Dia 1

FINANCIERING GEZONDHEIDSZORG: WIE GAAT DAT BETALEN? KARL MARX SCHOOL ZATERDAG 8 MAART 2014 0

Dia 2

SOCIALE ZEKERHEID: GEZONDHEIDZORG INDELING LES: 1.GESCHIEDENIS SZ 2.BASISPRINCIPES SZ 3.GEZONDHEIDSZORG 4.FINANCIERING SZ 5.ONZE SZ ONDER DRUK ANNO 2014 1

Dia 3

GESCHIEDENIS SOCIALE ZEKERHEID DEEL I 2

Dia 4

ONZE SOCIALE ZEKERHEID is het resultaat van jarenlange onderhandelingen tussen politici, mutualiteiten, vakbonden en ambtenaren? 3

Dia 5

19 E EEUW - Industrile revolutie: oude sociale zekerheid verdwijnt geen werk = geen inkomen = geen zekerheid - Veel armoede in onze streken publieke bijstand: Burgerlijke Godshuizen Het Weldadigheidsbureel - Liberaal en katholiek heersende gedachte: Spaarzaamheid en hard werken! Armoede is eigen individueel probleem. 1850: Algemene Lijfrentekas (latere ASLK) om arbeiders te stimuleren om te sparen 4

Dia 6

Amsab 5

Dia 7

19 E EEUW - 1813: oprichting Voorzorgskas voor Mijnwerkers na zwaar mijnongeval (Ourthe) vrees voor tekort aan werkers - Maatschappijen van Onderlinge Bijstand = Autonome bijstandskassen bij ziekte en werkloosheid = 1 e syndicaten en mutualiteiten hoewel verbod op vereniging toch getolereerd - 1886: algemene staking onder druk van de opstand keurde de Commissie van Arbeid in snel tempo een reeks sociale wetten goed 6

Dia 8

EERSTE HELFT VAN DE 20 E EEUW 19 e E: klemtoon sterk op gesubsidieerde vrijheid = voorkeur aan private, vrijwillige verzekeringen, +/- overheidstoelagen. 20 e E: meer en meer verplichte verzekering van de werknemers met ondersteuning door de staat 7

Dia 9

Illustraties 1936 8 8

Dia 10

INVOERING VERPLICHTE VERZEKERING WerknemersZelfstandigenBijstand Arbeidsongevallen1903 Pensioenen1924 / 192519561969 Beroepsziekten1927 Tegemoetkoming minder validen 1928 Gezinsbijslag193019371971 Jaarlijkse vakantie1936 Werkloosheid1944 Ziekte en invaliditeit Gezondheidszorgen Arbeidsong. 1944 1964 1971 Gewaarborgd inkomen bejaarden 1969 Recht op bestaansminimum1974 9

Dia 11

- verplichte en veralgemeende verzekering van werkers tegen ziekte, ouderdom, kinderlast en werkloosheid - financiering drukt het solidariteitsconcept uit: - bijdrage op basis van loon - patronale bijdrage - overheidstoelage - centrale inning compromis: opsplitsing WG-WN-bijdrage beheer! 10 BESLUITWET VAN 28 DECEMBER 1944 = basis van onze huidige sociale zekerheid > Sociaal Pact in geest van trouwe samenwerking

Dia 12

BELANG VAN DE GESCHIEDENIS Besluitwet en Sociaal Pact = onder dreiging van communistische beweging, nationalisaties en onteigeningen! Patroons wilden de koopkracht verzekeren, ook in tijden van crisissen (= in un eigen belang) PS/SP stonden mee aan de basis: hebben de macht behouden! 11

Dia 13

EEN VERGELIJKING SZ bij ons = verplicht en veralgemeend SZ in de VS = beperkt en selectief Amerikaans systeem in 3 trappen: - sociale minimumbescherming door de regering - pensioenfondsen en ziekenkassen door welvarende ondernemingen en sectoren - priv-verzekeringen voor wie voldoende rijk is 12

Dia 14

TUSSEN DE OORLOG EN DE CRISIS (1945-1975) = bloeiperiode voor de sociale zekerheid: - uitbreiding, hogere uitkeringen, nieuwe reglementeringen en verworvenheden - uitbreiding ook van de financiering: bijdragen op het loon nemen toe - bijstandsregelingen 13

