ô‡ÙÂ ·Í›ˆÌ· ‰È¿ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ó· ÈÎ·ÓÔÔÈÂ›Ù·È ¤ÛÙˆ Î·È

ÌÈÎÚ¿ ÊÈÏÔ‰ÔÍ›·, Ô‡ÙÂ ı¤ÛÈ˜ ‰˘Ó·Ì¤ÓË Ó¿ ÚÔÛÔÚ›ÛË ÂÈ˜ ÙÔÓ Î·Ù·Ï·Ì-

‚¿ÓÔÓÙ· ·˘Ù‹Ó ˘ÏÈÎ¿ ˆÊ¤ÏË. ∂›Ó·È Ì›· ˘ËÚÂÛ›· ‹ÙÈ˜ ··ÈÙÂ› ·ÓıÚÒÔ˘˜

ÂÈ‰ÈÎÔ‡˜ Î·È ¤¯ÔÓÙ·˜ Î¿ÔÈ·Ó Û¯ÂÙÈÎ‹Ó Â›Ú·Ó, ·Û¯ÔÏÔ˘Ì¤ÓÔ˘˜ ‰Â ÌÂ ÙËÓ

ÂÈÙfiÈÔÓ ÈÛÙÔÚ›·Ó ÂÍ ·Á¿Ë˜ ÚÔ˜ ·˘Ù‹Ó». °Ú¿ÊÂÈ Ô π. ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·˜

ÛÙË ¡¿ÍÔ, ÛÙÈ˜ 12.12.1947, ÛÙËÓ «ŒÎıÂÛ‹»1 ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ªÔÓ›-

ÌÔ˘ ∆ÔÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ¡¿ÍÔ˘, ÙË ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓË ÛÙÔ ÌËÓÈ·›Ô πÛÙÔÚÈÎfi Î·È§·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÂÚÈÔ‰ÈÎfi «¡·ÍÈ·ÎfiÓ ∞Ú¯Â›ÔÓ».

™ÙË ¡¿ÍÔ ÙÔ˘ 1947, ÔfiÙÂ ¤¯ÂÈ ÌfiÏÈ˜ Í·Ó·Ú¯›ÛÂÈ Ë ·ÙÌÔÏÔ˚Î‹

Û˘ÁÎÔÈÓˆÓ›· ¡¿ÍÔ˘ - ¶ÂÈÚ·È¿, Ô˘ Â›¯Â ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ ·fi ÙÈ˜ ·Ú·ÌÔÓ¤˜

ÙË˜ ÎËÚ‡ÍÂˆ˜ ÙÔ˘ ÔÏ¤ÌÔ˘ ÙÔ˘ 1940, ÛÙË ¡¿ÍÔ, ÛÙË ÃÒÚ·, Ô˘ ÌfiÏÈ˜ ÙÔ

¡Ô¤Ì‚ÚÈÔ 1947 ·fi ∫ÔÈÓfiÙËÙ· ÚÔ‹¯ıË ÂÈ˜ ¢‹ÌÔÓ, Ô Ê·ÚÌ·ÎÔÔÈfi˜ π. ¡.

¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·˜ ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È ÌÂ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË, ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ «¶ÚÔÔ‰Â˘ÙÈ-

ÎÔ‡ √Ì›ÏÔ˘ ¡¿ÍÔ˘», ÌÂ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ «¡·ÍÈ·ÎfiÓ ∞Ú¯Â›ÔÓ»,

ÌÂ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ªÔÓ›ÌÔ˘ ∆ÔÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘, ÌÂ ÙË Ï·ÔÁÚ·Ê›·, ÙËÓ ÈÛÙÔ-

Ú›·, È‰È·›ÙÂÚ· ÙËÓ ÙÔÈÎ‹ ÈÛÙÔÚ›·, «ÂÍ ·Á¿Ë˜ ÚÔ˜ ·˘Ù‹Ó».∏ ˙ˆ‹ ÛÙ· ÓËÛÈ¿ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÔÙ¤ Â‡ÎÔÏË, È‰È·›ÙÂÚ· ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ¶·ÁÎfi-

ÛÌÈÔ ¶fiÏÂÌÔ Î·È ÙËÓ ∫·ÙÔ¯‹, È‰È·›ÙÂÚ· ÁÈ\ ·˘Ù‹ ÙË ÁÂÓÈ¿ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ,

Ô˘ ¿Óˆ ÛÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚ‹ ÙÔ˘˜ ÒÚ· ÙÔ˘˜ ·Ú¤Û˘Ú·Ó ÛÙË ‰›ÓË ÙÔ˘˜ Ù·

ÌÂÁ¿Ï· ÁÂÁÔÓfiÙ· Î·È fiÛ· ‰‡ÛÎÔÏ· Î·È ÈÎÚ¿ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó.

™Â Ù¤ÙÔÈÂ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜, ÛÙË ÓËÛÈˆÙÈÎ‹ ÛÔ˘ ·ÔÌfiÓˆÛË, Ó\ ·Û¯ÔÏÂ›Û·È

ÌÂ ÙËÓ ÂÈÙfiÈÔ ÈÛÙÔÚ›·, ÙÈ Â›Ó·È ¿Ú·ÁÂ;

º˘Á‹ ·\ fiÛ· ‰‡ÛÎÔÏ· Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó, ÔÏ˘Ù¤ÏÂÈ· ÁÈ· Ï›ÁÔ˘˜, ÂÈ‰ÈÎÔ‡˜

ˆ˜ Â› ÙÔ ÏÂ›ÛÙÔÓ, Î·È ÔÈÔÈ Â›Ó·È ¿Ú·ÁÂ ÔÈ ÂÈ‰ÈÎÔ›, ·Ú·ÍÂÓÈ¿, Î¿ÔÈˆÓ

ÔÏ‡ ÁÓˆÛÙÒÓ, ÔÏ‡ Î·ıËÌÂÚÈÓÒÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ì¤Û· ÛÙË ÓÙfiÈ· ÎÔÈÓˆÓ›·,Ô˘ ˆÛÙfiÛÔ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ‚Ï¤Ô˘Ó ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ¿;

3

* ∏ ÔÌÈÏ›· ·˘Ù‹ ¤ÁÈÓÂ ÛÙÈ 24 πÔ˘Ï›Ô˘ 2004 ÛÙÔ ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ ÙË˜ ∫·ıÔÏÈÎ‹˜ªËÙÚfiÔÏË˜ ¡¿ÍÔ˘, ÛÙËÓ ÂÎ‰‹ÏˆÛË Ô˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛÂ Ë ∫›ÓËÛË ∫·ıÔÏÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌfi-ÓˆÓ Î·› ¢È·ÓÔÔ˘Ì¤ÓˆÓ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ ÁÈ· Ó· ÙÈÌ‹ÛÂÈ ÙÔ ¤ÚÁÔ Î·È ÙËÓ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ·Â›-ÌÓËÛÙÔ˘ πˆ¿ÓÓË ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·. ™ÙËÓ ÂÎ‰‹ÏˆÛË ¤Ï·‚Â Ì¤ÚÔ˜ ˆ˜ ÔÌÈÏËÙ‹˜ Î·È Ô Î.

π¿Îˆ‚Ô˜ ∞Ó·ÛÙ. ¡·˘ÏÈÒÙË˜.1. π.¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·˜, ŒÎıÂÛÈ˜ Â› ÙË˜ È‰Ú‡ÛÂˆ˜ ÙÔ˘ πÛÙÔÚÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ¡¿ÍÔ˘, ¡·ÍÈ·-ÎfiÓ ∞Ú¯Â›ÔÓ, Ù. 11-12, ¡Ô¤Ì‚ÚÈÔ˜ - ¢ÂÎ¤Ì‚ÚÈÔ˜ 1947.

7/17/2019 flea-03


ÕÚ·ÁÂ fiÛÔÈ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈÂ˜,

fiÛÔÈ ¤ÓÈˆı·Ó fiÙÈ ÙÔ˘˜ ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó Î·È Î˘Ú›ˆ˜, Û‹ÌÂÚ·, fiÛÔÈ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó

‰È¤ÍÔ‰Ô ÛÂ ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· Ê˘Á‹, Ù¤ÙÔÈ· ÔÏ˘Ù¤ÏÂÈ·, ÛÂ ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·Ú·ÍÂÓÈ¿,

fiÛÔÈ ÓÈÒıÔ˘Ó Ì¤Û· ÛÙÔ ÎÏ›Ì· ÙË˜ Â˘Ì¿ÚÂÈ·˜, ·Ú¿ Ù· fiÔÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·-

Ù·, fiÙÈ ÙÔ˘˜ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ «ÂÍ ·Á¿Ë˜» Î·È ÌfiÓÔÓ ÚÔ˜ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·;

∂Í‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿, ÙÈ ÛÎ¤ÙÂÙ·È Ô Î·ı¤Ó·˜ Ì·˜ ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÌÂ ÙË Ï·ÔÁÚ·Ê›·, ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, Ù· ¤ÁÁÚ·Ê· ÙË˜ ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·-

Ù›·˜ Î·È ∂ÓÂÙÔÎÚ·Ù›·˜, ÁÈ· ¤Ó· πÛÙÔÚÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô;

ª·˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó ‹ fi¯È;

ª‹ˆ˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó Î¿ÔÈÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, Î¿Ô˘ ·ÏÏÔ‡;

∆Ô˘˜ ÂÈ‰ÈÎÔ‡˜, ·˜ Ô‡ÌÂ, ‹ ÁÂÓÈÎ¿ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ¿ÓÙ· ÙËÓ

«ÔÏ˘Ù¤ÏÂÈ· Î·› ÙËÓ ·Ú·ÍÂÓÈ¿» Ó· ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙ·È Î·È Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È;

ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ·, ÔÈÔ˘˜ Î·È fiÛÔ˘˜ ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÛÙ· 1947

ÔÈ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ ÙÔ˘ π. ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·, ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó·

‰ÒÛÔ˘ÌÂ Î¿ÔÈÂ˜ ··ÓÙ‹ÛÂÈ˜ ÛÙËÚÈÁÌ¤ÓÂ˜ ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi «¡·ÍÈ·-ÎfiÓ ∞Ú¯Â›ÔÓ». ∏ ›‰È· ÙÔ˘ Ë ‡·ÚÍË, Ë Î˘ÎÏÔÊÔÚ›· Î·È Ù· ÎÂ›ÌÂÓ· ÙˆÓ

·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ÁÈ\ ·˘Ùfi, Â›Ó·È ÔÈ Î·Ï‡ÙÂÚÔÈ Ì¿ÚÙ˘ÚÂ˜.

√ˆÛ‰‹ÔÙÂ Ô π. ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÌfiÓÔ˜ ÙÔ˘ Û\ ·˘Ù‹ ÙËÓ

ÚÔÛ¿ıÂÈ·. ∏ ˘fiıÂÛË ·˘Ù‹ ·ÊÔÚÔ‡ÛÂ, ‰Â ı· ÌÔÚÔ‡Û·ÌÂ Ó· Ô‡ÌÂ

ÌÈ· ÔÌ¿‰· Û˘ÁÎÚÔÙËÌ¤ÓË, ·ÏÏ¿ Û›ÁÔ˘Ú· ¤Ó· ÌÈÎÚfi ·ÚÈıÌfi ·ÓıÚÒˆÓ,

ÂÈ‰ÈÎÒÓ Î·È ÌË ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ, «ÏÔÁ›ˆÓ... ÛÙË ¡¿ÍÔ», Ô˘ ÛÙ‹ÚÈÍ·Ó ÙÈ˜

·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ ÎÈ ¤ÁÚ·„·Ó ÁÈ· ÙÈ˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘. ∂›Ó·È fiÏÔÈ ÙÔ˘˜

¿ÓıÚˆÔÈ ‰ÈÎÔ› Ì·˜, ÔÏ‡ ÁÓˆÛÙÔ›, Ï›ÁÔ ‹ ÔÏ‡ Û˘ÓÔÌ‹ÏÈÎÔÈ ÌÂ ÙÔÓ π. ¡.

¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·, Â›Ó·È ÌÂÙ·Í‡ 35 Î·È 40 ¯ÚÔÓÒÓ, Î·È ‰Â ı\ ·Ó·ÊÂÚıÒ ÛÂÎ·Ó¤Ó· fiÓÔÌ·, ÁÈ·Ù› ÙÔ ı¤Ì· Ì·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·˘Ùfi ·fi„Â.

∫ÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜, ÛÔ˘‰·›· ÔÓfiÌ·Ù· ÂÎÙfi˜ ¡¿ÍÔ˘, Ô˘ ÚÔÊ·ÓÒ˜

ÂÓÛÙÂÚÓ›˙ÔÓÙ·Ó ÙÈ˜ ›‰ÈÂ˜ ·Ú¯¤˜ Î·È ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙·Ó ÙÔ Î‡ÚÔ˜ ÙË˜ Î›ÓËÛË˜

ÙˆÓ «ÏÔÁ›ˆÓ...» Ì·˜.

ŸÌˆ˜, ÔÈ ÏÔÁÈÒÓ - ÏÔÁÈÒÓ Ú·ÎÙÈÎ¤˜ ‰˘ÛÎÔÏ›Â˜, Î˘Ú›ˆ˜ ÔÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈ-

Î¤˜, Ë ·ÔÌfiÓˆÛË ÛÙ· ÓËÛÈ¿, ÔÈ ÂÏ›‰Â˜ ÁÈ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË

ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, Ô˘ ‰È·„Â‡ÛÙËÎ·Ó, Ë ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ 1947-49, Èı·ÓfiÓ ÏÔÈfiÓ

Î·È ÔÈ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ·ÓÙÈÍÔfiÙËÙÂ˜, Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙÔ «ÎÏÂ›ÛÈÌÔ» ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡,

ÛÙÔ 15Ô ÙÂ‡¯Ô˜, π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ - ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1949.ŸÌˆ˜, ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙÂ Û\ ·˘Ùfi Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ·, ÁÈ·Ù› ÛÙÈ˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘

‰ËÌÔÛÈÂ‡ÙËÎ·Ó ÚˆÙfiÙ˘Â˜ ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜, Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎ¤˜, ÁÏˆÛÛÈÎ¤˜ ÌÂÏ¤ÙÂ˜

Ô˘ Û‹ÌÂÚ·, ÂÍ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿, ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó\ ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó ‰ÚfiÌÔ˘˜

Î·È Ó\ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙË ‚¿ÛË ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯ˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ÚÔÛ·ıÂÈÒÓ, fi¯È

Ï¤ÔÓ ÛÂ ÙÔÈÎfi Â›Â‰Ô, «ÂÍ ·Á¿Ë˜» Î·È ÌfiÓÔÓ, ·ÏÏ¿ ÚÔÛ·ıÂÈÒÓ

ÂÈ‰ÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÛÂ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ¿ È‰Ú‡Ì·Ù· ÙË˜

∂ÏÏ¿‰·˜ Î·È ÙÔ˘ ÂÍˆÙÂÚÈÎÔ‡.

¢ËÌÔÛÈÂ‡ÙËÎ·Ó ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ÛÙËÚ›¯ıËÎ·Ó ÛÂ ·Ó¤Î‰ÔÙ· Ì¤¯ÚÈ ÙfiÙÂ

¤ÁÁÚ·Ê· ÙË˜ ºÚ·ÁÎÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È Ì‹Î·Ó ÔÈ ‚¿ÛÂÈ˜ÁÈ· ÙËÓ ‡·ÚÍË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ πÛÙÔÚÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ¡¿ÍÔ˘.

4

7/17/2019 flea-03


Ÿˆ˜ ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ‰Ô‡ÌÂ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ÂÎ ÙˆÓ ˘ÛÙ¤ÚˆÓ, ÙÔ «ÂÁ¯Â›-

ÚËÌ·» ‹Ù·Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ÊÈÏfi‰ÔÍÔ, ÌÂ ÙË ıÂÙÈÎ‹ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ fiÚÔ˘, ‰ËÏ·-

‰‹ Î¿ÙÈ ÔÏ‡ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi Î·È Û˘ÓÂÒ˜ ‰‡ÛÎÔÏÔ, Ô˘ ÙÂÏÈÎ¿ ¤Ó·˜ ¿ÓıÚˆ-

Ô˜, ¤ÛÙˆ Î·È ÌÂ Î¿ÔÈÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜, ÂÌÊÔÚÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ·fi ÙÈ˜ ›‰ÈÂ˜ ·ÓÙÈÏ‹-

„ÂÈ˜, ‰ÂÓ ÌÔÚÂ›, ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó, ¤ÙÛÈ fiˆ˜ ÙÔ ÔÓÂÈ-

ÚÂ‡ÙËÎ·Ó.™Ù· 1958, ‰ËÏ·‰‹ ‰¤Î· ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿ ÙÈ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ ÙÔ˘ π. ¡.

¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ· ÛÙË ¡¿ÍÔ, ÛÙËÓ ∂ÂÙËÚ›‰· ÙÔ˘ ªÂÛ·ÈˆÓÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ÙË˜

∞Î·‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ2 ‰ËÌÔÛÈÂ‡ÂÙ·È ·fi ÙÔ ¢ÈÂ˘ı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘ ªÂÛ·ÈˆÓÈÎÔ‡

∞Ú¯Â›Ô˘ ª·ÓÔ‡ÛÔ ª·ÓÔ‡Û·Î·, Ô «∫·ÓÔÓÈÛÌfi˜ ∞Ô‰ÂÏÙÈÒÛÂˆ˜» ÙÔ˘ ˘ÏÈ-

ÎÔ‡ Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ∞Î·‰ËÌ›·, ÚÔ˜ «Î·Ù·ÚÙÈÛÌfiÓ

ÙÔ˘ πÛÙÔÚÈÎÔ‡ Î·È °ÏˆÛÛÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ÙË˜ ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜» Î·È ÙÔÓ›˙ÂÙ·È

Ô ÛÎÔfi˜ ÙË˜ ÂÚÁ·Û›·˜: «Û˘Ó·ÁˆÁ‹ ÁÏˆÛÛÈÎÔ‡ Î·È ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡».

∂Ó‰È·Ê¤ÚÂÈ «¿Û· ÁÏˆÛÛÈÎ‹ ‹ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ÏËÚÔÊÔÚ›· ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓË ÂÈ˜

ÚfiÛˆ· ‹ ÙÔˆÓ‡ÌÈ·, ÙÔ ‰Â ÂÈ˜ Ï¤ÍÂÈ˜ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔ˘Û·˜ ‰È· ÙÔÓ Ù‡ÔÓ ‹ÙËÓ ÛËÌ·Û›·Ó ÂÎ ÙË˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ÙË˜ ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜».

∞ÎfiÌË ·fi ÙËÓ ∞Î·‰ËÌ›·, «Î·Ù·‚¿ÏÏÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÚÔ˜ Û˘ÁÎ¤-

ÓÙÚˆÛÈÓ ÂÎ ‰ˆÚÂÒÓ ‹ ·ÁÔÚÒÓ, ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ ‹ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ

–ÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ ‹ Û˘ÏÏÔÁÒÓ– ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Ù·ÈÓÈÒÓ ˆ˜ Î·È ‚È‚Ï›ˆÓ ‚ÔË-

ıËÙÈÎÒÓ ÙË˜ Û˘ÓÙÂÏÔ˘Ì¤ÓË˜ ÂÚÁ·Û›·˜».

∞˘Ù¿ ÛÙ· 1958 ÛÙÔ ªÂÛ·ÈˆÓÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô ÙË˜ ∞Î·‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ Ô˘

È‰Ú‡ıËÎÂ ÛÙ· 1930.

∞ÏÏ¿ ·˜ ı˘ÌËıÔ‡ÌÂ: Î·È ÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi «¡·ÍÈ·ÎfiÓ ∞Ú¯Â›ÔÓ» ÙÔ˘ 1947-

49 «ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ÙÈ˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ Û\ fiÛÔ˘˜ Î·Ù·È¿ÓÔÓÙ·Ó ÌÂ ·Á¿Ë ÁÈ· ÙËÌÂÏ¤ÙË ÙË˜ ¡¿ÍÔ˘ ÁÈ· Ó· ‰ËÌÔÛÈÂ‡ÔÓÙ·È ·) ÚˆÙfiÙ˘Â˜ ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜, ·Ú¯·È-

ÔÏÔÁÈÎ¤˜, Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎ¤˜ ÌÂÏ¤ÙÂ˜, ‚) ·Ó¤Î‰ÔÙ· ¤ÁÁÚ·Ê· ºÚ·ÁÎÔÎÚ·Ù›·˜ -

∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜, Á) ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂÈ˜ ÂÚÈËÁËÙÒÓ Î·È ÌÂÏÂÙÒÓ ÁÈ· ÙË ¡¿ÍÔ, ‰)

·Ï·ÈfiÙÂÚÂ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ Ë ·Í›· ÙˆÓ ÁÈ· ÙË Û˘Ó¤¯ÈÛË ÙË˜ ÌÂÏ¤ÙË˜ ÙˆÓ

˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È.

∫·È Â›ÛË˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙË˜ ∞Î·‰ËÌ›·˜ ÚÔ˜ Û˘ÁÎ¤-

ÓÙÚˆÛÈÓ ÙÂÎÌËÚ›ˆÓ, ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi fiÙÈ «Ë ÿ‰Ú˘ÛÈ˜ πÛÙÔÚÈÎÔ‡

∞Ú¯Â›Ô˘ ÂÓ ¡¿Íˆ Î·ı›ÛÙ·Ù·È ··Ú·›ÙËÙÔ˜, Î·ı\ fiÛÔÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Ï‹ıÔ˜

ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ, ¿ÙÈÓ· ¯Ú‹˙Ô˘Ó Û˘ÏÏÔÁ‹˜ Î·È Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÂˆ˜. ∫·Ù¿Úfi¯ÂÈÚÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÌfiÓ ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ ·fi ÙË˜ È‰Ú‡ÛÂˆ˜ ÙÔ˘

·Ú¯Â›Ô˘ ı¤ÏÔ˘ÛÈ Î·Ù·ÙÂıÂ› ÂÈ˜ ·˘Ùfi ˘¤Ú Ù·˜ 10.000 ¤ÁÁÚ·Ê·. ªfiÓÔÓ Ë

È‰ÈˆÙÈÎ‹ Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÔ˘ Ê·ÚÌ·ÎÔÔÈÔ‡ π. ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ

1.000 ÂÚ›Ô˘ ¤ÁÁÚ·Ê·, ·fi ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ 1536-1879, ¿ÙÈÓ· ˆ˜ Ô‡ÙÔ˜ Â‰‹-

ÏˆÛÂ ı· Î·Ù·ı¤ÛÂÈ ·Ì¤Ûˆ˜ ÂÈ˜ ÙÔ ·Ú¯Â›ÔÓ...».

∞ÎÚÈ‚Ò˜ fiÏÂ˜ ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎ¤˜ ÌÂÏ¤ÙÂ˜ ÙÔ˘ π. ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·, Ë «ƒˆÛÈÎ‹

ÔÏÈÙÂ›· ÛÙË ¡¿ÍÔ», ÔÈ «¶ÂÈÚ·ÙÈÎ¤˜ ÂÈ‰ÚÔÌ¤˜ Î·Ù¿ ÙË˜ Ó‹ÛÔ˘ ¡¿ÍÔ˘», Ë

5

2. Μ.Ι. Μανούσακας, Κανονισµός Αποδελτιώσεως. Προλεγόµενα και Ευρετήριον. Παράρ-τηµα του τ. Ζ΄ (1957), Επετηρίς του Μεσαιωνικού Αρχείου, Αθήνα 1958.

7/17/2019 flea-03


«πÛÙÔÚ›· ÙË˜ ™¯ÔÏ‹˜ √˘ÚÛÔ˘ÏÈÓÒÓ», «∏ ·‰ÂÏÊÔÛ‡ÓË Î·È Ë ™¯ÔÏ‹ πËÛÔ˘˚-

ÙÒÓ», ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÂ ¤ÁÁÚ·Ê· ÙÔ˘ ·Ú¯Â›Ô˘ ÙÔ˘ Ù· ÔÔ›· ‰ËÌÔÛÈÂ‡ÔÓÙ·È

ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿. ∫˘Ú›ˆ˜ Ô π. ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·˜ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÂ› ÌÂ ·Ó¤Î‰ÔÙ·

¤ÁÁÚ·Ê· ÙÈ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ¡·Í›ˆÓ ÏÔÁ›ˆÓ ÙË˜ ÁÂÓÈ¿˜ ÙÔ˘.

