FLAMING - UNDP | Procurement Notices

Podgorica, Bulevar Svetog Petra Cetinjskog broj 13; mob. telefon: +382 69 061 807, +382 68 061 807; e-mail: [email protected];

pretežna djelatnost: 7112 inženjerske djelatnosti i tehničko savjetovanje; PIB: 03009688; PDV: 30/31-14612-6; žiro račun: 510-87837-78 _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ELABORAT ZAŠTITE OD POŽARA 20

FLAMING doo Podgorica

Društvo sa ograničenom odgovornošdu za promet i usluge

III TEKSTUALNA DOKUMENTACIJA

Spisak primijenjenih propisa, preporuka i važedih standard prema kojima je objekat projektovan i prema kojima de se izvoditi radovi 3.1. Uloga elaborata zaštite od požara 3.2. Tehnički opis objekta sa mjerama zaštite od požara 3.2.1. Namjena i lokacija objekta 3.2.1.1. Namjena, funkcionalno rješenje i bilans površina 3.2.1.2. Lokacija 3.2.1.3. Pristupni putevi objektu 3.2.1.4. Kategorizacija objekta 3.2.2. Arhitektonsko-građevinske karakteristike 3.2.2.1. Otpornost na dejstvo požara građevinske konstrukcije 3.2.2.2. Ponašanje armiranog betona na visokim temperaturama 3.2.2.3. Ponašanje opeke na dejstvo požara 3.2.2.4. Ponašanje maltera na dejstvo požara 3.2.2.5. Ponašanje čeličnih elemenata u uslovima požara

3.2.2.6.” Sendvič ” konstrukcije 3.2.2.7. Požarni segmenti i požarni sektori 3.2.3. Mašinske instalacije, postrojenja i uređaji 3.2.4. Elektroenergetske instalacije 3.2.4.1. Električna instalacija jake i slabe struje 3.2.5. Instalacija izjednačenja potencijala, uzemljenja i gromobrana 3.2.5.1. Uzroci požara 3.2.5.2. Predviđene mjere zaštite 3.3. Sigurnosno rastojanje između susjednih objekata 3.4. Klasifikacija požara prema vrsti zapaljivih materija 3.5. Preventivne mjere zaštite od požara

3.6. Obaveze vlasnika (korisnika) objekta 3.7. Produkti razlaganja i njihov toksični uticaj na biološki organizam 3.8. Postupak u slučaju požara 3.9. Požarno opteredenje 3.10. Evakuacija ljudi iz objekta 3.11. Izbor pokretnih aparata, druge opreme i sistema za gašenje požara 3.11.1. Izbor ručnih prenosnih aparata za gašenje požara 3.11.1.1. Određivanje broja ručnih aparata 3.11.1.2. Karakteristike usvojenih ručnih prenosnih aparata 3.11.2. Voda kao sredstvo za gašenje požara 3.11.2.1. Hidrantska mreža 3.12. Predračun



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Spisak primijenjenih propisa, preporuka i važedih standard prema kojima je objekat projektovan i prema kojima de se izvoditi radovi -Zakon o zaštiti i spašavanju ("Sl. list CG" br. 13/07, 05/08, 86/09, 32/11) -Zakon o uređenju prostora i izgradnju objekata ("Sl.list. CG" br. 51/08, 34/11, 35/13 i 33/14) -Zakon o zapaljivim tečnostima i gasovima ("Sl. list CG", br. 26/2010.) -Ispitivanje materijala i konstrukcija – definicije pojmova JUS U.J1.010 ("Sl.list. SFRJ" br. 29/73). -Požarno opteredenje JUS U.J1.030 ("Sl.list. SFRJ" br. 36/76). -Ponašanje građevinskih elemenata u požaru JUS U.J1. 051 ("Sl.list. SRJ" br. 53/97). -Određivanje brzine širenja plamena JUS U. J1.0.60 ("Sl.list. SFRJ" br. 29/73). -Standardna kriva požara – vrijeme temperatura JUS U.J1.070 ("Sl.list. SRJ" br. 20/94). -Klasifikacija požara JUS ISO 3941 ("Sl.list SRJ", br. 5/94). -Tipovi konstrukcija zgrada prema njihovoj unutrašnjoj otpornosti prema požaru JUS U.J1.240 ("Sl.list. SRJ" br. 83/94). -Ručni i prevozni aparati za gašenje požara JUS Z.C2.020 ("Sl.list SFRJ" br. 68/80). -Ručni aparati za gašenje prahom JUS Z.C2.135 ("Sl.list. SFRJ" br. 68/80). -Tehnička preporuka za građevinske tehničke mjere zaštite od požara stambenih, poslovnih i javnih zgrada JUS TP 21 (od 2003 godine) -Pravilnik o tehničkim normativima za hidrantske mreže za gašenje požara ("Sl. lstl. SFRJ" br. 30/91). -Simboli za tehničku šemu JUS U.J1. 220 ("Sl.list. SRJ" br. 56/81). -JUS IEC 1024-1 -JUS K. B2.754 -JUS B.H2.134 -JUS Z.C0.005 ("SI. list SFRJ", br.31/79) -JUS U.J1.090-Ispitivanje otpornosti zidova protiv požara, -JUS Z.C1.002-Vatrogasna oprema ( simboli), - JUS N.A0.441 Sklopke, armature, termini i definicije ( Sl. List SFRJ br. 58/85) -JUS N.A5.070 Stupnjevi zaštite el. opreme ostvareni pomodu zaštitnih kudišta ( Sl. List SFRJ br. 10/82) -JUS N.S8.008 Klasifikacija eksploivnih gasova i para - JUS N.S8.007 Zone opasnosti prostora ugroženih eksplozivnim smješama gasova i para - JUS Z.0.010 Karakteristike opasnih zapaljivih gasova, tečnosti isparljivih čvrstih supstanci

-Pravilnik o tehničkim normativima za električne instalaije niskog napona ( Sl. List SFRJ, br. 53/88 ) - Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu elektroenergetskih postrojenja i uređaja od požara (» Sl. list SFRJ «, broj 74/1990 )

-Pravilnik o tehničkim normativima za sisteme za ventilaciju i klimatizaciju ( Sl. List SFRJ, br. 38/89 )

-Pravilnik o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila

u blizini objekata povedanog rizika od požara ( Sl. List SFRJ, br. 8/95 )

-Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu objekata od atmosferskog pražnjenja

( Sl. list SRJ, br. 11/96 )

-Pravilnik o tehničkim normativima za stabilne instalacije za dojavu požara ( Sl. List SRJ, br. 87/93 ) - Pravilnik o tehničkim normativima za projektovanje i izvođenje završnih radova u građevinarstvu ( ‘’Sl. list SFRJ’’, br. 21/1990) -Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu skladišta od požara i eksplozija(‘’Sl. list SFRJ’’, br. 24/1987)

Odgovorni projektant, mr Dejan Gojkovid, dipl.maš.inž.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




3.1. ULOGA ELABORATA ZAŠTITE OD POŽARA Materijalna šteta od požara i broj nastradalih je velik i poslednjih godina se stalno povedava. Požari se u potpunosti ne mogu ukloniti, a najeftiniji nacin zaštite dobara i smanjenja materijalne štete je preduzimanje odgovarajucih mjera zaštite. Da bi se preduzele najadekvatnije mjere zaštite od požara, moraju se znati uzroci požara i požarne opasnosti. Ako uklonimo uzroke požara, požarne opasnosti svedemo na minimum, osiguramo dovoljno sredstava i uređaja za gašenje požara i obučimo ljudstvo u rukovanju sa uređajima i sredstvima, tada postižemo cilj zaštite od požara. Zaštita od požara je multidisciplinarna nauka koja obuhvata poznavanje: - tehnologije objekta, - karakteristika saobracajnica, - građevinskih materijala i konstrukcija objekata, - mašinskih instalacija, - instalacija slabe i jake struje, - instalacija vodovoda, i - gasnih instalacija. U cilju sprječavanja, odnosno svođenja na najmanju mogudu mjeru opasnosti i štete, Elaboratom se vrši analiza i klasifikacija mogudih izvora opasnosti i šteta i predležu mjere zaštite od požara i eksplozije za predmetni objekat. Od svih mogudih uzroka razaranja građevinskih materijala i propadanja objekata, požar ne spada u one koji se tokom njihove eksploatacije neminovno mora pojaviti. Međutim, kada dođe do požara njegovo dejstvo može biti toliko razorno i opasno, kako po sigurnost i stabilnost samog objekta i njegove okoline, tako i po bezbjednost ljudi i materijalnih dobara. Zato se mogudnost i opasnost od požara pri projektovanju i eksploataciji objekata uvijek mora uzeti u obzir. S obzirom na veliki broj specifičnosti koje prate svaki požar, kada nastaju u zgradama različitih oblika, namjene i strukture, on po pravilu ima i različite uslove u pogledu nastanka, razvoja, dužine trajanja, kao i posljedica po konstrukciju, te se iz tih razloga može zaključiti, da je svaki požar jedinstven i praktično neponovljiv, praden često velikim materijalnim štetama uz veliki rizik za gubitke ljudskih života. Poznavanje okolnosti uslova nastanka požara i pradenje pojave hemijskih reakcija (razmjena toplote, dima i gasovitih produkata sagorijevanja) omogudava se pravilan izbor sredstava i raspored snaga za njegovo gašenje. Uloga Elaborata zaštite od požara je višestruka, ali prvenstveno preventivna u smislu procjene mogudih uzroka nastanka požara i određivanje mjera za svođenje tih uticaja u dozvoljene granice, tj. određivanje uslova za bezbjednost predmetnog objekta, siguran i pouzdan rad osoba koje rade ili borave u njemu. Generalno uzeto ciljevi Elaborata zaštite od požara predmetnog objekta po redosledu važnosti bili bi:

- povedanje bezbjednosti i sigurnosti osoba koje borave u objektu, da do požara ne dođe, a i ako do njega dođe, predvidjeti mjere za blagovremenu i sigurnu evakuaciju,

- utvrđivanje nosive i integrativne funkcije pojedinih elemenata konstrukcije, sa ciljem smanjenja rizika po život osoba koji borave u objektu, kao i pripadnika interventnih i spasilačkih službi u slučaju intervencije,



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




- ograničiti širenja požara, podjelom objekta na požarne segmente ili sektore, - proračunati požarno opteredenje i vrijeme evakuacije, najnepovoljnih slučajeva po sektorima i

etažama, kao i cjelokupnog objekta, - izvršiti pravilan raspored mobilne opreme za gašenje požara i dati njene osnovne karakteristike.

Na osnovu predhodno utvrđenih kriterija, povedava se bezbjednost osobja koje borave u objektu, a takođe se umanjuje i ukupna šteta koju požar može da izazove. 3.2. TEHNIČKI OPIS OBJEKTA SA MJERAMA ZAŠTITE OD POŽARA 3.2.1. Namjena i lokacija objekta 3.2.1.1. Namjena, funkcionalno rješenje i bilans površina

Predmet ovog Elaborata je VIŠENAMJENSKI OBJEKAT za potrebe JU Centra za socijalni rad, Zavoda za zapošljavanje, Fonda PIO, Fonda za zdravstveno osiguranje Crne Gore i Dnevnog boravka za stara lica. Spratnost objekta je Su+1.

Urbanističko rješenje Objekat je pozicioniran u gornjem dijelu parcele, bliže sjevernoj strani prema ulici, kao slobodnostojedi, neposredno uz objekat Doma zdravlja sa osnovnim gabaritom pravougaonika u osnovi dimenzije 25,00m x 8,50 m I 10,50 x 8,30 sa dodatkom stepeništa i spratnošdu Pr. Ovakvom pozicijom objekta na parceli ostaje dovoljno slobodne površine za uređenje partera, zelenih površina, staza, drveda, saobradajnica, parkinga i objekata i instalacija infrastrukture. Objekat je planiran kao spoj dvije pravougaone strukture, kako bi se ostvario prolaz kroz objekat I otvorili prilazi kompleksu I sa saobradajnice i sa strane postojedeg platoa ispred Doma zdravlja. Snabdijevanje objekta je planirano sa postojedeg platoa ispred Doma zdravlja, gdje je projektovana prostorija za kotlarnicu i prostor sa za spremište peleta. Kotlarnica I spremište za pelet su planirani u suterenu jer je zbog konfiguracije terna pristup suterenu direktno otvoren sa postojedeg platoa, dok se je prizemni dio objekta izdignut 300cm u odnosu na pomenuti plato. Savladavanje visinke razlike je riješeno stepeništem koje je planirano uz postojedi objekat Doma zdravlja. Pječački prilaz objektu je sa postojede saobradajnice kao I sa strane Doma zdravlja preko pomenutog stepeništa. Glavni prilaz za Dnevni boravak za stara lica je sa sjevero zapadne strane. Neposredno ispred ulaza planirano je formiranje terase koju de koristiti stara lica u sklopu dnevnog boravka, a koja pripada isključivo njima jer su ulazi u administrativne djelove otvoreni u natkrivenom prolazu, pa samim tim prilaz koji koriste stara lica nije frekventan i omogudava miran boravak. Na proširenju postojedeg platoa obezbijeđeni su parkinzi za zaposlene I korisnike. Prilaz osobama koje koriste invalidska kolica je omoguden direktno sa prilazne saobradanice.

Funkcionalnost U funkcionalnom smislu objekat čine sljedede grupacije :



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




JU Centar za socijalni rad

Zavoda za zapošljavanje

Fond PIO

Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore

Dnevni boravak za stara lica Raspored funkcija u objektu je u skladu sa osnovnim namjenama i ciljnim grupama korisnika. U suterenu su smješteni kotlarnica I spremište za pelet, dok su na prizemlju organizovani svi sadržaji traženi projektnim zadatkom. Kao što je ved navedeno objekat je formiran kao spoj dvije pravougaone strukture povezane nadstrešnicom koja ujedno formira prolaz iz kojeg se ulazi u administrativne djelove objekta. U manjem dijelu objekta su organizovane kancelarije Zavoda za zapošljavanje kao I kancelarije Fonda za zdravstveno osiguranje sa pratedim prostoijma kao što su hol sa čekaonicom, čajna kuninja I toaleti. U vedem dijelu objekta su smještene kancelarije JU Centar za socijalni rad kao I kancelarija Fonda PIO, takođe sa pratedim sadžajima kao što su hol sa čekaonicom, čajna kuhinja I toaleti. U istom dijelu objekta, ali sa posebnim ulazom, smješten je I Dnevni boravak za stara lica sa trpezarijom, čajnom kuhinjom I toaletom. U dijelu Dnevnog boravka za stara lica planira je I kancelarija koja de biti data na korišdenje udruženju penzionera. Pomenuta kancelarija ima nezavistan mokri čvor.