Dia 15

SOCIALE ZEKERHEID IN TIJDEN VAN CRISIS (1975-NU) -SZ is niet meer aangepast aan de huidige toestand: modernisering dringt zich op selectiviteit, twee pijlers, alternatieve financiering, communautarisering, privatisering, indexsrpongen - verlagen van de inkomsten (overheid en patroons) + drukken van de stijgende uitgaven (werknemers) meer kosten op rug werknemers - discussies over de SZ = discussies over wie er betaalt 14

Dia 16

GESCHIEDENIS SZ Onze SZ is het resultaat van jarenlange onderhandelingen tussen politici, mutualiteiten, vakbonden en ambtenaren? NEEN - resultaat van jarenlange arbeidersstrijd voor loon, sociale zekerheid en arbeidsvoorwaarden = strijd om de patroons de doen betalen voor de risicos van hun systeem -dam tegen radicalisering en revolutionaire ontwikkeling van de arbeidersbeweging = angst voor het communisme! 15

Dia 17

BASISPRINCIPES SOCIALE ZEKERHEID DEEL II 16

Dia 18

ONZE SOCIALE ZEKERHEID is vergelijkbaar met een brandverzekering die ipv tegen brand verzekert tegen inkomensverlies? 17

Dia 19

BASISPRINCIPES SZ - VERZEKERING = als je ziek, werkloos of oud bent, verzekert de SZ je inkomen bestaansminimum + bijzondere kosten dekken - SOLIDARITEIT = bijdrage wordt berekend op basis van je loon en niet op basis van het sociale risico dat je loopt horizontale solidariteit verticale solidariteit 18

Dia 20

BASISPRINCIPES SZ Onze SZ is vergelijkbaar met een brandverzekering die ipv tegen brand verzekert tegen inkomensverlies? JA en NEEN -verzekeringsprincipe: inkomen is gewaarborgd bij ziekte, invaliditeit, werkloosheid en ouderdom - solidariteit: vereist dat de bijdrage (premie) niet afhangt van het risico, maar van je loon ! beide principes staan de laatste decennia meer en meer onder druk 19

Dia 21

FUNCTIES SZ - vervangen van inkomen = bij ziekte, invaliditeit, werkloosheid, ouderdom - aanvullen van het inkomen waar nodig = gezondheidszorg, kinderbijslag - waarborging van het minimuminkomen: armoedebestrijding = bijstand 20

Dia 22

STRUCTUUR SZ - 3 stelsels: - werknemers - zelfstandigen - ambtenaren - 7 sectoren voor werknemers: - ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) - kinderbijslag (RKW) - werkloosheidsuitkering (RVA) - pensioenen (RVP) - arbeidsongevallen (FAO) - beroepsziekten (FBZ) - jaarlijkse vakantie (RJV) 21

Dia 23

RIJKSDIENST VOOR SOCIALE ZEKERHEID 22 WG-bijdrage 29 mjd Alternatieve financiering 11 mjd Staatstoelage 10 mjd RIZIV GZ 21,3 mjd Uitk. 5,9mjd RVP 20,6 mjd RVA 9,7 mjd RKW 4,5 mjd FAO 0,2 mjd FBZ 0,3 mjd WN-bijdrage 14 mjd Sociale Zekerheid Werknemers 66,6 mjd

Dia 24

UITGAVEN SOCIALE ZEKERHEID 23

Dia 25

SPECIFIEK VOOR DE GEZONDHEIDSZORG DEEL III 24

Dia 26

UITGAVEN GEZONDHEIDSZORG -Sociale Zekerheid: 93 miljard = 1/4 BBP waarvan 27 miljard voor ziekteverzekering - Gezondheidszorguitgaven = 10,2% BBP 25 Sociale Zekerheid Eigen aandeel

Dia 27

EVOLUTIE UITGAVEN 26

Dia 28

VRAAG: Stijgende uitgaven betekent meer investering in gezondheid? NEEN niet omdat uitgaven toenemen dat behoeften beter gedekt zijn bovendien: toenemende uitgaven + afbouw werkgeversbijdragen (inkomsten) worden gecompenseerd door toenemende alternatieve financiering en eigen bijdrage patint 27 EVOLUTIE UITGAVEN