ŒÙÛÈ, ÌÈÏ¿ÌÂ ÁÈ· ¤Ó· ˘ÏÈÎfi ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ, ÁÈ·

‰ÈÂÚÂ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡, ÁÈ· ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË, ÁÈ· Â·Ï‹ıÂ˘ÛË ÙˆÓ fiÛˆÓ ÁÚ¿-ÊÔÓÙ·È.

¢ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÍÂ¯Ó¿ÌÂ fiÙÈ ÛÙË ÁÏÒÛÛ· Ì·˜, Ë Ï¤ÍË ÈÛÙÔÚ›· ÛËÌ·›ÓÂÈ

ÙËÓ ·ÏËıÈÓ‹ ÁÓÒÛË, Î·È Ë ·Ï‹ıÂÈ· (·+Ï¿ıÔ˜; ·+Ï‹ıË;) ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·-

Ê›·, ÛÙËÓ ÙÔÈÎ‹ ÈÛÙÔÚ›· ÂÚÓ¿ÂÈ Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË.

¡· ÁÈ·Ù›, ÙÔ ªÂÛ·ÈˆÓÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô ÙË˜ ∞Î·‰ËÌ›·˜ ∞ıËÓÒÓ «Î·Ù·‚¿ÏÏÂÈ

ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜» ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ ‹ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ Î.Ï., Ó·

ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ÔÏ‡ ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·, Ë ›‰Ú˘ÛË ÂÓfi˜ ÙÔÈÎÔ‡ ÈÛÙÔÚÈ-

ÎÔ‡ ·Ú¯Â›Ô˘, Ó· ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ÔÏ‡ ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ Ë ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·, Ë ¤ÁÓÔÈ· ÙÔ˘

π. ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ· Ó· Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÂÈ Î·Ù\ ·Ú¯‹Ó ÌÈ· ÚÔÛˆÈÎ‹ Û˘ÏÏÔÁ‹

ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ, Û¯Â‰›ˆÓ Î.Ï., Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· Û˘ÓÙÂÏ¤ÛÂÈ fiÛÔ ÌÔÚÔ‡ÛÂ

ÛÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ πÛÙÔÚÈÎÔ‡ ∞Ú¯Â›Ô˘ ¡¿ÍÔ˘.

√ π. ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·˜ ÏÔÈfiÓ, Ì¤ÓÂÈ ¤Ó·˜ ÁÓ‹ÛÈÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÔ‰›ÊË˜ ÙË˜

ÙÔÈÎ‹˜ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›·˜, ÙËÓ ÔÔ›· ˘ËÚÂÙÂ› ÌÂ ·ÎÚ›‚ÂÈ·, ÏËÚfiÙËÙ·, Û˘Ó¤-

ÂÈ· Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ‹ıÔ˜, ·ÏÏ¿ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¯¿ÚË ÛÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘

ÙÔ˘, Û˘ÁÁÚ·ÊÈÎÔ‡ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÈÛÙÔÚÈÔ‰ÈÊÈÎÔ‡, ¯¿ÚË ÛÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË

ÛËÌ·Û›· Ô˘ ·Ô‰›‰ÂÙ·È Û‹ÌÂÚ· ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÔ‰ÈÊÈÎfi ¤ÚÁÔ Û·Ó ‚¿ÛË, ÚÔ·-

·›ÙËÛË ÁÈ· Î¿ıÂ ¿ÏÏË ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ÂÚÁ·Û›·, Î·ÙÔÚıÒÓÂÈ Ó· ÍÂÂÚ¿ÛÂÈ Ù· fiÚÈ·ÙË˜ ÙÔÈÎ‹˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È Ó· Û˘Ó‰ÂıÂ› ÌÂ ÙÔÓ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ.

°È·Ù› fiÌˆ˜ Â›Ó·È ·Ó·ÁÎ·›· Î·È ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ ˘fiıÂÛË, Ë ÈÛÙÔÚ›·, Ë ÈÛÙÔ-

ÚÈÔÁÚ·Ê›·, Ë ÙÔÈÎ‹ ÈÛÙÔÚ›·, Î·È Ê˘ÛÈÎ¿ Ë ÙÂÎÌËÚ›ˆÛ‹ ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó Ì¿ÏÈ-

ÛÙ· Ú¤ÂÈ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ·fi ÌË‰ÂÓÈÎ‹ ‚¿ÛË;

∫·È ¿ÏÈ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ·: ÂÓ‰È·Ê¤ÚÂÈ ›Ûˆ˜ ÌfiÓÔ ¤Ó· ÌÈÎÚfi Î‡ÎÏÔ ÂÈ‰È-

ÎÂ˘Ì¤ÓˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ;

∫È ·ÎfiÌ· ÈÔ ‚·Û·ÓÈÛÙÈÎfi ÙÔ ÂÚÒÙËÌ·: «ŒÓ·˜ ÏfiÁÈÔ˜... ÛÙË ¡¿ÍÔ» Ì\

·˘Ù¤˜ ÙÔ˘ ÙÈ˜ ÂÓ·Û¯ÔÏ‹ÛÂÈ˜, Î·È ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙËÓ ¿ÌÂÛË ·ÓÙ·fiÎÚÈ-

ÛË Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÈ ‹ fi¯È, Ô ›‰ÈÔ˜ ÛÂ ÔÈÔ˘˜ ÛÙÔ¯Â‡ÂÈ, ÁÈ· ÔÈÔ˘˜ ‰Ô˘ÏÂ‡ÂÈ;∞˜ ı˘ÌËıÔ‡ÌÂ ÏÔÈfiÓ fiÙÈ Ë ÈÛÙÔÚ›· Â›Ó·È ¿ÓÙ·, ·ÓÙÔ‡ ·ÚÔ‡Û· –

Â›Ó·È «ÎÙ‹Ì· Â˜ ·Â›» ÎÈ ÂÔÌ¤Óˆ˜ Â›Ó·È ‰›‰·ÁÌ· Î·È ‚¿ÛË ·ÁˆÁ‹˜ Î·È

˙ˆ‹˜. ª\ ·˘Ù‹ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Â›Ó·È ı¤Ì· Î·È Ì¤ÏËÌ· ÙÔ˘ Î·ıÂÓfi˜ ÎÈ ÂÔÌ¤-

Óˆ˜ Â›Ó·È Ë Î·Ù\ ÂÍÔ¯‹Ó ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ ÂÈÛÙ‹ÌË. √ «ÏfiÁÈfi˜» Ì·˜ ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È

ÏÔÈfiÓ ÁÈ· fiÏÔ˘˜ Î·È Ë ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘ ·˘Ù‹ ··ÈÙÂ› Î·È ËıÈÎ‹ ‰‡Ó·ÌË, ÁÈ·Ù›

·ÎÚÈ‚Ò˜ ‰Ô˘ÏÂ‡ÂÈ ÌfiÓÔ˜, fi¯È ÌfiÓÔ ·ÔÌÔÓˆÌ¤ÓÔ˜, Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÂÚÂ˘ÓËÙÈ-

Î¿ Î¤ÓÙÚ·, Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÌÈ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ‹ ÎÔÈÓfiÙËÙ· ÎÈ ÂÔÌ¤Óˆ˜ Ì·ÎÚÈ¿

·fi Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ‹ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ‹ ÛÙ‹ÚÈÍË, ·ÏÏ¿ Î·È ÌfiÓÔ˜ Î·È Â›ÌÔÓÔ˜ ÁÈ\

·˘Ùfi Ô˘ Î¿ÓÂÈ, ¤ÛÙˆ ÎÈ ·Ó ÔÈ ¿ÏÏÔÈ, Û›ÁÔ˘Ú· ÔÈ ÔÏÏÔ›, ‰ÂÓ Î·Ù·Ï·‚·›-ÓÔ˘Ó «ÙÈ ‰Ô˘ÏÂÈ¿ Â›Ó\ ·˘Ù‹».

6

7/17/2019 flea-03


∂› Ï¤ÔÓ, ÁÈ· ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ÌÈÛÔ‡ ÙÔ˘ 20Ô˘ ·È., ÁÈ· Ù· ·È-

‰È¿ ÙË˜ Ô˘ ÁÂÓÓ‹ıËÎ·Ó ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô˘ ·È., fiˆ˜ Ô π. ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎ-

Î·˜, Ë ÌÂÏ¤ÙË ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, ÙË˜ Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜, ÙË˜ ÁÏÒÛÛ·˜, ˘‹ÚÍ·Ó ı·

Ï¤Á·ÌÂ Û‹ÌÂÚ· ÂıÓÈÎ‹ ˘fiıÂÛË, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ˘fiıÂÛË ÙÚÔÊ‹˜, ·Ó¿-

Û·˜, ˙ˆ‹˜, Ë ·Ó¿ÁÎË Ó· ‚ÚÔ˘Ó, Ó· ÓÈÒÛÔ˘Ó, Ó· ÙÂÎÌËÚÈÒÛÔ˘Ó ÔÏ‡ ÂÚÈÛ-

ÛfiÙÂÚÔ ÙÈ˜ Ú›˙Â˜ ÙÔ˘˜, Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙÔ˘˜ Â·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÛÙ·ıÔ‡ÓÛÙ· fi‰È· ÙÔ˘˜, ·ÊÔ‡ ÁÂÓÓËÌ¤ÓÔÈ ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô˘ ·È., ·˜ ÌËÓ ÙÔ ÍÂ¯Ó¿-

ÌÂ, ‹Ù·Ó ÔÏ‡ ÎÔÓÙ¿ ¯ÚÔÓÈÎ¿ ÛÙÔ \21 Î·È ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘

ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, ÎÈ ¤ÚÂÂ Ó· «‰Â›ÍÔ˘Ó» ÛÙÔ˘˜ Â·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙÔÓ

ÎfiÛÌÔ ÔÏfiÎÏËÚÔ fiÙÈ «¿ÍÈ˙·Ó» Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È Ó· ˙Ô˘Ó ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ!

∞˘Ù¿ ÛÙÔÓ 20Ô ·È. ∫·È ÛÙÔÓ 21Ô;

∆Ô 2001, ÛÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ - ªÂÙ·‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ

™Ô˘‰ÒÓ ÛÙË µÂÓÂÙ›·3, ·Û¯ÔÏ‹ıËÎ·Ó ÁÈ· ¿ÏÏË ÌÈ· ÊÔÚ¿, ÛÂ ÛÂÌÈÓ¿ÚÈÔ

ÂÚÁ·Û›·˜, ÌÂ Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÙË˜ ¤Î‰ÔÛË˜ ÙˆÓ ËÁÒÓ, Î·È ÙÈ˜ ÚÔÔÙÈÎ¤˜

¤ÚÂ˘Ó·˜ ÙˆÓ ÌÂÙ·‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ·Ú¯Â›ˆÓ. µ·ÛÈÎ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ˜: ∏ ÌÂÏ¤ÙËÙË˜ ÌÂÙ·‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÂÚÈfi‰Ô˘, ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜ - µÂÓÂÙÔÎÚ·Ù›·˜, ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ

·ÎfiÌ· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Â·ÚÎÒ˜. ∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ·, ¤Ó· «Î¿ÔÈÔ» ÂÓ‰È·-

Ê¤ÚÔÓ ¤¯ÂÈ ÂÎ‰ËÏˆıÂ›, ÔÈ ÌÂÏ¤ÙÂ˜ - ÔÈ ÂÎ‰fiÛÂÈ˜ ¤¯Ô˘Ó ·˘ÍËıÂ›, ·ÏÏ¿ fi¯È

·ÚÎÂÙ¿. ªÂÏ¤ÙÂ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·, ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›·, ÙÔ ÊÔÚÔÏÔÁÈÎfi Û‡ÛÙË-

Ì·, ÙÔ ‰›Î·ÈÔ, ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È, ·ÏÏ¿ Ë ¤Î‰ÔÛË ÙˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ,

ÙˆÓ Î·Ù\ ÂÍÔ¯‹Ó ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ËÁÒÓ Ì¤ÓÂÈ ·ÎfiÌ· ›Ûˆ. ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÔÏÏ¿

·Ú¯Â›· ÛÂ ÂÏÏËÓÈÎ¿ ÓËÛÈ¿ ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ·ÎfiÌ· ·ÓÂÎÌÂÙ¿ÏÏÂ˘Ù·. ∏ ¤ÚÂ˘-

Ó· ¤¯ÂÈ ·Ó¿ÁÎË ·fi ÔÌ¿‰Â˜ ÂÈ‰ÈÎÒÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ı· ¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡ÓÙ·È ÛÙ·

Ï·›ÛÈ· ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ì·ÎÚ¿˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜, ·fi ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ¿ È‰Ú‡Ì·Ù·. ∏¤ÏÏÂÈ„Ë Û˘ÓÙÔÓÈÛÌÔ‡, Ë ‰˘ÛÎÔÏ›· ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, Ë ÔÏ˘ÏÔÎfiÙËÙ· Î¿ıÂ

ÌÈÎÚÔ‡ ÙfiÔ˘, Ë ‰˘ÛÎÔÏ›· ÚfiÛ‚·ÛË˜ ÛÙ· ·Ú¯Â›·, Â›Ó·È ·ÈÙ›Â˜ ÂÈ‚Ú¿-

‰˘ÓÛË˜ ÙË˜ ¤ÚÂ˘Ó·˜. ÃˆÚ›˜ ÙÈ˜ ËÁ¤˜, ¯ˆÚ›˜ Ù· ·Ú¯Â›· Î¿ıÂ ¤ÚÂ˘Ó· ‰ÂÓ

ÌÔÚÂ› ·Ú¿ Ó· Â›Ó·È ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈÎ‹.

∞Ó ÏÔÈfiÓ ÙÔ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ÙË˜ µÂÓÂÙ›·˜ ÛÙÔ 2001 ÙÔÓ›˙ÂÈ fiÙÈ ··ÈÙÔ‡Ó-

Ù·È ÔÌ¿‰Â˜ ÂÈ‰ÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ ÛÙ· ÂÚÂ˘ÓËÙÈÎ¿ Î¤ÓÙÚ· ÁÈ· Ó· ÚÔ¯ˆ-

Ú‹ÛÂÈ Ë ¤ÚÂ˘Ó·, ·Ó Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· ÔÈ ‰˘ÛÎÔÏ›Â˜ ÔÚıÒÓÔÓÙ·È, ·Ó ··ÈÙÂ›-

Ù·È ¯ÚËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛË, Î·Ù·Ï·‚·›ÓÔ˘ÌÂ fiÛÔ ÚˆÙÔfiÚÔ Â›Ó·È ÙÔ ¤ÚÁÔ Ô˘

ÍÂÎ›ÓËÛÂ Ô π. ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·˜, ÙÔ ¤ÚÁÔ Ô˘ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙËÓ ·ÙÔÌÈÎ‹ ÚÔ-Û¿ıÂÈ·, ÛÙËÓ ·ÙÔÌÈÎ‹ ‰‡Ó·ÌË.

∏ ¡¿ÍÔ˜, Â›Ó·È ÏÔÈfiÓ ÚÔÈÎÈÛÌ¤ÓË Û‹ÌÂÚ·, ÌÂ ÙÔ πÛÙÔÚÈÎfi ÙË˜ ∞Ú-

¯Â›Ô Î·È ¯¿ÚË ÛÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ÁÂÓÈ¿˜ Ô˘ ÍÂÎ›ÓËÛÂ Â‰Ò Î·È 60

¯ÚfiÓÈ·, Î·Ù¤¯ÂÈ ÌÈ· ÍÂ¯ˆÚÈÛÙ‹ ı¤ÛË ÛÙÈ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓÒÓ Ì·˜

ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ.

7

3. Chryssa Maltezou - Paolo Odorico (introduction), Προβλήµατα έκδοσης πηγών, ΕλληνικόΙνστιτούτο Βυζαντινών - Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας και Centre d’ EtudesByzantines, Néo-Helléniques et Sud - Est Européennes E.H.E. SS., Βενετία 2001.

7/17/2019 flea-03


øÛÙfiÛÔ:

£ÂˆÚÔ‡ÌÂ ÙÔ ∞Ú¯Â›Ô Ì·˜, ÙÔÓ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ (‹ ¤Ó· ·fi ÙÔ˘˜ ÛË-

Ì·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˘˜) ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi ıËÛ·˘Úfi Ì·˜, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ÁÚ·ÊÂ› ÁÈ· Ù·

∞Ú¯Â›· ÙË˜ ∫¤ÚÎ˘Ú·˜;

¡ÈÒıÔ˘ÌÂ fiÙÈ Ù· «·Ú¯Â›· ·˘Ù¿ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó\ ·ÎÔ˘ÛÙÔ‡Ó ÊˆÓ¤˜ Ô˘

·ÏÏÔ‡ ¤¯Ô˘Ó Û‚‹ÛÂÈ»;µÏ¤Ô˘ÌÂ fiÙÈ Ô ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ·Ó·ÁÎ·›Ô˘ ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘˜, Ë

·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙÔ˘˜, ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· Û˘ÓÙÂ-

Ï¤ÛÂÈ ÛÙËÓ ÚÔ·ÁˆÁ‹ ÙË˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜, Û·Ó ·ÓÙ›‚·ÚÔ

ÛÙÔÓ ·‰È¤ÍÔ‰Ô (;) ‰ÚfiÌÔ ÙÔ˘ Ì·˙ÈÎÔ‡ ÙÔ˘ÚÈÛÌÔ‡;

ª·˜ ··Û¯ÔÏÂ› Ô ·È‰·ÁˆÁÈÎfi˜ ÚfiÏÔ˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ·›ÍÂÈ ÙÔ

∞Ú¯Â›Ô, ·ÊÔ‡ Ë ›‰È· Ë ÈÛÙÔÚ›· Â›Ó·È ÌÈ· Î·Ù\ ÂÍÔ¯‹Ó ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎ‹ ˘fiıÂ-

ÛË Î·È ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· Û˘ÓÙÂÏ¤ÛÂÈ ÛÙË ‚ÈˆÌ·ÙÈÎ‹ ·›ÛıËÛË ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜

ÛÙÔÓ ÙfiÔ Ì·˜;

À¿Ú¯Ô˘Ó Á‡Úˆ Ì·˜, ‰›Ï· Ì·˜, ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÙËıÂÙÈÎ‹ ·¿ÓÙËÛË ÙˆÓ ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ.

¶ÚÒÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ë Â·Ó·ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ∞Ú¯Â›ˆÓ ÙË˜ ∫¤ÚÎ˘Ú·˜4,

ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· 15ÂÙ›·, ÌÂ Ï·ÌÚ‹ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, fiˆ˜ Ë ÔÚÁ¿ÓˆÛË ‰‡Ô

∞Ú¯ÂÈ·ÎÒÓ ™˘ÓÂ‰Ú›ˆÓ, ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙË˜ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ ÙˆÓ ∂Ù·ÓËÛ›ˆÓ ÏÔÁ›ˆÓ

Ô˘ ˙Ô˘Ó ÛÙ· ÓËÛÈ¿, Ë ¤Î‰ÔÛË ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ, Î·È ‰›Ï· Ì·˜ ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·

ÙË˜ ∫·˚ÚÂ›Ô˘ µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË˜ ÙË˜ ÕÓ‰ÚÔ˘, ÌÂ Û˘Ó¤‰ÚÈ·, ÂÎ‰fiÛÂÈ˜ ‚È‚Ï›ˆÓ

Î·È ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ Î·È ÁÂÓÈÎ¿ ˙ˆÓÙ·Ó‹ Î·ıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ·.

ªÔÚÔ‡ÌÂ Ó\ ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡ÌÂ ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ Ô˘ Ì·˜

¿ÊËÛÂ Ô π. ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·˜;√ π. ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·˜, ¤Ó·˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ Ô˘ ¤ÙÛÈ ÎÈ ·ÏÏÈÒ˜, ÁÂÓÓ‹ıË-

ÎÂ ¿Ú¯ÔÓÙ·˜, Ì·˜ ¤‰ÂÈÍÂ ÌÂ ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘ Ú·ÎÙÈÎ‹ fiÙÈ ÛÂ ÚÒÙË

ÌÔ›Ú· ¤ıÂÙÂ ÙËÓ ·Ú¯ÔÓÙÈ¿, ÙË ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ ÓÂ‡Ì·ÙÔ˜, ÙË˜ ÚÔÛˆÈÎ‹˜

·Í›·˜ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·Ï¿, ı¤ÏÂÈ Ó· Ì¿ıÂÈ, Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·Ï¿ Ô‡ ÛÙËÚ›˙Â-

Ù·È, ÙË˜ ÚÔÛˆÈÎ‹˜ ·Í›·˜ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ·Í›· ÛÙ· Ú¿ÁÌ·Ù· ÛÙÔ ¤Ú·ÛÌ¿ ÙË˜,

¯ˆÚ›˜ ·Ï·˙ÔÓÂ›·, ·ÏÏ¿ ¤ÙÛÈ, ÌÂ ·ÏfiÙËÙ·, ÌÂ ·Ú¯ÔÓÙÈ¿.

∂›¯·ÌÂ, ¤¯Ô˘ÌÂ ÙËÓ Ù‡¯Ë Ó· ˙ÂÈ ÛÙÈ˜ Ì¤ÚÂ˜ Ì·˜, ÛÙÔ ÌÈÎÚfi Ì·˜ ÙfiÔ,

¤Ó·˜ ·ÏËıÈÓfi˜ Â˘·ÙÚ›‰Ë˜ Ô˘ Ù›ÌËÛÂ, ÙÈÌ¿, ÙÔÓ ÙfiÔ Î·È ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒ-

Ô˘˜ ÙÔ˘!

πÔ‡ÏÈÔ˜ 2004

™ÔÊ›· ∞ÓÙ. ∫·ÙÛÔ˘ÚÔ‡

8

4. Αλίκη Νικηφόρου (επιµ.), Κέρκυρα, µια µεσογειακή σύνθεση: νησιωτισµός, διασυνδέ-σεις, ανθρώπινα περιβάλλοντα, 16ος - 19ος αι., Πρακτικά ∆ιεθνούς Συνεδρίου, Κέρκυ-ρα, 22-25 Μαΐου 1996, Πολιτιστικός Σύλλογος «Κόρκυρα» - Κέρκυρα 1998.

7/17/2019 flea-03


«∞∆™π¶∞¶∏ K√ƒø¡√À»

«∏ ¶∂ƒπ√Ã∏ ∆∏˜ ∞ÙÛÈ¿Ë˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈÎ‹ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘

ÓËÛÈÔ‡, ÛÂ Ì¤ÛÔ ˘„fiÌÂÙÚÔ 540 Ì. Î·È ÛÂ ·fiÛÙ·ÛË 5 ¯ÏÌ. ÓÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ-

Î¿ ·fi ÙÔ ¯ˆÚÈfi ÙË˜ ∫ÔÚÒÓÔ˘ [...]. √ ÔÈÎÈÛÌfi˜ ÙË˜ ∞ÙÛÈ¿Ë˜ ¯ÚÔÓÔÏÔ-

ÁÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ 15Ô ·ÈÒÓ·, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È fiÌˆ˜ ÛÂ ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜

Î·È Ù· ˘ÏÈÎ¿ ÙˆÓ, Ô ÚÒÙÔ˜ ÔÈÎÈÛÌfi˜ ı· ‹Ù·Ó ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ˜»1.

∆Ô ÙÔˆÓ‡ÌÈÔ ∞ÙÛÈ¿Ë Ì·˜ ·Ú·¤ÌÂÈ ÛÙÔ ÎÚËÙÈÎfi ÁÏˆÛÛÈÎfi È‰›ˆ-

Ì· Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙÔ ‰˘ÙÈÎfi. ¢È·‚¿˙Ô˘ÌÂ ÛÙÔÓ ∞. •·ÓıÈÓ¿ÎË «∆Ô ÁÏˆÛÛÈ-

Îfi È‰›ˆÌ· ÙË˜ ‰˘ÙÈÎ‹˜ ∫Ú‹ÙË˜»:– ∞ÙÛÔ˘¿˜= Î·Îfi ÓÂ‡Ì·, ‰·ÈÌÔÓÈÎ‹ ÌÔÚÊ‹ ÙÂÙÚ·fi‰Ô˘ (ÙÔ˘ÚÎÈÎfi

hacip).

– ∞ÙÛÈÔ‰È¿, Ë= Î·ÎÔÙ˘¯›·, ·Ó·Ô‰È¿.

– ∞ÙÛÈÔ‰È¿ÚË˜= Î·ÎfiÙ˘¯Ô˜, ÁÚÔ˘ÛÔ‡˙Ë˜.