Bilan površina :



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




U grafičkom dijelu ovog Elaborata dati su, između ostalog i, crteži osnove suterena i prizemlja. Brojevi prostorija u gornjim tabelama odgovaraju brojevima prostorija na crtežima. 3.2.1.2. Lokacija Lokaciju-građevinsku parcelu namijenjenu za izgradnju višenamjenskog objekta čini katastarska parcela broj 1378/1 KO Petnjica, površine 2061 m2, u zahvatu DUP-a “Petnjica”. Na predmetnoj parceli UP107 postoji objekat Doma zdravlja u površini od 480m2, pomodni objekta površine 55m2 predviđen za rušenje koji se nalazi na sjeverozapadnoj strani parcele, a na kojoj se planira izgradnja višenamjenskog objekta. Parcela se nalazi u zoni postojedeg naselja – centra Petnjice sa ved formiranim putnim pravcima uz predviđenu modernizaciju puteva I postavljanje trotoara uz ulicu.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




U osnovi parcela ima pravougaonu formu. Parcela ima pad od sjevero zapada prema jugoistoku ( od 742,50 do 736,50 ). 3.2.1.3. Pristupni putevi objektu Prilaznim putevima objektu omogudava se blagovremena i nesmetana intervencija vatrogasnih vozila i drugih interventnih ekipa ukoliko za to ima potrebe. Kada se govori o pristupnim putevima misli se, na:

- gradske saobradajnice kojima se planira pristup vatrogasnih vozila do objekta, - ulaz u kompleks objekta, - unutrašnje saobradajnice, i - platoi za gašenje unutar kompleksa.

U tu svrhu za proračun se koriste karakteristike troosovinskih vatrogasnih vozila, prikazane u sljededoj tabeli. Tabela – Karakteristike vatrogasnih vozila i dimenzije puteva

Unutrašnji radijus krivine koji ostvaruju točkovi 7 (m)

Spoljašnji radijus krivine koji ostvaruju točkovi 10,50 (m)

Osovinsko opteredenje 13 (t)

Ukupna masa vozila sa nadgrradnjom i opteredenjem 36 (t)

Interne kolovozne saobradajnice trebaju biti u stanju da podnesu opteredenje od 100 kN po 0,1 m2, imajudi u vidu da površina jedne stope vatrogasnog vozila iznosi 0,1 m2, sa silom pritiskanja od 100 kN. Vatrogasnim vozilima mora biti omogudeno da priđu objektu s onih strana na kojima se nalaz prozori, vrata ili drugi slični otvori. Obzirom na izrađen sistem gradske putne infrastrukture, ista bi omogudila da vatrogasna jedinica Službe zaštite i spašavanja vrlo uspješno može ostvariti svoje dejstvo u slučaju požara. Na svim saobradajnicama koje su predviđene za vatrogasna vozila obezbijeđena je potpuna prohodnost u svakom vremenskom periodu. Za vatrogasna vozila predviđen je pristup objektu kao što je dato u grafičkom dijelu. Dojava požara se ostvaruje putem telefonske mreže. Služba zaštite nije formirana u opštini Petnjica. U slučaju požara, za gašenje bi bila angažovana Služba zaštite iz Berana. Potrebno vrijeme za početak dejstva vatrogasne jedinice:

- vrijeme potrebno za dolazak vozila, T1 = S / V = 20/60 (h) =20 (min ), gdje je S = 20 (km) - pređeni put vatrogasnog vozila, i V = 60 (km/h) - srednja brzina kretanja vatrogasnog vozila - raspoređivanje vozila i organizacija dejstva,

T2=3 (min) - montiranje PP crijeva i početak gašenja,

T3=3 (min)

ukupno potrebno vrijeme za početak dejstva T= T1+ T2+ T3 = 20+3+3 = 26(min)

Najpogodniji pravac kretanja vatrogasnih vozila do predmetnog prostora određuje vatrogasna jedinica.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




3.2.1.4. Kategorizacija objekta

●Klasifikacija objekata prema ugroženosti od požara Pojedine tehnologije, kao i tehnološki postupci, karakterišu se upotrebom i preradom zapaljivih materija, požarno više ili manje opasnih, kao i postupcima koji mogu dovesti do požara. Vedina ovakvih požarno-opasnih postupaka, operacija i tehnologija je prisutno u industriji i predstavljaju posebno opasna mjesta, jer nijesu uvijek adekvatno zašticena od požara. Međutim, činjenica je da nijesu sve industrije u istoj mjeri ugrožene opasnostima od požara. To važi i za pogone unutar određene industrije, što je bitno radi pravilnog sagledavanja požarnih opasnosti i izbora zaštite. Iz ovoga proizilazi, da je nužna klasifikacija objekta prema ugroženosti od požara. Tako, na primjer, sovjetski autori su razradili metodu tzv. " Sistem bodovanja", koji se zasniva na ocjeni stepena opasnosti od požara, ali i zavisnosti od velicine sektora, požarnog opteredenja, puteva za spasavanje, uređaja za dojavu požara, uređaja za automatsko gašenje itd. Pri tome se pod "požarnim opterecenjem" podrazumijeva količina toplote koja se oslobađa na jednom kvadratnom metru pri sagorijevanju svih gorivih materijala ravnomjerno raspoređenih po površini. Industrijski pogoni se u našoj zemlji kategorišu tako što je prema stepenu ugroženosti izvršena podjela od K1 – K5. K1 - u ovu kategoriju spadaju pogoni u kojima se koristi materijal koji se može zapaliti ili eksplodirati pod dejstvom vode ili kiseonika, lako zapaljive tecnosti, cija je tacka paljenja ispod 23ºC i gasovi i pare cija je donja granica eksplozivnosti ispod 10 zapreminskih procenata, na primjer: pogoni u kojima se radi sa metalnim natrijumom ili kalijumom, fosforom i karbidom, pogoni za proizvodnju viskoznih vlakana, ekstrakciju benzinom, hidriranje, rekuperaciju i rektifikaciju organskih rastvaraca i skladišta benzina, ugljen-disulfida, etra, acetona i sl.; K2 – u ovu kategoriju spadaju pogoni u kojima se radi sa lakozapaljivim tecnostima cija je tacka paljenja izmedu 23ºC i 100ºC i zapaljivim gasovima cija je donja granica eksplozivnosti iznad 10 zapreminskih procenata, pogoni u kojima se obraduju cvrste zapaljive materije pri cemu se razvija eksplozivna prašina, na primjer: pumpna postrojenja i stanice za tecne materije cija je tacka paljenja izmedu 23ºC i 100ºC, pogoni gdje se stvara ugljena prašina, drvene strugotine, brašno, šecer u prahu, sinteticki kaucuk u prahu i sl.; K3 - u ovu kategoriju spadaju pogoni u kojima se radi sa zapaljivim tecnostima cija je tacka paljenja 100ºC do 300ºC i cvrstim materijama temperature paljenja do 300ºC, na primjer: pogoni za mehanicku preradu drveta i proizvodnju hartije, tekstilni pogoni, pogoni za regeneraciju ulja za podmazivanje skladišta goriva i maziva, sredstva za transport uglja, zatvorena skladišta uglja, pumpne stanice za tecnosti cija je tacka paljenja 100ºC do 300ºC, garaže za automobile i javni poslovni i stambeni objekti koji mogu da prime više od 500 lica; K4 – u ovu kategoriju spadaju pogoni u kojima se radi sa tecnostima cija je tacka paljenja iznad 300ºC, cvrstim materijama cija je temperatura paljenja iznad 300ºC i materijama koje se preraduju u zagrejanom, razmekšanom ili rastopljenom stanju, pri cemu se oslobada toplota pracena iskrama i plamenom, na primjer: pogoni za topljenje, livenje i preradu metala, gas-generatorske stanice, odjeljenja za ispitivanje motora sa unutrašnjim sagorijevanjem, kotlarnice, transformatorske stanice i pogoni u kojima sagorijeva cvrsto, tecno i gasovito gorivo, kao i javni poslovni i stambeni objekti koji mogu da prime od 100 do 500 lica; K5 – u ovu kategoriju spadaju pogoni u kojima se radi sa negorivim materijama i hladnim i mokrim materijalom, na primjer: pogoni za mehanicku obradu metala, kompresorske stanice, pogoni za proizvodnju negorivih gasova, mokra odeljenja industrije tekstila i hartije, pogoni za dobijanje i hladnu obradu minerala,



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




azbesta, soli i za preradu ribe, mesa i mlijecnih proizvoda, vodne stanice i objekti koji mogu da prime od 20 do 100 ljudi. U predmetnom objektu predviđa se da u ustom trenutku može biti maksimalno 55 lica, te isti spada u K5 kategoriji tehnoloških procesa, prema Pavilniku o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu za gašenje požara “Sl. list SFRJ” br. 30/91 ●Predmetni objekat, prema visini spada u kategoriju niskih objekata, na osnovu Pravilnika o tehničkim normativima za zaštitu visokih objekata od požara “Sl.list SFRJ” br. 7/84. 3.2.2. Arhitektonsko-građevinske karakteristike ●Arhitektonsko oblikovanje Gabariti osnove i forma višenamjenske zgrade je jednostavne i čiste geometrije. U osnovi pravougaonik sa jednovodnim krovom je forma koja odgovara formi postojedeg Doma zdravlja, koja je I bila osnov za izradu oblikovnog rješenja objekta, kako bi čitav kompleks imao jedinstven izgled. Osnovne arhitektonske elementie zgrade čine spoljašnji zidovi od giter bloka obloženi termoizoalcijom u “demit” izvedbi sa fasadnim otvorima osnovne geometrije kvadrata i pravougaonika i jednovodni krov nagiba 15°. ●Konstruktivni sistem Konstruktivni sistem je optimalno prilagođen namjeni objekta i prostornoj organizaciji po horizontali i vertikali. Sastoji se od nosedeg armirano betonskog skeleta (stubova I greda) i nenosedih spoljašnjih i pregradnih zidova od giter blokova debljine 20 cm i 12 cm. Objekat je fundiran na temeljnim trakama uvezanim temeljnim gredama. Konstrukcija jednovodnog krova je drvena. Sekundarnu konstrukciju krova čini drvena oplata „colarica“, krovne letve 5x4 cm i kontraletve 5 x 4 cm. Međuspratna konstrukcija između suterena i prizemlja je AB ploča, debljine 15cm. ●Spoljašnja materijalizacija Spoljašnja obrada je koncipirana u funkciji obezbjeđenja trajnosti objekta, energetske efikasnosti i značaja i zanačenja objekta. Spoljašnji zidovi-termoizolaciona fasada od ekspandiranog polistirena na površinama od giter blokova i ekstrudiranog polistirena na betonskim površinama debljine 10 cm sa bavalitom kao završnom obradom u kombinaciji dvije boje (bijela I siva). Sokla ispod kote gotovog poda prizemlja je iz ekstrudiranog polistirena debljine 5 cm sa završnom obradom kulirom. Fasadni otvori su u PVC izvedbi, najmanje petokomorni klase „A“, sa termoprekidom, zastakljeni termoizolacionim dvojnim staklom, unutra niskoemisiono a spolja FLOT, snabdjeveni standardni okovom prema šemama za otvaranje, pvc rolo roletama sa AL kutijama i vodjicama, rolo komarnicima i AL solbankovima. PVC stolarija je u bijeloj boji. Krovni pokrivač je AL trapezni lim.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




●Unutrašnja materijalizacija Unutrašnja obrada je koncipirana u standardnoj izvedbi u skladu sa nemjenom prostorija. Pod u kancelarijskim prostorijama je hrastov parket, kao I u dnevnom boravku za stare. U sanitarnim prostorijama i čajnim kuhinjama podovi su u standardnoj keramici. Podovi u komunikacijama su u granitnojm protivkliznoj keramici. Zidovi u radnim prostorijama i hodnicima su malterisani, gletovani I finalnođ obrađeni poludisperzivnim bojama u svijetlom tonu. Zidovi u čajnoj kuhinji i toaletima su iz sanitarne keramike. Plafoni su spušteni, monolitni, gletovani i farbani poludisperzivnom bojom u svijetlom tonu.

Svi ugrađeni materijali koji de biti primijenjeni, pri eventualnom gorenju nede oslobađati toksične gasove, što de biti potvrđeno odgovarajudim atestima, izdatim od proizvođača.

3.2.2.1. Otpornost na dejstvo požara građevinske konstrukcije Stepen otpornost zgrade prema požaru, određuje se u zavisnosti od namjene, izvojenosti objekta, visini zgrade, površine reprezentativnog požarnog sektora u kojem borave ljudi, broja osoba koje u tom sektoru borave i drugih faktora (značaja i vrijednosti objekta, ugrađenih zaštitnih instalacija itd.) Shodno Тehničkih preporuka za građevinske tehničke mjere zaštite od požara stambenih, poslovnih i javnih zgrada" JUS TP 21 (od 2003 godine), stepen otpornosti objekta se određuje na dolje sprovedeni način. ►Predmetni objekat spada u grupu javnih zgrada ►S obzirom da je predmetni objekat od susjednih zgrada udaljen više od 4 m, spada u kategoriju izdvojene javne zgrada. ►Visina zgrade H (m), predstavlja visinsku razliku između kote kolovoza uz zgradu, ili platoa namijenjenog za vatrogasna vozila, sa kojeg bi se intervenisalo u slučaju požara u zgradi, i kote poda najviše (ili najniže) etaže na kojoj borave ljudi. Za predmetni objekat H= 3,00m i predstavlja kotu najnižeg poda – suteren (kotlarnica). ►Klasifikacija predmetnog objekta, prema namjeni, izdvojenosti i visini: izdvojena javna zgrada IJ1. ►Klasifikscija zgrade prema broju lica koja borave u zgradi i površini požarnog sektora: Broj osoba u reprezentativnom požarnom sektoru (požarni sektor PS2, vidjeti grafički dio Elaborata), je cca 55. Predmetni objekat, je podijeljen na požarne sektore. Neto površina reprezentativnog požarnog sektora PS2 je cca 258,04m2. Na osnovu broja osoba u reprezentativnom požarnom sektoru i površine požarnog sektora, objekat pripada klasi P3. ►Osnovna vrijednost stepena otpornosti prema požaru, se određuje na osnovu, klasifikacije predmetnog objekta prema namjeni, izdvojenosti i visini, i na osnovu klase (P). Za predmetni objekat, s obzirom da je IJ 1 i P3, to je osnovni stepen otpornosti prema požaru II. ►Projektni stepen otpornosti prema požaru, odnosno stepen otpornosti prema požaru, određuje se na osnovu osnovnog stepena otpornosti prema požaru, a uvedava se za jednu klasu, ako je zgrada od vedeg značaja za društvo (vednice, sudovi i sl.) ili ako je namijenjena za smještaj dragocjene robe (muzeji, banke i sl.). Ukoliko se zgrada ili požarni segment u cjelini opremaju stabilom instalacijom za automatsko gašenje požara, projektni stepen otpornosti prema požaru može se smanjiti.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Za predmetni objekat, usvojen jedan vedi stepen otpornosti od proračunatog, obzirom da je zgrada od vedeg značaja za društvo. Usvojen je III (srednji) stepen otpornosti prema požaru.

