Fiziksel Mobilitede Bozulma

Hemşirelik Tanısı ve Hemşirelik Yaklaşımı

Fiziksel Mobilite/İmmobiliteMobilite: Kişinin özgürce hareket edebilme yetisidir.

İmmobilite: Özgürce hareket etmede yetersizliktir.

Fiziksel Mobilitede Bozulma Hemşirelik Tanısı

Tanım: İmmobil olmayan, ancak fiziksel olarak hareket etmekte bir sınırlılığı olan ya da bu riski taşıyan bireydeki durumdur.

TANIMLAYICI KRİTERLERMAJÖR (%80-%100)Çevrede amaçlı olarak hareket etme (örn: yatak içinde mobilitede, transferler, ambulasyon-gezinme) yeteneğinde zayıflamaROM (range-of-motion) yani eklem hareket açıklığında sınırlılıklarMİNÖR (%50-%80)Hareket kısıtlamasının konulmasıHareket etmeye gönülsüzlük

Yazarın notu Fiziksel mobilitede bozulma tanısı, kolunu/kollarını,

bacağını/bacaklarını kullanmakta ya da kas gücünde bazı kısıtlılıklar olan bir bireyi tanımlar.

Fiziksel mobilitede bozulma tanısı, tam olarak immobilite olan durumları tanımlamakta kullanılmamalıdır. Bunun yerine, bu durumlar için Disuse Sendromu tanısı daha uygundur.

Fiziksel hareket sınırlılıkları öz-bakım eksikliği ya da travma riski gibi diğer bazı hemşirelik tanılarının etiyolojisi de olabilir.

Fiziksel mobilitede bozulma tanısına yönelik hemşirelik girişimleri; işlevi güçlendirmeye, iyileştirmeye ve bozulmayı önlemeye odaklanır.

İlişkili FaktörlerPatafizyolojikAşağıdaki durumlara sekonder olarak, dayanıklılık ve gücün azalmasına bağlı;Nöromüsküler bozukluklarOtoimmün değişimler (örn: multiple sklerozis, artritis)Sinir sistemi hastalıkları (örn: parkinsonizm, myestina gravis)Musküler distrofiKısmi ya da total paralizler (örn: spinal kord travması, felç)Santral sinir sistemi tümörleriİntrakranial basınçta artmaDuyusal defisitlerKas iskelet bozukluklarıFraktülerKollajen doku hastalıkları (sistemik lupus eritematozis)Ödeme bağlı (synovial sıvıda artma)

İlişkili FaktörlerTedavi ile ilişkiliEksternal araçlara (alçı, tespit, ateller, intravenöz tüpler/yollar) bağlıProtez, koltuk değneği, yürüteç vb. ile hareket etmeye güç ve dayanıklılığın yetmemesine bağlıDurumsalYorgunluğa, motivasyonun azalmasına ya da ağrıya bağlı

İlişkili FaktörlerMaturnasyonelÇocuklarAşağıdaki durumlara sekonder, anormal yürüyüşe-postüre bağlı;

Konjenital iskelet bozukluklarıOsteomyelitisKonjenital kalça çıkığıLegg-Calve-Peithes hastalığı

Yaşlı YetişkinMotor çevikliğin azalmasına ya da kas zayıflığına bağlı

Amaçlar ve GöstergelerAmaçlarKişi, ekstrimitelerin gücünde ve dayanıklılığında bir artış olduğunu bildirecektir.GöstergelerMobiliteyi artırmak için uyumlandırıcı araçları kullandığını göstermesiTravma olasılığını minimize edecek güvenlik önlemlerini kullanmasıGirişimlerin mantığını açıklaması/tanımlamasıMobiliteyi artırıcı önlemleri göstermesi

Genel Girişimlerİmmobilitenin komplikasyonlarını önleyici girişimler için bakınız: Disuse (kullanmama sendromu)Etkilenmemiş/sağlıklı ektremitede, günde en az dört kez olmak üzere, aktif ROM egzersizlerini yapmayı öğretiniz:Etkilenmiş ekstremitede pasif ROM egzersizlerini uygulayınızYavaş yavaş uygulayınızEkstremiteyi ilgili eklemin üstünden ve altından destekleyiniz.Komplikasyonları önlemek için uygun-doğru pozisyonu veriniz:Ayak tahtası kullanınız.Uzun süre aynı pozisyonde oturma ve yatmayı önleyiniz.Her 2-4 saatte bir omuz eklemlerinin pozisyonunu değiştiriniz.Fowler pozisyonda iken küçük yastıklar kullanınız ya da hiç yastık kullanmayınız.El ve bileği doğal pozisyonda destekleyiniz.