– ∞ÙÛÈÔ‰ÈÒ= Ê¤ÚÓˆ ·ÙÛÈÔ‰È¿, ‰ËÏ·‰‹ Î·ÎÔÙ˘¯›·, ·Ó·Ô‰È¿.

™ÙËÓ ∫Ú‹ÙË, ÛÙÔ ÓÔÌfi ƒÂı‡ÌÓÔ˘, Û˘Ó·ÓÙ¿ÌÂ ÙÔ ¯ˆÚÈfi ∞ÙÛÈfiÔ˘-

ÏÔÓ. √ ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ µ. ∆ˆÌ·‰¿ÎË˜2 Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ ÙÔˆÓ‡ÌÈÔ «∞ÙÛÈfiÔ˘-

ÏÔÓ» ÌÂÙ·Í‡ ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ ‰È·ÛÒıËÎ·Ó ·fi ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë ÙË˜ ∫Ú‹ÙË˜·fi ÙÔ˘˜ ÂÍ πÛ·Ó›·˜ (∞Ó‰·ÏÔ˘Û›·), Ì¤Ûˆ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ ÕÚ·‚Â˜ ÙÔ 824 ‹ ÙÔ

827 Èı·ÓfiÓ. ∏ ÔÈfiÙËÙ· ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÌÂ ÙÔÓ ·Îfi-

ÏÔ˘ıÔ ÙÚfiÔ: «¡fiıÔÈ Î·È ÚÔÛ‹Ï˘ÙÔÈ ÓÂfiÊ˘ÙÔÈ, Ô˘¯› ‰Â ÁÓËÛ›ˆÓ, Ô˘‰¤

ÊÔÚ¤ˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙÈÓÔ˜ Ù˘¯Ô‰ÈˆÎÙÒÓ [...] ÔÈ ÙËÓ ∫Ú‹ÙËÓ Î·Ù·Ï·‚fiÓÙÂ˜

ÕÚ·‚Â˜ ‰ÂÓ ‹Û·Ó Î·ı·Úfi·ÈÌÔÈ ÕÚ·‚Â˜, ÔÏÏÒ Ì¿ÏÏÔÓ Ì·‡ÚÔÈ. ªÂÙ·Í‡

ÙˆÓ ·ÔÈÎÈÛı¤ÓÙˆÓ Î·È ÔÚÌˆÌ¤ÓˆÓ ÂÎ ∫Ú‹ÙË˜ ÂÈÚ·ÙÒÓ ˘‹ÚÍ·Ó ÔÈ Ì·‡-

ÚÔÈ · Ù Û È ¿ ‰ Â˜ ‹ · Ù Û Ô ˘ ¿ ‰ Â ˜ [...] ∂ÍˆÌfiÙ·È, Û˘ÌÊÂÚÔÓÙÔÏfiÁÔÈ,

ÌÈÁ¿‰Â˜, ÂÂ›Û·ÎÙÔÈ, Û˘Ó·ÓÂÌÂ›¯ıËÛ·Ó Ù·¯¤ˆ˜, ‰È¿ Ó· ·ÔÙÂÏÂÛıÂ› Ô

·Û˘ÓÂ›‰ËÙÔ˜ Û˘ÚÊÂÙfi˜ ÙˆÓ ÂÈ‰ÚÔÌ¤ˆÓ [...]»3

.

9

1. ∞˘Ù¿ ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ ÛÂ Ê˘ÏÏ¿‰ÈÔ Ô˘ Î˘ÎÏÔÊfiÚËÛÂ ÚÈÓ ‰‡Ô ÂÚ›Ô˘ ÚfiÓÈ· Ì\ ·ÊÔÚ-Ì‹ ÂÎ‰‹ÏˆÛË Ô˘ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒıËÎÂ ÛÙËÓ ∫fiÚˆÓÔ ÌÂ ı¤Ì· «∞ÙÛÈ¿Ë ∫ÔÚÒÓÔ˘. ∞Ó¿-‰ÂÈÍË ·Ó·‚·ıÌ›‰ˆÓ Î·ÏÏÈ¤ÚÁÂÈ·˜. ∞ÔÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙÔ›Ô˘ – ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· PROTERRA¿ÚıÚÔ 8 FEOGA». Έχει ενδιαφέρον να πληροφορηθούµε ποιος χρονολόγησε τον οικι-σµό. Και στη Σκύρο, στις Βόρειες Σποράδες, απαντάται το τοπωνύµιο «Ατσιπάς» και«Ατσιπόλι», βλ. Μιχαήλ ∆έφνερ, Τοπωνυµίαι της νήσου Σκύρου, Λαογραφία, Θ΄, 1926.

2. Ν.Β. Τωµαδάκης, Προβλήµατα της εν Κρήτη Αραβοκρατίας (826-961 µ.Χ.), ΕπετηρίςΕταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, έτος Λ΄, Αθήνα 1960-1961.3. Ν.Β. Τωµαδάκης, Προβλήµατα, ό.π.

7/17/2019 flea-03


∞ÏÏ¿ Î·È Ô §›ÓÔ˜ ¶ÔÏ›ÙË˜ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚÂ› fiÙÈ ∞ÙÛÈ¿‰Â˜ (·ÙÛÔ˘¿-

‰Â˜) Â›Ó·È ÔÈ ™·Ú·ÎËÓÔ› Î·È Ô ™Ù. •·ÓıÔ˘‰›‰Ë˜ Î·Ù·¯ˆÚÂ› ÙÈ˜ Ï¤ÍÂÈ˜ ∞Ù˙È-

¿˜, ∞Ù˙È¿‰Â˜, ∞Ù˙ÈfiÔ˘ÏÔ4.

∆Ô ÙÔˆÓ‡ÌÈÔ ÏÔÈfiÓ ∞ÙÛÈ¿Ë Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Û¯ÂÙÈÛıÂ› ÌÂ «ÙËÓ ÙˆÓ

∞Ú¿‚ˆÓ ∫ÚËÙÒÓ ‰˘Ó·ÛÙÂ›·Ó».

ŸÛÔ ÎÈ ·Ó Ê·›ÓÂÙ·È ·Ú¿ÍÂÓÔ, Ë ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙË˜ ∫Ú‹ÙË˜ Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ú·-‚ÔÎÚ·Ù›· ‹Ù·Ó ·ÓıËÚfiÙ·ÙË. «∏ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ ÙË˜ ∫Ú‹ÙË˜ ·fi ÌÈ· ·ÔÌ·-

ÎÚ˘ÛÌ¤ÓË Â·Ú¯›·, ·fiÏ˘Ù· ˘ÔÙ·ÁÌ¤ÓË ÛÙÔ ÎÏÂÈÛÙfi ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ÔÈÎÔÓÔ-

ÌÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·, ÛÂ ÌÈ· ·˘ÙfiÓÔÌË ÔÏÈÙÈÎ¿ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¿ ¯ÒÚ·, ÂÍËÁÂ› ÙËÓ

ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ·˘Ù‹ ÚfiÔ‰Ô. ∏ ·Ú·‚ÔÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓË ∫Ú‹ÙË ·Ó¤Ù˘ÍÂ ÂÍˆÙÂÚÈÎfi

ÂÌfiÚÈÔ ÌÂ ÔÏÏ¤˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎ¤˜ ¯ÒÚÂ˜ Î·È ·ÊfiÙÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó

ÔÏÏ¤˜ ·ÁÔÚ¤˜, ¤ÙÔÈÌÂ˜ Ó· ·ÔÚÚÔÊ‹ÛÔ˘Ó Ù· ÁÂˆÚÁÈÎ¿ ÚÔ˚fiÓÙ· ÙË˜,

ÂÓÙ·ÙÈÎÔÔÈ‹ıËÎÂ Î·È Ë Î·ÏÏÈ¤ÚÁÂÈ· ÛÙÔ ÓËÛ›. [...] √È ∞Ó‰·ÏÔ‡ÛÈÔÈ ÌÔ˘-

ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ ‰ÂÓ ·ÚÎ¤ÛÙËÎ·Ó ÛÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë ÙË˜ ∫Ú‹ÙË˜, ·ÏÏ¿ ·fi ÙËÓ

·Ú¯‹ ÙË˜ Î˘ÚÈ·Ú¯›·˜ ÙÔ˘˜ ÂÍ·¤Ï˘Û·Ó ·‰È¿ÎÔÂ˜ ÂÈ‰ÚÔÌ¤˜ ÛÙ· ÓËÛÈ¿ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘. [...] √È ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ ÙË˜ ∫Ú‹ÙË˜, ·Ú¿ÏÏËÏ· ÌÂ ÙÈ˜ ·Ï¤˜

ÂÈ‰ÚÔÌ¤˜ ÙÔ˘˜, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓ·˜ ¤Ó· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi Û¯¤‰ÈÔ, Î·Ù¤ÎÙËÛ·Ó

ÛÙ·ıÂÚ¿ ÔÚÈÛÌ¤Ó· ÓËÛÈ¿, ·fi Ù· ÔÔ›· ÌÂÚÈÎ¿ ÂÚËÌÒıËÎ·Ó Î·È ¯ÚËÛÈÌÔ-

ÔÈ‹ıËÎ·Ó ˆ˜ Ó·˘ÙÈÎ¤˜ ‚¿ÛÂÈ˜ (∞›ÁÈÓ·) ÂÓÒ ÛÂ ¿ÏÏ· ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ·Ú¤ÌÂÈ-

Ó·Ó, ÏËÚÒÓÔÓÙ·˜ ÊfiÚÔ˘˜ (¡¿ÍÔ˜)»5.

ŸÙÈ Ë ¡¿ÍÔ˜ ‹Ù·Ó ˘fiÊÔÚË ÛÙÔ˘˜ ∞Ú·‚ÔÎÚËÙÈÎÔ‡˜ ∞ÙÛÈ¿‰Â˜ Ì·Ú-

Ù˘ÚÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ πˆ¿ÓÓË ∫·ÌÂÓÈ¿ÙË, Ô˘ ·È¯Ì·ÏˆÙ›ÛÙËÎÂ ·fi ÙÔÓ §¤ÔÓÙ·

ÙÔÓ ∆ÚÈÔÏ›ÙË, ÎÈ ·ÊÔ‡ ¤Ú·Û·Ó, ·Ú·Û˘ÚÌ¤ÓÔÈ ·fi ÙÔÓ ÈÛ¯˘Úfi ¿ÓÂÌÔ,

·fi Î¿ÔÈ· ÓËÛÈ¿, ¤Êı·Û·Ó Î·È ÛÙË ¡¿ÍÔ «ÂÍ Ë˜ ÔÈ ÙËÓ ∫Ú‹ÙËÓ ÔÈÎÔ‡ÓÙÂ˜ÊfiÚÔ˘˜ Ï·Ì‚¿ÓÔ˘ÛÈÓ»6. ¢ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ ·Ó Ô ÊfiÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÔ›Ô Î·Ù¤‚·-

Ï·Ó ‹Ù·Ó ÛÂ Â›‰Ô˜ ‹ ÛÂ ¯Ú‹Ì·, Ô‡ÙÂ Î·È ÙÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ¿ıÚÔÈÛÌ¿ ÙÔ˘.

™ÙË ¡¿ÍÔ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Â›ÛË˜ Ù· ÙÔˆÓ‡ÌÈ· ™·Ú·ÙÛ‹ÓÈÎ·, fiÔ˘ ÚÔ-

ÛˆÚÌ›˙ÔÓÙ·Ó ÔÈ ™·Ú·ÎËÓÔ› ÂÈÚ·Ù¤˜, Î·È ÛÙ\ ∞ÌÈÚ¿ (ÔÊÈÎÈ¿ÏÈÔ˜ ÛÙÈ˜ ÌÔ˘-

ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎ¤˜ ·˘Ï¤˜).

™ÙËÓ ·Ú·ÎÂ›ÌÂÓË ÂÚÈÔ¯‹, ÛÙËÓ ∫ˆÌÈ·Î‹, ˘¿Ú¯ÂÈ ÙÔ ÙÔˆÓ‡ÌÈÔ

ªÈÚ›ÛË˜, Ô. ª‹ˆ˜ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ ªÈÛ›ÚË; Î·È ªÈÛ›ÚÈ, ÙÔ, Â›Ó·È Ë ∞›Á˘-

ÙÔ˜. ÿÛˆ˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Â›¯Â Ù· ÎÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ Î·È Î·ÙÔÈÎÔ‡ÛÂ Î¿ÔÈÔ˜

ÍÂ¯ˆÚÈÛÙfi˜, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÁ¯ÒÚÈÔ˘˜, ∞Ú·‚ÔÎÚËÙÈÎfi˜.ÿÛˆ˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›Ô ÁÂÁÔÓfi˜ Ë ·ÊÈ¤ÚˆÛË ÂÓfi˜ ·fi Ù· Ó·˛‰ÚÈ· Ô˘

‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙÔ ªÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ÙË˜ ∞ÁÈ¿˜, ÛÙËÓ ∞Á›· £ÂÔÎÙ›ÛÙË ÙË §ÂÛ‚›·. ∏

10

4. Λεξικογραφικόν Αρχείον, Ε΄, 1918.5. Βασ. Χρηστίδης, Βυζαντινοί και Άραβες στην Κρήτη, «Επτά Ηµέρες», 6 Αυγούστου

2000.6. Αντ. Φλ. Κατσουρός, Τοπωνύµια της Νάξου, π. Ναξιακόν Αρχείον, έτος Α΄, 1947. Ανα-

δηµοσίευση στο π. Απεραθίτικα, τ. 6, 1989. Τέλη του 9ου αι., αρχές του 10ου αι. οι επιδρο-

µές των Αραβοκρητικών ήταν συνεχείς. Το 904 κατέλαβαν τη Θεσσαλονίκη και συνέλα-βαν αιχµάλωτο τον Ιωάννη Καµενιάτη. Εποµένως η µαρτυρία του για τη σχέση Αραβο-κρητικών και Νάξου ανήκει στους χρόνους µετά το 904.

7/17/2019 flea-03


ÙÂÏÂ˘Ù·›· Â›¯Â Û˘ÏÏËÊıÂ› ·fi ∞Ú·‚ÔÎÚËÙÈÎÔ‡˜ ÂÈÚ·Ù¤˜ ·ÏÏ¿ ‰Ú·¤-

ÙÂ˘ÛÂ.

¢ÂÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÎÏÂÈÛÙÂ› Ë ÂÁÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ∞Ú·‚ÔÎÚËÙÈÎÒÓ, ÁÈ·

Î¿ÔÈÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·, Û\ ¤Ó· ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ÛÙÔ ‚fiÚÂÈÔ. ÿÛˆ˜ ÔÈ

¡·ÍÈÒÙÂ˜ ‰¤¯ÙËÎ·Ó ÙËÓ ÂÁÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ÌÂ ·ÓÙ¿ÏÏ·ÁÌ· ÙÔÓ ÂÚÈÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘

ÊfiÚÔ˘ Ô˘ Î·Ù¤‚·Ï·Ó Û\ ·éÙÔ‡˜, ÛÂ Â›‰Ô˜ ‹ ÛÂ ¯Ú‹Ì·.¶ÔÈ· ‹Ù·Ó Ë ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÓËÛ›, ¤Ú· ·fi Ù· ÙÔˆÓ‡ÌÈ·, Ô˘

Èı·ÓfiÙ·Ù·, Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó ÙÔ ¤Ú·ÛÌ¿ ÙÔ˘˜ ·fi ÙË ¡¿ÍÔ; ªÂ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·

ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ Û˘Û¯ÂÙÈÛıÂ› Ë Û˘Ó¤¯ÈÛË ÙÔ˘ ·ÓÂÈÎÔÓÈÎÔ‡ ‰È·ÎfiÛÌÔ˘ ÛÙÈ˜

ÂÎÎÏËÛ›Â˜ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ Î·Ù¿ ÙÔÓ 9Ô ·È. Œ¯ÂÈ ‰È·Ù˘ˆıÂ› Ë ˘fiıÂÛË fiÙÈ Ë

Û˘Ó¤¯ÈÛË ÙÔ˘ ÂÈÎÔÓÔÌ·¯ÈÎÔ‡ ‰È·ÎfiÛÌÔ˘ ÔÊÂ›ÏÂÙ·È ÛÂ ÙÔÈÎ‹ ÚˆÙÔ‚Ô˘-

Ï›· Î¿Ùˆ ·fi ÙËÓ ·Ú·‚ÈÎ‹ Â›‰Ú·ÛË7. ∞ÏÏÔ‡ ¤¯ÂÈ ‰È·Ù˘ˆıÂ› Ë ı¤ÛË fiÙÈ

‹‰Ë ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Ù¤Ù·ÚÙÔ ÙÔ˘ £ã ·ÈÒÓ· «ÔÈ ¡¿ÍÈÔÈ Â›¯·Ó ··ÏÏ·Á‹ ·fi

Ù· ‰ÂÈÓ¿ ÙË˜ ÂÈÚ·ÙÂ›·˜ ÌÂ ÙËÓ ÏËÚˆÌ‹ ÂÙ‹ÛÈÔ˘ ÊfiÚÔ˘ ÛÙÔ˘˜ ÕÚ·‚Â˜

ÙË˜ ∫Ú‹ÙË˜»8

.

™ÂÙ¤Ì‚ÚË˜ ÙÔ˘ 2004

∫ˆÓÛÙ. ∞ÓÙ. ∫·ÙÛÔ˘Úfi˜

11

7. Βάσω Πέννα, Νοµισµατικές νύξεις για τη ζωή στις Κυκλάδες κατά τους 8

ο

και 9

ο

αιώνες,στο «Οι σκοτεινοί αιώνες του Βυζαντίου (7ος-9ος αι.)», ΕΙΕ/ΙΒΕ, Αθήνα 2001.8. Γεωργ. ∆ηµητροκάλλης, Βυζαντινή ναοδοµία στη Νάξο, Αθήνα 2000.

7/17/2019 flea-03


BOLOGNA - BELEGNO - ª¶∂§ø¡π∞*

™ÙË ÌÓ‹ÌË πˆ¿ÓÓË ¡. ¢¤ÏÏ· ƒfiÎÎ·

∆o 1211 στην Κρήτη, που µόλις είχε αρχίσει να γνωρίζει τη βενετική κυριαρ-χία, µία από τις περίβλεπτες οικογένειες των Ελλήνων, η οποία υπερηφα-νευόταν ότι καταγόταν από τις αρχοντικές οικογένειες του Βυζαντίου, οιΑργυροί, οι και Αγιοστεφανίτες καλούµενοι, εξεγέρθηκε, διεκδικώντας ταδίκαιά της, τις κτήσεις και τα προνόµιά της, τα οποία οι Βενετοί νεήλυδες καιεπήλυδες δεν αναγνώρισαν. Οι Αγιοστεφανίτες, όπως και οι άλλοι Έλληνεςάρχοντες, ισχυρίζονταν ότι τις κτήσεις και τα προνόµια είχε παραχωρήσει σ’αυτούς ο αυτοκράτορας Αλέξιος Β΄ ο Κοµνηνός και είχαν αναγνωρισθεί ήδη

από τον βυζαντινό δούκα της Κρήτης, Κωνσταντίνο ∆ούκα. Ο Mάρκος Σανού-δος, δούκας Νάξου και Άνδρου, κλήθηκε από τον βενετό δούκα της ΚρήτηςΙάκωβο Tiepolo να βοηθήσει στην καταστολή της εξέγερσης1.

Πράγµατι ο Μάρκος Σανούδος και ο Tiepolo, αφού καθόρισαν τους ό-ρους της συνεργασίας τους κατέστειλαν την εξέγερση αλλά, είτε γιατί οτελευταίος το µετάνιωσε είτε γιατί ανέβαλε συνεχώς να εκτελέσει τουςόρους της συµφωνίας, ο Σανούδος ήρθε σε επαφή και συνεννόηση µε Κρητι-κούς άρχοντες, ειδικά µε τον Σεβαστό Σκορδίλη, και κατέλαβαν τον Χάνδα-κα και την Κρήτη. Κατά τη διάρκεια των πολεµικών επιχειρήσεων ο αρχηγός

του στρατού του Μάρκου Σανούδου, Diotisalvi da Bologna, αιχµαλωτίζεται,αλλά θα αφεθεί ελεύθερος µε τη συµφωνία ανάµεσα στον Σανούδο και τουςΒενετούς, που περιελάµβανε και την ανταλλαγή αιχµαλώτων, µετά την οποίαο δούκας Νάξου και Άνδρου µε τους βασάλους του θα αναχωρήσει από τηνΚρήτη για να επιστρέψει στη Νάξο, τέλος του 1212 ή αρχές του 1213 2.

Πρέπει να δεχτούµε ότι ο Diotisalvi da Bologna, καταγόµενος πιθανότα-τα από την ιταλική πόλη Μπολώνια, όχι όµως κατ’ ανάγκη cittadino, πολίτης,της πόλης αυτής, είναι ένας από τους πιο παλιούς Λατίνους, απ’ αυτούς πουεγκαταστάθηκαν στις Κυκλάδες το 1207 ή το 1210 και ιδρυτής, πιθανόν, µιας

από τις πιο σηµαντικές οικογένειες που διαµορφώθηκαν και αναπτύχθηκανστο δουκάτο, ικανή να διηγηθεί την ιστορία του.

12

* Ο Νίκος Ανδρ. Κεφαλληνιάδης έγραψε για τον οίκο των Μπελώνια, βλ. Ν. Α. Κεφαλ-ληνιάδης, Ο Πύργος του Μπελώνια, ανάτυπον εκ της εφ. Ναξιακή Πρόοδος, Νάξος1969.

1. Γ. Α. Σήφακας, Το χρυσόβουλον Αλεξίου Β’ Κοµνηνού και τα δώδεκα αρχοντόπουλα

1182 µ. Χ., Κρητικά Χρονικά, τ. Β΄. Χρύσα Α. Μαλτέζου, Η Κρήτη στη διάρκεια της περιόδου της βενετοκρατίας (1211-1669), στο «Κρήτη. Ιστορία και Πολιτισµός», Σύν-δεσµος Τοπικών Ενώσεων ∆ήµων και Κοινοτήτων Κρήτης, 1987 και Silvano Borsari, Il

dominio veneziano in Creta nel XIII secolo, Νεάπολη 1963.2. Κωνστ. Αντ. Κατσουρός, «Ο Μάρκος Σανούδος και η εδραίωση του δουκάτου τουΑιγαίου Πελάγους», θα δηµοσιευθεί στο τεύχος 6 του π. Φλέα , 2005.