Stepen otpornosti prema požaru određuje otpornost prema požaru osnovnih elemenat građevinske konstrukcija, prema tabeli (prikazana dolje), standarda JUS U.J1.240 ("Sl.list. SRJ" br. 83/94). Za predmetni objekat i za III stepen otpornosti prema požaru, u tabeli, istaknute (kolona boldirana) su minimalno potrebne otpornosti prema požaru osnovnih elemenata građevinske konstrukcije predmetnog objekta. Tabela - Minimalne potrebne otpornosti prema požaru, osnovnih građevinskih elemenata Prema vrsti konstrukcije, karakteristikama materijala koji de se korišdeni za izgradnju, elementi konstrukcije objekta imaju otpornost prema požaru, koja obezbjeđuje da objekat u cjelini, zadovoljava sa aspekta otpornosti prema požaru. Stepen otpornosti na požar omogudava uspješnu evakuaciju svih lica koja se mogu nadi u objektu za vrijeme požara i uspješnu intervenciju vatrogasaca. 3.2.2.2. Ponašanje armiranog betona na visokim temperaturama U odnosu na neke druge materijale, armirani beton ima dobru otpornost na dejstvo visokih temperatura. Beton je relativno slab provodnik toplote i, kao takav, gubi svoje mehaničkle i fizičke osobine tek na višim temperaturama. Betonske i armiranobetonske konstrukcije najčešde gube svoju otpornost na dejstvo požara po kriterijumu nosivosti i kriterijumu izolacije, a ređe po kriterijumu integriteta. 3.2.2.3. Ponašanje opeke na dejstvo požara Opeka je, po pravilu, postojan materijal na visokoj temperaturi, sve dok ova ne pređe temperaturu pečenja ( oko 1000 oC ).

Vrsta konstrukcije

Metod ispitivanja

JUS

Položaj

Stepen otpornosti prema od požaru el. kon. zgrada (h)

I (NO) neznatna

II (MO) mala

III (SO) srednja

IV (VO) veda

V (WO) velika

Nosivi zid U.J1.090 Unutar požarnih sektora

1/4 1/2 1,0 1,5 2,0

Stub U.J1.100 1/4 1/2 1,0 1,5 2,0

Greda U.J1.114 - 1/4 1/2 1,0 1,5

Međ. konst. U.J1.110 - 1/4 1/2 1,0 1,5

Nenos. zid U.J1.090 - 1/4 1/2 1/2 1,0

Krov. kons. - 1/4 1/2 1/2 1,0

Zid U.J1.110 Na grani. požarnog sektora

1/4 1,0 1,5 2,0 3,0

Međ. konst. U.J1.110 1/4 1/2 1,0 1,5 2,0

Otvori<3,6m2

U.J1.160 1/4 1/4 1/2 1,0 1,5

Otvori >3,6m2 U.J1.160 1//4 1/2 1,0 1,5 2,0

Evakua.put negor. mat. 1/2 1/2 1,0 1,5

Fasadni zid U.J1.092 Spoljna konstruk.

- 1/2 1/2 1,0 1,0

Krov. pokri. U.J1.140 - 1/4 1/2 3/4 1,0



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Otpornost na dejstvo požara građevinskih elemenata ili konstrukcija koje se izrađuju od opeke zavisi ne samo od vrste opeke, ved i od same konstrukcije i drugih elemenata i materijala koji su u vezi sa opekom. 3.2.2.4. Ponašanje maltera na dejstvo požara Otpornost maltera na dejstvo požara zavisi od njegovog sastava i načina upotrebe. Krečnjački malter, odnosno krečni kamen, ved na temperaturi od 900 oC , razlaže se, izdvajajudi kalcijum oksid. Kako je kalcijum karbonat vezivno sredstvo pijeska u malteru, njegovim raspadanjem raspada se i malter, kao struktura. Na još nižim temperaturama ( ved oko 500oC ) usled činjenice da krečni malteri imaju skoro dva puta vedi koeficijent termičkog širenja od opeke ili betona, dolazi do pucanja maltera i odvajanja od zida. Isti slučaj je i sa produženim malterima. 3.2.2.5. Ponašanje čeličnih elemenata u uslovima požara Pri povišenju temperature u čeličnom nosaču dolazi do promjene strukture u kristalnoj rešetki. Tokom zagrijevanja kristali, koji čine strukturu čelika, mijenjaju svoj položaj, oblik i veličinu. Tako dolazi do

prekristalizacije. Ove promjene nastaju na temperaturama preko 500o C, kada dolazi do stvaranja -gvožđe.

Daljim zagrijevanjem u zavisnosti od količine ugljenika u čeliku -gvožđe prelazi u -gvožđe, stvaraju se mješoviti kristali, što sve prouzrokuje slabljenje unutrašnjih veza kristala. Tako se znatno smanjuju otpornost na zatezanje, kidanje i druge mehaničke osobine, što u vedini slučajeva, ako je čeličan nosač optereden, dovodi do rušenja. 3.2.2.6.” Sendvič ” konstrukcije Kako se sendvič elementi po pravilu upotrebljavaju za ispune spoljnih ili unutrašnjih pregradnih zidova, ili za krovne i međuspratne konstrukcije, to oni nijesu nosedi elementi i ne gube svoju otpornost na dejstvo požara po kriterijumu nosivosti, ved samo po kriterijumu integriteta i kriterijumu izolacije. „ Sendvič” elementi kao višeslojni materijali pokazuju u pogledu otpornosti na dejstvo požara osobine materijala iz kojih su komponovani, ali i neke osobine vezane za spregnuto dejstvo ovih materijala. Ved u prvom minutu izlaganja dejstvu požara dolazi do deformacije profilisanog lima, na strani izloženoj požaru. Između prvog i tredeg minuta unutrašnji lim se zagrije do temperature od 250o C do 270 o C, što izaziva proces termičkog razlaganja termoizolacionog materijala, npr. poliuretanske pjene. Nastaje sila prijanjanja termoizolacije za nosedi unutrašnji lim, a istovremeno se javljaju dimni gasovi unutar „sendvič” elemenata i sa njima dodatni naponi u elementu. 3.2.2.7. Požarni segmenti i požarni sektori Predmetni objekat je podijeljen na dva požarna sektora, i to:

Oznaka požarnog sektora Etaža/br. prostorije Površina (m2)

PS1 Osnova suterena/sve prostorije ()kotlarnica na pelet i prostorija za pelet

27,06

PS2 Osnova prizemlja/sve prostorije 258,04



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




●Na granicama između požarnih sektora, predvidjeti protivdimna vrata, sa odgovarajudom otpornošdu prema požaru (grafički dio Elaborata). ●Na granicama požarnih sektora, građevinski i ostali elementi, moraji zadovoljiti, predviđenu vatrootpornost, shodno tabeli datoj u dijelu 3.2.2.1.- Otpornost na dejstvo požara građevinske konstrukcije

Otvore u zidovima, koji predstavljaju granicu između dva požarna sektora, kroz koje prolaze kablovi, cijevi, kanali i dr., treba zagitovati masom koja sprječava prenošenje požara iz jednog požarnog sektora u drugi. Vatrootpornost mase treba da bude minimalno jednaka vatrootpornosti zida u kome se nalazi otvor koji se zatvara.

Električne kablove i drugo, što prolazi iz jednog požarnog sektora u drugi, a zapaljivo je mora se premazati masom koja sprječava prenošenje požara. Premazivanje se vrši na dužini od 1 m sa obije strane graničnog zida požarnih sektora. Vatrootpornost premaza treba da bude minimalno jednaka vatrootpornosti zida kroz koji prolaze kablovi i dr.

3.2.3. Mašinske instalacije, postrojenja i uređaji Za zagrijevanje predmetnog prostora, predviđeno je centralno toplovodno grijanje. Hlađenje predmetnog prostora, vrši se upotrebom lokalnih električnih uređaja, u kojima se električna energija transformiše u rashladnu. Provjetravanje u predmetnom prostoru je prirodno. Centralno toplovodno grijanje

Oprema u kotlarnici Toplovodni kotao Predviđena je izgradnja kotlarnice sa kotlom na pelet. Planirana je ugradnja kotla PelTec, proizvođača Centrometal iz Hrvatske, nazivnog toplotnog učinka 48 kW, koji se isporučuje u kompletu sa kotlovskom grupom, cirkulacionom kotlovskom pumpom i četvorokrakim ventilom. Odabrani kotao ima visok koeficijent efikasnosti i malu potrebu za održavanjem. Čelični toplovodni kotao PelTec namijenjen je za loženje drvenim peletima. Loženje kotla je predviđeno da bude ručno. U kotao je ugrađen plamenik za sagorijevanje drvenih peleta sa funkcijom automatske potpale i samočišdenja, što omoguduje pouzdan rad i sa peletima lošijeg kvaliteta. Spremnik peleta je sastavni dio kotla. Dnevni rezervoar se puni ručno, a prenosnik odvodi pelet do gorionika. Sopstvena automatika kotla kontroliše rad uređaja za dopremu peleta, automatsko odvođenje pepela iz kotla, rad gorionika, temperaturu polazne vode miješanjem polazne i povratne vode i rad cirkulacione pumpe. Funkcija automatskog čišdenja rešetke plamenika i dimovodnih cijevi osigurava izjednačenu izmjenu toplote, te visok i ujednačen stepen iskorišdenja kotla. Kotao je opremljen i sigurnosnim sistemom u slučaju pregrijavanja. Integrisana zaštita povratnog voda četvorokrakim elektromotornim miješajudim ventilom za direktne sisteme grijanja i preko akumulacionog suda.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Automatika Multifunkcionalna digitalna kotlovska regulacija u osnovnoj izvedbi nudi i mogudnost modularnog rada kotla, te kontrolu nivoa peleta u spremniku. Integrisana zaštita povratnog voda kotla osigurava besprijekoran rad kotla i kod nižih temperatura povrata. Multifunkcionalna digitalna regulacija sa ekranom osjetljivim na dodir upravlja radom kotla. Pražnjenje kutije za pepeo je nakon potrošenih 2 – 3 spremnika (400 – 600 kg). Sva oprema u kotlarnici de se napajati sa nove instalacije razvoda električne energije. Glavni razvodni ormar za električnu instalaciju de sadržati sve neophodne osigurače, bimetalne zaštite i kontaktore neophodne za pravilno napajanje rada svih potrošača u kotlarnici. Ekspanziona posuda Ekspanziona posuda je dimenzionisana prema ukupnoj zapremini instalacije, prema statičkoj visini instalacije, snazi kotla, ukupnom kapacitetu instalisane opreme za grijanje, zahtijevanim pritiscima u instalaciji i na usisu pumpi. Odabrana je zatvorena membranska ekspanziona posuda sa sigurnosnim ventilom na dovodnoj sigurnosnoj cijevi. Ekspanziona posuda bide povezana sa povratne cijevi, a ugradide se u neposrednoj blizini kotlova. Dimnjački sistem Predviđena je izgradnja zidanog dimnjaka ø200 mm od prefabrikovanih blokova sa šamotnim dimovodnim kanalom i izolacijom. Visina dimnjaka je, prema preporukama proizvođača kotla, 7 metara. Ventilacija kotlarnice Neophodna količina svježeg vazduha za sagorijevanje goriva de se usisavati kroz rešetku predviđenu za ugradnju u metalna vrata kotlarnice. Toplotna izolacija opreme u kotlarnici Oprema u kotlarnici bide izolovana. Cijevi manjeg prečnika de se izolovati mineralnom vunom manje debljine u skladu sa propisima Pravilnika o minimalnim zahtjevima energetske efikasnosti zgrada. Magacin peleta Pelet de se nabavljati pakovan u najlonskim vredama od 15kg složenim na drvenim paletama. Lagerovade se u posebnu prostoriju koja se nalazi uz kotlarnicu. Prostor za smještaj peleta je površine oko 14 m², visine oko 2.8 m što omoguduje smještaj velike količine peleta. Gruba procjena ukupne količina peleta za sezonu grijanja je oko 8t, što je zapremine oko 14m³. Ova količina može bez problema da se nasloži u skladištu.

Instalacija cijevne mreže i radijatora Sistem grijanja je dvocijevni sa cijevnom mrežom od bakarnih cijevi. Glavni horizontalni razvod se vodi iznad spuštenog plafonom prizemlja. Glavni razvod izlazi vertikalno iz kotlarnice do horizontalnog razvoda cijevi iznad spuštenog plafona prizemlja, odakle se spuštenim vertikalama napajaju radijatori u prizemlju. Dvije kancelarije iznad kotlarnice se napajaju odozdo posebnim razvodom sa glavne vertikale. Na prodorima cijevnih vertikala kroz međuspratnu ploču potrebno je proširiti otvore u betonu oko cijevi. Oko cijevi je potrebno navudi čeličnu cijev - "hilznu", vedeg prečnika da bi se spriječio direktan kontakt cijevi za provod ogrjevne vode sa vlažnim betonom I produžio vijek trajanja instalacije. Na svim grejnim telima, predviđeni su odzračni ventili. Podventili koji de se ugrađivati na potopljenim radijatorima imaju i funkciju ispusnih slavina.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Projektom su predviđeni aluminijski radijatori GLOBAL-Vox 700, visine 700 mm i dubine 95 mm. Za regulaciju temperature u prostorijama, na svim radijatorima predviđena je ugradnja termostatskih ventila sa termo glavama. 3.2.4. Elektroenergetske instalacije 3.2.4.1. Električna instalacija jake i slabe struje Električna instalacija jake struje

Napajanje električnom energijom Priključak na NN distributivnu mrežu, planiranje i izvođenje spoljašnjeg priključka i mjerenje električne energije je u nadležnosti i odgovornosti CEDIS-a, sve na zahtjev Investitora.

Razvodni ormari i razvodne table Priključno mjerni ormar -PMO i razvodni ormar-RO su izrađeni od armiranog poliestera (SMC). Materijal od koga su izrađeni mora ispunjavati uslove standarda klase II po IEC 364-4-41, odnosno ispuniti propisana mehanička svojstva pri temperaturnom opsegu -20˚C do +60˚C. Materijal mora biti nesagoriv i otporan na UV zračenje, kao i na starenje usled vremenskih uslova. Kudište ormara mora imati stepen mehaničke i zaštite od prodora vlage po standard IEC 529, minimalno IP55, IK10. Na vratima ormara mora biti vidno istaknuta upozoravajuda oznaka o prisustvu napona, oznaka sistema napajanja i oznaka klase izolacije II. Vrata ormara treba da se zatvaraju u tri tačke, upotrebom brave sa okretnom ručicom I sa ugrađenim cilindričnim tipskim uloškom. Lokalne razvodne table su od negorive tvrde ABS plastike, IP40, IK 07, klasa izolacije II sa bravom na zaključavanje. Razvodne table moraju imati odgovarajude ateste. U razvodne table se ugrađuju automatski osigurači “B” karakteristike, Ik=10kA, prvoklasnog kvaliteta (“ETI” ili slični).

