Finanse publiczne w Polsce w okresie kryzysu 22 luty 2012
description
Transcript of Finanse publiczne w Polsce w okresie kryzysu 22 luty 2012
Finanse publiczne w Polsce w okresie kryzysu
22 luty 2012
W ostatnich 4 latach skumulowany wzrost PKB w Polsce był zdecydowanie najwyższy w UE
Skumulowany wzrost PKB w latach 2008-2011
-17,1
-9,2 -8,8
-5,7-4,2 -3,5 -3,4 -3,1 -3,0 -2,4 -2,2
-1,0 -0,5 -0,5
1,7 2,3 2,5 2,7 2,7 2,8 3,1 3,5
6,58,0
15,8
-11,9
0,20,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
Łotw
a
Gre
cja
Irla
ndia
Est
onia
Litw
a
Wło
chy
Dan
ia
Węg
ry
Wie
lka
Bry
tani
a
Por
tuga
lia
Sło
wen
ia
His
zpan
ia
Fin
land
ia
UE
- 2
7
Luks
emb
urg
Rum
uni
a
Fra
ncja
Hol
and
ia
Nie
mcy
Bel
gia
Aus
tria
Buł
garia
Cze
chy
Cyp
r
Szw
ecja
Ma
lta
Sło
wac
ja
Pol
ska
Źródło: AMECO, GUS
w %
Silny wzrost inwestycji publicznych w czasie kryzysu
Skumulowana zmiana udziału inwestycji publicznych w PKB w latach 2008-2011
-1,6
-1,3-1,1
-1,1
-0,8 -0,8 -0,7-0,6
-0,5 -0,4-0,3 -0,3 -0,2
-0,1
0,10,2 0,2 0,2 0,3 0,3 0,3
0,4
0,9 1,0
2,2
-1,4
-0,1-0,1
-2,0
-1,5
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
Irla
ndia
Ma
lta
His
zpa
nia
Łotw
a
Est
onia
Buł
gari
a
Gre
cja
Litw
a
Rum
unia
Wło
chy
Wę
gry
Por
tug
alia
Sło
we
nia
Fra
ncja
Aus
tria
Sło
wa
cja
UE
- 2
7
Cze
chy
Bel
gia
Nie
mcy
Szw
ecj
a
Wie
lka
Bry
tani
a
Fin
lan
dia
Hol
and
ia
Dan
ia
Cyp
r
Luks
emb
urg
Pol
ska
Źródło: AMECO
w pkt. proc.
W Polsce udział inwestycji publicznych w PKB największy w całej UE. Zgodnie z prognozami KE, będzie on najwyższy również w 2012 i 2013 r.
Udział inwestycji publicznych w PKB w 2011 r.
1,0
1,8 1,8 1,92,2 2,3 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,7
3,1 3,1
3,63,8 3,9 4,0
4,2 4,34,4 4,5 4,5
5,6
6,4
1,7
3,33,2
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
Aus
tria
Nie
mcy
Bel
gia
Sło
wac
ja
Wło
chy
Wie
lka
Bry
tani
a
Dan
ia
Ma
lta
Por
tuga
lia
UE
-27
Gre
cja
His
zpan
ia
Fin
land
ia
Irla
ndia
Fra
ncja
Węg
ry
Szw
ecja
Hol
and
ia
Cyp
r
Sło
wen
ia
Est
onia
Luks
emb
urg
Cze
chy
Buł
garia
Litw
a
Łotw
a
Rum
uni
a
Pol
ska
Źródło: AMECO
w % PKB
Mimo bardzo dobrych wyników gospodarczych na tle innych krajów UE, Polska nie uniknęła pogorszenia sytuacji finansów publicznych
Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych i państwowy dług publiczny w Polsce
-8,0
-7,0
-6,0
-5,0
-4,0
-3,0
-2,0
-1,0
0,0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
30,0
35,0
40,0
45,0
50,0
55,0
60,0
65,0
Państwowy dług publiczny (p. oś)
Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych
%PKB
Źródło: AMECO, MF
Próg 55% PKB dla długu
Deficyt 3% PKB (Procedura nadmiernego deficytu)
MTO = Deficyt 1% PKB
MITY i FAKTY
Ocena stanu finansów publicznych w Polsce często jednak rozmija się
z rzeczywistością
MIT:
W Polsce bardzo silnie wzrosło zadłużenie w czasie kryzysu
FAKT: Przyrost długu w Polsce w czasie kryzysu należał do najmniejszych w UE
Skumulowana zmiana długu sektora instytucji rządowych i samorządowych w relacji do PKB w latach 2008-2011
83
,2
55
,4
39
,6
35
,8
33
,4
33
,3
23
,5
22
,4
21
,7
21
,2
21
,2
20
,9
18
,9
17
,4
16
,6
16
,5
14
,9
13
,9
13
,1
12
,8
12
12
11
,6
8,9
7,5
6,1
5,8
2,1
0,3 -3,9
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Irla
nd
ia
Gre
cja
Wie
lka
Bry
tan
ia
Ło
twa
His
zpa
nia
Po
rtu
ga
lia
UE
-27
Sło
we
nia
EA
-17
Ru
mu
nia
Fra
ncj
a
Litw
a
Ho
lan
dia
Wło
chy
Da
nia
Nie
mcy
Sło
wa
cja
Fin
lan
dia
Be
lgia
Lu
kse
mb
urg
Au
stria
Cze
chy
Po
lska
Wę
gry
Ma
lta
Cyp
r
Po
lska
(b
ez
OF
E)
Est
on
ia
Bu
łga
ria
Szw
ecj
a
Źródło: AMECO, MF
w pkt. proc.