7/17/2019 flea-03


Με το όνοµα Bolognα, Belegno και Μπελώνια συναντάµε στις πηγές, πουέχουν διασωθεί, µέχρι και τον 17ο αιώνα, την οικογένεια αυτή, που πιθανόναποτελείτο από δύο ή τρεις κλάδους. ∆εν είναι γνωστό πόσες και ποιες κτή-σεις έλαβε ο Diotisalvi da Bologna στη Νάξο ή σε άλλο νησί. Στη Σαντορίνηυπάρχει µέχρι σήµερα το επίθετο Μπελώνιας. Επίσης το γνωστό πολιτιστικό

ίδρυµα Μπελώνια. Ένας από τους πιο καλοδιατηρηµένους µεσαιωνικούς πύρ-γους στη Νάξο, λίγα λεπτά έξω από το χωριό Γαλανάδο, φέρει το όνοµάτους. ∆εν γνωρίζουµε ποιος από τους Μπελώνια έκτισε αυτόν τον πύργο,ούτε το χρόνο της οικοδόµησής του. Οπωσδήποτε είναι παλαιότερος του 17ου

αιώνα.To έτος 1440 συναντάµε σε έγγραφο τον εκλαµπρότατο Μάρκο Bele-

gno3, στον οποίο ο δούκας Ιάκωβος τρίτος, ο Κρίσπο, για ιδικές υπηρεσίεςπου του προσέφερε, του παραχωρεί τον «τόπο και µαντροκαθίσι» που ονο-µάζεται «στου Αµπράµου», µε τους κήπους και τα παρακολουθήµατά του, και

ο άρχος φεουδάρχης ως τέλος υποταγής, κάθε χρόνο, έδινε την ηµέρα τωνΧριστουγέννων ένα ζεύγος χοιρίδια4. Τη συµβολαιογραφική πράξη, µε ηµε-ροµηνία 1452 Ιανουαρίου 13, µε την οποία η δούκισσα Φραγκίσκα Κρίσπα,στη Νάξο, δωρίζει τον Άγιο Αντώνιο του Αββά, στον Μπούργο της Νάξου,

13

3. Το 1257-59 o Johannes Bellegno ή Belligno είναι δούκας της Κρήτης και εποµένως οιBellegno είναι Βενετοί. Είναι πιθανόν να µην είχαν συγγένεια µε τους Bologna-Μπελώ-νια. Το 1270-2 τον συναντάµε και πάλι ως δούκα της Κρήτης, βλ. Ζ. Ν. Τσιρπανλής,Κατάστιχο Εκκλησιών και Μοναστηριών του Κοινού (1248-1548). Συµβολή στη µελέτη των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας στη βενετοκρατούµενη Κρήτη, Παν. Ιωαννίνων,Επιστηµονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής «∆ωδώνη», Παράρτηµα αρ. 23. Επί-σης το 1325 δούκας στην Κρήτη είναι ο Filippo Bellegno, βλ. και Ασπασία Παπαδάκη,Κατάλογος των δουκών της Κρήτης, «Ροδωνιά», τόµ. ∆εύτερος, Παν. Κρήτης, Ρέθυµνο1994. Για τον Ιωάννη Bellegno, που έγινε δυο φορές δούκας της Κρήτης, δεν έχουµεάλλη πληροφόρηση. Έζησε την εποχή που δούκας Νάξου και Άνδρου ήταν ο ΆγγελοςΣανούδος και ο γιος του Μάρκος Β΄. Να τολµήσουµε να υποθέσουµε ότι η Βενετία τοντοποθέτησε, από τη Νάξο όπου είχε εγκατασταθεί, δούκα της Κρήτης; ∆εν θα ήταν ηπρώτη φορά που η Γαληνοτάτη θα έκανε έναν τέτοιο διορισµό. Πάντως, διακόσια χρό-νια αργότερα µαρτυρείται ένας άλλος Ιωάννης Bellegno, ο οποίος ζούσε στη Νάξοεκατό περίπου χρόνια αργότερα από τον προηγούµενο, 1370-80, κι αυτός καταγότανπλέον «από τη Νάξο», όπως µας πληροφορεί ο γιος του, ο νοτάριος, Μάρκος Bellegno.

4. Π. Γ. Ζερλέντης, Γράµµατα των τελευταίων Φράγκων δουκών του Αιγαίου πελάγους αυλη=1438-αφξε=1565 , εν Ερµουπόλει 1924. Να σηµειωθεί εδώ ότι η περιοχή «στ’Αµπράµη», την οποία παραχωρεί το 1440 ως τόπο και µαντροκαθίσι ο δούκας ΙάκωβοςΓ΄ στον λίζιό του Μάρκο Belegno, δεν οφείλει την ονοµασία της στον φεουδάρχη(;)του 18ου αιώνα Γεώργιο Αµπράµη, βλ. Στέφ. Ψαρράς, Σπαράγµατα από ένα Ναξιακό συµβολαιογραφικό αρχείο, Πρακτικά του Α΄ Πανελληνίου Συνεδρίου µε θέµα «ΗΝάξος διά µέσου των αιώνων», Φιλώτι 1992. Το 1539 Μαρτίου 23, δηλαδή το πρώτοµισό του 16ου αι., συναντάµε τον κυρ Κωσταντή Αµπράµο να υπογράφει ως µάρτυρας,χωρίς άλλα στοιχεία που να µαρτυρούν την ταυτότητά του, βλ. Ιάκ. Τ. Βισβίζης, Ναξια- κά νοταριακά έγγραφα των τελευταίων χρόνων του δουκάτου του Αιγαίου 1538-1577,

Επετηρίς της Ιστορίας του Ελληνικού ∆ικαίου της Ακαδηµίας Αθηνών, τ.4, 1951. Αλλά

και στην Πάτρα, στην Κρήτη και στην Ζάκυνθο συναντάµε το επίθετο Αµπράµος καιστην Κέρκυρα ως τοπωνύµιο. Προφανώς η τοποθεσία χρωστά το όνοµά της σε κάποι-ον άλλο, πολύ παλαιότερο, Αµπράµο.

7/17/2019 flea-03


στους Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου συντάσσει ο νοτάριος Marcus Bellegnoτου ποτέ (=µακαρίτη) αφέντη Ιωάννη από τη Νάξο, publicus imperiali aucto-ritate notarius et judex ordinarius, τακτικός δικαστής δηλαδή5. Ο ΙωάννηςBelegno, εποµένως, ο πατέρας του Μάρκου, που ζούσε πριν το 1440, καιγνώρισε τη µεταβολή της δυναστείας στο δουκάτο από τους Σανούδους -

Dalle Carceri στους Κρίσπι, είναι το παλαιότερο σε µας γνωστό µέλος τηςοικογένειας από την εποχή του Diotisalvi da Bologna. ∆εν γνωρίζουµε αν οιBelegno είχαν συνταχθεί µε τους Κρίσπι, αν ήταν από τους υποστηρικτές τηςµεταβολής ή απλώς ανέχθηκαν τη νέα κατάσταση. Από άλλο έγγραφο, µεηµεροµηνία 9 Νοεµβρίου 1453, πληροφορούµεθα ότι ο σερ Μάρκος είχε απο-κτήσει ως villana τη Μαρία κόρη του Μάρκου του Φιλιέρου, που του είχεπαραχωρηθεί από τον δούκα Ιάκωβο τρίτο ή από τον θείο του Γουλιέλµο Β΄που τον διαδέχθηκε6. Σε δύο έγγραφα, 9 Οκτωβρίου 1474 και 13 Οκτωβρίου1474 συναντάµε τον µισέρ Τζουάν Μπελώνια, πιθανόν συγγενή του προη-

γούµενου, ως µάρτυρα, µετά από πρόσκληση του δούκα Ιάκωβου Κρίσπου ∆’,προκειµένου να λυθούν αµφισβητήσεις κυριότητας που ανέκυψαν σε κτήσειςτου αφεντότοπου του Φιλωτιού Ρουγγέρη7.

Το 1526 ο πρε Μάρκος Μπελώνια, πιθανόν συγγενής του σερ Μάρκουτου 15ου αι., υπογράφει ως µάρτυρας8. Το 1539 µαρτυρείται ο ευγενέστατοςάρχος µισέρ Μαθίος Μπελώνια, πεθερός του µισέρ Αντώνη Ντακορώνια.Στον τόπο λεγόµενο του Νυµφίτζη έχει ο µισέρ Μαθίος κτήµατα9. Το 1544∆ικεµβρίου στις 8 µαρτυρείται ο «µεγαλειότατος» µισέρ Μαθιό Μπελόνια«άξιος καπετάνιος» της νήσου Σύρας10. Πιθανότατα είναι ο ίδιος µισέρ

Μαθίος του 1539, αυτός που ορίζεται από τον δούκα καπετάνιος Σύρας καιµε την ιδιότητα αυτή παραχωρεί βουδόµαντρα σε κατοίκους του νησιού. Το1557 ο άρχος µισέρ Ματθαίος Μπελώνια λαµβάνει τέλος 1 υπέρπυρο από τονµισέρ Αντώνη Ντελέντα11. Μάλλον πρόκειται για τον καπετάνιο Σύρας καιπεθερό του µισέρ Αντώνη Ντακορώνια. Το 1540 µαρτυρείται ο ευγενέστατοςµισέρ Τζάκω Μπελώνια και ο µισέρ Αντώνης Μπελώνιας που υπογράφει ωςµάρτυρας. Το 1540 µαρτυρείται ο αυθέντης ο βικάριος (τοποτηρητής, τουδουκός προφανώς) µισέρ Τζουάν Μπελώνια, ίσως εγγονός του µισέρ Τζου-

14

5. Ζ. Ν. Τσιρπανλής, Ανέκδοτα έγγραφα για τη Ρόδο και τις Νότιες Σποράδες από το αρχείο των Ιωαννιτών Ιπποτών 1421-1453, εκδ. Γραφείου Μεσαιωνικής Πόλης Ρόδου,ΥΠΠΟ -ΤΑΠΑ- ∆ήµος Ρόδου, 1995.

6. Π. Γ. Ζερλέντης, Γράµµατα Φράγκων δουκών του Αιγαίου Πελάγους αυλγ=1433-

αφγδ=1534, Byzant. Neugr. Jah. 1931).7. Π. Γ. Ζερλέντης, Φεουδαλική Πολιτεία εν τη νήσω Νάξω, εν Ερµουπόλει, 1925.8. Αντ. Φλ. Κατσουρός, Ναξιακά ∆ικαιοπρακτικά Έγγραφα του 16ου αιώνος, Επετηρίς

Μεσαιωνικού Αρχείου, τ. 5, 1955.9. Ιακ. Τ. Βισβίζης, Ναξιακά νοταριακά, ό. π.

10. Π. Γ. Ζερλέντης, Μαντροκάθισµα, Βουδόµαντρες, Θεµωνιά, Μιτάτο, εν Ερµουπόλει,1923.11. Ιακ. Τ. Βισβίζης, Ναξιακά, ό.π.

7/17/2019 flea-03


άν του 1474, να λαµβάνει εντριτία από µισό χωράφι στη Λαγκάδα, όπου έχεικτήµατα12. Ίσως αυτός ήταν ένας από τους ιδιοκτήτες του πύργου που βρί-σκεται λίγο έξω από το χωριό Γαλανάδο, αφού η περιοχή ήταν γνωστή τον16ο αιώνα ως Τζίτζαµος και Λαγκάδα. Ένας άλλος Μπελώνια, ο µισέρ Γιά-κουµος, επί Ιακώβου Κρίσπου, προτελευταίου δούκα, µαρτυρείται ως «πραξι-

κός του δουκός» το 1555. Σ’ αυτόν «επεκυρώσατο το µοναστήριον και τονναόν Παναγίας ∆ροσιανής, κείµενον εν κώµη της Νάξου Μονή»13. Για τοαξίωµα του «fatore e ducal fatore”, του «πραξικού», ποιες αρµοδιότητες είχε,δεν γνωρίζουµε. O αφέντης πρε Φαντής Μπολόνια υπογράφει ως µάρτυραςσε δωρεά της Αικατερίνης Ιακ. Ντεστέ, το 1557. Στο Μέσα Κάστρο, σε οικία,βρίσκεται οικόσηµο χαραγµένο στο υπέρθυρο της εισόδου. «Ο θυρεός του σεσχήµα ασπίδας (στυλ Αναγεννήσεως) καλύπτεται από τρεις λοξές ταινίες καιπεριβάλλεται από δάφνινο στεφάνι. Στα δύο πλάγιά του αναγράφονται τααρχικά Β. Β., που σηµαίνουν Beltramo Belogna και στο µάρµαρο του υπέρθυ-

ρου η χρονολογία 1564 ADI 19 SETEBRIO»14

.

Ωστόσο δεν γνωρίζουµε αν αυτή η οικία µε τον θυρεό ήταν πράγµατι ηκατοικία τους στο Μέσα Κάστρο. Κι αν ήταν η αρχική, του 1207 ή του 1210.Ή αν είχαν µόνον αυτή. Για τον Beltramo Belogna δεν γνωρίζουµε τίποταπερισσότερο. Το 1573 µαρτυρείται ο µισέρ Μπαλυτρά Μπελώνια να έχει ακί-νητο «εις τα Κυπουρία»15. Μαρτυρείται ως δικαστής το 1583 και το 1587 οευγενής Mατθαίος Μπελένιος16, Το 1587 τοποθετείται επίσκοπος Άνδρου οΝάξιος φραγκισκανός µοναχός Bonaventura Belegno και παρέµεινε στηνέδρα του µέχρι το θάνατό του το 160217.

Πριν την είσοδο του 17ου αι. ένας από τους κλάδους της οικογένειας,

οι Μπελώνια, δεν βρισκόταν σε καλή οικονοµική κατάσταση, γι’ αυτό εκποιείπεριουσιακά της στοιχεία, όπως τον πύργο και τα γύρω κτήµατα. Το 1610

15

12. Στο ίδιο.13. Π. Γ. Ζερλέντης, Ιακώβου Κρίσπου ∆ουκός του Αιγαίου πελάγους και Ιωαννικίου του

από Ηρακλείας Γράµµατα περί της εν Νάξω Μονής Παναγίας της ∆ροσιανής, ∆ελτίονΙστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας, τόµ.7ος , εν Αθήναις, 1916.

14. Ν. Α. Κεφαλληνιάδης- B. Slot, Οικόσηµα στη Νάξο, Αθήνα, 1980.15. Ιάκ. Τ. Βισβίζης, Ναξιακά νοταριακά, ό. π.

16. Π. Γ. Ζερλέντης, Γράµµατα, ό. π.17. ∆ηµ. Ι. Πολέµης, Οι Αφεντότοποι της Άνδρου, Πέταλον, 2, Άνδρος 1995.

7/17/2019 flea-03


στις 3 ∆εκεµβρίου ο ευγενέστατος αφέντης Γερόνυµος Σουµαρίπας δίνειστον γιο του Χρουσή «τον πύργο λεγόµενο του Μπελόνια», - αυτόν που απέ-χει λίγα λεπτά από το χωριό Γαλανάδο - τον οποίο προηγουµένως είχε δώσειως προίκα στον µακαρίτη γιο του Φραντζέσκο. Κάποια χρόνια νωρίτερα του1610, οι Μπελώνια είχαν πουλήσει το σύµπλιο χωράφι, όπου ήταν κτισµένη

η δίκλητη εκκλησία, καθολική και ορθόδοξη συνάµα, του Αγίου Ιωάννη18

.Ο οίκος των Μπελώνια-Bologna-Belegno είχε παρακµάσει; Ωστόσο

κάποιος κλάδος της οικογένειας επιβιώνει ως τα τέλη του 17ου αι. Mαρτυ-ρείται τo 1648 ο ποτέ ευγενέστατος Γιάκουµος Μπελόνια σύζυγος της αρχό-ντισσας Μαργαρίτας Τζάγο19. Συναντάµε το 1682 και το 1684 τον αφέντηΓεωργάκη Μπελώνια, την συµβία του Έλενα Μαυροµµατοπούλα και τον γιοτους τον κυρίτζη Πολυχρόνη ή Λογιζάκη, τον Ντερεζίµπαση, δηλαδή τονκουµανταδόρο των νερών της περιοχής, «οπού έχει το µοναστήριν απάνωντου τον Μέγα Φωτοδότη», υπέρ του οποίου και της Ειρήνης, θυγατέρας του

Ιακουµάκη Μπαρόντζη, συντάσσεται αβαντάριον. Ο γάµος τελικά θα µαταιω-θεί αφού ο Πολυχρόνης, από την Κωνσταντινούπολη όπου βρισκόταν, τουςµήνυσε ότι θα προτιµήσει την θυγατέρα του αφέντη Λορδά, προκαλώνταςτην οργή του αφεντότοπου Ιακουµάκη Μπαρόντζη. Έχουν κτήµατα σε διά-φορες τοποθεσίες του νησιού και τον Μέγα Φωτοδότη, το µοναστήρι, το νοι-κιάζουν στον παπά κυρ Νικόλαον Πολίτην και στον µισέρ ΚωνσταντίνοΜπάφο20.

Οι Bologna-Bellegno-Μπελώνια υπήρξαν, πιθανόν, η µακροβιότερη οικο-γένεια απ’ όσες εγκαταστάθηκαν στις Κυκλάδες κατά τη διάρκεια της Λατι-

νοκρατίας. Η διάρκειά της ξεπερνά εκείνη των δύο οικογενειών που ηγεµό-νευσαν στο δουκάτο, Σανούδων και Κρίσπων. Προσφέρεται, εποµένως, όσοκαµιά άλλη, για µελέτη. ∆υστυχώς δεν γνωρίζουµε καθόλου τη γαιοκτητικήεξέλιξη της οικογένειας στη Νάξο ή σε άλλο νησί και έτσι δεν µας δίδεται ηευκαιρία να γνωρίσουµε την εξέλιξη της γαιοκτησίας στο δουκάτο. Παρατη-ρούµε ότι οι Bologna-Belegno-Μπελώνια βρίσκονται κοντά στην οικογένειατων δουκών από τον πρώτο καιρό της κατάκτησης, από τον Μάρκο Α’ Σανού-

16

18. Ν. Α. Κεφαλληνιάδης, Ο Πύργος, ό.π.19. Στυλ. Γ. Κορρές, Ανέκδοτα έγγραφα των Φράγκων της Νάξου, Byzant. Neugrch. Jahr.

Athen., 1931.20. Α. Σιφωνιού-Καράπα, Γ. Ροδολάκης, Λ. Αρτεµιάδη, Ο κώδικας του Νοταρίου Νάξου

Ιωάννου Μηνιάτη 1680-1689 (χφ. Γ.Α.Κ. 86), Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ιστο-ρίας του Ελληνικού ∆ικαίου, τοµ. 29-30, Αθήνα 1990. «Ντερεζίµπασης», τούρκικη λέξη,από το dere=ρυάκι, νερό, και το bac=κεφάλι, ο επικεφαλής, ο κουµανταδόρος τωννερών µιας περιοχής. Το εύρος και το είδος της δικαιοδοσίας του οφίτσιου του «Ντε-ρεζίµπαση» δεν γνωρίζουµε. Επίσης δεν γνωρίζουµε αν τέτοιο οφίτσιο υπήρχε κατά τηδιάρκεια της λατινοκρατίας ή και νωρίτερα, κατά τη βυζαντινή εποχή. Ούτε το µέγεθοςκαι το είδος των δικαιωµάτων που αποδίδονταν στον κάτοχο του αξιώµατος αυτού. Το

νοταριακό έγγραφο δεν µας πληροφορεί ποια ήταν η έκταση, η περιοχή, της δικαιοδο-σίας του κυρίτζη Πολυχρόνη Μπελώνια. Η περιοχή του µοναστηριού του ΦωτοδότηΧριστού; Πιθανόν.

7/17/2019 flea-03


δο, µέχρι τον τελευταίο δούκα Κρίσπο. Είναι κρίµα που υπάρχουν τόσο λίγεςπληροφορίες γι’ αυτούς. Χάνουµε έτσι τη δυνατότητα να παρακολουθήσου-µε από κοντά και να γνωρίσουµε µια λατινική οικογένεια, µε πιθανή καταγω-γή από την ιταλική Bologna, που ξεκίνησε να ελευθερώσει(;) τους ΑγίουςΤόπους και κατέληξε να σταδιοδροµεί στη Ναξία, να δηµιουργεί οικογένεια

και να στεριώνει, να κατέχει εξέχουσα θέση στην κοινωνία του δουκάτου τουΑιγαίου Πελάγους, από τον 13ο µέχρι και τον 17ο αι. Προσφέρουν υπηρεσίεςστους ∆ούκες, λαµβάνουν αξιώµατα µε δικαιοδοσίες, νοτάριος, τακτικόςδικαστής, ― στη διάρκεια ενός αιώνα, λαµβανοµένης υπ’ όψιν της αποσπα-σµατικότητας των πηγών, συναντάµε δυο δικαστές―, βικάριος, καπετάνιος,επίσκοπος. Αποκτούν φέουδα, τόπους, µαντροκαθίσι, µοναστήρια, επισκοπή,εισπράττουν τέλητα, καρπώνονται εντριτίες, έχουν ζώα. Θεωρούνται αξιόπι-στοι µεταξύ των nobili του δουκάτου, συγγενεύουν µε αρχοντικές οικογένει-ες. Ολόκληρη η διαδροµή της οικογένειας αυτής έχει τα χαρακτηριστικά

γνωρίσµατα του άρχου αφεντότοπου της ελληνο-λατινικής Ανατολής. Μιατέτοια οικογένεια, µε µακρόχρονη παρουσία, που απολαµβάνει την εµπιστο-σύνη των ∆ουκών, µε οικονοµική ευµάρεια και το ανάλογο κοινωνικό κύρος,αποτελούσε παράγοντα σταθερότητας και ισορροπίας µεταξύ των ευγενώντου δουκάτου. Το επίθετο Μπελώνια δεν έχει διασωθεί στη Νάξο21.

Νάξος, ∆εκέµβρης 2004

Κωνστ. Αντ. Κατσουρός

17

21. Πράγµατι το επίθετο δεν έχει διασωθεί στη Νάξο. Όµως, σε έγγραφο, ανέκδοτο, µεηµεροµηνία 1612 Αυγούστου 19, µε το οποίο διακανονίζονται οι σχέσεις του ευγενήµισέρ Τζουάνε Ντακορόνια και των κοπιαστών και βοσκών που έχει στη δούλεψή του,συναντάµε ως µάρτυρα τον Andrea Beloni, “Ιo Andrea Beloni testimonio pregato utsupra”. Το επίθετο Βελώνης υπάρχει ως τις µέρες µας στη Νάξο και ίσως να είναι µιαεκδοχή του ονόµατος Μπελώνια.Επίσης είναι, πιστεύω, χρήσιµο να καταχωρήσουµε την πληροφορία ότι, το 1271, στηνΚρήτη, συναντάµε τον Φίλιππο Bellono να αγοράζει 600 µουζούρια σιτάρι προς 11,5

υπέρπυρα τα 100 µουζούρια. ∆εν γνωρίζουµε αν πρόκειται για συγγενή των Μπελώνιατης Νάξου ή για Ιταλό που είχε κτήσεις στην Κρήτη και στη Νάξο, ή µόνο στην Κρήτη.Ούτε το λόγο της αγοράς γνωρίζουµε. Αν το σιτάρι το εµπορευόταν ο ίδιος, εφοδιά-ζοντας τους κατοίκους των νησιών που είχαν έλλειψη σιτηρών, εξαιτίας των δραστη-ριοτήτων αντιπάλων πολεµικών στόλων εκείνη την περίοδο στο Αιγαίο ή και πειρατι-κών επιδροµών, φυσικών καταστροφών, κλπ. Ή αν σκόπευε να το µεταφέρει σε άλλη,εκτός της Κρήτης, περιοχή για πώληση, κάνοντας µε τον τρόπο αυτό παράνοµο εµπό-ριο σιτηρών σε βάρος των κατοίκων της Κρήτης αλλά και των άλλων νησιών. Η συνή-θεια δεν ήταν άγνωστη µεταξύ των nobili της εποχής: η βενετική κυβέρνηση γνώριζεκαταχρήσεις του είδους αυτού και συχνά λάµβανε µέτρα για τον περιορισµό τους, βλ.∆. Τσουγκαράκη, Η σιτική πολιτική της Βενετίας στην Κρήτη τον 13 ο -14 ο αιώνα. Παρα-

γωγή, διακίνηση και τιµές του σιταριού, Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά, τόµ. Τρίτος,Κέντρο Ερεύνης του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισµού, Ακαδηµία Αθηνών, Αθήνα1990.

7/17/2019 flea-03


™˘Ì›ÏËÌ·

¶ÚÔÙ›ÌËÛË

1. Η συνήθεια της προτίµησης µαρτυ-ρείται σε έγγραφο που δηµοσίευσε οΓιώργος Ε. Ροδολάκης και αφορά«συντροφία σε τράτα του έτους 1673»1.Αν κάποιο από τα µέλη της συντροφίαςείχε «χρεία να πουλήση την µπάρτεντου να είναι ατζιάνος (=παλαιότερος) ειςπερ του άλλουν τος ει δε και δεν τηνεθέλη κανένας από τους αυτούς

συντρόφους να την εδώνη όπου θέλει».Εφαρµόζεται δηλαδή το δικαίωµα τηςπροτεραιότητας, η συνήθεια της προτί-µησης, σ’ ένα πεδίο οικονοµικών δρα-στηριοτήτων, όπως είναι οι ναυτιλιακέςδραστηριότητες, εντελώς διαφορετικόαπό το πεδίο δραστηριοτήτων της ακίνη-της ιδιοκτησίας.

Η αρχή της προτίµησης εφαρµοζότανκαι στην κτηνοτροφική παραγωγική δρα-

στηριότητα. Αυτό ίσχυε στη Νάξο όπωςπληροφορούµεθα από το «έθιµο περίζώων»2. Ο κύριος µεγαλόσωµων ζώων«οίον δαµάλεις, φοράδα, γαϊδούρακ.τ.λ.», που τα έδινε σε χωρικούς ήβοσκούς µε συµφωνία µισιάρικα, κάθεχρόνο το Μάη µήνα πήγαινε στη µάντραόπου ο χωρικός µοίραζε τις γέννες σεδύο ίσα µέρη και ο κύριος «έχων τηνπροτίµησιν» είχε το δικαίωµα να «πάρηόποιου µέρος ήτον της ευχαριστήσεώςτου».