Instalacije utičnica, priključaka i direktnih potrošača Raspored i broj energetskih priključnica planiran je u skladu sa arhitektonskim projektom, rasporedom radnih mjesta i potrebama objekta, vodedi računa o potrebnoj IP zaštiti. Način izvođenja instalacija uslovljen je načinom gradnje. U betonskim platnima I pločama, sva instalacija de se izvesti u PVCHF cijevima. U lakim pregradnim zidovima instalacija se postavlja u kanalima tih zidova. U prosoru gdje se izvodi spušteni plafon, kablovi se polažu u prostoru iznad spuštenog plafona. Instalacija utičnica i ostale opšte potrošnje izvešde se kablovima tipa „halogen free“ kablovima tipa N2XH-J. Kablovi se djelimično polazu kroz termoplastične gibljive cijevi, a vedim dijelom pod malter.

Instalacije osvjetljenja Osvetljenje u objektu projektovano je tako da odgovara nameni prostorija i važedim propisima i preporukama u pogledu kvaliteta osvetljenja, uzimajudi u obzir faktore kvaliteta osvjetljenja za radne prostorije u u javnim ustanovama, prema JUS U. C9.100 i preporukama JKO. Instalacija električnog osvjetljenja u objektu izvodi se kablovima tipa N2XH-J 3x1.5mm2, koji se polažu u zid ispod maltera. Protivpanično osvjetljenje predviđeno je pomodu LED svjetiljki, 9W, 3Ah, 5h, sa ugrađenom NiCd aku baterijom, sa mogudnošdu autotesta.

Zaštita od električnog udara Zaštita od električnog udara ostvarena je primjenom mjera:



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




- zaštita od direktnog dodira, - zaštita od indirektnog dodira, - glavnim i dopunskim izjednačenjem potencijala.

Dizel električni agregat Kao rezervni izvor napajanja predviđen je dizel električni agregat (DEA). Izbor snage DEA izvršen je na osnovu kriterijuma jednovremene snage potrošača u režimu rezervnog napajanja. Električna instalacija slabe struje Za potrebe tehnološkog funkcionisanja poslovnog objekta, obrađene su sljedede instalacije slabe struje: a) SKS-a instalacija c) Instalacija protivprovalnog alarma i dojave požara d) Instalacija video nadzora e) Instalacija evidencije radnog vremena

SKS instalacija Strukturna instalacija je funkcionalna, fleksibilna, proširiva i jednostavna komunikaciono informatička struktura izgrađena na osnovu zahtjeva i bududih potreba korisnika predmetnog objekta. Kablovski razvod strukturne kablovske mreže ima zvjezdastu strukturu sa RJ45 cat.6 modularnim utičnicama. Broj i lokacija utičnica odgovaraju namjeni pojedinih prostorija. Telekomunikacioni sistem je koncipiran tako, da svaka od navedenih telekomunikacionih priključnica može biti telefonska, računarska ili IPTV. Instalacija strukturne mreže se izvodi po međunarodnom standardu kojim se definišu principi strukturnog kabliranja koji osim računarskog i telefonskog saobradaja integrišu i razne sisteme za prenos podataka, nadzor i upravljanje. Strukturna kablovska mreža zasnovana je na kablu FTP cat.6 4x2xAWG23 LSZH. Kablovi se polažu kroz fleksibilne PVC HF cijevi Φ16mm. Kablovi se postavljaju u „halogen free“ PVC HF Ø16mm cijevima u betonsku ploču, u zid ispod maltera ili u prostoru spuštenog plafona, koriste se HF kablovske obujmice za pričvrdivanje na ploču iznad spuštenog plafona.

Instalacije protivprovalnog alarma i dojave požara Konvencionalna alarmna centrala treba da omogudi protivprovalni alarm i dojavu požara. Instalacija je predviđena za unutrašnji prostor prizemlja i suterna. Zvučna signalizacija se vrši preko antisabotažne sirene tipa DSC LADY 105dB, IP44. Planirane su tri konvencionalne centrale tipa DSC PC585, 4+4 zone, 1 particija, sa tastaturom PC1555RKW i sa integrisanim komunikatorom za telefonsku dojavu. Dojava požara se vrši preko optičkih detektora tipa 601P, "BENTEL", sa podnožjem 5B I termičkih detektora tipa 601H-F, "BENTEL",sa podnožjem 5B.

Instalacija video nadzora Projektom je predviđen savremeni sistem video nadzora za nadzor prilaza objektu.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Video nadzor prilaza objektu ostvaren je spoljnim kamerama zasnovanim na savremenoj AHD tehnologiji. AHD video nadzor omogudava video nadzor u HD rezoluciji 1080p (1920x1080), slika bez kašnjenja, real time prenos. AHD tehnologija koristi progresivno skeniranje pri oblikovanju signala i podešavanje osvijetljenosti i komponenti boja analognog signala. Kamere su tipa WS-AHC62DIRZ-2-ICR-S6 (ili sl.) Full HD kamera u dome kudištu, IP66, IR LED dometa do 30m, D-WDR, detekcija pokreta, 12Vdc. Kamere se konektuju na 8 kanalni AHD digitalni video snimač tipa WS-D6108GT (ili sl.), podržava 1 SATA HDD do 8TB, 1080p, P2P, aplikacija za iPhone i Android. Za instalaciju se koristi kabal tipa RG59 + 2x0.75mm, kabal se polaţe od TKO (DVR) do kamera. Kablovi se prethodno provlače kroz cijevi PVCHF Ø16mm, kablovi se postavljaju u „halogen free“ PVC HF Ø16mm cijevima u betonsku ploču, u zid ispod maltera ili u prostoru spuštenog plafona, koriste se HF kablovske obujmice za pričvrdivanje na ploču iznad spuštenog plafona. Postoji mogudnost za lokalni i mrežni monitoring. (TFT monitor i daljinski preko interneta).

Evidencija radnog vremena Planiran je terminal ZKTeco S880 (ili sl.) za kontrolu radnog vremena sa ugrađenim EM čitačem kartica i TFT ekranom dijagonale 3.5". Terminal posjeduje kameru od 1.3Mp za slikanje korisnika i slanje slika serveru.

Uzroci požara Električne instalacije i uređaji mogu da budu uzrok pojave požara.Opasnost od pojave požara javlja se zbog štetnog toplotnog dejstva na same električne instalacije, uređaje i okolinu i to:

- Usled pojave prekomjernih struja u slučaju preopteredenja, zemljospoja ili kratkog spoja: - U normalnom radu ili u slučaju kvara kod električne opreme kod koje se javlja luk ili varničenje; - Kod električne opreme koja prouzrokuje fokusiranje ili koncentraciju toplote.

U toku korišdenja električnih instalacija i opreme mogu da se jave sledede opasnosti i štetni uticaji koji mogu da prouzrokuju požar:

- Struja kvara (kratak spoj, zemljospoj) - Termičko naprezanje vodovoda; - Struja preopteredenja i - Uticaj okoline

Predviđene mjere zaštite Električne instalacije i uređeji koji mogu biti uzrok požaru, otklonjene su pravilnim izborom opreme u pogledu zagrijavanja. Svi vodovi su dimenzionisani tako da u normalnom radu ne može dodi do zagrijevanja iznad dozvoljene temperature. Pravilnim dimenzionisanim zaštitnih uređaja (osigurača) ne dozvoljavaju veda strujna opteredenja od dozvoljenih u vremenu kada bi moglo da dođe do prekomjernog zagrijavanja. Oprema kod koje se u slučaju kvara može pojaviti varničenje ili LUK smještena je u kudišta od nezapaljivog materijala. Znači, da bi se otklonile navedene opasnosti i štetni uticaje od izbijanja požara predviđene su sljedede mjere zaštite:



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




- Opasnosti od struje kvara (kratak spoj i zemljo spoj) je otklonjena pravilnim izborom presjeka, vrste provodnika i zaštitnih uređaja (osigurača, sklopki itd.) tako da se dio instalacije koji je u kvaru isključuje prije nego što dođe do nedozvoljenog zagrijevanja vodova i opreme.

- Opasnost od termičkog naprezanja provodnika otklonjena je pravilnim izborom presjeka, provodnika prema strujnom opteredenju.

- Opasnost od štetnog djelovanja okoline (vlaga prašina), otklonjena je pravilnim izborom odgovarajude IP zaštite električne instalacije opreme i uređaja s obzirom na mjesto ugradnje.

Održavanje elektro instalacija i uređaja obavezno se mora povjeriti samo ovlašdenim, kvalifikovanim i osposobljenim organizacijama i pojedincima, i mora se redovno, u skladu sa zakonskim propisima vršiti ispitivanje i atestiranje iste, čime se otklanja opasnost od nestručnog rukovanja i održavanja, što je u vedini slučajeva potencijalni uzrok za izbijanje požara. Ovako projektovane i sprovedene mjere na el. instalacijama stvaraju preduslov da iste ne mogu biti uzročnik požara.

3.2.5. Instalacija izjednačenja potencijala, uzemljivača i gromobrana 3.2.5.1. Uzroci požara Prilikom atmosferskog pražnjenja, opasnost od pojave požara javlja se zbog štetnog toplotnog dejstva na okolinu, na električne instalacije i uređaje. Usled atmosferskog pražnjenja mogu da se jave sledede opasnosti i štetni uticaji koji su potencijalni uzročnici požara:

1) Direktan udar 2) Preskok 3) Indukovani prenaponi pražnjenja

Opasnost od atmosferskog pražnjenja otklanja se predviđanjem gromobranske instalacije koja de omoguditi odvođenje atmosferskog pražnjenja u zemlju bez štetnih posledica po objekat u skladu sa zahtevima Pravilnika o tehničkim normativima za zaštitu objekata od atmosferskog pražnjenja (»Sl.list SRJ«br. 11/96). Neadekvatne, kao i neispravne gromobranske instalacije ne predstavljaju zaštitu od atmosferskog pražnjenja. 3.2.5.2. Predviđene mjere zaštite Gromobranska instalacija i uzemljenje Procjena neophodnosti postavljanja gromobranske instalacije urađena je prema standardu za gromobranske instalacije JUS IEC-1024-1. Gromobranska instalacija se sastoji od: a) prihvatnog sistema b) sistema spusnih provodnika c) sistema uzemljenja



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Prema JUS – IEC 1024-1 unutrašnja gromobranska instalacija se izvodi preko glavnog izjednačenja potencijala. Potreban je II nivo gromobranske zaštite, srednje rastojanje spustnih vodova: 15m, prosječna širina okca mreže: 10m. Temeljni uzemljivač se izvodi trakom Fe-Zn 25x4mm, traka se vari na svakih 2m dužine željezne armature temelja ili se spaja spojnicom tipa KON09. Uzemljivač se postavlja ispod hidroizolacionog sloja. Ostavljaju se odvodi za: a) O1,..,O5- prihvatni sistem, b) Ov1,..,Ov6- vertikalne oluke, c) Oa - za uzemljenje agregata, d) odvod za priključak ns uzemljenje susjednog objekta e) uzemljenje bravarije i ograda, f) odvodi za SIP1 i SIP2 g) sve ostale metalne cijevi i metalne armature. Za medjusobno spajanje traka se koristi ukrsni komad traka-traka, tipa KON01. Prihvatni sistem se izvodi aluminijskim provodnikom tipa AH1 Ø8mm međusobnim spajanjem i spajanjem na spustne vodove. Povezivanje limenih okapnica atike i krovnog vijenca se izvodi žlebnim spojnicama tipa KON06. Po ravnom krovu provodnik AH1 fi 8m se pričvršduje na betonske kocke sa nosačem tipa SON17. Traka Fe-Zn 25x4mm i provodnik AH1 Ø8mm se povezuju pomodu ukrsnih komada traka-okrugli provodnik, tipa KON02. Međusobno spajanje provodnika AH1 Ø8mm se izvodi pomodu ukrsnih komada okrugli-okrugli provodnik, tipa KON04. Hvataljke su izvedene lovedim špicom tipa LOV. Kao pomodni prihvatni vod moze poslužiti i okapnica od pocinčanog lima, koja mora biti u neprekinutom galvanskom spoju. Lim mora biti debljina najmanje 0.55mm. Prilikom izrade spojeva na krovu zgrade ili na drugim mjestima svi sastavni djelovi moraju biti od istog materijala. Ako je materijal različit, onda se između bakra i pocinkovanog celika mora staviti olovni umetak najmanje debljine 2mm. Sve metalne cijevi i ostale metalne mase koje se montiraju na krovu moraju biti povezane na prihvatni sistem. Na ventilacionim kanalima se izvode hvataljke s lovedim špicom tipa LOV. Poslije završetka radova, na uzemljivaču izvšiti mjerenje otpora gromobranskog uzemljivača, ako se ne dobije vrijednost Ru ≤ 10 Ω, moraju se preduzeti mjere za smanjenje otpora uzemljivača. O svemu ovome moraju se pribaviti odgovarajudi zapisnici i atesti. Održavanje gromobranske instalacije je važno da bi se održao odgovarajudi nivo zaštite i efikasnost gromobranske instalacije, jer su komponente gromobranske instalacije podložne gubljenju (djelimičnom ili potpunom) svojih svojstava tokom godina eksploatacije zbog korozije, atmosferskih uticaja, oštedenja uzrokovanog dejstvom vremena, mehaničkog oštedenja i oštedenja usled udara groma. Izvještaji o svim postupcima održavanja, preduzetim mjerama i mjerama koje treba da se preduzmu predstavljaju osnovu za procjenu kvaliteta gromobranske instalacije I njenih komponenata i moraju se čuvati zajedno sa projektom gromobranske instalacije. 3.3. SIGURNOSNO RASTOJANJE IZMEĐU SUSJEDNIH OBJEKATA Sigurno rastojanja između građevinskih objekata ima za cilj da u slučaju požara, spriječi kako njegovo fizičko širenje sa jednog objekta na drugi, tako i širenje putem isijavanja (konvekcijоm i zračenjеm).



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Kriterijumi određivanja rastojanja između objekata odnose se i na neke druge aspekte: insolaciju, komunikacijske potrebe (sa posebnim osvrtom na pristup objektu vatrogasnih vopzila), procenat izgrađenosti i funkcionalni aspekat. Prilikom razmatranja sigurnog rastojanja između objekata uzimaju se u obzir sljededi parametri:

- parametre koji opisuju sistem prije akcidenta (požarno opteredenje, vatrootpornost konstrukcije, podjela objekta na požarne sektore, ugrađene mjere zaštite od požara, prisustvo vatrogasnih sredstava itd),

- parametri vezani za pojavu i razvijanje požara (vjerovatnoda nastajanja, vjerovatnoda njegovog prelaska u razbuktalu fazu, vrijeme trajanja, vremenski i atmosferski uslovi itd), i

- parametri vezani za susjedni objekat na koga bi se požar mogao prenijeti (dimenzije, položaj, namjena, zapaljivost itd).