Dia 29

VERKLARING STIJGENDE UITGAVEN 1. Vergrijzing 2. Evoluties in medische technologie 3. Medicalisering 4. Geneesmiddelengebruik 5. Andere: personeelskost, doelmatigheid, overaanbod, 28

Dia 30

1. VERGRIJZING 29

Dia 31

Hoe ouderhoe duurder voor de sociale zekerheid! 30 1. VERGRIJZING

Dia 32

31 De OESO berekende dat 85-90% van de uitgavengroei toe te schrijven is aan de continue vernieuwing van het medische aanbod, n onze honger om steeds langer en beter te willen leven. Bron: Itinera 2. MEDISCH-TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN 3. MEDICALISERING = supply-induced demand

Dia 33

32 4. MEDICATIE

Dia 34

33 4. MEDICATIE

Dia 35

MEER CIJFERS 15% vd Belgen leeft in armoede 20,8% vd Belgen leeft in subjectieve armoede ZONDER sociale zekerheid zou dit 40% zijn! Nationale gezondheidsenqute Belgi: 1997: 8% uitstel medische zorgen owv financile redenen 2004: 10% 2008: 14 % 28 % van de medische kosten uit eigen zak (top in Europa!) 34

Dia 36

35

Dia 37

CIJFERS 36

Dia 38

3 ONGELIJKHEDEN IN GEZONDHEID 1.SOCIALE ONGELIJKHEID ONGELIJKHEID IN GEZONDHEID 2.ONGELIJKHEID IN GEZONDHEIDSZORGBEHOEFTE 3.SOCIALE ONGELIJKHEID IN DE TOEGANG TOT DE ZORG 37

Dia 39

1.SOCIALE ONGELIJKHEID ONGELIJKHEID IN GEZONDHEID 38

Dia 40

2. ONGELIJKHEID IN GEZONDHEIDSZORGBEHOEFTE 10% vd patinten gebruikt 75% vd zorg 39

Dia 41

3. SOCIALE ONGELIJKHEID IN DE TOEGANG TOT ZORG = INVERSE CARE LAW: mensen met meeste nood aan zorg, hebben minste middelen Uitstel medische zorgen beduidend hoger bij: - arbeidsongeschikten/invaliden (31%) - werklozen (28%) - alleenstaanden met kinderen (23%) Top 5 vormen van uitstel: - Tandzorg (26%) - Consultatie specialist (19%) - Bril (15%) - Medicatie (11%) - Kinesist (11%) 40

Dia 42

DAAROM IS ER NOOD AAN SOLIDARITEIT aan de inkomstenzijde = sterkste schouders dragen zwaarste lasten = ieder naar vermogen aan de uitgavezijde = verdeling naar wie het meeste nodig heeft = ieder naar behoeften volgens wie het meeste kan betalen (koopkracht) naar wie er het meeste aan kan verdienen (winstjacht) TRANSFERS gezonden zieken actieven niet-actieven jong oud rijk arm 41

Dia 43

FINANCIERING SOCIALE ZEKERHEID DEEL IV 42

Dia 44

ONZE SOCIALE ZEKERHEID wordt grotendeels gefinancierd door bijdragen op het loon en is op die manier een indirect loon dat de arbeiders toekomt 43

Dia 45

FINANCIERING SZ VANDAAG (2010) - bijdrage op het loon: 67,4% = werknemers- en werkgeversbijdrage - staatstoelagen: 13,4% = geld uit de belastingspot - alternatieve financiering: 17,45% = compensatie verminderde staatstoelagen en gedaalde werkgeversbijdrage 44

Dia 46

TOTALE LOONKOST NETTOLOON bedrijfs voor- heffing werk- nemers- bijdrage werkgevers- bijdrage BRUTOLOON naar RSZ naar fiscus INDIRECT LOONDIRECT LOON 13,07% 34,06% 45