ROM (Range of Motion) Amaç: Yatak istirahati

gerekliyse veya immobilite varsa vücudu en iyi olası fiziksel kondüsyonda tutmak ve egzersiz yapma

PROM- Pasif ROM – Hasta bağımsız hareket edemiyorsa ve eklem hareketleri hemşire veya cihaz tarafından yaptırılıyorsa

AROM- Aktif ROM – Hasta eklem hareketi yapma yetisine sahipse

Genel Girişimler Eğer birey supine (sırt üstü) ya da prone (yüzü koyun)

pozisyonda ise; bel kavisinin altına ya da göğüs kafesinin bittiği yerin altına rulo yapılmış bir havlu ya da küçük bir yastık yerleştiriniz.

Kalça ve üst uyluk bölgesinin yanlarına torokanter simidi ya da kum torbaları yerleştiriniz.

Birey lateral pozisyonda ise; bacağını kasıktan ayaklara kadar desteklemek için yastıklar yerleştiriniz. Omuz ve dirseği hafifçe gevşetmek için bir yastık koyunuz. Gerekiyorsa, dorsal fleksiyonda iken ayağının altını kum torbası ile destekleyiniz.

El ve bilek tespitleri kullanınız.

Genel GirişimlerMobilizasyonu ilerletmesini sağlayınız:Yavaş yavaş oturma pozisyonuna geçmesine yardım ediniz.Ayağa kalmadan önce birkaç dakika yatağın kenarından ayaklarını sarkıtması için olanak sağlayınız.Yatak dışında geçirilen zamanı, ilk defasında birkaç dakika olmak üzere, günde üç kez 15 dakika ile sınırlayınız.Tolere edildikçe, kişinin yatak dışında geçirdiği zamanı 15 dakika-15 dakika artırınız.Yardımcı araçlar kullanarak ya da kullanmadan ambulasyonu ilerletiniz.Eğer yürüyemiyorsa bireyin bir tekerlekli sandalye ya da normal sandalyede oturmasını sağlayarak yatak dışına geçmesine yardım ediniz.Kısa süreli ve sık aralıklarla (günde en az 3 kez) yürüyüşlerle, denge sağlanamıyorsa yardımla ambulasyona teşvik ediniz.Yürüyüş mesafesini her gün ilerleterek artırınız.

Genel GirişimlerAşağıdaki araç-gereçlerin kullanımını öğretiniz ve gözleyiniz.Koltuk değnekleriYürüteçlerTekerlekli sandalyeProtezlerAskılarBandajlar

Genel GirişimlerGüvenlik önlemleri eğitimiDuyarlılığı azalmış alanları aşırı sıcak ve soğuktan koruyunuzTransfer veya ambulasyonda düşme ve düştükten sonra nasıl kalkılacağı konusunda uygulama yapınızTekerlekli sandalyede posizyon değiştirmeyi, her 15 dkda bir kalçayı kaldırmayı, manevra yapmayı, transfer sırasında sandalyeyi kilitlemeyi öğretiniz.

Genel GirişimlerAşağıdaki uygulamaları kişinin uygulayarak göstermesini sağlayınız:Güçlendirici/dayanıklık artıran egzersizlerROM egzersizleriYardımcı / uyumlandırıcı araçların bakımıGüvenlik önlemlerini uygulama

Hemşirelik Girişimleri (özet) İyi beslenme Uygun sıvı alımı Çıkardığını takip et Deri bütünlüğünü değerlendir Uykuyu takip et Stimulasyonu sağla Yardımcı araçları kullan Bağımsız hareket edebilmeye teşvik et

Bazı Hemşirelik Tanıları

Kaynaklar Lynda Juall Carpenito-Moyet. Çevirmen: Prof.

Dr. Firdevs Erdemir. Hemşirelik Tanıları El Kitabı. Nobel Tıp Kitabevi. Yayım tarihi: 03/2012.

https://moodle.unitec.ac.nz/pluginfile.php/457200/mod_resource/content/1/Mobility%20and%20Immobility%20lectureHeal%205026%202015.pdf

http://uqu.edu.sa/files2/tiny_mce/plugins/filemanager/files/4290495/Mobility%20&%20Immobility%201.ppt