Najčešde se kao mjerilo za ocjenu sigurnosnih rastojanja uzima proračun prenosa toplote pri požaru sa jednog objekta na drugi. Ograničavanje samo na problem prenosa toplote od zapaljivog objekta na okolinu ne uzima u obzir mnoge druge faktore, pa ipak to je zasad najprihvatljiviji egzaktni način proračuna. Može se smatrati da ugrožavanje susjednog objekta od toplote na zapaljenom objektu počinje ako plamen prodre kroz otvore čije je učešde vede od 6% površine direktno ugroženog zida prema zapaljenom objektu., ili je temperature punog zida na spoljašnjoj strain iznad 400oC. Kod razvijenog požara na jednom objektu određena količina toplote odlazi kroz otvore na fasadi (kolika je ta količina toplote zavisi od toga da li postoje uređaji za odvođenje dima I toplote). Vedi dio ( po nekim podacima 2/3 ili 3/4 ) te energije prenosi se konvekcijom vertikalno naviše I ne ugrožava susjedne objekte. Ostatak se predaje okolini zračenjem. Veoma često se rastojanje između susjednih objekata izračunava na osnovu kriterijuma rušenja objekta u akcidentnim situacijama. Tada se minimalno rastojanje Lmin izražava u funkciji visine objekta: Lmin=(h1/2)+(h2/2)+a, pri čemu su h1 i h2 visine susjednih objekata. Konstanta (a) predstavlja širinu požarnog puta slobodnog od ruševina i iznosi 4m. Za predmetni objekat je obezbijeđena potrebna širina požarnog puta, slobodnog od ruševina u slučaju požara. Potrebno rastojanje između susjednih objekata, L (m), odnosno njihovih najbližih prozora, s obzirom na prenošenje požara, mogude je odrediti iz uslova potrebnih za paljenje zavjese na prozoru susjednog objekta zračenjem plamena koji izbija kroz prozore prostorija požarnog sektora (PS), odnosno iz uslova da toplotni fluks na zavjesi 30 min. od nastanka požara bude manji od 8 kW/m². Potrebno rastojanje između objekata može se alternativno odrediti po obrascu : L > a (H / 2) cos β + 4 (m) gdje je: a – faktor otvora (prozora i sl.) a = 1 + 0,001 (p1 x p2) H (m) – visina zgrade P1 i P2 (m²) – površine prozora najbližih požarnih sektora dva posmatrana objekta.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Slika - Zračenje plamena na zavjesu susjednog objekta

Analizirajudi naprijed navedeno za konkretan slučaj dolazi se do zaključka da nema opasnosti od obostranog ugrožavanja prostora, u slučaju eventualnog požara, u jednom od susjednih objekata. 3.4. KLASIFIKACIJA POŽARA PREMA VRSTI ZAPALJIVIH MATERIJA Za izbor sredstva za gašenje požara od presudnog je značaja koja vrsta i količina materije gori, odnosno koje je sredstvo najefikasnije da ugasi požar i spriječi njegovo dalje širenje. Kada se zna koja je to materija i ako nije izmiješano više njih zajedno onda nema dileme koje sredstvo za gašenje koristiti. Međutim ui praksi je najčešdi slučaj da je požar zahvatio više zapaljivih materijala, različitih vrsta, a time i različitih osobina. U tom slučaju se po mogudnosti treba izabrati ono sredstvo za gašenje koje je efikasno za više zapaljivih materija koje učestvuju u požaru. Prema prirodi postajanosti materijala pri sagorijevanju, u skladu sa normom standarda JUS ISO 3941, požari se dijele u pet klasa, a za njihovo gašenje upotrebljavaju se sljededa sredstva: Klasa A: To su požari čvrstih zapaljivih materijala (požari stvaranjem plamena i žara - drvo, papir,

tekstil, ugalj i sl.). Sredstvo za gašenje: - voda, sa i bez dodatka za snižavanje tačke smrzavanja - pjena (hemiska-vazdušna i laka),i - specijalni prah za gašenje požara sa žarom.

Klasa B: Požari zapaljivih tečnosti (požari bez žara - benzin, petrolej, ulja, masti, ljekovi, smola i sl.). Sredstvo za gašenje:

- pjena (hemiska-vazdušna i laka) - prah bez natrijumbikarbonata - prah na bazi kalijumhidrokarbonata - specijalnui prah - ugljen dioksid-snijeg, i - haloni.

Klasa C: To su požari zapaljivih gasova (gradski gas, metan, acetilen, propan, butan i dr.). Sredstvo za gašenje:

- prah na bezi natrijumbikarbonata - prah na bazi kalijumhidrokarbonata - specijalnui prah, i - ugljen dioksid-gas.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Klasa D: To su požari zapaljivih metala (aluminijum, magnezijum i njihove legure, natrijum, kalijum i dr.). Sredstvo za gašenje:

- specijalni prah, sa posebnom dozvolom - poseban prah za gašenje, i - materije koje nijesu sredstva za gašenje (suv pijesak, opiljci od sivog liva).

Klasa F: U klasu F spadaju požari biljnih i životinjskih ulja i masti, kao što su ulja i masti iz friteza, kuhinjskih sistema za prženje i pečenje i sl. Sredstvo za gašenje:

- Wet - chemical tečnost, - i dr.

●Na osnovu procjene ugroženosti od požara i fizičko-hemijskih osobina materija koje de se koristiti u predmetnom objektu, može se konstatovati da su mogude klase požara »A« i pojava požara na uređajima i instalacijama pod električnim naponom. 3.5. PREVENTIVNE MJERE ZAŠTITE OD POŽARA U cilju omogudavanja brze i efikasnije eventualne intervencije Vatrogasne jedinice u objektu, i u cilju efikasnog gašenja požara i sprečavanja nastanka požara, potrebno je: - Spoljne komunikacione (vatrogasno-spasilačke) pristupne puteve oko objekta treba uvijek držati

prohodnim i pri tome voditi računa da se sa tih puteva u svako doba vatrogasno-spasilačkim vozilima omogudi pristup objektu

- Upoznati opštinsku Službu zaštite i spašavanja (vatrogasnu jedinicu) sa objektom i realizovati zajedničke vježbe gašenja požara i evakuacije ugroženih lica, uz korišdenje vatrogasne tehnike Službe zaštite i spašavanja i raspoloživih uređaja, opreme i sredstava za gašenje požara na objektu.

- Prostor oko objekta održavati čisto i uredno i na njemu zabraniti skladištenje-odlaganje zapaljivih predmeta, robe, ambalaže i sl. na prostoru koji nije udaljen više od 6 m od objekta, a travu oko objekta redovno kositi i uklanjati

- U objektu zabraniti upotrebu otvorenog plamena, alata koji varniči i nezaštidene el. instalacije - Nikada ne dozvoliti akumulaciju vede količine otpadaka, ved otpadke treba redovno odlagati van

prostora objekta - Zabraniti zadržavanje i parkiranje vozila, kao i odlaganje bilo kakvog materijala, naspram svih ulaza i

izlaza, kojim se onemogudava prilaz, nesmetani ulaz - izlaz, odnosno njihovo korišdenje - Evakuacione puteve unutar objekta uvijek držati prohodnim i nezakrčenim - Zabraniti skladištenje robe na evakuacionim putevima i u blizini ručnih prenosnih pp-aparata, zidnih

hidranata i ručnih javljača požara i u svako doba mora biti omoguden pristup pp-aparatima, zidnim hidrantima i ručnim javljačima požara

- Elektro i gromobranske instalacije moraju uvijek biti u ispravnom stanju, u koju svrhu treba redovno vršiti odgovarajude preglede i mjerenja

- Popravku, zamjenu i mjerenja električnih uređaja i instalacija povjeriti isključivo ovlašdenim licima i organizacijama

- Nakon svakog pražnjenja protivpožarnih mobilnih aparata za početno gašenje požara, iste odmah odnijeti na punjenje kod ovlašdene organizacije

https://bs.wikipedia.org/wiki/Ulja



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




- Redovno kontrolisati unutrašnju hidrantsku mrežu, prema uputstvu proizvođača , a najmanje jednom u šest mjeseci, o čemu se mora voditi evidencija.

- Redovno vršiti kontrolu i ispitivanje ručne dojave požara i automatske detekcije-dojave požara, prema uputstvu proizvođača , a najmanje jednom u šest mjeseci, o čemu se mora voditi evidencija.

- Redovno kontrolisati protivpožarne aparate, prema uputstvu proizvođača, o čemu se mora voditi evidencija.

- Sve uređaje i sisteme koji su u funkciji zaštite od požara redovno tehnički kontrolisati u predviđenim vremenskim rokovima i održavati ih u funkcionalnom stanju

- Napraviti Upustvo o ponašanju osoba prilikom požara, i isto postaviti kod ulaznih vrata - Napraviti Plan Evakuacije iz objekta i isti postaviti kod ulaza objekta, kako bi se sa istim upoznali bududi

korisnici objekta - Na osnovu Plana evakuacije preporuka je korisnicima objekta da najmanje jedanput godišnje sprovedu

vježbu evakuacije osoba iz objekta - Prije početka rada zaposleno osoblje obučiti u sprovođenju mjera zaštite od požara, kao i u rukovanju

pp-aparatima za početno gašenje požara i hidrantskom instalacijom i o postupcima u slučaju požara - U kuhinji redovno, najmanje jednom godišnje, pomjeriti opremu (šporet, i ostalo) i detaljno očistiti

prostoriju od nakupljene masnode - Neispravne aparate i uređaje i mašine ne uključivati u električnu mrežu - RT-le, snabdjeti jednopolnom šemom elektroinstalacije - Na vrata RT-li postaviti natpis » SKLOPKU U SLUČAJU POŽARA ISKLJUČITI « - Zabranjeno je polaganje provodnika direktno na drvenu konstrukciju - Nakon završetka investicionih radova izvršiti neophodna ispitivanja i mjerenja, i o tome dobiti stručni nalaz od ovlašdene ustanove 3.6. OBAVEZE VLASNIKA (KORISNIKA) OBJEKTA Obaveza je vlasnika objekta da uradi PLAN evakuacije osoba iz objekta, i da ga postavi kod ulaza u objekat kako bi se svi bududi korisnici upoznali sa istim, a sve u svrhu bezbjednog napuštanja objekta u slučaju požara i dr. akcidenta. Obaveza je vlasnika objekta da donese Opšti akt i njime utvrdi mjere u vezi za sprovođenjem i unapređivanjem zaštite i spašavanja, da odredi odgovorno lice koje je dužno da se stara o sprovođenju mjera zaštite od požara i dr. mjera iz domena zaštite i spašavanja i da obezbijedi da to lice bude stručno osposobljeno za uspješno vršenje poslova zaštite i spašavanja. Obaveza je vlasnika objekta da obezbijedi zaposlenim da se prema posebno utvrđenom Programu, upoznaju sa opasnostima od požara i dr. akcidenata, vezanim za poslove i zadatke na koje su raspoređeni, kao i sa mjerama, uređajima i sredstvima za gašenje požara, praktičnom upotrebom ručnih prenosnih pp-aparata, unutrašnjih zidnih i dr. opreme i sredstava za zaštitu od požara i sa materijalnom i drugom odgovornošdu zbog nepridržavanja propisanih mjera zaštite od požara.

Obaveza je vlasnika objekta da najmanje jednom godišnje vrši provjeru znanja zaposlenih radnika, iz oblasti zaštite od požara, u skladu sa opštim aktom, o čemu mora postojati dokumentacija. Obaveza je vlasnika objekta da Opštim aktom naročito utvrdi:



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




- mjere zaštite od požara i dr. akcidenata za tehnološke jedinice gdje postoji opasnost od požara, uz bližu razradu obaveza svakog zaposlenog u pogledu kontrole i sprovođenja propisa iz oblasti zaštite i spašavanja od požara i dr. akcidenata

- način vršenja unutrašnje kontrole sprovođenja zaštite od požara, kao i dužnosti, odgovornosti i ovlašdenja zaposlenih koji tu kontrolu neposredno vrše

- postupak i način upoznavanja zaposlenih prilikom stupanja na rad ili raspoređivanja na drugo radno mjesto sa opasnostima od požara vezanim za to radno mjesto, kao i način obučavanja i provjere znanja zaposlenih u rukovanju uređajima, opremom i sredstvima za gašenje požara

- prostorije, prostore i mjesta na kojima se ne smije koristiti i prenositi otvorena vatra - vrstu i količinu uređaja, opreme i sredstava za gašenje požara, raspored uređaja, opreme i sredstava,

kao i vrijeme ispitivanja njihove ispravnosti - zadatke i odgovornosti rukovodedih lica u vezi sa sprovođenjem mjera zaštite od požara - odgovornost zaposlenih zbog nepridržavanja propisanih mjera zaštite od požara - obaveze zaposlenih u slučaju izbijanja požara 3.7. PRODUKTI RAZLAGANJA I NJIHOV TOKSIČNI UTICAJ NA BIOLOŠKI ORGANIZAM Do požara u predmetnom objektu može da dođe usljed:

- upotrebe otvorenog plamena (pušenje i sl.) - neispravnost, preopteredenja i neadekvatnog održavanja električnih uređaja i instalacija, - upotrebe rešoa, grijalica i drugih grejnih tijela sa užarenim ili prekomjerno zagrijanim površinama, - upotreba uređaja za zavarivanje, lemljenje i letovanje u toku izgradnje, rekonstrukcije objekta, - držanja i smještaja materijala koji je sklon samozapaljenju, i - podmetanje požara i sl.

Kao posljedica nastanka požara obrazuje se dim kao vidljiva komponenta produkata sagorijevanja, koju sačinjava mutna aerosolna mješavina čvrstih, tečnih i gasovitih produkata sagorijevanja. Na osnovu statističkih podataka o broju stradalih u požarima čak u 80 % slučajeva dolazi do trovanje ugljemonoksidom i drugim toksičnim elementima, dok preostalih 20 % strada od direktnog dejstva plamena, ili od rušenja konstrukcije. Dejstvo dima na biološki organizam u toku požara ogleda se u više efekata:

zamračenje (obskuracija), javlja se zbog prisustva čestica čađi i aerosolnih gorivih tečnosti tako da dim izaziva efekat neprovidnosti. Ova pojava prouzrokuje nemogudnost evakuacije, pa čak i gašenje požara.

nadražljivost (iritacija), je posljedica jakog dejstva sastojaka dima na vitalne djelove ljudskog organizma. Ovi produkti izazivaju suzenje, nemogudnost držanja otvorenih oči, otežano disanje usljed nadražaja disajnih puteva, pa čak i grč grkljana i njegovo potpuno zatvaranje.

eksplozija dima, nastaje neočekivano a prouzrokovana je naglim kontaktom vazduha i ved ohlađenog gustog dima, nastalog tinjanjem neke materije.

fizička nemod (inkapacitacija), je pojava izaziva dimom ved u početnoj fazi požara stvarajudi mišidnu slabost, tromost i odsustvo gotovo svakog nagona za borbu sa vatrom ili evakuacijom.