Η πρακτική της προτίµησης βρίσκειεφαρµογή σε πεδία παραγωγικής δρα-στηριότητας, θαλάσσιες και κτηνοτροφι-κές, που διαφέρουν εντελώς από τηδραστηριότητα του τοµέα εκποίησηςακινήτου ιδιοκτησίας.

2. Ο Νίκος Ανδρ. Κεφαλληνιάδης σεµελέτη του3 δηµοσιεύει έγγραφο µαρτυ-ρία για τη συνήθεια της προτίµησης στηΝάξο του 17ου αι. Το 1654 στις 18 του

Φλεβαρίου ο µαστρό Στεφανής Ντζαµε-νούκος πωλεί στον ηγούµενο των Ιησου-ιτών πατέρα Εµµανουήλ κατώγι «όπουέχει και ποσεντέρει» στον πύργο (=τουΣανούδου) και επειδή οι πατέρες έχουν«[...] την απάνω κάµαραν και τα οµπρόςµαγαντζίαν έχουσιν χωρίς κοντράστιοντο δικαίωµα της κολλαταροσύνης καιπροτιµούνται ν’ αγοράσουν το αυτό

κατώγι [...]».3. Για το δικαίωµα της προτίµησης στη

Σαντορίνη του 17ου και 18ου αι. µαςδίνει πληροφορίες η Μαρία Σπηλιωτο-πούλου στη µελέτη της «Στη Σαντορίνητου 17ου και 18ου αιώνα: αγοραπωλη-σίες ακινήτων», που δηµοσιεύθηκε στοπ. «Τα Ιστορικά», τόµ. 9, τεύχ. 17, 1992.

4. Για τη µεγάλη κρίση, από την οποίαπροήλθε η νοµοθεσία για την προτίµηση,στις σχέσεις ανάµεσα στο ρωµαϊκό κρά-τος της Ανατολής και τη µεγάλη γαιο-κτησία κατά τον10ο αι., για τη σύγκρου-ση ανάµεσα στους αυτοκράτορες καιτους δυνατούς, πολύτιµες είναι οιθέσεις που παραθέτει ο αείµνηστοςΝίκος Οικονοµίδης στη µελέτη του «Ηεπένδυση σε ακίνητα γύρω στο έτος1000», δηµοσίευση στο π. «Τα Ιστορι-

κά», τόµ. 4, τεύχ. 7. 1987.

1. Γ.Ε. Ροδολάκης, Συντροφιές στη Νάξο

(τέλη του 17ου αιώνα), Πρακτικά του Α΄

Πανελληνίου Συνεδρίου «Η Νάξος διά

µέσου των αιώνων», 1992, Αθήνα 1994.

2. Αντ. Φλ. Κατσουρός, Συµβολή στη µελέτη

των εθίµων της Νάξου, π. Ναξιακόν Αρχεί-

ον, τ. 1, Νάξος Ιανουάριος 1947.

3. Ν.Α. Κεφαλληνιάδης, Το Κάστρο των

Σανούδων στη Χώρα Νάξου, ∆ήµος Νάξου.

18

7/17/2019 flea-03


19

°È· ÙÈ˜ ¢ËÌÔÙÈÎ¤˜ ∞Ú¯¤˜

Αποτελεί σηµαντική εξέλιξη, ελπιδο-φόρα και ευχάριστη, σε σχέση µε τουςπολιτιστικούς σχεδιασµούς καί τις συνή-θειες των ∆ήµων της Νάξου, η είδησηότι ο ∆ήµος ∆ρυµαλίας συζητά, επιθυµείκαι χρηµατοδοτεί την έκδοση της περί-φηµης µελέτης του Ολλανδού ιστορικού

Ben J. Slot –και συµπατριώτη µας πλέον,και λόγω Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά καιδιότι εδώ και αρκετά χρόνια κατοικείαρκετούς µήνες του χρόνου στ’ Αγερσα-νί, κι αντικείµενο των µελετών του είναιοι Κυκλάδες–, Archipelagus turbatus. LesCyclades entre colonisation Latine etoccupation ottomane c. 1500-1718.

Πληροφορηθήκαµε ότι ο επικεφαλήςτου πολιτιστικού οργανισµού του ∆ήµουκ. Λευτέρης Καριστυναίος έχει ήδηέλθει σ’ επαφή µε τον κ. Slot και τονκαθολικό ιερέα της Τήνου αιδεσιµώτατο

π. Μάρκο Φώσκολο για τη µετάφρασητης µελέτης αυτής. Είµαστε πρόθυµοι,µε διάθεση κι ευχαρίστηση, να προσφέ-ρουµε αυτό που µπορούµε, αφού είµα-στε πεισµένοι ότι είναι αναγκαία η έκδο-ση της µελέτης αυτής στην ελληνική,επειδή η επαρκής γνώση της πολλά έχεινα προσφέρει στους Ναξιώτες και στουςΚυκλαδίτες ερευνητές και µελετητές.

∆εν πρέπει να αποτελέσει το εγχείρη-µα αυτό µεµονωµένο περιστατικό. Πρέ-πει να αποτελέσει την απαρχή ενόςεκδοτικού σχεδιασµού, ενός προγράµ-µατος που θα µπορούσε να χρηµατοδο-τηθεί από την «Αριάδνη» και τό ∆΄ Κοι-νοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Αυτός ο σχε-διασµός κατ’ αρχήν πρέπει να περιλαµ-βάνει:

– την έκδοση, στην ελληνική, της λα-µπρής µελέτης της κ. Αγλαΐας Κάσδα-

∆ΗΜΗΤΡΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Το δικαίωµα

της προτίµησης στα νησιά του Αιγαίου:

επιπτώσεις και προαρµογές κατά τη

διάρκεια της οθωµανικής περιόδου, ΤαΙστορικά, τόµ. 17, τ. 33, 2000.

Την πορεία του δικαιϊκού θεσµού τηςπροτίµησης, µε τη βυζαντινή καταγωγή,εξετάζει ο διαπρεπής ερευνητής καιµελετητής του µεσαιωνικού κόσµου στοΑιγαίο Πέλαγος.

Η προτίµηση στην πράξη «λειτούργησεως ένας οικονοµικός µηχανισµός, ο οποί-ος, παρότι ήταν σταθερός και άκαµπτοςστην εφαρµογή του, ταυτόχρονα όµωςυφίστατο τους κραδασµούς και τις αλλα-γές της κοινωνίας. Ένας µηχανισµός ο

οποίος παρεµβαλλόταν στην ελεύθερηαγορά ακινήτων, ρυθµίζοντας αλλά καιδιαµορφώνοντας τους όρους λειτουρ-γίας της. [...] Παράλληλα, η επικράτησητης προτίµησης και η αυστηρή τήρησήτης στα µιρκότερα τουλάχιστον νησιάνοµίζω ότι συνδέεται µε την έλλειψηγόνιµης, επαρκούς σε ποσότητα καί ε-

λεύθερης προς πώληση, γης. Σχετίζεταιεπίσης µε το γεγονός ότι η γη, εκτός απόοικονοµικής τάξεως αγαθό, αποτελούσεκαί παράγοντα προσπορισµού κοινωνι-κού κύρους. [...] Η διπλή αυτή επίδρασητης προτίµησης, αφενός στο σύστηµα

αξιών των ανθρώπων και αφετέρου στηνοικονοµία, τροφοδότησε αλλά και δυνα-µίτισε την ισχύ της. Πάντως η εφαρµογήτης στο νησιωτικό χώρο συντέλεσε στηδιαµόρφωση της εικόνας τόσο του αγρο-τικού όσο και το δοµηµένου χώρου [...] οιισχυροί δεσµοί της οικογένειας και τοκύρος που είχε η έννοια της πατρογονι-κής περιουσίας στις αντιλήψεις τωνανθρώπων της εποχής αποτέλεσαν τουςαναγκαίους όρους, οι οποίοι και δηµιούρ-γησαν την ανάγκη θέσπισης δικαιωµά-των προτίµησης· ακριβώς για να προστα-τεύσουν το ενιαίο της οικογενειακήςπεριουσίας, της οποίας η ποιότητα κατα-σκευής και η συντήρηση ήταν ανάλογηµε τα διαθέσιµα υλικά, τις υπάρχουσεςτεχνικές δεξιότητες και τις οικονοµικέςδυνατότητες των ανθρώπων».

7/17/2019 flea-03


µÈ‚Ï›·, ¶ÂÚÈÔ‰ÈÎ¿, ∂ÊËÌÂÚ›‰Â˜

γλη, Land and Marriage Settlements inthe Aegean. A case of the Seventeenthcentury Naxos.

– επίσης να συγκεντρωθούν σε τόµο καινα εκδοθούν µελέτες της κ. Κάσδαγληγια τη Νάξο του 17ου αι., δηµοσιευµέ-

νες σε βιβλία και περιοδικά. Φυσικά µετη συγκατάθεσή της και την εποπτείατης, εννοείται.

– τη συγκέντρωση σε τόµο των µελετώνγια τη Νάξο του εξαίρετου µελετητήτου ελληνικού δικαίου Μεν. Τουρ-τόγλου, φυσικά µε τη συγκατάθεσήτου.

– την έκδοση της διδακτορικής µελέτηςτης κ. Ευδοκίας ∆. Σκληράκη, «Παιδεία

και Εκκλησία στη Νάξο κατά την Τουρ-κοκρατία και τους πρώτους Μετεπανα-στατικούς Χρόνους».

Μαζί µε τη µελέτη της Εύας Καλπουρ-τζή «Συγγενικές σχέσεις καί στρατηγι-κές ανταλλαγών. Τό παράδειγµα τηςΝάξου του 17ου αιώνα», τις εργασίες τωνΜιχ. Ι. Μαρκόπολι, Περ. Γ. Ζερλέντη, Ιακ.Τ. Βισβίζη, Στ. Κορρέ, Αντ. Φ. Κατσου-ρού, Ιωάν. Ν. ∆έλλα - Ρόκκα, Βασ. Βλ.

Σφυρόερα, Νικ. Ανδρ. Κεφαλληνιάδη,Γιάννη Προµπονά, Matteo Campagnolo,Στ. Ψαρρά κ.ά., θα έχουµε στη διάθεσήµας ένα υλικό στο οποίο θα µπορούµενα στηριζόµαστε προκειµένου να προ-χωρήσουµε διατυπώνοντας υποθέσειςεργασίας και θέτοντας ερωτήµατα έρευ-νας.

Αν παρατηρήσατε καλά, εκτός από τιςµελέτες της κ. Σκληράκη και του κ.Ψαρρά, όλες οι άλλες νεότερες µελέτες,έγιναν από ερευνητές και µελετητές πουδεν κατάγονται από τη Νάξο. ∆εν είναικακό αυτό. Το αντίθετο µάλιστα. Θα ήταν

δε πολύ ωφέλιµο αν και οι νεότεροιΝαξιώτες αγκάλιαζαν µε ζεστασιά τηµεσαιωνική ιστορία του τόπου µας, τηβυζαντινή, τη λατινοκρατία και την τουρ-κοκρατία, αντί να στρέφονται στην κλασ-σική αρχαιότητα. ∆υστυχώς έχει χαθεί τοενδιαφέρον στο νησί. Το µαρτυρά η εγκα-τάλειψη και η συµπεριφορά απέναντίτους, µνηµείων όπως το παλάτι τωνΙησουιτών στα Καλαµίτσια, ο πύργος Κόκ-

κου στην Ποταµιά, ο πύργος στην Αγιά, οπύργος Όσκελου στο Καστράκι, ο πύργος«Γρατσία» στο Χαλκί· η εγκατάλειψη στηντύχη τους των βυζαντινών ναών· η µηανάδειξη του ιστορικού τοµέα –κέντρουτης πρωτεύουσας του νησιοÜ– Μπούρ-γος, Κάστρο, Νιο Χωριό· δεν υπάρχει που-θενά µια πινακίδα που να αναγράφει«Μπούργος», «Νιο Χωριό», «Μέσα Κά-στρο», «Εβριακή».

Τέλος, στις εκδόσεις, δίχως κανέναενδοιασµό, πρέπει να συµπεριληφθεί ηέκδοση των νοταριακών πράξεων τουνοτάριου Τουµπίνου, που διέσωσε ο αεί-µνηστος Μαν. Ψαρράς και τις οποίεςέχει στη διάθεσή του ο κ. Στ. Ψαρράς.Να προηγηθεί, θα έλεγα, αφού έχει ολο-κληρωθεί η µελέτη τους.

20

ΜΙΧΑΛΗΣ Β. ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ, Παραγωγή στε-

ρεού αποθέσιµου συσσωµατώµατος

από πολφό ερυθράς ιλύος µε χρήση

µεθόδων ηλεκτροαφυδάτωσης, Αθήνα2004.

Το να προσπαθήσει ένας επιστήµοναςνα εκπονήσει τη διδακτορική διατριβή τουστην επαρχία, δεν είναι καθόλου εύκοληυπόθεση. Ιδιαίτερα όταν αυτός είναι υπο-χρεωµένος να δουλεύει, να αναθρέφεικαι να σπουδάζει δυο θυγατέρες, να µην

θυσιάζει τις ποικίλες και ενδιαφέρουσεςενασχολήσεις του. Όµως ο Μιχάλης Β.Φραγκίσκος τα κατάφερε. Πέτυχε να ολο-κληρώσει τη διδακτορική διατριβή του,την έγκρισή της από τη Σχολή ΜηχανικώνΜεταλλείων - Μεταλλουργών του Εθνι-κού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και να τηναφιερώσει στις κόρες του Σοφία και Ηλέ-κτρα.

Παραθέτουµε λίγες γραµµές από τοσκεπτικό στο οποίο εδράζεται η διατριβή

7/17/2019 flea-03


αυτή, όπως µας το παραδίδει ο ίδιος οερευνητής:

«Η Ελληνική Ερυθρά Ιλύς (Ε.Ε.Ι.) ωςαπόρριµµα της διαδικασίας παραγωγήςαλουµίνας από το εργοστάσιο του «Αλου-µίνιο της Ελλάδας» απορρίπτεται στον

Κορινθιακό Κόλπο µε µη ορατές και άγνω-στες επιπτώσεις. Παντού όπου παράγεταιΕ.Ι. δηµιουργούνται µεγάλα περιβαλλο-ντικά προβλήµατα που οφείλονται στηµεγάλη ποσότητα παραγωγής, στηνυψηλή αλκαλικότητα και κυρίως στηνδυσκολία αποµάκρυνσης του νερού. Ηλύση της απόθεσης στη στεριά απαιτείτην µετατροπή της σε πυνκή συµπαγήλάσπη µε πλαστική µορφή χωρίς ρεολογι-

κές και αλκαλικές ιδιότητες, δηλαδή τηνκατάλληλη αφυδάτωσή της. Επειδή οικλασικές διεργασίες της καθίζησης - κρο-κίδωσης - διήθησης δεν είναι οι οικονοµι-κότεροι τρόποι, η έρευνα προσανατολί-στηκε σε πρωτοπορικά πεδία αφυδάτω-σης της Ε.Ε.Ι.. Η συµπεριφορά της Ε.Ε.Ι.σαν υδρόφιλο κολλοειδές σύστηµα µεέντονες ηλεκτροκινητικές ιδιότητες καθό-ρισε τη µέθοδο αποσύνδεσης των µορίωντου νερού από το περιβάλλον των στερε-

ών τεµαχιδίων.Η βασική ιδέα της έρευνας (για την επί-

τευξη της αφυδάτωσης) είναι η τεχνητήεµφάνιση του φαινοµένου της ηλεκτρώ-σµωσης κατά την καθίζηση του πολφούτης Ε.Ι. Ηλεκτρώσµωση είναι το ηλεκτρο-κινητικό φαινόµενο της µετακίνησης τουνερού, κατά την εφαρµογή ενός ηλεκτρι-κού πεδίου σ’ ένα πυκνό πολφό, από τοχώρο του θετικού ηλεκτροδίου, µέσα από

τους πόρους των στερεών τεµαχιδίων,στο χώρο του αρνητικού ηλεκτροδίου.Έτσι κατά την καθίζηση γίνεται επιπλέονσυµπύκνωση του ιζήµατος των στερεώντεµαχιδίων, δηλαδή αφυδάτωση. Η αντί-στοιχη µέθοδος που αναπτύχθηκε ονοµά-ζεται ηλεκτρωσµωτική καθίζηση η οποίαείναι µία µέθοδος ηλεκτροαφυδάτωσης ό-πως ακριβώς ζητείται στο θέµα του παρό-ντος διδακτορικού. [...]

Οι παραδοχές, οι εξισώσεις, οι αρχικέςσυνθήκες, οι παράµετροι, ο τρόπος λύσηςτου συστήµατος, το εκτελέσιµο πρόγραµ-

µα επίλυσης, η παρουσίαση των αποτελε-σµάτων, συνθέτουν το µαθηµατικό µοντέ-λο ELOSED που προσοµοιώνει τη λει-τουργία του φαινοµένου της ηλεκτρω-σµωτικής καθίζησης της Ε.Ι. και αναπτύ-χθηκε για πρώτη φορά στα πλαίσια της

παρούσης εργασίας».

ΕΥΤΥΧΙΑ Η. ΠΑΠΑ∆ΟΠΟΥΛΟΥ, Μαρίνος Σα- νούδος Τορσέλλο, Ιστορία της Ρωµα- νίας, Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών - Ινστι-τούτο Βυζαντινών Ερευνών, Αθήνα2000.

«Για όσους ασχολούνται µε τη µελέτητων λατινοκρατούµενων περιοχών τηςβυζαντινής αυτοκρατορίας κατά τον 13οαιώνα, η ταυτότητα της Istoria di Romania

είναι γνωστή. Πρόκειται για ένα έργο χρο-νογραφικό, που συντάχθηκε στα λατινικά,στο πρώτο µισό του 14ου αιώνα, από τοβενετό συγγραφέα Mαρίνο Σανούδο Tορ-σέλλο [...]. O συγγραφέας της Istoria diRomania έζησε στο διάστηµα µεταξύ τωντελευταίων δεκαετιών του 13ου αιώνα καιτων πρώτων του 14ου. Eίχε συνεπώς προ-σωπική αντίληψη για ορισµένα του-λάχιστον από τα γεγονότα, που κα-

ταγράφει, και η άποψή του για το παρελ-θόν, διαµορφωµένη µε βάση τη γνώση τουγια τις εξελίξεις που ακολούθησαν,εκφράζει προβληµατισµούς του και γιαζητήµατα της δικής του εποχής. H προ-σωπικότητα, λοιπόν, του συγγραφέα, ηθέση του στα δρώµενα της εποχής του, ολόγος της συγγραφής του έργου και τοκοινό, στο οποίο απευθύνεται, είναι οιβασικές παράµετροι για την κατανόησητης άποψής του για τις σχέσεις του Bυζα-

ντίου µε τη ∆ύση στο παρελθόν», γράφειστον «Πρόλογο» η κ. Eυτυχία H. Παπαδο-πούλου.

Aς σηµειωθεί, ότι ο δούκας του Aρχι-πελάγους Mάρκος B΄ Σανούδος, συγγε-νής του Mαρίνου Σανούδου, «είναι τοβασικό πρόσωπο που ενηµερώνει τονσυγγραφέα της Istoria για τις πολιτικέςεξελίξεις στην Eύβοια και το βενετικόδουκάτο του Aρχιπελάγους, από τηνεποχή που οι περιοχές αυτές υπήχθησανστην επικυριαρχία του πρίγκιπα τηςAχαΐας».

21

7/17/2019 flea-03


«Xάρη στην ευσυνείδητη και συστηµα-τική εργασία της κυρίας Παπαδοπούλου,η «Iστορία» του Marino Sanudo προσφέ-ρεται στους ερευνητές αποκαθαρµένηαπό παρανοήσεις και ασάφειες, ενταγ-µένη στον ευρύτερο ιστορικό χρόνο και

συνδεδεµένη µε τα ιδεολογικά ρεύµατατης εποχής. ∆ιαθέτοµε έτσι άλλο έναβοήθηµα για την προαγωγή της έρευναςτης ιστορίας της λατινοκρατίας», κατα-λήγει στην «Παρουσίαση» του βιβλίου ηκαθηγήτρια και διευθύντρια σήµερα τουIνστιτούτου της Bενετίας κ. Xρύσα Mαλ-τέζου.

Tα «Σχόλια», στη µελέτη αυτή, αποτε-λούν πηγή γνώσης και ιδιαίτερα χρήσιµη

η «βιβλιογραφία» που παρατίθεται.Tο βιβλίο θα το ζητήσετε από το βιβλι-οπωλείο του Eθνικού Iδρύµατος Eρευ-νών, τηλ. 210-7273.942 ή από το βιβλιο-πωλείο «Eστία», τηλ. 210-3615.077

ΕΥΑ KΑΛΠΟΥΡΤΖΗ, Συγγενικές σχέσεις και

στρατηγικές ανταλλαγών. Tο πα-

ράδειγµα της Nάξου τον 17 ο

αιώνα,Eλληνικά Γράµµατα 2001.

«Tο παρόν βιβλίο ξεκίνησε από την

υπόθεση ότι οι µεταβιβάσεις περιου-σιακ΅ν στοιχείων [...] αν εξεταστούν απότη σκοπιά της θεωρίας της πρακτικής,αποκαλύπτουν στρατηγικές αµοι-βαιότητας, οι οποίες εν πολλοίς παρακο-λουθούν το σχήµα που έχει προταθεί γιατο δώρο, ότι δηλαδή κάθε παροχή υπο-χρεώνει σε αντιπαροχή και ανταπόδοση[...]. Tο νοταριακό σύστηµα της Nάξουκατά τον 17ο αιώνα αντιπροσωπεύει ένα

από τα καλύτερα ολόκληρου του ελληνι-κοÜ χώρου, ενώ οι δύο κώδικες τουMηνιάτη [...] διασώζουν ένα ευρύ φάσµαπράξεων άµεσα συνδεδεµένων µε τηνκαθηµερινή ζωή. Kατά δεύτερο και ενδε-χοµένως πιο σηµαντικό λόγο, οι συγκε-κριµένες ιδιαιτερότητες της συγκεκριµέ-νης περιοχής την καθιστούν ιδανικό,προς την κατεύθυνση αυτή, επιστηµονι-κό παράδειγµα [...]. Για τους κατοίκουςτης Nάξου του 17ου αιώνα οι ανταλλα-γές, την πραγµατικότητα των οποίων ενµέρει φαίνεται να αναγνώριζαν και οι

ίδιοι, συνιστούν κυρίαρχο σχήµα οργά-νωσης της κοινωνικής ζωής, αφού µεαυτές διαπραγµατεύονται όχι µόνο τιςεπίγειες σχέσεις τους, αλλά και τις σχέ-σεις τους µε το θείο [...]».

Tο βιβλίο θα το ζητήσετε από το βι-

βλιοπωλείο «Eστία», τηλ. 210-3615.077

ΕΥΤΥΧΙΑ ∆. ΛΙΑΤΑ, H Σέριφος κατά την Tουρκοκρατία (17

ος -19

ος αι.), Ίδρυµα

Έρευνας και Παιδείας της EµπορικÉςTράπεζας της Eλλάδος, Aθήνα 1987.

Aντικείµενο της εργασίας αυτής είναιοι φορολογικοί µηχανισµοί και η οικονο-µία στο πλαίσιο των ελληνικών κοινοτή-των από τον ιζ΄ ως τον ιθ΄ αιώνα. «HΣέριφος, από τα πιο “ασήµαντα” νησιάτου κυκλαδικού συµπλέγµατος, περιθω-ριακό και κατά την ιστορική ζωή του καιγια την ιστορική έρευνα, ελάχιστα έγινεαντικείµενο µελέτης από παλιούς καινεότερους ερευνητές. Aκριβώς όµωςαυτή η αποµόνωσή του το καθιστά ένακαλό δείγµα για την παρακολούθησητων συνεχει΅ν - αδρανειών ή των προ-σαρµογών και εξελίξεων των οικονοµι-κών και κοινωνικών φαινοµένων την

περίοδο της Τουρκοκρατίας[...]». H κ.Eυτυχία Λιάτα ερευνά την χωρογραφία,τη δηµογραφία, την κοινωνία του νησι-ού· το κοινοτικό σύστηµα· τα φορολογι-κά θέµατα· τη γαιοκτησία, τα προϊόντα,την παραγωγή και την αγορά της Σερί-φου κατά τον 17ο αι. Tο αρχειακό υλικόστο οποίο στηρίχθηκε η µελέτη αυτήαπόκειται στο Aρχείο της Mονής Tαξιαρ-χών Σερίφου. Kατά τη διάρκεια τηςέρευνας χρησιµοποιήθηκαν τρία κατά-

στιχα: «πρόκειται για τα βιβλία - κτηµα-τολόγια που τηρούνταν στη γραµµατείατης κοινότητας, την Kατζελαρία τουνησιού, και στα οποία καταγραφότανόλη η φορολογούµενη έγγεια ιδιοκτησίαµε το φόρο του καθενός αναλυτικά».