MIT:
Dług Polski jest wyjątkowo wysoki
Poziom długu/PKB jest w Polsce wyraźnie niższy niż w UE, szczególnie po uwzględnieniu kosztów reformy emerytalnej
Szacowany dług publiczny w 2011 r.16
2,8
120,
5
108,
1
101,
6
97,2
85,4
84,0
82,5
81,7
75,9
72,2
69,6
69,6
64,9
64,2
56,6
49,1
45,5
44,8
44,5
44,1
39,9
39,4
37,7
36,3
34,0
19,5
17,5
5,8
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
120,0
140,0
160,0
180,0
Gre
cja
Wło
chy
Irla
ndia
Por
tuga
lia
Bel
gia
Fra
ncja
Wie
lka
Bry
tani
a
UE
-27
Nie
mcy
Węg
ry
Aus
tria
His
zpan
ia
Mal
ta
Cyp
r
Hol
andi
a
Pol
ska
Fin
land
ia
Sło
wen
ia
Łotw
a
Sło
wac
ja
Dan
ia
Cze
chy
Pol
ska
(bez
OF
E)
Litw
a
Szw
ecja
Rum
unia
Luks
embu
rg
Buł
garia
Est
onia
Źródło: AMECO, MF
w % PKB
Aż 30% długu publicznego w Polsce wynika z kosztów reformy emerytalnej
Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
70.0
80.0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
UE-27 Polska Polska (bez OFE)Źródło: Eurostat, MF
w % PKB
MIT:
Rząd interweniował na rynku walutowym i dzięki temu w 2010 r.
„prześlizgnął” się pod progiem 55% zadłużenia do PKB.
35%
40%
45%
50%
55%
60%
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (GG) Państwowy dług publiczny (PDP)
Próg konstytucyjny (dla PDP) i próg z Paktu Stabilności i Wzrostu (dla GG)
II próg ostrożnościowy (dla PDP)
I próg ostrożnościowy (dla PDP)
FAKT: Zarówno w 2010 jak i 2011 państwowy dług publiczny pozostał wyraźnie poniżej II progu
Źródło: AMECO, MF
MIT:
Rząd nie ogranicza wydatków, tylko podnosi podatki
Cięcie wydatków
-1% PKB
Dochody bez zmian
+2% PKB +2% PKB
Wydatki finansowane
środkami z UE
Dochody z UE
=ZAWSZE RÓWNE bez wpływu na deficyt
Wzrost wykorzystania środków UE o 2% PKB
FAKT: REDUKCJA DEFICYTU O 1% PKB DZIĘKI
OBNIŻENIU WYDATKÓW
Analiza wydatków wymaga wyróżnienia środków UE
… błędnych wniosków: redukcja deficytu poprzez
zwiększenie dochodów (podatków?) o 2% PKB, przy
równoczesnym ZWIĘKSZENIU WYDATKÓW (???) o 1% PKB!
+1% PKB
+2% PKB
Brak wyróżnienia środków UE prowadzi do …
WydatkiDochody
Analiza wydatków wymaga wyróżnienia środków UE
FAKT: Rekordowe ograniczenie wydatków w latach 2011- 2012
Stosowana przez KE miara oceny polityki wydatkowej
Wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych bez środków UE, kosztów obsługi długu i cyklicznych wydatków na bezrobocie w Polsce
8,2
3,1
4,9
0,8
4,8
7,1
3,5
8,2
2,8
4,0
0,8
0,0
-1,0
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
8,0
9,0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Źródło: AMECO, MF
r/r, realnie (deflator PKB)
Średnia 2001-2007
Bardzo silny spadek wydatków/PKB w latach 2011-2012 – do jednego z najniższych poziomów w historii
Wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych
39,0
41,0
43,0
45,0
47,0
49,0
51,0
53,0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Ogółem w UE-27 Ogółem w Polsce Wydatki w Polsce bez środków UE
Źródło: AMECO, MF
w % PKB
MIT:
Oszczędności są osiągane niemal wyłącznie poprzez wzrost podatków
FAKT: Działania podatkowe to mniej niż 1/3 wszystkich efektów konsolidacji
Wpływ działań konsolidacyjnych rządu na deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w latach 2011-2012
1,9
1,5
1,1
0,3
wydatkowe i strukturalne
dochodowe (podatkowe i podwyższenie składki rentowej)
dochodowe (pozostałe)
OFEŹródło: MF
w % PKB
MIT:
W Polsce obciążenia podatkowe są bardzo wysokie
Fakt: obciążenia podatkowe w Polsce są zdecydowanie niższe niż średnio w UE!!!