U toku požara u gasovitim produktima razlaganja uglavnom se prate i normiraju nedostatak (deficit) kiseonika O2, sadržaj uglljen-dioksida CO2 i ugljen-monoksida CO.

Kiseonik O2 u delijama živih organizama predstavlja izvor životne energije. Sa hemoglobinom (bitnim sastavnim dijelom krvi), formira nestabilno jedinjenje oksihemoglobin. Oksihemoglobin prenosi krvnom



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




cirkulacijom kiseonik do kapilarnog sistema, gdje je neophodan za održavanje organizma. Tu kiseonik laganim sagorijevanjem proizvodi toplotu i zagrijava tijelo. Pošto oksihemoglobin otpusti kiseonik, ponovo se transformiše u hemoglobin, vrada se preko venske krvi u pluda i taj ciklus se stalno ponavlja. Nedostatak kiseonika u vazduhu u prostoriji pri dejstvu požaru sa uobičajnih 21,90 % kod čovjeka se smanjene isporuka kiseonika u krvi, čime se uspostavlja oksidacioni proces u mozgu, izazivajudi poremedaj centralnog nervnog sistema. Pri smanjenju koncentracije kiseonika u atmosferi na 15 % kod čovjeka se zapaža skupljanje tkiva kože (stanje anoksije). Pri daljem smanjenju koncentracije kiseonika do 10 %, čovjek počinje lošije izgleda, brzo ustaje, a puls i disanje postaju mu brži. Pri koncentraciji od 6 do 10 %, gubi svijest, ali lako može biti doveden u normalno stanje na svježem vazduhu. Maksimalno dopušteni nedostatak kiseonika u atmosferi u toku požara, koji ne ugrožava život ljudi normiran je na 15 %, a za životinje na 10 %.

Ugljen-dioksid CO2, sam po sebi, ne spada u otrove u pravom smislu riječi, ali mu neki autori pripisuju specifičnu otrovnost. Njegov toksikološki značaj leži u činjenici da on svojim prisustvom razređuje prisustvo kiseonika u vazduhu. Ugljen-dioksid djeluje na čovjeka kao narkotično sredstvo, draži kožu i sluzokožu. Pri koncentraciji od 1 do 3 % u vazduhu izaziva učestalo disanje, pri 5 % disanje postaje otežano, dok pri 10 % može dovesti do smrti za manje od 5 minuta. Maksimalno dopuštena koncentracija ugljen-dioksida u toku požara koja ne ugrožava bioloski organizam kod ljudi normirana je na 5 %, a kod životinja na 10 %.

Ugljen-monoksid CO, zauzima posebno mjesto među materijama koje su opasne po zdravlje čovjeka. Štetnost se zasniva na činjenici da ga lako apsorbuje hemoglobin, čak približno 250 do 300 puta lakše od kiseonika. U slučaju apsorbovanja u živom organizmu, ugljen-monoksid potiskuje kiseonik iz oksihemoglobina i gradi sa hemoglobinom karaboksihemoglobin koji je mnogo stabilniji od oksihemoglobina:

HbO + CO = O2 + HbCO Na ovaj način krv se oslobađa neophodnog oksihemoglobina koji ne vrši svoju fiziološku funkciju. Ako ovim dejstvom bude pogođen mali broj krvnih zrnaca, nastupaju razne nelagodnosti u organizmu, a ako je taj broj veliki nastupa smrt. Pri koncentraciji od 0,150 % ugljen-monoksida u vazduhu u toku jednog časa, ili 0,05 % u toku tri časa, može biti opasana po zdravlje čovjeka. Dejstvo 0,40 % za manje od jednog časa izaziva smrt. Pri koncentraciji od 1,30 % čovjek nakon 2 - 3 udisaja umire kroz nekoliko minuta. Maksimalno dopuštena koncentracija ugljen-monoksida koja ne ugrožava bioloski organizam kod ljudi normirana je na 0,15 %, a kod životinja na 0,20 %.

3.8. POSTUPAK U SLUČAJU POŽARA

Požar kao elementarna pojava dešava se slučajno, praktično može da nastane u bilo kojem dijelu predmetnog objekta, a njegove razmjere, trajanje i posljedice ne mogu se unaprijed definisati i predvidjeti. Kao primarnu preventivnu mjeru neophodno je primijeniti racionalna projektantska rješenja, koja obezbjeđuju vedi stepen sigurnosti ljudi i materijalnih dobara. Osnovni koncept svakog projektanta sadrži stav, da je u toku požara iz objekta najbitnije izvršiti blagovremenu i sigurnu evakuacija ugroženih osoba, a sam objekat tretirati u drugom planu, imajudi u vidu da se on može obnoviti. Sa stanovišta zaštite od požara, u razmatranje se prije svega uzimaju sljedede činjenice:

- sprečavanje nasatanka požara – primjenom "aktivnih" ili "primarnih" mjera, - gašenje požara u ranoj-početnoj fazi,



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




- predvidjeti bezbijednu evakuaciju ugroženih osoba i vrijedne opreme, - gašenje i lokalizacija požara, i - očuvanje integriteta i stabilnosti objekta.

Sprečavanje nastanka požara u objektu najefikasnije se vrši primjenom negorivih materijala u elementima građevinske konstrukcije gdje je god to mogude. U tom smislu treba izvršiti zamjenu materijala koji je lakše zapaljiv ili ima vedu toplotnu mod, sa materijalom koji ima manju temperaturu paljenja i manju toplotnu modi. U aktivnu mjeru takođe spada i smanjenje ukupne količine masenog požarnog opteredenja u objektu, čime se smanjuje temperatura termičkih procesa, žarište požara, temperatura plamena i iskri itd, a takođe treba voditi računa da izvor tolote nebude u blizini gorivih predmeta.

Gašenje pilot (malog – početnog) plamena koji je nastao nakon gubitka kontrole nad vatrom je mogude priručnim sredstvima, nekada čak i gaženjem običnom cipelom po žarištu požara. Za kontrolu požara dok je u početnoj fazi i njegovu ranu likvidaciju najbolje je rješenje koritedi mobilni aparati za gašenje koji mogu koristiti sva lica (čak i djeca, stari i iznemogli) itd.

Ukoliko se požar nije uspio ugasiti jednim "S" aparatom, ved se otrgao kontroli potrebno je sprovesti vedu intervenciju – gašenju treba da pristupi vedi broj lica sa više opreme (aparata za početno gašenje i unutrašnjom hidrantskom mrežom). Nakon toga se može početi i sa evakuacijom, imajudi u vidu da jedan broj lica nije vičan stručnoj intervenciji, pa u mnogim slučajevima oni svojom panikom ometaju intertvenciju. Da bi se obezbijedila efikasana evakuacija potrebno je obezbijediti integritet konstrukcije na putnim komunikacijama i ambijentne karakteristike ispod faktora opasnosti u vremenu evakuacije.

Gašenje požara treba da pruži izglede na uspjeh i kada je žarište veliko i nekoliko desetina m2. U ovoj fazi koriste se stabilne instalacije za gašenje uz učešde pripadnika profesionalne vatrogasne jedoinice. Postupak gašenja sprovodi se po sljededim fazama:

I – faza;

Podrazumijeva isključenje električne energije i pristup gašenju požara ručnim aparatima ili vodom, ako materija koja gori to dozvoljava. II – faza; Nastupa kada se primijenjenim postupcima i radnjama u I fazi nije uspio ugasiti požar. Obavijestiti Službu zaštite i spašavanja (broj 123), pripadnike Ministarstva unutrašnjih poslova (broj 122), a po potrebi hitnu medicinsku službu (broj 124). Dolaskom pripadnika vatrogasne jenice oni preuzimaju ulogu rukovođenja akcijom gašenja, sprovodedi neophodne poteze i radnje. Svi prisutni su podređeni komandi rukovodioca akcije gašenja, slijede njegova upustva i nesmiju se preduzimati samovoljne akcije i radnje.

III – faza;

Ovaj stepen nastupa kod požara vedeg inteziteta tj. kada predhodnim postupcima nije došlo do njegove likvidacije. Rukovodioc akcije gašenja putem radijo-veze obavještava vatrogasnu jedinicu i svoje predpostavljene, tražedi pojačanje u ljudstvu i tehnici. Do dolaska pojačanja a po potrebi i drugih spasilačkih ekipa nastoji se ne dozvoli da se požar dalje širi, koristedi raspoloživa protivpožarna sredstva i opremu. Po dolasku komandira ili njegovog zamjenika, rukovodioc akcije gašenja upoznaje svoje predpostavljene o trenutnoj situaciji, a oni nakon toga preduzimaju komandu i rukovode akcijom gašenja. Svi izvršioci su tada pod njegovim komandom, samostalno ne preduzimaju akcije a oni su odgovoran za sve radnje do konačne likvidacije požara.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




3.9. POŽARNO OPTEREDENJE

Pod toplotnim požarnim opteredenjem, podrazumijeva se ukupna vrijednost toplotne energije koja se može osloboditi pri sagorijevanju zapaljivog materijala prisutnog u prostoriji. Požarnim opteredenjem su obuhvadeni i zapaljivi konstruktivni elementi objekta. Pod masenim požarnim opteredenjem podrazumijevaju se sve zapaljive materije prisutne u prostoriji i one koje su ugrađene u njene građevinske konstrukcije. Ukupno maseno požarno opteredenje određuje se kao zbir konstantnih i promjenjivih komponenata. Konstantno maseno požarno opteredenje obuhvata sve zapaljive materije ugrađene u građevinsku konstrukciju, dok promjenjivo maseno požarno opteredenje sačinjavaju materijali koji se nalaze u prostoriju.

Maseno požarno opteredenje se definiše sljededim parametrima: - ukupnom masom zapaljivih materijala u dijelu zapremine ili na cjelokupnoj površini poda

prostorije - srednjom visinom sloja materijala - gustinom slojeva zapaljivog materijala - srednjom gustinom materijala koji ulaze u sastav masenog požarnog opteredenja - veličinom komponenata - sadržajem isparljivih materija u sloju masenog požarnog opteredenja - gustinom razmještaja elemenata masenog požarnog opteredenja na površini pojedinih djelova

poda prostorije, i - gustinom razmještaja elemenata masenog požarnog opteredenja po cjelokupnoj površini poda

prostorije. Neravnomjeran raspored masenog požarnog opteredenja definiše se u praksi bezdimenzionim fizičkim parametrima tj. koeficijentima koji izražavaju srednju gustinu razmještaja čvrstog zapaljivog materijala u sloju u kojem se odvijaju procesi termičkog razlaganja i gasifikacija. U zavisnosti od razmještaja masenog požarnog opteredenja, sve prostorije, nezavisno od namjene, mogu bit podijeljene u dvije grupe. Prvu grupu čine prostorije u kojima je maseno požarno opteredenje na jednom ili više djelova površine poda. U tom slučaju, do sagorijevanja dolazi samo na pojedinim djelovima poda prostorije, bez obrazovanja opšte zone gasifikacije i sagorijevanja materijala. Pri tome se gustina razmještaja zapaljivih materijala izražava koeficijentom gustine razmještaja masenog požarnog opteredenja po visini sloja i površini pojedinih djelova poda prostorije na koima je raspoređeno maseno požarno opteredenje Kps čije se izračunavanje vrši pomodu izraza:

pls

po

psSH

mK

o

gdje je: mpo – masa požarnog opteredenja raspoređenog po pojedinim djelovima poda prostorije, ρo – srednja gustina materiala koji ulazi u sastav masenog požarnog opteredenja, Hsl – srednja visina sloja u kome je raporedeno maseno požarno opteredenje, ΣSp – ukupna površina poda na kome je rapoređeno maseno požarno opteredenje.

Druga grupa obuhvata prostorije u kojima maseno požarno opteredenje zauzima vedi dio površine poda, tako da se sagorijevanje javlja na cjelokupnoj površini iz obrazovanje opšte zone gasifikacije i sagorijevanja materijala. Gustina razmještaja prisutnog masenog požarnog opteredenja, u tom slučaju, izražena je



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




koeficijentom gustine razmještaja požarnog opteredenja po visini sloja i površini poda prostorije Kρr koji se izračunava pomodu izraza:

pslo

po

prSH

mK

gdje je: mpo – masa požarnog opteredenja na cjelokupnoj površini poda prostorije, Sp – površina poda prostorije.

U proračun ulaze svi gorivi materijali koji su sastavni djelovi zgrade instalacija i opreme (namještaja) i materijali za koje je zgrada namjenski izgrađena. Prema standardu JUS U.J1.030, definisane su tri grupe specifičnog požarnog opteredenja: - malo požarno opteredenje je do 1000 MJ/m2 - srednje požarno opteredenje je od 1000-2000 MJ/m2 - visoko požarno opteredenje je preko 2000 MJ/ m2. ●Na osnovu, namjene i materija koje se mogu nadi u predmetnom prostoru, predmetni objekat, ima sljedede karakteristike1 :

Red. Br.

Vrsta objekta/prostorije/drugo

Požarno opteredenje

MJ/m2 Klasa opasnosti Zadimljenje Korozija

1 Kancelarije 754 III - -

2 Starački dom 335 III - -

3 Kotlarnica na drva 251 III - - 1

Knjiga II, Zaštita od požara i eksplozija, izdavača Nova prosveta, čiji su autori Miodrag Kadid, dipl.el.inž. i mr Dragan Sekulovid, dipl. maš.inž.

●Specifično požarno opteredenje u kotlarnici i spremištu za pelet (požarni sektor PS1): - količina peleta u spremištu za pelet – 8000kg - toplotna mod drvenog peleta – 5kWh/kg - neto površina kotlarnice i spermišta za pelet – 27,06m2. Na osnovu gornjih podataka specifično požarno opteredenje u kotlarnici i spremištu za pelet je 5,32 GJ/m2. ● Specifično požarno opteredenje u prostorijama (kancelarije i sl.) u prizemlju (požarni sektor PS2) predmetnog objekta je manje od 1 GJ/m2.