Dia 47

EEN VOORBEELD Brutoloon: 2.000/4.000 Totale loonkost: 2.680/5.360 Brutoloon + WG-bijdrage 34,06% (680/1.360) Bruto belastbaar loon: 1.740/3.480 Brutoloon - WN-bijdrage 13,07% (260/520) Nettoloon: 1.370/2.296 BBL - bedrijfsvoorheffing (370/1.184) Brutoloon van 2.000/4.000 levert het volgende op: voor de SZ940/1.880 voor de fiscus370/1.184 voor de werknemer1.315/2.296 46

Dia 48

LOONSUBSIDIES 19962009201020112012 Vermindering SZ-bijdrage werkgevers 13064722486749264970 Loonsubidies193737479852825329 Via SZ2019244628232797 Via federaal niveau1688231624222494 Via gewestniveau1931363738 Totale vermindering loonkost1325845996651020810299 Vermindering SZ-bijdrage werknemers 690708719684 47

Dia 49

STAATSTOELAGEN = in principe: solidariteit tussen de hoogste en de laagste inkomens MAAR: is enkel wanneer belastingen een herverdeling in de hand werken NIET het geval! 48 = om de verminderde staatstoelagen en patronale bijdragen te compenseren = grotendeels afkomstig van een voorafname op de BTW ALTERNATIEVE FINANCIERING

Dia 50

FINANCIERING SZ Onze sociale zekerheid wordt grotendeels gefinancierd door bijdragen op het loon en is op die manier een indirect loon dat de arbeiders toekomt? JA het grootste deel van de SZ wordt nog steeds betaald met de bijdragen op loon MAAR laatste decennia wordt er meer en meer afbraak gedaan aan deze manier van financieren en steeds meer beroep gedaan op zogenaamde alternatieve financiering 49

Dia 51

ONZE SZ ONDER DRUK ANNO 2014 DEEL V 50

Dia 52

IDEOLOGISCHE AANVAL: MODERNISERING 51 1.Splitsing in twee pijlers 2.Selectiviteit 3.Privatisering 4.Communautarisering 5.Vergrijzing 6.Besparingen 7.Alternatieve financiering

Dia 53

alle burgelijke partijen: We moeten de SZ moderniseren. Er wordt misbruik gemaakt van die solidariteit. Het is niet meer betaalbaar, gezond verstand Basisprincipes worden ideologisch ondergraven! 52 IDEOLOGISCHE AANVAL: MODERNISERING

Dia 54

53

Dia 55

Pijler 1 = arbeidsgebonden sectoren Pijler 2 = algemene sector tweede pijler niet meer via bijdrage op het loon, maar via belastingen Wat is het verschil tussen financiering via bijdrage of via belastingen (fiscaal)? uiteindelijke doel = minder bijdrage patroons, meer op kap van de werknemers! 54 1. SPLITSING IN TWEE PIJLERS

Dia 56

De beperkte middelen moeten beter terecht komen: rechtvaardig! MAAR nuloperatie of betere herverdeling = besparing! - Treft de middenklasse - Vervanging bestaand inkomen bedreigd Privatisering! 55 2. SELECTIVITEIT

Dia 57

56 3. PRIVATISERING (vb. GZHZ) -gezondheidszorg = interessante markt (10% BBP) steeds aanwezige, zelfs groeiende vraag aanbod groeit (technologie) hospitalisatieverzekeringen: = risico-selectie en uitsluiting = laatste jaren sterke premieverhogingen - bovendien 73% publieke uitgaven nog veel mogelijkheid tot privatiseren

Dia 58

zesde staatshervorming SZ deels naar deelstaten kinderbijslag (5 miljard) deel van gezondheidszorg (16% van budget) * ziekenhuisbeleid * preventie * beleid 1ste lijn * gehandicapten * bejaardenzorg 57 4. COMMUNAUTARISERING

Dia 59

Redenen? = efficinter: de bevoegdheden zijn al naar de gemeenschappen = responsabilisering: gemeenschappen zijn zelf verantwoordlijk voor budget = gekoppeld aan twee pijlers in de SZ GZHZ: - grote uitgavenkloof tussen Vlaanderen en Walloni - verschil in cultuur en waarden en normen andere zorgcultuur 58 4. COMMUNAUTARISERING