Wpływy z podatków i składek na ubezpieczenia społeczne w 2010 r.
48,3
46,1 45,644,3
43,542,3 42,1
39,4 39,2 39,137,9 37,9 37,6 37,1
35,534,5 34,3 34,0 33,5 32,9 32,7
31,5
29,628,0 27,9 27,3 27,1 27,1
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
45,0
50,0
Da
nia
Szw
ecj
a
Be
lgia
Fra
ncj
a
Au
stria
Wło
chy
Fin
lan
dia
UE
-27
(śr
. a
rytm
.)
Nie
mcy
Ho
lan
dia
Lu
kse
mb
urg
Sło
we
nia
Wę
gry
Wie
lka
Bry
tan
ia
Cyp
r
Po
rtu
ga
lia
Ma
lta
Est
on
ia
Cze
chy
Gre
cja
His
zpa
nia
Po
lska
Irla
nd
ia
Sło
wa
cja
Ru
mu
nia
Ło
twa
Bu
łga
ria
Litw
a
Źródło: Eurostat
w % PKB
MIT:
W Polsce tempo zmniejszania deficytu jest zbyt wolne
FAKT: W latach 2011-2012 skala konsolidacji w Polsce największa w UE (z wyjątkiem niektórych krajów objętych programami pomocowymi)
Skumulowana zmiana relacji salda sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB w latach 2011-2012
-2,0 -1,9
0,0
0,5 0,61,0 1,0 1,3 1,3 1,4 1,5 1,7 1,9 1,9
2,3 2,5 2,6 2,6 2,63,2 3,3 3,4
3,84,3
4,8 5,05,3
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
Est
on
ia
Da
nia
Lu
kse
mb
urg
Szw
ecj
a
Sło
we
nia
Ma
lta
Cze
chy
Be
lgia
Au
stri
a
Bu
łga
ria
Wę
gry
Fra
ncj
a
Ho
lan
dia
Fin
lan
dia
Wło
chy
Wie
lka
Bry
tan
ia
Cyp
r
UE
-27
Sło
wa
cja
Nie
mcy
Ru
mu
nia
His
zpa
nia
Gre
cja
Litw
a
Po
lska
Ło
twa
Po
rtu
ga
lia
Irla
nd
ia
22,7
Źródło: AMECO, MF; kolorem czarnym zaznaczono kraje objęte programami pomocowymi
pkt. proc.
Wyzwania
Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce
-8,0
-7,0
-6,0
-5,0
-4,0
-3,0
-2,0
-1,0
0,0
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Średnia w latach 1995-2011
MTO - średniookresowy cel budżetowy
Źródło: AMECO, MF
w % PKB
Eliminacja nadmiernego deficytu w 2012 r. jeden z najlepszych wyników w historii, ale to historia głębokiej nierównowagi finansów publicznych
-5.0
-4.0
-3.0
-2.0
-1.0
0.0
1.0 % PKB
Deficyt musi być obniżony nie do 3%, lecz 1% PKB (MTO - średniookresowy cel budżetowy): warunek stabilności finansowej i zabezpieczenia środków UE
W okresie spowolnienia Polska byłaby poddana procedurze nadmiernego deficytu ryzyko utraty funduszy spójności
Saldo sektora w czasie ożywienia i spowolnienia gospodarczego
MTO = -1% PKB
Silne efekty konsolidacji widoczne od 2011 r., ale …
Dochody i wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce
34,0
36,0
38,0
40,0
42,0
44,0
46,0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych bez UE Dochody sektora instytucji rządowych i samorządowych bez UE Źródło: AMECO, MF
w % PKB
… osiągnięcie MTO (w 2015 r.) wymaga dalszego obniżania deficytu
Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce
-8,0
-7,0
-6,0
-5,0
-4,0
-3,0
-2,0
-1,0
0,0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
%PKB
Źródło: AMECO, MF
Deficyt 3% PKB (Procedura nadmiernego deficytu)
MTO = Deficyt 1% PKB…..…
Dziękuję za uwagę
Dochody sektora instytucji rządowych i samorządowych
35,0
37,0
39,0
41,0
43,0
45,0
47,0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
ogółem w UE-27 ogółem w Polsce Dochody GG bez UE Źródło: AMECO
w % PKB
Dodatkowy slajd. Od 2011 r. wzrost dochodów/PKB, ale ich poziom w 2012 r. wciąż mniejszy niż przed kryzysem