3.10. EVAKUACIJA LJUDI IZ OBJEKTA

Prinudna evakuacija ugroženih osoba iz objekta u kome je došlo do požara je od izuzetnog značaja za obezbjeđivanje osnovnog cilja zaštite ljudi i objekta od požara. Akcidentna pojava požara izaziva visoko-



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




stresnu sitacij, u kojoj se reakcija ljudi često ne može predvidjeti. Za razliku od svkodnevnog napuštanja objekta kod normalnog korišdenja, prinudna evakuacija u slučaju požara javlja se iznenada, bez mogudnosti njenog predviđanja. Elementi panike, koji su prisutni u ovakvim situacijama, samo otežavaju evakuaciju. Proces evakuacije prema Тehničkim preporukama za građevinske tehničke mjere zaštite od požara stambenih, poslovnih i javnih zgrada JUS TP 21 (od 2003 godine), može se podijeliti u tri etape, i to: - I etapa; prestavlja napuštanje prostora u kome je došlo do požara, - II etapi; prestavlja kretanje osoblja kroz požarne i druge evakuacione puteve i izlaz u bezbjedan spoljašnji prostor, i - III etapa; obuhvata kretanje ljudi van ugroženog objekta. Opasni faktori požara za ugrožene osobe predstavljaju:

- temperatura vazduha, iznad 70 oC, - toplotni fluks, iznad 1,5 kW/m2, - koncentracija ugljen-dioksida, iznad 6,0 zapreminskih %, - koncentracija ugljen-monoksida, iznad 0,5 zapreminskih %, - konsentracija bilo kog toksičnog gasa koji se javlja u procesu sagoroijevanja iznad MDK, - koncentracija kiseonika, manja od 17 %, - vidljivost ne manja od 5,0 m u pravcu predviđenom za evakuaciju, i - prisustvo posuda sa zapaljivim tečnostima, gasovima i drugim opasnim materijama.

Opasani faktori požara ukazuju (sem dva posljednja), na uslove ambijenta koje ugroženo lice može da podnese bez trajnih posljedica određeno vrijeme (najviše 5 minuta, ali bi u značajnom procentu bilo preživjelih i pri vremenu izlaganja do 10 minuta). Ugrožene osobe koje se krede u jednom pravcu – koridoru, obrazuju tok, određene širine i dužine. U koridorima širine 1,25 m, mogude je kretanje čak i tri paralelna toka, pošto se smatra da je širina jednorednog toka za normalne uslove kretanja od 0,62 do 0,66 m, a za uslove nužnog kretanja, ova vrijednost se smanjuje na 0,45 do 0,50 m. Gustina, odnosno zbijenost toka u uslovima prinudne evakuacije u zavisnosti od odjede ugroženih osoba, pa se uzima da na 1 m2 dolazi 10 - 12 odraslih osoba, dok je za djecu taj odnos znatno vedi, i kredudi se do 25. Brzina kretanja toka u akcidentnim situacijama uglavnom zavisi od psihloškog stanja ugroženih osoba, pa je nemogude utvrditi vrijednost brzine kretanja na osnovu zapažanja u konkretnoj situaciji. U uslovima nužne evakuacije po horizontalnom putu, za gustinu toka ugroženih osoba od 10 do 12 osoba/m2, srednja brzina kretanja iznosi 16 m/min. i ona se uzima kao normativ za projektovanje puteva evakuacije. Brzina kretanja niz stepenice za istu gustinu toka iznosi 10 m/min. a uz stepenice 8 m/min. Van objekta zahvadenog požarom gustina toka ugroženih osoba se smanjuje, a brzina se povedava na 24 m/min. Temeljni zahtjev za zaštitu ljudi ugroženih požarom, traži tako projektovane, izvedene i održavane puteve izlaženja iz objekta koji de u slučaju požara omogudavati jednostavno, brzo i potpuno sigurno kretanje ugroženih ljudi u cilju napuštanja objekata i sklanjanja na sigurne prostore. Vrijeme koje stoji na raspolaganju za napuštanje objekta zavisi od štetnog uticaja požara na čovjeka. Raspoloživo vrijeme za napuštanje ugroženog objekta, prema kome se određuju elementi puta kretanja iz objekta, treba da je krade od kritičnog vremena u kome se najprije manifestuje bilo koji od štetnih uticaja požara na čovjeka. Ovo vrijeme zavisi od karakteristika i sadržaja objekta. Vrijeme evakuacije se računa na osnovu sljededeg obrazca:



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Tev= (P/BxPm )+L/V (sek).

- P, broj ljudi koji se pretpostavlja da de biti u trenutku eventualnog požara - B, širina izlaznih vrata na objektu, - Pm (osoba/min/m), propusna mod, iskustvena vrijednost, - L, dužina puta, - V, brzina kretanja za svaku osobu.

Vrijeme normalne evakuacije, za najnepovoljniji slučaj evakuacije iz objekta, evakuacionim putem 1/20 (grafička dokumentacija ovog Elaborata, crtež osnove prizemlja):

- P = 20, - B = 0.81 (m), - Pm = 60 (osoba/min/m), - L = 20 (m), - V=1 (m/sek).

Vrijeme evakuacije, na osnovu gornjih podataka i koristedi gore navedeni obrazac iznosi cca 0,74 min, što zadovoljava. Za predmetni objekat:

vrijeme napuštanja,

put za napuštanje, i

širina izlaza, su u dozvoljenim granicama. Za evakuaciju u slučaju potrebe koristide se hodnici, stepenište i horizontalni prolazi. Broj evakuacionih puteva, širina hodnika, širina vrata i dužina evakuacionih puteva je određena na bazi broja ljudi koji de boraviti u pojedinim prostorijama objekta. Zidovi, plafoni i podovi na putevima za evakuaciju su od negorivog materijala. Evakuacija iz predmetnog prostora ne predstavlja poseban problem, obzirom na: namjenu, broj korisnika prostora, vrijeme i dužinu puta napuštanja i širinu izlaza ka otvorenom prostoru. ●U cilju bezbjedne evakuacije u slučaju požara, predviđena je nužna rasvjeta. 3.11. IZBOR POKRETNIH APARATA, DRUGE OPREME I SISTEMA, ZA GAŠENJE POŽARA 3.11.1. Izbor ručnih prenosnih aparata za gašenje požara Aparati za gašenje požara mogu biti ručni prenosni i prevozni aparati, upotrebljavaju se za početno gašenje požara, kao dio preventivne zaštite od požara. U cilju sprečavanja širenja požara neophodno je trenutna intervencija svakog ko se nađe u poslovnim prostorijama. Za ovakve intervencije potrebno je odrediti prema odgovarajudim kriterijuma, sredstvo za gašenje, tip, kapacitet, broj aparata i njihov pravilan raspored u objektu.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




3.11.1.1. Određivanje broja ručnih aparata Da bi se pravilno sprovela preventivna zaštita od požara, potrebno je na osnovu odgovarajudih kriterijuma odrediti sredstvo za gašenje, tip, kapacitet, broj aparata i planski predstaviti njihov raspored u objektu. Pri određivanju odgovarajudih kriterijuma uzimaju se u obzir slijededi parametri:

procjena požarne ugroženosti objekta,

namjena objekta i pojedinih cjelina,

površine ili djelovi površina koje se štite,

požarno optereddenje objekta i pojedinih sektora

mogude vrste požara,

broj ljudi i njihova obučenost u rukovanju mobilnom PP opremom,

uzroci koji mogu utcati na pojavu nastajanja i širenja požara,

oprema predviđena propisima za pojedine vrste instalacija i materija U sljededoj tabeli je dat izbor PPA s obzirom na površinu objekta i požarno opteredenje.

Tabela - Određivanje potrebnog broja pp-aparata1 s obzirom na površinu i požarno opteredenje

Površina objekta do m2 Požarno opteredenje JUSU.J1.030

nisko od 1 GJ/m2

srednje od 1 do 2GJ/m2

visoko iznad 2GJ/m2

50 2 2 2

100 2 2 3

150 2 3 3

200 3 3 4

300 3 3 5

400 3 4 6

500 3 4 7

750 4 6 9

1000 5 7 12

2000 6 9 17

3000 7 12 22

4000 10 17 32

1 Kao jedinični aparti uzimaju se: S-9kg, CO2-5kg i dr.

_________________________________________________ Predviđeno je da udaljenost između dva pp-aparata (put prenošenja pp-aparata) ne bude veda od 20 m, što garantuje jedno ograničeno vrijeme intervencije – gašenja požara. Na osnovu svih navedenih kriterijuma u predmetnom objektu postaviti sljededi broj PPA po etažama:



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Raspored aparata dat je u grafičkoj dokumentaciji ovog Elaborata. Izabrani ručni prenosivi aparati, koji se smiju upotrebljavati za gašenje požara električnih uređaja pod naponom moraju biti jednoobrazno i upadljivo označeni natpisom: »Upotreba dozvoljena za gašenje pod naponom«. 3.11.1.2. Karakteristike usvojenih ručnih prenosnih aparata Prah za gašenje je sredtvo za gašenje požara sastavljeno od fino usitnjenih hemijskih proizvoda.Uvođenjem drugih sredstva za gašenje požara (pjena CO2) nijesu u potpunosti zadovoljeni svi uslovi gašenja. Tako su mnogi zahtjevi , koji ne mogu biti ispunjeni, ili su djelimično ispunjeni pri gašenju vodom, pjenom ili CO2 gasom zadovoljeni upotrebom praha za gašenje požara, kao što su:

- mogudnost gašenja električnih uredaja pod naponom - neotrovnost i neškodljivost u odnosu na čovjeka i materijale - otpornost prema smrzavanju i mogudnost gašenja i pri najnižim temperaturama - mogudnost gašenja skoro svih vrsta požara i - velika mogudnost gašenja (skoro trenutno eliminisanje plamena) .

Ova sposobnost praha do sada nije u potpunosti objašnjena , mada postojin nekoliko teorija o tome.Jedna od tih je antikataličnog efekta, a to znadi da se na površini zrnaca praha gase reakcioni lanci plamena, i da je to razlog trenutnog dejstva gašenja. Osnovne osobine praha su:

- neotrovnost i neškodljivost po ljude ukoliko je suv i pravilnog hemijskog sastava i tehnološki obrađen.Međutim , i pored bezopasnosti za živa bida prah je neškodljiv za materijale i objekte, koji pri gašenju dođu u dodir sa prahom;

- postojanost i dugotrajnost čak i po nekoliko godina u tijelu aparata ukoliko nije dobio vlagu; - električna izolacija, od praha kao sredstva za gašenje , tražila se osobina visoke izolacije od

električne struje, kako bi lica koja gase požare uređaja jake struje bila i zaštidena , a to znači da oblak praha, koji se mora stvoriti pri gašenju, ne sprovodi el. struju, što je i postignuto.

Prah kao sredstvo za gašenje požara u zavosnosti od vrste praha gasi požare svih klasa A, B, C, D, i požara na električnim instalacijama. Pored iznijetog, kao nedostatak može se navesti i ograničenje vidljivosti. Brzina taloženja praha je relativno mala i to 0,5do 20cm/s u zavisnosti od granulacije čestica tako da je vidik često znatno ograničen i po isteku vremena 3 do 4 minute nakon korišdenja praha za gašenje.U određenim nepovoljnim termičkim i prostornim uslovima ogranidenje vidljivosti može trajati od 10 do 15 minuta. Smatra se da prah zadovoljava u pogledu sposobnosti gašenja ako se 100 l benzina razlivenog na određenoj površini koja gori najmanje 10 minuta, ugasi sa 10 kg praha.

Etaža Vrsta aparata

S-9 (kom)

Suteren 2

Prizemlje 3

UKUPNO PP APARATA 5



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Prah za gašenje požara se primenjuje u aparatima za gašenje požara ( prenosnim i prevoznim ), vozilima ili prikolicama, a može se upotrebiti za stabilne sisteme za gašenje. Kao sredstvo za potiskivanje praha iz aparata ili uređaja za gašenje prahom upotrebljava se pogonski gas ( ugljen dioksid, azot, vazduh ), koji de se pogonski gas koristiti zavisi od zahtjeva i uslova eksplotacije. Aparati trebaju biti postavljeni na zidu, odnosno okačeni na držaču na visini od 1.5m od poda, stim da budu lako uočljivi i pristupačni. Međusobna udaljenost aparata za gašenje požara ne smije biti veda od 20m. Održavanje aparata koji se nalaze na korišdenju svrstava se i vrši u tri kategorije radova: - pregled ispravnosti; - servisno održavanje; - kontrolno ispitivanje. Pregled ispravnosti aparata za gašenje koji se nalaze na korišdenju, obavlja se periodično prema uputstvu proizvođača. Servisno održavanje sadrži radnje ponovnog punjenja, nakon upotrebe, odnosno izmene istrošenih ili oštedenih delova utvrđenih pregledom ispravnosti. Kontrolno ispitivanje sadrži proveru mehaničkih osobima aparata u svrhu sigurnosti djelovanja. Vremenski rok između dva kontrolna ispitivanja ne sme biti duži od 5 godina za sve vrste aparata. Aparati za gašenje požara ugljendioksidom ispituju se prema Pravilniku o tehničkim normativima za pokretne zatvorene sudove, za komprimovane, tečne i pod pritiskom rastvorene gasove ("Sl. list SFRJ" broj25/81), a aparati tipa ” S ” prema uputstvu proizvođača. Izvršeni pregledi ispravnosti i servisno održavanje upisuje se u kontrolni list. Pozitivan rezultat kontrolnog ispitivanja potrebno je zapisom označiti na aparatu nalepnicom. Upustvo za rukovanje ručnim prenosnim aparatom za gašenje požara sa prahom (oznake S-6 i S-9) "S" aparat je ispunjen suhim prahom. Prah kao prah, nede izadi iz boce dok ga nešto ne pogura. Zato se kao pogonsko sredstvo koristi gas pod pritiskom. Kod nekih aparata, posebno starije izvedbe, u stanju mirovanja pritisak unutar boce je normalan i prah miruje na njenom dnu. U unutrašnjosti gornjeg dijela boce, ispod mehanizma sa ručicom (ili dugmetom, kao na slikama 1, 2 i 3), nalazi se jedna manja boca u kojoj se nalazi gas (CO2) pod visokim pritiskom. Kad aktiviramo ovaj aparat kratkotrajnim stiskanjem ručice (ili pritiskom na dugme), prvo se oslobađa gas iz manje boce i ispunjava prostor vede boce, pri čemu izaziva komešanje praha unutar boce. Nakon nekoliko sekundi situacija u boci se stabilizuje, pritisak se povedava sa normale na 15-20 atmosfera, a suhi prah je u stanju uzvitlane prašine. Znači, tek nakon nekoliko sekundi od aktiviranja ovakav aparat je spreman za dejstvovanje. A dejstvuje se tako što se pritiskanjem na ručicu koja se nalazi na mlaznici aparata, prah u kratkotrajnim mlazovima usmjerava na vatru.

Slika 1- Aparat sa dugmetom Slika 2- Aparat sa malznicom Slika 3- Aparat bez mlaznice U praksi, najčešda greška je da nakon aktiviranja ovakvog aparata, odmah pristupamo gašenju. Iz aparata izađe mala količina praha i nakon toga NIŠTA. Šta se dogodilo? Prijevremenim dejstvovanjem nismo



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




omogudilii gasu iz male boce da uskovitla prah u aparatu i on je ostao na dnu boce a gas je istekao van. Ispravan aparat učinili smo beskorisnim. U novije vrijeme sve više se koriste aparati sa suhim prahom koji su pod stalnim pritiskom. Ovi aparati su spremni za dejstvovanje odmah nakon aktiviranja. Dakle, sada možemo zaključiti da imamo "S" aparate pod stalnim pritiskom i "S" aparate koji radni pritisak postižu tek nekoliko sekundi nakon aktiviranja. Postavlja se pitanje kako ih razlikovati međusobno, a onda i u odnosu na CO2 aparate.