Dia 60

59 4. COMMUNAUTARISERING

Dia 61

Het is niet meer betaalbaar mensen worden te oud verhouding tussen actieven en niet-actieven verandert 60 5. VERGRIJZING

Dia 62

- gebruik juiste cijfers! extra kost +5,6% van het BNP in 2060 = stijging van +/- 0,11% per jaar (380 miljoen per jaar) - juist een reden om werkgeversbijdragen te behouden en niet te verminderen en index te behouden! 61 5. VERGRIJZING

Dia 63

- verlaging bijdragen werkgevers hebben nu jaarlijks 7,7 miljard sinds 1996 minder! - vermindering SZ-WG in %loonmassa: in 1996 1,6% in 2011 reeds 3,4% +1,6 % loonsubsidies via SZ! besparen in SZ compenseren via alternatieve financiering 62 DOEL MODERNISERING = VERLAGEN WG-BIJDRAGE

Dia 64

Regeerakkoord 2,3 miljard besparingen in de gezondheidszorg! Groeinorm verlaagd 4,5%-> 2% 425 miljoen rechtstreekse besparingen 63 6. BESPARINGEN

Dia 65

PERSONEELSTEKORT -HUISARTSEN: -helft Belgische gemeentes kampt met huisartsentekort -ARTSEN IN HET ZIEKENHUIS: -voorkeur voor priv -ereloonsupplementen! -VERPLEEGKUNDIGEN: -afslanken verhoging werkdruk kwaliteitsvermindering meer overuren 64

Dia 66

PRIVATISERING 65 - ZIEKENHUIZEN Patintenorganisatie vreest zorg met twee snelheden. - RUSTHUIZEN voorzien budget overheid = ontoereikend opent deur voor commercialisering MAAR onder winstlogica! - FARMA- INDUSTRIE zie vorming kiwi-model

Dia 67

66 GEZONDHEID KOOPWAAR ! 1.Toegang : tweedeling in de zorg risicoselectie uitsluiting 2. Prijs/kwaliteit-verhouding : overconsumptie onderbehandeling besparingen concurrentie i.p.v. samenwerking hoge overhead-kosten SOCIALE ONGELIJKHEID NEEMT TOE

Dia 68

67 7. ALTERNATIEVE FINANCIERING = om de verminderde staatstoelagen en patronale bijdragen te compenseren = grotendeels afkomstig van een voorafname op de BTW = ook: Algemene Sociale Bijdrage (ASB)

Dia 69

= heffing op alle soorten inkomens = gekoppeld aan invoering tweepijlersysteem = gevaar voor huidige stabiele financiering = ingewikkeld en beperkte meeropbrengst = rechtvaardige/gelijke behandeling? 68 ALGEMENE SOCIALE BIJDRAGE

Dia 70

EEN TOEKOMST VOOR ONZE SZ? UITSMIJTER 69

Dia 71

ECHTE ALTERNATIEVE FINANCIERING SZ 1) meer mensen aan het werk bijkomende jobs fakkeljobs 32-uren werkweek zonder loonverlies. 2) STOP vermindering werkgeversbijdragen = mogelijk! (cfr. bedrijfswinsten) 3) nieuwe heffing op kapitaal(sinkomsten) = milionairstaks! 70

Dia 72

71 ECHTE ALTERNATIEVE FINANCIERIN G SZ

Dia 73

EN WAT TE DOEN IN DE GEZONDHEIDSZORG? 1.KIWI 2.OMNIO 3.Meer middelen voor de ziekenhuizen 4.Afschaffing supplementen 5.Versterking eerste lijn 6.Goed beheer? Kosten-effectiviteit? EBM? 72

Dia 74

73 1. KIWI ZIE MORGEN VOORMIDDDAG =)

Dia 75

OMNIO-STATUUT = verhoogde terugbetaling voor geneeskundige verzorging voor gezinnen met een laag inkomen Toekenning = zlf aan te vragen aan mutualiteit maar 1/4 e van de personen die er aanspraak op maken, heeft een OMNIO-statuut 74 2. AUTO-OMNIO Daarom: maak toekenning automatisch!

Dia 76

Hospitalisatiekosten = snelst groeiend patintenaandeel