Yποδειγµατική µελέτη.

Tο βιβλίο θα το ζητήσετε από το βι-βλιοπωλείο «Eστία», τηλ. 210-3615.077

∆ΗΜΗΤΡΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, H Mύκονος τον 17

ο αιώνα. Γαιοκτητικές σχέσεις

και οικονοµικές συναλλαγές, Kέντρο

22

7/17/2019 flea-03


Nεοελληνικών Eρευνών E.I.E., Aθήνα1997.

Tο αρχειακό υλικό που χρησιµοποίησε οερευνητής αποτελείται κυρίως από φορο-λογικά κατάστιχα ή κτηµατολόγια το 17ου

αι. και από δικαιοπρακτικά έγγραφα.

H κοινωνία και η οικονοµία της Mυ-κόνου του 17ου αι. αποκαλύπτονται διά-πλατα µπροστά µας χάρη στον ερευνητι-κό οίστρο του ιστορικού. «Ένα σταθερό,βασικό γνώρισµα το οποίο διατρέχει κα-τά την εποχή που εξετάζουµε, το σύνο-λο της οικονοµικής δράσης στις νησιωτι-κές κοινωνίες, όπως αυτή της Mυκόνου,νοµίζω ότι είναι η ένδεια. Tα οικονοµικάµεγέθη είναι µικρά, οι καλλιεργήσιµες

εκτάσεις λιγοστές και σχετικά άγονες,τα αγαθά, ως επί το πλείστον, δεν παρά-γονται επί τόπου και είναι ακριβά. Στιςσυνθήκες αυτές, η µελέτη των οικονοµι-κών συ-ναλλαγών και των γαιοκτητικώνσχέσεων που αναδύονται απ’ αυτές, κα-θώς οι συναλλαγές αφορούν κυρίως ακί-νητα, µπορεί να αναδείξει ψηφίδες απότη συνολική εικόνα της νησιωτικής κοι-νωνίας και οικονοµίας», γράφει ο ∆.∆ηµητρόπουλος, προσφέροντάς µας µια

πολλαπλά χρήσιµη µελέτη.Tο βιβλίο θα βρείτε στο βιβλιοπωλείο τουEθνικού Iδρύµατος Eρευνών, τηλ. 210-7273..942, ή στο βιβλιοπωλείο «Eστία»,τηλ. 210-3615.077

H Eκατονταπυλιανή και η Xριστιανική

Πάρος. Πρακτικά Eπιστηµονικού Συµ- ποσίου, Iερόν Προσκύνηµα ΠαναγίαςEκατονταπυλιανής Πάρου, Πάρος 1998.

Aνάµεσα στις άλλες εισηγήσεις - α-νακοινώσεις των συνέδρων, οι πολύενδιαφέρουσες της κ. Φ.A. ∆ροσογιάν-νη, «Παλαιοχριστιανικές τοιχογραφίεςστήν Eκατονταπυλιανή της Πάρου»· τηςκ. Aγγ. ∆. Mητσάνη, «Aπό την καταγρα-φή παλαιοχριστιανικών γλυπτών στηνKαταπολιανή: το παλαιοχριστιανικό κι-βώριο»· της κ. M. Φιλίππα - Aποστόλου,«H σχέση της Kαταπολιανής µε τη δοµήκαι εξέλιξη της πόλης Παροικιάς τηςΠάρου»· του κ. Γ. ∆ηµητροκάλλη, «Oιβυζαντινοί ναοί της Πάρου»· του κ. Eµµ.

Iω. Kωνσταντινίδου, «Eκκλησιαστικήοργάνωσις της Πάρου (απ’ αρχές µέχριτου IΣT΄ αι.)»· του κ. Bλ. Iω. Φειδά, «Hστάση των Kυκλάδων κατά την Eικονο-µαχία»· του κ. Aρ. Bαρριά, «H Πάροςκατά τη βυζαντινή περίοδο της ιστορίας

της»· του κ. ∆ηµ. Z. Σοφιανού, «O βίοςτης Oσίας Θεοκτίστης της Λεσβίας ωςπηγή ιστορική, φιλολογική και αρχαιολο-γική»· του κ. N.X. Aλιπράντη, «Tα µονα-στήρια της Πάρου, ιστορία - αρχιτεκτονι-κή - ζωγραφική διακόσµηση»· του κ.Πασχάλη M. Kιτροµηλίδη, «Θύραθενθεώρηση Aθανασίου του Παρίου»· του κ.Στ. ∆. Hµέλλου, «∆ιοικητικά της Eκατον-ταπυλιανής κατά την Τουρκοκρατία».

Θα το αναζητήσετε στο Iερό Ίδρυµα τηλ.22284-21.243.

AΠΟ ΤΗΝ AΝ∆ΡΟ που, πιστή στις πολιτι-σµικές της διαδροµές και συνήθειες,συνεχίζει την έκδοση του π. AνδριακάXρονικά –εκδίδεται από το 1948. Σ’αυτήν προστίθεται η επιστηµονικήέκδοση «Πέταλον», φροντισµένη κι ιδι-αίτερα χρήσιµη.

∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ I. ΠΟΛΕΜΗ, Oι Aφεντότοποι

της Άνδρου. Συµβολή εις την έρευναν των καταλοίπων των φεουδαλικών θεσµών εις τας νήσους κατά τον δέκα- τον έκτον αιώνα, «Πέταλον, ΣυλλογήIστορικού υλικού περί της νήσουΆνδρου, Παράρτηµα 2», Άνδρος 1995.

Aνδριακά δικαιοπρακτικά έγγραφα,«47 εν όλω», που ανάγονται στην τε-λευταία περίοδο της Λατινοκρατίας καιτα πρώτα χρόνια της Tουρκοκρατίας,

δηµοσιεύονται και µελετώνται από τονεξ Άνδρου διανοητή, µε την πλούσιαπνευµατική και πολιτιστική δραστηριότη-τα, ∆ηµ. I. Πολέµη. O ερευνητής δεν µαςπροσφέρει µόνο µια σηµαντική µελέτηγια την κοινωνία της Άνδρου, είναι επί-σης εξαιρετική η συµβολή του στηνέρευνα και µελέτη του δουκάτου τουAιγαίου Πελάγους κατά τον 16ο αι.

Aποτανθείτε στην Kαΐρειο Bιβλιοθήκητης Άνδρου, τηλ. 22282-22.262, για τα«Aνδριακά Xρονικά» ή και για το «Πέτα-λον».

23

7/17/2019 flea-03


AΠΟ TΗΝ TΗΝΟ, από το Aποστολικό Kέν-τρο «Πίστη και Πολιτισµός» της Kα-θολικής Aρχιεπισκοπής Nάξου - Tήνουµας έρχονται τα «Tηνιακά Aνάλεκτα»,

συµβολή «στην ύφανση του ιστού τηςτοπικής ιστορίας και καρπός, εν πολ-

λοίς, της δραστηριότητας του Aποστο-λικού Kέντρου[...]».

Aπό τον 3ο τόµο παραθέτουµε: του π.Aντ. Φόνσου, Στοιχεία για µια ιστορίατων ιδιόρρυθµων καλογραιών στην Tήνο(Oι Oυρσουλίνες και οι Φραγκισκανίδεςτων σπιτιών)· του π. Mάρκου Φώσκολου,Tο Kτηµατολόγιο των εκκλησιών τηςTήνου και η καταγραφή των λεγάτωντους (AKT Kωδ. 4, Nοέµβριος 1700).

Aπό τον 4ο τόµο: του Kώστα ∆ανούση,Tουρκοκρατούµενη Tήνος· του ιδίου, Hπαιδεία στην Tήνο στα χρόνια του Kαπο-δίστρια· το δεύτερο µέρος της µελέτης,του π. Aντ. Φόνσου για τις ιδιόρρυθµεςκαλόγριες· του π. Mάρκου Φώσκολου, HTήνος από τη Γκιζοκρατία στη Bενετο-κρατία (1390-1411)· του ιδίου, Για ένασωστό κατάλογο των ορθοδόξων Aρχιε-πισκόπων της Tήνου κατά την Tουρκο-

κρατία (1715-1821)· του ιδίου, Kαθολικοίκαι Oρθόδοξοι στην Tήνο του 18ο αιώνα.

Aπό τον 5ο τόµο: του π. Mάρκου Φώ-σκολου, Θάνατοι στην Tήνο 1700-1715·Oι περιπέτειες ενός Kαπουκίνου στοAιγαίο του 17ου αιώνα (A΄ µέρος)· τουΓεωργίου ∆ηµητροκάλλη, Mια Πα-λαιοχριστιανική Bασιλική στην Tήνο(πρόδροµη δηµοσίευση)· του Kώστα ∆α-νούση, H καθολική διανόηση στην Tήνο

του 19ου

αιώνα· του Σίµου Συµεωνίδη,Aιτήσεις Tηνίων να µαθητεύσουν στηPιζάρειο εκκλησιαστική αρχή.

Aποτανθείτε στο Aποστολικό Kέντρο«Πίστη και Πολιτισµός» της KαθολικήςAρχιεπισκοπής Nάξου - Tήνου, τηλ.22830-51.813.

EΥΑΓΓΕΛΙΑ MΠΑΛΤΑ, Aπό το φορολογικό

τεκµήριο στην αγροτική οικονοµία: οι

καλλιέργειες στη Σαντορίνη τον 18 ο

αιώνα, «Tα Iστορικά», τόµ. 3, τεύχ. 6,1986.

«Σκοπός µας µε το άρθρο αυτό είναι ναπαρουσιάσουµε το δηµογραφικό δυναµι-κό και τη σύνθεση του αγροτικού εισο-δήµατος στη Σαντορίνη, όπως συνάγο-νται από τη σύνθεση του φορολογικούεισοδήµατός της κατά τον 18ο αιώνα.

Eπίσης, επιχειρούµε να διερευνήσουµετη σχέση που υπάρχει ανάµεσα στηνέκταση του καλλιεργούµενου χώρου καιστο προϊόν που παράγεται από το χώροαυτό. Πηγή µας είναι το φορολογικόκατάστιχο της Σαντορίνης του 1731, στοοποίο καταγράφονται µαζί µε τουςφόρους και τα αγαθά των χωριών τουνησιού, δηλαδή οι καλλιεργήσιµες εκτά-σεις, τα δένδρα, τα µελίσσια, οι µύλοι.

Bασιζόµενοι στο φόρο που πληρώνει τοχωριό, θα επιχειρήσουµε να αναπλάσ-σουµε, µετά από διάφορες σταθµίσεις,την παραγωγή, την οποία θα συ-σχετίσουµε µε τις εκτάσεις του χωριού[...]».

«Tα Iστορικά» θά βρείτε στο «Zoom» τουκ. Πριµηκύριου ή στον εκδοτικό οίκο«Mέλισσα», τηλ. 210-3611.692.

∆ΗΜΗΤΡΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Tα «βρεσίµα- τα» και τα «τζακίσµατα» στο Aιγαίο: µε

αφορµή ένα περιστατικό του 17ου

αιώνα, π. «Tα Iστορικά», τόµ. 16, τεύ-χος 30, 1999.

Στο Aιγαίο τον 17ο αι. «τα ναυαγισµέναστις ακτές πλοία (τα «τζακίσµατα») καιτα αντικείµενα που ξέβραζε η θάλασσαστις ακτές του νησιού ή στις κοντινέςερηµονησίδες (τά «βρεσίµατα») συνι-

στούσαν µια µορφή πιθανού, έκτακτουεισοδήµατος, η διανοµή του οποίου απο-τελούσε αντικείµενο ρύθµισης µεταξύτων κοινοτικών και οθωµανικών αρχών,στη συγκεκριµένη περίπτωση του ενοι-κιαστή των φόρων ή του κατόχου τωνφορολογικών προσόδων του νησιού».

H «συγκεκριµένη περίπτωση» αφοράτις ρυθµίσεις στη Mύκονο. Όµως η «πρα-κτική αυτή δέν αποτελούσε ιδιαιτερότη-τα της Mυκόνου». Aνάλογες ρυθµίσειςαπαντώνται και σ’ άλλα νησιά του Aιγαί-ου, στην Πάτµο, στην Aντίπαρο (1706),

24

7/17/2019 flea-03


στη Mήλο (1717), στη Φολέγανδρο(1803), στη Σύρο (1700) και σ’ άλλανησιά.

Aβίαστα εξάγεται το συµπέρασµα ότιανάλογα ίσχυαν και στη Nάξο, αν κι απότη Nάξο φαίνεται ότι δεν έχουν διασω-

θεί πηγές που να µεταδίδουν ειδήσειςγια τα «τζακίσµατα» και τα «βρεσίµατα».

∆ΗΜΗΤΡΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Όρια και σύνορα στην αγροτική γη των νησιών του Aιγαίου στα χρόνια της οθωµανι- κής κυριαρχίας, π. «Tα Iστορικά», τόµ.19, τεύχ. 36, 2002.

Mε τη µελέτη αυτή ο ∆ηµ. ∆ηµητρό-πουλος προσεγγίζει το φυσικό περιβάλ-

λον του Aιγαιακού χώρου ως δο-µη µέν ο περιβάλλον.H θέση ότι το φυσικό περιβάλλον είναι

δοµηµένο και δεν είναι ξέφραγο αµπέλιστο οποίο µπορούµε να κάνουµε ό,τιπεράσει από το κεφάλι µας το κούφιο,δεν έχει αποτελέσει ακόµα στις µέρεςµας κατάκτηση των κατοίκων του Aιγαι-ακού τοπίου. Tην λησµονούν όσοι επε-ξεργάζονται χωροταξικές µελέτες καιδιευθετήσεις. Θα ωφεληθούν, πιθανόν,

διαβάζοντάς την άριστη αυτή µελέτη,βουλευτές, δηµοτικοί άρχοντες, λογής -λογής παράγοντες των τοπικών κοινω-νιών, δικαστές, αρχιτέκτονες, µηχανικοί,όσοι ασχολούνται µε τη διαχείρισηχώρων, τοπίων και περιβαλλόντων.

∆ΗΜΗΤΡΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Eλαιοτριβεία,Mύλοι, Φούρνοι, Eκκλησίες στον Nη- σιωτικό Xώρο τόν 17

ο αιώνα, Mνήµων,

τόµ. 16, Aθήνα 1994.

«Tα ελαιοτριβεία, οι µύλοι, οι φούρνοκαι οι εκκλησίες στο νησιωτικό χώρουπήρξαν πεδία οικονοµικής δραστηριό-τητας, στην εκµετάλλευση των οποίωνµπορεί κανείς να παρατηρήσει ένα κοινόχαρακτηριστικό: η µορφή της συνιδιο-κτησίας αποτέλεσε συχνά τον τρόποοικονοµικής ενεργοποίησής τους [...] ηπρακτική της από κοινού εκµετάλλευσηςαγαθών γνώρισε σηµαντική διάδοση σεποικίλους τοµείς οικονοµικών δραστη-ριοτήτων [...]. O συνδυασµός εξουσίας -

ελέγχου επί των κατοίκων του νησιούκαι προσδοκώµενου οικονοµικού οφέ-λους ήταν παράγοντες που ώθησανστην εξάπλωση της συνιδιοκτησίας. Hτελευταία επέτρεπε τη συνεργασίαανθρώπων που είχαν ειδικές γνώσεις

(µυλωνάδες, µάστορες) ή ασκούσανιδιότυπο, αποκλειστικά κατοχυρωµένοεπαγγελµα (ιερείς), µ’ άλλους που είχαντην οικονοµική δύναµη να ελέγξουν τηναγορά αυτών των ακινήτων. Παράλληλα,επέτρεπε στις οικονοµικά ισχυρές οικο-γένειες να εισέρχονται σ’ αυτούς τουςιδιαίτερης σηµασίας χώρους, χωρίς ναπροκαλούν κραδασµούς και χωρίς ναεντείνουν τις τοπικές αντιπαλότητες,

αφού, δίχως να είναι κάτοχοι αποκλει-στικών προνοµίων, είχαν τη δυνατότητανα διατηρήσουν υπό τον έλεγχό τουςτους νευραλγικούς αυτούς τοµείς τηςζωής των νησιών».

Tόν «Mνήµονα» θα βρείτε στο βιβλιοπω-λείο «Tο Kατάρτι», τηλ. 210-3604.793 ήστην «Eστία».

ΖΑΧΑΡΙΑΣ Ν. ΤΣΙΡΠΑΝΛΗΣ, Η Ρόδος και οι

Νότιες Σποράδες στα χρόνια των Ιωαν-

νιτών Ιπποτών (14 ος -16

ος αι.). Έκδοση

Γραφείου Μεσαιωνικής Πόλης Ρόδου -Προγραµµατικής Σύµβασης ΥΠΠΟ -ΤΑΠΑ - ∆ήµου Ρόδου, Ρόδος 1991.

Πράγµατι πρόκειται για τη συλλογήιστορικών µελετών και την έκδοσή τουςσ’ ένα τόµο µε τον άνωθεν τίτλο. Όµως«δεν πρόκειται για φωτοµηχανική επα-νεκτύπωση παλαιών µελετών». Οι δεκα-

πέντε µελέτες που περιλαµβάνονταιστον παρόντα τόµο ξαναδουλεύτηκαναπό τον σπουδαίο ιστορικό κ. Ζαχαρία Ν.Τσιρπανλή, «όχι µόνο γλωσσικά ήβιβλιογραφικά, αλλά και ουσιαστικά».Άλλωστε ο κ. Τσιρπανλής πιστεύει ότι «οιστορικός, που θα πίστευε ότι όσα έγρα-ψε αποτελούν αµετακίνητα θέσφατα, θαβρισκόταν αρκετά µακριά από τις σύγ-χρονες απαιτήσεις της επιστήµης του».Οι µελέτες που συνθέτουν τον τόµοαυτό χωρίστηκαν σε τρεις ενότητες: α΄ – προσέγγιση στις πηγές· β΄ – η πολιτι-

25

7/17/2019 flea-03


26

κο-στρατιωτική πραγµατικότητα· γ΄ – θεσµοί (διοίκηση, δικαιοσύνη, φορολο-γία, Εκκλησία, παιδεία).

ΖΑΧΑΡΙΑΣ Ν. ΤΣΙΡΠΑΝΛΗΣ, Ανέκδοτα

έγγραφα για τη Ρόδο και τις Νότιες

Σποράδες από το αρχείο των Ιωαννι- τών Ιπποτών 1421-1453. Έκδοση Γρα-φείου Μεσαιωνικής Πόλης Ρόδου -Προγραµµατικής Σύµβασης ΥΠΠΟ -ΤΑΠΑ - ∆ήµου Ρόδου, Ρόδος 1995.

Αυτό το µνηµειώδες έργο θα ολοκλη-ρωθεί σε τρεις τόµους. Aυτός ο πρώτοςτόµος, «φτάνει ως το 1453, τότε πουκαταλύεται το Bυζάντιο και η Kωνστα-ντινούπολη πέφτει στα χέρια των Tούρ-

κων. Πέρα από τις γενικές ανακατα-τάξεις που προκάλεσε το κεφαλαιώδεςαυτό γεγονός στον ελληνικό, βαλκανικόκαι ευρωπαϊκό χώρο, ειδικά στη Pόδοχάραξε βαθειά σηµάδια σε αρκετούςτοµείς: στην ενεργότερη, διπλωµατικήκαι αµυντική ή επιθετική, πολιτική τουTάγµατος για την αντιµετώπιση τουτουρκικού κινδύνου [...]· στις δηµογραφι-κές µεταλλαγές µε την άφιξη προσφύ-γων από την Kωνσαντινούπολη ή απόάλλα πρώην βυζαντινά εδάφη στοΠετρούµι και στη Pόδο· στις διαφορο-ποιήσεις του κοινωνικού και οικονοµικούιστού των νησιών µε την ένταξη τωνπροσφύγων στην εµπορική και ναυτιλια-κή ζωή της περιοχής· στις νέες πνευµα-τικές αναζητήσεις µε τη συνδροµήφυγάδων βυζαντινών λογίων· στην ορι-στική, αποκοπή από τον, νοητό έστω,οµφάλιο λώρο της Kωνσταντινούπολης

και στην, κατά συνέπεια, πυκνότερησυνοχή της αυτοτέλειας του ντόπιουπληθυσµού, µε επακόλουθα ακόµη καιτην αναδιάταξη των σχέσεων (στενότε-ρων, προφανώς) Eλλήνων - Iπποτών»,γράφει ο κ. Z.N. Tσιρπανλής.

Aπό το βιβλίο αυτό αντλούµε πληρο-φορίες για πρόσωπα που σχετίζονται µετη µεσαιωνική ιστορία της Nάξου, και γιατις όποιες σχέσεις υπήρξαν ανάµεσαστο δουκάτο του Aρχιπελάγους και στοκράτος των Iωαννιτών Iπποτών.

Aγνή Kρίσπα, θυγατέρα του δούκα του

Aιγαίου Πελάγους Φραγκίσκου A΄ Kρί-σπι (1383-1397). Παντρεύτηκε τον πιοπλούσιο Pοδίτη (β΄ µισό 14ου αι. - 1445περίπου), τον ∆ραγονέττο ή ∆ραγονίνο1

Kλαβέλλη. Kληρονόµησε την τεράστιαπεριουσία του· «Tην Aγνή είχε ορίσει ο

ίδιος γενική κληρονοµό του, µε διαθήκη,που συνέταξε όσο ακόµη ζούσε, στατελευταία του, χτυπηµένος από αρρώ-στια». Aυτή την αξιόλογη περιουσίαπούλησε η χήρα στον Mεγάλο MάγιστροPhilibert de Naillac, µεταξύ 1415-1421. HAγνή Kρίσπα πέθανε κατά µία άποψη το1428 (χωρίς µνεία πηγών).

Saffredo Calvin ή Calvo (Calvus), ευγε-νής, κατέχει ξεχωριστή θέση στην πόλητης Pόδου. Στα έγγραφα δεν αναφέρε-ται η καταγωγή του· «πάντως είναισίγουρο ότι πρόκειται για τον Iταλό τωνKυκλάδων· συγγενής της Αγνής Κρίσπα[...] ο Saffredo διαθέτει ακίνητα στηνπρωτεύουσα των Ιπποτών, ενώ το 1428περιέρχεται στην κατοχή του το µισόπαρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου πουβρίσκεται µέσα στο ναό του ΑγίουΑυγουστίνου του Τάγµατος των Ερηµι-τών, στην πόλη της Ρόδου. Εκεί κοντά,

«in platea» του Αγίου Σεβαστιανού «deFratribus», είχε ο Calvo περιτειχισµένοσπίτι (προσωπική κατοικία;)». Σε άλληπηγή τον βρίσκουµε «scutifer honoris»(τιµητικό ιπποκόµη) του πάπα. Είναι εξ’άλλου αρκετά διαφωτιστική για τηνκαταγωγή του η διευκρίνιση του ονόµα-τός του: Soffrettus Crispus alias Calvus.Η οικογένεια Crispi, βέβαια, θεωρείταιβενετική ή καταγόµενη από τη Βερόνα».Το 1438 Ιουλίου 30, ο ευγενής «αστός»

Saffredo Calvo προθυµοποιήθηκε ναδανείσει χωρίς τόκο στο δηµόσιο Ταµείο1.500 χρυσά ροδίτικα δουκάτα.

Ιερώνυµος Justatis από το Μιλάνο,γραµµατέας του δούκα του ΑιγαίουΠελάγους. Συντάσσει το 1428 Μαρτίου12, την πράξη µε την οποία η Αγνή Κρί-σπα παραχωρεί στον συγγενή τηςSaffredo Calvo το παρεκκλήσιο τουΑγίου Νικολάου.