Uočimo .... "S" aparat može da ima mlaznicu ali ta mlaznica je bitno drugačija (uža i cjevastija) od mlaznice kod CO2 aparata. Ako se na mlaznici nalazi ručica tad možemo posve biti sigurni da u rukama imamo "S" aparat koji nije pod stalnim pritiskom.

Ukratko o postupku pri aktiviranju ručnog prenosnog aparata sa prahom, tipa S-9 i S-6, koji nije pod stalnim pritiskom (postoji ručica na aparatu i na namlaznici): - U slučaju požara, aparat donijeti i zauzeti položaj sa vjetrom u leđima, na rastojanju 4-5 m od požara - Izvudi osigurač na aparatu i kratkotrajno pritisnuti na ručicu, a zatim je naglo otpustiti - 5-10 (s) poslije otpuštanja ručice, aparat je spreman za dejstvovanje. A dejstvuje se tako što se pritiskanjem na ručicu koja se nalazi na mlaznici aparata, prah u kratkotrajnim mlazovima usmjerava na vatru. Ako je požar vedeg opsega, upotrebite istovremeno više aparata. Bitno je za što krade vreme pokriti gorudu površinu, jer je vreme pražnjenja aparata oko 20 sec. Mlaz praha se usmjerava u podnožje plamena (vatre). Aparat držati u vertikalnom položaju pri gašenju požara. Otpuštanjem ručice prekidamo mlaz isticanja praha.

Ukratko o postupku pri aktiviranju ručnog prenosnog aparata sa prahom, tipa S-9 i S-6, koji je pod stalnim pritiskom (uglavnom ovi aparati imaju manometer): - U slučaju požara, aparat donijeti i zauzeti položaj sa vjetrom u leđima, na rastojanju 4-5m od požara - Izvudi osigurač na aparatu i pritisnuti na ručicu, čime je aparat spreman za dejstvo, usmjeravajudi mlaz praha prema vatri Ako je požar vedeg opsega, upotrebite istovremeno više aparata. Bitno je za što krade vreme pokriti gorudu površinu, jer je vreme pražnjenja aparata oko 20 sec. Mlaz praha se usmjerava u podnožje plamena (vatre). Aparat držati u vertikalnom položaju pri gašenju požara. Otpuštanjem ručice prekidamo mlaz isticanja praha.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




3.11.2. Voda kao sredstvo za gašenje požara Od svih sredstava za gašenje požara najvedi značaj i ulogu ima voda.Uvijek postoji mogudnost da se pri gašenju požara koristi bilo iz prirodnih izvora bilo iz vodovodne, hidranske- mreže, rezervoara ili bunara. Voda je podesno sredstvo za gašenje požara klase A, a ograničeno sredstvo za gašenje požara klase B i požara na električnim instalacijama. Voda je najstarije, najpoznatije, najrasprostranjenije, najjeftinije i još uvijek najčešde upotrebljavano sredstvo za gašenje požara. Česta primjena vode, kao sredstva za gašenje požara, rezultat je njene velike efikasnosti i prisutnosti velikih količina u prirodi. Fizičko – hemijska svojstva vode Molekul vode vrlo je specifične građe, zbog čega ovu materiju karakterišu jedinstvena fizička i hemijska svojstva. Način na koji su atomi povezani u molekulu ode određuje njena specifična svojstva. Pod normalnim atmosferskim uslovima voda je u tečnom agregatnom stanju. Kao tečna je kristalno čista, bez mirisa i ukusa i nije štetna za čovjekovo zdravlje. Voda se u prirodi nikada ne nalazi hemijski čista. Za gašenje požara upotrebljava se slatka i morska voda. Temperatura mržnjenja vode iznosi 273 °K *0°C+, a najveda gustina je pri 277 °K *4°C+. Kad je voda u čvrstom stanju, naziva se led. Povedanjem temperature led prelazi u vodu. Daljim povedanjem temperature, tečna faza vode prelazi u gasovitu, odnosno vodenu paru pri 100 oC (temperatura ključanja). Voda povedava provodnost prisustvom soli, kiselina ili baza. Prilikom upotrebe vode za gašenje uređaja ili instalacija pod naponom električne energije, postoji velika vjerovatnoda povređivanja lica koja usmjeravaju vodu ka tim uređajima, naročito ako se radi o kompaktnom mlazu. Voda za pide je bezbjednija za gašenje požara od riječne vode, sa aspekta mogudnosti strujnog udara, jer ima manje primjesa. Svojstva vode koja utiču na procese gašenja požara Osnovni efekat gašenja vodom zasniva se na hlađenju, oduzimanju toplote iz zone gorenja i gorive materije, što dovodi do snižavanja temperature gorenja do ispod temperature paljenja, čime se proces gorenja prekida. Pored ovog osnovnog - dominirajudeg efekta gašenja za vodu je karakteristično da promjenom agregatnog stanja odnosno prelaskom u vodenu paru dolazi do pojave i efekta ugušivanja (sprečavanja dotoka kiseonika u zonu gorenja), gdje se uz efekat hlađenja, efektom ugušivanja vrijeme gašenja smanjuje. Najvedi značaj za efekat gašenja vodom ima njena specifična toplota i latentna toplota isparavanja, što vodi daje mogudnost vezivanja velike količine toplote iz žarišta požara i gorive materije. Toplota isparavanja vode znatno je veda od toplote isparavanja drugih sredstva za gašenje požara. Prednosti i nedostaci vode kao sredstva za gašenje požara Voda je pogodno i efikasno sredstvo za gašenje požara čvrstih materija, a može se u posebnim slučajevima, na odgovarajudi način, upotrijebiti i za gašenje tečnih i gasovitih materija, kao i uređaja i postrojenja pod elktričnim naponom. Voda se koristi za gašenje požara: −tinjajudeg materijala (drvo, tekstil, slama itd.) u obliku punog ili raspršenog mlaza, −mazuta i drugih zapaljivih derivata nafte sa temperaturom ključanja iznad 80°C u obliku raspršenog mlaza, −električnih postrojenja, uz preduzimanje mjera bezbjednosti, uglavnom u obliku raspršenog mlaza ili u obliku vodene magle, i −u zatvorenim prostorijama, na primjer u brodskim skladištima u obliku vodene pare ili vodene magle. U odnosu na druga sredstva za gašenje voda ima sljedede prednosti:



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




−velika sposobnost hlađenja, −široko je rasprostranjena i jeftina je, −lako se transportuje na velike udaljenosti, −hemijski je neutralna i neškodljiva Međutim, pored navedenih dobrih osobina voda ima i niz nedostataka koji ograničavaju njenu upotrebu kao sredstva za gašenje požara i to : −pri niskim temperaturama zbog smrzavanja otežana je njena primjena, −ne gasi požare tečnih gorivih materija koje imaju temperaturu ključanja ispod 80°C, −šteta pričinjena vodom (zgradama, prostorijama, vrijednosnim predmetima i td.) može dostidi velike razmjere, −mnoge materije u kontaktu sa vodom nabubre i postaju znatno teže što može izazvati razna odronjavanja, −dobar je provodnik električne struje, −bez dodatnih sredstava za omekšavanje i kvašenje teško prodire u praškaste materijale (guma, mrki ugalj), bale pamuka, slame i sijena, −ne može se upotrebljavati kod požara lakih metala zbog razgradnje i pojave vodonika (u zaštiti od požara poznat pojam pojave gasa praskavca), i −ne može da se upotrijebi kod požara u kojima su prisutni materijali koji burno reaguju sa vodom, kao i kod jako toksičnih materijala. Načini primjene vode kao sredstva za gašenje požara Danas su u upotrebi tri načina primjene vode kao sredstva za gašenje: -pun (kompaktan) mlaz, -raspršeni mlaz i -vodena magla (magličasti mlaz). Pun mlaz: karakteriše neprekidno, kompaktno i brzo strujanje vode, što obezbeđuje odgovarajudi domet i mehanički udar. Koristi se kada vodu treba dobaciti na vedu udaljenost, s obzirom da vatrogasci zbog jakog zračenja, odrona i sličnog ne mogu da priđu blizu požara ili kada je potrebno mehaničko dejstvo mlaza. Raspršeni mlaz: je mlaz kod koga je srednja veličina prečnika kapi vode između 0,5 mm i 1,5 mm čime se omoguduje vedi efekat hlađenja, jer sitne kapi brže isparavaju, uz manji utrošak vode. Raspršenim mlazom postiže se dejstvo I po širini, a odgovarajudom primjenom I prostorno gašenje. Vodena magla ili magličasti mlaz: se dobija u specijalnim mlaznicama, gde je voda pod dejstvom visokog pritiska od 30 do 40 bara. Tako se na izlazu iz mlaznice dobijaju veoma sitne kapljice oko 0,05 mm, čime se obezbjeđuje još vedi efekat hlađenja uz veoma male ili pak nikakve štete, sa izuzetno malim utroškom vode. 3.11.2.1. Hidrantska mreža U skladu sa Pravilnikom o tehičkim standardima za hidrantsku mrežu ( Sl. List SFRJ 30/91) projektom je definisano tehničko rješenje za zaštitu od požara predmetnog objekta koje je zasnovano na unutrašnjoj hidrantskoj mreži koja de omoguditi održivu i efikasnu protivpožarnu zaštitu u slučaju požara bilo kojeg dijela objekta.



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Dovod vode za predmetni objekat je predviđen priključenjem na javnu gradsku vodovodnu mrežu. Priključenje objekta na vodovodnu mrežu predviđeno je na DUP-om planirani cjevovod Ø200mm. Dobijanje vode u hidransku mrežu ne smije nikada da bude dovedeno u pitanje. U sljededoj tabeli data je ukupna količina vode potrebna za gašenje požara u objektu, zavisno od stepena otpornosti objekta prema požaru i kategorije tehnološkog procesa prema ugroženosti od požara. Korisnik objekta u kojem je ugrađena hidrantska mreža, dužan je da obezbijedi njenu ispravnost i funkcionalnost, kao i njeno redovno ispitivanje, prema uputstvu proizvođača, a najmanje jednom u šest mjeseci, o čemu je dužan da vodi evidenciju. Prilikom kontrole mjeri se pritisak vode u hidrantskoj mreži pri istovremenom radu svih hidranata koji daju potreban protok vode za gašenje požara na pojedinom objektu. Na unutrašnje hidrante postavljaju se mlaznice sa usnikom prečnika 12 mm. Pritisak se mjeri na kontrolnoj mlaznici na najvišem spratu ili na hidrantu koji je najudaljeniji od priključka. Pritisak se mjeri pri isticanju vode u punom mlazu iz svih hidranata, i to posle 2 minuta isticanja, a u izvještaju o mjerenju pritiska navode se datum i vrijeme mjerenja. Crijeva u hidrantskim ormarima se moraju ispitati pritiskom vode od 7 bar. Unutrašnji zidni hidranti Unutrašnaj hidrantska mreža je projektovana od pocinkovanih čeličnih cijevi i potrebnih fitinga prečnika prečnika Ø2“ – Ø21/2“ mm. Svi protivpožarni hidranti, su prečnika Ø52 mm, ugrađuju se na visini 1,5 m od gotovog poda, a smješteni su u standardne metalne ormaride ofarbane u crveno i obelježene slovom H, ili prema detalju enterijera, opremljeni sa crijevom dužine 15 m, mlaznicom i ugaonim ventilom. Hidranti su planirani na pristupačnim mjestima i enterijerski su obrađeni. Unutrašnja hidrantska mreža treba da ima pritisak najmanje 2,5 bar na najnepovoljnijem hidrantu.

Stepen

otpornosti objekta prema požaru

Kategorija tehnološkog

procesa prema

ugroženosti od požara

Količina vode u litrima na sekund potrebne za jedan požar, zavisno od zapremine u kubnim metrima

objekta koji se štiti

do

3000

3001

do 5000

5001

do 20000

2000

1 do

50000

50001

do 200000

20000

1 do

400000

iznad

400000

V i IV K4, K5 10 10 10 10 15 20 25

V i IV K1, K2, K3 10 10 15 20 30 35 -

III K4, K5 10 10 15 25 - - -

I i II K4 i K5 10 15 20 30 - - -

I i II K3 15 20 25 - - - -



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




Tabelarni prikaz broja unurašnjih zidnih hidranata:

Raspored hidranata je prikazan u grafičkom dijelu ovog Elaborata.

1. Točkic na ventilu 2. Priključak crijeva 3. Držac crijeva 4. Mlaznica 5. Crijevo

Slika-Izgled unutrašnjeg zidnog hidranta

Nacin upotrebe zidnog hidranta Za rad sa hidrantom potrebna su 2 lica-poslužioca : - prvo se otvore vratanca ormarica, zatim se izvadi crijevo sa mlaznicom koje je prikljuceno na hidrantsku mrežu, - jedno lice razvija crijevo sa mlaznicom u pravcu požara, - drugo lice, na njegov znak, odvrce tockic na ventilu i pusta vodu za gašenje, - na zahtjev lica koje gasi požar, ukoliko je isti ugašen, zatvara ventil na hidrantu i time prekida dotok vode u crijevo. Poslije svake upotrebe crijevo se mora oprati, osušiti, ponovo složiti u kotur, na njega staviti mlaznicu, prikljuciti na hidrantsku mrežu i smjestiti u ormaric koji potom plombirati. Održavanje i kontrola zidnih hidranata obuhvata kontrolu pritiska, uređaja i armatura. Kontrola se vrši, prema uputstvu proizvođača, a najmanje jednom u šest mjeseci, o čemu se mora voditi evidencija.

Etaža Unutrašnji hidrant

Suteren 1

Prizemlje 3

UKUPNO 4



__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________




3.12. PREDRAČUN

Napomena:

- Hidranti se obrađuju u Glavnom projektu hidrotehnike !

R.br. Opis predmeta nabavke, odnosno dijela predmeta

nabavke

Bitne karakteristike predmeta nabavke u pogledu kvaliteta,

performansi i/ili dimenzija

Jed. mjere

Količina Cijena (€)

Ukupno (€)

1 2 3 4 5 6 7

1. Ručni aparat za početno gašenje požara, tip „S“

Sadržaj suvog praška-9kg Kom. 5 55,00 275,00

UKUPNO bez PDV-a 275,00

PDV (19%) 52,25

UKUPNO sa PDV-om 327,25

FLAMING - UNDP | Procurement Notices

Documents

Transcript of FLAMING - UNDP | Procurement Notices