1. Πρόκειται για υποκοριστικό του ∆ράκος πούχρησιµοποιείται και ως βαφτιστικό.

7/17/2019 flea-03


Πάρις Haubritius, ιππότης. Το 1451Μαΐου 27, στη γενική εγκύκλιο τουΜεγάλου Μαγίστρου Jean de Lastic καιτου Κοινοβίου της Ρόδου ορίζεται «πλη-ρεξούσιος του Τάγµατος για να µεταβείστην Κρήτη, στην Εύβοια, στη Νάξο και

στα άλλα νησιά του Αιγαίου, µε σκοπόνα διαθέσει τα συγχωροχάρτια, ολικήςαπάλειψης των αµαρτιών, που ο πάπαςΝικόλαος Ε΄ παραχώρησε στο Τάγµα,µε την ευκαιρία του αγίου ιωβηλαίου. [...]διευκρινίζεται, ùτι οι φτωχοί χριστιανοίτων περιοχών αυτών θα διευκολυνθούνστην αγορά των συγχωροχαρτίων πλη-ρώνοντας µόνο το 1/3 των εξόδων πουθα έκαναν αν πήγαιναν προσωπικά στηΡώµη». Το 1452 Ιανουαρίου 13, ο ΠάριςHaubritius βρίσκεται στη Νάξο και απο-δέχεται εκ µέρους του Τάγµατος τηδωρεά της δούκισσας Φραντζέσκας Κρί-σπα.

Φραντζέσκα Κρίσπα, δέσποινα, χήρατου Ιωάννη, του ποτέ δούκα του ΑιγαίουΠελάγους. Με συµβολαιογραφική πράξηπου συντάχθηκε και υπογράφηκε στηΝάξο το 1452 Ιανουαρίου 13, παρουσίατης ιδίας, του νοτάριου, δύο µαρτύρων,

του Ιάκωβου Κρίσπο ηγεµόνα Ίου καιΘηρεσίας και του Saffredo, η δούκισα«δωρίζει στο Τάγµα το µοναστήρι τουΑγίου Αντωνίου2, που µε έξοδά της έχτι-σε» στο Μπούργο της πόλης της Νάξου.«Η µεταβίβαση του ακινήτου περιλαµβά-νει όλα τα δικαιώµατα για πλήρη κυριό-τητα».

Μάρκος Bellegno του ποτέ Ιωάννη.Νοτάριος, publicus imperiali auctoritate

notarius et judex ordinarius, και τακτικόςδικαστής, είναι ο συντάκτης της πράξηςτου 1452 µε την οποία δωρίζεται τοµοναστήρι του Αγίου Αντωνίου, στονΜπούργο, στους Ιωαννίτες Ιππότες τηςΡόδου.

Μιχαήλ de Castellacio, αδελφός ιππό-της, διδάκτορας και των δύο δικαίων

(κανονικού και αστικού) εφέτης στηνπόλη της Ρόδου για τις αστικές υποθέ-σεις. Ο Μεγάλος Μάγιστρος (ΜΜ) Jeande Lastic και το Κοινόβιο της Ρόδου«αναγνωρίζουν τις ικανότητές του, τηναφοσίωσή του και τις πολύτιµες υπηρε-

σίες προς το Τάγµα, τον ανταµείβουνονοµάζοντάς τον πρεκέπτορα της νέαςπρεκεπτορίας που ιδρύθηκε στη Νάξο,µετά τη δωρέα, στο Τάγµα, του µονα-στηριού του Αγίου Αντωνίου από τηνδούκισσα του Αιγαίου Πελάγους Φρα-ντζέσκα Κρίσπα. Ο πρεκέπτορας οφείλεινα φροντίσει την αξιοποίηση του ακινή-του και να στέλλει στην έδρα του Τάγ-µατος στη Ρόδο κάθε χρόνο, την ηµέρατης εορτής του Αγίου Ιωάννη του Βαπτι-στή, την εισφορά που θα καθορισθεί(δεν σηµειώνεται το ποσό). [...] δεν µπο-ρεί να εκχωρήσει ή να απαλλοτριώσειτην περιουσία της πρεκεπτορίας, να τηδώσει µε συνεχή εµφύτευση, να τηµεταβιβάσει, κ.λπ.

1452 Ιουνίου 7, δίδεται η άδεια στονπρεκέπτορα από τον ΜΜ, «να βρει κλη-ρικούς - εφηµερίους ή άλλων Ταγµάτωνοι οποίοι να µπορούν να εισέλθουν στο

Ιπποτικό Τάγµα, αφού όµως αποδειχθείότι έχουν έντιµο βίο και άµεµπτη διαγω-γή, και ανταποκρίνονται στις απαιτήσειςτου Καταστατικού», αφού δεν υπάρχουνεφηµέριοι του Τάγµατος στην âκκλησίατου Αγίου Αντωνίου.

1452 Ιουνίου 7, ο ΜΜ ανακοινώνει στονπρεκέπτορα Φαντίνο Quirini και στονκληρικό Πέτρο Georgio στη Νάξο τηνεκλογή του Μιχαήλ de Castellacio ως

πρεκέπτορα της νέας πρεκεπτορίας τουΑγίου Αντωνίου στη Νάξο και τους ανα-θέτει το καθήκον να τον εγκαταστήσουνστην έδρα του.

1452 Ιουνίου 7, ο ΜΜ αναθέτει στονπρεκέπτορα των νησιών Κω, Καλύµνου,Λέρου και Νισύρου, ναύαρχο του Τάγµα-τος Φαντίνο Quirini, και σε περίπτωσηαδυναµίας στον Μιχαήλ de Castellacio,να µεριµνήσουν για την εισδοχή στοτάγµα του νεαρού Μάρκου Κρίσπο.

1452 Ιουνίου 7, ανατίθεαι από τον ΜΜστους ανωγεγραµµένους η φροντίδα για

27

2. √ Νικ. Ανδρ. Κεφαλληνιάδης δηµοσίευσε το

1970 τη µελέτη «Ο ναός του αγίου Αντωνίου του Αββά εις Νάξον», Επετηρίς της ΕταιρείαςΚυκλαδικών Μελετών, τ. Η΄, 1970.

7/17/2019 flea-03


την εισδοχή στο Τάγµα ως αδελφού τουΙωάννη Κρίσπο

1453 Μαΐου 13, ο Μιχαήλ e Castellacioµεταβαίνει στη ∆ύση ως απεσταλµένοςτου Τάγµατος, για την διεκπεραίωσηκρατικών υποθέσεων.

Μάρκος Κρίσπο, αδελφός του Φραγκί-σκου Κρίσπο, αυθέντη της Σαντορίνης.Το 1452 Ιουνίου 7, µε εντολή του ΜΜ οιπρεκέπτορες Φαντίνο Quirini και Μιχαήλde Castellacio αναλαµβάνουν την µέρι-µνα για την είσοδο του νεαρού Μάρκουως αδελφού στο Τάγµα. Οφείλουν ναεξετάσουν µε λεπτοµέρεια «αν ο Μάρ-κος κατάγεται από γονείς ευγενείς καιως προς το όνοµα και ως προς τα οικό-

σηµα, αν γεννήθηκε από νόµιµο γάµο,αν είναι αρτιµελής και επιδέξιος, ανείναι εντελώς ελεύθερος από χρέη, ανδεν είναι δεσµευµένος να µπει σε άλλοΤάγµα ή να νυµφευθεί, και γενικά να δια-πιστωθεί αν σε όλα ανταποκρίνεταιόπως ορίζει το Καταστατικό. Έπειτα, σεεπίσηµη τελετή να τον ονοµάσουνΑδελφό του Τάγµατος και να τον περι-βάλλουν µε τη ζώνη της ιπποσύνης. Να

τον υποχρεώσουν εξ’ άλλου να δώσειεπίσηµη διαβεβαίωση, ότι εξάπαντος,µέσα σε τέσσερις µήνες από την ηµέραπου θα βάλει το ράσο, θα µεταβεί στηΡόδο, µε το µέσο που τελευταία έχειδροµολογηθεί, φέρνοντας µαζί τα όπλατου, για να παρουσιασθεί ενώπιον τουΚοινοβίου».

Ιωάννης Κρίσπος, γιος του Πέτρου.1452 Ιουνίου 7, ισχύει η ίδια διαδικασία,το τυπικό και οι όροι για την είσοδό τουστο Τάγµα.

Νικόλαος da Coronia, το 1453 Φεβρου-αρίου 4 ανατίθεται σ’ αυτόν η µέριµναγια την είσοδο ως Αδελφών στο Τάγµατων «λαµπρών νέων» Μάρκου και Ιωάν-νη Κρίσπο.

Aυτό σηµαίνει ότι οι προηγούµενεςαποφάσεις έµειναν ανενεργές.

1453 Μαΐου 12, ο άνωθεν ντα Κορόνιααναλαµβάνει την πρεκεπτορία του ΑγίουΑντωνίου στη Νάξο, για δέκα χρόνια,υπό τον όρο να αναλάβει τα οικεία

έξοδα και βάρη, και να πληρώνει ετήσιαεισφορά (που δεν προσδιορίζεται) στοΚοινόβιο της Ρόδου την ηµέρα της εορ-τής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόµου.Ακόµη να καταβάλλει κάθε χρόνο, τονΣεπτέµβριο, στον προκάτοχό του

Μιχαήλ de Castellacio, 12 δουκάτα ροδί-τικα, απαλλαγµένα από κάθε βάρος,µέχρις ότου ο τελευταίος αναλάβειάλλη πρεκεπτορία.

ΖΑΧΑΡΙΑΣ Ν. ΤΣΙΡΠΑΝΛΗΣ, Στη Ρόδο του

16 ου

-17 ου

αιώνα. Από τους Ιωαννίτες

Ιππότες στους Οθωµανούς Τούρκους,

ΥΠΠΟ - Αρχαιολογικό και ΙστορικόΊδρυµα Ρόδου, Ρόδος 2002.

Μελέτη για την κοινωνία της Ρόδουκατά τόν 16ο καί 17ο αιώνα, βασισµένησε ανέκδοτο αρχειακό υλικό που παρατί-θεται.

«Ποιά η σηµασία των νέων πηγών;Νοµίζω ότι συµβάλλουν αποφασιστικάστην αποσαφήνιση ενός κεφαλαιώδουςθέµατος, της ένταξης δηλ. και τηςΡόδου στον κύκλο των διακινουµένωνιδεών και πνευµατικών συµφερόντων

µεταξύ Ρώµης και Κωνσταντινούπολης,της συµµετοχής του ροδιακού λαού σταδρώµενα του οικουµενικού πατριαρχεί-ου και της ευρωπαϊκής διπλωµατίας, τηςεκπροσώπησης ακόµη του νησιού στογνωστό “κίνηµα” του θρησκευτικούουµανισµού. Πρόκειται για σελίδες πουπρώτη φορά καταστρώνονται για να δια-φωτίσουν µια εντελώς άγνωστη όψη τουιστορικού προσώπου της Ρόδου, στους

ευαίσθητους τοµείς της ατοµικής καισυλλογικής νοοτροπίας, της συνύπαρ-ξης και της διαπλοκής µη κοινών επιδιώ-ξεων ανάµεσα σε ορθοδόξους - µου-σουλµάνους - λατίνους, της άσκησηςτης εκκλησιαστικής εξουσίας και επιρ-ροής.

Περιττό να προσθέσω ότι, και κατά τον16ο και κατά τον 17ο αι., ανιχνεύονται, µεδυσκολία πάντως, τα συνδετικά µορφώ-µατα που αναπτύσσονται γύρο από τουςδύο προαναφερθέντες άξονες, της προ-σαρµογής και της ένταξης, όπως π.χ. οι

28

7/17/2019 flea-03


δηµογραφικές µεταλλαγές, στην πόληκυρίως της Ρόδου, τοπογραφικοί προσ-διορισµοί µέσα από σχεδιαγράµµατα ήχαρακτικά της εποχής, προσωπογραφι-κοί «αποχρωµατισµοί» κ.ά.

Είναι σαφές ότι το βιβλίο αυτό δεν

αποβλέπει στη λεπτοµερή καταγραφήόλων των γεγονότων που συνέβησανστη Ρόδο επί δύο αιώνες. ∆εν έχει συµ-βαντολογικό χαρακτήρα. Και να ήθελα,δεν θα µπορούσα (βιολογικά) να καλύ-ψω τον όγκο των συµβάντων. Έτσι εξη-γείται, µε περιοριστική έννοια, και ο τίτ-λος του βιβλίου: στη Ρόδο του 16ου-17ου

αι., όχι: η Ρόδος τον 16ο-17ο αι. Τα περι-θώρια, εποµένως, για περαιτέρω έρευ-

νες και συνθετικές πραγµατείες, αναφε-ρόµενες στους εν λόγω αιώνες, δηλώ-νονται αµέσως από τον τίτλο και λει-τουργούν, αν θέλετε, προκλητικά», γρά-φει ο Ζ.Ν. Τσιρπανλής.

Μια πληροφορία από το βιβλίο πουαφορά την τοπική ιστορία.

Μετά τη ναυµαχία της Ναυπάκτου(7.10.1571), παρατηρούνται επαναστατι-κές ζυµώσεις και αλυσιδωτές εκρήξειςτων ραγιάδων Αλβανών καί Ελλήνων.

Και οι Ροδίτες θα σπεύσουν να δώσουντο παρόν. Με προεξάρχοντα καί πάλι τονµητροπολίτη τους (του οποίου το όνοµαδεν έχει σωθεί) οργανώνοναι σε αντι-τουρκική συνωµοσία. Όχι µόνο οι Ροδί-τες. Και οι Ναξιώτες µε τον µητροπολίτητους. Η συνωµοσία θα αποκαλειφθεί.«Βενετικά και ισπανικά έγγραφα τηςδεκαετίας του 1570 (ιδίως του 1572)πιστοποιούν την αποκάλυψη εκ µέρους

των Τούρκων των µυστικών διαπραγµα-τεύσεων µε τον ευρωπαϊκό Ιερό Συνα-σπισµό (Sacra Liga), που είχαν οι µητρο-πολίτες της Πάτρας, της Μυτιλήνης, τηςΝάξου και της Ρόδου. Και οι τέσσεριςαρχιερείς θα υποστούν µαρτυρικό θάνα-το. Τον Ρόδου θα τον παλουκώσουν οιΤούρκοι µαζί µε δύο προκρίτους τηςπόλης».

Μητροπολίτης Νάξου το 1572 πρέπεινα ήταν ο Βενιαµίν Α΄ (1559-1572) πουδιαδέχθηκε τον Θεωνά τον Λέσβιο καισυµµετείχε στις διαπραγµατεύσεις µε

τον Ιερό Ευρωπαϊκό Συνασπισµό. ∆ενγνωρίζουµε ποιοι από τους Νάξιους τηςεποχής ακολουθούσαν τον µητροπολίτητους. ∆εν παραιτήθηκε το 1572 απόµητροπολίτης και δεν πέθανε στηνΠάτµο, όπως θεωρεί η τοπική ιστοριο-

γραφία. Είχε µαρτυρικό θάνατο. Στησυµµετοχή των τεσσάρων µητροπολι-τών αναφέρεται και ο Κ. Χασιώτης στο«Οι Έλληνες στις παραµονές της Ναυ-µαχίας της Ναυπάκτου».

Εκτός κι αν ο Βενιαµίν δεν είναι αυτόςπου διαδέχθηκε τον Θεωνά.

Να λοιπόν που το 1572, στη Νάξο τουγοβερναδόρου Φραγκίσκου Κορονέλ-λου, τοποτηρητή του Εβραίου δούκα

Ιωσήφ Νάτσι, κάποιοι από τους Ρωµαί-ους Ναξιώτες, µ’ επικεφαλής τον µητρο-πολίτη κάνουν µια απόπειρα να στρα-φούν εναντίον των Οθωµανών αυτή τηφορά κι όχι εναντιον των Λατίνων, όπωςτους παρακινούσε ο µητροπολίτης Θεω-νάς πρίν λίγα χρόνια. Πίστευαν άραγεότι η συντριβή των Οθωµανών θα επέ-φερε, το δίχως άλλο, την αποκοπή τουςαπό τα βάρη και τις δουλείες που τους

επέβαλαν οι «συνήθειες της αυτοκρατο-ρίας της Ρωµανίας»; Τον φεουδαλισµόδηλαδή; Ένα βήµα πρός την οικοδόµησητης εθνικής ταυτότητας και συνείδησης;Πιθανόν ναι. Ίσως και όχι. ∆εν έχουµεειδήσεις.

NΑΞΙΑΚΑ, Tρίµηνη επιθεώρηση της Oµο-σπονδίας Nαξιακών Συλλόγων, τ. 11(49), ∆εκέµβριος 2003 - Φεβρουάριος2004.

Eνδιαφέρουσες µελέτες των ∆.B.Oικονοµίδη (H λαϊκή τέχνη στη Nάξο),Σ.M. Συµεωνίδη (H εορτή της Aγίας∆ωρεάς το 1628), Γ.Λ. Tζαννετή (Oι δι-καστές της Nάξου επί Kαποδίστρια),M.Γ. Σέργη (Eγκωµιαστικό λαϊκό στι-χούργηµα του 1911), Στ.N. Πουκρέτη(Προτυπώσεις της Aνάστασης), N.A.Kεφαλληνιάδη (Tο Πάσχα στη Nάξο), Στ.N. Hµέλλου (Πάσχα στο Φιλώτι), περιέ-χει και αυτό το τεύχος της επιθεώρησηςNαξιακά.

29

7/17/2019 flea-03


30

Aπο το 1985, όταν «ήµουν» στα Nαξια-κά, είχα την ακόλουθη απορία: γιατί οιδιακονούντες τη λογοτεχνία Nάξιοι δενείχαν τη δική τους περιοδική έκδοση,όταν µάλιστα η «παραγωγή» στο χώροαυτό είναι ανθηρή; Για ποιούς λόγους

περιορίζονταν να δηµοσιεύουν από εφη-µερίδα σε εφηµερίδα κι από φυλλάδιοσέ φυλλάδιο; Άποψή µου είναι πως µιατέτοια έκδοση είναι απαραίτητη. Θααποτελούσε προσφορά προς τη ναξιακήκοινότητα, ιδιαίτερα πρός εκείνους πουτα άµεσα ενδιαφέροντά τους εστιάζο-νται στην ποίηση, το διήγηµα, το µυθι-στόρηµα, το χρονογράφηµα. ∆εν λεί-πουν οι προσωπικότητες στο χώρο αυτο

που έχουν την ικανότητα και το κύροςνα επωµισθούν το βάρος ενός τέτοιουεγχειρήµατος. Ποιοι λόγοι απαγορεύουνκαι καθιστούν µέχρι σηµερα ανέφικτηµια αµιγώς λογοτεχνική έκδοση;

Tην επιθεώρηση θα βρείτε στα βιβλιοπω-λεία της Xώρας ή στο τηλ. 210-8232.673,στην ΟΝΑΣ.

ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ, ∆ιµηνιαίο Eνηµερωτικό ∆ελτίοτου Συλλόγου Kαταστηµάτων Mαζικής

Eστίασης Nάξου, αρ. φ. 5, 2004.Eνδιαφέρουσα έκδοση. H εµφάνιση

της δηλώνει ότι ο Σύλλογος, για τηνώρα, είναι αποφασισµένος να προχωρή-σει στην πραγµάτωση των στόχων του.Iδιαίτερα χρήσιµο το άρθρο για τηνκατάσταση, οικτρή, από πολλές από-ψεις, που εµφανίζουν οι παραλίες τουνησιού µας, «Παραλίες ώρα µηδέν». Mιασυµβουλή µε πολυ φιλική διάθεση: µηνπεριµένετε να ενεργοποιηθεί η δηµοτικήή όποια άλλη αρχή, προβάλλοντας τοπρόβληµα και θυµίζοντάς τους ότι οφεί-λουν να λάβουν µέτρα. Tα προβλήµαταπου αντιµετωπίζουν οι παραλίες µας τάγνωρίζετε. Σχεδιάστε λοιπόν τις ενέρ-γειές σας και κυρίως δεσµευθείτε ότι θατις ακολουθήσετε, θα τις τηρήσετε εσείςοι ίδιοι, τα µέλη του Συλλόγου σας πουέχουν καταστήµατα στις παραλίες πρω-τίστως, και κατ’ αυτό το τρόπο θα υπα-γορεύσετε και στους άλλους µια συµπε-

ριφορά και στάση απέναντι στις παρα-λίες τέτοια που να περιορίζει, ως έναβαθµό, δραστηριότητες επιζήµιες γι’αυτές και για τις δουλειές σας.

Eνδιαφέρον εγχείρηµα η έκδοση α-φού, για πρώτη φορά απ’ ό,τι θυµάµαι,τίθεται το ζήτηµα της αρµονικής ή έστωσυµβατής συνύπαρξης της περιβαλλο-ντικής εξέλιξης µε την παροχή υπηρε-σιών στον τοµέα του τουρισµού, κι όχιµόνο, από τους ανθρώπους και τουςεργαζόµενους σ’ αυτόν. Aυτές οι υπηρε-σίες έχουν ένα χώρο που τις περιβάλλει.Aυτός ο περιβάλλων χώρος πρέπει ναπροστατευθεί, να διαφυλαχθεί. ∆ιαφο-ρετικά κινδυνεύουν οι όποιες επιχειρη-

µατικές δραστηριότητες. Για παράδειγ-µα, αν οι λίµνες (αλυκές) στον Aγ. Προ-κόπη αποξηρανθούν, γίνουν οικόπεδα,δρόµοι, τουριστικά οικήµατα, η παραλίατου Aγ. Προκοπίου κινδυνεύει και θακαταστραφεί. Όπως γίνεται µε τηνπαραλία στην Πλάκα, καθώς ο δρόµοςλειτουργεί ως ανάσχεση στην ανανέω-ση της αµµουδιάς. Aν νοµιµοποιηθεί καιασφαλτοστρωθεί και δεν καταργηθεί δεν

έχουµε να ελπίζουµε τίποτα.

ΜΑΝ. Γ. ΣΑΝΤΟΡΙΝΑΙΟΣ, ΜΑΝ. Κ. ΒΙΛΑΝΤΩ-

ΝΗΣ, Οι Βαρκάρηδες της Νάξου, 2004.

Για τους άρχοντες του λιµανιού τηςΧώρας, τους οικογενειάρχες που δε-κάδες χρόνια πρόσφεραν δύσκολο κοι-νωνικό έργο, για τους γνωστούς σεόλους µας βαρκάρηδες, σχεδιάστηκε,γράφτηκε και εκδόθηκε το «πόνηµα»

αυτό από τα παιδιά τους, εδώ στη Νάξο.Ένας ελάχιστος φόρος τιµής για τουςµεροκαµατιάρηδες έντιµους και αξιο-πρεπείς εργάτες που αγωνίστηκαν καισυνεχίζουν να αγωνίζονται για τονασφαλή ελλιµενισµό και απολιµενισµότων πλοίων που έρχονται ή φεύγουναπό το λιµάνι µας. Ελπιδοφόρα προσπά-θεια από δυο Ναξιώτες, Χωραΐτες,Μπουργιανούς, που δεν συγγράφουν καιδεν κινούνται στο χώρο των εκδόσεων,που σεµνύνονται για τις οικογένειέςτους και την κοινωνική τους τάξη.

7/17/2019 flea-03


31

¶ÚÔı‹ÎÂ˜

TÔ ‚È‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô «H ¤Ó·»

Û·˜ ÚÔÙÂ›ÓÂÈ

™.§. ™Î·ÚÙÛ‹˜ (ÂÈÌ.), H ·Ú¯·›· EÏÏ¿‰·

Î·È Ô Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÎfiÛÌÔ˜. Aã ¶·Á-ÎfiÛÌÈÔ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ (1997). EÎ‰fiÛÂÈ˜¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶·ÙÚÒÓ, 1998.

Joseph Pitton de Tournefort, T·Í›‰È ÛÙËÓKÚ‹ÙË Î·È ÙÈ˜ Ó‹ÛÔ˘˜ ÙÔ˘ AÚ¯ÈÂÏ¿-ÁÔ˘˜ (1700-1702), ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈ·Î¤˜EÎ‰fiÛÂÈ˜ KÚ‹ÙË˜, 2003.

AıËÓ¿ - XÚÈÛÙ›Ó· §Ô‡Ô˘ - PfiÎÔ˘, AÈ-Á·›Ô K¿ÛÙÚ· Î·È K·ÛÙ¤ÏÏÈ·, âÎ. A‰¿Ì,1999.

AÓ‰Ú¤·˜ TÚÔ‡ÌË˜, §fiÁÈ· OÈÎÔÏÔÁ›·. HÂÈÛÙ‹ÌË ÙË˜ Ê‡ÛË˜ ÌÂÙ·Í‡ ÎÔÈÓˆÓ›·˜

Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹˜, ÂÎ. T˘ˆı‹Ùˆ °ÈÒÚÁÔ˜¢·Ú‰·Ófi˜, 1999.

Noam Chomsky, H ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· ÙË˜ TÚÔÌÔ-ÎÚ·Ù›·˜, ÂÎ. Ô›ÎÔ˜ §È‚¿ÓË, 1998.

Õ‰ˆÓË˜: ÔÈ ·Ó·ÏÔÁ›Â˜ Î·È ÔÈ ·Ú¯¤˜, (EÈ-Û·ÁˆÁ‹ - MÂÙ¿ÊÚ·ÛË - ™¯fiÏÈ· - §ÂÍÈ-ÏfiÁÈÔ, EÏ¤ÓË KÔÓ‰‡ÏË - M·ÛÔ‡ÎÔ˘),EÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, 2003.

Bernard Charlot, H Û¯¤ÛË ÌÂ ÙË ÁÓÒÛË,MÂÙ·›¯ÌÈÔ, 1999.

™ˆÎÚ¿ÙË˜ °Î›Î·˜, £ÂˆÚ›· §ÔÁÔÙÂ¯Ó›·˜,

âÎ‰. ™·‚‚¿Ï·.Pete Moore, OÈ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓÂ˜ Ô˘ ‰È·ÌfiÚ-

ÊˆÛ·Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ì·˜, âÎ‰. ™·‚‚¿Ï·˜,2003.

¶·È‰ÈÎfi

AÏÌ¤ÚÙÔ MÔÚ¿‚È·, IÛÙÔÚ›Â˜ ·fi ÙËÓ

ÚÔ˚ÛÙÔÚ›·, ÂÎ. MÂÙ·›¯ÌÈÔ, 2004.M·Ú›· §·Ì·Ú›‰Ô˘ - ¶fiıÔ˘, O ÈÂÚfi˜

¶ÔÙ·Ìfi˜, ÂÎ. ¶·Ù¿ÎË, 2003.

™ÙÔ Zoom ı· ‚ÚÂ›ÙÂB·Û›ÏË˜ M¿Î·ÏÔ˜, K˘ÎÏ¿‰Â˜, ¶ÂÚÈ-

Ï·Ó‹ÛÂÈ˜, 1998-2003.AÓ·ÛÙ¿ÛÈÔ˜ I. N·˘ÏÈÒÙË˜, H Ì¿¯Ë Î·È Ë

·ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË ÙË˜ N¿ÍÔ˘ (13-15OÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1944), 2004.

™Ù·‡ÚÔ˜ X. ™ËÏÈ¿ÎÔ˜, «¶·È¯Ó›‰È·» Î·È·È¯ÓÈ‰È·ÙfiÚÔÈ ÙÔ˘ XÔÚÔ‡ ÛÙË N¿ÍÔ,ÂÎ‰. AÓÙ. AÓ·ÁÓÒÛÙË , Aı‹Ó· 2003.

°. TfiÏÈ·˜, T· NËÛÔÏfiÁÈ·, ÂÎ. OÏÎfi˜.B·Û. ™Ê˘ÚfiÂÚ·˜, AÓ. A‚Ú·Ì¤·, ™. AÛ-

‰Ú·¯¿˜, X¿ÚÙÂ˜ Î·È ¯·ÚÙÔÁÚ¿ÊÔÈ ÙÔ˘ AÈÁ·›Ô˘ ¶ÂÏ¿ÁÔ˘˜, ÂÎ. OÏÎfi˜, 1985.

Iˆ. AÓÙ. XÔ˘˙Ô‡ÚË˜, §·˚Î‹ Ô›ËÛË ÁÈ·ÙËÓ KfiÚˆÓÔ N¿ÍÔ˘ Î·È ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙË˜,Aı‹Ó· 1997.

N›ÎÔ˜ A. KÂÊ·ÏÏËÓÈ¿‰Ë˜, TÔ K¿ÛÙÚÔ ÙˆÓ™·ÓÔ‡‰ˆÓ ÛÙË XÒÚ· N¿ÍÔ˘, ÂÎ. ¢‹ÌÔ˜N¿ÍÔ˘.

Iˆ. K. ¶ÚÔÌÔÓ¿˜, ™Ù. E. æ·ÚÚ¿˜, ¶Ú·-ÎÙÈÎ¿ Bã ¶·ÓÂÏÏËÓ›Ô˘ ™˘ÓÂ‰Ú›Ô˘ «HN¿ÍÔ˜ ‰È· Ì¤ÛÔ˘ ÙˆÓ ·ÈÒÓˆÓ», Aı‹Ó·

2003.M·Ó. AÚ¯ÔÓÙ¿ÎË˜, °È·ÓÓÔ‡ÏË˜ °. °È·Ó-

ÓÔ‡ÏË˜, ¶Ô›ËÛË ¯·Ú·ÁÌ¤ÓË ÛÙËÓ ¤-ÙÚ·, AÙÚ·fi˜ 2001.

M·Ó. °Ï¤˙Ô˜, ⁄‰ˆÚ A‡Ú· NÂÚfi, ÂÎ.K·ÛÙ·ÓÈÒÙË 2001.

A˜ ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈÛÙÔ‡ÌÂ ·fi ÙËÓ ÕÓ‰ÚÔ

Στην Άνδρο, τον Mάη, έλαβε χώρα διε-

θνές συνέδριο µε θέµα την ∆΄ Σταυρο-φορία και την πτώση της Πόλης. Tοσυνέδριο διοργανώθηκε από τα Πανεπι-στήµια Aθηνών και Bιέννης και από τοΠαπικό Συµβούλιο Iστορικών Eπιστηµών.

Γιατί στην Άνδρο;Γιατί η Άνδρος διαθέτει ένα υποδειγ-

µατικό Ίδρυµα, την Kαΐρειο Bιβλιοθήκη.

«Eίναι δηµιούργηµα λιγοστών ανθρώ-πων που αγαπούν το νησί, µε πρωτεργά-τη τον δρ. ∆.I. Πολέµη, και στηρίζεταιστην οικονοµική βοήθεια που του παρέ-

χουν ευκαιριακά, ευκατάστατοι Aνδριώ-

τες και διάφοροι κρατικοί φορείς. Στόχοςτου είναι η διάσωση των παλιών πολιτι-σµικών στοιχείων και η ανύψωση τουσηµερινού πνευµατικού και κοινωνικούεπιπέδου του νησιού, η συλλογή και δια-φύλαξη υλικού σχετικού µε την πολιτι-στική κληρονοµιά των Aνδριωτών και ησυστηµατική έρευνα και µελέτη του.Eκτός της αξιόλογης βιβλιοθήκης του,διαθέτει ένα εκτεταµένο και καλά ταξι-νοµηµένο ιστορικό αρχείο, έναν αριθµόχειρογράφων και κάποια αντικείµενα υλι-

7/17/2019 flea-03


κού πολιτισµού διαφόρων εποχών, ενώέχει επιδείξει και ζηλευτή ερευνητική καιεκδοτική δραστηριότητα, όλα σχετιζόµε-να µε την Άνδρο. Aξιοπρόσεχτη είναι καιη συµµετοχή του σε προγράµµατα σχετι-κά µε την εκπαίδευση νέων πάνω σεθέµατα βιβλιοδεσίας και εθνογραφίας,αντλώντας χρήµατα από το EυρωπαϊκόKοινοτικό Tαµείο, τη Γενική ΓραµµατείαNέας Γενιάς και τη Nοµαρχιακή EπιτροπήΛαϊκής Eπιµόρφωσης Kυκλάδων.

Tη σοβαρότητα του Iδρύµατος αυτού, τοοποίο διευθύνει µε µοναδική επιτυχία οίδιος ο ∆. Πολέµης µε την πολύτιµησυµπαράσταση της Eιρ. ∆άµπαση, είχετην ευκαιρία να διαπιστώσει πρόσφατα εκτου σύνεγγυς και η διεθνής επιστηµονικήκοινότητα που θεραπεύει τη BυζαντινήIστορία. Πριν από ένα χρόνο τέτοιαεποχή, εξήντα περίπου διαπρεπείς ιστορι-κοί που αντιπροσώπευαν τις εθνικές βυζα-ντινολογικές επιτροπές τριάντα χωρών,συνήλθαν σε εγκαταστάσεις της KαϊρείουBιβλιοθήκης στην Άνδρο για να προετοι-µάσουν την οργάνωση του προσεχούςδεθνούς Bυζαντινολογικού Συνεδρίουπου θα διεξαχθεί στο Λονδίνο το 2006. Hεπιτυχία της συνάντησης αυτής ήταν υπε-ράνω κάθε προσδοκίας. Έτσι η πρότασητου καθ. Eυαγγ. Xρυσού να διεξαχθείστην Άνδρο, µε αφορµή την επέτειο των800 χρόνων της άλωσης της Πόλης απότα σταυροφορικά στρατεύµατα, ένα διε-θνές συνέδριο έγινε αµέσως δεκτή», γρά-φει ο κ. Mιχάλης A. Tιβέριος, καθηγητήςKλασικής Aρχαιολογίας στο AριστοτέλειοΠανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης1.

Tο διεθνές αυτό συνέδριο2 πραγµατο-ποιήθηκε από τις 27 ως τις 31 Mαΐου σταAπατούρια της Άνδρου. Oι συνεδρίεςτου έγιναν στον ανακαινισµένο Πύργοστο κτήµα Aγαδάκη. Tους επιστήµονεςπου έλαβαν µέρος, Έλληνες, Iταλούς,Γάλλους, Άγγλους, τους συναντάµε στιςεκδόσεις «Θησαυρίσµατα» του Eλληνι-κού Iνστιτούτου της Bενετίας, «Σύµµει-κτα» του EIE/IBΣ, «Eώα και Eσπέρια»της Eταιρείας Έρευνας των Σχέσεων

του Mεσαιωνικού και Nέου Eλληνισµούµε τη ∆ύση.

Πολλά θα µπορούσαν να γραφούν γιατη σηµερινή υποδεέστερη πολιτισµικάθέση της Nάξου, παρά τα περί του αντι-θέτου λεγόµενα και γραφόµενα, παρά

τον κοµπασµό και τον µεγαλοϊδεατισµόπου χαρακτηρίζει νοοτροπίες ατόµωνκαι συλλογικών φορέων, στην Aθήνα καιστο νησί. Πολλά µπορούν να γραφούνγια το ποιοι συνήργησαν, για ποιουςλόγους και ποιοι ωφελήθηκαν· κυρίωςγια τις συνέπειες που έχει η κατάστασηαυτή και για τον τρόπο µε τον οποίο έχειεπιδράσει στην κοινωνία κι ιδιαίτεραστην καθηµερινή πρακτική κουλτούρα

των κατοίκων στο νησί και των Nαξίωνστην Aθήνα.

Aς είναι. Χειµώνας έρχεται. Aλλά καλόείναι να κοιτάζουµε γύρω µας. Oύτε τοκέντρο του κόσµου ούτε των Kυκλάδωνείµαστε. Aς παραδειγµατιζόµαστε απότην Άνδρο του ∆.I. Πολέµη, από τα«Tηνιακά Aνάλεκτα» των αδελφων µαςκαθολικών της Tήνου, αλλά και από τουςοµοδόξους µας της Πάρου.

Kαλό χειµώνα. Nα είσαστε καλά και ναπερνάτε όµορφα.

1. Bλ. την Kυριακάτικη εφ. «Tο Bήµα», Kυριακή

30 Mαΐου 2004.

2. H Άνδρος εκτός του ότι απετέλεσε κτήση του

δουκάτου του Aιγαίου –µάλιστα οι πρώτοι

δούκες έφεραν τον τίτλο «δούκας Nάξου και

Άνδρου»–, σχετίζεται µε την ∆΄ Σταυροφορία

και µε το εξής περιστατικό: σ’ αυτήν αποβιβά-

στηκαν σταυροφορικά στρατεύµατα που

κατευθύνονταν προς την Kωνσταντινούπολη,

µαζί µ’ ορισµένους πρωταγωνιστές της εκ-

στρατείας, όπως ο Bονιφάτιος Mοµφερρατι-

κός, ο Bαλδουίνος και ο Aλέξιος ∆΄. Σκοπός

τους ήταν να εξαναγκάσουν τους κατοίκους

της να αναγνωρίσουν ως νόµιµο αυτοκράτορα

τον Aλέξιο ∆΄ και κυρίως να τους υποχρεώ-

σουν να αποδώσουν τους φόρους σ’ αυτόν κι

όχι στον Aλέξιο Γ΄. Σε µια γαλέρα τη στιγµή

που αναχωρούσε από το νησί ο σταυροφορι-

κός στόλος πέθανε ένας από τους πιο γνω-

στούς τροβαδούρους της Bόρειας Γαλλίας ο

Gui Chatelain de Coney.

Kωνστ. Aντ. Kατσουρός

32

7/17/2019 flea-03


33

MÈÎÚ¿ Î·› ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ¿

Είναι ανάγκη να φροντίζουµε το πε-ριβάλλον, το φυσικό και αγροτικό τοπίο,ακριβώς όπως φροντίζουµε το αστικόπεριβάλλον, έστω κι αν δεν υπάρχει οι-κονοµική ανταπόδοση. ∆ηλαδή, ζώνταςσ’ ένα περιορισµένο χώρο, σ’ ένα νησί,το φυσικό και το δοµηµένο περιβάλλοναποτελούν ενιαίο σύνολο. Όπως ηφροντίδα για την πόλη, για παράδειγµα

η καθαριότητά της, η ανάγκη πεζο-δροµίων και πάρκιγκ, ο φωτισµός της, οιδηµόσιοι δρόµοι, οι πλατείες, έχουν τηνανάγκη µιας οικονοµικής ενίσχυσης,µιας επένδυσης, έτσι και το φυσικό(αγροτικό) περιβάλλον έχει ανάγκη απόµια ανάλογη φροντίδα και χρηµατικήεπένδυση. Το αγροτικό τοπίο είναι ηφυσική διέξοδος της πόλης, δηλαδή τοπάρκο της. Αυτό το πάρκο µπορούν να

το χρησιµοποιούν οι κάτοικοι της πόλης,της Χώρας, που δεν είναι αγρότες αλλάcittadini, απασχολούνται δηλαδή µε µηαγροτικά επαγγέλµατα. Αναγκαίο προα-παιτούµενο: να διατηρεί και να συντηρείτο αγροτικό τοπίο τον φυσικό τουχαρακτήρα.

Στοιχεία που απαρτίζουν αυτό τοαγροτικό περιβάλλον είναι:

Καλάµι και καλαµιώνες.

Η συχνή του παρουσία στο Ναξιώτικοτοπίο, στις κοιλάδες και στην πεδιάδατου νησιού, Λιβάδι, Παρατρέχος, Ποτα-µιά, Μέλανες, Εγκαρές, το κάνει ένααπό τα χαρακτηριστικά στοιχεία του νη-σιωτικού περιβάλλοντος.

Το καλάµι χρησιµοποιείται ως αντι-ανεµικό, για να µειώνει τη δύναµη τουαέρα και να προστατεύει κατ’ αυτό τοντρόπο τις καλλιέργειες.

Χρησιµοποιήθηκε ως δοµικό υλικό, γιατην κατασκευή του δώµατος των σπι-

τιών. Για πρόχειρες κατασκευές, όπωςκαλύβια, κοτέτσια, αµπασιές. Για οικιακήχρήση, οι καλλιεργητές όταν έτρωγανστα χωράφια έφτιαχναν πιρούνια µιαςχρήσης από καλάµι. Κατασκεύαζαν α-κόµα καλάθια και κοφίνια. Την καλαµο-κουτσούρα, τη ρίζα του καλαµιού, χρη-σιµοποιούσαν για προσάναµα.

Αν κάποιος κατασκευάσει πάρκιγκ ας

έχει κατά νου ότι µπορεί να χρησι-µοποιήσει, στον εξωραϊσµό του, φυτάτης τοπικής χλωρίδας, όπως τα αρµυ-ρίκια, τα καλάµια, καθώς και τα αθάνατα.

Τα παιδιά το χρησιµοποιούν για παι-χνίδι, οι µεγάλοι καλό είναι ν’ αποφεύ-γουν τέτοιου είδους παιχνίδια.

Λυγαριές, βάτοι, αθάνατα.

Ένα άλλο στοιχείο του ευρύτερου το-

πίου όχι τόσο εµφανές όσο τα καλάµιαήταν οι λιγαριές, οι βάτοι και τα αθά-νατα.

Τα αθάνατα ήρθαν από την κεντρικήΑµερική, το πιθανότερο από τους Λατί-νους, την εποχή των Κορονέλλων µάλ-λον. Τα χρησιµοποιούσαν ως δοµικό υ-λικό, για απλές κατασκευές, φτηνές,καλύβες, µιτάτους. Ήταν ένας αδιαπέ-ραστος τράφος για τα αιγοπρόβατα.Από τα φύλλα τους έπαιρναν ίνες,έφτιαχναν σχοινιά και µ’ αυτά δίχτυ καιµετέφεραν άχερα.

Τη λιγαριά χρησιµοποιούσαν για ναφτιάχνουν καλάθια και κοφίνια ή για ναδένουν πράγµατα µεταξύ τους, δεµάτιξύλα, ξυλαµπασιές και κάποτε τσου-βάλια. Το κύριο χαρακτηριστικό υπήρξεη συνεργασία καλαµιού και λιγαριάς στακαλάθια και τα κοφίνια.

Οι βάτοι χρησίµευαν στην κατασκευήαπροσπέλαστων χώρων. Όταν για πα-ράδειγµα υπήρχε µέρος επικίνδυνο για

Στοιχεία που συνθέτουν το περιβάλλον της πεδινής Νάξου

Α.

7/17/2019 flea-03


τα ζώα χρησιµοποιούσαν τους βάτουςώστε να µην µπορούν τα ζώα ή γείτονεςπερίεργοι να έχουν προσπέλαση.

Υπήρχαν και οι φυλλάδες, οιγνωστές µας πικροδάφνες, κατά

µήκος του ποταµού ή όπου υπήρχε νερό,που φύτρωναν µόνες τους και δεν είχανανάγκη από περιποίηση. Τις συναντούµεκαι στην ορεινή Νάξο.

Αν υπάρχει ένα φυτό στο Αιγαίο πουείναι δικό µας αυτό είναι το αρµυρίκι.

Παρεξηγηµένο, «φτωχό», δεν προσδίδεικύρος, δεν παρακολουθεί το «αστικό»περιβάλλον κι αυτό δεν το ανέχεται.‘Όµως είναι δικό µας και το θέλουµε.

Τράφο στο Λιβάδι καλούν τα χωρί-σµατα κτηµάτων και κατασκευάζεται

από φυτικά υλικά ή και από πέτρα. Αν οτράφος κατασκευαζόταν από καλαµιώνατον δένανε µε καλάµια.

Χώροι κοινωνικότητας ήταν τα πλυ-σταριά και τα δηµοτικά πηγάδια. Τα

πετρόχτιστα αλώνια, που ήταν ιδιωτικά,αποτελούσαν στοιχείο αγροτικής οικο-

νοµίας και χώρο κοινωνικής επαφής, α-φού ο θέρος και τ’ αλώνισµα έδινε τοέναυσµα για τη συνεργασία ανάµεσα σεοικογένειες, τα σόϊα, και στους γείτο-νες.

Με τα µαγγανοπήγαδα έχουµε νακάνουµε µε µια τεχνολογία, του µε-

τάλλου, που εισάγεται, και µε µια τε-χνική κατασκευής του πηγαδιού που βα-σίζεται στην πέτρα και στη δύναµη του

τόξου. Συνεργασία λοιπόν του υλικούπου εισάγεται και µιας εγχώριας τεχνι-κής. Η κατασκευή και η χρήση του σή-µαινε ότι ο κάτοχος του ήταν πλούσιοςκαι προόδευε στις δουλειές του.

Κάποιοι, στους σχεδιασµούς τους,επιµένουν να αγνοούν αυτά τα χα-ρακτηριστικά στοιχεία του νησιωτικούπεριβάλλοντος και της νησιωτικής α-γροτικής οικονοµίας. Βέβαια, αυτή η«οικονοµία» έχει αλλάξει χαρακτηρι-στικά, η ίδια έχει µεταβληθεί ριζικά, κιεποµένως όλα αυτά είναι άχρηστα,µπορεί να υποστηρίξει κάποιος καλο-θελητής. Ίσως νάχει δίκιο. Από τη µεριά

µας δεν επιθυµούµε την εξαφάνισήτους, ή την αντικατάστασή τους απόαντίγραφα, ούτε τα θεωρούµε αντι-κείµενα κατάλληλα να φιλοξενηθούν σεκάποιο µουσείο, λαογραφικό ή άλλο,που θα προκαλούν το ενδιαφέρον επι-σκεπτών και κάποτε των επιστηµόνων.Τα θεωρούµε στοιχεία του χώρου µειστορική διάσταση, αναπόσπαστα δεµέ-να µε το νησιωτικό αγροτικό τοπίο και

περιβάλλον, ακόµη κι αν η οικονοµία αυ-τού του χώρου ακολουθεί µια µονο-διάστατη εξέλιξη, τα οποία πρέπει ναδιασώζονται και να καταλαµβάνουν τηθέση που τους ταιριάζει στους χωροτα-ξικούς σχεδιασµούς της όποιας αρχής.

Νάξος, Νοέµβρης 2004

Στέλιος Ν. Μαρινάκης

34

7/17/2019 flea-03


∂˘¯·ÚÈÛÙÔ‡ÌÂ ÙËÓ Î˘Ú›· ∆·Û›· ¶ÂÚÈÛÙÂÚ¿ÎË ∫ÔÓ‰‡ÏË - µÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô «∏ ¶¤Ó·»

Î·È ÙÔÓ Î. ¡ÈÎfiÏ·Ô ∫ÚËÙÈÎfi, ‰ÈÂ˘ı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘ µã °˘ÌÓ·Û›Ô˘ ¡¿ÍÔ˘,

ÁÈ· ÙË ‚Ô‹ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ . ºÏ¤·.

7/17/2019 flea-03


∞Ó ı¤ÏÂÙÂ Ó· ¤¯ÂÙÂ Â·Ê‹ ÌÂ ÙÔÓ «∞ÚÛfi» Î·È ÙÔ . «ºÏ¤·»

ÌÔÚÂ›ÙÂ Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÂÙÂ ÌÂ ÙÔ˘˜:

™Ù¤ÏÈÔ ¡. ª·ÚÈÓ¿ÎË, º˘Á·Ï›·˜ 11, 114 47 °·Ï¿ÙÛÈ

‹ 843 00 ÃÒÚ· ¡¿ÍÔ˘ (ÙËÏ. 210-2913.127, 6934527618)

¡›ÎÔ µ·Û. ºÚ·ÁÎ›ÛÎÔ, ∂Ï. µÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ 152, 123 51 ∞Á. µ·Ú‚¿Ú·

‹ 843 00 ÃÒÚ· ¡¿ÍÔ˘ (ÙËÏ. 210-5451.339, 22850-24.658)

∫ÒÛÙ· ∞ÓÙ. ∫·ÙÛÔ˘Úfi, ªÔ˘ÎÔ˘‚¿Ï· 8, 114 71 ∞ı‹Ó·

‹ 843 00 ÃÒÚ· ¡¿ÍÔ˘ (ÙËÏ. 210-6423.783, 22850-22.974, 6934435010)

∂˘¯·ÚÈÛÙÔ‡ÌÂ ÙÔÓ Ù˘ÔÁÚ¿ÊÔ Î. §Ô˘Î¿ ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ,

ÙÔÓ Ê›ÏÔ Ì·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘

¶ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹ Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹ ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ πÛÙÔÚÈÎÔ‡

√Ì›ÏÔ˘ ¡¿ÍÔ˘ ∞ƒ™fi™ — ∞ÂÚ¿ıÔ˘

flea-03

Documents

Transcript of flea-03